jan - GRATIS magazine van uw Service Apotheek

leef! N o. 66 - nov/d e c/j an - GRAT I S m a g a z in e v a n u w S e r v ic e A p o th eek

Musicalacteur

John Vooijs

Waarom heb ik die signalen niet opgepikt? en... Puzzel mee Diabetes naar uw hand zetten COPD: vroege diagnose heel belangrijk Actueel Op bezoek in een Service Apotheek Column: Diabetes een leven lang

ww w.serviceap o t h eek.n l - w w w. l e e s l e e f . n l - ge dre v e n door ge z o nd he i d

Vertelt een dokter aan patiënten over zijn eigen aandoening?

Deze zomer ben ik bevallen van onze eerste zoon Alexander! Ik heb veel respect gekregen voor moeders. De bevalling viel me nog wel mee. Het was even doorbijten, maar ik vond het goed te doen. Binnen een paar uur was het achter de rug. Maar de verantwoordelijkheid die je hebt voor zo’n baby. Je wilt gewoon het beste voor je kindje. Borstvoeding. Slaapt-ie ’s nachts wel? Valt-ie niet teveel af? Hoe doen we dat straks als ik weer ga werken? Het gaat al generaties lang goed, dus het zal ons ook wel lukken. Maar ik vind het wel knap van al die moeders en vaders!

Lekker wandelen, fietsen, sporten… Waarom niet?

Dankzij Attends Pull-Ons kunt u gewoon blijven doen wat u altijd al deed. Zelfs met ongewild urineverlies. Attends Pull-Ons zijn absorberende broekjes die u in plaats van uw ondergoed kunt dragen. Attends Pull-Ons zijn nu verkrijgbaar in 3 verschillende absorptieniveaus: Attends Pull-Ons Discreet 3 voor licht urineverlies, Attends Pull-Ons 5 voor matig urineverlies en Attends Pull-Ons 8 voor extra lange bescherming. De Attends Pull-Ons blijven uitermate droog en zijn discreet in het gebruik. Dankzij de rekbare en ademende heupband kunt u met Attends Pull-Ons comfortabel actief blijven! Maak een keuze:

W! NIEU

maat

heupomvang

Attends Pull-Ons Discreet 3 Medium Large

75–110 cm

Gratis Proefpakket!

LEEF66

Ontdek zelf de veiligheid en comfort van Attends Pull-Ons. Vraag nu een gratis proefpakket aan via deze coupon of bel Attends: 088 -220 8800. Ook kunt u voor meer informatie kijken op www.attends.nl.

100–160 cm

Attends Pull-Ons 5 X-Small

45–60 cm

Small

56–75 cm

Medium

75–110 cm

Large

100–160 cm

Extra Large

120–175 cm

Attends Pull-Ons 8 Small

56–75 cm

Medium

75–110 cm

Large

100–160 cm

Extra Large

120–175 cm

Baby’s zijn vaak vertederend. Als er een moeder met een baby in de apotheek komt, zie je vaak dat iedereen om de kinderwagen heen drentelt. In onze maatschappij is het minder vanzelfsprekend om respectvol met ouderen om te gaan. Alle 450 apothekers en 2.500 apothekersassistenten van de 250 Service Apotheken doen hun uiterste best om ook ouderen zo goed mogelijk van dienst te zijn. Deze leef! staat in het teken van een aandoening die heel vaak voorkomt onder ouderen: diabetes. De gemiddelde Nederlander is 38 jaar, maar de gemiddelde leeftijd van iemand met diabetes is veel hoger, namelijk 63 jaar. In de volksmond wordt diabetes vaak suikerziekte genoemd. In deze leef! leest u waarom dit eigenlijk geen goede naam is: suiker is niet het probleem. U leest een openhartig interview met een internist die mensen met diabetes behandelt én zelf diabetes heeft. Wat denkt u? Vertelt hij zijn patiënten over zijn aandoening? Hij pleit voor af en toe een klein beetje ruimte voor mensen met diabetes. U leest ook over de service van de Service Apotheken voor mensen met diabetes. Als lezer van leef! maakt u kans op twee gratis toegangskaarten voor de spectaculaire musical ‘We Will Rock You’ met hits van de rockgroep Queen. In deze leef! leest u een boeiend interview met de hoofdrolspeler in deze musical, die in alle krantenrecensies werd bejubeld: John Vooijs. Hij vertelt over de heel persoonlijke herinnering die hij heeft aan het nummer ‘Who Wants To Live Forever’ van Queen. Er komen steeds meer Service Apotheken die zijn gevestigd in een medisch centrum samen met huisartsen en andere zorgverleners. Welke voordelen dat voor u als klant heeft, leest u in twee interviews met Service Apothekers in deze leef! en in een interview met een huisarts, die vertelt over de diabeteszorg van Medisch Centrum Nieuw Gastel. In het najaar hoesten veel mensen vaker. Soms is dat gewoon hinderlijk, maar andere keren is het een teken dat er iets aan de hand is. In de rubriek ‘Als u het ons vraagt’ leest u er veel meer over.

Dhr/Mevr.

Postcode/Plaats

Tijdens de feestdagen drinken veel mensen vaker: wijn bij een feestelijke maaltijd; bubbels om het nieuwe jaar in te luiden. In deze leef! leest u waar u rekening mee moet houden als u geneesmiddelen gebruikt. En omdat wij het ook positief benaderen: u leest ook dat wetenschappers vermoeden dat u minder risico loopt op hart- en vaataandoeningen als u één tot twee glazen alcohol per dag drinkt!

Telefoonnummer

PROOST!

Adres

lk ga ermee akkoord dat mijn gegevens opgeslagen worden. Uiteraard worden uw gegevens vertrouwelijk behandeld en zullen wij deze niet aan derden verstrekken.

Emma Vogels-Giesen, Service Apotheker

Vul in en stuur deze coupon op naar: Van Heek Medical Postbus 291 5800 AG Venray

leef!

3

In deze leef! Musicalacteur John Vooijs Waarom heb ik die signalen niet opgepikt? 6

Haal vanaf 1 december 2010

GRATIS

uw Service Apotheek Chequeboek Het chequeboek is geldig van 1 januari t/m 30 juni 2011 en heeft voor

elke maand 4 voordeelcheques! Daarnaast staan er in het chequeboek leuke tips en wetenswaardigheden.

Diabetes naar uw hand zetten 10 Als patiënt hebt u de behandeling grotendeels in eigen hand Arjen Binnerts (Internist-diabetoloog Zaans Medisch Centrum) 14 Soms helpt het dat ik vertel dat ik zelf diabetes heb Vincent van Schaik (Huisarts Medisch Centrum Nieuw Gastel) 16 Diabetes terecht in het middelpunt van de belangstelling Boris van Wijk (Service Apotheker Medisch Centrum Nieuw Gastel) 17 Service voor klanten met diabetes Puzzel mee 19 Maak kans op mooie prijzen

Mooi meegenomen

Voetcrème Beschermt, verzorgt en verzacht. Deze verzorgende voetcrème is speciaal ontwikkeld om uw voeten en benen optimaal te verzorgen. De crème wordt snel door de huid opgenomen. Tube à 75 ml

2.

95

Handcrème Beschermt, verzorgt en verzacht. Deze verzorgende handcrème is speciaal ontwikkeld om uw handen optimaal te verzorgen. De crème voelt niet vet aan en wordt snel door de huid opgenomen. Tube à 75 ml

2.

95

Als u het ons vraagt... 20 Medische vragen Actueel 23 Maak kans op gratis boeken

Onze huislijnproducten zijn van apothekerskwaliteit en... tegen een scherpe prijs

leef!

Op bezoek in een Service Apotheek 24 Apotheek Nieuwleusen Verkoudheid 26 Een verkoudheid beperkt zich niet enkel tot de neus En dan nog even dit... 27 Nieuwtjes en wetenswaardigheden

VOORDEEL

COPD: vroege diagnose heel belangrijk 28 Hoe gezond zijn úw longen?

Bij inlevering van deze bon ontvangt u

Column 30 Diabetes een leven lang

10%

korting op deze Service Apotheek producten Geldig t/m 31 december 2010 Voetcrème Handcrème

Waar vindt u uw Service Apotheek? 31 Apotheken op plaatsnaam

leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Uitgever: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Eindredactie: Emma Vogels-Giesen, apotheker. Redactie-/postadres: leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch. E-mail: [email protected] Internet: www.leesleef.nl Aan dit nummer werkten mee: Marianne Schepers, Jeroen Mentink, Olga van Vemde en Boris van Wijk, apothekers. Fred Verdult/Volle Maan, Michiel Tent, Theo de Zwart en Anita Meulenbroek. Fotografie: Inge Moons, Roy Beusker en Marjolein Annegarn. Vormgeving: Chris Brander/FARMAidee. Druk: Groen Offset Hoofddorp B.V. Informatie: In Nederland zijn ruim 250 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., Postbus 19, 7468 ZG Enter. Tel: 088 - 276 84 84. E-mail: [email protected] Internet: www.serviceapotheek.nl Oplage: 850.000. Aan de inhoud van leef! wordt de grootst mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden.

leef!

5

Waarom heb ik die signalen niet opgepikt?

Musicalacteur John Vooijs (31) werd bij het grote publiek bekend door de AVRO-auditiereeks ‘Op zoek naar Joseph’. John beleeft dit jaar twee grote premières: in de rockmusical ‘We Will Rock You’ speelt hij zijn eerste hoofdrol én zijn eerste kind wordt geboren. ‘Ik heb speciale herinneringen aan het nummer ‘Who Wants To Live Forever’ van Queen. Een familielid begon steeds over dat nummer. Dan denk je achteraf: waarom heb ik die signalen niet opgepikt?’ De recensies in de dagbladen waren behoorlijk kritisch over de nieuwe rockmusical ‘We Will Rock You’, die in het Beatrixtheater in Utrecht speelt. En het publiek? Dat gaat al voor de pauze helemaal uit zijn dak! Mensen stampen en klappen alsof hun leven ervan afhangt, mannen met tattoos zitten huilend in de zaal, kinderen springen en doen, opa’s en oma’s genieten. Eén musicalacteur sprong er in élke recensie uit: ‘Er zijn maar weinig zangers die het echt goed kunnen, een nummer van Queen zingen zonder daarbij volledig in het niet te vallen bij Freddie Mercury, één van de beste rockzangers aller tijden. John Vooijs kan het!’ (De Telegraaf) ‘John Vooijs is een groot luchtgitarist die in de hoofdrol mooi van bedeesde dromer naar de latere branieheld groeit.’ (NRC)

Wat doen we hier eigenlijk? Ik maak geen plannen, want je leeft maar één keer. Je moet gewoon doen wat er op je pad komt en wat je leuk vindt. In mijn puberteit was mijn beste vriend een oom die zeven jaar ouder was dan ik.

Foto: Inge Moons

6

leef!

We gingen samen op vakantie en naar concerten en we maakten samen muziek. Hij moedigde me steeds aan: ‘Je moet wat doen met dat zingen! Je hebt talent!’ Door hem ben ik het vak in gerold. Toen ik achttien was overleed hij bij een auto-ongeluk. Toen dacht ik: ‘Wat doen we hier eigenlijk op deze aardbol? Je leeft en je gaat dood. Je kunt het op twee manieren zien: eigenlijk doen we alles voor niks. Je moet jezelf dus vooral niet al te

belangrijk vinden. En: je kunt maar beter dingen doen waar je goed in bent en die je leuk vindt. Genieten van kleine dingen. Mensen die een vliegtuigongeluk hebben overleefd zeggen: ‘Ik heb een tweede kans gekregen’. Het moet toch eigenlijk niet nodig zijn dat je bijna dood moet gaan om te ontdekken hoe je eigenlijk wilt leven? Ik wil gewoon nú goed leven.

Tekst: Fred Verdult

Musicalacteur John Vooijs

Mix van energie en ervaring Bij ‘We Will Rock You’ is er een goede mix van jonge energie en de jarenlange ervaring van acteurs als Pia Douwes, Floortje Smit en Charly Luske.

