leef! No. 6 5 - s ept/o kt 2 01 0 - GRAT I S m a g a z in e v a n u w S e r v ic e Apo th eek
Jan Smit
Papa Jan wil op het hoogtepunt stoppen en... Puzzel mee Gezond ouder worden Ik wil me niet schamen voor mijn huid Actueel Op bezoek in een Service Apotheek Logeren zonder natte lakens
w ww.serviceapo t h eek.n l- w w w. l e e s l e e f . n l - ge dre v e n door ge zo nd he i d
Eerst even Emma...
Het wordt een jongetje Dikke kans dat u het al hebt gehoord, want bijna heel Nederland weet het al: Jan Smit wordt vader. In deze leef! leest u een exclusief interview met aanstaande papa Jan. Hij spreekt niet met de pers gedurende de zwangerschap, maar voor leef! maakte hij een uitzondering. Wij spraken met Jan over hoe hij zelf als baby was: overdag lief, maar elke nacht aan het huilen. Zijn moeder kon hem wel van het balkon af gooien. Wij hebben het ook met Jan Smit gehad over zijn privacy. Hij realiseert zich dat je niet moet klagen over je privacy als je meewerkt aan een reallifesoap bij je thuis. Hij beschermt zijn privacy doordat hij een groot hek om z’n huis heeft en hij accepteert het dat mensen met hem op de foto willen als hij bijvoorbeeld naar een voetbalwedstrijd gaat. Jan kan ons nog niet vertellen of het een jongetje of meisje wordt. Dat weet hij zelf pas als het kindje eind november wordt geboren.
D unne
! r e g r e n tó c h d ro
Attends Soft en Discrete geven u nog meer comfort en zekerheid! Omdat ze zo dun zijn, zo droog blijven en perfect naar het lichaam vormen, zult u de verbeteringen direct in het gebruik ervaren. U kunt Attends via uw professionele zorgverlener verkrijgen. Kijk op onze website voor meer informatie, www.attends.nl.
to m
is c he
Gratis Proefpakket!
v o rm v o o r ab s o lute
Een klein beetje
Privacy in de apotheek
Af en toe
e rh zek
e id
!
Regelmatig
Voor Jan Smit betekent privacy dus heel iets anders dan voor mij. In de Service Apotheek besteden wij veel aandacht aan privacy. Dat is best wel eens lastig. Als er iets persoonlijks te bespreken is, wil de één het liefst in de aparte spreekkamer worden geholpen. Een ander voelt zich juist opgelaten als hij of zij mee wordt gevraagd naar de spreekkamer. Ik hoor wel eens dat mensen het gevoel hebben dat iedereen dan al weet dat er ‘iets bijzonders’ aan de hand is. Echter, wij gebruiken de spreekkamer voor zoveel verschillende gesprekken, dat je echt niet kunt weten wat er aan de hand is. Wij laten er bijvoorbeeld incontinentiemateriaal of diabeteshulpmiddelen zien. En soms wil iemand gewoon een gesprek onder vier ogen. Mevrouw Grimbergen vertelt in deze leef! dat zij in de spreekkamer instructie krijgt in het gebruik van geneesmiddelen voor in de longen, een inhalator waaruit je een pufje moet inhaleren. Om maar eens een paar voorbeelden te noemen. Anne-Mary Koens is apotheker in Service Apotheek ’t Kalf in Zaandam. Zij vertelt in deze leef! hoe haar team in de apotheek omgaat met privacy en de lastige dingen waar je dan mee te maken krijgt: hoe ga je om met de communicatie rondom middelen bij een erectiestoornis? Wat doe je als iemand voor iemand anders geneesmiddelen komt ophalen en de apotheker wil een vraag stellen of toelichting geven? Dagelijkse vragen rondom privacy waar wij als Service Apotheker vertrouwd mee zijn.
Hoogzwanger Ondertussen ben ik dus hoogzwanger. Ik ben eerder moe, maar verder voel ik me goed. Het is heel bijzonder om de baby in mijn buik te voelen. Het kan onaangenaam zijn als hij hard trapt, maar tegelijkertijd is het fijn om dan te merken dat hij leeft. En daarnaast onthoud ik mijn dromen veel beter, ook de nachtmerries. Soms schrik ik dan wakker, heel apart om je bewust te worden van dat soort gevoelens. De natuur heeft het mooi geregeld dat je je als aanstaande moeder aanpast aan zo’n kleine.
LG10-65
Mijn urineverlies is het best te omschrijven als: Maak een keuze: Anatomische vorm in 5 verschillende absorptieniveaus!
Iedereen heeft zo zijn eigen omgang met privacy. Ik moet er echt niet aan denken om maandenlang camera’s in mijn huis te hebben. Sterker nog: ik wil nu liever even niet op de foto. Ik ben nu vijfendertig weken zwanger en dan zie je er anders dan anders uit. Maar ik vind het geen enkel punt om u alvast te vertellen, dat ik als alles goed blijft gaan ga bevallen van een jongetje. Gezondheid vinden wij uiteraard het belangrijkst, maar wij wilden toch graag weten wat het wordt en dat ook delen met vrienden en bekenden. Anders verspreken wij ons toch wel een keer.
er e b o r P nu!
A na
Attends Soft: Zo zacht dat u ze nauwelijks voelt. Attends Discrete: Nòg droger en nauwelijks zichtbaar.
Niet op de foto
Ik wil graag proberen:
Attends Soft
Attends Discrete
Dhr. / Mevr. Adres Postcode/Plaats Telefoon
Ik ga ermee akkoord dat mijn gegevens opgeslagen worden. Uiteraard worden uw gegevens vertrouwelijk behandeld en zullen wij deze niet aan derden verstrekken.
Alles groeit goed Ik hoop natuurlijk dat de kleine gezond is. Alles was goed bij de nekplooimeting. Bij de twintigwekenecho waren alle orgaantjes conform de richtlijnen. De hoofdomtrek en buikomtrek waren goed. Alles groeit goed. Als het kan wil ik thuis bevallen. Dan hoef ik me niet te verplaatsen als ik weeën heb. Aanstaande papa Joris leeft heel erg mee. Ik heb wel af en toe last van de hormonen. Ik huil eerder... Hij plaagt me daar wel mee: spelen je hormoontjes weer op? Maar gelukkig kan ik nog steeds tegen een stootje. Ik ga verder zwangeren. Als het goed is ben ik voor deze leef! uitkomt bevallen!
Emma Vogels-Giesen, Service Apotheker
Vul in en stuur op of kijk op internet: Van Heek Medical Postbus 291 5800 AG Venray
Tel. 088 - 220 88 00 www.attends.nl
leef!
3
Mooi meegenomen
In deze leef! Jan Smit
Onze huislijnproducten zijn van apothekerskwaliteit en... tegen een scherpe prijs
6
Papa Jan wil op het hoogtepunt stoppen
Gezond ouder worden 10
Ouder worden wordt steeds leuker
Shampoo & Conditioner
Ik wil me niet schamen voor mijn huid
Verzorgende Shampoo & Conditioner met multivitamine. Deze Shampoo & Conditioner is speciaal ontwikkeld voor uw haar. Vitamines zijn belangrijk voor allerlei processen in het lichaam. Ook ons haar en de hoofdhuid hebben vitamines nodig. Voor versteviging, verzorging en verzachting. Uw haar krijgt precies dat wat het nodig heeft. Deze Shampoo & Conditioner kunt u zo vaak gebruiken als u wilt.
Puzzel mee
250 ml
14
I Am What I Am
Als het lukt om de plekken te laten verdwijnen 16
3.
95
19
Een huidaandoening is vaak heel ingrijpend
Maak kans op mooie prijzen
Als u het ons vraagt... 20
Medische vragen
Actueel 23
Maak kans op gratis boeken
Op bezoek in een Service Apotheek 24
Apotheek ‘t Kalf
En dan nog even dit... 26
leef!
Bad- & Douchegel
VOORDEEL Bij inlevering van deze bon ontvangt u
Ontspant, verzacht en verzorgt... Hydraterende bad- en douchegel met verzorgende en ontspannende crème. Bevat o.a. Aloë vera, Hamamelis, Dexpenthenol, Kamille, Vitamine A + E, en Allantoïne. 250 ml
3.
95
10%
korting op deze Service Apotheek producten Geldig tot 1 november 2010 Shampoo & Conditioner Bad- & Douchegel
Nieuwtjes en wetenswaardigheden
Kammen beste remedie tegen hoofdluis 27
Iedereen kan hoofdluis krijgen
Logeren zonder natte lakens 28
Bedplassen meer dan alleen nat bed
Waar vindt u uw Service Apotheek? 31
Apotheken op plaatsnaam
leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Uitgever: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Eindredactie: Emma Vogels-Giesen, apotheker. Redactie-/postadres: leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch. E-mail:
[email protected] Internet: www.leesleef.nl Aan dit nummer werkten mee: Marianne Schepers, Jeroen Mentink, Olga van Vemde en Boris van Wijk, apothekers. Fred Verdult/Volle Maan, Michiel Tent en Anita Meulenbroek. Fotografie: Garn Fotografie, Matthijs Beil en Jan van Breda. Vormgeving: Chris Brander/FARMAidee. Druk: Groen Offset Hoofddorp B.V. Informatie: In Nederland zijn ruim 250 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., Postbus 19, 7468 ZG Enter. Tel: 088 - 276 84 84. E-mail:
[email protected] Internet: www.serviceapotheek.nl Oplage: 850.000. Aan de inhoud van leef! wordt de grootst mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden.
leef!
5
Jan Smit
Ik ben heel blij dat ik vader ga worden. Ik hoop maar dat het niet zo’n baby wordt als ik. Ik heb drie jaar lang elke nacht gehuild. Toen ik een jaar mijn stem kwijt was, heb ik geleerd om te relativeren. Je denkt dat je onmisbaar bent, maar andere artiesten nemen gewoon je plek over. Ze zeggen dat applaus verslavend is. Maar ik hoop wel dat het me lukt om op m’n hoogtepunt te stoppen. Daarna wil ik zelf een artiest begeleiden. Als je een bekend persoon bent kun je heel makkelijk je privacy verliezen. Als je meewerkt aan een real life-soap bij je thuis moet je natuurlijk niet klagen dat je je privacy kwijt bent.
Papa Jan wil op het hoogtepunt stoppen
Ik ben heel blij dat ik vader ga worden. Ik kan nog niet vertellen of het een jongen of een meisje wordt, want dat weet ik zelf pas als de kleine eind november wordt geboren. Ik denk niet dat mijn leven erg gaat veranderen, want mijn vriendin heeft al een dochter, Fem, die bijna drie is. Ik moet dus toch al elke ochtend op tijd m’n bed uit. Ik hoop maar dat het niet zo’n baby wordt als ik.
Tekst: Fred Verdult / Fotografie: Garn fotografie
Ik was een hele lieve baby, maar ik heb wel drie jaar lang elke nacht gehuild. Dan heb je een zware dobber aan zo’n kleine! Mijn moeder kon me wel van het balkon af gooien… Mijn zus heeft in mei haar eerste kindje gekregen. Mijn moeder zei: het ene moment heb je geen kleinkinderen en voor je het weet heb je een huis vol…
6
leef!
