ONDERZOEKEND LEREN Ontwikkelplan Basisschool Scharn 2014-2016 Incl. evaluatie juni 2015 en tijdpad 2015-2016
De school is een lerende omgeving Dé plek waar onze kinderen zich ontwikkelen, op weg naar volwassenheid
Team Basisschool Scharn
[email protected]
INHOUD Inleiding
2
Ontwikkelpunten
3
Thema 1 Instructie
4
Inleiding
4
Uitgangssituatie
5
Doelstellingen
7
Prestatie-indicatoren
15
Implementatie
16
Evaluatie
20
Borging
21
Communicatie
22
Logboek/evaluatie deel 1
23
Tijdpad
2e
jaar deel 1
Thema 2 Leerlingenzorg / passend onderwijs
25
Inleiding
25
Uitgangssituatie
25
Doelstellingen
28
Prestatie-indicatoren
31
Implementatie
32
Evaluatie
34
Borging
34
Communicatie
35
Logboek/evaluatie deel 2
36
Tijdpad
2e
jaar deel 2
Deel 3 Kleuteronderwijs
42 43
Inleiding
43
Uitgangssituatie
44
Doelstellingen
46
Prestatie-indicatoren
50
Implementatie
51
Evaluatie
53
Borging
53
Communicatie
54
Logboek/evaluatie deel 3
55
Tijdpad
2e
jaar deel 3
58
Financiën
59
Bronnen
60
Bijlage Handelingsgericht werken
61
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
1
24
INLEIDING
“Het idee dat je na afronding van je lerarenopleiding bent uitgeleerd, is volledig achterhaald. De school is een lerende omgeving. Dé plek waar onze kinderen zich ontwikkelen, op weg naar volwassenheid. Zo’n lerende omgeving functioneert alleen optimaal als degenen die voor de klas staan op dezelfde manier in het leven staan.” Dat stelt staatssecretaris Sander Dekker in een interview met PrimaOnderwijs (10 april 2013). De staatssecretaris vindt dat leraren ruimte moeten krijgen om zichzelf te professionaliseren, maar dat ze vooral ook zélf hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Een breed onderwijsaanbod is wenselijk om kinderen niet alleen te laten presteren op het gebied van taal en rekenen, maar ook in andere schoolvakken, zoals wetenschap en technologie, cultuur en sport. Het gaat bovendien niet alleen om cognitieve prestaties, maar ook om bepaalde vaardigheden die op school worden ontwikkeld of zouden moeten worden ontwikkeld, zoals creativiteit, nieuwsgierigheid, het vermogen om samen te werken, toepassingsvaardigheden, verantwoordelijkheid en doorzettingsvermogen. De Onderwijsraad spreekt ook wel van vakoverstijgende advanced skills, waar bijvoorbeeld probleemoplossing, communiceren en ictgeletterdheid toe behoren. Om dit alles te realiseren worden hoge eisen gesteld aan de pedagogische en didactische vaardigheden van onze leerkrachten. Onderwijsstichting MosaLira wil hieraan bijdragen, door onderzoek en het stimuleren en faciliteren van ontwikkeling op de scholen. Daartoe zijn afspraken gemaakt met landelijke onderwijsadviesorganisaties als BMC en Cadenza. Op woensdag 8 en donderdag 9 januari 2014 voerden Aris Fickweiler en Tineke Drewes (BMC) een onderzoek uit naar de kwaliteit van het onderwijs op Basisschool Scharn. Het onderzoek maakt deel uit van het programma Leren in het Kwadraat; Goed onderwijs door lerende professionals. Het programma heeft tot doel het onderwijskundig leiderschap in de scholen van MosaLira verder te ontwikkelen, en tegelijkertijd een stevige impuls te geven aan de kwaliteit van de scholen. Naar aanleiding van de uitkomst van het onderzoek maakt de school een ontwikkelplan om haar onderwijskundige praktijk te verbeteren of naar een hoger stadium te brengen. De uitvoering van dat plan dient bij Leren in het Kwadraat als context voor scholing en training van onderwijskundig leiderschap. Een ontwikkelteam heeft in de periode maart-mei 2014 dit ontwikkelplan inhoud gegeven, met begeleiding van Wim Nederlof, In juni 2015 is het eerste jaar geëvalueerd. Hierbij werd gebruik gemaakt van logboeken en reacties van teamleden. Na elk deel volgt de beknopte evaluatie, evenals het tijdpad voor het tweede jaar.
Augustus 2015 Eef Karsten, Directeur Basisschool Scharn Kloosterstraat 5-7 6226 BP Maastricht
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
2
ONTWIKKELPUNTEN Het ontwikkelteam (Fieke Ummels, Dominique Tychon, Joke Deckers, Joyce den Os, Marlou Habets, Saskia Janssen, Vivianne Rijnders en Eef Karsten) heeft een keuze gemaakt uit de aangereikte ontwikkelpunten in de kwaliteitsanalyse van BMC. Daarbij werd gekozen voor drie thema’s, waarin efficiënte combinaties zijn verwerkt. Tijdens een studiedag voor het voltallige team op 25 maart werden het perspectief (“Excellent onderwijs voor alle kinderen”), de ontwikkelpunten en de keuzes door het ontwikkelteam toegelicht. Vervolgens werd het ontwikkelplan nader uitgewerkt en in de teamvergadering van 2 juni toegelicht en verhelderd. Tijdens de studiedag van 25 juni werd het Ontwikkelplan vastgesteld. In schema: SCHOOLJAAR 2014-2015
DIRECTE INSTRUCTIE EN HOGERE INSTRUCTIEVAARDIGHEDEN
SCHOOLJAAR 2015-2016
DIRECTE INSTRUCTIE EN HOGERE INSTRUCTIEVAARDIGHEDEN
EFFECTIEVE INSTRUCTIE VOLGENS HET DIRECTE INSTRUCTIEMODEL
EFFECTIEVE INSTRUCTIE VOLGENS HET DIRECTE INSTRUCTIEMODEL
Gekoppeld aan taal-spelling
Gekoppeld aan Oriëntatie op jezelf en de wereld:
Een themagroep doet - tijdens dit schooljaaronderzoek naar “Oriëntatie op jezelf en de wereld” (kerndoelen 34 t/m 54) en formuleert adviezen om te komen tot een integrale curriculumkeuze, ingaande het volgend schooljaar. De kerndoelen zijn verdeeld over de thema's: mens en samenleving, natuur en techniek, ruimte en tijd.
aardrijkskunde, geschiedenis,
LEERLINGENZORG / PASSEND ONDERWIJS
LEERLINGENZORG / PASSEND ONDERWIJS
Gekoppeld aan rekenen en wiskunde
Gekoppeld aan technisch lezen
natuur en techniek
en begrijpend lezen
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
3
KLEUTERONDERWIJS
KLEUTERONDERWIJS
THEMA 1 DIRECTE INSTRUCTIE EN HOGERE INSTRUCTIEVAARDIGHEDEN MET O.A. EFFECTIEVE INSTRUCTIE VOLGENS HET DIRECTE INSTRUCTIEMODEL STRATEGIEËN VOOR DENKEN EN LEREN AFSTEMMING INSTRUCTIE EN VERWERKING VERANTWOORDELIJKHEID LEERLINGEN VOOR ORGANISATIE EN PROCES Door Joke Deckers, Joyce den Os en Marlou Habets
INLEIDING In dit deel van het ontwikkelplan staat het activerende directe instructiemodel centraal. Het plan richt zich op de onderwijsgedragingen van leerkrachten die te maken hebben met de instructie. Onder instructie verstaan wij het geheel van lesgeven van de leerkrachten. Niet alleen de uitleg van nieuwe stof, maar ook het begeleiden van de leerlingen bij het inoefenen van nieuwe stof en de leerlingen de gelegenheid geven zelfstandig aan de stof te werken vallen onder de instructie. Bij de leerkrachten blijkt groei mogelijk te zijn bij het geven van effectieve instructie. Leerkrachten verschillen van elkaar in de wijze waarop zij de instructie geven. Er zijn vele aspecten aan te wijzen in het gedrag van leerkrachten die invloed hebben op de leerprestaties van de leerlingen. Het activerende directe instructiemodel wordt gekenmerkt door het feit dat de leerkracht in interactie met de leerlingen de leerinhouden en leerstrategieën die van belang zijn expliciet onderwijst. Door de structuur van het stap voor stap voorbereiden en uitvoeren van de les biedt het activerende directe instructiemodel de gewenste houvast. Bovendien hebben met name de zwak presterende leerlingen baat bij een vaste lesstructuur. Zij weten wat zij kunnen verwachten en wat van hen verwacht wordt.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
4
UITGANGSSITUATIE Deze uitgangssituatie is overgenomen uit de Audit. De formulering is strak om de zaken scherp te kunnen aanzetten. Zie voor overige uitleg de algemene inleiding. Alle onderdelen zijn rechtstreeks gekoppeld aan de analyse uit de BMCaudit.
Groei is mogelijk op de volgende onderdelen: EFFECTIEF BENUTTEN ONDERWIJSTIJD. •
Leerkrachten geven expliciet blijk van hoge verwachtingen.
•
Leerkrachten bieden een leeromgeving aan die uitdagend een rijk is.
TAAKGERICHTE WERKSFE ER •
Leerkrachten maken de gewenste leerhouding duidelijk.
•
Leerkrachten voeren een inzichtelijke en overdraagbare groepsadministratie uit.
ACTIVERENDE DIRECTE INSTRUCTIE •
Leerkrachten maken duidelijk hoe de les aansluit bij de voorgaande lessen.
•
Leerkrachten verduidelijken het doel van de les.
•
Leerkrachten maken de opbouw van de les inzichtelijk.
•
Leerkrachten geven een duidelijke uitleg van het gebruik van didactische hulpmiddelen.
•
Leerkrachten betrekken alle leerlingen bij de les.
•
Leerkrachten hanteren bij de uitleg werkvormen die leerlingen activeren.
•
Leerkrachten geven feedback aan leerlingen.
•
Leerkrachten gaan na of de lesdoelen bereikt zijn.
STRATEGIEËN VOOR DENKEN EN LEREN •
Leerkrachten stimuleren reflectie doormiddel van interactieve instructie en werkvormen.
•
Leerkrachten laten leerlingen hardop denken.
•
Leerkrachten leren leerlingen strategieën voor denken en leren.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
5
•
Leerkrachten laten leerlingen reflecteren op diverse oplossingsstrategieën.
•
Leerkrachten stimuleren het hanteren van controle activiteiten.
•
Leerkrachten bevorderen het toepassen van het geleerde.
SYSTEMATISCH VOLGEN VAN VORDERINGEN •
Leerkrachten administreren de vorderingen overzichtelijk in de groepsadministratie.
•
Leerkrachten stemmen instructie af op de relevante verschillen tussen leerlingen.
AFSTEMMING INSTRUCTI E EN VERWERKING •
Leerkrachten stemmen de verwerking van de leerstof af op relevante verschillen tussen leerlingen.
•
Leerkrachten bieden zwakke leerlingen extra leer- en instructietijd.
•
Leerlingen zijn actief gericht op leren.
LEERLINGEN ZIJN ACTIEF BETROKKEN •
Leerkrachten bieden leerlingen structuur om zelfstandig te werken.
VERANTWOORDELIJKHEID LEERLINGEN VOOR ORGA NISATIE EN PROCES •
Leerkrachten bieden leerlingen keuzemogelijkheden.
•
Leerkrachten stellen zich coachend en helpen op aanvraag.
•
Leerkrachten leren leerlingen hun leerproces en leerresultaat zelfstandig te evalueren.
•
Leerkrachten bevorderen dat leerlingen samenwerken.
•
Leerkrachten leren leerlingen op doelmatige wijze samen te werken.
•
Leerkrachten geven leerlingen feedback op getoonde zelfstandigheid en kwaliteit samenwerken.
Het model Activerende Directe Instructie is onvoldoende bekend.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
6
DOELSTELLINGEN Alle medewerkers realiseren zich het belang van een gemeenschappelijke visie op leren en onderwijzen. Alle medewerkers hebben de ambitie zich in de richting van de gemeenschappelijke visie te ontwikkelen. Alle medewerkers realiseren zich dat de uitwerking van de gemeenschappelijke visie in de praktijk zichtbaar moet zijn. Directie en interne begeleiding realiseren zich dat in deze fase van de ontwikkeling van de school intensieve coaching on the job van groot belang is en voeren deze daadwerkelijk uit. De concrete planning in periodes over het behalen van deze doelen, staat beschreven in het deel Implementatie (pag. 16). DOELEN PEDAGOGISCH H ANDELEN IEDERE LEERKRACHT: •
spreekt positieve verwachtingen uit naar leerlingen over wat zij aankunnen
•
geeft er blijk van te weten wat hij/zij van leerlingen kan verwachten
•
laat merken in de ontwikkeling van leerlingen te geloven
•
geeft niet op wanneer een leerling het antwoord op een vraag niet weet, maar stelt bijv. een tussenvraag als opstapje naar het antwoord
•
is duidelijk voor leerlingen over wat de verwachtingen zijn
•
bevestigt als leerlingen verwachtingen waarmaken
•
bemoedigt als leerlingen verwachtingen niet waarmaken
•
de leeromgeving correspondeert met het leerstofaanbod dat in die periode dominant is
•
zorgt voor ondersteunende en stimulerende materialen voor (methodisch) taalleesonderwijs
•
zorgt voor ondersteunende en stimulerende materialen voor (methodisch) reken- en wiskundeonderwijs
•
zorgt voor ondersteunende en stimulerende materialen voor verkennen van de wereld
•
zorgt voor een taalleeromgeving die de taalontwikkeling van leerlingen stimuleert
•
OB: zorgt voor hoeken en materialen voor stimuleren geletterdheid en gecijferdheid (VVE kijkwijzer)
•
OB: speel- en werkhoeken zijn thematisch ingericht (VVE kijkwijzer)
•
zorgt voor adequate en stimulerende soft- en hardware
•
zorgt dat de leeromgeving aansluit bij de actualiteit van de groep
•
maakt leerlingen nieuwsgierig en overtuigt hen van relevantie van leerinhouden
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
7
2.
DOELEN EFFECTIEF BEN UTTEN ONDERWIJSTIJD
IEDERE LEERKRACHT: •
laat geen tijd verloren gaan tijdens de les
•
laat geen ‘dode’ momenten ontstaan
•
zorgt dat de leerlingen niet hoeven wachten
•
laat zich niet afleiden door irrelevante zaken of gebeurtenissen
•
houdt zelf lestijd en lesdoel in de gaten
•
heeft de les gepland
•
zorgt dat de planning van de les overeenstemt met de doelen
•
stimuleert leerlingen door te werken
•
voorkomt irrelevante uitweidingen
•
zorgt dat de afwisseling in instructie en begeleiding in de groep(en) evenwichtig is
•
zorgt dat leerlingen weten aan welke opdracht /taak zij moeten werken
•
zorgt dat leerlingen weten hoeveel tijd ze hebben voor taken
•
zorgt voor relevante opdrachten als leerlingen minder dan de geplande tijd nodig hebben
1.
DOELEN TAAKGERICHTE WERKSFEER
IEDERE LEERKRACHT: •
zorgt dat de leerlingen weten of ze een beroep op de leraar mogen doen (stoplicht t/m groep 5)
•
zorgt dat de leerlingen weten of ze met andere leerlingen mogen overleggen
•
zorgt dat de leerlingen weten of een actieve inbreng gewenst is
•
heeft leerlingen geleerd zelfstandig te werken met een weekschema
•
zorgt dat leerlingen weten via de time timer wanneer de leerkracht een loopronde maakt
•
voegt tijdens loopronde iets toe/geeft leerlingen waar mogelijk een impuls
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
8
•
zorgt dat de groepsadministratie een jaarplanning van de leerstof en het gerealiseerde leerstofaanbod van het moment (onderbouw beredeneerd en gerealiseerd) bevat.
•
zorgt dat de groepsadministratie op een toegankelijke manier leerlingengegevens bevat.
•
zorgt dat de gegevens over klassenorganisatie, vorderingen van leerlingen en zorg aan leerlingen toegankelijk en overdraagbaar zijn.
4.
DOELEN ACTIVERENDE DIRECTE INSTRUCTIE
IEDERE LEERKRACHT: •
bespreekt het voorgaande werk m.b.t. hetzelfde onderwerp
•
haalt relevante voorkennis op en vat deze samen
•
vermeldt hoe de les aansluit bij wat voorafgegaan is
•
noteert voorkennis op het bord (‘Wat weten we al?’)
•
laat leerlingen niet raden naar wat ze de vorige keer hebben geleerd maar ondersteunt hen m.b.v. een voorbeeld (mondeling en/of visueel)
•
informeert de leerlingen bij de aanvang van de les over de lesdoelen (waarom moeten we dit leren?)
•
plaatst doelen in een voor leerlingen rijke context
•
zorgt ervoor dat het lesdoel bij leerlingen ‘binnen komt’ bijv. door spanning op te voeren/betekenisvol
•
noteert de lesdoelen op het bord (‘Wat gaan we leren?’)