Op zoek naar Joseph Het was wel een risico om mee te doen aan de auditiereeks ‘Op zoek naar Joseph’ bij de AVRO. ‘Op zoek naar Joseph’ was voor mij belangrijk, omdat veel mensen me erdoor hebben leren kennen. Daardoor gaan er nu deuren voor me open. En ik heb in alle workshops veel directe feedback gekregen van heel ervaren mensen. Op tv zie je daar maar een klein stukje van. Middenin een scène zegt de regisseur: ‘Ho, denk nou eens na! Sta nou eens stil bij wat je doet!’ Dat proces is heel belangrijk. Foto: Roy Beusker

Het is wel maf om te merken dat mensen in het hele land klakkeloos het oordeel van de jury overnemen: ‘Je was gisteravond wel dit of dat’. Je moet elke week een gevecht met jezelf leveren om te laten zien wat je in huis hebt. Daar word je wel heel sterk van.

Ik leer heel veel van Pia Douwes. Gewoon door mee te maken hoe ze zo’n rol aanpakt. Het is zó’n andere rol dan ze gewend is. Eigenlijk is het helemaal haar stijl niet. (Lees verder op pagina 8)

leef!

7

(Vervolg van pagina 7)

Maar ze tovert zichzelf echt om. Dat doet ze retegoed. Bij ‘We Will Rock You’ geven we van de eerste tot de laatste seconde al onze energie. De zaal gaat elke avond gigantisch uit z’n dak, dat is ongelofelijk. Daar krijg je heel veel energie voor terug.

Geen roddeltante In het musicalvak is homoseksualiteit echt geen taboe. Ik vind het supergezellig met al die mannen. De meeste homo’s nemen net zoals ik geen blad voor de mond. Het komt voor dat iemand een beetje bitchy is, maar dan is het er maar uit. Ik houd er niet van als iemand een dubbele agenda heeft. Natuurlijk wordt er geroddeld als je met een groep artiesten op elkaars lip leeft, maar ik ben geen roddeltante! Ik hoor meestal als laatste wat er aan de hand is.

Eigen kracht Zoals in elk vak is er natuurlijk onderling concurrentie. Je wilt in een volgende musical weer een mooie rol. Ik denk dat je daar niet zo bij stil moet staan. Dat kost alleen maar negatieve energie. Ik concentreer me op mijn eigen kracht. Ik ben een stuk ouder dan veel collegaartiesten. Ik heb hard moeten werken om zo ver te komen als ik nu ben. Ik heb jarenlang van mijn spaarcentjes geleefd op een kamer van vier bij vier. Doordat mijn carrière langzaamaan is gegaan, heb ik goed kunnen zien wat er op je afkomt als je een hoofdrol hebt. De mediagekte die dan losbarst bijvoorbeeld. Daardoor kan ik er nu relaxed van genieten. Foto: Inge Moons

8

leef!

Passie Mijn vrouw Mimi komt uit Valencia. Ik heb veel bewondering voor de belangrijke rol die familie speelt in Spanje en voor de diepgewortelde passie voor flamencodansen. Ze is naar Nederland gekomen als danseres in de musical ‘Tarzan’. Haar moeder had haar van tevoren gezegd: ‘Je gaat er met Tarzan vandoor!’ Ik was alternate (inval) Tarzan, maar de andere acteurs die Tarzan speelden waren homo, dus dat was geen concurrentie, haha. Mimi is héél Spaans. Mimi doet alles met passie. Als we ruzie hebben, dan knalt het ook echt. Maar vijf minuten later is het weer over.

Topsport Eind dit jaar word ik vader. Het is geweldig om te zien hoe moeder natuur zo’n baby in de buik van Mimi laat groeien; dat is eigenlijk niet te bevatten. Ik zing elke dag tegen de baby in haar buik: ‘We Will, We Will Rock You!’ Ze zeggen dat een baby dan later je stem en de melodie herkent. Het zou toch te gek zijn als ik de kleine straks met ‘We Will Rock You’ in slaap kan zingen. Musicalacteur zijn is topsport, maar vader van een baby zijn ook. Ik laat het maar op me af komen. Als de baby het eerste halfjaar ’s nachts wakker wordt zal dat wel zwaar zijn. We gaan ons kindje tweetalig opvoeden. Ik heb gelezen dat je dat heel resoluut moet aanpakken: ik praat alleen maar Nederlands en Mimi alleen maar Spaans. Dat is natuurlijk superhandig voor later.

Who Wants To Live Forever Ik heb speciale herinneringen aan het nummer ‘Who Wants To Live Forever’ van Queen. Een familielid dat het leven niet meer zag zitten, begon steeds over dat nummer. Dan denk je achteraf: waarom heb ik die signalen niet opgepikt? Dat gaat steeds door me heen als ik dit nummer vertolk.

Foto: Roy Beusker

Maak kans op twee gratis toegangskaarten! Service Apotheek heeft voor drie lezers van leef! twee gratis toegangskaarten voor de rockmusical ‘We Will Rock You’ in het Beatrixtheater in Utrecht. Wilt u kans maken op twee gratis toegangskaarten? Mail dan voor 1 februari 2011 naar [email protected] of stuur een kaartje naar leef! o.v.v. We Will Rock You, Vughterweg 47-b, 5211 CK Den Bosch. Meer informatie op www.wewillrockyou.nl

U heeft het flink te pakken: Last van een verkoudheid, vastzittend slijm en problemen met ophoesten?

Maakt uw luchtwegen van binnenuit vrij • Maakt het slijm los • Bestrijdt ziekteverwekkers • Vergemakkelijkt het ophoesten Geneesmiddelen sinds 1835

Wilt u snel weer fit zijn? Met Gelodurat® heeft u een zeer effectief, natuurlijk geneesmiddel tot uw beschikking dat het vastzittende slijm oplost en beter afvoert. Uw acute klachten verdwijnen snel. Als u Gelodurat® inneemt volgens de voorschriften, gaat uw hoest niet vastzitten. Door de tweevoudige werking - slijmoplossend èn antimicrobieel kan Gelodurat® u helpen om zonder antibiotica te genezen en u voor complicaties behoeden. Gelodurat® 300 mg maagsapresistente capsules, zacht. Te gebruiken bij: acute bronchitis. Niet te gebruiken bij: overgevoeligheid voor Myrtol of voor een van de andere bestanddelen van Gelodurat®. Voor gebruik de bijsluiter lezen. Registratiehouder: G. Pohl-Boskamp GmbH & Co. KG, Hohenlockstedt, Duitsland.

leef!

9

Diabetes betekent oorspronkelijk ‘zoete doorstroom’, ofwel zoete urine. Eeuwenlang hebben de verschijnselen van diabetes, zoals inderdaad zoete urine en hevige dorst, artsen voor raadsels gesteld. Er kon niets aan gedaan worden, omdat niemand de oorzaak kende. Totdat in de loop van de 20e eeuw ontdekt werd dat de alvleesklier insuline produceert, en dat insuline nodig is om suiker te verwerken. Toen werd ook duidelijk dat je zonder insuline diabetes krijgt. In 1921 is voor het eerst iemand met succes behandeld met (dierlijk) insuline. Dertig jaar later begon de ontwikkeling van synthetische insuline. Die kan nu gemakkelijk in grote hoeveelheden worden gemaakt.

Tekst : Michiel Tent

In eigen hand

Diabetes naar uw hand zetten Diabetes kan niet genezen worden, maar wel heel goed behandeld. Als patiënt hebt u de behandeling grotendeels in eigen hand. Door goed geïnformeerd te zijn, regelmatig controles uit te (laten) voeren, geneesmiddelen volgens voorschrift te gebruiken, en goed uw bloedsuikerwaarde in de gaten te houden. Allemaal dingen waar uw Service Apotheek u bij kan helpen.

10

leef!

In ons land is van zo’n 750.000 mensen bekend dat ze diabetes hebben. Geschat wordt dat er per jaar 70.000 mensen met diabetes bijkomen. Behandelaars spreken liever niet van ‘suikerziekte’, omdat dat misverstanden kan opleveren. Bijvoorbeeld dat suiker eten diabetes veroorzaakt, en dat iemand met ‘suiker’ geen suiker mag hebben. Dat is niet waar! Ook is diabetes méér dan alleen een probleem met suiker in het bloed. Vaak zijn er ook andere dingen aan de hand: vooral een te hoge bloeddruk en cholesterol. Ook dat moet in de gaten

gehouden en zo nodig behandeld worden. Anno nu is diabetes nog niet te genezen, maar vooral dankzij de beschikbaarheid van insuline wel heel goed te behandelen. Een andere belangrijke ontwikkeling is, dat mensen met diabetes tegenwoordig heel goed zelf hun bloedsuikerwaarden kunnen controleren en de behandeling daarop aanpassen. En met bepaalde leefregels kunnen ze de ziekte nog verder binnen de perken houden. Met andere woorden: je neemt met diabetes de behandeling in eigen hand.

•

Het belang van voeding De behandeling van diabetes begint altijd bij de voeding. Vroeger volgden mensen met diabetes een streng dieet, maar dat is achterhaald. Tegenwoordig zijn de adviezen vooral gericht op gezonde voeding, en verschillen ze niet veel meer van algemene richtlijnen voor gezond en gevarieerd eten. Voedingsadviezen zijn bij diabetes type 1 en 2* in principe gelijk. Een aantal algemene adviezen: • Eet regelmatig. Verdeel het eten goed over de dag en sla geen maaltijden over. Afhankelijk van de voorgeschreven medicatie kunnen tussenmaaltijden nodig zijn. • Neem niet te veel suiker, zout, vet en alcohol. • Gebruik voldoende (minstens 25

•

•

gram) oplosbare voedingsvezels per dag. Die zitten vooral in groente, fruit en peulvruchten. Onoplosbare voedingsvezels (zoals bruin brood en rauwkost) zijn ook belangrijk, maar niet méér dan bij mensen zonder diabetes. Enkelvoudige koolhydraten, zoals kristalsuiker, geven een snellere bloedglucosestijging dan diverse andere koolhydraten. Het levert extra calorieën zonder verdere nuttige voedingsstoffen. Geadviseerd wordt om zo weinig mogelijk toe te voegen en in koffie en thee geen suiker, maar zoetstof of niets te doen. Het Diabetesfonds adviseert 50100 gram eiwit per dag te eten, gemiddeld 80 gram vet (maar verzadigd vet te beperken), en zeker 40% van de totale energieinname per dag te laten bestaan uit koolhydraten. Wat alcohol betreft: het Diabetesfonds adviseert voor vrouwen max. één glas per dag, voor mannen twee. Alcohol geeft wel een vergrote kans op een hypo (te lage bloedsuiker). Overgewicht en verhoogd cholesterol zijn redenen om zo weinig mogelijk alcohol te drinken.

*Uitleg type 1 en 2: zie kader hieronder (Lees verder op pagina 12)

Wat is diabetes nou precies?

Type 1 en type 2

Diabetes is een stoornis waarbij de bloedsuiker (glucose) niet

op twee manieren ontstaan. Ten eerste doordat de alvleesklier

meer in evenwicht is. Glucose is een soort brandstof, die overal

te weinig of geen insuline meer aanmaakt; dit is diabetes type

in het lichaam nodig is voor cellen en organen. Daarom heeft ie-

1. Ten tweede doordat het lichaam te weinig insuline maakt

dereen een bepaalde hoeveelheid glucose in het bloed. Normaal

en/of niet goed reageert op de insuline. Dit wordt diabetes

gesproken is de bloedglucosewaarde tussen de 3 en 8 mmol/l.

type 2 genoemd. Ongeveer 85% van de mensen met diabetes

Diabetes ontstaat bij een tekort aan insuline. Dat tekort kan

heeft type 2. Diabetes type 1 kan op alle leeftijden ontstaan, Het hormoon insuline speelt daarbij een sleutelrol, door te

maar begint vaak al in de kindertijd. Type 2 komt ook op alle

regelen dat de lichaamscellen glucose uit het bloed opnemen.

leeftijden voor, maar vooral bij oudere mensen en mensen met

Insuline wordt geproduceerd door de alvleesklier. Wanneer de

overgewicht. Omdat diabetes type 2 zich (vroeger meer dan

glucosespiegel opeens stijgt na een maaltijd of een drankje,

nu) relatief vaak bij ouderen voordoet, wordt wel van ‘ouder-

maakt de alvleesklier extra insuline aan. Insuline zorgt dat glu-

domsdiabetes’ gesproken. Daarnaast zijn er een paar veel

cose door lichaamsweefsel wordt opgenomen en dat het in de

minder vaak voorkomende vormen van diabetes. De belangrijk-

lever wordt opgeslagen (als noodvoorraad).

ste is ‘zwangerschapsdiabetes’, dat tijdens de zwangerschap ontstaat en daarna meestal weer over gaat.

leef!