Daarom grijp ik alle kansen aan en geniet ik van het leven. Hoe ouder je wordt, hoe vaker je met ziekte in je omgeving wordt geconfronteerd. De ene keer kan iets worden verholpen, de andere keer niet. Daar is mijn nieuwe album ‘Leef nu het kan’ op gebaseerd. Gelukkig leven al mijn ooms en tantes nog. Gezondheid is toch een groot goed.
of aan aids gestorven bijvoorbeeld. Het is goed om te zien dat ze daar echt in een familieverband wonen met een SOS moeder en hun nieuwe broertjes en zusjes in het SOS Kinderdorp.
Ieder kind verdient een thuis
‘Nou Jan, je hebt nog een paar maanden’
Ik ben al tien jaar ambassadeur van SOS Kinderdorpen. Dat is een particuliere organisatie die zich wereldwijd inzet om kinderen die er alleen voor staan een liefdevol thuis te bieden. Ik vind het mooi om mijn bekendheid in te zetten om publiciteit voor SOS Kinderdorpen te genereren.
Een vriendin van mij, Christien, is vijf jaar geleden overleden aan kanker. Ik was toen 19 en zij was 24. Als je dan ziet hoe zo’n prachtige blonde meid opgebaard ligt… Ik kan me niet voorstellen hoe het is om te horen: nou Jan, je hebt nog een paar maanden. Ik ben me bewuster geworden van het leven.
Vorig jaar ben ik naar een SOS Kinderdorp in Roemenië geweest. Je ziet dan een en al blijdschap, maar je weet dat al die kinderen het ergste van het ergste hebben meegemaakt: ze zijn voor de deur gelegd of hun ouders zijn allebei vermoord
Vervolg op pagina 8
leef!
7
idool, anders ga je niet een paar keer per week naar een concert. Ik heb het er weleens met ze over gehad, maar ik kan daar toch niet inkomen. Ik heb fans die drie keer in de week vooraan staan en die dan ook elke keer een kaartje moeten kopen. Dan ben je een hoop geld kwijt. Mensen willen de hits horen, dus als ik tien liedjes zing, zijn er zeven elke keer hetzelfde.
Vervolg van pagina 7
Ze kenden me natuurlijk niet, maar ik heb gitaar voor ze gespeeld en op You Tube een filmpje laten zien van mijn optreden op Koninginnedag voor 200.000 mensen. Zes jaar geleden heb ik voor SOS Kinderdorpen het liedje ‘Ieder kind verdient een thuis’ gemaakt.
Terug in de tijd
Op het hoogtepunt stoppen
Mijn nieuwe single ‘Terug in de tijd’ is een terugblik op mijn jeugdjaren, van mijn geboorte tot de tijd dat ik op mijn tiende bekend werd door met BZN het nummer ‘Mama’ te zingen. De aanleiding is dat ik vorig jaar van mijn moeder alle oude fotoboeken en zo heb gekregen. Ik liet die aan mijn vriendin zien en ik heb dit liedje geschreven over alle herinneringen die boven kwamen.
Ik krijg er geen genoeg van om op te treden. Er zijn elke keer andere mensen en overal waar ik kom is het feest. Iedereen is blij en er wordt altijd voor je geklapt. Dat gaat nog niet vervelen. Ik heb geen enkele zorg of stress, omdat ik veel meer heb bereikt dan ik ooit had kunnen dromen: ik heb een Edison Award, TMF Award, Gouden Harp en Televizierring gewonnen. Toen ik 23 was won ik de Edison Oeuvreprijs, die Herman van Veen op zijn 65e heeft gewonnen. Ik kan niet
Stem kwijt Ik was natuurlijk verdrietig dat ik drie jaar geleden mijn stem een jaar lang kwijt was. Ik was bang dat ik mijn stem verkeerd gebruikte, maar het bleek een aangeboren knobbeltje op mijn stembanden te zijn. Ik had toen meer dan driehonderd optredens per jaar. Ik vond het heel pijnlijk om optredens af te moeten zeggen, terwijl duizenden mensen een kaartje hadden gekocht en in een tent op me stonden te wachten. Daar werd ik heel onzeker van. Ik heb toen wel geleerd om te relativeren. Je denkt dat je onmisbaar bent, maar andere artiesten nemen gewoon je plek over. 8
leef!
meer bereiken dan ik heb gedaan. Ik heb nu elf nummer één hits gescoord, waarvan tien achter elkaar. Dat houdt een keer op. Dan komt er een nieuwe Jan Smit die beter is of die de mensen leuker vinden. Dat is dan natuurlijk wel een klap voor mij. Ik wil in alles de beste zijn. Als je voorbijgestreefd wordt, moet je bij jezelf te rade gaan. De band Doe Maar was in de jaren tachtig waanzinnig populair. Ze zijn op het hoogtepunt gestopt. Na vijftien jaar hebben ze weer tien concerten gegeven waar een miljoen mensen op afkwamen. Dat vind ik wel super cool. Ik ben nog niet klaar hoor. Ze zeggen dat applaus verslavend is. Maar ik hoop wel dat het me lukt om op m’n hoogtepunt te stoppen.
Nieuwe artiest begeleiden Ik heb zelf heel veel gehad aan Jan Keizer, de zanger van BZN die mij van mijn elfde tot mijn vijftiende
de kneepjes van het vak heeft geleerd: als je zo zingt raak je de juiste snaar. Als je zo kijkt roep je dit of dat op. Als ik ben gestopt als zanger, wil ik zelf een artiest begeleiden. Ik schrijf al mijn liedjes zelf. Ik kan me goed voorstellen dat ik dan voor die artiest ga schrijven. Ik ken het klappen van de zweep.
Privacy Als je een bekend persoon bent kun je heel makkelijk je privacy verliezen. Als je meewerkt aan een reallifesoap bij je thuis moet je natuurlijk niet klagen dat je je privacy kwijt bent. Maar die soap was de doorstart van Jan Smit in Nederland. Ik heb geen bekende vriendin meer. Ik bepaal nu zelf wat ik voor mezelf houd. Er staat een groot hek om mijn huis dat altijd dicht is. Natuurlijk, als ik naar een voetbalwedstrijd ga willen mensen met me op de foto. Maar ik houd van gezelligheid. Ik kan daar goed mee omgaan.
Maak kans op de CD “Leef” van Jan Smit De Mickey Mouse van de lage landen Ik vond het eigenlijk wel leuk dat Albert Verlinde me dit jaar op televisie de Mickey Mouse van de lage landen noemde. Als je zo bekend bent als Mickey Mouse, dan heb je het goed gedaan. En Mickey Mouse heeft op iedereen een vriendelijke uitwerking.
Robin Hood Robin Hood was mijn idool. Ik heb de videoband met de film jarenlang bijna elke dag bekeken als ik uit school kwam. Ik heb die film dus honderden keren gezien. Toen ik zes was kon ik die film woord voor woord meepraten in het Engels. Nu heb ik fans die honderden keren naar mijn concert komen. Robin Hood was mijn idool en ik ben hun
Service Apotheek mag i.s.m. Artist & Company B.V. 10 CD’s verdelen onder de lezers van leef! Wilt u kans maken op de CD van Jan Smit? Mail dan vóór 1 november a.s. naar
[email protected] of schrijf naar leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-HERTOGENBOSCH, o.v.v. CD Jan Smit.
leef!
9
Nederland vergrijst. In 2009 waren er in Nederland al meer dan 2,5 miljoen 65-plussers, dat is 15% van de bevolking. Ruim een kwart van die 65-plussers is 80 jaar of ouder. Het weerspiegelt de steeds verder stijgende levensverwachting. Het aandeel ouderen onder de totale bevolking gaat de komende jaren nog harder stijgen. Dat komt vooral omdat dan de zogeheten babyboomers op leeftijd raken: mensen die zijn (grofweg) geboren tussen 1945 en 1955. In 2050 zijn er in ons land naar verwachting 4,5 miljoen 65-plussers, die dan een kwart van de totale bevolking uitmaken. In Nederland is de levensverwachting van in 2008 geboren meisjes 82,3 jaar, die van jongens 78,3 jaar! Dat hebben we voor een belangrijk deel te danken aan onze steeds betere gezondheidszorg. Aan de andere kant is het gevolg, dat er meer mensen met een ziekte of beperking bij komen. Neem als voorbeeld diabetes. Er komen steeds meer diabetespatiënten, ook juist omdat de behandeling zoveel beter is dan voorheen: tegenwoordig kun je met diabetes heel oud worden.
Gezond ouder worden Ouder worden wordt steeds leuker. We worden steeds ouder, maar zien er minder ‘ouwelijk’ uit. We blijven steeds langer actief op allerlei manieren, daar zijn ook steeds meer faciliteiten voor. En er zijn steeds meer en betere geneesmiddelen. Over gezond ouder worden – met of zonder geneesmiddelen – gaat dit artikel.
10
leef!
Ook wordt een goede begeleiding bij het gebruik van geneesmiddelen en hulpmiddelen steeds belangrijker. We leven soms vele tientallen jaren met een, twee, of zelfs meer (chronische) aandoeningen. Dat brengt geneesmiddelengebruik met zich mee. En vragen. Kunnen geneesmiddel A en B wel tegelijk gebruikt worden? Zijn bepaalde klachten misschien bijwerkingen van geneesmiddelen? Wat is daar dan aan te doen? Is een middel misschien niet effectief omdat u het niet goed gebruikt? Enzovoort. Uw Service Apotheek kan u adviezen geven over uw geneesmiddelen. Wij zijn immers de geneesmiddelenspecialist. Lichamelijke veranderingen Naarmate we ouder worden, verandert ons lichaam op allerlei manieren. Sommige van die veranderingen kunnen het effect van geneesmiddelen beïnvloeden. We krijgen naar verhouding meer lichaamsvet, terwijl de
Moeite met geneesmiddelen innemen? ‘Ouder worden komt met gebreken’, en daardoor kan het lastig zijn om een geneesmiddel in te nemen. Sommige ouderen hebben bijvoorbeeld moeite met slikken. Vooral een wat grotere pil krijgen ze dan niet zomaar ‘weg’. Een capsule of grote tablet kan in de mondholte blijven steken. Bespreek dit probleem met uw apotheker, want misschien is er een andere toedieningsvorm. Een ander bekend probleem is dat senioren soms moeite hebben verpakkingen te openen en/of pillen te breken. Ook hierbij kan de apotheker adviseren. Er bestaan bijvoorbeeld apparaatjes om tabletten te splijten of te vergruizen. Maar pas op: dat kan niet bij alle geneesmiddelen. Sommige tabletten hebben bijvoorbeeld een laagje dat ervoor zorgt dat het middel langzaam wordt opgenomen. Vergruis je zo’n tablet, dan komt de werkzame stof in hogere concentraties vrij dan de bedoeling is, wat problemen kan geven. Overleg met uw apotheek is daarom verstandig! Tot slot wil het geheugen met het klimmen der jaren ook wel eens haperen.
