Onderzoekend en ontwerpend leren

Betekenis voor het Jenaplanonderwijs

Onderzoekend en ontwerpend leren Marja van Graft Martin Klein Tank

Onderzoekend en ontwerpend leren

Wat gaan we doen?  Direct aan de slag  Over de aanpak  Brede ontwikkeling  Taal bij onderzoeken en

ontwerpen  Kinderen in beeld  Een uitvlieger…

Concreet: We gaan…  bouwen  observeren  meten  redeneren  argumenteren  discussiëren  reflecteren

…met elkaar


Direct aan de slag  Maak per groepje één vliegtuig van papier dat het best kan vliegen  werk in groepjes aan je eigen vliegtuig  denk, praat, vouw, knip, test, denk, stel bij, test, … (en bewonder)  gebruik zoveel materiaal als je nodig hebt  werk als leerling, maar zet ook af en toe je leraarsbril op

…10 minuten


Over de aanpak  Wat hebben jullie gedaan? 1. probleem bespreken 2. probleem en de oplossingen verkennen 3. plan maken 4. prototype maken

5. testen en evalueren 6. presenteren 7. verdiepen/verbreden

…werkwijze van een ontwerper


Over de aanpak  Ontwerpen(d leren)

 Onderzoeken(d leren)

 probleem

 confrontatie

 verkennen

 verkennen

 plan maken

 opzetten experiment

 prototype maken

 uitvoeren experiment

 testen en evalueren

 concluderen

 presenteren

 presenteren

 verdiepen/verbreden

 verdiepen/verbreden

…


Brede ontwikkeling • Wie doet wat en met welk resultaat? • Wat leer je hiervan?

 Kinderen:

 Leraar:

 zijn/raken verwonderd

 motiveert

 worden uitgedaagd

 regisseert

 stellen vragen

 'buigt vragen om'

 uitproberen

 begeleidt

 discussiëren

 levert informatie

 zijn (inter-)actief en creatief

 observeert

 handelen en leveren input

 verdiept

 construeren kennis

 nodigt uit tot redeneren

 …

 …

…resultaat


Brede ontwikkeling  Resultaat:  kennis 'construeren' - conceptuele ontwikkeling Natuur & Techniek  vaardigheden ontwikkelen – van vakspecifiek tot algemeen  sociaal-emotioneel  cognitief/kritisch  motorisch  linguïstisch  creatief  ruimtelijk  mathematisch  onderzoekende houding ontwikkelen  maar ook - kennis, vaardigheden en houding voor andere vakken

…


Betekenisvol taalonderwijs  Mogelijkheden bij onderzoeken en ontwerpen vanuit het perspectief van de drie domeinen bij taal:  mondeling onderwijs  schriftelijk onderwijs  taalbeschouwing waaronder strategieën

de referentieniveau-indeling:  mondelinge taalvaardigheid  lezen  schrijven  begrippenlijst en taalverzorging

…


De onderwijspraktijk  Thema: We ontwerpen en bouwen een dierentuin  lessenreeks op

drie scholen in groep 8  OOL-didactiek

dierenverblijf…


De onderwijspraktijk

in actie…



in actie…


De onderwijspraktijk Videofragment:  Hekje, hekje, hekje Wat is er aan vooraf gegaan en wat ziet u?  Leraar heeft de lessenreeks geïntroduceerd  De leraar vertelt waarmee de kinderen aan de slag gaan

Kijkvraag:  Wat doet de leraar hier?

1…



Hekje, hekje, hekje

1…  Wat doet de leraar hier?


De onderwijspraktijk Videofragment:  Het neushoornhek Wat is er aan vooraf gegaan en wat ziet u?  Kinderen hebben plenair het begrip ontwerpen verkend  U ziet een groepje discussiëren en een eerste schets tekenen van het

dierenverblijf voor hun dier, de neushoorn

Kijkvraag:  Wat doen de kinderen hier?

2…



Het neushoornhek

2…  Wat doen de kinderen hier?


De onderwijspraktijk Videofragment:  Ons voorstel voor de nieuwe dierentuin Wat is er aan vooraf gegaan en wat ziet u?  Kinderen hebben de maquette afgebouwd  Ze hebben voor groep 5 en voor ouders een presentatie gemaakt over hun dierenverblijf  U ziet de presentatie over het olifantenverblijf voor de ouders

Kijkvraag:  Wat doen de kinderen hier?

3…



Ons voorstel voor de nieuwe dierentuin

3…  Wat doen de kinderen hier?