11

(Vervolg van pagina 11)

Andere leefstijladviezen Behalve gezond en matig eten en drinken kunt u het volgende doen om de gevolgen van diabetes te beperken of zelfs te voorkomen: • niet roken; • gewicht onder controle houden; • voldoende bewegen; • de bloedsuiker zo stabiel mogelijk houden; • dagelijks de voeten te controleren; • meten = weten: zelf met glucosestrips en bloedglucosemeters uw bloedsuikerwaarde monitoren; • ook zelf goed in de gaten houden dat u op tijd de nodige controles ondergaat.

doordrongen bent van het nut van alle geneesmiddelen die u krijgt. Als u gemotiveerd bent, is de kans het grootst dat u ze stipt en op de goede manier gebruikt. Lees daarom veel over diabetes, en laat uw arts en apotheker goed uitleggen waar uw geneesmiddelen voor zijn en hoe u ze moet gebruiken! Uw Service Apotheek helpt u daar graag bij. Vraag bijvoorbeeld gerust om advies als u merkt dat u het lastig vindt om elke dag trouw uw medicatie te nemen. Natuurlijk kunt u ook bij de Service Apotheek terecht voor (vragen over) bloedglucosemeters of teststrips.

Vooral een hypo is vervelend, in het ergste geval kunt u bewusteloos raken. ‘Hypo’ komt trouwens van hypoglykemie, wat officieel wil zegen: een bloedsuikerspiegel lager dan 3,5 mmol/l. Normaal gesproken waarschuwt het lichaam u: hongergevoel, misselijkheid, zweten, bleek zien, hartkloppingen, soms ook verwardheid of irritatie. Sommige mensen voelen een hypo niet of nauwelijks aankomen. Sommige geneesmiddelen maskeren bepaalde waarschuwingssignalen van een hypo (vooral hartkloppingen en trillen). Het gaat vooral om bètablokkers (bijvoorbeeld metoprolol, sotalol of propranolol). Schenk daarom bij gebruik van bètablokkers extra

Wat kan uw Service Apotheek voor u betekenen? Naast alle medicatiebegeleiding kunt u bij uw Service Apotheek ook terecht voor: • Diverse hulpmiddelen (o.a. meters, teststrips, naalden) • Gratis informatie/nieuwsbrieven over diabetes • Gratis meterspreekuur • Gratis diabetesdagboek en diabetespaspoort • Gratis bezorging • Extra service en gratis batterijen Vraag ernaar in uw Service Apotheek!

Geneesmiddelen

Een ‘hypo’ of ‘hyper’

Daarnaast hebben mensen met diabetes baat bij medicatie. Om te beginnen bloedsuikerverlagende middelen (insuline of andere geneesmiddelen), en misschien ook nog andere middelen. Zo is bij diabetes de kans op een te hoge bloeddruk of verhoogd cholesterol groter dan normaal, en kunt u daar ook geneesmiddelen voor krijgen. Het is heel belangrijk dat u goed

De bloedsuikerspiegel schommelt altijd een beetje. Het hangt er bijvoorbeeld vanaf of u net gegeten hebt. Wanneer u wel insuline spuit maar niet eet, wordt de bloedsuikerspiegel laag of zelfs te laag (‘hypo’). Wanneer u juist wel eet maar uw medicatie niet neemt, kan de spiegel te hoog worden (‘hyper’). Zulke uitschieters moeten zoveel mogelijk vermeden worden.

12

leef!

aandacht aan uw bloedsuikerspiegel en de signalen van uw lichaam. Voelt u een hypo aankomen, neem dan wat druivensuiker of drink iets zoets. NB: regelmatig meten van uw bloedsuikerspiegel verhoogt uw inzicht in de manier waarop uw lichaam reageert op allerlei omstandigheden (eten, drinken, inspanning, geneesmiddelgebruik, stress, ziekte, enz.). Uw Service Apotheek informeert u graag over geschikte bloedglucosemeters.

15-20 november:

Diabetesweek in de apotheek Tussen 15 en 20 november 2010 vindt in alle Service Apotheken de Diabetesweek plaats. De apotheek staat dan, nog meer dan anders, speciaal in het teken van diabetes, met veel voorlichting en speciale activiteiten voor mensen met diabetes, zoals het testen van meters. Mensen die nog niet weten of ze diabetes hebben of een verhoogd risico lopen kunnen terecht voor het afnemen van een bloedsuikertest.

Complicaties Het is heel belangrijk om de bloedsuikerspiegel goed te reguleren. Maar waarom eigenlijk? Diabetes kan op de lange duur verschillende organen beschadigen. Wanneer de waarden van de bloedsuikerspiegel zo normaal mogelijk blijven, is de kans op latere complicaties duidelijk minder groot. Geneesmiddelen (zoals ACE-remmers tegen hoge bloeddruk en statines tegen verhoogd cholesterol) kunnen complicaties helpen voorkomen en behandelen. Veel mogelijke complicaties zijn het gevolg van beschadigde bloedvaten. Atherosclerose (slagaderverkalking) en hypertensie (hoge bloeddruk) komen bij mensen met diabetes vaker voor, en verhogen de kans op hart- en vaatziekten. Bij diabetes type 1 kunnen vooral de kleine bloedvaten beschadigingen oplopen.

Dat kan onder meer leiden tot afwijkingen van de nieren en de ogen. Bij diabetes type 2 kunnen juist de grote bloedvaten beschadigd raken. Dat kan onder meer leiden tot problemen met het hart en de benen/voeten.

Andere met diabetes samenhangende problemen op lange termijn kunnen zijn: beschadigde zenuwen (neuropathie) en voetproblemen, zoals moeilijk helende wondjes.

De nierfunctie kan achteruit gaan. Dat is lange tijd niet tot nauwelijks merkbaar. Door onderzoek van bloed en urine zijn nierafwijkingen echter al vroeg op te sporen. Zeker in een vroeg stadium kunnen bepaalde geneesmiddelen de achteruitgang van de nierfunctie remmen.

Verhalen over complicaties van diabetes kunnen bedreigend overkomen. Maar bedenk wel dat de preventie en behandeling van diabetes en complicaties tegenwoordig zo goed is, dat veel onheil afgewend kan worden. Mits u leefstijladviezen opvolgt en geneesmiddelen goed gebruikt. Dan kunt u gelukkig een goed leven leiden met diabetes en er oud mee worden. Wij helpen u graag, ook als het geen Diabetesweek is, maar het hele jaar door.

Wat de ogen betreft, kunnen vooral problemen met het netvlies ontstaan (retinopathie). Ook dat is niet tot nauwelijks merkbaar gedurende langere tijd. Toch is het belangrijk om oogafwijkingen vroeg te ontdekken. Daarom worden van mensen met diabetes regelmatig de ogen gecontroleerd.

Tot slot

leef!

13

Een klein deel van de patiënten, maar dat worden er wel steeds meer, heeft zelf een idee over de behandeling. Dat vind ik een goede zaak. Ze hebben bijvoorbeeld iets gelezen in het blad van de Diabetesvereniging Nederland, in de krant, op internet of ze hebben iets gehoord van iemand met diabetes die ze kennen: ‘Is dat iets voor mij dokter?’ Ik juich het toe als iemand lid wordt van de Diabetesvereniging.

U weet niet hoe akelig een hypo is

Foto: Marjolein Annegarn

Arjen Binnerts

Internist-diabetoloog Zaans Medisch Centrum

Soms helpt het dat ik vertel dat ik zelf diabetes heb 14

leef!

Ik vertel niet tegen al mijn patiënten dat ik zelf diabetes heb. Soms helpt het dat ik het vertel. Sommige mensen hebben zo’n afkeer van een hypo, dat ze hun bloedsuiker veel hoger houden dan op lange termijn gezond is. Toen ik een patiënt laatst adviseerde om een lager niveau aan te houden, zei hij: ‘Dokter, u weet niet hoe akelig een hypo is’. Toen vertelde ik dat ik sinds mijn achtste diabetes heb. Ik merkte dat mijn advies toen serieuzer werd genomen. Ik vertel het ook aan mensen met diabetes type 1 die er over in zitten hoe het nu verder moet. De onzekerheid over complicaties in de toekomst kan iemand erg bezighouden. Als ik dan vertel dat ik met diabetes type1 al jarenlang goed functioneer als arts, zie je vaak dat mensen de toekomst weer rooskleuriger inzien.

Stel je niet aan Als iemand nog maar net diabetes heeft, vindt men het nogal eens heel lastig. Dan moet ik er voor oppassen dat ik niet zeg: ‘Stel je niet aan.’ Maar een goede dokter moet zich

kunnen inleven in een patiënt. Er is natuurlijk wel degelijk iets aan de hand, want het is een chronische rotziekte. Het risico op complicaties is een donkere wolk aan de horizon. Het ligt ook aan erfelijke factoren, maar ik wijs er vooral op dat de kans op complicaties voor een belangrijk deel afhangt van je leefstijl.

Daar heb ik het wel moeilijk mee gehad. Ik ben nu gaan fietsen, maar daar krijg ik niet dezelfde kick van als van hardlopen.

Hypo Een hypo is altijd heftig. Je lichaam produceert grote hoeveelheden stresshormonen.

afwijkingen kan zien die dan behandeld kunnen worden. Daarom kunnen patiënten in het Zaans Medisch Centrum in twee uur een volledige check-up krijgen: de voeten worden gecontroleerd, men heeft een consult bij de oogarts, de diabetesverpleegkundige en de diëtiste.

Bij mensen met type 2 diabetes is het risico op problemen met de hart- en bloedvaten nog veel groter, omdat zij vaak ook een hoog cholesterol en hoge bloeddruk hebben en nogal eens overgewicht hebben en weinig bewegen. Het heeft natuurlijk geen zin dat ik iemand een schuldgevoel aanpraat. Het komt nogal eens voor dat mensen veel problemen in hun leven hebben en daar komt diabetes dan nog bovenop. Er zijn geen twee patiënten hetzelfde; dat maakt mijn vak heel interessant. De diabetesverpleegkundige en zo nodig een psycholoog bieden ook ondersteuning bij het leren leven met diabetes. Diabeteszorg is echt teamwerk. Maar ik zou het doodsaai vinden als ik alleen maar zou gaan over de technische kant van de behandeling. Dat kan bij wijze van spreken een computer ook.

Ik ben je vader niet Ik zeg altijd tegen patiënten: ‘Alles mag van mij; ik ben je vader niet. Je mag best alcohol drinken, maar het is aan te raden om niet dronken te worden. Het is namelijk verstandig om in je omgeving te vertellen dat ze je cola moeten laten drinken op het moment dat je je raar gedraagt, want dan heb je een hypo. Dan moet je niet hebben dat mensen in je omgeving denken: die zal wel dronken zijn.’

Moeilijk mee gehad Ik ben tien jaar geleden gaan hardlopen. Dat had ik veel eerder moeten ontdekken! Ik vind het een heerlijke sport. Ik heb een paar keer een halve marathon gelopen. Vanwege voetproblemen door mijn diabetes moest ik er na zes jaar al weer mee stoppen.

Tekst: Fred Verdult

Er wordt veel gesproken over de mondige patiënt, maar veel patiënten verwachten nog steeds dat ik als dokter zeg wat er moet gebeuren. Ik zeg steeds vaker: ‘Er zijn verschillende mogelijkheden. Dit zijn de voor- en nadelen.’ Sommige mensen willen zo’n keuze dan toch niet zelf maken en dan geef ik aan wat mijns inziens het beste is. Ik denk dat het een toegevoegde waarde heeft als iemand zelf kiest. Dan houd je grip op je leven. Je blijft eigen baas.

Dat is te vergelijken met iemand die doodsangsten uitstaat. Het zweet breekt je uit, je hart slaat op hol, je krijgt honger, je gaat trillen en wazig zien. Het is zo heftig, dat veel mensen het idee hebben dat er een fikse kans is dat je er dood aan gaat. Sommigen zijn er zo bang voor om ’s nachts een hypo te krijgen, dat ze niet naar bed durven gaan. Dat je in je slaap dood zou kunnen gaan aan een hypo is echter een misverstand. Zelfs als je een slaappil genomen zou hebben of dronken zou zijn, dan raak je bij een hypo een tijdje in een soort coma, maar na een aantal uur corrigeert je lichaam die hypo en word je weer wakker. Een hypo is dus vrijwel nooit levensbedreigend.