Een andere reden voor de toename van het aantal mensen met diabetes is trouwens onze veranderde leefstijl, waardoor we minder bewegen en zwaarder worden. Hoe ouder we worden, hoe groter de kans dat we zelfs meerdere aandoeningen hebben. Eén op de drie 75-plussers heeft twee of meer chronische ziekten. Gezond leven doe je zelf Het wordt dus steeds belangrijker dat er veel en goede behandelingen en faciliteiten zijn voor al deze mensen. Een echt ‘hoofdpijndossier’ voor de politiek, want hoe houd je dat betaalbaar? Gelukkig kun je als oudere ook zélf aan je gezondheid werken. Gezond leven doe je zelf! Een gezonde leefstijl verkleint de kans op kleine en grotere kwalen. Voldoende bewegen bijvoorbeeld. Gelukkig gebeurt dat ook: het aantal senioren dat regelmatig beweegt neemt toe.
hoeveelheid spieren en lichaamsvocht juist minder wordt. Dit kan van invloed zijn op de concentratie van bepaalde geneesmiddelen in het lichaam, en op de tijd die ze werkzaam blijven. Benzodiazepines (slaap- en kalmeringsmiddelen) kunnen bijvoorbeeld veel langer blijven werken. Uw apotheker houdt daar rekening mee.
Lastig, vooral voor wie meerdere geneesmiddelen per dag moet innemen. Gelukkig zijn er speciale mogelijkheden om het u te vergemakkelijken, zoals weekdozen of de medicatierol (zie pagina 26). Een ‘geneesmiddelalarm’ kan ook een uitkomst zijn. Die is heel makkelijk in te stellen en geeft een signaal wanneer het tijd is uw geneesmiddelen in te nemen.
Lees verder op pagina 12
leef!
11
Vervolg van pagina 11 Een ander voorbeeld is de functie van de lever en nieren. Deze organen zijn heel belangrijk bij het afbreken (klaren) van geneesmiddelen. Bij ouderen werken ze over het algemeen wat minder goed. Dit kan betekenen dat de dosis van sommige geneesmiddelen moet worden verlaagd. (Stoppen met) roken We hoeven u niet te vertellen dat roken slecht is voor de gezondheid. Wat u misschien niet weet is hoé slecht. Roken verhoogt niet alleen de kans op long- en andere soorten kanker, maar ook op veel chronische ziekten als reuma, diabetes, COPD (chronische bronchitis, longemfyseem) en hart- en vaatziekten. Dergelijke aandoeningen verlopen bovendien slechter bij rokers. Stoppen met roken is moeilijk, vooral in je eentje en zonder hulp. U verhoogt de kans dat het lukt door het samen met anderen te doen (bijvoorbeeld een vriend) en/of er hulpmiddelen bij te gebruiken. Die hulpmiddelen zijn er: nicotinevervangende middelen bijvoorbeeld, en zelfs bepaalde geneesmiddelen. Loop gerust uw Service Apotheek eens binnen en vraag er naar!
positieve invloed op de gezondheid kan hebben. En dat is waar: maar alleen bij kleine hoeveelheden! Eén of twee glazen alcohol per dag lijken goed te zijn voor de bloedvaten, en verlagen waarschijnlijk ook de kans op kanker een beetje. Méér alcohol dan dat is juist schadelijk voor hart en vaten - vooral omdat het de bloeddruk verhoogt - en ook voor allerlei organen, zoals de hersenen. Verder verhoogt overmatig drankgebruik de kans op kanker. Voldoende beweging Elke vorm van lichaamsbeweging is goed, hoe weinig het ook is. U hoeft daarbij zeker niet alleen aan sport te denken, want ook wandelen, fietsen en zwemmen bevordert de gezondheid. Bewegen is, zeker ook voor
senioren, zo belangrijk omdat het de gezondheid rechtstreeks verbetert. Het verlaagt het cholesterol en de kans op hart- en vaatziekte, osteoporose, diabetes, overgewicht en een hersenbloeding. Ook bij reumatische aandoeningen is regelmatig bewegen heel goed. Ook hier geldt trouwens weer: met mate. Niet forceren, en niet vergeten voldoende te drinken. Het moet wél leuk (en gezond) blijven...!
de nieren. Calcium en vitamine D zijn onder meer belangrijk voor sterke botten. Vooral bij vrouwen is (na de menopauze) de kans op osteoporose – ofwel botontkalking – behoorlijk groot. Deze en andere vitamines en mineralen zijn verkrijgbaar bij de apotheek. Daar vertellen ze u er graag meer over. Meer informatie over gezonde voeding is te vinden op internet, bijv. op www.devoedingswijzer.nl.
Goede voeding: wat heet? Gezonde, evenwichtige voeding is voor iedereen belangrijk, zeker ook voor senioren. Het geeft u meer weerstand en verkleint de kans op aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten. Gebruik niet te veel zout, iets wat veel Nederlanders helaas wel doen. Het verhoogt de bloeddruk en is niet zo goed voor
Lekker leven Wordt alles minder wanneer je ouder wordt? Lichamelijk gezien wel, maar ja, dat ‘verval’ begint al vroeg: na je 25ste. Het hoeft lekker leven op oudere leeftijd niet in de weg te staan! Senioren blijven steeds langer actief op allerlei manieren. Waardoor ze goed in hun vel (blijven) zitten, ook als daarop wat rimpeltjes verschijnen. Blijf uzelf uitdagen, door iets nieuws te leren (een cursus!) of te ondernemen (die verre vakantiebestemming). Blijf sociaal actief, door met familie of vrienden dingen te ondernemen. NB: vergeet ook het internet niet als manier om contacten met mensen op te bouwen! Een nieuwe vorm van beweging – zwemmen, dansen, golfen, langlaufen, noem maar op – combineert een aantal voordelen: het is gezond, geeft voldoening en leidt tot nieuwe sociale contacten.
(testimonial)
Geachte Attends, Allereerst wil ik u hartelijk danken voor het luisterend oor en het proefpakket dat ik heb ontvangen. U hebt gelijk, het werkt echt! Deze producten zijn heel fijn en stukken droger dan ik gewend was. Die zekerheid is voor mij heel erg belangrijk. Wat mij betreft heb ik het goede product gevonden!
Alcohol: met mate Misschien heeft u er wel eens over gelezen: dat alcohol (wijn vooral) een
Tekst: Michiel Tent
Hulpmiddelen
Goede en nuttige internetadressen
Hoogachtend, Mevrouw J.P.M. van H.
Internet biedt heel veel slechte, maar ook heel veel goede informatie. Een greep uit informatieve sites voor en over ouderen en hun gezondheid: • De Senioren Startpagina: http://senioren.startpagina.nl • ANBO, de onafhankelijke belangenen emancipatieorganisatie voor ouderen: www.anbo.nl • PlusOnline, de website van het PlusMagazine: www.plusonline.nl • Stichting Gezondheid voor ouderen: http://sgvo.homestead.com • Vijftig-plus Gids: http://seniorengezondheid.allerbest.nl • Unie KBO, seniorenorganisatie: www.uniekbo.nl
Uit het oogpunt van privacy, worden alleen initialen en onherkenbare afbeeldingen gebruikt.
Uw Service Apotheek heeft natuurlijk meer te bieden dan geneesmiddelen alleen. U kunt er ook terecht voor allerlei hulpmiddelen. U kunt dan denken aan bijvoorbeeld bandages en tapes, en materiaal bij ongewild urineverlies. Een ander voorbeeld: hebt u diabetes, dan kunt u terecht voor zaken als injectiepennen, naaldjes, bloedglucosemeters en teststrookjes. Desgewenst voorzien van uitleg hoe het werkt. Daar heeft uw Service Apotheek een aparte spreekkamer voor.
12
leef!
www.attends.nl leef!
13
Ik wil me niet schamen voor mijn huid
Mijn moeder deed nooit raar over mijn huid. Ze zei altijd: je bent net een pantertje. Ik heb in al die jaren van alles geprobeerd om van mijn plekken af te komen. Met lichttherapie vond ik het best acceptabel, maar mijn arts was niet tevreden. Nu zijn alle plekken helemaal verdwenen. Ik heb meegedaan aan de campagne I Am What I Am, die bewustwording rondom psoriasis stimuleert.
I Am What I Am!
Ik kreeg psoriasis toen ik vier was. Binnen een paar weken zat ik van top tot teen onder de plekken. Het jeukte afschuwelijk. Mijn moeder deed er nooit raar over. Ze zei altijd: je bent net een pantertje. Die heeft ook vlekjes. Daarom heb ik me er nooit voor geschaamd. Ik liep altijd gewoon in korte broek. Omdat ik er niet krampachtig mee omga, krijg ik bijna nooit een afwijzende reactie. Als je zelf probeert om het achter te houden, denken mensen dat het vies is of dat je iets raars hebt. Er was alleen een buurmeisje dat steeds heel vies naar me keek. Dat doet je natuurlijk wel wat. Om haar te provoceren zei ik: ik heb schurft en ik ben besmettelijk, dus kom niet in mijn buurt! Je komt dan in de verleiding om je continu vijandig op te stellen, maar daar heb ik geen zin in.
Die schuurde over de plekken op mijn benen. Je mag jezelf niet open krabben, want daar worden plekken erger van. Ik wreef dan over mijn broek of met een handdoek of zo, zodat het nét niet open ging. Grapjes Ik heb me vaak vies gevoeld. Ik zag er niet uit. Als je een plek openkrabt en er een korstje op komt is het helemaal goor. Ik dacht dat anderen het ook vies zouden vinden. Toen ik mijn vriend leerde kennen, vertelde ik meteen dat ik psoriasis heb. Hij reageerde er heel positief op. We maken er zelfs grapjes over. Toen ik nog plekken had en we samen sliepen, lag het bed vol schilfers. Als ik er een keer niet was zei hij: ik maak in bed wel een hoopje van de schilfers. Dan is het net alsof je nog naast me ligt.
Van alles geprobeerd
Tekst: Fred Verdult / Fotografie: Jan van Breda
Ik ben net een pantertje Ik heb van alles geprobeerd om er vanaf te komen. Zalfjes van de dermatoloog hielpen bij mij niet veel. Van tabletten had ik heel veel bijwerkingen: mijn haar viel uit, m’n gezicht werd grauw en het had effect op mijn lever. Smerige thee van een alternatieve genezer deed natuurlijk helemaal niks. Ik merk wel dat het mijn huid goed doet als ik niet te vet eet en veel water drink. Ik heb twee jaar lichttherapie gedaan. Ik moest twee keer per week vijf minuten onder een soort zonnebank liggen. Het is best een inbreuk op je leven als je daar twee keer per week voor naar het ziekenhuis moet. Mijn huid bleef rustig, maar de plekken gingen niet weg. Soms vergat ik de plekken weleens, maar het bleef jeuken. Vooral als ik uit de douche kwam en als ik een lange broek droeg.
Ik geef gymles aan kinderen van acht tot achttien jaar met een laag IQ. Ik heb me door mijn psoriasis niet laten weerhouden om zo’n lijfelijk beroep te kiezen. De kinderen zijn heel eerlijk. Als ze boos zijn flappen ze er wel eens iets uit: moet je jou zien met je vlekken! Maar verder zijn ze heel positief. Ze weten dat ze zelf ook niet alles mee hebben. Daarom kijken ze een ander niet snel op iets aan. Als de jongsten vragen wat ik heb, geef ik hetzelfde antwoord als mijn moeder destijds: ik ben net een pantertje. Plekken helemaal verdwenen Ik had met die lichttherapie alleen plekken op mijn benen en mijn hoofdhuid. Ik vond dat best acceptabel, maar mijn arts was niet tevreden.