De onderwijspraktijk Antwoord op de kijkvragen:  Welke taalvaardigheden ontwikkelen kinderen?  Wat betreft:  mondeling onderwijs  schriftelijk onderwijs  taalbeschouwing waaronder strategieën

…


Betekenisvol taalonderwijs bij N&T  Mondeling onderwijs 

beschrijven, verslag uitbrengen, uitleggen, samenvatten, vertellen, mening geven, redeneren, argumenteren, gevoelens uiten, presenteren  gesprekken voeren (duo/groepje/klas), gespreksregels leren & hanteren, opbouw, gebruik van juiste begrippen (jargon) en zinsconstructies, actief luisteren, auditieve informatie verwerken

 Schriftelijk onderwijs 

doel/doelgroep bepaalt vorm van het schrijfproduct, schrijfstrategieën in relatie tot opbouw, interpunctie, verwerven en verwerken van informatie  technisch lezen, hanteren van leesstrategieën, begrijpend/studerend – ordenend, oordelend, waarderend

 Taalbeschouwing waaronder strategieën 

woordenschat: begrippen en hun diepere betekenis

…


Kansen voor andere vakken?  Rekenen en wiskunde:  meten en besef van afmetingen, schaal, ruimtelijk inzicht

 Aardrijkskunde  plattegrond/schaal/legenda, ruimtelijke oriëntatie

 Kunst en cultuur  materiaalgebruik, vormgeving, constructies

 cultureel erfgoed

 Mens en samenleving  dierenwelzijn  ondernemerschap

…


Kansen voor andere vakken? Videofragment:  Het schaalprobleem Wat is er aan vooraf gegaan en wat ziet u?  Kinderen hebben hun schets met een ander groepje besproken en bijgesteld  Ze gaan op basis van de schets het definitieve ontwerp op schaal tekenen

U ziet hoe JK in gaat op:  het begrip 'schaal' en de grootte van het dierenverblijf

Kijkvraag:  Welke vaardigheden ontwikkelen kinderen hier?

…


Kansen voor andere vakken?

Het schaalprobleem

…  Welke vaardigheden ontwikkelen kinderen hier?


De dierentuinlessen: voorlopige conclusies (1)  Sturing door de leerkracht met ruimte voor inbreng van de

kinderen leidt ertoe dat kinderen in hun groepje gemotiveerd en taak- en doelgericht werken  Kinderen - willen weten (nieuwsgierigheid, motivatie, enthousiasme)

- willen begrijpen (overzicht, hoe zit het in elkaar) - zijn kritisch (oplettend, kritisch naar oplossing) - willen delen (overtuigen, uitleggen, samenwerken) - willen vernieuwend zijn (creatief, buiten kaders denken) - willen bereiken (hard werken, doorzetten) (v.d.Rijst, 2009)

…


De dierentuinlessen: voorlopige conclusies (2)  Bij OOL ervaart de leraar meer conceptuele diepgang, wat

weer bijdraagt aan de persoonlijke ontwikkeling van de leraar.  OOL vraagt veel tijd, maar biedt veel kansen voor betekenisvol

leren vanuit verschillende vakken (satellietlessen?). Dit vraagt overzicht over en kennis van leerinhouden en methoden  Interactievaardigheden van leraren lijken onmisbaar voor de

conceptuele ontwikkeling en voor de ontwikkeling van de wetenschappelijke houding van kinderen

…


Relevante publicaties Damhuis R & Blauw A de (2007) ‘Dan denken mijn hersenen: iemand praat tegen mij’ TaalLezenprimair 22, blz 7 - 9 Damhuis R, Blauw A de & Brandenbarg N (2004) CombiList, een instrument voor taalontwikkeling via interactie. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands Graft M van & Kemmers P (2007) Basisdocument en Lesvoorbeelden over Onderzoekend en Ontwerpend Leren bij natuur en techniek. Den Haag: VTB (te downloaden via www.slo.nl/natuurentechniek > Verbreding techniekbasisonderwijs) Graft M van (2008) Kleine wetenschappers. De wereld van het jonge kind. Jaargang 36, september, 18 - 21 Graft M van (2010) Het onderzoekende kind in de basisschool. Mensenkinderen. Jaargang 25, januari, 7 – 9 Graft M van, Klein Tank, M & Verheijen S (2010) Ontwerp en bouw een dierentuin. Voorbeeldlesmateriaal voor onderzoeken en ontwerpen in groep 7/8. Concept. Enschede: SLO Kemmers P, Klein Tank M & Graft M van (2007) Evalueren van brede ontwikkeling van leerlingen in open onderwijsvormen. Enschede: SLO (te downloaden via www.slo.nl/natuurentechniek > Verbreding techniekbasisonderwijs) Rijst, R M van der, Driel, JH van, Kijne, JW & Verloop, N (2007, August). Scientific Research Dispositions in Research, Teaching and Learning. Paper presented at symposium "University teachers' conceptions of relations between teaching and disciplinary research" at EARLI-conference, Budapest, Hungary.

…

Uitvlieger… Paper Airplane (www.whoisthemonkey.com)


Onderzoekend en ontwerpend leren

Recommend Documents