•
maakt duidelijk wat het doel van de opdrachten is en wat de leerlingen ervan zullen leren
•
zorgt voor duidelijk herkenbare componenten in de les (bijv. uitleg, begeleid inoefenen, zelfstandig verwerken)
•
maakt aan kinderen duidelijk volgens welke inhoudelijke en/of procesmatige stappen de les gaat verlopen
•
maakt bij iedere nieuwe stap in de les duidelijk hoe deze past in het totaal
•
zorgt dat elke leerling weet wat hij/zij moet doen
•
maakt duidelijk welke materialen en didactische hulpmiddelen gebruikt kunnen worden
•
komt tegemoet aan verschillen in oplossingsstrategieën van leerlingen (bv. extra visuele ondersteuning bij rekenen, spelling)
•
geeft blijk van inhoudelijke en vakdidactische kennis door inzetten van passende didactische hulpmiddelen
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
9
•
geeft opdrachten die leerlingen aanzetten tot actieve deelname
•
stelt vragen die alle leerlingen aanzetten tot nadenken
•
zorgt ervoor dat alle leerlingen tijdens de instructie goed luisteren en tijdens de verwerking doorwerken
•
wacht na het stellen van vragen voldoende lang om alle leerlingen te laten nadenken en selecteert dan welbewust een leerling
•
geeft ook leerlingen de beurt die niet hun hand opsteken
•
maakt gebruik van gespreks- en discussievormen
•
zorgt voor geleide (in)oefening
•
laat leerlingen in groepen/hoeken werken
•
maakt functioneel gebruik van ICT/Digibord
•
gaat tijdens de instructie na of leerlingen de leerstof hebben begrepen
•
blijkt kennis te hebben van leerlijnen
•
gaat tijdens de verwerking na of leerlingen de opdrachten op een juiste manier uitvoeren
•
refereert bij feedback expliciet aan de doelen
•
refereert bij feedback expliciet aan de fasering van de les of van de opdracht
•
geeft feedback op de wijze waarop leerlingen tot hun antwoord komen
•
geeft feedback op het sociaal functioneren bij de uitgevoerde taak (groepsgebeuren)
•
laat de leerlingen vertellen wat ze geleerd hebben
•
vat mondeling samen wat kinderen hebben geleerd
•
grijpt expliciet terug op doelen
•
laat ze vertellen wat goed ging, wat niet goed ging en wat ze de volgende keer anders gaan doen
•
gaat na wat de prestaties van de leerlingen zijn
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
10
5. DOELEN STRATEGIEËN VOOR DENKEN EN LEREN IEDERE LEERKRACHT: •
is niet alleen zelf aan het woord maar stimuleert reflectie door middel van interactie met en tussen leerlingen
•
zorgt dat de interactie tussen leerlingen gestructureerd verloopt en doelmatig is
•
zorgt voor werkvormen waarbij interactie tussen leerlingen leidt tot reflectie geeft leerlingen de gelegenheid hardop oplossingen te bedenken
•
vraagt leerlingen oplossingen te verbaliseren
•
leert leerlingen oplossingsmethodieken (algoritme, analogie, regeltoepassing) die gerelateerd zijn aan het doel van de les
•
leert leerlingen het gebruik van ordeningsmiddelen aan
•
geeft leerlingen aanwijzingen voor het oplossen van problemen
•
biedt leerlingen checklists voor het oplossen van problemen
•
demonstreert denkstrategieën door modelling of hardop denken
•
vereenvoudigt problemen door ze in stukken te hakken’
•
laat leerlingen verschillende oplossingsstrategieën met elkaar vergelijken
•
leert leerlingen inzicht te krijgen in het eigen leerproces ten opzichte van dat van anderen (metacognitie)
•
brengt structuur aan in de verschillende oplossingsstrategieën
•
laat leerlingen de handigste oplossingsstrategie bepalen
•
evalueert de bruikbaarheid van oplossingsstrategieën
•
geeft leerlingen niet alleen feedback op het resultaat maar ook op het proces
•
schenkt aandacht aan voorspellend lezen
•
laat oplossingen relateren aan de context
•
stimuleert het gebruik van alternatieve oplossingen en strategieën
•
leert leerlingen aanpakken om eigen antwoorden te checken
•
plaatst de leerstof in een betekenisvolle context
•
vraagt leerlingen waarvoor het geleerde (ook) gebruikt kan worden
•
bevordert het bewust toepassen van het geleerde in andere (verschillende) leergebieden
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
11
6. DOELEN SYSTEMATISCH VOLGEN VAN VORDERINGEN IEDERE LEERKRACHT: •
maakt foutenanalyses van vorderingentoetsen en diagnostische toetsen bij de methodes
•
stelt niet alleen vast waar leerlingen op uitvallen, maar ook waarom (bijvoorbeeld leerlingkenmerken en/of schoolkenmerken)
•
voert regelmatig met leerlingen diagnostische gesprekjes om meer inzicht te krijgen in mogelijke oorzaken van stagnaties in hun ontwikkeling
•
past de didactische aanpak voor de groep of individuele leerlingen aan op basis van de analyse
•
past de pedagogische aanpak aan op basis van gedocumenteerde kennis op het gebied van sociaalemotionele ontwikkeling beschikt over groepsoverzichten van toetsresultaten in groepsmap (LVS)
•
beschikt over leerlingprofielen in groepsmap (LVS)
•
plant en registreert interventies naar aanleiding van toets- en observatiegegevens, van nagekeken werk en diagnostische gesprekken
•
hanteert bij haar dagelijks handelen het groepsplan wat zichtbaar is in de dag- en weekplanning
7. DOELEN AFSTEMMING INSTRUCTIE EN VERWERKING IEDERE LEERKRACHT: •
benut gedocumenteerde kennis over de onderwijsbehoeften van de leerlingen
•
zet leerlingen die minder instructie nodig hebben (alvast) aan het werk, met de anderen wordt de instructie voortgezet
•
past het gelaagde instructiemodel niet alleen toe naar de vorm maar ook naar inhoud en/of proces
•
doet indien nodig een stap terug in leerproces en/of leerlijn en gebruikt ondersteunende middelen
•
haalt extra uitgebreid voorkennis op
•
geeft aanvullende instructie aan groepjes of individuele leerlingen
•
richt zich niet alleen op de middenmoot
•
zorgt dat de instructie aansluit op kennis over hoe de leerling leert maakt tussen leerlingen verschil in de omvang van opdrachten
•
laat sommige leerlingen gebruik maken van hulpmaterialen
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
12
•
geeft niet alle leerlingen dezelfde tijd voor de opdracht
•
zorgt dat de verwerkingsopdracht aansluit op kennis en hoe de leerling leert
•
geeft zwakke leerlingen extra leertijd
•
geeft zwakke leerlingen extra oefeningen
•
geeft zwakke leerlingen ‘voor’- of ‘na’-instructie
8. DOELEN ACTIEVE BETROKKENHEID VAN LEER LINGEN
•
leerlingen nemen zelf initiatieven
•
leerlingen werken zelfstandig
•
de leerkracht hanteert activerende werkvormen
•
er zijn gevarieerde werkvormen die een beroep doen op uiteenlopende leerstijlen
•
leerlingen geven blijk van het nemen van verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces
9. DOELEN VERANTWOOR DELIJKHEID VAN LEERLINGEN VOOR ORGANISATIE EN PROCES
IEDERE LEERKRACHT: •
laat leerlingen werken met dag- of weektaken die passen bij hun leeftijd en hun ontwikkeling
•
biedt leerlingen een stappenplan voor het zelfstandig werken (Meichenbaum)
•
laat leerlingen een eigen planning maken
•
laat de leerlingen eigen leervragen formuleren
•
laat leerlingen kiezen tussen alleen werken of samenwerken
•
laat leerlingen zelf volgorde, tijdstip, aanpak, plaats of hoeveelheid oefenstof bepalen
•
geeft leerlingen de gelegenheid eerst zelf oplossingen te bedenken
•
geeft leerlingen de gelegenheid van hun fouten te leren
•
laat leerlingen zelfstandig oplossingen uitproberen
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
13
•
reageert adequaat op hulpvragen van leerlingen, overeenkomstig uiteenlopende niveaus van zelfstandigheid
•
laat leerlingen hun eigen werk corrigeren
•
laat leerlingen het werk van klasgenoten corrigeren
•
laat leerlingen conclusies trekken uit het gecorrigeerde werk
•
laat leerlingen hun eigen werkwijze en die van klasgenoten evalueren
•
geeft leerlingen de gelegenheid elkaar te helpen
•
geeft opdrachten waarmee samenwerken mogelijk/nodig is
•
geeft leerlingen de gelegenheid samen te spelen of samen opdrachten uit te voeren
•
bevordert het zelf oplossen van ruzies of misverstanden
•
zorgt dat de samenwerking functioneel is voor doel en/ of proces
•
zorgt dat er sprake is van wederzijdse afhankelijkheid bij de samenwerking
•
stelt eisen aan de kwaliteit van de samenwerking
•
geeft feedback op de door de leerling gekozen aanpak
•
geeft feedback op de door de leerling gekozen planning
•
geeft feedback op de door de leerling gekozen mate van ondersteuning
•
geeft feedback op de mate van samenwerking
•
geeft feedback op de individuele invulling van taken en rollen bij de samenwerking
•
geeft feedback op de meerwaarde van samenwerking voor het resultaat
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
14
PRESTATIE-INDICATOR(EN) LEERKRACHTEN Alle leerkrachten (100%) hanteren aan het einde van het ontwikkeltraject (schooljaar 2014-2015) het model Activerende Directe Instructie en passen dit model toe in de lessen taal en spelling. Dit geldt zowel voor het structuurdeel als het afstemmingsdeel. EFFECTIEVE LEERTIJD: •
De groepsleerkrachten zorgen voor een goede lesvoorbereiding. Materialen liggen klaar en ook de groepstafel is zo nodig direct bruikbaar.
KLASSENORGANISATIE: •
Vanaf groep 3 zitten de leerlingen in tafelgroepjes (bespreken met het team). De samenstelling van de groepjes wisselt na iedere schoolvakantie. De leerkracht noteert de samenstelling van de groepjes, zodat niet steeds dezelfde leerlingen bij elkaar zitten.
•
De leerkracht maakt na elke wisseling een actuele plattegrond en doet deze in de blauwe klassenmap.
•
De regels met betrekking tot uitgestelde aandacht zijn bekend en staan in de blauwe klassenmap.
•
Uitdagende en remediërende materialen zijn voorhanden.
DOELMATIG KLASSENMANAGEMENT EN GROEPSADMINISTRATIE: •
Op basis van door de directie aangeleverde informatie maakt de groepsleerkracht een weekrooster. (dit op basis van 60% van de uren worden besteed aan de kernvakken rekenen, taal en lezen)
•
De directie controleert dit weekrooster en retourneert het rooster na goedkeuring aan de groepsleerkracht.
•
De groepsleerkracht kan op basis van eerder genoemde punten een week- dagrooster maken.
•
In de BO wordt dit steeds besproken of dit ook daadwerkelijk wordt gedaan.
•
In de rode klapper ‘dagprogramma’ moet het volgende genoteerd worden. In de loop van het ontwikkeltraject wordt deze bijgesteld/aangepast tijdens bouwoverleg: -
Welke lesstof is die dag aan de orde?
-
Doel van de les kort benoemen
-
Hoe en wanneer de diagnostische gesprekken gevoerd worden
-
Hoe en wanneer er ruimte en tijd is voor de hulp aan individuele leerlingen
-
Bijzonderheden op deze dag, waar rekening mee moet worden gehouden
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
15
-
Absenten registratie
•
De blauwe klassenmap wordt toegepast volgens de afgesproken index, die in de loop van het ontwikkeltraject wordt bijgesteld tijdens bouwoverleg.
•
De groene leerlingenklapper wordt toegepast volgens de afgesproken index, die in de loop van het ontwikkeltraject wordt bijgesteld tijdens bouwoverleg.
IMPLEMENTATIE SEPTEMBER 2014 Tijdens de eerste plenaire teamvergadering, zullen Joke, Marlou en Joyce het gehele plan toelichten en werkafspraken maken. •
Leerkrachten krijgen het directe instructie model aangereikt.
•
Achtergrondinformatie/tips/beschrijving van de begeleiding.
•
Leerkrachten maken zich vertrouwd met de werkwijze.
•
Collegiale consultatie wordt geïntroduceerd inclusief kijkwijzer effectieve instructie.
PERIODE SEPTEMBER – HERFSTVAKANTIE Leerkrachten hanteren de structuur van het model effectieve instructie in de lessen taal en spelling. •
Iedere les begint met een terugblik
•
De lesdoelen komen op het bord en worden benoemd
•
Duidelijke uitleg leerstof en opdrachten
•
Evaluatie
BOUWOVERLEG Tijdens het bouwoverleg zullen Marlou, Joke en Joyce een korte toelichting geven over het directe instructie model, met betrekking tot de volgende doelen: •
pedagogisch handelen
•
effectief benutten onderwijstijd
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
16
KLASSENBEZOEK Iedere leerkracht bezoekt, observeert en geeft feedback. Iedere leerkracht krijgt in deze periode een bezoek in het kader van de genoemde effectieve instructie, gevolgd door een bespreking. Tijdens de muzieklessen observeren de leerkrachten elkaars lessen aan de aan de hand van een degelijk instrument met als doel met, en van elkaar te leren, na een opstartfase. Er wordt een rooster aangereikt. MIJLPAAL Alle leerkrachten slagen erin de structuur van de twee doelen uit het model directe instructie in de lessen taal en spelling toe te passen. Om dit vast te stellen wordt er gebruik gemaakt van een kijkwijzer.
PERIODE HERFSTVAKANT IE – CARNAVALSVAKANTIE Leerkrachten hanteren de structuur van het model effectieve instructie in de lessen taal en spelling. •
Iedere les begint met een terugblik
•
De lesdoelen komen op het bord en worden benoemd
•
Duidelijke uitleg leerstof en opdrachten
•
Evaluatie
BOUWOVERLEG Tijdens het bouwoverleg zullen Marlou, Joke en Joyce een korte toelichting geven over het directe instructie model, met betrekking tot de volgende doelen: •
taakgerichte werksfeer
•
activerende directe instructie
KLASSENBEZOEK Iedere leerkracht bezoekt, observeert en geeft feedback. Iedere leerkracht krijgt in deze periode een bezoek in het kader van de genoemde effectieve instructie, gevolgd door een bespreking. Tijdens de muzieklessen observeren de leerkrachten elkaars lessen aan de aan de hand van een degelijk instrument met als doel met, en van elkaar te leren, na een opstartfase .Er wordt een rooster aangereikt. PLENAIRE TEAMVERGADE RING IN JANUARI 2015 •
Leerkrachten maken kennis met activerende werkvormen en passen dit toe.
MIJLPAAL Alle leerkrachten slagen erin de structuur van de twee doelen uit het model directe instructie in de lessen taal en spelling toe te passen. Om dit vast te stellen wordt er gebruik gemaakt van een kijkwijzer.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
17
PERIODE CARNAVALSVAK ANTIE – MEIVAKANTIE Leerkrachten hanteren de structuur van het model effectieve instructie in de lessen taal en spelling. •
Iedere les begint met een terugblik
•
De lesdoelen komen op het bord en worden benoemd
•
Duidelijke uitleg leerstof en opdrachten
•
Evaluatie
BOUWOVERLEG Tijdens het bouwoverleg zullen Marlou, Joke en Joyce een korte toelichting geven over het directe instructie model, met betrekking tot de volgende doelen: •
strategieën voor denken en leren
•
systematisch vorderen van vorderingen
KLASSENBEZOEK Iedere leerkracht bezoekt, observeert en geeft feedback. Iedere leerkracht krijgt in deze periode een bezoek in het kader van de genoemde effectieve instructie, gevolgd door een bespreking. Tijdens de muzieklessen observeren de leerkrachten elkaars lessen aan de aan de hand van een degelijk instrument met als doel met, en van elkaar te leren, na een opstartfase .Er wordt een rooster aangereikt. MIJLPAAL Alle leerkrachten slagen erin de structuur van de twee doelen uit het model directe instructie in de lessen taal en spelling toe te passen. Om dit vast te stellen wordt er gebruik gemaakt van een kijkwijzer.
PERIODE MEIVAKANTIE - ZOMERVAKANTIE Leerkrachten hanteren de structuur van het model effectieve instructie in de lessen taal en spelling. •
Iedere les begint met een terugblik
•
De lesdoelen komen op het bord en worden benoemd
•
Duidelijke uitleg leerstof en opdrachten
•
Evaluatie
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
18
BOUWOVERLEG Tijdens het bouwoverleg zullen Marlou, Joke en Joyce een korte toelichting geven over het directe instructie model, met betrekking tot de volgende doelen: •
afstemming instructie en verwerking
•
leerlingen zijn actief betrokken
•
verantwoordelijkheid leerlingen voor organisatie en proces
KLASSENBEZOEK Iedere leerkracht bezoekt, observeert en geeft feedback. Iedere leerkracht krijgt in deze periode een bezoek in het kader van de genoemde effectieve instructie, gevolgd door een bespreking. Tijdens de muzieklessen observeren de leerkrachten elkaars lessen aan de aan de hand van een degelijk instrument met als doel met, en van elkaar te leren, na een opstartfase .Er wordt een rooster aangereikt. MIJLPAAL Alle leerkrachten slagen erin de structuur van de twee doelen uit het model directe instructie in de lessen taal en spelling toe te passen. Om dit vast te stellen wordt er gebruik gemaakt van een kijkwijzer.