Een half jaar geleden vertelde hij me over de behandeling met biologicals. Ik had natuurlijk al heel veel geprobeerd, maar ik dacht: ik probeer het nog één keer. De verpleegkundige komt nu bij me thuis om een injectie te geven. Binnen een maand waren alle plekken helemaal verdwenen. Ik moet natuurlijk afwachten of ik op lange termijn bijwerkingen krijg. Het enige waar ik nu last van heb is dat ik op de dag dat ik die injectie krijg ’s avonds bij het sporten het gevoel heb dat ik niet gegeten heb. Ik hoef nu bijna nooit meer naar het ziekenhuis en ik kan mijn benen weer laten zien onder een jurk! I Am What I Am! Ik heb meegedaan aan de campagne ‘I Am What I Am’, die bewustwording over psoriasis stimuleert. Er zijn mooie glamourfoto’s gemaakt van vier mensen met psoriasis. Ik sta met een mooie panterjurk op de foto en m’n plekken zijn juist lekker goed zichtbaar. De campagne maakt duidelijk dat we ons niet willen schamen voor onze psoriasis. De campagne is geopend door Gordon, die ook psoriasis heeft. Meiden met psoriasis vertelden me dat het ze helpt om de glamourfoto’s te zien. Ze vonden het stoer dat ik eraan mee durf te doen. Door de campagne ben ik in contact gekomen met andere mensen met psoriasis. Het is erg fijn om te merken dat je niet de enige bent en om te horen hoe zij omgaan met de ziekte en de reacties erop. Ook toen ik plekken op mijn benen had, ging ik gewoon naar het zwembad. Ik wil me niet schamen voor mijn huid: I Am What I Am! Meer info: www.IAmWhatIAm.nl
leef!
15
Ellen Liberton (in psoriasis gespecialiseerd dermatoloog Medisch Centrum Waalre)
Als het lukt om de plekken te laten verdwijnen, is dat vaak een ommekeer in iemands leven Het verschilt van persoon tot persoon, maar een huidaandoening is vaak heel ingrijpend. Als dermatoloog ben je een soort Sherlock Holmes. Ik ga niet voor een zesje, maar probeer bij elke patiënt een tien te halen. Als er in de familie psoriasis voorkomt, kan het goed zijn dat een rood schilferig plekje psoriasis is. Er zijn de laatste jaren veel nieuwe mogelijkheden om psoriasis te behandelen. Ik ben erop gespitst om in de huid afwijkingen van het normale patroon te zien. Dat kan ik niet uitzetten als ik klaar ben met mijn werk. Als ik bij de kassa in de supermarkt sta of op het strand ben, valt mijn oog vaak op iemand met een huidziekte. Ik ben als dermatoloog heel visueel ingesteld; ik let erg op vormen. Ik heb een scherp oog voor kunst en bouwwerken.
Zelfbeeld Ik hou niet van de administratieve rompslomp, maar voor patiëntenzorg mag je me wakker maken. Het verschilt van persoon tot persoon, maar een huidaandoening is vaak heel ingrijpend. Tekst: Fred Verdult / Fotografie: Matthijs Beil
16
leef!
Ik neem iedereen serieus. Er zijn mensen die er niet mee zitten dat ze plekken hebben op bijna hun complete twee vierkante meter huid. Er zijn ook mensen die in een sociaal isolement leven omdat ze een paar plekjes hebben. Een huidaandoening kan veel doen met je zelfbeeld. Je kunt er jeuk en pijn aan hebben en de buitenwereld denkt nogal eens dat het besmettelijk is. Als je zelf niet lekker in je vel zit en je merkt dat iemand aarzelt om je een hand te geven, dan voel je je een melaatse. Je wordt er elke dag mee geconfronteerd. Er zijn mensen die de deur niet uit durven.
Sherlock Holmes Als dermatoloog ben je een soort Sherlock Holmes. Een patiënt heeft een probleem en je probeert met een aantal aanwijzingen de oplossing te vinden. Ik kijk dan ook graag naar detectives op televisie. Als iemand plekjes op de huid heeft, kunnen dat wel honderd verschillende dingen zijn. Eczeem en schimmelinfecties komen geregeld voor. Mensen zijn nogal eens bang voor huidkanker, maar dat komt gelukkig weinig voor.
Ik ga niet voor een zesje Ik ga niet voor een zesje, maar probeer bij elke patiënt een tien te halen. Als dat niet lukt, schakel ik de hulp in van een expert uit een ander ziekenhuis. Als dat ook niet helpt krijgt een patiënt begeleiding van onze klinisch psycholoog, die handvatten geeft om er zo goed mogelijk mee te leven.
Psoriasis is erfelijk Als je een plekje op je huid hebt waarvan je je afvraagt wat het is, ga dan naar de huisarts, die kan veel aandoeningen behandelen. Als het niet helpt, kun je doorverwezen worden naar een dermatoloog. Als er in de familie psoriasis voorkomt, kan het goed mogelijk zijn dat een rood schilferig plekje psoriasis is. Psoriasis is erfelijk; je hebt er aanleg voor of je hebt die aanleg niet. Als je die aanleg hebt kan psoriasis worden uitgelokt door een infectie, bepaalde geneesmiddelen of stress.
De fabriek opstoken Bij psoriasis maakt de huid tien keer zoveel nieuwe huidcellen aan als normaal. Dat komt omdat witte bloedcellen in de huid komen en die stoken de fabriek op die huidcellen aanmaakt. Sommige vormen van psoriasis gaan vanzelf over, maar de meeste niet. Omdat het erfelijk is, kunnen we er door behandeling voor zorgen dat iemand er geen last meer van heeft. De behandeling bestrijdt de symptomen. We kunnen iemand niet genezen; de aanleg blijf je altijd houden.
Nieuwe behandelmogelijkheden Er zijn de laatste jaren veel nieuwe mogelijkheden om psoriasis te behandelen en een dermatoloog die in psoriasis is gespecialiseerd is daar goed van op de hoogte. Je kunt niet voorspellen welk geneesmiddel bij iemand goed werkt. Ik probeer altijd eerst of een zalf helpt. Dat is het minst ingrijpend. Zo niet, dan ga ik over op belichting; iemand moet dan een paar keer per week naar een belichtingscabine in het ziekenhuis
komen. Als ook dat niet helpt, dan krijgt iemand tabletten die ervoor moeten zorgen dat de fabriek niet meer wordt opgestookt. Die tabletten hebben nogal eens misselijkheid als bijwerking, vooral de eerste periode.
Biologicals Als die tabletten ook niet goed werken zijn er biologicals. Dat zijn hele goede middelen waarmee je psoriasis nog specifieker kunt aanpakken. Omdat biologicals heel duur zijn, worden ze alleen door zorgverzekeraars vergoed als tabletten bij iemand niet goed werken. Er is een biological waarvoor je elke drie maanden naar het ziekenhuis moet, omdat het via een infuus wordt toegediend. Ik schrijf liever middelen voor die geïnjecteerd worden, omdat het dan thuis kan. Bij het ene middel komt een verpleegkundige thuis langs en bij het andere middel kan men zelf kiezen of een verpleegkundige langskomt of dat men het zelf injecteert. Mensen zien daar soms tegenop, maar mensen met suikerziekte doen dat ook zelf. Een nieuw middel moet je elke drie maanden injecteren, andere middelen elke week of twee weken.
Ommekeer Ik krijg er veel energie van als het lukt om de plekken te laten verdwijnen. Dat is vaak een ommekeer in iemands leven. Je ziet iemand meteen opbloeien: men ziet er goed uit en krijgt complimenten. Mensen durven weer naar buiten te gaan en contact te maken. Het is geweldig om daar als dermatoloog een aandeel in te hebben.
leef!
17
Mooi meegenomen
Puzzel mee
Onze huislijnproducten zijn van apothekerskwaliteit en... tegen een scherpe prijs
ZWEEDS RAADSEL Omroep
Balie
Wilde papaver
Orgaan van vissen
Verspreiding van Joodse volk
Woonlaag Zwaardvis
Onzes inziens
Onzinnig Voor Slagwerk Graafwerktuig Zangstuk Nader overeen te komen
Vissnoer Abrupt Plaats in Nrd Brabant
Vogel
Vervoermiddel met paarden
Spoedig
Dienaar
Afwisselen
Grondstof
Gevierde vrouw
Lipconditioner
2.
Vlek op paardenhoofd Romeins imperium
Handgel Deze handgel reinigt snel en effectief. Binnen enkele seconden zijn uw handen schoon, droog en voor 99% bacterievrij. De formule bevat ondermeer glycerine en pro-vitamine B5 ter voorkoming van uitdroging van de huid. 100 ml
2.
95
Bij inlevering van deze bon ontvangt u
10%
korting op deze Service Apotheek producten
Gebak Deel van een toneelstuk
Briefaanhef Bijbelse figuur
Wintervoertuig
Groente
Aromatische stof
Stuurs
Omroep Coureur
Deel van een krant
www.puzzelstad.nl
VOORDEEL
Antibacteriële
Beginnen
Bloem
45
leef!
Romp van een schip
Partijkrant
Deze lipconditioner is speciaal ontwikkeld om uw lippen optimaal te verzorgen en bevat onder andere vitamine E, bisabolol (kamille), UV-filters, zinkoxide, shea butter, amandelolie, bijenwas en menthol. Potje à 7g
Notitie
Lichte slaap
Jongensnaam
Tegenover
Dominee
Deel van een kast Frans lidwoord
Van de
Lariekoek
Land in Azië
Bij juiste invulling vormen de letters in de paarse vakjes een woord:
De juiste oplossing van de puzzel uit leef! 64 van juni/juli is: Het paard achter de wagen spannen. De prijswinnaars hebben inmiddels bericht ontvangen.
Stuur uw oplossing naar:
[email protected], of op een briefkaart naar: leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch.
Win één van de 10 Service Apotheek pakketten!
Geldig tot 1 november 2010 Lipconditioner Handgel
leef!
19
Als u het ons vraagt... De 450 apothekers en meer dan 2.500 apothekersassistenten van de 250 Service Apotheken in Nederland beantwoorden dagelijks vele vragen. Wij staan altijd voor u klaar om u zo goed mogelijk te ondersteunen bij uw genees- en/of hulpmiddelengebruik. In deze rubriek beantwoorden wij een aantal vragen die regelmatig worden gesteld aan onze apothekers en apothekersassistenten. Hebt u ook een vraag, stel deze dan aan uw eigen apotheek of mail de redactie van leef!:
[email protected].
Hoofdpijn Ik heb de laatste tijd veel last van hoofdpijn. Ik denk dat dat komt door mijn werk: ik ervaar veel spanning door een reorganisatie en strakkere deadlines. Ik neem geregeld paracetamol en dat helpt meestal goed. Nu heb ik gelezen dat je juist hoofdpijn kunt krijgen door het slikken van een pijnstiller zoals paracetamol. Hoe zit dat? Mevr. K. uit B.
van spanning, stress of een tekort aan nachtrust. Deze pijnstillerafhankelijke hoofdpijn verergert vaak als gevolg van beweging. Tevens kan de hoofdpijn samengaan met misselijkheid, licht- of geluidschuwheid en een beperking van het dagelijks functioneren. Hierdoor kunnen mengvormen van hoofdpijn ontstaan.