In twee uur een volledige check-up Veel mensen met diabetes zien niet in hoe belangrijk het is om je te laten controleren. Ik snap dat mensen wel iets anders te doen hebben, maar het kan zijn dat je bijvoorbeeld zelf niks merkt aan je ogen, terwijl een oogarts

Nooit op je blote voeten Als je diabetes hebt, kun je echt maar beter nooit op je blote voeten lopen. Niet in huis, niet op het strand, never. Als je nog maar een jaar diabetes hebt en je krijgt een wondje aan je voet, dan zal dat wel goed gaan. Maar na jarenlang diabetes geneest zo’n wond heel slecht, omdat zeer kleine bloedvaatjes in de voeten beschadigd zijn door diabetes. Je kunt dus maar beter meteen je gewoonten aanpassen als je net diabetes hebt.

Af en toe een klein beetje ruimte Mensen met diabetes hebben af en toe een klein beetje ruimte nodig. Een caissière die een hypo krijgt moet de kassa vijf minuutjes sluiten, anders gaat het mis. Dat komt echt niet vaak voor, maar je collega’s moeten er wel begrip voor hebben. En dring niet aan als iemand met diabetes ‘nee’ zegt als je rondgaat met koekjes. Af en toe een klein beetje ruimte, that’s all.

leef!

15

Vincent van Schaik

Boris van Wijk

Diabetes terecht in het middelpunt van de belangstelling

Service voor klanten met diabetes

Eén op de 25 Nederlanders heeft diabetes en dat worden er steeds meer. Dat komt doordat we steeds ouder worden, teveel eten en te weinig bewegen. Meer dan vier op de tien Nederlanders zijn te zwaar en hebben daardoor een groter risico op diabetes, hart- en vaatziekten en andere aandoeningen. De ervaring leert dat het niet zoveel zin heeft om een streng dieet te volgen, want de kilo’s komen er daarna vaak snel weer bij.

het alleen maar over medicijnen. Dat zal wel voldoende zijn. We werken als huisarts samen met de apotheek om een gezonde leefstijl te begeleiden. Ons medisch centrum is dicht bij huis en veel mensen vinden de apotheek heel laagdrempelig. We hebben apotheek Nieuw Gastel ondersteund bij een project waarbij de apotheek patiënten heeft opgeroepen om hun bloedsuiker te laten meten. Als een patiënt een afwijkende waarde had, werd dit doorgespeeld aan de huisarts.

Het gaat erom dat je je eetgewoontes blijvend aanpast en dat je voldoende beweegt. Bij diabetes zijn gezond eten en voldoende bewegen mogelijk nog belangrijker dan de medicijnen. Hoe het komt dat bewegen van belang is, is onduidelijk, maar bewegen helpt wel! Daar hoef je niet per se voor af te vallen. Het kan zijn dat door het extra bewegen het lichaam economischer met energie omgaat, zodat de insuline in het lichaam efficiënter wordt gebruikt. Als iemand afvalt is dit effect nog sterker.

Verder loopt er een project waarbij de apotheek, de praktijkverpleegkundige en de medewerkers in het plaatselijke verzorgingshuis de meetapparatuur op elkaar afstemmen. Tenslotte hebben we als huisartsen samen met de apotheker de internist uitgenodigd uit het regionale ziekenhuis die in diabetes is gespecialiseerd om over nieuwe producten te praten. Ons medisch centrum is aangesloten bij de Diabetes zorggroep om onze kwaliteit op peil te houden.

Die huisarts roept wel…

Zorg dichter bij huis

De tijd is voorbij dat je als huisarts alleen maar medicijnen voorschreef en dat een apotheek in een doosje stopte wat de dokter had voorgeschreven. In ons medisch centrum werken de huisartsen samen met de apotheek om optimale zorg rondom diabetes te bieden. Zo voorkomen we ruis en zorgen we ervoor dat de apotheek precies dezelfde boodschap heeft. Anders denken mensen: goh, die huisarts roept wel dat ik gezond moet leven, maar in de apotheek hebben ze

Tot een jaar of tien geleden moesten mensen met diabetes naar de internist als ze overgingen van tabletten op insuline. Nu hebben we als huisartsen veel meer kennis over diabetes en zijn er praktijkverpleegkundigen die zeker twintig minuten de tijd hebben voor een consult. Als huisarts stel ik nu iemand in op insuline. Daarom zijn nu acht op de tien mensen met diabetes in behandeling bij een huisarts. Voor veel mensen met diabetes betekent dit dat ze zorg veel dichter bij huis krijgen.

16

leef!

Service Apotheker Medisch Centrum Nieuw Gastel

Foto: Marjolein Annegarn Op de foto: links Vincent van Schaik, rechts Boris van Wijk

We geven niet alleen de uitslagen van het bloedonderzoek door, maar we kennen onze patiënten goed en begeleiden hun gezonde leefstijl. Als er tussendoor iets is, kunnen mensen makkelijk even bij ons langskomen. De internist is voor ons een klankbord als we er een keer niet uitkomen of als we twijfelen. Er zijn een aantal mensen die we doorverwijzen naar de internist: tieners, mensen met heel specifieke klachten, mensen waarbij de nierfunctie sterk achteruitgaat en mensen die een insulinepomp gebruiken.

Uit het oog verliezen We moeten er goed op letten dat er geen patiënten zijn die we uit het oog verliezen. Zijn er diabetespatiënten

die dit jaar helemaal niet zijn langs geweest? Hebben we de ogen van alle mensen met diabetes dit jaar wel gecontroleerd? Daar moet je bovenop blijven zitten. Gegevens uit ons computersysteem helpen ons hierbij. Het is natuurlijk prima als de praktijkverpleegkundige een keer een uitslag telefonisch doorgeeft. Iemand moet natuurlijk wel geregeld op controle komen om rustig te bespreken hoe het gaat, waarbij ook de leefstijl aan bod komt. Zo houden we de kwaliteit van leven goed en voorkomen we complicaties. Hierbij speelt de praktijkverpleegkundige een belangrijke rol.

Service

Cholesterolverlager

Het hele jaar door controleren we als Service Apotheek de bloedglucosemeter. We geven onze klanten met diabetes een gratis diabetespas. Dat is een handig boekje waarin ze alle afspraken en uitslagen kunnen noteren. Het beste is als ze de pas altijd bij zich dragen, want voor mensen in de omgeving staat erop wat men kan doen bij een hypo. Verder kunnen mensen via onze website makkelijk hun insuline, alle andere medicijnen en naaldjes en zo bestellen. Die service hebben we ook voor klanten die geen diabetes hebben.

Volgens de huidige medische inzichten moet iedereen met diabetes eigenlijk een cholesterolverlager slikken. Wij maken jaarlijks een overzicht van onze patiënten die wél diabetesmedicijnen gebruiken, maar geen cholesterolverlager. We hebben geregistreerd bij welke huisarts ze in behandeling zijn, dus geven we die huisarts een voorstel door voor een cholesterolverlager die het best past bij de medicatie van de patiënt.

Omdat mensen met diabetes vaak ook medicijnen gebruiken voor hun cholesterol en bloeddruk, is het voor hen vaak heel handig dat we het zo uittellen dat de medicijnen op hetzelfde moment op zijn en dat we dan automatisch nieuwe medicijnen klaarzetten.

Stoppen met roken We doen samen met de huisartsen een project om stoppen met roken te stimuleren. Omdat mensen met diabetes een grotere kans hebben op hart- en vaatziekten, is stoppen met roken voor hen extra van belang. Het gebeurt nogal eens dat mensen in de apotheek hun insuline ophalen en dan meteen om nicotinekauwgum vragen. Dan gaan we een gesprek aan: ‘We hebben ook een medicijn dat de huisarts kan voorschrijven. Met dat medicijn is de kans groter dat het u lukt om te stoppen.’

Overtuigingskracht Doordat we in één centrum met huisartsen zitten, stemmen we de voorlichting op elkaar af. Doorgaans vertellen we de belangrijkste bijwerkingen van een medicijn voordat iemand het gaat gebruiken. De ervaring leert dat iemand een bijwerking in dat geval als minder erg ervaart dan wanneer hij of zij er zelf achter moet komen. Maar het komt weleens voor dat een huisarts een patiënt met veel overtuiging heeft overgehaald om een middel te gaan gebruiken en inschatte dat het beter was om niet teveel te spreken over de mogelijke bijwerkingen. Dan is het natuurlijk heel belangrijk dat we dat als apotheek weten. Omdat we in één centrum zitten, kunnen we zoiets goed afstemmen. Tekst: Fred Verdult

Huisarts Medisch Centrum Nieuw Gastel

leef!

17

Extra weerstand met de voedingssupplementen van Service Apotheek

Puzzel mee Kruiswoordraadsel 1

2

3

4

5

6

7

8 9

10

11

12 13

14

15

16

17

18 19

20

21

22

25

26

1 Pelgrimstocht naar Mekka 3 Opruimen 9 Zij die 10 Stad in Frankrijk 11 Dun, puntig staafje als gereedschap 12 Grasvlakte 14 Beekje 16 Gerecht 19 Deel van een bed 21 Nauw verbonden 24 Indische vorst 25 Het doden van een misdadiger door een woedende volksmenigte 26 Dienstorder 27 Profeet Verticaal:

23 24

Horizontaal:

27

1 Levensgenieter 2 Leerstelling 4 Fataal 5 Planeet 6 Zeilschip 7 Oosters gerecht 8 Deeg dooreenwerken 13 Eén der Verenigde Staten 15 Mohammedaanse vastenmaand 17 Het Oosten 18 Dolen 20 Afrikaans dier 22 Niets 23 Kunstgreep

© www.puzzelstad.nl

leef!

Bij juiste invulling vormen de letters in de paarse vakjes een woord:

VOORDEEL Bij inlevering van deze bon ontvangt u

10%

korting op de voedingssupplementen van het Service Apotheek merk Geldig t/m 31 december 2010

De juiste oplossing van de puzzel uit leef! 65 van sept/okt is: vakantiepret. De prijswinnaars hebben inmiddels bericht ontvangen en staan vermeld op www.leesleef.nl.

Stuur uw oplossing voor 1 februari 2011 naar: [email protected], of op een briefkaart naar: leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch.

Win één van de tien Service Apotheek pakketten!

leef!

19

Als u het ons vraagt... De 450 apothekers en meer dan 2.500 apothekersassistenten van de 250 Service Apotheken in Nederland beantwoorden dagelijks vele vragen. Wij staan altijd voor u klaar om u zo goed mogelijk te ondersteunen bij uw genees- en/of hulpmiddelengebruik. In deze rubriek beantwoorden wij een aantal vragen die regelmatig worden gesteld aan onze apothekers en apothekersassistenten. Hebt u ook een vraag, stel deze dan aan uw eigen apotheek of mail de redactie van leef!: [email protected].

HOESTEN Is er altijd iets aan de hand als ik moet hoesten? Niet altijd. Het is normaal dat mensen soms hoesten. Door te hoesten brengt u vuil uit uw longen naar uw mond, zodat u het kunt doorslikken of uitspugen. Hoesten is soms wel een teken dat er iets aan de hand is. Het kan zijn dat u moet hoesten doordat uw luchtwegen verstopt of geïrriteerd zijn, omdat u een voorwerp, voedsel of rook binnen hebt gekregen. Hoesten kan ook het gevolg zijn van een aandoening, bijvoorbeeld verkoudheid, griep, oprispend maagzuur of een longaandoening.

•

u naast het hoesten ook pijn op de borst hebt. Uw dokter kan dan bepalen wat er aan de hand is. Als hoest het gevolg is van een aandoening, kan die aandoening worden behandeld. Soms zal de dokter tegen het hoesten zelf een verzachtend middel voorschrijven. Mensen met bronchitis kunnen baat hebben bij ademhalingsoefeningen.

Wanneer is het aan te raden om naar de dokter te gaan? Hoest als gevolg van een verkoudheid is meestal vrij onschuldig. Een langdurig ‘rokershoestje’ kan echter duiden op COPD. Het is aan te raden om naar de dokter te gaan als: • hoesten pijn doet, • u langer dan twee weken moet hoesten, • u in ademnood komt door het hoesten of kortademig bent of ‘piept’, • u bloed of bloederig slijm ophoest, • u naast het hoesten langer dan twee dagen koorts hebt, 20

leef!