MEI 2015 Het DIMT (directeur en Managementteam) maakt per jaargroep een urentabel. Op basis hiervan kunnen de leerkrachten hun leerstofjaarplanning en hun weekrooster opstellen. Na controle ontvangen de groepsleerkrachten hun planning terug, zodat zij hun roosters kunnen maken. GEHELE SCHOOLJAAR TI JDENS BOUWOVERLEG De inhoud en samenstelling van de klappers wordt in de bouwvergaderingen besproken. In elke periode zal tijdens de bouwvergaderingen de inhoud van de klappers worden besproken en indien nodig geactualiseerd.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
19
EVALUATIE Alle leerkrachten laten in de praktijk zien het model directe instructie op voldoende niveau te beheersen. De klassenbezoeken en bouwoverleg worden ingezet om frequent te evalueren. Het werkplezier van leraren en leerlingen is toegenomen door de eenduidige aanpak. Monitoring van het proces gebeurt door schooldirectie op schoolniveau met team en MR. Monitoring op bovenschoolniveau gebeurt door CvB op basis van voorjaars- en najaarsgesprekken met schoolmanagement. Evaluatieve gegevens worden (structureel) besproken in teamoverleg en vastgelegd (vademecum, jaarverslag) minimaal eenmaal per jaar op basis van vooraf gestelde doelen en uit te voeren activiteiten vanuit plan. Dit gebeurt op school- en bovenschools niveau. De resultaten van de klassenbezoeken worden door de intern begeleiders en directie naast elkaar gelegd, met gebruikmaking van de ingevulde kijkwijzers (Cadenza-training) en hieruit worden conclusies getrokken. Het observatie-instrument, gebaseerd op de indicatoren, wordt hierbij gebruikt om de het leerkrachtgedrag in beeld te brengen. De geformuleerde mijlpalen gelden als toetssteen bij de evaluatie. Leerkrachten die extra ondersteuning en/of begeleiding nodig hebben krijgen dit. Eventueel wordt hierbij externe begeleiding ingeschakeld. De directie voert functioneringsgesprekken en POP – gesprekken. In het POP komen ontwikkelingsdoelen naar voren naar aanleiding van de klassenbezoeken. De directie voert voortgangsgesprekken gerelateerd aan het POP. Indien nodig wordt individuele coaching aangeboden aan de leerkracht. Tweejaarlijks vinden groepsbesprekingen plaats (VCB) tussen leerkracht en IB. Tijdens het IB-directie overleg staan de onderwerpen uit de deelplannen regelmatig op de agenda. De resultaten van de leerlingen worden twee keer per jaar geanalyseerd door de IB. De analyses worden besproken in het directie-IB overleg en op schoolniveau besproken in het teamoverleg. Er wordt een ouder-, leerling- en personeelstevredenheidspeiling afgenomen (Beekveld & Terpstra, quickscan ARBOmeester). Het Ontwikkelteam komt 2 keer per schooljaar bijeen en evalueert per deelplan. In 2014 is de communicatie- en organisatiestructuur herzien. De uitwerking hiervan is te vinden in het zgn. Spoorboekje 2014-2015, dat is bijgevoegd aan dit Ontwikkelplan. Daarin wordt zichtbaar hoe het overleg plaatsvindt, middels teamvergadering, bouwvergadering, themagroepen, professionaliseringsbijeenkomsten, afstemming directeur en managementteam, ontwikkelteam, directeurenberaad. Er wordt gewerkt met een draaiboek voor het inwerken van nieuwe leerkrachten, met rollen voor directeur, intern begeleider en mentor. De doelen uit dit Ontwikkelplan komen daarbij aan bod.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
20
BORGING Nieuwe leerkrachten worden expliciet begeleid op de belangrijke onderdelen van de wijze van werken op de school. Alle afspraken en besluiten worden vastgelegd. Veelal zal dit zijn op de portal of desbetreffende klapper. Daarnaast zullen die afspraken, die voor ouders van belang zijn worden opgenomen in de schoolgids. Daarmee wordt het beleid van de school ook duidelijk gemaakt aan de ouders. (en de inspectie en bestuur) De werkwijze effectieve instructie wordt vastgelegd in een makkelijk hanteerbare “reader” Via de methode: Plan/Do/Check/Act PLAN: Het voorgelegde ontwikkelplan effectieve instructie. DO: Uitvoering van het plan door alle leerkrachten. CHECK: Tussentijdse evaluaties zoals boven omschreven Op basis van de (tussentijdse)evaluatie wordt vastgesteld: - wat gaat er goed en kunnen we borgen? - moet het plan worden bijgesteld en op welke onderdelen? - welke leerkrachten hebben extra ondersteuning nodig en waarin?
De directeur houdt de POP- en voortgangsgesprekken De leerkrachten doen klassenbezoeken (collegiale consultatie) m.b.v. de kijkwijzer effectieve instructie.
ACT: De uitvoering van het ontwikkelplan effectieve instructie.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
21
COMMUNICATIE In 2014 is de communicatie- en organisatiestructuur herzien. De uitwerking hiervan is te vinden in het zgn. Spoorboekje 20142015, dat is bijgevoegd aan dit Ontwikkelplan. Daarin wordt zichtbaar hoe het overleg plaatsvindt, middels teamvergadering, bouwvergadering, themagroepen, professionaliseringsbijeenkomsten, kindgesprekken lerkracht-Intern begeleider (VCB), oudergesprekken (tien-minuten-contact), afstemming directeur en managementteam (DIMT), ontwikkelteam, collegiale visitatie, directeurenberaad, voorjaars- en najaarsoverleg met College van Bestuur. Er wordt gewerkt met een draaiboek voor het inwerken van nieuwe leerkrachten, met rollen voor directeur, intern begeleider en mentor. De doelen uit dit Ontwikkelplan komen daarbij aan bod. We werken met de team-agenda op de portal. Essentieel is, dat alle stappen goed met het team worden besproken en in teamvergaderingen vastgesteld. Zodra er een besluit is genomen, zal de directie/IB-er er voor zorgdragen, dat het besluit goed op papier komt te staan, zodat het kan worden opgenomen in de groepsmap en het vademecum leerlingenzorg. Over afspraken en besluiten, die voor ouders van belang zijn wordt schriftelijk gecommuniceerd, via Nieuwsbrief en website. Bovendien zullen deze ook worden opgenomen in de schoolgids. Aan het begin van een schooljaar worden alle ouders uitgenodigd voor de informatieavonden van de verschillende leerjaren. Waar nodig en mogelijk vinden algemene info-bijeenkomsten voor ouders plaats. Een school heeft een maatschappelijke opdracht, nl. leerlingen zo goed mogelijk voorbereiden op hun rol in de samenleving. Dat betekent dat je werkt voor de samenleving. Om je opdracht te kunnen uitvoeren krijg je publieke middelen, geld voor het laten draaien van de school. Vervolgens wordt er van je verwacht dat je dat geld zo goed mogelijk besteedt om tegemoet te komen aan de eisen en behoeften van de samenleving. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de samenleving verwacht dat je je als school zo goed mogelijk verantwoordt over je werkwijze en prestaties. Bij meervoudige publieke verantwoording, ook wel horizontale verantwoording genoemd, verantwoordt de school zich aan de ouders, de partners in de wijk of het kindcentrum, het voortgezet onderwijs. Daarnaast onderscheiden we de verticale verantwoording, bv. naar het eigen bestuur, in ons geval MosaLira of de inspectie (als vertegenwoordiger van de samenleving). Je kunt globaal drie functies onderscheiden: -Draagvlak. De school zal aan de ouders duidelijk moeten maken wat zij doet en wil (zie bv. de schoolgids of het schoolondernemingsplan) en door actief met hen in dialoog te gaan (denk bv. aan Medezeggenschapsraad, schoolraad, oudervereniging, klassenouders ) moeten deze partners zich verbonden voelen aan de school. -Leren en verbeteren. De school neemt de reacties van de ouders, kinderen en leerkrachten (denk bv. aan tweejaarlijkse kwaliteitsenquêtes) op het gevoerde beleid mee als advies voor eventuele verbeteracties. -Bij de functie rekenschap gaat het over het afleggen van verantwoording over de uiteindelijke resultaten: toetsresultaten, financiële resultaten, het proces waarbinnen deze zijn bereikt. Uiteraard zal ook gerapporteerd worden aan het College van Bestuur, via voorjaars- en najaarsoverleg. De beide IB nemen deel aan het IB-netwerk van MosaLira. De twee specialisten begaafdheid nemen deel aan de netwerkbijeenkomsten HB van MosaLira.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
22
LOGBOEK ONTWIKKELTHEMA 1 ( A.D.H.V. CADENZA INVULLEN)
Tijdens de studiedag van 28 januari 2015 hebben we besloten om niet meer verder te gaan met de kijkwijzer zoals weergegeven in deel I. De kijkwijzer heeft een te grote overlap met Cadenza en werkt daardoor erg verwarrend en is daardoor ook erg tijdrovend. We houden ons vast aan de Cadenza meter. In het schema hieronder is weergegeven hoe de stand van zaken momenteel is op de genoemde onderdelen uit deel I.
22 collega’s 1. Pedagogisch handelen PO 01. Efficiënt gebruik geplande onderwijstijd (*) PO 02. Respectvolle omgang van leerlingen met elkaar (*) PO 03. Positieve persoonlijke aandacht PO 04. Gedrag en taalgebruik respectvol naar alle leerlingen PO 05. Bevordering zelfvertrouwen PO 06. Complimenten en corrigeren
2.
Benutten onderwijstijd 1*
3.
Taakgerichte werksfeer 8**
4. 5.
Activerende directe instructie 7**(duidelijke uitleg) Strategieën voor denken en leren 12
6.
Systematisch volgen van vorderingen 25*
7.
Afstemming instructie 21* Afstemming verwerking 22*
8.
Betrokkenheid van leerlingen 9**
9.
Verantwoordelijkheid van leerlingen van organisatie en proces 18
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
23
onvoldoende
voldoende
goed
0
7
15
0
5
17
0
6
16
0
0
22
1
12
9
0
9
13
0
4
18
1
10
11
2
11
9
2
15
5
0
2
20
6
10
6
5
8
9
0
9
13
6
11
5
TIJDPAD DEEL I
IN 2015-2016
Schooljaar 2014-2015 zijn we gestart met het implementeren van de vaardigheidsmeter van Cadenza. Dit is een instrument waarmee je de vaardigheden van de leerkracht in kaart brengt middels een klassenbezoek. Hierop volgt een nabespreking en wordt een vervolgtraject op gestart om de voortgang te monitoren. Schooljaar 2015-2016 Schooljaar 2015-2016 gaan we verder met deze ontwikkeling. Een heel aantal leerkrachten heeft hun certificaat behaald, anderen zijn nog met het traject bezig. Het certificaat heeft een geldigheidsduur van een jaar. Na een jaar krijgt de leerkracht weer een bericht voor een totale meting. De leerkracht die nog niet in het bezit is van een certificaat dient dat middels hermetingen te behalen.
Daarnaast blijven leerkrachten actief in het oefenen van hun vaardigheden. De mogelijkheid om bij elkaar “in de keuken te kijken”en van elkaar te leren blijft bestaan. Afgelopen jaar lag de nadruk op lessen gericht op rekenen, lezen en taal. Schooljaar 2015-2016 gaan we ons m.n. richten op de vaardigheden van de leerkrachten in combinatie met de zaakvakken. Elke leerkacht bewandelt een individueel pad. Middels het instrument van Cadenza kunnen de directeur en de Intern Begeleider het traject van de leerkracht online volgen en bijsturen.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
24
THEMA 2. LEERLINGENZORG / PASSEND ONDERWIJS Door Saskia Janssen en Eef Karsten
INLEIDING In dit deel van het ontwikkelplan staat de leerlingenzorg centraal. Het plan richt zich op het goed inrichten en opzetten van het zorgsysteem. Het zorgsysteem bestaat uit elementen die er toe leiden dat er een duidelijke aanpak is voor de leerlingen en Passend Onderwijs wordt gerealiseerd. De tijd voor interne begeleiding brengen op het normatieve niveau. Binnen MosaLira wordt voor een school met een grootte van 450 leerlingen een norm gesteld voor IB van 0,9 fte. We kiezen bewust voor twee IB’ers, dit gezien de hoeveelheid leerlingen, het Passend Onderwijs en de continuïteit van het IB-werk. De beide IB-ers hebben een duidelijke rol binnen de leerlingzorg. Zij zullen de lijnen uitzetten, het implementatietraject verzorgen, leerkrachten coachen en het zorgsysteem actualiseren.
UITGANGSSITUATIE 1. ORGANISATIE
Deze uitgangssituatie is overgenomen uit de Audit. De formulering is strak om de zaken scherp te kunnen aanzetten. Zie voor overige uitleg de algemene inleiding. Op Basisschool Scharn werkt één intern begeleider, 28,5 uur per week. Tijd is te beperkt voor het aantal leerlingen van de school. Rol van de intern begeleider Uit de kwaliteitsanalyse blijkt dat de leerkrachten niet vanzelf de in de audit genoemde vaardigheden ontwikkelen; zij hebben hierbij gerichte training en scholing nodig. Uit de analyse blijkt dat, waar nodig, ook de intern begeleider ondersteuning en coaching moet krijgen, om dit proces goed aan te sturen en te begeleiden.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
25
2. ZORGSYSTEEM EN –STRUCTUUR
Vademecum Op aanvraag van de leerkrachten heeft de intern begeleider in december 2013 het ‘Vademecum Zorgstructuur basisschool Scharn’ opgesteld. Dit is leidend voor het handelen. Van groepsoverzichten naar groepsplannen Het zorgcontinuüm op basisschool Scharn bestaat uit vijf zorgniveaus. De school werkt met groepsplannen rekenen, waarin leerlingen uit de eerste drie zorgniveaus in worden opgenomen. Bij zorgniveau 4 wordt externe hulp ingeschakeld en bij zorgniveau 5 vindt een verwijzing plaats naar het S(B)O. Het werken met groepsplannen is in ontwikkeling. Rekenen staat hierbij centraal. Opgestart in schooljaar 12/13. Tijdens de lessen zagen we maar een enkele keer dat de instructie of verwerking werden afgestemd op de verschillen tussen leerlingen (7.1 en 7.2). We hebben veel klassikale instructies gezien, waarbij de afstemming van de instructie was gericht op de middenmoot van de klas. Dit geeft aan dat de groepsplannen op dit moment nog te weinig functionaliteit hebben en de leerkrachten geen ondersteuning bieden bij het vormgeven van de lessen. VCB Een centraal moment in de zorgcyclus betreft twee keer per jaar de Voortgangscontrole bespreking VCB en de overdracht aan het einde van het schooljaar. Doel VCB is het tijdig signaleren van zorgleerlingen/-groepen. Doel Overdracht is te waken voor een doorgaande lijn. Zorgcyclus De school heeft een start gemaakt in schooljaar 13/14 met het Handelingsgericht Werken. De implementatie is nog niet voldoende afgerond. Uit de kwaliteitsanalyse blijkt dat het ‘onderzoekend onderwijzen’ op Basisschool Scharn versterkt kan worden. We concluderen dat er op Basisschool Scharn hard is gewerkt aan een zorgsysteem en de documentatie daarvan, maar dat er nog maar een pril begin is gemaakt met de implementatie van daadwerkelijke zorg en afstemming in de klas.
3. ADMINISTRATIE Uit de analyse van de groepsadministraties blijkt dat leerkrachten veel administreren. Dit leidt tot een hoge administratieve druk bij de leerkrachten.
4. LEEROPBREN GSTEN/SCHOOLZELFEVALUATIE De leeropbrengsten van Basisschool Scharn zijn hoog, blijkt uit analyses van dwarsdoorsneden en trendanalyses. Het is de vraag met welke resultaten de school tevreden mag zijn? De leerlingen op Basisschool Scharn kunnen veel.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
26
5. AANBOD IN DE GROEPEN 3 TOT EN MET 8 De school heeft in de afgelopen jaren een flink aantal methodes vernieuwd. We constateren dat er nu, in de groepen 3 tot en met 8, een aanbod is dat dekkend is voor de kerndoelen. Ook ondersteunen de methodes de leerkrachten bij het lesgeven volgens de nieuwste (vak)didactische inzichten, bijvoorbeeld op het gebied van de activerende directe instructie en differentiatie. De school heeft in schooljaar 12-13 en 13-14 externen ingezet om de implementatie van de methodes voor rekenen en technisch lezen te begeleiden. Het team geeft aan dat zij hierdoor hun reken- en leesonderwijs ook echt anders vormgeven. Op basis van de lesobservaties constateren we echter, dat de methodes beter benut kunnen worden, dan nu het geval is. We denken dan met name aan de handreikingen die de methodes bieden voor activerende directe instructie, het aanleren van strategieën en het analyseren en afstemmen.
6. EFFECTIEF BENUTTEN ONDERWIJSTIJD In de matrix is terug te zien dat de lessen op tijd beginnen (2.1). Toch gaat er kostbare tijd verloren in de lessen, met name omdat de beschikbare onderwijstijd niet effectief wordt gebruikt. Op tijd beginnen; 8.30 uur, 10.35/10.40 uur en 13.15 uur. In een derde van de lessen wordt de geplande tijd niet daadwerkelijk aan het lesdoel besteed (2.2). In sommige lessen ligt het tempo laag. In andere lessen kunnen kinderen onvoldoende omgaan met uitgestelde aandacht (zie ook indicator 3.3). Bij een meerderheid van de geobserveerde lessen verloopt de les niet volgens een adequate planning (2.3). Dit heeft ermee te maken dat de opbouw van de les niet altijd overeen stemt met de doelen van de les, zoals gesteld in de handleiding van de methode.
7. SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKEL ING De leraar volgt de sociaal emotionele ontwikkeling middels het meetinstrument SCOL. En daarnaast wordt in de klas de methode “Kinderen en hun sociale talenten” gebruikt. Voor schooljaar 2014-2015 is er een lijn uitgezet om met de methode meer klas overschrijdend te gaan werken. Sinds schooljaar 2013-2014 is er een schoolspecifiek pestprotocol opgezet. Naast het feit dat er een pestprotocol van MosaLira is. Voor komend schooljaar zijn er twee anti-pestcoördinatoren aangesteld.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
27
DOELSTELLINGEN
ORGANISATIE
De samenwerking tussen leraren en zorgfunctionarissen is effectief: -
Klassenbezoeken volgens Kijkwijzer Cadenza en nabesprekingen
-
Voortgangscontrolebesprekingen (VCB), tweejaarlijks
-
Overdrachtgesprekken (oude en nieuwe leerkracht, IB)
Er is helderheid over taken en bevoegdheden in het kader van zorg en begeleiding -
Taken- en functiehuis Vademecum leerlingenzorg
De procedurele zorgvuldigheid bij zorg en begeleiding is gewaarborgd: -
Vademecum leerlingenzorg Er wordt gewerkt met een draaiboek voor het inwerken van nieuwe leerkrachten, met rollen voor directeur, intern begeleider en mentor. De doelen uit dit Ontwikkelplan komen daarbij aan bod.