De neuroloog heeft bij mij clusterhoofdpijn geconstateerd. Daar krijg ik Verapamil voor. In de bijsluiter lees ik dat dit middel gebruikt wordt tegen hartritmestoornissen, angina pectoris en een hoge bloeddruk. Heeft de neuroloog wel het juiste geneesmiddel voorgeschreven?
Er zijn ook andere factoren die deze pijnstillerafhankelijke hoofdpijn kunnen veroorzaken, zoals het dagelijks drinken van vijf of meer consumpties met cafeïne. Cafeïne zit in koffie, cola of energy drinks.
Dhr. A.C. uit R.
Hoofdpijn kan ontstaan door spanning, stress of een tekort aan nachtrust. Een pijnstiller werkt vaak goed tegen hoofdpijn. Het is geen probleem om af en toe paracetamol te gebruiken, maar als u langdurig meer dan drie dagen per week paracetamol of een andere pijnstiller gebruikt, kan deze pijnstiller juist hoofdpijn veroorzaken. Dit wordt ook wel medicatieafhankelijke hoofdpijn genoemd.
Omdat u minder pijn hebt na inname van een pijnstiller of cafeïne, kunt u geneigd zijn om steeds vaker een pijnstiller of cafeïne te gebruiken, maar dat is een valkuil.
Hoofdpijn die wordt veroorzaakt door pijnstillers begint meestal met aanvallen, die steeds vaker terugkomen. Uiteindelijk kunt u elke dag hoofdpijn hebben, ook als u geen last heeft
Denkt u last te hebben van medicatieafhankelijke hoofdpijn? Praat erover met uw apotheker of huisarts. Met behulp van speciale afbouwschema’s bent u snel weer van uw hoofdpijn af.
20
leef!
Clusterhoofdpijn is een zeldzame en bijzonder pijnlijke hoofdpijn die meestal voorkomt bij mannen ouder dan dertig.
Bij clusterhoofdpijn heb je last van aanvallen van hevig bonzende of stekende, hoofdpijn ter hoogte van de oogkas. Een aanval kan gepaard gaan met tranende ogen en een verstopte neus. Het staat niet in de bijsluiter, maar verapamil wordt in de praktijk inderdaad gebruikt om aanvallen van clusterhoofdpijn te voorkomen. Hoe dit middel precies werkt tegen cluster-
hoofdpijnen is niet bekend. Wel is bekend dat verapamil de doorbloeding achter het oog verbetert, zodat er minder snel een zuurstoftekort ontstaat. Zo’n zuurstoftekort kan een aanval van clusterhoofdpijn veroorzaken. Verapamil wordt ook voorgeschreven bij hartritmestoornissen, angina pectoris en hoge bloeddruk. U kunt dit middel veilig gebruiken. Uw apotheek heeft via het computersysteem gecontroleerd of het samengaat met andere geneesmiddelen. Daarnaast controleert de apotheker aan het eind van de dag alle recepten.
Wespensteek
Als u gestoken bent kunt u de angel het beste verwijderen door met uw nagel langs de angel te schrapen. Knijp niet in de angel, want zo komt er extra gif vrij. Leg een ijsblokje op de plek van de steek. In uw apotheek zijn gels of crèmes verkrijgbaar die de jeuk verminderen, bijvoorbeeld lidocaïnecrème. Het is handig om dit toe te voegen aan uw reisapotheek. Er zijn speciale tabletten die de klachten van een insectensteek kunnen verminderen. Loratadine en cetirizine zijn hiervoor geschikte middelen. Een bijensteek kunt u deppen met verdunde ammonia (10%), een wespensteek met azijn of citroensap.
gedrag en moedigt hen aan tot steken. Wanneer ze zich bedreigd voelen, scheiden ze stoffen af, die feromonen genoemd worden. Deze vluchtige stoffen trekken soortgenoten aan en zetten ook hen aan tot steken.
Voorkomen is altijd beter dan genezen, vooral gezien mijn reactie op een insectensteek! Maar hoe kan ik een insectensteek het beste voorkomen?
•
Onderstaande tips kunnen helpen om wespen- of bijensteken te voorkomen: •
•
•
Mevr. A. uit W.
Wat moet ik doen na de steek van een wesp of bij? Mevr. V. uit B. In Nederland worden de meeste steken veroorzaakt door de wesp, de bij en de hommel. De wespensteek komt het meeste voor, omdat wespen soms agressief kunnen reageren. Een steek door een wesp of bij geeft doorgaans een rode, pijnlijke, jeukende zwelling op de plaats van de steek. Normaal gesproken gaat de irritatie snel over. Sommige mensen zijn allergisch voor wespensteken. De pijnlijke, rode zwelling wordt in dat geval steeds groter en houdt langer aan. Andere verschijnselen van een wespensteekallergie zijn opgezwollen lippen en oogleden, uitslag en benauwdheid. Raadpleeg bij deze verschijnselen een arts. Bel direct 112 als iemand (ernstig) benauwd is.
•
Eet geen (overrijp) fruit, vleeswaren of bier tijdens de picknick en barbecue, dit trekt insecten aan. Doe tijdens een warme dag buiten geen zwaar fysiek werk (in verband met transpiratiegeur, waar insecten op afkomen). Blijf bij het werken in de tuin uit de buurt van bloemrijke planten. Loop niet op blote voeten en draag dichte schoenen: bijen houden van klaver en veel wespen leven op de grond. • Gebruik zo min mogelijk geurende deodorant, aftershave, haarlak en zonnecrème. • Draag geen zwarte kleding of kleding met een kleurig bloemenpatroon. Beter is het om witte, groene of lichtbruine kleding te dragen, dat trekt minder insecten aan. Drink niet direct uit een blikje, maar gebruik een rietje: er kan een insect op de rand van het blikje zitten. • Zorg dat buitenspelende kinderen geen plakkerige handen en monden hebben.
Bijen en wespen kunnen erg agressief worden door plotselinge zwaaibewegingen. Slaan stoort hen in hun vliegUw vragen worden beantwoord door:
Olga van Vemde Apotheek Epe te Epe.
Boris van Wijk Apotheek Nieuw Gastel te Oud Gastel.
Jeroen Mentink Apotheek Carnisselande te Barendrecht.
leef!
21
Actueel
:hhZci^Va9ZVYHZVIgZVibZci
Snoeien - ook voor beginners
Ontdek nu de geheimen van de Dode Zee!
Handige tips en praktische informatie Groenexperts Hans van Biemen en Rinus van Tiel leren u hoe en wanneer u het beste kunt snoeien en knippen. Hun unieke snoeimethode kan op alle planten worden toegepast, ongeacht hun groei- en bloeiwijze.
Mijn nier voor een nieuw leven
Je eigen IVF/ICSI dagboek
Ahava is de nieuwe natuurlijke mineralen skincare-lijn, exclusief bij uw apotheek of Ahava beauty salon. Haal gratis een Ahava sample* bij uw Service Apotheek om zelf het geheim van de Dode Zee te ervaren! *Zolang de voorraad strekt
- dermud -
Mijn fertiliteitsdagboek is geschreven met als doel dat u het kunt gebruiken als uw eigen IVF/ICSI dagboek. Het zijn geen levensverhalen van de auteurs, maar hier draait het allemaal om uw eigen persoon. U staat centraal. Met behulp van vragen wordt u uitgenodigd uw gevoelens en belevingen op te schrijven die ontstaan tijdens uw IVF/ICSI behandeling. De auteurs van dit boek Ann de JonghSmete en Linda van de Sande-Buscop hopen dat zij via deze weg een steentje kunnen bijdragen aan al diegenen waar het zwanger worden niet vanzelf gaat. Dit dagboek biedt u een nuttige en waardevolle ondersteuning.
Orgaandonatie is in Nederland al jaren een hot item. Ons donorstelsel is te vrijblijvend, waardoor het orgaantekort nijpend is (en blijft) en er jaarlijks te veel mensen onnodig sterven.
Zo krijgt uw heester, boom of haag die mooie volle vorm die u op de plaatjes ziet en blijven je planten net zo uitbundig bloeien als tijdens de eerste jaren. • • • •
- source -
- pure -
Voor meer informatie: www.ahava.co.nl
- sun -
Basiskennis over hoe planten groeien en bloeien. Handige gids, ook voor de beginnende tuinier. Unieke snoeimethode; u hoeft geen plantnamen te kennen. Tuinplanten helder ingedeeld in groepen: heesters, bomen, hagen, rozen, klimplanten, fruitbomen, enz. Met veel praktische illustraties, mooie fotografie en een handige trefwoorden lijst.
Riet Brusselaars is een vrouw die graag anderen helpt. Maar dat is natuurlijk niet de enige reden om een nier af te willen staan. Riet is zelf blind geboren en heeft veel gezondheidsproblemen, waardoor ze vaak weinig energie heeft. Daardoor kan ze zich voorstellen hoe een nierpatiënt zich moet voelen. Toen Riet in 2007 naar de Grote Donorshow van BNN zat te kijken, vielen voor haar de puzzelstukjes op hun plek. Ze wilde een nier doneren, desnoods anoniem. Na uitgebreide voorlichting, lichamelijke onderzoeken en een psychologisch onderzoek naar haar motivatie stond zij anoniem en zonder voorwaarden een nier af aan een voor haar volslagen onbekende. Kortom, een aangrijpend verhaal over het vrijwillig doneren van een nier.
Mijn fertiliteitsdagboek is onmisbaar voor iedereen die het fertiliteitstraject doorloopt. Het boek is verkrijgbaar vanaf 27 september 2010 via de website: www.mijnfertiliteitsdagboek.nl Prijs: 22,50 euro
•
Gratis
Gratis
Gratis
leef! geeft i.s.m. Uitgeverij Fertilivres vijf exemplaren weg van “Mijn fertiliteitsdagboek”.
leef! geeft i.s.m. Uitgeverij Unieboek Het Spectrum vijf exemplaren weg van het boek “Snoeien”.
leef! geeft in samenwerking met Kosmos Uitgevers vijf exemplaren weg van “Mijn nier voor een nieuw leven”.
Wilt u kans maken op dit boek? Schrijf dan vóór 1 november a.s. naar leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch of mail naar
[email protected], o.v.v. IVF dagboek.
Wilt u kans maken op dit boek? Schrijf dan vóór 1 november a.s. naar leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch of mail naar
[email protected], o.v.v. Snoeien.
Wilt u kans maken op dit boek? Schrijf dan vóór 1 november a.s. naar leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch of mail naar
[email protected], o.v.v. Mijn nier voor een nieuw leven.
leef!