Kan hoesten een bijwerking zijn van een geneesmiddel? Dat kan. Middelen die uw bloeddruk verlagen die behoren tot de zogenaamde ACE-remmers (een bekend middel is enalapril) verlagen niet alleen de bloeddruk, maar zorgen ook voor ophoping van het stofje bradykinine. Dit veroorzaakt bij sommige mensen kriebelhoest. Sommige mensen vinden die kriebelhoest goed te doen, voor een enkeling is het een

reden om met die bloeddrukverlager te stoppen. Het is beslist aan te raden om alleen te stoppen na overleg met uw arts. Welke hoestdranken heeft een Service Apotheek? In uw Service Apotheek kunt u zonder recept terecht voor een hoestdrank. Wij stellen u dan een aantal vragen, zodat wij u kunnen adviseren welke hoestdrank u het beste kunt nemen. Als u nog niet bij een arts bent geweest kan het zijn dat wij u aanraden om een arts te bezoeken. Waar hangt het verder van af welke hoestdrank wij u adviseren? Kinderen krijgen een ander advies dan volwassenen. Als u droge kriebelhoest of prikkelhoest hebt, verlaagt noscapine (in drank of tabletvorm) de hoestprikkel. Als u last hebt van slijmhoest, verzacht een hoestdrank als tijmsiroop uw keel. Er zijn ook dranken en tabletten (die bijvoorbeeld acetylcysteïne of broomhexine bevatten) die het slijm op zouden lossen. Het is echter nooit aangetoond dat deze middelen daadwerkelijk helpen het slijm op te lossen.

ALCOHOL Hoe komt het dat ik me door alcohol moeilijker kan concentreren? Het belangrijkste gevolg van alcohol is dat het uw hersenen verdooft. Daarom verandert uw stemming, voelt u zich suffer en kunt u zich moeilijker concentreren. Het reactievermogen van een man gaat al achteruit na meer dan twee glazen en bij een vrouw na ruim één glas.

Hoe komt het dat ik trek krijg als ik een paar glazen alcohol heb gedronken? Alcohol stimuleert de uitscheiding van maagzuur. Dit stimuleert uw eetlust. Bovendien verlaagt alcohol uw bloedsuikergehalte als u er weinig bij eet. U wordt dan duizelig, krijgt een raar gevoel in uw maag, gaat wazig zien, zweten en trillen.

Hoe komt het dat ik vaker moet plassen als ik twee glazen bier drink, dan wanneer ik twee glazen fris drink?

Mag ik alcohol drinken als ik geneesmiddelen gebruik?

Alcohol onttrekt vocht aan uw lichaam. Daarom moet u vaker plassen.

Dat ligt eraan welke geneesmiddelen u gebruikt. Bij sommige geneesmiddelen levert alcohol geen probleem op, bij andere geneesmiddelen wel. Als op het etiket of de bijsluiter van geneesmiddelen die u gebruikt géén waarschuwing staat, is er niets aan de hand. Twijfelt u? Vraag het na in uw Service Apotheek.

Als ik tot diep in de nacht drink, mag ik dan de volgende ochtend autorijden? Autorijden is in Nederland verboden als u meer dan 0,5 promille alcohol in uw bloed hebt. Uw lever breekt alcohol af. Met één glas alcoholische drank is uw lever één of anderhalf uur bezig. Als u veel gedronken hebt, kan het dus zijn dat u de volgende ochtend nog dronken bent. U kunt zelf uitrekenen hoe lang er nog alcohol in uw lichaam kan zitten: het aantal alcoholische consumpties x anderhalf uur. Is alcohol een goed middel om beter te slapen? Alcohol maakt dat u beter kunt inslapen, maar u slaapt wel minder diep en minder lang. En alcohol kan snurken verergeren.

Mag ik met mijn diabetes alcohol drinken? Alcohol heeft geen invloed op de werking van insuline en andere bloedsuikerverlagende middelen. Als u diabetes hebt, kan alcohol een hypo veroorzaken. Het is aan te raden om bij diabetes alcohol met mate te proberen. Dan kunt u zelf ervaren hoe dit bij u uitwerkt. Een algemene richtlijn voor mannen met diabetes is

maximaal drie glazen per dag en voor vrouwen met diabetes maximaal twee glazen per dag. U kunt met diabetes het best na het eten drinken, omdat alcohol dan minder invloed heeft op uw glucosewaarde. Hoe komt het dat alcohol een probleem is in combinatie met bepaalde geneesmiddelen? • Sommige geneesmiddelen zorgen ervoor dat uw lichaam alcohol minder snel kan afbreken. Hierdoor blijft een giftig afbraakproduct van alcohol langer in uw lijf. U kunt dan last krijgen van een warm en rood gezicht, misselijkheid, hoofdpijn, bloeddrukdaling, duizeligheid en/ of hartkloppingen. • Alcohol kan ervoor zorgen dat sommige geneesmiddelen minder snel worden afgebroken door uw lichaam. Dat kan hetzelfde effect hebben als het nemen van een overdosis van dat geneesmiddel. • Alcohol kan bij sommige geneesmiddelen de werking én de bijwerkingen versterken. Word ik sneller nuchter door een kop koffie of een wandeling? U voelt zich misschien fitter na een kop koffie of wandeling, maar dat vermindert de hoeveelheid alcohol in uw bloed niet.

Uw vragen worden beantwoord door:

Is het goed om af en toe een glas alcohol te drinken? Wetenschappers zijn er nog niet helemaal uit, maar waarschijnlijk hebt u minder risico op hart- en vaatziekten als u één tot twee glazen alcohol per dag drinkt.

Olga van Vemde Apotheek Epe te Epe.

Boris van Wijk Apotheek Nieuw Gastel te Oud Gastel.

Jeroen Mentink Apotheek Carnisselande te Barendrecht.

leef!

21

Speciale sok voor mensen met diabetes Eén op de vier mensen met diabetes (type 2) krijgt te maken met voetcomplicaties. Een speciaal in Duitsland ontwikkelde anti-bacteriële diabetessok ‘Silversoft®’ werkt erg preventief om voetulcus te voorkomen.

Actueel

Silversoft® is gemaakt van katoenvezels die onzichtbaar zijn geladen met zilverionen. Deze zilverionen worden actief onder invloed van de elementen vocht (zweet) en (lichaams)warmte. De actieve zilverionen werken direct als een magneet op bacteriën en schimmels. De energietoevoer van bacteriën wordt geblokkeerd en bacteriën sterven af. Zo kan een ontsteking al in een heel vroeg stadium voorkomen worden. Silversoft® verlost u ook van bacteriën die zorgen voor onaangename ‘voetengeur’. De uitstekende kwaliteit diabetessokken en kniekousen zijn naadloos uitgevoerd (geen drukpunten), bevatten geen elastiek in de boord (geen knelling) en hebben extra versteviging mee gekregen bij het teenstuk en de hiel.

Mooi meegenomen

Lipconditioner Deze lipconditioner is speciaal ontwikkeld om uw lippen optimaal te verzorgen en bevat onder andere vitamine E, bisabolol (kamille), UV-filters, zinkoxide, shea butter, amandelolie, bijenwas en menthol.

Stick à 7g

Onze huislijnproducten zijn van apothekerskwaliteit en... tegen een scherpe prijs

Ibuprofen gel kunt u gebruiken ter verzorging van spieren en gewrichten of bij gevoelige, vermoeide en zwaarbelaste spieren als gevolg van sport of inspanning. Ibuprofen gel is op basis van ibuprofen en heeft een weldadige invloed op spieren en gewrichten.

22

leef!

leef!

VOORDEEL Bij inlevering van deze bon ontvangt u

Ibuprofen gel Airless dispenser à 100 ml

2.

45

11.

95

10%

korting op deze Service Apotheek producten

“Gezond eten rond Chemotherapie”

Hoe haal ik het beste uit mezelf

Kanker; chemotherapie; bestraling; het voelt zo bedreigend en brengt veel onduidelijkheid en eetproblemen met zich mee! Op basis van haar ervaring als culinair schrijfster en door de kanker van haar man schreef José van Mil “Gezond eten rond Chemotherapie”.

Alles uit het leven halen wat er in zit. Weten wie je bent, wat je wilt, wat je kunt en wat bij je past. Meer sturing geven aan je leven. Meer zelfvertrouwen. Minder stress en minder piekeren. Makkelijker communiceren. Je persoonlijkheid ontdekken en ontwikkelen. Wie wil dat nu niet? Volgens coach Ursela van Stekelenburg is dat allemaal mogelijk, mits je stap voor stap je valkuilen aanpakt.

Dit boek biedt kankerpatiënten een opmerkelijke methode om - met gezonde ingrediënten - zo goed mogelijk te eten en zo veel mogelijk op kracht te blijven. Haar aanpak concentreert zich op de problemen waar kankerpatiënten door chemotherapie en bestraling vaak last van hebben: gebrek aan eetlust, droge keel, pijnlijke mond, problemen met slikken, misselijkheid en last met de spijsvertering. De eenvoudig te bereiden gerechtjes zijn daarom ingedeeld op textuur: van zacht, vloeibaar en smeuïg, tot krokant.

Leef! geeft i.s.m. Kosmos Uitgevers tien boeken weg.

Hoe haal ik het beste uit mezelf houdt je niet alleen een spiegel voor, het is ook inspirerend omdat het je heel veel praktische, goed uitvoerbare adviezen geeft over hoe je bijvoorbeeld je piekergedachten kunt stopzetten, beter voor jezelf kunt zorgen, je zelfvertrouwen kunt vergroten, assertiever kunt worden. Het boek laat je zien waar je staat op zes verschillende levensgebieden: je persoonlijkheid, kwaliteiten & wensdromen, zelfvertrouwen, communicatie, assertiviteit en stress.

Leef! geeft i.s.m. Uitgeverij Thema tien boeken weg.

Wat verwacht een kind van zijn ouders? Ouders denken vandaag heel bewust na over de opvoeding van hun kinderen. En toch neemt de onzekerheid toe. Ben ik wel goed bezig? Te streng? Te lief? Te toegeeflijk? Verwen ik niet te veel? Geef ik mijn kind voldoende vrijheid? Ben ik overbezorgd? En wat doe je tegen al te veel mondigheid en hoe maak je anderzijds je kind weerbaar? Hoe zit het met de assertiviteit? Durft je kind neen te zeggen tegen negatieve uitdagingen? Dit boek behandelt in vijf thema’s – grondpeilers, gevoelens, praktisch, school en vrije tijd – de meest gestelde vragen van ouders over de opvoeding van hun kinderen. Op basis daarvan formuleert Stef Desodt positieve adviezen aan ouders met peuters, kleuters en jonge kinderen. Ontdek zijn praktische tips om beter om te gaan met slaap- en eetproblemen, angsten en agressiviteit, stress in huis, weerbaarheid, vrijheid en veiligheid en specifieke thema’s zoals ADHD, hoogbegaafdheid en autisme.

Leef! Geeft i.s.m. Fontaine Uitgevers vijf boeken weg.

Wilt u kans maken op één van deze boeken? Schrijf dan voor 1 februari 2011 naar Leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch, of mail naar [email protected], onder vermelding van de betreffende titel.

Geldig t/m 31 december 2010 Lipconditioner Ibuprofen gel

leef!

23

Maatwerk Apothekers hebben het nogal eens over ‘farmaceutische zorg’. Bij een enkele klant is veel maatwerk nodig. Daar zijn we apotheek voor! We overleggen dan vaak met het ziekenhuis en bereiden sommige middelen zelf. Dan

Henri Sikkens

We vinden het leuk om trouwe klanten weer te zien, maar ik grap weleens: we willen onze klanten zo min mogelijk zien! Dan maken we het mensen echt makkelijk. Als mensen meerdere medicijnen gebruiken, tellen we het zo uit dat alle middelen op hetzelfde

Service Apotheker apotheek Nieuwleusen

Ik grap weleens: we willen onze klanten zo min mogelijk zien! dat je te kijk zit. In zo’n dorp heb je natuurlijk al gauw van: ‘Ik zag die en die bij de apotheek. Wat zou er aan de hand zijn?’ Er is geen lelijke knalrode lijn op de vloer met de tekst ‘wacht u achter deze lijn’, maar door materiaalgebruik en door kleine LED-lampjes in de vloer houden mensen vanzelf voldoende afstand. Dat werkt perfect. Er hangen huiskamerachtige lampen en de verlichting heeft een warme kleur. We gebruiken onze twee spreekkamers vaak.

Gezondheidscentrum In dit gezondheidscentrum werken we intensief met elkaar samen. We stemmen bijvoorbeeld goed af: wat doet de huisarts rondom diabeteszorg, wat doet de praktijkondersteuner en wat doen wij als apotheek? Ook thuiszorg en maatschappelijk werk zitten in ons centrum. Het uitgangspunt was dat we het voor de klant zo goed mogelijk wilden regelen.