Het intern overleg over het zorgbeleid is functioneel: -
Tweewekelijks werkoverleg op dinsdag 13-15 uur IB-dir, met agenda en verslag
2. ZORGSYSTEEM EN –STRUCTUUR
M.B.T. INSTRUMENTARIUM De school gebruikt een samenhangend en betrouwbaar leerlingvolgsysteem. Leerkrachten maken volgens afspraak gebruik van het Vademecum. Dit wordt geactualiseerd door de IB’ers.
PROTOCOLLEN De school hanteert procedures voor instroom, doorstroom en uitstroom. De school heeft een Vademecum waarin procedures rondom leerlingenzorg zijn vastgelegd.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
28
De school hanteert een doelgericht beleid rond afbuigende leerwegen.
ZORGCYCLUS De school waarborgt vroeg- tijdige onderkenning van leer- en ontwikkelingsproblemen. De leraren toetsen en observeren regelmatig. De leraren analyseren de vorderingen van de leerlingen.
Leerkrachten analyseren de verzamelde gegevens ter bepaling van de hulpvraag: 1. De leerkracht heeft een goed beeld van de wijzen van leren van zijn leerlingen en kan zijn eigen handelen hierop aanpassen. 2. De leerkracht observeert systematisch met behulp van de aanwijzingen, die de methode daarvoor geeft. 3. De leerkracht neemt methode gebonden toetsen / observatielijsten af, zoals beschreven in de methodes, volgens de afgesproken richtlijnen van de methode en registreert de uitkomsten. 4. De leerkracht neemt de methodeonafhankelijke toetsen af, volgens de toets kalender (zie vademecum zorgstructuur en jaarkalender) en registreert de uitkomsten. 5. De leerkracht registreert bruikbare gegevens over de vorderingen bij het nakijken van werk in de groene klapper. 6. De leerkracht maakt foutenanalyses van toetsen bij de methodes en methodeonafhankelijke toetsen. En neemt deze op in de groene klapper/esis. 7. De leerkracht voert regelmatig diagnostische gesprekjes met leerlingen, om meer inzicht te krijgen in mogelijke oorzaken van stagnaties in hun ontwikkeling en neemt deze op in de groene klapper/esis . De leerkracht voert de zorg planmatig en handelingsgericht uit. De onderwijsbehoeften van de leerlingen staan centraal; wat heeft een leerling nodig om een bepaald doel te bereiken? Constructieve samenwerking; goede communicatie speelt een bijzonder grote rol in effectieve ouderbetrokkenheid. Systematische, gefaseerde en transparante werkwijze; de school zegt wat ze doet en doet wat ze zegt De school stelt de effecten van de zorg vast.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
29
3. ADMINISTRATIE - De leerkrachten hebben al laten zien (de meeste van) deze doelstellingen te beheersen. Belangrijk om dit punt te blijven borgen. - IB ziet er op toe dat er op de goede manier geregistreerd wordt en dat er functioneel geregistreerd wordt - De leerkrachten plannen en registreren interventies in aansluiting op de vorderingen van leerlingen. - De leerkrachten nemen de LVS toetsen af, zoals beschreven in het toets protocol. - De leerkrachten zijn op de hoogte van en handelen naar het protocol: 1. Protocol doubleren groep 3 tot en met 8. 2. Protocol vervroegde doorstroming. 3. Protocol hoogbegaafdheid. 4. Protocol dyslexie. 5. De leerkrachten dragen zorg voor een adequate dossiervorming in ESIS (zie protocol dossiervorming). 6. De IB/leerkracht dragen er zorg voor dat er twee weken voor de zomervakantie een schriftelijke en mondelinge overdracht plaatsvindt met de volgende leerkracht van de leerling. 7. Leerkrachten registreren verzuim leerlingen en handelen bij te veel verzuim. 8. De leerkrachten bereiden de groepsbespreking VCB voor aan de hand van de hiervoor bestemde formulieren. 9. De leerkrachten spreken minimaal 2x per jaar met de ouders over de schoolvorderingen van het kind. 10. De leerkrachten dragen zorg voor een constructieve communicatie met ouders (zoals staat beschreven in het vademecum zorgstructuur).
Streven: digitaal wegzetten, middels Esis, portal, outlook agenda 4. LEEROPBRENGSTEN
- De resultaten aan het einde van de schoolperiode zijn conform de verwachtingen (zie de gehanteerde schoolnormen). - De resultaten bij de kernvakken zijn gedurende de schoolperiode conform de verwachtingen (idem). - Het niveau van de sociale vaardigheden is conform de verwachtingen. De school hanteert SCOL als meetinstrument en kijkt naar de vooropleidingen van ouders. - Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich conform hun mogelijkheden. Dit wordt vastgelegd in het groepsoverzicht en groepsplan. - Het interne rendement is conform de verwachtingen (doorlopen binnen acht jaar, tussentijdse uitval).
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
30
- De adviezen voor het voortgezet onderwijs zijn conform de verwachtingen (overzichten zijn aanwezig, uitgewerkte analyse vraagt verdieping en nadere ontwikkeling). - Het functioneren in het voortgezet onderwijs is conform de verwachtingen (overzichten met cijferlijsten voor de verschillende vakken zijn beschikbaar, nadere analyses naar opbrengsten op het gebied van Nederlandse taal, Engels en wiskunde wil de school in deze planperiode ontwikkelen).
5. HET AANBOD IN DE GROEPEN 3 TOT EN MET 8 Voor dit onderdeel verwijzen we naar thema 1: DIRECTE INSTRUCTIE EN HOGERE INSTRUCTIEVAARDIGHEDEN
6. EFFECTIEF BENUTTEN ONDERWIJSTIJD Voor dit onderdeel verwijzen we naar thema 1: DIRECTE INSTRUCTIE EN HOGERE INSTRUCTIEVAARDIGHEDEN
7. SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKEL ING Aan het einde van schooljaar 2014-2015 is een goedgekeurde pest methodiek uitgezocht. De lessen SEO worden geborgen. Aan het einde van schooljaar 2014-2015 zijn twee pest coördinatoren aangesteld. Aan het einde van het ontwikkeltraject dienen zij geschoold te zijn (2015-2016). Wat betreft de pedagogische benadering verwijzen we naar thema 1 DIRECTE INSTRUCTIE EN HOGERE INSTRUCTIEVAARDIGHEDEN.
PRESTATIE-INDICATOR(EN) De gestelde doelen zijn bij de leerkrachten waar te nemen tijdens lessen; rekenen, spelling, begrijpend lezen, technisch lezen. De gestelde doelen dienen ook bij beide IB waargenomen te worden. Aan het einde van het ontwikkeltraject dient iedereen aan de gestelde doelen te voldoen. Dit wordt duidelijk in het traject van functioneren en beoordelen dat door de directeur met een ieder opgestart wordt. Bovenstaande doelstellingen zullen gemeten worden middels verschillende meetinstrumenten / kijkwijzers / evaluaties. Dit kan aangereikt worden door MosaLira, maar kan ook school specifiek worden ontwikkeld. Met als doel optimale begeleiding van de leerkrachten en IB’ers. Daartoe zullen directeur en IB’ers gerichte scholing volgen (Cadenza).
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
31
IMPLEMENTATIE
INTERNE BEGELEIDING
Fieke Ummels
Ma-di-wo
Groep 1 t/m 5
Werkt op donderdagen in groep 3
Saskia Janssen
Ma-di
Groep 6 t/m 8
Werkt op woensdagen in groep 8
De beide intern begeleiders en de directeur volgen een training bij Cadenza Onderwijsconsult in het meten van leerkrachtvaardigheden en het coachen op ontwikkelingsmogelijkheden. Daarbij maken zij gebruik van een vaardigheidsmeter instructiegedrag. Deze training vormt een onderdeel van het management ontwikkeltraject binnen MosaLira. Training door Cadenza,
26 en 27 mei 2014
IB en dir
Teambijeenkomst
Woensdag 12 november
Teamleden
Uitleg door begeleider Cadenza
13-15 uur
21 Klassenbezoeken en nabesprekingen
Periode november-december 2014
Vervolg klassenbezoeken
Nog te plannen
Fred Kramer
IB, dir en teamleden, Begeleider Cadenza IB en dir, teamleden
PERIODE SEPTEMBER – HERFSTVAKANTIE 2014 4 studiebijeenkomsten 16.00-19.00 uur
met Giel Vaessen Stichting Alterius :
Donderdag 4 september 2014
Praktijkgerichte cursus kinder- en jeugdpsychiatrie,
Maandag 15 september 2014 Donderdag 9 oktober 2014 Maandag 13 oktober 2014
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
32
Studiedag 23 september
Vademecum leerlingenzorg Groepsoverzichten, groepsplannen taal/spelling (in combi met thema 1 Instructie)
Bouwoverleg
Leerlingenzorg, ervaringen collegiale visitatie, werk gerelateerde casusbesprekingen
PERIODE HERFST 2014 – CARNAVAL 2015 17, 18 en 19 November 2014
VCB 1 Werken aan groepsplan spelling voor de laatste periode
Studiedag woensdag 12 november
Uitleg aan team over Cadenza Brainstorm over oudergesprekken/10-minuten contact
november
21 Klassenbezoeken door IB en dir (Cadenza)
Teamvergadering 24 november
Afspraken over oudergesprekken
Bouwoverleg
Leerlingenzorg, ervaringen collegiale visitatie, werk gerelateerde casusbesprekingen
PERIODE CARNAVAL – MEIVAKANTIE 2015 23,24 en 25 februari
VCB 2
maart
Schoolzelfevaluatie / groepsevaluatie / keuze onderwijstijd
Teamvergadering 16 maart
Evaluatie oudergesprekken, bijstelling/afspraken
PERIODE MEIVAKANTIE – ZOMERVAKANTIE 2015 Teamvergadering 21 mei
Evaluatie Ontwikkelplan 1e jaar Planning 2e jaar
Studiedag 24 juni
Werkvergadering Zelfevaluatie > keuze in onderwijstijd > overdracht
6, 7 en 8 juli
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
33
Overdrachtbesprekingen
OVERLEG DIRECTEUR EN IB’ERS, VOORZITTERS THE MAGROEPEN EN BOUWCOÖRDINATOREN /LID MT In het Spoorboekje 2014-2015 worden de geplande overlegmomenten weergegeven. In deze bijeenkomsten worden vooral de voortgang en resultaten uit dit Ontwikkelplan besproken, evenals afspraken gemaakt over het vervolg en de afstemming.
EVALUATIE Monitoring van het proces gebeurt door schooldirectie op schoolniveau met team en MR. Monitoring op bovenschoolniveau gebeurt door CvB op basis van voorjaars- en najaarsgesprekken met schoolmanagement. Evaluatieve gegevens worden (structureel) besproken in teamoverleg en vastgelegd (vademecum, jaarverslag) minimaal eenmaal per jaar op basis van vooraf gestelde doelen en uit te voeren activiteiten vanuit plan. Dit gebeurt op school- en bovenschools niveau. De resultaten van de klassenbezoeken worden door de intern begeleiders en directie naast elkaar gelegd, met gebruikmaking van de ingevulde kijkwijzers (Cadenza-training) en hieruit worden conclusies getrokken. Het observatie-instrument, gebaseerd op de indicatoren, wordt hierbij gebruikt om de het leerkrachtgedrag in beeld te brengen. De geformuleerde mijlpalen gelden als toetssteen bij de evaluatie. Leerkrachten die extra ondersteuning en/of begeleiding nodig hebben krijgen dit. Eventueel wordt hierbij externe begeleiding ingeschakeld. De directie voert functioneringsgesprekken en POP – gesprekken. In het POP komen ontwikkelingsdoelen naar voren naar aanleiding van de klassenbezoeken. De directie voert voortgangsgesprekken gerelateerd aan het POP. Indien nodig wordt individuele coaching aangeboden aan de leerkracht. Tweejaarlijks vinden groepsbesprekingen plaats (VCB) tussen leerkracht en IB. Tijdens het IB-directie overleg staan de onderwerpen uit de deelplannen regelmatig op de agenda. De CITO-resultaten van de leerlingen worden twee keer per jaar geanalyseerd door de IB. De januari –resultaten worden door de IB’ers op schoolniveau geanalyseerd. De analyses worden besproken in het directie-IB overleg en op schoolniveau besproken in het teamoverleg. Er wordt een ouder-, leerling- en personeelstevredenheidspeiling afgenomen (Beekveld & Terpstra, quickscan ARBOmeester). Het Ontwikkelteam komt 2 keer per schooljaar bijeen en evalueert per deelplan. In 2014 is de communicatie- en organisatiestructuur herzien. De uitwerking hiervan is te vinden in het zgn. Spoorboekje 2014-2015, dat is bijgevoegd aan dit Ontwikkelplan. Daarin wordt zichtbaar hoe het overleg plaatsvindt, middels teamvergadering, bouwvergadering, themagroepen, professionaliseringsbijeenkomsten, afstemming directeur en managementteam, ontwikkelteam, directeurenberaad. Er wordt gewerkt met een draaiboek voor het inwerken van nieuwe leerkrachten, met rollen voor directeur, intern begeleider en mentor. De doelen uit dit Ontwikkelplan komen daarbij aan bod.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
34
BORGING Met klassenbezoeken en nabesprekingen volgen en coachen de intern begeleiders en directeur de leerkrachtvaardigheden. In Voortgangscontrolebesprekingen (VCB) volgen de intern begeleiders met de leerkrachten de ontwikkelingen van leerlingen. Dit geldt met name voor de leerlingen, waarvan de ontwikkeling extra aandacht vraagt. (Digitaal) vademecum Leerlingenzorg, waarin alle mogelijke afspraken/protocollen worden opgenomen. In het jaarverslag vermeldt de school wat er is gebeurd op het gebied van leerlingenzorg/passend onderwijs, dit gebeurt zowel in productmatige als procesmatige zin. In de schoolgids wordt het jaarverslag vertaald naar een heldere verwoordingevalueren an oudergesprekken voor ouders, waarin verantwoording wordt afgelegd, mede over het item leerlingenzorg/passend onderwijs. Alle afspraken worden vastgelegd in de groepsmap.
COMMUNICATIE In 2014 is de communicatie- en organisatiestructuur herzien. De uitwerking hiervan is te vinden in het zgn. Spoorboekje 2014-2015, dat is bijgevoegd aan dit Ontwikkelplan. Daarin wordt zichtbaar hoe het overleg plaatsvindt, middels teamvergadering, bouwvergadering, themagroepen, professionaliseringsbijeenkomsten, kindgesprekken lerkracht-Intern begeleider (VCB), oudergesprekken (tien-minuten-contact), afstemming directeur en managementteam (DIMT), ontwikkelteam, collegiale visitatie, directeurenberaad, voorjaars- en najaarsoverleg met College van Bestuur. Er wordt gewerkt met een draaiboek voor het inwerken van nieuwe leerkrachten, met rollen voor directeur, intern begeleider en mentor. De doelen uit dit Ontwikkelplan komen daarbij aan bod. We werken met de team-agenda op de portal. Essentieel is, dat alle stappen goed met het team worden besproken en in teamvergaderingen vastgesteld. Zodra er een besluit is genomen, zal de directie/IB-er er voor zorgdragen, dat het besluit goed op papier komt te staan, zodat het kan worden opgenomen in de groepsmap en het vademecum leerlingenzorg. Over afspraken en besluiten, die voor ouders van belang zijn wordt schriftelijk gecommuniceerd, via Nieuwsbrief en website. Bovendien zullen deze ook worden opgenomen in de schoolgids. Aan het begin van een schooljaar worden alle ouders uitgenodigd voor de informatieavonden van de verschillende leerjaren. Waar nodig en mogelijk vinden algemene info-bijeenkomsten voor ouders plaats. Een school heeft een maatschappelijke opdracht, nl. leerlingen zo goed mogelijk voorbereiden op hun rol in de samenleving. Dat betekent dat je werkt voor de samenleving. Om je opdracht te kunnen uitvoeren krijg je publieke middelen, geld voor het laten draaien van de school. Vervolgens wordt er van je verwacht dat je dat geld zo goed mogelijk besteedt om tegemoet te komen aan de eisen en behoeften van de samenleving. Het is dan ook niet
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
35
verwonderlijk dat de samenleving verwacht dat je je als school zo goed mogelijk verantwoordt over je werkwijze en prestaties. Bij meervoudige publieke verantwoording, ook wel horizontale verantwoording genoemd, verantwoordt de school zich aan de ouders, de partners in de wijk of het kindcentrum, het voortgezet onderwijs. Daarnaast onderscheiden we de verticale verantwoording, bv. naar het eigen bestuur, in ons geval MosaLira of de inspectie (als vertegenwoordiger van de samenleving). Je kunt globaal drie functies onderscheiden: -Draagvlak. De school zal aan de ouders duidelijk moeten maken wat zij doet en wil (zie bv. de schoolgids of het schoolondernemingsplan) en door actief met hen in dialoog te gaan (denk bv. aan Medezeggenschapsraad, schoolraad, oudervereniging, klassenouders ) moeten deze partners zich verbonden voelen aan de school. -Leren en verbeteren. De school neemt de reacties van de ouders, kinderen en leerkrachten (denk bv. aan tweejaarlijkse kwaliteitsenquêtes) op het gevoerde beleid mee als advies voor eventuele verbeteracties. -Bij de functie rekenschap gaat het over het afleggen van verantwoording over de uiteindelijke resultaten: toetsresultaten, financiële resultaten, het proces waarbinnen deze zijn bereikt. Uiteraard zal ook gerapporteerd worden aan het College van Bestuur, via voorjaars- en najaarsoverleg. De beide IB nemen deel aan het IB-netwerk van MosaLira. De twee specialisten begaafdheid nemen deel aan de netwerkbijeenkomsten HB van MosaLira.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
36
LOGBOEK ONTWIKKELTHEMA 2 Leerlingenzorg/passend onderwijs Juni 2015
Rood niet bereikt, groen wel bereikt, oranje mee bezig. Blauw wordt gebruikt indien het niet (meer) van toepassing is. 1.