23
Op bezoek in een Service Apotheek... Anne-Mary Koens, apotheker Service Apotheek ’t Kalf Zaandam
We letten goed op iemands totale geneesmiddelgebruik Service Apotheken goed over nagedacht, zodat wij ons kunnen concentreren op de zorg aan mensen met die aandoeningen. ‘Alstublieft, hier is uw Viagra®’ Ik besteed veel aandacht aan privacy in onze apotheek. In het werkoverleg met alle assistenten komen we daar geregeld op terug. We kunnen in de apotheek niet zoals een huisarts iedereen in een aparte ruimte te woord staan, maar er hangt een bord om klanten erop te wijzen dat men altijd even kan vragen om niet aan de balie, maar in de bespreekruimte geholpen te worden. We maken best vaak gebruik van die ruimte, bijvoorbeeld als we uitleg geven over incontinentiemateriaal. Aan de balie letten we erop dat we niet te hard praten en als iemand een erectiemiddel meekrijgt, zeggen we natuurlijk niet: alstublieft, hier is uw Viagra®. Die middelen noem je niet bij naam en geven we altijd in een zakje mee. We zijn altijd alert als iemand de geneesmiddelen voor iemand anders komt ophalen. Als we dan iets willen vragen of uitleggen, vragen we ons altijd af of dat wel kan. Dat is soms best wel eens lastig.
Sinds twee jaar is onze apotheek een Service Apotheek. We zijn gecertificeerd, zodat klanten erop kunnen vertrouwen dat onze zorg voldoet aan alle eisen. Alles wat we doen staat op papier. Dat heeft ertoe geleid dat we nog nét wat zorgvuldiger zijn gaan
24
leef!
werken. Als Service Apotheek hoeven we niet zelf het wiel uit te vinden en maken we gebruik van de ervaring die andere apotheken hebben opgebouwd bij het begeleiden van bijvoorbeeld mensen met diabetes, astma en COPD. Daar is door de samenwerkende
Zure appel Het begeleiden van het geneesmiddelgebruik vind ik heel belangrijk. Als iemand begint met geneesmiddelen tegen een depressie, proberen we bijvoorbeeld iemand te stimuleren om de eerste weken door de zure appel heen te bijten: men kan meteen last krijgen van een bijwerking, maar de geneesmiddelen werken pas na een
paar weken. Verder letten we goed op iemands totale geneesmiddelgebruik. Als een klant voor het eerst een bepaald geneesmiddel krijgt, geven we een gepersonaliseerde bijsluiter. Hierop staat ook een overzicht van de andere middelen die iemand volgens onze administratie gebruikt. We vragen om het aan ons door te geven als dat niet meer klopt. Het kan zijn dat iemand net in het ziekenhuis heeft gelegen en dat daar het geneesmiddelgebruik is veranderd. We checken nu in samenwerking met artsen bij ouderen die meer dan vijf geneesmiddelen gebruiken of het geneesmiddelgebruik nog steeds optimaal is: zoals neemt men de geneesmiddelen altijd op tijd in en zijn al die geneesmiddelen nog steeds nodig? Elektronisch patiëntendossier Het zou handig zijn als we in de toekomst een deel van het patiëntendossier van de arts kunnen inzien, maar bij zo’n elektronisch patiëntendossier is het goed regelen van de privacy natuurlijk weer heel erg belangrijk. Je moet alleen informatie kunnen inzien die je echt nodig hebt. In zo’n dossier zou je kunnen zien of bekend is dat iemand slecht werkende nieren heeft. Als iemands nieren slecht werken moet je soms de dosering van een geneesmiddel aanpassen. We kunnen dan ook zien voor welke aandoening een geneesmiddel is voorgeschreven. Sommige geneesmiddelen kunnen voor meerdere aandoeningen worden voorgeschreven. Als dat niet op het recept is aangegeven, moeten we dat nu aan de klant vragen, omdat je bij een bepaalde aandoening bepaalde andere geneesmiddelen niet kunt nemen. We zouden in zo’n elektronisch patiëntendossier bijvoorbeeld ook kunnen checken of een arts de kaliumspiegel heeft gecontroleerd als iemand twee medicijnen gebruikt die deze spiegel kunnen beïnvloeden.
Mevrouw Grimbergen (83)
Ik red mezelf wel Ik ben ongehuwd en ik heb geen kinderen, maar ik kan goed alleen zijn. En ik heb heel leuk contact met de kinderen van mijn broer. Ik heb de nodige kwaaltjes, maar ik kan er heel goed mee leven. Ik doe nog tamelijk veel. Ik doe twee keer per jaar een cursus kunst verkennen. Dit voorjaar ging het over gebouwen in grote steden; Rome bijvoorbeeld. En ik heb een busreis naar Slowakije gemaakt. Gelukkig kan ik goed pillen slikken, want ik gebruik een hele waslijst geneesmiddelen. Het is bij mij altijd wel zoeken voordat er een middel is dat ik kan gebruiken, want ik ben voor veel dingen allergisch. Het komt voor dat ik echt alles krijg wat in de bijsluiter staat. Pufjes Bij inspanning heb ik te weinig adem. Normaal gesproken kom ik maar een paar keer per jaar bij de huisarts, maar de afgelopen maanden ben ik vaak bij de huisarts en de apotheek geweest. Ik heb vijf soorten pufjes geprobeerd om mijn adem te ondersteunen, maar ik kreeg overal bijwerkingen van. Dat zijn spuitbusjes waaruit je een pufje geneesmiddelen in je keel kunt spuiten. Die pufjes zijn dus aan mijn neus voorbij gegaan.
Ik was de oudste bij die reis naar Slowakije en het ging mis toen ik hard meeliep met de groep van de bus naar een stadsdeel. Toen had ik wel een pufje kunnen gebruiken. Maar na vijf minuten was het over. Tevreden Ik woon nu acht jaar in deze mooie ouderenflat. Ik heb ontzettend aardige buren. Ik ben eerst bij mijn oude apotheek en huisarts gebleven, maar dat was onhandig in een andere wijk. Ik heb nu bijna altijd dezelfde huisarts; het is niet zo’n groepspraktijk. En in de apotheek word ik vaak door de apotheker zelf geholpen in de spreekkamer. Het is wel fijn om in zo’n aparte kamer te zitten als je bijvoorbeeld moet oefenen met die pufjes. Ik heb geen klachten over mijn oude apotheek, maar daar werd ik altijd door de assistenten aan de balie geholpen. Ik ben ontzettend tevreden over mijn nieuwe apotheek. De apotheker neemt de tijd voor me en als het nodig is brengen ze mijn geneesmiddelen thuis. Ik heb een aantal keer iets gebroken, maar er is nog nooit iemand van thuiszorg bij me geweest. Ik kan gelukkig mijn steunkousen nog zelf aantrekken.
Tekst: Fred Verdult / Fotografie: Garn fotografie
leef!
25
En dan nog even dit...
Kammen beste remedie tegen hoofdluis!
Het geneesmiddelenpaspoort
Soorten kammen: 1. luizenkam (stofkam): is gemaakt van hard plastic, zacht plastic of metaal. De luizenkam verwijdert alleen luizen. 2. luizen- én netenkam (bijv. Nitcomb-M2®): is gemaakt van metaal en handig in gebruik.
Met het geneesmiddelpaspoort kunnen cliënten in noodgevallen - of bij ernstige klachten - snel en adequaat geholpen worden in apotheken of ziekenhuizen. Zowel in Nederland als daarbuiten. Het is bedoeld voor iedereen die geneesmiddelen gebruikt, maar met name voor mensen die dagelijks meerdere geneesmiddelen gebruiken. Het geneesmiddelenpaspoort is alleen bij uw apotheek verkrijgbaar. Hier vult de apotheker het paspoort volledig voor u in.
Daarnaast is het noodzaak de luis zelf aan te pakken. Dit kan op twee manieren:
Medicatierol Gebruikt u meerdere geneesmiddelen? En hebt u soms moeite om alles uit elkaar te houden? Of vergeet u wel eens een tablet? Dan is de medicatierol misschien iets voor u. Met dit systeem worden uw geneesmiddelen overzichtelijk verpakt. Zo weet u zeker dat u de juiste geneesmiddelen gebruikt en op het juiste moment. Bovendien is het tijdbesparend. Per vastgestelde periode ontvangt u van uw apotheek een medicatierol. Dit is een ‘rol’ van aan elkaar gehechte zakjes. Op ieder zakje staat aangegeven welke geneesmiddelen het bevat, hoe deze eruitzien en wanneer u deze moet innemen. Op elk innamemoment scheurt u een zakje van de rol en kunt u uw geneesmiddelen gebruiken. Zo gebruikt u precies wat u nodig hebt. Op dit moment wordt de Medicatierol al door tienduizenden mensen in Nederland gebruikt. Voor meer informatie kunt u altijd bij uw Service Apotheek terecht of op www.serviceapotheek.nl.
26
leef!
√
Enquête
Wij vinden de kwaliteit van onze dienstverlening erg belangrijk. Vandaar dat wij graag willen weten wat uw mening daarover is. Op www.serviceapotheek.nl vindt u een korte enquête, onder de knop ‘Uw mening telt!‘. Wij zouden het op prijs stellen als u deze wilt invullen.
in de huislijn van uw Service Apotheek...
Iedereen kan hoofdluis krijgen. Dit heeft niets te maken met de normale hygiëne. Echter, door het intensieve contact dat kinderen tijdens het spelen en op school met elkaar hebben, komt hoofdluis met name bij kinderen voor.
PARACETAMOL SAM 500 MG
De hoofdluis leeft op de hoofdhuid in het haar en voedt zich met bloed van de gastheer. Tijdens deze bloedmaaltijd geeft de luis een irriterende substantie af. De luizen zelf zijn moeilijk te ontdekken, maar hun eitjes – de neten – zijn te zien als witte korrels, vooral boven de oren en achter de nek.
Uw mening telt!
Nieuw
Bij koorts en bij pijn
Te gebruiken bij koorts en pijn, bij griep en verkoudheid, koorts en pijn na vaccinatie, hoofdpijn, kiespijn, zenuwpijn, spit, spierpijn en menstruatiepijn. 500 mg Paracetamol per tablet. 40 tabletten
0.
90
Hoe is hoofdluis te voorkomen? De luis is een overloper; via jaskragen, mutsen, stoelen, kammen, haarborstels, knuffelberen, beddengoed of lichamelijk contact wandelen ze naar een nieuwe gastheer. Bij een mogelijke besmetting dient alle kleding (ook
petjes e.d.), knuffels en het beddengoed grondig uitgewassen (minimaal 60° C) te worden. Moeilijk wasbare kleding kunt u ook een week in een goed afgesloten plastic zak opbergen. Ook borstels en kammen dienen een uur te weken in een luizendodend middel of desinfecteer ze met alcohol. Het heeft geen zin uw kinderen preventief te behandelen met een luizendodend middel. Hangen de jassen van uw kinderen thuis of op school dicht op elkaar, laat uw kind zijn/haar jas in een plastic zak, of een speciale luizencape, ophangen aan de kapstok. Controleer regelmatig de haren van uw kind met een luizenkam. Wat kunt u zelf doen?
1. Nat-kammethode (werkt het beste!): Gedurende twee weken dagelijks nat kammen met een netenkam (verwijdert luizen en neten) in combinatie met crèmespoeling. 2. Behandeling met een luizendodend middel: Twee behandelingen met een luizendodend middel (dag 1 en 8) én dagelijks kammen met een luizenkam (=stofkam). Een lotion met malathion heeft doorgaans de voorkeur. Uiteraard kunt u altijd bij uw Service Apotheek terecht voor informatie en advies. Daarnaast zijn speciale luizen- en netenkammen, evenals luizendodende middelen verkrijgbaar bij uw Service Apotheek.