24

leef!

kan het voorkomen dat iemand een periode vaker bij ons moet langskomen. Dat zijn nogal eens klanten die ons praktische tips kunnen geven over het dagelijkse medicijngebruik, en ons kunnen vertellen hoe wij daar goed op kunnen inspelen. Daar leren we van. Zo heeft iemand ons eens uitgelegd hoe een insulinepomp uit het ziekenhuis werkt.

Service De meeste klanten hebben geen maatwerk nodig, voor hen draait het alleen om service. We merken dat klanten tevreden zijn nu we daar steeds beter op inspelen: makkelijk parkeren voor de deur; alles in een keer meekrijgen; het liefst meteen aan de beurt zijn; dat soort zaken. Het is natuurlijk heel irritant als jij even iets komt ophalen en je zou heel lang moeten wachten, omdat degene vóór je voor iets heel ingewikkelds komt. We hebben nu een slimme manier van werken, zodat zo’n situatie niet meer voorkomt.

moment op zijn. Wij houden dan in de gaten wanneer de middelen op zijn en geven door aan de klant wanneer zijn of haar medicijnen klaarstaan. Als een klant bij ons komt omdat zijn of haar glucosemeter niet werkt, wordt dat probleem meteen verholpen. Dan gaat-ie gegarandeerd de deur uit met een glucosemeter die het doet: een assistente legt uit hoe de klant de glucosemeter weer aan de praat krijgt of anders krijgt de klant meteen een nieuwe glucosemeter.

Vriendelijk Ook na 24 jaar vind ik het nog steeds leuk om het voor onze klanten elke dag goed te laten verlopen. Klanten willen gewoon vriendelijk geholpen worden. We laten het aan de klant over of het contact zakelijk blijft of dat iemand graag persoonlijker gesprekken over zijn of haar ziekte wil. Ook als het contact wat afstandelijk is, merk je wel of iemand tevreden is over de dienstverlening. Ik vind het leuk dat mensen in het dorp me kennen. Mensen weten me te vinden als het nodig is.

Geeuwhonger Het gebeurde zo nu en dan dat mijn glucosewaarde veel te hoog was; ik had een hyper! Meestal voelde ik dat wel aankomen, maar ik moest ook een paar keer met spoed naar het ziekenhuis. Tegenwoordig gebeurt het vaker dat mijn waarde te laag is. Dat noem je een hypo. Dan word je lui en

Dat vind ik echt een belangrijk verschil! Ik ben gewoon een mens als alle anderen, alleen heb ik óók diabetes. Mijn vrouw is mijn steun en toeverlaat. Mijn ziekte is heel moeilijk voor haar, omdat ze ziet dat ik steeds een stapje terug moet doen.

Frans Roest (64)

De apotheker en assistentes kennen me allemaal zwaar was, mocht je maar een halve. Je moet nu nog steeds letten op wat je eet, maar omdat je nu je glucosewaarde zelf bepaalt, is het veel minder streng dan vroeger. Als ik naar een verjaardag ga, neem ik rustig een klein stukje gebak. Ik eet niks met kunstmatige zoetstoffen, want daar zit veel vet in en dat is niet goed als je diabetes hebt.

Pompje Omdat ik zo lang diabetes heb, heb ik nu ook last van m’n hart en m’n nieren. Ik gebruik geen insulinepen, maar ik gebruik een pompje zo groot als een mobiele telefoon. Ik meet zeven keer per dag mijn glucosewaarde en aan de hand daarvan stel ik voor het eten in hoeveel insuline dat pompje moet afgeven. Op een overzichtje dat ik van de diabetesverpleegkundige heb gekregen staat bij elke waarde hoe ik het pompje moet instellen.

het voelt alsof je geeuwhonger hebt. Als ik het merk is het eigenlijk al te laat. Laatst was ik in de tuin aan het werk en voelde ik ineens: volgens mij kom ik te laag te zitten. Ik moet snel naar huis om iets te eten of drinken. Voordat ik thuis was, zat ik al veel te laag. Dan kun je flauwvallen of zelfs in coma raken.

Kennen me allemaal Bij apotheek Nieuwleusen kennen de apotheker en de apothekersassistentes me allemaal, want ik gebruik twaalf soorten medicijnen. Ik kom er vaak wel twee keer in de week. Mijn insulinebehoefte is de ene keer veel hoger dan de andere, dus het is best lastig om te zorgen dat ik altijd voldoende in huis heb. Als ik een nieuw medicijn krijg, krijg ik daar uitleg bij in de apotheek. De meeste medicijnen gebruik ik al lang, dus ik ben heel erg ingevoerd.

Vier kippen, een haan en drie katten Ik ben geen diabetespatiënt, maar ik ben een mens met diabetes.

Ze wil graag dingen van mij overnemen, maar ze is ook geen twintig meer. Ik kan geen zware inspanningen meer doen. Ik hield erg van fietsen, maar dat kan ik nu niet meer. Mijn hobby’s zijn onder andere natuur en archeologie, maar ik kan niet meer op ongelijk terrein lopen om stenen te zoeken. Ik wil niet kijken naar wat ik niet meer kan, daar word je alleen maar droevig van. Ik probeer te kijken naar wat ik nog wél kan. We wonen op de boerderij waar mijn vrouw geboren is. Die boerderij en een hectare tuin vergen veel onderhoud. We hebben vier kippen, een haan en drie katten en het gras moet gemaaid worden. En we zijn mantelzorgers voor mijn schoonmoeder van 88 jaar. Ik zit heel veel op de computer; ik schrijf over planten op mijn eigen website www.tuinvlinder.nl, met veel van mijn gedichten. Een paar jaar geleden was ik met die site zelfs cybersenior van de maand.

leef!

Foto’s: Inge Moons

We zijn trots op onze nieuwe huisvesting in een gezondheidscentrum. De nieuwe inrichting is goed doordacht. We hebben veel meer ruimte dan voorheen met ook afgeschermde delen, zodat je niet het gevoel hebt

Toen ik een jaar of dertig was, viel ik steeds meteen in slaap als ik ’s middags van m’n werk kwam. Het bleek dat ik diabetes had. Ik schrok er heel erg van: nou mag ik vast niks meer. Hoe moest het nu verder? In die tijd was je de hele dag met je diabetes bezig, omdat je je eten heel precies moest afwegen: als een appel te

Tekst: Fred Verdult

Zo min mogelijk langskomen

Op bezoek in een Service Apotheek...

25

26

leef!

•

Minder vaak voorkomende symptomen: • Heesheid: als ook de stembanden ontstoken zijn, kan dat heesheid veroorzaken. • Oorpijn: de neus- en keelholte staan via een smal gangetje (de buis van Eustachius) in verbinding met het middenoor, waardoor de infectie zich naar het oor kan verspreiden. Een verkoudheid kan daarom ook oorpijn veroorzaken.

Behandeling Omdat het niet mogelijk is het verkoudheidsvirus zelf te doden, is het belangrijk om de symptomen te verlichten. Naast een behandeling van de symptomen vermijdt u ook het beste extra irritatie van de slijmvliezen. Het beste kunt u dus stoppen met roken. Roken kan ervoor zorgen dat verkoudheidsklachten langer blijven bestaan.

Bent u net bekend met diabetes type 2 en krijgt u voor het eerst metforminetabletten? Houd u dan aan de gebruiksinstructies. Als het goed is, zult u namelijk te horen krijgen dat u de dosering langzaam op moet bouwen. Dit verkleint de kans op misselijkheid. Neem de tabletten tijdens of na de maaltijd in. Ook hierdoor verkleint u de kans op maag-/darmklachten. Raadpleeg uw arts bij blijvende klachten van vermoeidheid.

√

Enquête

Uw mening telt!

Hebt u diabetes type 2? Dan is gezond leven niet alleen voor u belangrijk, maar ook voor uw familieleden. Want zij lopen een wat grotere kans om zelf ook diabetes type 2 te krijgen. Gezond leven (gezond gewicht, actief bewegen) halveert dit risico weer. Kijk voor meer informatie op www.kijkopdiabetes.nl.

A CE

POTHEEK

Stop!

H

Hoesten, niezen en keelpijn: een ontsteking van het slijmvlies in de neus en keel is te vergelijken met een oppervlakkige wond die het lichaam spontaan zal herstellen. Dit kan een plaatselijke prikkeling geven die u doet hoesten of niezen, of kan een meer constante keelpijn veroorzaken. Een drukkend gevoel onder en boven de ogen: door de slijmvlieszwelling en het geproduceerde slijm gaat de opening tussen bijholten en neus- en keelholte dicht zitten, waardoor vaak een druk- of pijngevoel ontstaat. In dit geval spreekt men van sinusitis.

Roken: niet doen! Roken is misschien wel het meest ongezonde wat men kan doen. Wilt u stoppen, maar lukt het niet? Vraag uw arts of apotheker om advies. Want u kunt op allerlei manieren hulp krijgen.

SE R V I

Verkoudheid is een ontsteking van het slijmvlies in de neus, bijholten en keel. Een verkoudheid beperkt zich dus niet enkel tot de neus. De locatie van de ontsteking verklaart ook onmiddellijk devolgende symptomen: • Loopneus en verstopte neus: gezond slijmvlies in de neus en de keel produceert altijd een beetje slijm en vocht. Maar als het slijmvlies ontstoken raakt, zwelt het op wat voor de typische verstopte neus zorgt. Daarnaast kan het overvloedig vocht produceren wat de oorzaak is van een loopneus.

•

Dit vitaminetekort kan klachten veroorzaken, zoals vermoeidheid. Daarnaast zijn er voor vermoeidheid natuurlijk nog tal van andere oorzaken te bedenken. Niet alle oorzaken zijn te verhelpen, maar een tekort aan vitamine B12 wél (meestal met injecties). Blijf er in ieder geval niet mee rondlopen.

Niét doen

LPT

Een verkoudheid wordt meestal veroorzaakt door een virus, dat het slijmvlies van de bovenste luchtwegen infecteert. Omdat er verschillende virussen circuleren, kunt u soms meerdere keren per jaar verkouden zijn, elke keer door besmetting met een ander virus. Verkoudheidsvirussen verspreiden zich erg gemakkelijk via vochtdruppeltjes in de uitgeademde lucht. Dit gebeurt vooral als mensen dicht bij elkaar zitten in minder goed geventileerde ruimtes en verklaart waarom er in de koudere maanden (tussen oktober en april) erg veel verkoudheden voorkomen.

Spuit u insuline of test u zelf uw bloedsuiker? Denkt u er dan aan dat u bij elke nieuwe injectie of controle ook een nieuw naaldje of een nieuwe lancet op de prikpen zet? U zult de enige niet zijn, die dit wel eens vergeet. Dat is jammer, want niet alleen kunnen de injecties door kleine beschadigingen van de naald pijnlijker zijn; u loopt ook een grotere kans op infecties. Daarom: nieuwe injectie, nieuwe naald.

Het kan een gevolg zijn van uw aandoening. Maar onlangs is bekend geworden dat jarenlang gebruik van metformine bij sommige mensen kan leiden tot een tekort aan vitamine B12*.

HE

Verkoudheid

Het voorkomen van een verkoudheid is niet eenvoudig, omdat andere personen reeds besmettelijk kunnen zijn zonder symptomen te vertonen. Een aantal algemene maatregelen kan aangewezen zijn, voornamelijk in de koudere maanden: • Een gezonde levensstijl, met een gebalanceerde voeding en regelmatige lichaamsbeweging, is de beste manier om uw immuunsysteem te versterken en het lichaam minder vatbaar te maken voor infecties. • Extra irritatie van de slijmvliezen, zoals bijvoorbeeld door te roken, kunt u beter vermijden. Bent u zelf geïnfecteerd, zorg er dan voor dat u geen andere personen besmet: • Hoest of nies steeds in uw hand of elleboog, of houd een zakdoek voor uw mond. • Was regelmatig uw handen.

Wél doen

SERV I

Preventie

Soms kan men op betrekkelijk eenvoudige wijze de eigen gezondheid of die van familieleden bevorderen. Door iets te doen of door iets juist niét te doen. Zeker als het om diabetes gaat. Een aantal voorbeelden...

T ELP

Een ontstoken slijmvlies is een goede voedingsbodem voor andere ziektekiemen. Veelal volgt er op een virale infectie een bacteriële infectie, die vaak ernstiger is dan de eerste. Daarom is het belangrijk om zelfs een ‘eenvoudige’ verkoudheid goed te behandelen.