Organisatie
-
Dir. en/of IB bevorderen een effectieve samen werking tussen leraren en zorgfunctionarissen.
-
Dir. en/of IB bieden helderheid over taken en bevoegdheden in het kader van zorg en begeleiding.
-
Dir. en/of IB waarborgen de procedurele zorg zorgvuldigheid bij zorg en begeleiding.
-
Leerkrachten beoordelen dit in het algemeen als voldoende/goed. Twee leerkrachten beoordelen dit als onvoldoende
-
Dir. en/of IB voeren een functioneel intern overleg over het zorgbeleid.
-
Elke twee weken vindt er overleg plaats tussen IBDIR. Deze bijeenkomst wordt uitgewerkt in een notitie. Daarnaast is de planning van de bijeenkomsten vastgelegd in het spoorboekje. Vanaf het komend jaar zal er met een agenda en notulen worden gewerkt.
2.
Zorgsysteem en – structuur
-
De school maakt gebruik van CITO, Esis, Scol en volgen hiermee de ontwikkelingen van de kinderen.
-
IB actualiseert steeds het vademecum, plaatst dit op de portal en stuurt het per mail aan de leerkrachten
-
Vervroegde doorstroom en doublure is opgenomen in het vademecum. Instroom en uitstroom ontbreekt
M.b.t. instrumentarium De school gebruikt een samen- hangend en betrouwbaar leerlingvolgsysteem. -
-
Leerkrachten maken volgens afspraak gebruik van het Vademecum. Dit wordt geactualiseerd door de IBers.
Protocollen De school hanteert procedures voor instroom, doorstroom en uitstroom.
-
De school heeft een Vademecum waarin procedures rondom leerlingenzorg zijn vastgelegd.
-
De school hanteert een doelgericht beleid rond afbuigende leerwegen.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
37
-
Leerkrachten beoordelen het samenwerken in het algemeen als voldoende en/of goed.
Zie portal; taakomschrijving Directie en Intern begeleider.
Er is een vademecum waarin procedures rondom leerlingenzorg zijn vastgelegd. De IB-er zorgt dat het vademecum up to date blijft en plaatst de herziende versie steeds op de portal -
Vastgelegd door de IB-er in het vademecum, hfst 1.2.3.Momenteel maken twee leerlingen binnen onze school gebruik van de afbuigende leerlijn.
-
Zorgcyclus De school waarborgt vroeg- tijdige onderkenning van leer- en ontwikkelingsproblemen.
Middels het volgen van leerlingen via de groepsplannen, de CITO toetsen en de leerling besprekingen waarborgt de school vroegtijdige onderkenning.
-
De leraren toetsen en observeren regelmatig
Het toetsen gebeurt zoals afgesproken volgens de handleidingen van de methodieken en volgens de handleidingen van CITO.
-
De leraren analyseren de vorderingen van de leerlingen Leerkrachten analyseren de verzamelde gegevens ter bepaling van de hulpvraag
De leraren analyseren de vorderingen van de leerlingen volgens de handleidingen van de methodieken en volgens CITO. De analyses worden opgenomen in de groepsplannen.
-
Leerkracht voert de zorg planmatig en handelingsgericht uit.
De groepsplannen vormen een cyclus, waarbij steeds de resultaten geëvalueerd worden en eventueel weer mee worden genomen in het volgende groepsplan. Binnen het team zijn hier verschillende bijeenkomsten voor georganiseerd. Nl. 11-11-2014 en 26-1-2015. In de groepsplannen staan de onderwijsbehoeften van de leerlingen centraal. Ouders worden geïnformeerd over de groepsplannen. Ouders worden actief geïnformeerd bij CITO toetsen die onvoldoende zijn gemaakt. Twee á drie maal per jaar zijn er 10- minuten gesprekken. Uit de ouderenquête blijkt dat ouders zich betrokken voelen als partner bij het onderwijsleerproces van hun kind. Uit die zelfde enquête blijkt ook dat ouders vinden dat leerkrachten hun pedagogisch en didactisch handelen afstemmen op de individuele onderwijsbehoeften van elke leerling.
1.
De onderwijsbehoeften van de leerlingen staan centraal; wat heeft een leerling nodig om een bepaald doel te bereiken?
2.
Constructieve samenwerking; goede communicatie speelt een bijzonder grote rol in effectieve ouderbetrokkenheid.
3.
Systematische, gefaseerde en transparante werkwijze; de school zegt wat ze doet en doet wat ze zegt
-
De school stelt de effecten van de zorg vast.
3.
Administratie
De leerkrachten hebben al laten zien (de meeste van) deze doelstellingen (Esis) te beheersen. Belangrijk om dit punt te blijven borgen.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
38
Zowel leerkracht als ouders kunnen gesprekken aan vragen.
Uit de ouderenquete van Beekveld en Terpstra blijkt dat ouders (respons 47%) vinden dat de school duidelijk maakt wanneer leerlingen extra begeleiding nodig hebben. Tevens vinden ouders dat de school leerlingen ondersteuning biedt in moeilijke situaties en dat de school adequate en extra begeleiding biedt.
A.d.h.v. de schoolzelfevaluatie, de evaluatie in de groepsplannen, SCOL stellen we de effecten van de zorg vast.
De doelstellingen liggen vast in het vademecum. Sturing door Ib-Dir blijft noodzakelijk, blijft in ontwikkeling
IB ziet er op toe dat er op de goede manier geregistreerd wordt en dat er functioneel geregistreerd wordt
DIR en IB zien er op toe dat er wordt gehandeld volgens de afspraken gemaakt in het vademecum.
De leerkrachten plannen en registreren interventies in aansluiting op de vorderingen van leerlingen
Leerkrachten doen dit middels de groepsplannen. Ook interventies op niveau 3 en 4 worden in Esis geregistreerd
De leerkrachten nemen de LVS toetsen af, zoals beschreven in het toets protocol.
Afname DMT/AVi staan beschreven in het vademecum, zie hfst 5. Dit stuk is herzien per januari 2015 Voor alle overige CITO toetsen geldt dat we de handleiding volgen die behoort bij de toets .
- De leerkrachten zijn op de hoogte van en handelen naar het protocol: 1.
Vademecum hfst 11; voorstel door de IB gedaan op 24 november. Daarna door de BOOB en is het protocol vastgesteld.
2.
Vademecum hfst 2.8; na aanleiding van de studiedag (8-12-14) is er per 28-1-15 een voorstel protocol HB per aangereikt door de Themagroep HB. Deze is door de BOOB gegaan en daarna vastgesteld.
3. Protocol hoogbegaafdheid
3.
Vademecum hfst 2; naar aanleiding van de studiedag (8-12-14) is er per 28-1-15 een voorstel protocol HB per mail aangereikt door de Themagroep HB. Deze gaat door de BOOB en wordt daarna vastgesteld. De inhoud van het protocol dient meer tot leven te komen.
4.
Protocol dyslexie
4.
IB-er s zijn er mee bezig, daarna wordt het voorgelegd aan het team middels de BOOB. Start implementatie Kurzweil 2015-2016
5.
De leerkrachten dragen zorg voor een adequate dossiervorming in ESIS (zie protocol dossiervorming)
5.
Vademecum hfst 8; aan het begin van het schooljaar (studiedag 23-9-14) herzien door IB-er en vastgelegd in vademecum
6.
De IB/leerkracht dragen er zorg voor dat er twee weken voor de zomervakantie een schriftelijke en mondelinge overdracht plaatsvindt met de volgende leerkracht van de leerling.
6.
Overdracht wordt gedaan met de vertrekkende/ontvangende leerkracht en de IB. De overdracht van groep 2 naar groep 3 behoeft extra aandacht. Er is een extra overdracht bespreking voor de leerlingen van groep 2 naar 3. Die is m.n. gericht op de zorg/onderwijsbehoeften van de groepen 3.
Leerkrachten registreren verzuim leerlingen en handelen bij te veel verzuim.
7.
Leerkrachten nemen verzuim van leerlingen op in esis. Leerkrachten moeten toelichting krijgen wanneer ze melding dienen te maken bij de leerplichtambtenaar of leerlingen laten oproepen bij de schoolarts.
8.
Vademecum bijlage 1; aan het begin van het schooljaar vastgelegd in vademecum door IB
1. Protocol doubleren groep 3 tot en met 8.
2. Protocol vervroegde doorstroming
7.
8. De leerkrachten bereiden de groepsbespreking VCB voor aan de hand van de hiervoor bestemde formulieren.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
39
9. De leerkrachten spreken minimaal 2x per jaar met de ouders over de schoolvorderingen van het kind.
10. De leerkrachten dragen zorg voor een constructieve communicatie met ouders (zoals staat beschreven in het vademecum zorgstructuur).
9.
Het thema Oudergesprekken is tijdens de studiemiddag van 12-11-14 en tijdens de teamvergadering van 24-11-2014 aan de orde gesteld. Daarna geconcludeerd dat de meningen binnen het team diverse zijn. Per 29-1-2015 advies ingewonnen bij de MR. Bij de plenaire vergadering van 26-3-15 een update door de werkgroep Oudergesprekken, echter nog geen definitief besluit vastgesteld.
10. Zie Vademecum 1.2.9. Deze afspraak wordt gevolgd.
Streven: zoveel mogelijk digitaal wegzetten, middels Esis, portal, outlook agenda
4.
Leeropbrengsten
De resultaten aan het einde van de schoolperiode zijn conform de verwachtingen
Resultaten zijn naar verwachting, zie inspectierapport 2014
De resultaten bij de kernvakken zijn gedurende de schoolperiode conform de verwachtingen
Zie schoolzelfevaluatie 2014-2015; Gepresenteerd tijdens de studiedag van 26-3-2015
Basisschool Scharn voldoet aan alle inspectienormen voor de vakken waarvoor deze normen zijn vastgesteld. De inspectie stelt niet voor alle groepen en alle vakken normen vast.
Basisschool Scharn voldoet op de volgende onderdelen niet aan de eigen vastgestelde schoolnorm de volgende onderdelen: Rekenen en Wiskunde: groep 6 Spelling: groep 4 en 6 Drie Minuten Test: groep 3 Begrijpend Lezen: groep 5 en 6 Het niveau van de sociale vaardigheden is conform de verwachtingen
Niveau sociale vaardigheden zijn naar verwachting, zie inspectierapport 2014
Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich conform hun mogelijkheden
Zie IOP Leerling groep 6 en IOP leerling groep 7.
Het interne rendement is conform de verwachtingen (doorlopen binnen acht jaar, tussentijdse uitval)
Dient nog te worden geanlyseerd
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
40
De adviezen voor het voortgezet onderwijs is conform de verwachtingen
De adviezen voor het voortgezet onderwijs zijn naar verwachting, zie inspectierapport 2014
Het functioneren in het voortgezet onderwijs is conform de verwachtingen
Zie www.scholenopdekaart.nl. Na het advies van 2010-2011 blijken van de 7 leerlingen die een HAVO advies hebben gekregen en 3 te zijn afgestroomd naar VMBO TL na 3 jaar VO te hebben gehad. De andere leerlingen presteren volgens verwachting.
5.
Het aanbod in de groepen 3 t/m 8
Voor dit onderdeel verwijzen we naar thema 1: effectieve instructie 6.
Effectief benutten onderwijstijd
Voor dit onderdeel verwijzen we naar thema 1: effectieve instructie 7.
n.v.t. (komt overeen met Hftst 1)
Sociaal- emotionele ontwikkeling.
- Aan het einde van schooljaar 2014-2015 is een goedgekeurde pest methodiek uitgezocht
Aangezien het op dit moment niet meer verplicht is hebben we dit uitgesteld. We werken met onze methode “kinderen en hun sociale talenten”.
-De lessen SEO worden geborgen
- Afgelopen schooljaar hebben we vastgesteld dat we meer schoolbreed gaan werken met de methode van SEO. Maandelijks werken we aan hetzelfde thema en wordt er door elk leerjaar maandelijks op vaste plekken binnen de school visueel het thema getoond. Eind schooljaar 2014-2015 gaan we deze manier van werken evalueren.
- Aan het einde van schooljaar 2014-2015 zijn twee pest coördinatoren aangesteld. Aan het einde van het ontwikkeltraject dienen zij geschoold te zijn (2015-2016)
De twee anti-pest coördinatoren zijn vorige jaar vastgesteld. Deze collega’s hebben zich teruggetrokken.
- Wat betreft de pedagogische benadering verwijzen we naar thema 1.
n.v.t.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
41
n.v.t. (komt overeen met Hftst 1)
De anti-pest coördinatoren zijn niet kunnen starten met de scholing. Binnen MosaLira is geen actie daarop gezet.
TIJDPAD DEEL II 2015-2016 Periode gehele jaar - implementatie Kurzweil - Borging van de eerder behaalde resultaten en afspraken m.b.t. leerlingenzorg en passend onderwijs - Een of twee pestcoördinatoren gaan cursus volgen. -DI-IB overleg werk transparant; agenda en notulen Periode tot de herfstvakantie - Opstellen groepsplannen Technisch Lezen - Maken protocol Instroom en Uitstroom - Bijstellen Protocol HB en het daarbij behorende DHH - Themagroep SEO (voorheen veiligheid) werkt verder aan anti-pestcoördinator, Protocol m.b.t. Media beleid wordt in de BOOB ingebracht. SEO lessen worden geëvalueerd. - verzuim; IB-ers geven leerkrachten een toelichting op verzuim en leerplicht. Periode tot de kerstvakantie - Thema oudergesprekken en rapporten dient afgesloten te worden middels een concreet besluit - Bij de methode Nieuwsbegrip wordt onderzoek gedaan naar een zo’n effectief mogelijk gebruik. - Opstellen groepsplannen Begrijpend lezen Periode tot de carnavalsvakantie -Borgen groepsplannen; rekenen, spelling, begrijpend lezen en technisch lezen -Borgen DHH model Periode tot de meivakantie - evalueren van oudergesprekken (inhoud, ouderbetrokkenheid, samenwerking met ouders, planning, inroostering) - evaluatie van de Thema-groepen
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
42
THEMA 3 KLEUTERONDERWIJS Door Dominique Tychon, Fieke Ummels en Vivianne Rijnders
INLEIDING
In dit ontwikkelplan staat het gehele kleuteronderwijs; het onderwijs in de groepen 1 en 2 en daarmee samenhangend, de doorgaande lijn naar groep 3, centraal. In de kleuterbouw wordt gewerkt met beredeneerd aanbod. Samen met externe begeleiding zijn, een aantal jaren geleden, de leerlijnen opnieuw opgezet en hebben de leerkrachten van de kleuterbouw geleerd thematisch te werken met het beredeneerd aanbod. Dit is een aantal jaren prima gegaan. Echter, door allerlei factoren, variërend van hoge werkdruk, invoeren van zaken als smartboard, vele werkgroepen, rekenmethode tot het weggaan van “vaste” onderbouwleerkrachten en het komen van nieuwe leerkrachten bij de kleuters, is het werken volgens dit systeem niet meer helder voor met name nieuwe leerkrachten. Ook ervaren leerkrachten ondervinden dat de thema’s niet meer altijd opgezet worden zoals dat eigenlijk de bedoeling is. De invloed van bovengenoemde factoren is groot. Voor leerkrachten die niet vanaf het begin het traject met de extern begeleider hebben doorlopen is het erg moeilijk om ermee te gaan werken. Er is te weinig tijd en ruimte voor gedegen overleg waardoor er bij sommige thema’s te individueel wordt gewerkt. Bij alle leerkrachten in de onderbouw blijkt de behoefte te bestaan het hele kleuteronderwijs opnieuw onder de loep te nemen en opnieuw op te zetten. Daar is wel deskundige hulp bij nodig. Er is wederom gekozen voor Nel van Woerkum, die door middel van klassenbezoeken nieuwe leerkrachten zal gaan begeleiden en met het gehele onderbouwteam zal gaan werken aan het herzien van de leerlijnen, het opnieuw eigen maken van de cirkel van basisontwikkeling en de doelen in de groep 1, 2 en 3. Om ervoor te zorgen dat het kleuteronderwijs over een aantal jaren niet weer in de zelfde problemen raakt, wordt er naast een stuk begeleiding (waarschijnlijk) ook overgegaan tot de aanschaf van een methode. Deze methode zal worden gebruikt als zogenaamde onderlegger. Een methode heeft de doelen vaststaan en neemt de leerkracht aan de hand om op de juiste manier een thema op te zetten. De methode helpt om inzicht te krijgen in kleuteronderwijs en in kleuterontwikkeling zodat de leerkrachten het goed in de vingers krijgen om zelf thema’s op te zetten met alles wat daarbij hoort. Omdat de onderbouwleerkrachten het er unaniem over eens zijn dat methodisch werken niet “des kleuters” is, zal deze methode niet structureel gebruikt worden maar als ondersteuning en hulpmiddel. Wat bij kleuteronderwijs absoluut niet vergeten mag worden is dat we bij kleuters niet alleen werken aan cognitieve vaardigheden maar net zo goed aan motoriek, spel, sociale vaardigheden, construeren. Helaas worden de kleuters toch vaak alleen beoordeeld op cognitieve vaardigheden terwijl bij het beredeneerd aanbod de cirkel van basisontwikkeling voortdurend van belang is. Hoe het kleuteronderwijs opnieuw vorm gaat krijgen op een manier waar alle betrokkenen achter staan, staat puntsgewijs in dit verbeterplan.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
43
UITGANGSSITUATIE Deze uitgangssituatie is overgenomen uit de Audit. De formulering is strak om de zaken scherp te kunnen aanzetten. Zie voor overige uitleg de algemene inleiding. Opgemerkt dient te worden dat in de week, waarin de audit plaatsvond, in de kleutergroepen niet gewerkt werd met een thema. Groei is mogelijk op de volgende onderdelen:
TAAKGERICHTE WERKSFE ER -
De les laten verlopen volgens een adequate planning, de opbouw van de les stemt overeen met het doel van de les.