Als u denkt dat uw kind luizen of neten heeft, kijk dan iedereen in huis na op hoofdluis. Probeer altijd (her) besmetting te voorkomen. Breng ook de school en/of kinderopvang op de hoogte van het feit dat uw kind hoofdluis heeft.
leef!
27
Logeren zonder natte lakens Bedplassen meer dan alleen een nat bed Willemijn van 9 gaat komend weekend bij opa en oma logeren. Ze heeft er heel veel zin in. Maar ze maakt zich ook zorgen. Als ze maar niet weer in bed plast. Opa en oma weten ervan. Maar ze zou zo graag eens in een droog bed wakker worden. Helemaal als ze straks in een vakantie bij haar beste vriendin gaat logeren. Hoe komt ze ooit van dat vervelende bedplassen af? Plast uw zoon of dochter ook nog steeds in bed? Dan is hij of zij niet de enige. Bedplassen komt vaker voor dan je denkt. In Nederland heeft 10% van de 6-jarigen er nog last van. Zelfs onder volwassen komt het nog voor; bij 1 op de 200. Het is dus niet ongewoon, maar wel heel vervelend en het kan een groot probleem zijn. Kinderen schamen zich en vermijden vaak logeerpartijtjes. Logeren bij opa en oma kan nog wel, want dat is vertrouwd. Maar een logeerpartijtje bij een vriendje of vriendinnetje: dat liever niet. Bedplassen is dus meer dan alleen een nat bed. Het betekent ook een verstoorde slaap en tevens kunnen kinderen last krijgen van verminderd zelfvertrouwen. 28
leef!
Emotionele of psychische problemen die bedplassers soms hebben zijn dan ook vaak geen oorzaak van bedplassen, maar kunnen wel een gevolg ervan zijn. Het is erg jammer als je kind door het bedplassen allerlei leuke dingen moet missen. En het is ook helemaal niet nodig. Want aan bedplassen is heel goed iets te doen. Oorzaken van bedplassen Het is moeilijk om voor bedplassen (enuresis) één oorzaak aan te wijzen. Vaak is het een combinatie van factoren. Uit onderzoek is gebleken dat veel mensen die bedplassen ’s nachts meer urine produceren dan niet bedplassers. Dit komt doordat ze een tekort hebben aan een bepaalde stof (vasopressine) die de urineproductie regelt. Er is sprake van bedplassen wanneer er meer urine wordt geproduceerd dan de blaas kan opslaan en deze persoon niet wakker wordt van een volle blaas. Het komt zelden voor dat bedplassen een ernstige lichamelijke oorzaak heeft. Erfelijkheid speelt hierin een grote rol. Heeft één van de ouders lang in bed geplast, dan is de kans groot dat het bij hun kinderen ook zal gebeuren. Ook komt het vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Oplossingen voor bedplassen Wanneer je kind aangeeft bedplassen een probleem te vinden is een afwachtende houding niet altijd langer meer
te rechtvaardigen. Er zijn verschillende behandelingen waarmee je kind van het bedplassen af kan komen. Deze kunnen apart of in combinatie worden gebruikt. • Kalendermethode Het kind tekent op een kalender een zonnetje of plakt een sticker bij de datum waarop het droog de nacht is doorgekomen. Door de uitdaging om zo veel mogelijk zonnetjes of stickers op de kalender te krijgen, wordt het kind positief gestimuleerd niet in bed te plassen. Nooit het kind straffen, dit zal alleen averechts werken. • Wekken Het kind wordt ’s nachts gewekt om naar de wc te gaan. • Wekkermethode Het kind zet zelf een wekker die anderhalf uur na het in slaap vallen afgaat. Het kind weet dan dat het eerst naar de wc moet en dan verder kan slapen. • Plaswekker Een plaswekker is een speciale wekker die af gaat zodra hij in contact komt met urine. Bij deze methode is een goede motivatie en discipline van zowel ouder als kind nodig. • Geneesmiddelen Er bestaat een geneesmiddel dat bedplassen tegen gaat. Het is alleen op recept te verkrijgen, het werkt snel en alleen gedurende de periode
dat het gebruikt wordt. Hierdoor kan het vlak voor en tijdens een speciaal moment (bijvoorbeeld schoolkamp of slaapfeestje) toegepast worden. Onder toezicht van de dokter kan het ook langer gebruikt worden. Als ze werken, kan uw kind het geneesmiddel ook na de logeerpartij blijven nemen, zolang als het nodig is. Het is onder andere als smelttablet te verkrijgen. Deze smelt onder de tong en hoeft niet te worden doorgeslikt. • Droogbedtraining Een droogbedtraining is een intensieve training die vaak plaatsvindt onder begeleiding van een GGD of ziekenhuis. In Meppel is een speciaal centrum waar zulke cursussen worden gegeven aan jongeren en volwassenen. Wacht dus niet langer en overleg met de huisarts of een andere hulpverlener welke methode voor uw kind het best is. Het komende logeerpartijtje bij opa en oma kan een goede aanleiding zijn om actie te ondernemen. En als de gekozen behandeling succesvol is, kunnen meteen de andere logeerpartijtjes worden gepland. U en uw kind gaan dan een zorgeloze én droge tijd tegemoet. Meer informatie Meer weten over de mogelijke behandelingen? Ga naar de volgende websites: • www.ferring.nl • www.minrinmelt.nl • www.kenniscentrumbedplassen.nl
leef!
29
Nieuw
Waar vindt u uw Service Apotheek?
in het Service Apotheek assortiment Glucolab bloedglucosemeter met 50 extra teststrips!
+
De Glucolab startset bestaat uit: • Bloedglucose meter • 25 Lancetten • 25 Bloedglucose teststrips • Prikpen Nu tijdelijk als introductieaanbieding: • Logboekje • Mooi reisetui Startset met 50 extra lancetten en 50 extra • 2 Batterijen teststrips = 75 teststrips en 75 lancetten! • Nederlandse handleiding
Voor insuline afhankelijke diabetes patiënten die hun materialen door de zorgverzekeraar vergoed krijgen:
Omruil actie: ruil uw huidige meter en teststrips om in uw apotheek voor een Glucolab set en ontvang hiervoor éénmalig een cadeaubon van 10 euro. Voor Diabetes type 2 patiënten, die geen insuline gebruiken en die wel hun glucose regelmatig willen meten:
Aanbieding: deze nieuwe meter in de startset met 50 extra teststrips en 50 extra lancetten (i.p.v. adviesprijs € 107,99) voor slechts 35 euro!
Deze actie loopt tot 31 oktober 2010
30
leef!
ALMELO ALMELO ALPHEN A.D. RIJN AMERSFOORT AMERSFOORT AMERSFOORT AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM APELDOORN ARNHEM ARNHEM ARNHEM ASSEN ASSEN ASSEN BAARN BARENDRECHT BARENDRECHT BARNEVELD BARNEVELD BENNEKOM BERGEN (LB) BERGEN OP ZOOM BERGSCHENHOEK BEUNINGEN BEVERWIJK BILTHOVEN BLADEL BLARICUM BORNE BOSKOOP BOXMEER BOXMEER BREDA BREDA BREDA BREDA BUSSUM CUIJK CUIJK DEN BURG DEN HAAG DEN HAAG DEN HAAG DEN HAAG DEN HAAG DEN HELDER DEURNE DEURNE DEVENTER DEVENTER DEVENTER DEVENTER DEVENTER DOETINCHEM DOKKUM DOKKUM DORDRECHT DORDRECHT DRACHTEN DRUTEN DUIVEN EDE EEMNES EERSEL EINDHOVEN EINDHOVEN EINDHOVEN EINDHOVEN EINDHOVEN EINDHOVEN EINDHOVEN ELIM ELST EMMEN EPE EWIJK FINSTERWOLDE FRANEKER FRANEKER GELDROP GELDROP GELDROP GELEEN
Acacia Service Apotheek Service Apotheek Van Goinga Service Apotheek Allart Service Apotheek Keyser Service Apotheek Schuilenburg Service Apotheek Soesterkwartier De Schinkel Apotheek Service Apotheek Koning B.V. Rijn Service Apotheek Schelde Service Apotheek Service Apotheek de Taling Service Apotheek Erckens Service Apotheek Kisters-Ascherman Service Apotheek Presikhaaf Service Apotheek Kloosterveen Service Apotheek Marturia Service Apotheek Themmen Service Apotheek Julius Service Apotheek Carnisselande Service Apotheek Portland Service Apotheek Asklepios Service Apotheek De Burgt Bennekomse Service Apotheek Service Apotheek Maasduinen Service Apotheek De Poort Service Apotheek Parkzoom Service Apotheek Blanckenburgh Service Apotheek Kroonenberg B.V. Noorder Service Apotheek Bilthoven Service Apotheek Bladel Gooische Service Apotheek Blaricum Service Apotheek Stoop Boskoopse Service Apotheek Service Apotheek Boxmeer Service Apotheek Rochus Service Apotheek Haagse Beemden Service Apotheek Kroeten Service Apotheekvan den Bergh en van den Reek Service Apotheek Woltermann De Gooise Service Apotheek B.V. Service Apotheek Cuijk Service Apotheek De Valuwe De Texelse Service Apotheek Alpha Service Apotheek Service Apotheek Brusse Service Apotheek Den Heijer Service Apotheek Hofstad Waldeck Service Apotheek Service Apotheek Zuiderhaaks B.V. Service Apotheek de Schelde Service Apotheek In ‘t Groen Flora Service Apotheek Service Apotheek de Vijfhoek Service Apotheek Keizerslanden Service Apotheek Meindersma Service Apotheek Zandweerd Service Apotheek Hof van Cambridge Service Apotheek Dokkum bij het Ziekenhuis Service Apotheek Dokkum-centrum Service Apotheek Crabbehof Service Apotheek Galilea-Zuid Service Apotheek De Wiken Service Apotheek Druten Service Apotheek Duiven Acacia Service Apotheek Service Apotheek Eemnes Service Apotheek Eersel Service Apotheek Arnouts Service Apotheek De Roosten Service Apotheek Gestel Service Apotheek Haagdijk Service Apotheek Jansen Service Apotheek Lingmont Service Apotheek Ridas Service Apotheek Het Dwarsgat Park Service Apotheek Service Apotheek Emmen Service Apotheek Epe Service Apotheek Ewijk Service Apotheek Reiderland Service Apotheek Post Service Apotheek Saxenoord Service Apotheek Coevering Service Apotheek Heeze Service Apotheek Leende Service Apotheek Kluis