Wél doen of juist niet doen

POTHEEK

Behandeling

En dan nog even dit...

A CE

Hooikoorts en allergie kunnen ook symptomen geven die erg lijken op een verkoudheid. Sommige mensen zijn overgevoelig voor bepaalde stoffen in hun omgeving (zoals graspollen en huisstofmijt). Bij contact met deze stoffen, ontstaat er een afweerreactie van het lichaam. Dit kan onder andere een loopneus, gezwollen oogleden, tranende ogen en niezen veroorzaken.

Tot slot Loopt u met een vraag rond over diabetes of over uw medicatie? Vraag ons gerust om advies. *(Bron: www.diabetesfonds.nl/nieuws/metformine-bijbehandeling-diabetes-type-2-kanleiden-tot-tekort-aanvitamine-b12)

Wij vinden de kwaliteit van onze dienstverlening erg belangrijk. Vandaar dat wij graag willen weten wat uw mening daarover is. Op www.serviceapotheek.nl vindt u een korte enquête, onder de knop ‘Uw mening telt!‘. Wij zouden het op prijs stellen als u deze wilt invullen.

Kijk ook eens op www.serviceapotheek.nl! Onze website is compleet vernieuwd en u vindt er uitgebreide informatie over bijvoorbeeld veilig op reis, geneesmiddelen, aandoeningen en zelfzorg. U kunt er uw vragen stellen, nieuws lezen en de Service Apotheek bij u in de buurt vinden. Dit is natuurlijk nog lang niet alles, maar kijkt u zelf eens rond op www.serviceapotheek.nl...

leef!

27

COPD: vroege diagnose heel belangrijk

Gratis COPD-pocket De gratis informatiepocket over COPD staat vol met interessante weetjes en handige tips. Ook leest u ervaringen en adviezen van onder meer Willem van Hanegem, Marco Borsato, Sonja Bakker, artsen en longverpleegkundigen. U kunt de COPD-pocket gratis aanvragen via www.

Hoe gezond zijn úw longen?

astmafonds.nl of telefoonnummer 0800 – 00 02.

SERV I

Ellen Gadellaa (57) kan door COPD bijna niets meer zelfstandig doen. Ze staat op de wachtlijst voor een longtransplantatie.

‘Hoe goed ik ook voor mezelf zorg, de COPD gaat nooit meer weg’, zegt Gerard Hazelhoff (43). ‘Ik was altijd erg ondernemend,

28

leef!

LPT E H

POTHEEK

‘Veel mensen denken: als je COPD hebt, moet je een beetje hoesten en ben je af en toe wat kortademig. Maar kijk naar mij: de ziekte kan héél ernstig zijn. COPD doet jou en je omgeving ontzettend veel verdriet. Het is een ziekte die je sloopt en die nooit meer geneest. Ik ben pas gestopt met roken toen het te laat was. Had ik die sigaret maar veel eerder weggegooid.’

In Nederland zijn ruim 320.000 mensen met de diagnose COPD. Naar schatting hebben nog eens 300.000 mensen een zeer hoog risico op COPD zonder dat zij dit zelf weten. Terwijl het juist zo belangrijk is er op tijd bij te zijn. Hiermee kan erger worden voorkomen. Roken is de belangrijkste oorzaak van COPD. Daarom is stoppen met deze gewoonte stap één bij de behandeling.

Benauwd en moe

A CE

maar nu ben ik te benauwd en te moe om lang weg te gaan. Samen met familie of vrienden iets leuks doen, is daardoor lastiger geworden. Voor de zekerheid heb ik altijd zuurstof bij me. Die gebruik ik als ik iets moet doen waar ik erg kortademig van word, bijvoorbeeld een trap oplopen.’

Stop!

SERV I

Een ziekte die nooit meer geneest

POTHEEK LPT

COPD begint vaak met een onschuldig hoestje, maar langzaamaan gaan de longen verder achteruit. Mensen met COPD krijgen het steeds vaker benauwd. Op den duur kunnen ze zelfs 24 uur per dag afhankelijk worden van extra zuurstof. Ook hebben ze dan hulpmiddelen nodig, zoals een scootmobiel.

A CE

HE

Ellen, Gerard en Hilda hebben COPD. Dit is een ernstige longziekte, waarbij ademen steeds moeilijker wordt. Helaas is de ziekte bij hen pas in een laat stadium ontdekt. Als COPD in de beginfase wordt vastgesteld, kan veel leed worden voorkomen. Wilt u weten of u risico loopt op deze ongeneeslijke ziekte? Vul dan de COPD risicotest in.

Doe de COPD risicotest! Bent u 40 jaar of ouder, hoest u regelmatig of bent u soms benauwd? Vul dan de COPD risicotest in op www.astmafonds.nl.

Verkouden? Ben je de zakdoeken ook zo beu?

Ook Hilda Kuiper (45) zag haar leven drastisch veranderen door COPD. Door de ziekte moest ze haar werk én haar hobby – zingen – opgeven. ‘In mijn hoofd ben ik nog dezelfde persoon als altijd.

Hilda de harde werker, de zangeres. Hilda die zo graag de trap op wil rennen. Maar ik woon in een lichaam dat achteruitgaat en niet doet wat ik wil. Daardoor voel ik mij vaak beperkt.’

Otrivin® Duo voor een dubbele werking: • Bij een verstopte neus én • Bij een loopneus ®

Otrivin Duo is een geneesmiddel. Lees voor gebruik de bijsluiter. Niet gebruiken bij kinderen jonger dan 18 jaar.v

KOAG-nr.: 112-0810-1146 PQC: 2010-253

leef!

29

termijn zo klein mogelijk gehouden. Maar de behandeling van diabetes is vandaag de dag uitgebreider dan alleen een bezoek aan de dokter. De diabetesverpleegkundige begeleidt mensen om de behandeling zo goed mogelijk te laten slagen. Dat wil zeggen educatie en psychosociale begeleiding en hulp bij het leren leven met deze chronische ziekte. De begeleiding is een onmisbaar onderdeel van de gespecialiseerde medische en verpleegkundige diabetesbehandeling en is levenslang noodzakelijk.

Column

Diabetes een leven lang In de jaren tachtig toen ik mijn opleiding tot verpleegkundige volgde, werd er in een paar hoorcolleges aandacht besteed aan de verschijnselen van diabetes. Als aankomende verpleegkundigen werd ons vooral geleerd om te kijken hoe je diabetes kon herkennen. Welke symptomen en complicaties er waren en met name welke bijwerkingen er verder konden ontstaan als een patiënt in een ‘hyper’ of ‘hypo’ terecht zou komen. In de huidige opleiding wordt vooral aandacht besteed aan hoe je diabetes kunt voorkomen. Aankomende verpleegkundigen zijn nu gericht op preventie.

30

leef!

Diabetes is tegenwoordig een hot item. Te veel mensen krijgen de ziekte. In het rijke westen moet ik daarbij aanvullen. Diabetes is een gecompliceerde ziekte. Niet alleen zijn er minstens vijf soorten diabetes, en zijn de gezondheidsrisico’s alles behalve mild, ook de medische en verpleegkundige diabetesbehandeling vraagt van de patiënt aanzienlijk meer dan alleen maar het volgen van een aantal simpele voorschriften. De behandeling van diabetes is erop gericht te streven naar een zo goed mogelijke regulatie van de bloedglucosewaarden. Hierdoor wordt het risico op complicaties op de lange

Leven met diabetes is een leven lang. Veel mensen zijn in het begin onzeker en durven niet te kijken naar de toekomst. Diabetes heeft een enorme impact op het dagelijkse leven van de patiënt. Elke dag weer de juiste balans vinden en nadenken over eten, bewegen (sporten) en de inname van medicijnen. Het in balans houden van de diabetes kan immers op langere termijn complicaties uitstellen of zelfs voorkomen. Dit perspectief houdt mensen op de been. Proberen, met hulp van de dokter en de diabetesverpleegkundige, zo gezond en vitaal mogelijk te blijven leven. Maar wel met het vasthouden aan wat je lief hebt en waardevol is: gezondheid, liefde, werk, ambities en sporten. Maar ook er zijn voor de ander, je kinderen, je kleinkinderen en vrienden. En ondertussen leven, het liefst alles uit het leven halen. Dat lukt gelukkig veel mensen met diabetes, hoewel de een het beter kan dan de ander. Geen mens is hetzelfde. Diabetes wordt – op een geven moment – iets van jezelf, het wordt heel persoonlijk, het ‘is jouw ziekte’ en het gaat mee door alle fasen van het leven. Gelukkig zijn veel patiënten in al deze fasen niet alleen op zichzelf aangewezen. Familie en vrienden bieden steun en nabijheid. Zij helpen, relativeren, luisteren en bemoedigen. Maar uiteindelijk is het de persoon met diabetes die zelf kiest, voelt, leert en het lichaam in balans moet houden een leven lang. Drs. Theo de Zwart medisch ethicus – Ziekenhuis Rijnstate (Arnhem)

Waar vindt u uw Service Apotheek? ALMELO ALMELO ALPHEN A.D. RIJN AMERSFOORT AMERSFOORT AMERSFOORT AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM APELDOORN ARNHEM ARNHEM ARNHEM ASSEN ASSEN ASSEN BAARN BARENDRECHT BARNEVELD BARNEVELD BENNEKOM BERGEN (LB) BERGEN OP ZOOM BERGSCHENHOEK BEUNINGEN BEVERWIJK BILTHOVEN BLADEL BLARICUM BORNE BOSKOOP BOXMEER BOXMEER BREDA BREDA BREDA BREDA BUSSUM CUIJK CUIJK DEN BURG DEN HAAG DEN HAAG DEN HAAG DEN HAAG DEN HAAG DEN HAAG DEN HAAG DEN HAAG DEN HELDER DEURNE DEURNE DEVENTER DEVENTER DEVENTER DEVENTER DEVENTER DOETINCHEM DOKKUM DOKKUM DORDRECHT DORDRECHT DRACHTEN DRUTEN DUIVEN EDE EEMNES EERSEL EINDHOVEN EINDHOVEN EINDHOVEN EINDHOVEN EINDHOVEN EINDHOVEN EINDHOVEN ELIM ELST EMMEN EPE EWIJK FINSTERWOLDE FRANEKER FRANEKER

Acacia Service Apotheek Service Apotheek Van Goinga Service Apotheek Allart Service Apotheek Keyser Service Apotheek Schuilenburg Service Apotheek Soesterkwartier De Schinkel Apotheek Service Apotheek Koning B.V. Service Apotheek Mediport Rijn Service Apotheek Service Apotheek Sam van Houten Schelde Service Apotheek Service Apotheek de Taling Service Apotheek Erckens Service Apotheek Kisters-Ascherman Service Apotheek Presikhaaf Service Apotheek Kloosterveen Service Apotheek Marturia Service Apotheek Themmen Service Apotheek Julius Service Apotheek Carnisselande Service Apotheek Asklepios Service Apotheek De Burgt Bennekomse Service Apotheek Service Apotheek Maasduinen Service Apotheek De Poort Service Apotheek Parkzoom Service Apotheek Blanckenburgh Service Apotheek Kroonenberg B.V. Noorder Service Apotheek Bilthoven Service Apotheek Bladel Gooische Service Apotheek Blaricum Service Apotheek Stoop Boskoopse Service Apotheek Service Apotheek Boxmeer Service Apotheek Rochus Service Apotheek Haagse Beemden Service Apotheek Kroeten Service Apotheekvan den Bergh en van den Reek Service Apotheek Woltermann De Gooise Service Apotheek B.V. Service Apotheek Cuijk Service Apotheek De Valuwe De Texelse Service Apotheek Alpha Service Apotheek Service Apotheek Bouwlust Service Apotheek Brusse Service Apotheek Den Heijer Service Apotheek Hofstad Service Apotheek Jager Bruining Waldeck Service Apotheek Service Apotheek Zuiderpark Service Apotheek Zuiderhaaks B.V. Service Apotheek de Schelde Service Apotheek In ‘t Groen Flora Service Apotheek Service Apotheek de Vijfhoek Service Apotheek Keizerslanden Service Apotheek Meindersma Service Apotheek Zandweerd Service Apotheek Hof van Cambridge Service Apotheek Dokkum bij het Ziekenhuis Service Apotheek Dokkum-centrum Service Apotheek Crabbehof Service Apotheek Galilea-Zuid Service Apotheek De Wiken Service Apotheek Druten Service Apotheek Duiven Acacia Service Apotheek Service Apotheek Eemnes Service Apotheek Eersel Service Apotheek Arnouts Service Apotheek De Roosten Service Apotheek Gestel Service Apotheek Haagdijk Service Apotheek Jansen Service Apotheek Lingmont Service Apotheek Ridas Service Apotheek Het Dwarsgat Park Service Apotheek Service Apotheek Emmen Service Apotheek Epe Service Apotheek Ewijk Service Apotheek Reiderland Service Apotheek Post Service Apotheek Saxenoord