-
De klassenorganisatie laten bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs.
-
Consequent werken met timetimer.
-
De leerlingen actiever betrekken bij instructie.
-
Geven van feedback, verbonden aan het doel van de les.
-
De leerlingen leren om gaan met uitgestelde aandacht.
LEEROMGEVING -
Er zijn voldoende hoeken en materialen voor het stimuleren van geletterdheid, zoals een uitdagende lees- en schrijfhoek.
-
De leeromgeving rijker aankleden, met name op het gebied van geletterdheid en gecijferdheid. Per thema een aangepaste speelhoek maken die geletterd en gecijferd is. Dit hoort bij het beredeneerd aanbod.
-
Blijk geven van hoge verwachtingen en die uitspreken naar leerlingen.
LEERLINGADMINISTRATIE -
Het registratieformulier dient goed zicht te geven op wat een kind wel en niet beheerst.
-
Iedere leerkracht vult het registratieformulier op dezelfde manier in.
-
De beschikbare informatie over de vorderingen van leerlingen wordt voldoende gebruikt om een goede analyse en beginsituatie te maken.
THEMATISCH WERKEN -
Het thematisch werken duidelijk vertalen naar de themaplanningen. Duidelijk vermelden welke activiteiten aan de doelen gekoppeld zijn en voor welke groepjes leerlingen de activiteiten/doelen gelden.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
44
-
De doelen in de themaplanning duidelijker specificeren, op dit moment moeten leerkrachten een behoorlijke inspanning leveren om betekenisvolle activiteiten bij de doelen te bedenken en om te bepalen of een doel behaald is.
-
De vertaling van de themaplanning naar de dagplanning verhelderen. Activiteiten noemen en duidelijk maken met welke doelen de activiteiten samenhangen en wat de inhoud van de activiteiten is.
-
Duidelijk maken dat het aanbod dekkend is voor de verschillende ontwikkelingsaspecten van kinderen en voor de landelijke tussendoelen op het gebied van gecijferdheid, geletterdheid en mondelinge taalvaardigheid.
OVERLEG: -
Voldoende tijd maken voor overleg in de kleuterbouw
-
Overleg opstarten tussen de kleuterbouw en de leerkrachten van groep 3.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
45
DOELSTELLINGEN
START SEMESTER M.B.T. KENNIS
•
De leerkrachten kennen en beheersen de cirkel van basisontwikkeling en kunnen deze in de praktijk
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
46
toepassen.
De leerkrachten zijn op de hoogte van de tussendoelen van ontluikende en beginnende geletterdheid.
•
De leerkrachten zijn op de hoogte van de tussendoelen van ontluikende en beginnende gecijferdheid.
•
De leerkrachten zijn op de hoogte van de einddoelen van groep 1 en groep 2
•
De leerkrachten van groep 2 zijn op de hoogte van de einddoelen van groep 3 op het gebied van lezen en rekenen.
•
De leerkrachten hebben kennis van alle gebieden van kleuterontwikkeling.
M.B.T. ORGANISATIE •
De leerkrachten kennen voor aanvang van het schooljaar de planning van de thema’s en de bijbehorende doelen voor het hele schooljaar.
•
Voor aanvang schooljaar worden de nodige ontwikkelingsmaterialen besteld voor de groepen 1 en 2.
•
Het aanbod is dekkend op de landelijke tussen- en einddoelen.
•
De leerkrachten werken met standaard groepsplannen per thema: er wordt gewerkt met het 9dagdelensysteem van Luc Koning. Dit is niet persé thema-gebonden; maakt een kleuter een ontwikkelingsspring of valt hij/zij op een bepaald gebied terug, kan het kind in een ander groepje geplaatst worden.
•
De kerndoelen zijn duidelijk zichtbaar in themaplanning en dagplanning.
•
De leerkrachten werken volgens gemaakte afspraken.
•
Nieuwe leerkrachten krijgen intensieve intervisie op voorbereiding en handelen in de groep
•
De leerkrachten werken met de logboeken zoals deze bedoeld zijn
•
Er is een concrete kalender met data voor overleg met groepen 1-2 en met de groepen 1-2-3
1 PEDAGOGISCH HANDEL EN •
De leerkrachten zorgen voor een ontspannen sfeer.
•
De leerkrachten zorgen voor veiligheid.
•
De leerkrachten tonen en bevorderen respect voor leerlingen.
•
De leerkrachten ondersteunen het zelfvertrouwen van leerlingen.
•
De leerkrachten geven expliciet blijk van (hoge) verwachtingen.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
47
•
•
De leerkrachten richten een leeromgeving in die uitdagend en leerrijk is. De thema’s zijn duidelijk zichtbaar voor de leerlingen. -
De leerkrachten zorgen voor hoeken en materialen voor het stimuleren van gecijferdheid en geletterdheid.
-
De speel- en werkhoeken zijn thematisch ingericht.
-
De leeromgeving sluit aan bij de actualiteit van de groep: leerkrachten kijken wat hun groep nodig heeft.
De leerkrachten beschikken over pedagogisch repertoire voor passende interventies. -
Leerkrachten hanteren gedrags- en omgangsregels consequent.
-
De regels zijn duidelijk en zichtbaar voor de leerlingen.
2
EFFECTIEF BENUTTEN ONDERWIJSTIJD
•
De leerkrachten besteden de geplande tijd daadwerkelijk aan het lesdoel.
•
De leerkrachten laten de les verlopen volgens een adequate planning.
De leerkrachten zorgen ervoor dat de leerlingen weten aan welke opdracht/ taak zij moeten werken.
3
TAAKGERICHTE WERKSFE ER
De leerkrachten besteden zeer ruim aandacht aan de binnenste twee cirkels van de cirkel van basisontwikkeling.
•
De leerkrachten zorgen voor een ordelijk verloop van de lessen.
•
De leerkrachten zorgen voor een doelmatig klassenmanagement.
•
De leerkrachten maken de gewenste leerhouding duidelijk. De leerkrachten zorgen ervoor dat de leerlingen weten of ze een beroep op de leerkracht mogen doen.
De leerkrachten leren leerlingen zelfstandig te werken. Leerlingen weten d.m.v. de time timer wanneer de leerkracht een ronde maakt.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
48
4
ACTIVERENDE DIRECTIE INSTRUCTIE
•
De leerkrachten verduidelijken bij aanvang van de les de lesdoelen.
•
De leerkrachten geven duidelijke uitleg van de lesstof en opdrachten.
•
De leerkrachten betrekken alle leerlingen bij de les.
•
-
De leerkrachten geven opdrachten die leerlingen aanzetten tot actieve deelname.
-
De leerkrachten stellen vragen die alle leerlingen aanzetten tot nadenken.
-
De leerkrachten zorgen ervoor dat alle leerlingen tijdens de instructie goed luisteren en tijdens de verwerking doorwerken, op een manier die bij het jonge kind past.
De leerkrachten geven feedback aan de leerlingen. -
De leerkrachten kennen de verschillende leerlijnen
-
De leerkrachten refereren bij feedback expliciet aan de doelen.
5
STRATEGIEËN VOOR DEN KEN EN LEREN
•
De leerkrachten leren leerlingen strategieën voor denken en leren.
•
De leerkrachten laten leerlingen reflecteren op (diverse) oplossingsstrategieën.
6
SYSTEMATISCH VOLGEN VAN VORDERINGEN
•
De leerkrachten observeren regelmatig en de leerkrachten van groep 2 nemen 2x per jaar (in januari en juni) de taal-en rekentoetsen voor kleuters af.
Leerkrachten registreren de resultaten bij ontwikkelingsgericht en gestuurde activiteiten.
•
De leerkrachten analyseren gegevens over de ontwikkeling van leerlingen.
7
AFSTEMMING INSTRUCTI E EN VERWERKING
•
De leerkrachten stemmen instructie af op relevante verschillen tussen leerlingen. -
De leerkrachten zetten leerlingen die minder instructie nodig hebben (alvast) aan het werk.
-
Voor kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong zijn er verdiepingsmaterialen en is er de mogelijkheid tussentijds door te stromen naar de volgende kleutergroep.
-
De leerkrachten richten zich niet alleen op de middenmoot.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
49
•
De leerkrachten bieden zwakke leerlingen extra leer- en instructietijd. -
De leerkrachten geven zwakke leerlingen extra oefeningen.
8
LEERLINGEN ZIJN ACTIEF BETROKKEN
•
Er is een goede individuele betrokkenheid van leerlingen bij de instructie.
•
Leerlingen werken op betrokken wijze aan hun taak.
9
VERANTWOORDELIJKHEID LEERLINGEN VOOR ORGA NISATIE EN PROCES
•
De leerkrachten bieden leerlingen een structuur om zelfstandig te werken.
•
De leerkrachten stellen zich coachend op en helpen als ze zien dat een kind vastloopt.
•
De leerkrachten bevorderen dat leerlingen samen werken en samen spelen.
•
De leerkrachten geven leerlingen feedback op getoonde zelfstandigheid, kwaliteit van samenwerken en de resultaten.
PRESTATIE-INDICATOREN LEERKRACHTEN Na het eerste jaar beheersen de leerkrachten de bovenstaande doelstellingen, indien nodig wordt er extra begeleiding ingezet zodat, na het tweede jaar, alle leerkrachten de bovenstaande doelstellingen behalen. LEERLINGEN Leerlingen profiteren zichtbaar van de gehanteerde werkwijze door verbeterde resultaten op CITO toetsen: Het percentage leerlingen dat beneden landelijk gemiddeld scoort is in januari 2014: •
48% bij de Taaltoets
•
45% bij de Rekentoets.
Streven is om bij, zowel taal als rekenen, in het eerste jaar het percentage dat beneden gemiddeld scoort, terug te brengen tot 35% en in het tweede jaar terug te brengen naar 25 %. De andere ontwikkelingsgebieden van kleuters krijgen evenveel aandacht als de cognitieve. De cirkel van basisontwikkeling blijft het belangrijkste instrument in de kleuterklas!! Belangrijk feit waar rekening mee gehouden moet worden is dat een kind pas vanaf een jaar of zes abstract gaat denken. Vaardigheden proberen aan te leren waar het kind niet aan toe is heeft geen zin.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
50
IMPLEMENTATIE INLEIDING Bij dit deelplan zijn alle onderbouwleerkrachten betrokken. De leerkrachten van groep 3 zijn op de hoogte en zullen nader af te spreken bijeenkomsten/bouwvergaderingen bijwonen. Er is begeleiding door Nel van Woerkum, onderwijsadviseur met specialisatie “kleuteronderwijs”. Nieuwe leerkrachten in de kleuterbouw krijgen individuele en gerichte ondersteuning van haar. Voor de leerkrachten van de onderbouw betekent dit derde thema een grote investering, naast de ontwikkelpunten uit de twee eerste thema’s. In taakbeleid dient rekening gehouden te worden met extra tijd voor afstemmingsoverleg en scholing. Tegelijkertijd zien we dat een groot aantal doelen uit de eerste twee thema’s terugkomen in thema 3. START SEMESTER M.B.T. KENNIS 1.
De leerkrachten bestuderen zorgvuldig de handleiding van de nieuw aan te schaffen methode. Als die er komt. Dit wordt besproken op de studiedag van 25 juni 2014.
2.
De leerkrachten bestuderen en beheersen de cirkel van basisontwikkeling. Hij wordt mede gebruikt bij het opzetten van de thema’s.
3.
De leerkrachten bestuderen tussendoelen van ontluikende en beginnende geletterdheid. (ECN of SLO?) Deze worden ook met NvW nog eens zorgvuldig doorgenomen. Hierbij wordt ook gekeken naar het dyslexie-protocol voor kleuters.
4.
De doelen worden expliciet omschreven: wát doe je met wélk groepje (sturend, ontdekkend, ontwikkelend en kindvolgend) en met welk doel?
5.
De leerkrachten bestuderen de tussendoelen van ontluikende en beginnende gecijferdheid. Ook deze worden met NvW zorgvuldig doorgenomen. (TAL of SLO?)
6.
De leerkrachten bestuderen samen met Nel de einddoelen van de groepen 1 en 2 (Welke?)
7.
Samen met de leerkrachten van groep 3 bestuderen ze de einddoelen van groep 3. En de voorwaarden voor overgang naar groep 3 . De leerkrachten van groep 3 weten de einddoelen van de groepen 2. Dit in verband met de doorgaande lijn.
De punten 3-4-5 worden gepland in de eerste drie weken van het schooljaar 2014 -2015 (2e bijeenkomst met begeleider). Punt 6 wordt gepland in december 2014 tijdens de 1e bijeenkomst met de groepen 3. Tijdens iedere themabijeenkomst wordt gekeken naar de standaarden 1 t/m 5 uit de kijkwijzer van BMC.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
51
M.B.T. ORGANISATIE 8.
De leerkrachten maken voor de zomervakantie de planning voor het nieuwe schooljaar. In die planning komen de thema’s die alle groepen gaan doen met de doelen te staan, en is het duidelijk dat er ruimte blijft voor de thema’s die iedereen specifiek in haar eigen groep gaat toepassen. Alle kernactiviteiten worden wel per periode omschreven, ook al is er nog geen thema “aan vastgeplakt.” .
Dit gebeurt samen met begeleider in juni 2014 (1e bijeenkomst met begeleider) 9.
De leerkrachten zetten samen het eerste thema op m.b.v. de methode. (tijdens de 1e themabijeenkomst) Dit is nog onzeker. Het hangt af van de resultaten van de studiedag.
10.
De leerkrachten evalueren halverwege het thema in een (plenaire) bijeenkomst het werken met het thema in hun groep (tijdens regulier bouwoverleg).
11.
De leerkrachten evalueren na afloop van het thema in een plenaire bijeenkomst het thema en bekijken welke doelen er al dan niet bereikt zijn en bereiden dan het tweede thema voor (tijdens de 2e themabijeenkomst)
12.
Dit zelfde pad wordt bewandeld bij het opzetten van het tweede thema.
13.
Tijdens het tweede thema worden door de directeur en de IB klassenbezoeken afgelegd, waarbij de kijkwijzer van BMC wordt ingezet
14.
Bij het derde thema bekijken de leerkrachten samen met Nel hoe de methode nu als “onderlegger” gebruikt gaat worden bij het opzetten van dit thema. (november 2014 4e bijeenkomst met NvW, tevens de 3e themabijeenkomst)) Onder voorbehoud.
15.
De leerkrachten hanteren de dagplanning uit de methode en evalueren vervolgens (na ±6 weken) of deze of hun “oude” dagplanning het best werkt. Vervolgens wordt er een besluit genomen met welke dagplanning er definitief gewerkt gaat worden.
OKTOBER 2014, 3 E BIJEENKOMST MET BEGELEIDER.
16.
De leerkrachten plannen in gezamenlijkheid een keer in de 3 weken op een effectieve en efficiënte wijze het opzetten, tussentijds evalueren en eind-evalueren het thema.
Tijdens regulier bouwoverleg
17.
Nieuwe leerkrachten krijgen ondersteuning van Nel van Woerkum en er wordt een ervaren leerkracht als mentor toegewezen.
De thema’s 4-5-6 worden vastgelegd in de 3e – 4e-5e themabijeenkomst. Tijdens het vijfde thema worden door de directeur en de IB klassenbezoeken afgelegd, waarbij de kijkwijzer van BMC wordt ingezet.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
52
IMPLEMENTATIE GEBEUR T CYCLISCH Twee maal per jaar (januari en juni 2015, 5e en 8e bijeenkomst met NvW) wordt gekeken waar we staan met bovenstaande punten. Waar en op wie moet extra op worden ingezet? Aan de hand van de evaluatie wordt de planning voor de komende periode bijgesteld. Wo 4 Maart 2015 6e bijeenkomst met NvW waarin observaties, analyse van de citotoets en het dyslexieprotocol kleuters centraal staan Aan het eind van het jaar wordt bepaald en uitgewerkt hoe dit plan het volgend jaar zijn vervolg krijgt. Dit gebeurt tijdens de 8e bijeenkomst met NvW, tevens 6e themabijeenkomst Opmerking t.a.v. de planning: een aantal van bovenstaande vergadering zouden ook inpasbaar kunnen zijn tijdens studiedagen, die liggen echter nog niet vast op dit moment.
EVALUATIE We evalueren op basis van de omschreven punten via - checklijsten - observaties tijdens de klassenbezoeken- kijkwijzers BMC - klassenbezoeken met behulp van kijkwijzers BMC - voortgangsgesprekken door de directeur één maal per jaar (nog in te plannen) - POP door de directeur één maal per jaar (nog in te plannen) - bouwoverleg
DE EVALUATIES WORDEN UITGEVOERD DOOR: - leerkrachten tijdens de themabijeenkomsten, bijeenkomsten met NvW - intern begeleider(s), tijdens de bovengenoemde bijeenkomsten, naar aanleiding van klassenbezoeken - directeur, tijdens klassenbezoeken, tijdens voortgangs- en POP gesprekken - begeleidster kleuterbouw Nel van Woerkum, tijdens de themabijeenkomsten.