0546-816340 0546-456066 0172-421000 033-4632824 033-4768292 033-4615474 020-6157042 020-6131544 020 6444829 020-6799785 055-5419678 026-3272320 026-3612216 026-3612216 0592-461185 0592-461599 0592-357288 035-5412432 0180-699600 010-4933355 0342-412208 0342-401896 0318-414292 0485-348100 0164-213355 010-5249414 024-6774255 0251-230815 030 2283491 0497-386885 035-5383338 074-2661560 0172-217834 0485-574454 0485-520012 076-5416026 076-5493854 076-5217586 076-5653003 035-6914112 0485-315152 0485-321444 0222-312112 070-3662265 070-3662600 070-3540412 070-3464748 070-3911094 0223-623132 0493-311112 0493-313167 0570-654321 0570-511500 0570-625799 0570-612335 0570-640915 0314-394844 0519-297177 0519-292454 078-6173700 078-6181235 0512-584736 0487-512746 0316-261000 0318-631211 035-5382066 0497-514250 040-2111960 040-2122056 040-2529259 040-2432096 040-2410041 040-2414454 040 2518105 0528-352400 0481-372626 0591-635636 0578-627199 0487-524020 0597 332494 0517-395341 0517-391800 040-2854707 040-2264344 040-2062915 046-4742192
GENEMUIDEN GOOR GORINCHEM GOUDA GOUDA GOUDA GOUDA GOUDA GRAVE HAARLEM HAARLEM HAARLEM HASSELT HEELSUM HEEMSKERK HEEMSTEDE HEERDE HELLENDOORN HELMOND HELMOND HELMOND HELMOND HENGELO, GLD HETEREN HOEVEN HOLLANDSCHEVELD HOLTEN HOOFDDORP HOOG KEPPEL HOOGEVEEN HOOGEZAND IJMUIDEN IJSSELMUIDEN IJSSELSTEIN KAMPEN KAMPEN KAMPEN KERKRADE KERKRADE KERKRADE-WEST KRIMPEN A/D IJSSEL LAAG DALEM LANDGRAAF LANDGRAAF LANDGRAAF LAREN LEERDAM LEERDAM LEERSUM LEEUWARDEN LEEUWARDEN LEKKERKERK LEUSDEN MAASBRACHT MAASTRICHT MAASTRICHT MAASTRICHT MAASTRICHT MAASTRICHT MALDEN MALDEN MEPPEL MILL MOERGESTEL MUNTENDAM MUSSELKANAAL NEDERWEERT NEEDE NIEUWE PEKELA NIEUWLEUSEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJVERDAL NOOTDORP NUENEN NUENEN OIRSCHOT OISTERWIJK
Service Apotheek de Muiden Goorse Service Apotheek Service Apotheek Poels Service Apotheek Driewegplein Service Apotheek Grendel B.V. (D) Service Apotheek Grendel B.V. (H) Service Apotheek Heerkens Service Apotheek Joh. Rond Service Apotheek Grave Marnix Service Apotheek Service Apotheek van Gogh Teyler Service Apotheek B.V. Service Apotheek Hasselt Service Apotheek Heelsum Service Apotheek Waterrijck BV Aerdenhout Service Apotheek B.V. Service Apotheek Heerde Service Apotheek Schotman Service Apotheek De Bus Service Apotheek de Rijpel Service Apotheek Leliestraat Service Apotheek Leonardus Service Apotheek Hengelo Service Apotheek De Hoeve Service Apotheek Hoeven Service Apotheek Tjan
038-3855030 0547-285555 0183-660770 0182-591500 0182-520422 0182-512898 0182-537979 0182-533433 0486-472195 023-5256357 023-5367374 023-5353431 038-4773238 0317-350567 0251-206026 023-5240758 0578-692790 0548-654372 0492-552455 0492-511013 0492-543557 0492-508001 0575-461010 026-4722262 0165-504840 0528-342995
Service Apotheek Holten Service Apotheek Veen Service Apotheek Hummelo en Keppel Service Apotheek Duivenstede Service Apotheek Kranenborg B.V. IJmuider Service Apotheek Ledeboer Service Apotheek IJsselmuiden Service Apotheek Zenderpark Service Apotheek Brun Aqua Service Apotheek de Wetering Service Apotheek Ebbingepoort Service Apotheek MC de Linde Service Apotheek Terwinselen Service Apotheek M.C. West Kerkrade Service Apotheek Vrijhof
0548-361111 023-5617336 0314-381212
Service Apotheek Laag Dalem Service Apotheek Landgraaf Service Apotheek M.C. Putstraat Service Apotheek Nieuwenhagen Gooische Service Apotheek Laren Leerdamse Service Apotheek Service Apotheek Het Eiland Service Apotheek De Drie Leliën Service Apotheek Bilgaard Service Apotheek Boiten BV Service Apotheek Lekkerkerk Service Apotheek Leusden Service Apotheek Maasbracht Centrum Service Apotheek Schoepp Service Apotheek America Service Apotheek Caberg Service Apotheek Ten Horn Service Apotheek van Thoor Service Apotheek de Vuursteen Service Apotheek Malden Service Apotheek Rembrandt van Rijn Service Apotheek St. Willibrord Service Apotheek Moergestel Service Apotheek Eppinga Service Apotheek Musselkanaal Service Apotheek Maar Service Apotheek Neede Service Apotheek Nieuwe Pekela Service Apotheek Nieuwleusen Apotheek Servicepunt Hees Service Apotheek Binnendijk Service Apotheek Dukenburg Service Apotheek Hazenkamp Service Apotheek Malvert Service Apotheek Neerbosch-Oost Service Apotheek Nijmegen-Oost Service Apotheek Van der Ploeg Zuider Service Apotheek Service Apotheek Mijnhardt Service Apotheek Nootdorp Service Apotheek Aan de Berg Service Apotheek Nuenen Service Apotheek Oirschot Service Apotheek De Voorste Stroom
0183-648599 045-5697900 045-5327888 045-5312294 035 5382124 0345-612620 0345-618183 0343-453855 058-2660609 058-2121825 0180-669193 033-4942303 0475-464636 043-3212964 043-3632255 043-3432217 043-3634840 043-3546333 024-3880411 024-3582418 0522-246576 0485-453127 013-5130757 0598-622729 0599-413100 0495-626930 0545-292575 0597-646812 0529-483622 024-3730208 024-3771462 024-3441700 024-3592535 024-3443738 024-3782312 024-3606437 024-3297060 024-3550300 0548-612345 015-3107227 040-2906030 040-2833335 0499-571923 013-5210999
0528-262102 0598-393581 0255-514229 038-3314327 030-6868666 038-3312525 038-3322550 038-3312475 045-5466166 045-5667066 045-5415440 0180-515122
OMMEN OOSTERBEEK OUD GASTEL OUDE PEKELA OUDENBOSCH OUDESCHILD OUDEWATER PURMEREND PURMEREND RAALTE REEUWIJK RENKUM REUSEL REUVER RHENEN RIDDERKERK RIDDERKERK RIJNSBURG ROTTERDAM ROTTERDAM ROTTERDAM ROTTERDAM ROTTERDAM SASSENHEIM SCHIEDAM SINT WILLEBRORD SITTARD SITTARD
Ommer Apotheek Oosterbeekse Service Apotheek Service Apotheek Nieuw Gastel Pekelder Service Apotheek Service Apotheek Oudenbosch Service Apotheek Mediport Service Apotheek Oudewater Kennedy Service Apotheek Service Apotheek Wheermolen Raalter Service Apotheek Service Apotheek Reeuwijk Service Apotheek Renkum Service Apotheek Reusel Service Apotheek Reuver Service Apotheek Deys Service Apotheek Bolnes Service Apotheek Slikkerveer Service Apotheek Rijnsburg De Binnenweg Service Apotheek Dorpsweg Service Apotheek Ramleh Service Apotheek Service Apotheek Pendrecht Service Apotheek Van Waert Service Apotheek Sassenheim Service Apotheek Nieuwland Saturnus Service Apotheek Service Apotheek de Baandert Service Apotheek OverhovenHoogveld SNEEK Service Apotheek van der Sluis SPIJKENISSE Service Apotheek Bernisse STEIJL TEGELEN Service Apotheek de Goede SUSTEREN Service Apotheek Susteren t HARDE Service Apotheek ‘t Harde TER AAR Service Apotheek ter Aar TILBURG Service Apotheek de Quirijnstok TILBURG Service Apotheek Klijsen UTRECHT Service Apotheek Koert B.V. UTRECHT Service Apotheek Medisina VAASSEN Service Apotheek Vaassen VEENDAM Service Apotheek Sorghvliet VEENDAM Service Apotheek van Aken VEGHEL Service Apotheek ‘t Zuid VEGHEL Service Apotheek Veghel VENLO Service Apotheek Groenveld VENLO Service Apotheek Pans VENLO Service Apotheek Wolters VIJFHUIZEN Service Apotheek Vijfhuizen VLISSINGEN Service Apotheek De Singel VOORBURG Service Apotheek Savalle WAALRE Service Apotheek Aalst-Waalre WAGENINGEN Service Apotheek van Weringh WASPIK Service Apotheek Waesbeeck WASSENAAR Service Apotheek Langstraat WASSENAAR Service Apotheek Wassenaar-Zuid WATERINGEN Service Apotheek De Beemd WATERINGEN Wateringse Service Apotheek WEERT Service Apotheek Hupperetz B.V. WERKENDAM Service Apotheek de Kruijf BV WIJCHEN Service Apotheek van Poppel WINSCHOTEN Service Apotheek Boschplein WINSCHOTEN Service Apotheek Hommesplein WOERDEN Service Apotheek Woerden WOLVEGA Service Apotheek De Griffioen WOLVEGA Service Apotheek West ZAANDAM Service Apotheek ‘t Kalf ZANDVOORT Service Apotheek Beatrixplantsoen ZEIST Service Apotheek van Zanten ZETTEN Service Apotheek Midden-Betuwe ZEVENAAR Anjer Service Apotheek BV ZEVENHUIZEN (ZH) Service Apotheek ZevenhuizenMoerkapelle ZOETERMEER Buytenwegh Service Apotheek ZOETERMEER Centrum Service Apotheek ZUIDBROEK Service Apotheek GHC Oosterbroek ZUIDLAND Service Apotheek Zuidland ZUIDWOLDE Service Apotheek Zuidwolde ZWOLLE Service Apotheek AA-Landen
leef!
0529-451519 026-3332770 0165-518821 0597-614101 0165-336363 020-6824141 0348-561382 0299-423661 0299-474945 0572-351397 0182-392042 0317-314857 0497-620310 077-4741210 0317-612481 0180-413022 0180-41 2570 071-4079114 010-4772237 010-4813376 010-4522704 010-2931440 010-4808636 0252-210169 010-7891620 0165-386373 046-4525499 046-4584950 0515-425050 0181-690551 077-3732767 046-4493326 0525-653701 0172-605000 013-4555933 013-4551333 030-2718585 030-2612516 0578-569900 0598-618050 0598-613714 0413-367468 0413-243130 077-3540726 077-3820523 077-3821355 023-5580895 0118-412730 070-3001920 040-2221414 0317-412531 0416-313777 070-5111350 070-5179144 0174-210450 0174-293973 0495-534152 0183-503222 024-6411222 0597-412331 0597-413361 0348-500294 0561-612708 0561-616888 075-6159228 023-5713073 030 6916956 0488-420911 0316-341500 0180-328008 079-3212300 079-3164646 0598-450775 0181-451605 0528-373022 038-4541997
31
tips bij
Hoofdluis
Ook dáárvoor kunt u terecht bij uw Service Apotheek!