0546-816340 0546-456066 0172-421000 033-4632824 033-4768292 033-4615474 020-6157042 020-6131544 020-6824141 020 6444829 020-4489670 020-6799785 055-5419678 026-3272320 026-3612216 026-3612216 0592-461185 0592-461599 0592-357288 035-5412432 0180-699600 0342-412208 0342-401896 0318-414292 0485-348100 0164-213355 010-5249414 024-6774255 0251-230815 030 2283491 0497-386885 035-5383338 074-2661560 0172-217834 0485-574454 0485-520012 076-5416026 076-5493854 076-5217586 076-5653003 035-6914112 0485-315152 0485-321444 0222-312112 070-3662265 070-3665058 070-3662600 070-3540412 070-3464748 070-3456971 070-3911094 070-3022010 0223-623132 0493-311112 0493-313167 0570-654321 0570-511500 0570-625799 0570-612335 0570-640915 0314-394844 0519-297177 0519-292454 078-6173700 078-6181235 0512-584736 0487-512746 0316-261000 0318-631211 035-5382066 0497-514250 040-2111960 040-2122056 040-2529259 040-2432096 040-2410041 040-2414454 040 2518105 0528-352400 0481-372626 0591-635636 0578-627199 0487-524020 0597 332494 0517-395341 0517-391800

GELDROP GELEEN GENEMUIDEN GOOR GORINCHEM GORINCHEM GOUDA GOUDA GOUDA GOUDA GOUDA GRAVE HAARLEM HAARLEM HAARLEM HASSELT HEELSUM HEEMSKERK HEEMSTEDE HEERDE HEEZE HELLENDOORN HELMOND HELMOND HELMOND HELMOND HENGELO, GLD HETEREN HOEVEN HOLLANDSCHEVELD HOLTEN HOOFDDORP HOOG KEPPEL HOOGEVEEN HOOGEZAND IJMUIDEN IJSSELMUIDEN IJSSELSTEIN KAMPEN KAMPEN KAMPEN KERKRADE KERKRADE KERKRADE-WEST KRIMPEN A/D IJSSEL LANDGRAAF LANDGRAAF LANDGRAAF LAREN LEENDE LEERDAM LEERDAM LEERSUM LEEUWARDEN LEEUWARDEN LEKKERKERK LEUSDEN MAASBRACHT MAASTRICHT MAASTRICHT MAASTRICHT MAASTRICHT MAASTRICHT MALDEN MEPPEL MILL MOERGESTEL MOLENHOEK MUNTENDAM MUSSELKANAAL NEDERWEERT NEEDE NIEUWE PEKELA NIEUWLEUSEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJMEGEN NIJVERDAL NOOTDORP

Service Apotheek Coevering Service Apotheek Kluis Service Apotheek de Muiden Goorse Service Apotheek Service Apotheek Laag Dalem Service Apotheek Poels Service Apotheek Driewegplein Service Apotheek Grendel B.V. (D) Service Apotheek Grendel B.V. (H) Service Apotheek Heerkens Service Apotheek Joh. Rond Service Apotheek Grave Marnix Service Apotheek Service Apotheek van Gogh Teyler Service Apotheek B.V. Service Apotheek Hasselt Service Apotheek Heelsum Service Apotheek Waterrijck BV Aerdenhout Service Apotheek B.V. Service Apotheek Heerde Service Apotheek Heeze Service Apotheek Schotman Service Apotheek De Bus Service Apotheek de Rijpel Service Apotheek Leliestraat Service Apotheek Leonardus Service Apotheek Hengelo Service Apotheek De Hoeve Service Apotheek Hoeven Service Apotheek Tjan

040-2854707 046-4742192 038-3855030 0547-285555 0183-648599 0183-660770 0182-591500 0182-520422 0182-512898 0182-537979 0182-533433 0486-472195 023-5256357 023-5367374 023-5353431 038-4773238 0317-350567 0251-206026 023-5240758 0578-692790 040-2264344 0548-654372 0492-552455 0492-511013 0492-543557 0492-508001 0575-461010 026-4722262 0165-504840 0528-342995

Service Apotheek Holten Service Apotheek Veen Service Apotheek Hummelo en Keppel Service Apotheek Duivenstede Service Apotheek Kranenborg B.V. IJmuider Service Apotheek Ledeboer Service Apotheek IJsselmuiden Service Apotheek Zenderpark Service Apotheek Brun Aqua Service Apotheek de Wetering Service Apotheek Ebbingepoort Service Apotheek MC de Linde Service Apotheek Terwinselen Service Apotheek M.C. West Kerkrade Service Apotheek Vrijhof

0548-361111 023-5617336 0314-381212

Service Apotheek Landgraaf Service Apotheek M.C. Putstraat Service Apotheek Nieuwenhagen Gooische Service Apotheek Laren Service Apotheek Leende Leerdamse Service Apotheek Service Apotheek Het Eiland Service Apotheek De Drie Leliën Service Apotheek Bilgaard Service Apotheek Boiten BV Service Apotheek Lekkerkerk Service Apotheek Leusden Service Apotheek Maasbracht Centrum Service Apotheek Schoepp Service Apotheek America Service Apotheek Caberg Service Apotheek Ten Horn Service Apotheek van Thoor Service Apotheek Malden Service Apotheek Rembrandt van Rijn Service Apotheek St. Willibrord Service Apotheek Moergestel Service Apotheek de Vuursteen Service Apotheek Eppinga Service Apotheek Musselkanaal Service Apotheek Maar Service Apotheek Neede Service Apotheek Nieuwe Pekela Service Apotheek Nieuwleusen Apotheek Servicepunt Hees Service Apotheek Binnendijk Service Apotheek Dukenburg Service Apotheek Hazenkamp Service Apotheek Malvert Service Apotheek Neerbosch-Oost Service Apotheek Nijmegen-Oost Service Apotheek Van der Ploeg Zuider Service Apotheek Service Apotheek Mijnhardt Service Apotheek Nootdorp

045-5697900 045-5327888 045-5312294 035 5382124 040-2062915 0345-612620 0345-618183 0343-453855 058-2660609 058-2121825 0180-669193 033-4942303 0475-464636 043-3212964 043-3632255 043-3432217 043-3634840 043-3546333 024-3582418 0522-246576 0485-453127 013-5130757 024-3880411 0598-622729 0599-413100 0495-626930 0545-292575 0597-646812 0529-483622 024-3730208 024-3771462 024-3441700 024-3592535 024-3443738 024-3782312 024-3606437 024-3297060 024-3550300 0548-612345 015-3107227

0528-262102 0598-393581 0255-514229 038-3314327 030-6868666 038-3312525 038-3322550 038-3312475 045-5466166 045-5667066 045-5415440 0180-515122

NUENEN NUENEN OIRSCHOT OISTERWIJK OMMEN OOSTERBEEK OUD GASTEL OUDE PEKELA OUDENBOSCH OUDEWATER PURMEREND PURMEREND RAALTE REEUWIJK RENKUM REUSEL REUVER RHENEN RHOON RIDDERKERK RIDDERKERK RIJNSBURG ROTTERDAM ROTTERDAM ROTTERDAM ROTTERDAM ROTTERDAM SASSENHEIM SCHIEDAM SINT WILLEBRORD SITTARD SITTARD

Service Apotheek Aan de Berg Service Apotheek Nuenen Service Apotheek Oirschot Service Apotheek De Voorste Stroom Ommer Apotheek Oosterbeekse Service Apotheek Service Apotheek Nieuw Gastel Pekelder Service Apotheek Service Apotheek Oudenbosch Service Apotheek Oudewater Kennedy Service Apotheek Service Apotheek Wheermolen Raalter Service Apotheek Service Apotheek Reeuwijk Service Apotheek Renkum Service Apotheek Reusel Service Apotheek Reuver Service Apotheek Deys Service Apotheek Portland Service Apotheek Bolnes Service Apotheek Slikkerveer Service Apotheek Rijnsburg De Binnenweg Service Apotheek Dorpsweg Service Apotheek Ramleh Service Apotheek Service Apotheek Pendrecht Service Apotheek Van Waert Service Apotheek Sassenheim Service Apotheek Nieuwland Saturnus Service Apotheek Service Apotheek de Baandert Service Apotheek OverhovenHoogveld SNEEK Service Apotheek van der Sluis SPIJKENISSE Service Apotheek Bernisse STEIJL TEGELEN Service Apotheek de Goede SUSTEREN Service Apotheek Susteren t HARDE Service Apotheek ‘t Harde TER AAR Service Apotheek ter Aar TILBURG Service Apotheek de Quirijnstok TILBURG Service Apotheek Klijsen UTRECHT Service Apotheek Koert B.V. UTRECHT Service Apotheek Medisina VAASSEN Service Apotheek Vaassen VEENDAM Service Apotheek Sorghvliet VEENDAM Service Apotheek van Aken VEGHEL Service Apotheek ‘t Zuid VEGHEL Service Apotheek Veghel VENLO Service Apotheek Groenveld VENLO Service Apotheek Pans VENLO Service Apotheek Wolters VIJFHUIZEN Service Apotheek Vijfhuizen VLISSINGEN Service Apotheek De Singel VOORBURG Service Apotheek Savalle WAALRE Service Apotheek Aalst-Waalre WAGENINGEN Service Apotheek van Weringh WASPIK Service Apotheek Waesbeeck WASSENAAR Service Apotheek Langstraat WASSENAAR Service Apotheek Wassenaar-Zuid WATERINGEN Service Apotheek De Beemd WATERINGEN Wateringse Service Apotheek WEERT Service Apotheek Hupperetz B.V. WERKENDAM Service Apotheek de Kruijf BV WIJCHEN Service Apotheek van Poppel WILDERVANK Service Apotheek Wildervank WINSCHOTEN Service Apotheek Boschplein WINSCHOTEN Service Apotheek Hommesplein WOERDEN Service Apotheek Woerden WOLVEGA Service Apotheek De Griffioen WOLVEGA Service Apotheek West ZAANDAM Service Apotheek ‘t Kalf ZANDVOORT Service Apotheek Beatrixplantsoen ZEIST Service Apotheek van Zanten ZETTEN Service Apotheek Midden-Betuwe ZEVENAAR Anjer Service Apotheek BV ZEVENHUIZEN (ZH) Service Apotheek ZevenhuizenMoerkapelle ZOETERMEER Buytenwegh Service Apotheek ZOETERMEER Centrum Service Apotheek ZUIDBROEK Service Apotheek GHC Oosterbroek ZUIDLAND Service Apotheek Zuidland ZUIDWOLDE Service Apotheek Zuidwolde ZWOLLE Service Apotheek AA-Landen

leef!

040-2906030 040-2833335 0499-571923 013-5210999 0529-451519 026-3332770 0165-518821 0597-614101 0165-336363 0348-561382 0299-423661 0299-474945 0572-351397 0182-392042 0317-312900 0497-620310 077-4741210 0317-612481 010-4933355 0180-413022 0180-412570 071-4079114 010-4772237 010-4813376 010-4522704 010-2931440 010-4808636 0252-210169 010-7891620 0165-386373 046-4525499 046-4584950 0515-425050 0181-690551 077-3732767 046-4493326 0525-653701 0172-605000 013-4555933 013-4551333 030-2718585 030-2612516 0578-569900 0598-618050 0598-613714 0413-367468 0413-243130 077-3540726 077-3820523 077-3821355 023-5580895 0118-412730 070-3001920 040-2221414 0317-412531 0416-313777 070-5111350 070-5179144 0174-210450 0174-293973 0495-534152 0183-503222 024-6411222 0598-696737 0597-412331 0597-413361 0348-500294 0561-612708 0561-616888 075-6159228 023-5713073 030 6916956 0488-420911 0316-341500 0180-328008 079-3212300 079-3164646 0598-450775 0181-451605 0528-373022 038-4541997

31

Extra weerstand

met de voedingssupplementen van Service Apotheek

Ook dáárvoor kunt u terecht bij uw Service Apotheek!