BORGING De werkwijze in de groepen 1-2 wordt vastgelegd in een makkelijk hanteerbare “reader”. Via de methode: Plan/Do/Check/Act.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
53
COMMUNICATIE In 2014 is de communicatie- en organisatiestructuur herzien. De uitwerking hiervan is te vinden in het zgn. Spoorboekje 20142015, dat is bijgevoegd aan dit Ontwikkelplan. Daarin wordt zichtbaar hoe het overleg plaatsvindt, middels teamvergadering, bouwvergadering, themagroepen, professionaliseringsbijeenkomsten, kindgesprekken lerkracht-Intern begeleider (VCB), oudergesprekken (tien-minuten-contact), afstemming directeur en managementteam (DIMT), ontwikkelteam, collegiale visitatie, directeurenberaad, voorjaars- en najaarsoverleg met College van Bestuur. Er wordt gewerkt met een draaiboek voor het inwerken van nieuwe leerkrachten, met rollen voor directeur, intern begeleider en mentor. De doelen uit dit Ontwikkelplan komen daarbij aan bod. We werken met de team-agenda op de portal. Essentieel is, dat alle stappen goed met het team worden besproken en in teamvergaderingen vastgesteld. Zodra er een besluit is genomen, zal de directie/IB-er er voor zorgdragen, dat het besluit goed op papier komt te staan, zodat het kan worden opgenomen in de groepsmap en het vademecum leerlingenzorg. Over afspraken en besluiten, die voor ouders van belang zijn wordt schriftelijk gecommuniceerd, via Nieuwsbrief en website. Bovendien zullen deze ook worden opgenomen in de schoolgids. Aan het begin van een schooljaar worden alle ouders uitgenodigd voor de informatieavonden van de verschillende leerjaren. Waar nodig en mogelijk vinden algemene info-bijeenkomsten voor ouders plaats. Een school heeft een maatschappelijke opdracht, nl. leerlingen zo goed mogelijk voorbereiden op hun rol in de samenleving. Dat betekent dat je werkt voor de samenleving. Om je opdracht te kunnen uitvoeren krijg je publieke middelen, geld voor het laten draaien van de school. Vervolgens wordt er van je verwacht dat je dat geld zo goed mogelijk besteedt om tegemoet te komen aan de eisen en behoeften van de samenleving. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de samenleving verwacht dat je je als school zo goed mogelijk verantwoordt over je werkwijze en prestaties. Bij meervoudige publieke verantwoording, ook wel horizontale verantwoording genoemd, verantwoordt de school zich aan de ouders, de partners in de wijk of het kindcentrum, het voortgezet onderwijs. Daarnaast onderscheiden we de verticale verantwoording, bv. naar het eigen bestuur, in ons geval MosaLira of de inspectie (als vertegenwoordiger van de samenleving). Je kunt globaal drie functies onderscheiden: -Draagvlak. De school zal aan de ouders duidelijk moeten maken wat zij doet en wil (zie bv. de schoolgids of het schoolondernemingsplan) en door actief met hen in dialoog te gaan (denk bv. aan Medezeggenschapsraad, schoolraad, oudervereniging, klassenouders ) moeten deze partners zich verbonden voelen aan de school. -Leren en verbeteren. De school neemt de reacties van de ouders, kinderen en leerkrachten (denk bv. aan tweejaarlijkse kwaliteitsenquêtes) op het gevoerde beleid mee als advies voor eventuele verbeteracties. -Bij de functie rekenschap gaat het over het afleggen van verantwoording over de uiteindelijke resultaten: toetsresultaten, financiële resultaten, het proces waarbinnen deze zijn bereikt. Uiteraard zal ook gerapporteerd worden aan het College van Bestuur, via voorjaars- en najaarsoverleg. De beide IB nemen deel aan het IB-netwerk van MosaLira. De twee specialisten begaafdheid nemen deel aan de netwerkbijeenkomsten HB van MosaLira.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
54
LOGBOEK ONTWIKKELTHEMA 3
Juni 2015
Rood niet bereikt, groen wel bereikt, oranje mee bezig. Blauw wordt gebruikt indien het niet (meer) van toepassing is. 8.
Organisatie
Voor aanvang schooljaar worden de nodige ontwikkelingsmaterialen besteld voor de groepen 1 en 2
Het aanbod is dekkend voor de landelijke tussen- en einddoelen
De leerkrachten werken met het standaard groepsplannen per thema: er wordt gewerkt met het 9 dagdelensysteem van Luc Koning. Dit is niet perse thema- gebonden: maakt een kleuter een ontwikkelingssprong of valt hij/zij op een bepaald gebied terug, kan het kind in een ander groepje geplaatst worden
De kerndoelen zijn duidelijk zichtbaar in themaplannen en dagplanning
De leerkrachten werken volgens gemaakte afspraken
Nieuwe leerkrachten krijgen intensieve intervisie op voorbereiding en handeling in de groep
Niet gebeurd, staat voor komend jaar begroot. Bestellijst ligt bij DIR.
Bij de planning van de thema’s en bij het kiezen van de methode Kleuterplein is gelet op de doelen die landelijk dekkend zijn. Het Pravoo 9 dagdelenformulier wordt niet meer gebruikt omdat met de weekplanning gewerkt wordt.
De kerndoelen staan omschreven in de weekplanning, daarnaast heeft iedere leerkracht de doelen duidelijk zichtbaar in de groep. De afspraken zijn terug te vinden op de portal “BAL”. Bij het bouwoverleg worden de afspraken regelmatig geëvalueerd en bijgesteld. Er is een aantal begeleidingsmomenten geweest. Deze zijn niet gecontinueerd i.v.m. ziekte.
De leerkrachten werken met de logboeken zoals deze bedoeld zijn
Er zijn nog geen duidelijke afspraken over de logboeken. Iedere leerkracht houdt registraties bij en opvallende zaken op een registratie formulier
Er is een concrete kalender met data voor overleg met groepen 1-2 en met de groepen 1-2-3
De overlegdata voor de onderbouw staan vast. Er is een bijeenkomst geweest met de leerkracht van groep 3 Een tweede moment is gepland. M.n. gericht op de overdracht.
IMPLEMENTATIE Wo 4 Maart 2015 6e bijeenkomst met NvW waarin observaties, analyse van de citotoets en het dyslexieprotocol kleuters centraal staan
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
55
Tijdens de studiedag van 26 februari 2015 zijn de resultaten van de cito besproken met Nel van Woerkum, Jan Ramaekers en de leerkracht van groep 3. Een analyse is
gemaakt en daar zijn afspraken uit voortgevloeid. De koppeling naar het dyslexieprotocol is nog niet gemaakt.
1.
De leerkrachten bestuderen zorgvuldig de handleiding van de nieuw aan te schaffen methode.
2.
De leerkrachten bestuderen de cirkel van basisontwikkeling, beheersen deze en passen deze toe bij het opzetten van de thema’s. De leerkrachten bestuderen tussendoelen van ontluikende en beginnende geletterdheid. Deze worden ook met NvW nog eens zorgvuldig doorgenomen. Hierbij wordt nadrukkelijk ook gekeken naar het dyslexie-protocol voor kleuters.
3.
Methode Kleuterplein wordt aangeschaft. Tijdens de studiedag van 26 maart 2015 is de methode besproken met Nel van Woerkum. Tijdens de vergaderingen waarin de thema’s zijn opgezet is gewerkt vanuit deze cirkel Tijdens een vergadering in november 2014 zijn de tussendoelen bestudeerd. Deze zijn op kaarten geplakt en leerkrachten hebben deze in de groep zichtbaar liggen. De koppeling naar het dyslexieprotocol is nog niet gemaakt.
4.
De doelen worden expliciet omschreven: wát doe je met wélk groepje (sturend, ontdekkend, ontwikkelend en kindvolgend) en met welk doel?
5.
De leerkrachten bestuderen de tussendoelen van ontluikende en beginnende gecijferdheid. Ook deze worden met NvW zorgvuldig doorgenomen.
6.
De leerkrachten bestuderen samen met Nel de einddoelen van de groepen 1 en 2
7.
Samen met de leerkrachten van groep 3 bestuderen ze de einddoelen van groep 3.
8.
De leerkrachten maken voor de zomervakantie de planning voor het nieuwe schooljaar. In die planning komen de thema’s die alle groepen gaan doen met de doelen te staan, en is het duidelijk dat er ruimte blijft voor de thema’s die iedereen specifiek in haar eigen groep gaat toepassen. Alle doelen worden wel per periode omschreven, ook al is er nog geen thema “aan vastgeplakt.” .
9.
De leerkrachten zetten samen het eerste thema op m.b.v. de methode. (tijdens de 1e themabijeenkomst)
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
56
Tijdens bijeenkomsten over de themaopzet zijn afspraken gemaakt over de hantering van de termen sturend, ontdekkend en ontwikkelend. Deze zijn aangepast aan de termen die voor de hele school gelden: aanpak 1-2-3. In de aangeleverde thema opzetten is de aanpak 1-2-3 nog niet systematisch verwerkt. Er is nog geen eenduidigheid.
Tijdens een vergadering in november 2014 zijn de tussendoelen bestudeerd. Deze zijn op kaarten geplakt en leerkrachten hebben deze in de groep zichtbaar liggen.
Tijdens een vergadering in november 2014 zijn de tussendoelen bestudeerd. Deze zijn op kaarten geplakt en leerkrachten hebben deze in de groep zichtbaar liggen.
Tijdens de studieochtend van de onderbouw op 26 -2-2015 met leerkracht groep 3, Jan Ramaekers en Nel van Woerkum zijn de doelen van groep 3 besproken, dit ook n.a.v. de CITO toetsen groep 1 en 2.
Voor schooljaar 2014-2015 is dit niet gebeurd.
Voor het schooljaar 2015-2016 zijn we er momenteel meebezig.
Dit is niet gebeurd. De methode was nog niet aangeschaft. N.v.t.
10. De leerkrachten evalueren halverwege het thema in een (plenaire) bijeenkomst het werken met het thema in hun groep (tijdens regulier bouwoverleg). 11. De leerkrachten evalueren direct na afloop van het thema in een plenaire bijeenkomst het thema en bekijken welke doelen er al dan niet bereikt zijn en bereiden dan het tweede thema voor (tijdens de 2e themabijeenkomst) 12. Dit zelfde pad wordt bewandeld bij het opzetten van het tweede thema.
Dit gebeurt onvoldoende structureel Voor het schooljaar 2015-2016 zijn we er momenteel me bezig.
Dit gebeurt onvoldoende structureel Voor het schooljaar 2015-2016 zijn we er momenteel me bezig.
Dit gebeurt onvoldoende structureel. Voor het schooljaar 2015-2016 zijn we er momenteel me bezig.
13. Tijdens het tweede thema worden door de directeur en de IB-er klassenbezoeken afgelegd, waarbij de kijkwijzer van Cadenza wordt ingezet. 14. Bij het derde thema bekijken de leerkrachten samen met Nel hoe de methode nu als “onderlegger” gebruikt gaat worden bij het opzetten van dit thema. (november 2014 4e bijeenkomst met NvW, tevens de 3e themabijeenkomst)) 15. De leerkrachten hanteren de dagplanning uit de methode en evalueren vervolgens (na ±6 weken) of deze of hun “oude” dagplanning het best werkt. Vervolgens wordt er een besluit genomen met welke dagplanning er definitief gewerkt gaat worden.
16. De leerkrachten plannen in gezamenlijkheid een keer in de 3 weken op een effectieve en efficiënte wijze het opzetten, tussentijds evalueren en eindevalueren het thema. 17. Nieuwe leerkrachten krijgen ondersteuning van Nel van Woerkum en er wordt een ervaren leerkracht als mentor toegewezen.
We evalueren op basis van de omschreven punten via - checklijsten - klassenbezoeken met behulp van kijkwijzers BMC - voortgangsgesprekken door de directeur één
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
57
Directeur en IB hebben volgens schema alle groepen twee maal bezocht dit schooljaar met de kijkwijzer van Cadenza. Dit is niet gebeurd. De methode was nog niet aangeschaft. N.v.t.
De dag planning wordt op verschillende manieren gehanteerd. In de dagplanning worden de bijzonderheden genoteerd van die dag, alsmede overal het kringgesprek De planning van de leergebieden wordt uit de weekplanning gehaald.
Dit gebeurt nog onvoldoende structureel. Voor het schooljaar 2015-2016 zijn we er momenteel me bezig.
Voor nieuwe leerkrachten, vervangsters, is een mentor toegewezen. De individuele ondersteuning door Nel van Woerkum voor nieuwe vaste leerkrachten is onvoldoende aan bod geweest door ziekte van de leerkracht Via de checklijsten van Cadenza is het onderwijs geëvalueerd en zijn er ontwikkeltrajecten in gang gezet. De directeur heeft met iedereen een voortgangsgesprek en een POP gesprek gehad. Er is een aantal bouw overleggen geweest waarin de
maal per jaar (nog in te plannen)
voortgang is besproken.
- POP door de directeur één maal per jaar (nog in te plannen) - bouwoverleg
De werkwijze in de groepen 1-2 wordt vastgelegd in een makkelijk hanteerbare “reader”. Via de methode: Plan/Do/Check/Act.
Dit is nog niet gebeurd. Dit wordt opgepakt door de intern begeleider wanneer de werkwijze in de groepen 1-2- helder is.
TIJDPAD DEEL III IN 2015-2016
THEMA 3 KLEUTERONDER WIJS Gehele jaar: - Planmatig werken zie ontwikkelingsplan. - Thema’s zorgvuldig evalueren. - Projectdoelen formuleren - doelen voor de gehele groep - doelen voor aandachtskinderen - Invoering protocol dyslexie kleutergroepen - Werken met de methode Kleuterplein. 3 thema’s worden vanuit de methode ingepland. Elk thema wordt gezamenlijk voorbereid,de weekplanningen worden een week voordat het thema start doorgestuurd naar management en onderwijsadviseur. Elk thema heeft een gezamenlijke tussentijdse evaluatie en een gezamenlijke eindevaluatie. - Ter voorbereiding van studiebijeenkomsten wordt een hoofdstuk uit de literatuur besproken. “Kiezen voor het jonge kind”. - Aan het einde van het jaar ligt er een Vademecum voor de onderbouw waarin de werkwijze in de kleutergroepen is vastgelegd. - individuele ondersteuning door Nel van Woerkom wordt, indien nodig, voortgezet.
Periode tot en met de herfstvakantie - M.b.t. Observatie en registratie: Het hele proces van observarie – registratie – analyse – cito resultaten – vcb enz in kaart brengen. Heldere afspraken maken over hoe om te gaan met dit instrumentarium. Het registratiesysteem van de methode Kleuterplein bestuderen en (mogelijk) invoeren. - Vaststellen van een uniform formulier voor de dagplanning.
Dataplanning. Bouwoverleg ter voorbereiding en evaluatie van de thema’s: 26 aug - 24 sept – 8 okt – 1 febr – (10 mrt?) – 4 apr – 9 mei (2 juni?) – 7 juli Andere bijeenkomsten in nader overleg te plannen
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
58
FINANCIËN OVER 2 SCHOOLJAREN Instructie
Vooralsnog budgettair neutrale inzet.
-
Er is voldoende expertise binnen Basisschool Scharn om dit traject nagenoeg kosteloos te kunnen uitvoeren. Raadpleging externe ervaringsdeskundigen / het bijwonen van relevante workshops, lezingen; aanschaf literatuur.
Leerlingenzorg/
Vooralsnog budgettair neutrale inzet.
passend onderwijs
Er is voldoende expertise binnen Basisschool Scharn om dit traject nagenoeg kosteloos te kunnen uitvoeren.
Kleuteronderwijs
-
Raadpleging externe ervaringsdeskundigen / het bijwonen van relevante workshops, lezingen; aanschaf literatuur.
€ 1500,-
4 studiebijeenkomsten met Giel Vaessen
Investeringsplan MosaLira
Training Cadenza Kijkwijzer/klassenbezoeken door IB en dir, incl. teambijeenkomst
idem
Nel van Woerkom, begeleiding
€ 5000,-
Raadpleging externe ervaringsdeskundigen / het bijwonen van relevante workshops, lezingen; aanschaf literatuur.
€ 1500,-
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
59
€ 1500,-
BRONNEN VERSLAG KWALITEITSONDERZOEK op 8 en 9 januari 2014 in Basisschool Scharn, door Tineke Drewes en Aris Fickweiler
GOED ONDERWIJS PRAKTIJKBOEK AMSTERDAM 2013 Door Tineke Drewes en Hans van Dael
WERKWIJZER Vaardigheidsmeter Instructiegedrag PO Cadenza Onderwijsconsult mei 2014
PASSEND ONDERWIJS BOVEN DE STREEP Over excelleren in het primair onderwijs 2014 Hans Adriaansen, René Bagchus, Carla van den Bosch, e.a.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
60
BIJLAGEN HANDELINGSGERICHT WERKEN Kwaliteitsverbetering Veel scholen verbeteren de kwaliteit van hun onderwijs en de leerlingbegeleiding. Dit gebeurt steeds meer op basis van ‘Handelingsgericht werken’ (HGW). Bij deze werkwijze gelden zeven samenhangende uitgangspunten. Het biedt een kader voor reflectie en kwaliteitsverbetering: wat doen we al handelingsgericht en wat zouden we meer handelingsgericht willen doen? Uitgangspunten HGW De zeven uitgangspunten van HGW: 1. Onderwijsbehoeften staan centraal; 2. Het gaat om afstemming en wisselwerking; 3. De leerkracht doet ertoe; 4. Positieve aspecten zijn van groot belang; 5. We werken constructief samen; 6. Ons handelen is doelgericht; 7. De werkwijze is systematisch en transparant. Effectief adaptief onderwijs Deze punten zijn gebaseerd op onderzoek naar effectief adaptief onderwijs en ervaringen uit de onderwijspraktijk. HGW is planmatig werken volgens álle uitgangspunten. Leerkrachten passen overigens al veel van deze uitgangspunten toe. In die zin is HGW niet iets geheel nieuws. 1. ONDERWIJSBEHOEFTE N STAAN CENTRAAL Wat heeft deze leerling nodig om een bepaald doel te behalen? Bij passend onderwijs krijgt de ene leerling meer of minder leertijd en intensievere instructie of begeleiding dan de andere. Essentieel in het omgaan met verschillen is hoe we naar kinderen kijken. Onderwijsbehoeften spelen hierbij een belangrijke rol: wat heeft een kind nodig om een bepaald doel te bereiken? Om welke vaardigheid gaat het? Welke aanpak heeft het hiervoor nodig? Deze vragen stimuleren ons om anders te kijken. We richten ons niet zozeer op wat er mis is met een kind (welk probleem het heeft), maar meer op wat het nodig heeft en welke aanpak een positief effect heeft. We redeneren bewust van ‘wat het kind hééft (probleem)’ naar ‘wat het kind nódig heeft’. Bijvoorbeeld van ‘Jeffrey kent de sommen tot tien nog niet uit zijn hoofd en is ongemotiveerd’ naar ‘Jeffrey heeft elke dag op een speelse manier tien minuten oefening nodig, samen met groepsgenoten, om de sommen tot tien te memoriseren, waarbij hij zelf de vooruitgang kan bijhouden’. We vertalen gegevens uit observaties, gesprekken, toetsen en analyses van schriftelijk werk naar doelen en benutten ze bij het formuleren van onderwijsbehoeften. In de HGW-cylcus is dit uitgewerkt voor de hele groep, enkele subgroepjes en een of meer individuele leerlingen. Hulpzinnen Hulpzinnen helpen hierbij: ‘Deze leerling heeft …
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
61
• instructie nodig die … ; • opdrachten of taken nodig die … ; • leeractiviteiten of materialen nodig die … ; • feedback nodig die … ; • groepsgenoten nodig die … ; • een leerkracht nodig die … ; • ouders nodig die …’. Vanuit deze hulpzinnen vragen we ons af: hoe ziet het gewenste onderwijsaanbod er concreet uit en wat betekent dit voor de aanpak van de leerkracht? We omschrijven dus in eerste instantie wat wenselijk is. Daarna bepalen we wat hiervoor nodig is en in hoeverre dit haalbaar is. Wat kun je deze leerling(en) bieden en wat (nog) niet? Ouders begrijpen dit doorgaans goed. Zeker als we hen concreet vertellen wat we wél gaan doen en eerlijk aangeven waarom bepaalde maatregelen niet haalbaar zijn.
2. AFSTEMMING EN WISSELWERKING Leerlingen verschillen, maar groepen, leerkrachten, scholen en ouders verschillen ook! Kinderen ontwikkelen zich in verschillende systemen: op school met hun leerkracht en medeleerlingen, thuis met hun ouders, broertjes/zusjes, oma/opa, oppas en in hun vrije tijd. Er is sprake van wisselwerking: een kind ontwikkelt zich in interactie met zijn ouders, leerkracht en andere kinderen. Kind en omgeving beïnvloeden elkaar voortdurend. Een leerkracht beïnvloedt een kind (zij weet het te motiveren tot lezen) en als dit lukt (het kind leest gemotiveerd), dan beïnvloedt het kind weer zijn leerkracht (zij is blij dat het haar gelukt is en gaat enthousiast verder met deze leerling). Wisselwerking is een belangrijk thema bij HGW. We analyseren deze zodat we de situatie rond om een kind beter begrijpen en een goede oplossing vinden. Dit stimuleert reflectie: welk effect heeft mijn aanpak op deze leerling en hoe kan ik mijn aanpak beter afstemmen op wat deze leerling nodig heeft? In gesprek over onderwijsbehoeften David is een nieuwe leerling, daarom hebben de leerkracht en IB’er een kennismakingsgesprek met zijn moeder. Ze beogen samen doelen en onderwijsbehoeften te formuleren en afspraken te maken (wie doet wat, wanneer en hoe?). Kort wordt gesproken over de problemen op de vorige school en de aanleiding voor de schoolwisseling. Vervolgens bepalen zij enkele doelen voor de werkhouding en het sociale gedrag van David. De leerkracht wil bijvoorbeeld graag dat David, die al vijf minuten zelfstandig kan werken, ‘tien minuten geconcentreerd aan een taak werkt’. Hiervoor zal zij gebruik maken van korte, overzichtelijke en gestructureerde opdrachten waarop zij direct feedback geeft die Davids inzet en het effect daarvan benadrukken (‘je hebt .. minuten zelfstandig gewerkt, en daardoor …’). Thuis zal moeder dit bespreken aan de hand van het ‘heen-en–weerschriftje’: wat is vandaag gelukt en wat kan morgen beter? Moeder wil dat David leert om eerst naar een ander kind te luisteren en dan pas te reageren. De leerkracht vindt dit een goed idee. Er zijn overigens meer leerlingen voor wie dit geldt. Daarom zal ze de komende periode meer aandacht besteden aan deze gedragsregel, om te beginnen in de kring. Ze vertelt hoe ze dit wil gaan doen en vraagt de IB’er om te observeren in de klas tijdens de kring, met als vraag: hoe duidelijk is de regel, hoe reageren de leerlingen erop en hoe consequent hanteer ik die? Moeder zal het gewenste gedrag tijdens het avondeten ook oefenen. Ze ronden af met concrete af spraken over wie wat gaat doen en wanneer ze deze maatregelen evalueren. Moeder geeft aan het gesprek als zeer prettig te hebben ervaren. Op de vorige school gingen de gesprekken meestal over de ADHD van David. Daar werd lang over gepraat en moeder voelde zich onmachtig, omdat ze de ADHD niet kan ‘wegtoveren’.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
62
Nu is er gepraat over wat de school met David wil bereiken, wat de leerkracht kan bieden en wat moeder zelf kan doen om de school te ondersteunen. Na jarenlang de schoolsituatie van haar zoon als een donkere tunnel te hebben ervaren, ziet moeder nu een lichtpuntje en dat geeft hoop! Effectieve leerkrachten behandelen niet alle leerlingen hetzelfde, ze passen verschillende aanpakken toe bij verschillende leerlingen. Ze experimenteren, proberen een en ander uit. Sommige leerlingen hebben bijvoorbeeld behoefte aan een vriendelijke herinnering, terwijl anderen een duidelijke correctie nodig hebben. Bij HGW richten we ons daarom altijd op déze leerling in déze groep, bij déze leerkracht, op déze school en van déze ouders. Wat gaat hierin goed en wat is problematisch? En, wat is door ons als school te beïnvloeden? De pedagogisch-didactische aanpak van de leerkracht, de gehanteerde methodes, de opdrachten, de sfeer in de groep en de ondersteuning vanuit thuis doen er allen toe. De wisselwerking tussen leerkracht, leerling, groep en ouders analyseren we: welke aspecten zijn gunstig en hoe bouwen we deze verder uit? Wat werkt contraproductief en hoe buigen we dit om? Observeren in de groep is belangrijk bij HGW. Een collega of IB’er observeert gericht: wat heeft dit kind nodig? Wat biedt de leerkracht hiervan al? En wat kan beter afgestemd worden op de behoeften van deze leerling?
3. DE LEERKRACHT DOE T ERTOE Verander je de leerkracht, dan verander je het kind … en omgekeerd. De leerkracht biedt zo veel mogelijk adaptief onderwijs en levert daarmee een cruciale bijdrage aan een positieve ontwikkeling van haar leerlingen. Uit onderzoek weten we dat de leerkracht ertoe doet; zij is de spil in passend onderwijs. Binnen de school is zij de belangrijkste factor die invloed heeft op leerlingen. De boodschap van dit uitgangspunt is dan ook: leerkracht, pak je kans, benut de invloed die je hebt! Voor leerkrachten geldt dus ook: kijk naar wat je wel kunt. Van ‘onderwijsbehoeften van leerlingen’ naar ‘ondersteuningsbehoeften van leerkrachten’ Eerder bespraken we de onderwijsbehoeften van leerlingen. Leerkrachten kunnen hun behoeften op een vergelijkbare manier kenbaar maken: wat heb ík nodig om dit kind of deze groep de aanpak te bieden die het nodig heeft? Deze ondersteuningsbehoeften betreffen zaken als pedagogische aanpak, instructie, feedback en klassenmanagement. Wat doe (kan) ik al, waarbij heb ik ondersteuning nodig en hoe zou ik die graag willen? Ook hier werken we met hulpzinnen, zoals: ‘Als leerkracht wil ik bereiken dat …(doel). Zelf kan ik al … Verder heb ik nodig … kennis van …; vaardigheden om …; ondersteuning tijdens …; materialen waarmee …; collega’s die …; een IB of leidinggevende die …; meer handen in de klas in de vorm van …’.
4. POSITIEVE ASPECTE N ZIJN VAN GROOT BEL ANG De aandacht voor positieve aspecten beschermt ons tegen een te negatief beeld Positieve aspecten van kind, leerkracht, groep, school en ouders zijn belangrijk bij HGW. Naast problematische aspecten zijn deze nodig om de situatie te begrijpen, doelen te formuleren en om een goed plan van aanpak te maken. We doelen hierbij op: • Allerlei krachten, zoals talenten, kwaliteiten, interesses en succesvolle aanpakken. Bijvoorbeeld: een intelligent kind met een sterke leermotivatie en gevoel voor humor, een leerkracht met een goed klassenmanagement die betekenisvolle en interactieve instructies geeft, een positief schoolklimaat waarin leerkrachten hun aanpak van leerlingen met elkaar bespreken en zich samen verantwoordelijk voelen voor alle leerlingen of ouders die betrokken zijn bij de ontwikkeling van hun kind op school, reële positieve verwachtingen hebben en die waarde hechten aan goed onderwijs voor hun kind.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
63
• Situaties waarin het probleemgedrag zich niet voordoet (de uitzonderingen): in welke situaties zien we het gewenste doelgedrag? Wanneer lukt het wél? Wanneer kan het kind wél zelfstandig werken, een rekenopdracht maken of samenspelen zonder conflicten? Positieve aspecten bieden perspectief: dat wat goed gaat, breiden we verder uit. Bij ieder kind, bij elke groep, bij elke ouder en bij jezelf zoek je daarom doelgericht naar positieve aspecten. Wat betekent dit voor een school? • In een groepsplan vertrekken we vanuit de kansen die er zijn: wat kan deze groep, subgroep of leerling al? In iedere groepsbespreking worden deze in kaart gebracht en vertaald in doelen en onderwijsbehoeften. • Elk schoolrapport, verslag of formulier bevat de rubrieken ‘positieve kenmerken van kind, leerkracht, groep, school en ouders’. • In iedere leerlingbespreking is er de vraag: wat gaat wel goed? Wanneer lukt het wel? Waarin zijn deze leerling, groep, leerkracht of ouders sterk? Hoe benutten we dit in onze aanpak? • In elk oudergesprek komen positieve aspecten aan bod: de leerkracht bespreekt wat goed gaat met het kind en wat ze waardeert aan ouders. • In de gesprekken tussen leerkrachten onderling, met IB of leidinggevende komen altijd positieve aspecten aan de orde. Collega’s en leidinggevenden hebben oog voor effectief en positief leerkrachtgedrag. Wanneer zij een voorbeeld hiervan zien of horen, benoemen ze dit. Complimenten geven is onderdeel van de schoolcultuur.
5. CONSTRUCTIEVE SAMENWERKING MET OUDERS EN LEERLINGEN Een belangrijk kenmerk van effectieve ouderbetrokkenheid is een goede communicatie Constructieve communicatie tussen school en ouders is effectief bij het verbeteren van de werkhouding, het sociaal-emotioneel functioneren en de schoolprestaties van leerlingen. De school is daarom verantwoordelijk om ouderbetrokkenheid te stimuleren. Zij geeft haar verwachtingen helder aan: wat verwachten wij van u als ouder? Denk hierbij aan zaken als: het kind komt elke dag op tijd op school en thuis is er aandacht voor het schoolwerk. Richtlijnen HGW Binnen HGW hanteren we de volgende richtlijnen: 1. Laat ouders weten dat ze welkom zijn op school en benadruk dat school en ouders een gemeenschappelijk belang hebben: het kind; 2. Wees duidelijk over de rol en verantwoordelijkheden van school en ouders; 3. Benut de begeleidingsstructuur van de school als kader voor communicatie; 4. Benoem dat het gedrag van een leerling op school anders kan zijn dan thuis; 5. Verwoord zowel zorgen als positieve aspecten; 6. Wees duidelijk over de bedoelingen van de school; 7. Maak samen afspraken, leg deze schriftelijk vast, geef ouders een kopie hiervan en evalueer de afspraken. Bij HGW praten we zo veel mogelijk ‘met’ in plaats van ‘tegen’ of ‘over’ leerlingen en hun ouders. In deze samenwerking heeft een ieder een wezenlijke bijdrage.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
64
De leerkracht is de onderwijsprofessional en kent het kind als leerling het beste. Je ziet het in uiteenlopende situaties, zoals tijdens instructiemomenten en zelfstandig werken bij taal, lezen, spelling, rekenen, schrijven, wereldoriëntatie of bij gym en buitenspelen. Je bent verantwoordelijk voor het onderwijs en bepaalt welke aanpak voor jou wenselijk en haalbaar is en welke ondersteuning je daarbij nodig hebt. Ouders zijn ervaringsdeskundigen. Ze kennen hun kind het best en het langst, zij zien het in uiteenlopende situaties in het gezin en daarbuiten, zoals thuis, achter de computer, voor de tv, bij familie, met andere kinderen buiten, op de voetbalclub. Ze zijn verant-woordelijk voor de opvoeding van hun kind. Het is belangrijk dat ouders zich realiseren dat zij het gedrag van hun kind op school in positieve zin kunnen beïnvloeden. Ze kunnen de school van cruciale informatie voorzien en ze kunnen waardevolle tips voor de aanpak van hun kind geven. Leerlingen zijn mederegisseur van hun eigen leerproces; ze kunnen doorgaans goed aangeven wat ze willen leren, hoe ze zich willen gedragen en hoe ze denken dat dit hen gaat lukken. Elke leerling wil grip hebben op zijn ontwikkeling. Het is de kunst om de balans te vinden tussen ‘sturing van de leerkracht enerzijds en inbreng van de leerlingen anderzijds’. Dit kan door het gezamenlijk formuleren van doelen, bespreken hoe deze te bereiken en door het geven van gerichte feedback. De leerkracht biedt het kader en de leerling is betrokken bij de invulling en kiest binnen de grenzen die de leerkracht aanbiedt. Gesprekken met leerlingen zijn dan ook een belangrijk aandachtspunt bij HGW, bijvoorbeeld om een ‘kindplan’ te maken.
6. DOELGERICHT WERKEN Zonder doelen geen richting, geen effectieve feedback en geen mogelijkheid om je werk te evalueren. Bij HGW werken we doel- en opbrengstgericht: waar willen we naartoe en wat hebben we daarvoor nodig? Wat willen we bereiken met onze school, ons team, deze groep, deze leerling of deze ouders? Doelen bepalen is de eerste stap bij het formuleren van onderwijsbehoeften. Ze zijn ook nodig om te evalueren of het plan gewerkt heeft. Je probeert een en ander bewust uit, experimenteert met verschillende aanpakken en reflecteert op de effecten ervan. Vanuit deze kritische, onderzoekende houding zoek je gericht naar aanknopingspunten hoe verder te gaan. Ambitieuze doelen en effectieve feedback zijn belangrijke kenmerken van effectief adaptief onderwijs. Daarom werken we bij HGW steeds met concrete korte- en langetermijndoelen. We evalueren deze in een cyclus van planmatig handelen. Het stellen van uitdagende doelen geldt voor alle leerlingen, ook voor de leerlingen die extra begeleiding nodig hebben. Ook deze leerlingen profiteren van hoge verwachtingen. Dit geldt zowel voor taal en rekenen, als voor de werkhouding en sociale competenties. Leerkrachten bespreken hun hoge verwachtingen met de leerlingen. Leerlingen die effectieve feedback ontvangen, blijken aanzienlijk hogere leerprestaties te behalen dan leerlingen die dit niet krijgen. Kleine, snelle doelen hebben de grootste kans van slagen en geven je als leerkracht houvast bij het geven van feedback.
7. SYSTEMATISCH EN T RANSPARANT Op school zeggen we wat we doen en we doen wat we zeggen De werkwijze van HGW is systematisch en verloopt in stappen. Het is duidelijk hoe we op school willen werken en waarom. Er zijn heldere afspraken over wie wat doet, waarom, waar, hoe en wanneer. De school is ‘transparant’: open over het werk dat ze doet, heeft gedaan en dat ze van plan is te doen. Een handelingsgerichte leerkracht werkt planmatig. Ten minste drie maal per schooljaar doorloopt zij, met steun van de IB’er, de stappen van de HGW-cyclus op groepsniveau: 1. verzamelen en analyseren van leerlingengegevens; 2. signaleren van leerlingen die extra begeleiding nodig hebben; 3. clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften;
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
65
4. opstellen van een groepsplan; 5. dit plan uitvoeren; 6. evalueren. HGW formulieren Formulieren maken HGW herkenbaar en bespreekbaar. Ze fungeren als leidraad en geheugensteun, zodat we geen belangrijke dingen over het hoofd zien. Ook voorkomen ze dat de uitgangspunten van HGW verwateren. De HGW-formulieren passen bij de visie van de school en de werkwijze van het team. Belangrijk is dat deze formulieren functioneel zijn, zodat ze helpen bij de planning van het dagelijks werk en de reflectie daarop. Ze zijn een hulpmiddel, niet meer en niet minder. Het is van belang dat de verschillende formulieren goed op elkaar aansluiten en elkaar vooral niet overlappen, want herhaling kost onnodig veel tijd, energie en irritatie. Let wel: in ieder formulier dienen alle zeven uitgangspunten van HGW terug te komen, anders is het geen ‘handelingsgericht formulier’. De ingevulde formulieren kunnen meteen als verslag fungeren. Omdat ook de afspraken erin zijn opgenomen, verkleint dit de kans op misverstanden.
Ontwikkelplan Basisschool Scharn 14-16
66
