Oh, oh Rjo!
Over nut en noodzaak van eisen aan de jaarverslaggeving in het VO 5 februari 2015
© 2015 KPMG Accountants N.V. Alle rechten voorbehouden.
0
Agenda 1. Introductie 2. Normenkader 3. Verslaggeving in het onderwijs 4. Ervaringen continuïteitsparagraaf 5. Jaarverslaggeving nieuwe stijl 6. De rol van de accountant 7. De rol van de controller 8. Soft controls
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
1
2. Normenkader Wettelijk kader?
Regeling jaarverslaggeving onderwijs (Rjo) Titel 9 Boek 2 BW Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving RJ 400 (richtlijnen aangaande het jaarverslag) RJ 640 (richtlijn inzake organisaties zonder winstoogmerk) RJ 660 (richtlijnen voor Onderwijsinstellingen)
Vragen: Bent u bekend met deze wet- en regelgeving? Zo nee, welke niet? Wat vindt u het meest complex? Zo ja waarom? Dragen deze regels bij aan betere jaarverslagen? © 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
2
3. Verslaggeving in het onderwijs Uit welke hoofdstukken bestaat een jaarverslag? Bestuursverslag Jaarrekening Balans Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting Overige gegevens
Vragen: Kent een ieder deze indeling? Waar besteedt u het meeste tijd aan? © 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
3
3. Verslaggeving in het onderwijs Wat regelt de Rjo? Titel 9 Boek 2 BW en de RJ-richtlijnen van toepassing Vrijstellingen Titel 9 Boek 2 BW naar omvang niet van toepassing Toevoegen verslag Raad van Toezicht Afwijkende modellen Segmentatie bij meerdere sectoren IFRS niet toegestaan BAPO-lasten zijn periodelasten Continuïteitsparagraaf
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
4
3. Verslaggeving in het onderwijs Wat regelt de RJ660? Mogelijkheid opnemen eeuwigdurende vordering VO Rijksbijdrage verwerken in jaar van toekenning (geen matching) Segmentatie publiek en privaat eigen vermogen Verantwoording van OCW-subsidies (Model G) Opnemen en toelichten begroting (eigenlijk reeds RJ640) Modellen Specifieke onderwerpen voor het jaarverslag
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
5
3. Verslaggeving in het onderwijs Wijzigingen RJ660 Onderwijsinstellingen RJ660 gewijzigd: redactioneel, hernummering, verwijzingen naar de Rjo, schrappen overmatige verwijzingen naar ander RJ hoofdstukken. Van toepassing met ingang van boekjaar 2015, eerdere toepassing toegestaan. Nieuwe structuur: 1. Algemene uiteenzetting, met als subparagrafen: ■
Inleiding en toepassingsgebied;
■
Definities;
■
Wettelijke bepalingen;
2. Verwerking en waardering 3. Presentatie 4. Toelichting 5. Bijzondere onderwerpen, met als subparagrafen: ■
De invloed van de grootte van de rechtspersoon
■
Consolidatie
■
Kasstroomoverzicht
■
Universiteiten met medische faculteiten
■
Openbaarmaking financiële gegevens
■
Jaarverslag
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
6
3. Verslaggeving in het onderwijs Wijzigingen RJ660 Onderwijsinstellingen (vervolg) Belangrijke subsidievoorwaarden van overige subsidies dienen te worden toegelicht (660.405) Voor subsidies is toepassing van het matchingprincipe mogelijk. Voorwaarde hiervoor is de aanwezigheid van causaal verband tussen het doel van de subsidie en de activiteiten waaraan het besteed gaat worden. Hiervoor is 660.301 (versie 2015) gewijzigd door alleen t.a.v. de rijksbijdrage te stellen dat deze in het jaar van toekenning dien te worden gewijzigd
Wijzigingen Regeling jaarverslaggeving onderwijs (Rjo): Reeds eerder: verplicht stellen continuïteitsparagraaf Artikel 383c Titel 9 Boek 2 BW (toelichting bestuurdersbezoldiging) is meer niet van toepassing op de jaarverslaggeving van een onderwijsinstelling. Deze informatie wordt reeds verstrekt op basis van de WNT
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
7
3. Verslaggeving in het onderwijs Aankomende wijzigingen Regeling jaarverslaggeving onderwijs (Rjo): Verwijzing naar verplichte toepassing WNT en opnemen van vereiste informatie in de jaarrekening conform verantwoordingsmodel WNT Naast artikel 383c Titel 9 Boek 2 BW wordt ook artikel 383 uitgesloten. Deze informatie reeds vereist op basis van WNT Regelingen duurzame inzetbaarheid leiden op basis van RJ271.203 (opbouw van recht) tot een verplichting op de balans voorzover sprake is van opneembaar dan wel te verzilveren verlof. Gespaarde uren die een taakstelling ten behoeve van de instelling bevatten leiden derhalve niet tot een verplichting Bij mogelijkheid tot verzilveren (bij einde dienstverband) is sprake van een schuld. Indien dit niet het geval is dan is sprake van een voorziening (schatting). Het schattingselement betreft de inschatting van de blijfkans en discontering. Reeds gespaarde BAPO-verlofuren dienen nog steeds te worden verwerkt als periodekosten (geen verplichting) PO: voorziening voor gespaard ouderenverlof (57 jaar en ouder) VO: voorziening voor gespaard basisbudget (iedereen) en gespaard ouderverlof (57 jaar en ouder) © 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
8
4. Ervaringen continuïteitsparagraaf Wat zijn de ervaringen met de continuïteitsparagraaf? Heeft bijgedragen aan discussie rondom meerjaren perspectief Goed begin met continuïteitsparagraaf Cijfermatige deel meestal opgenomen Geldt in mindere mate voor risicoparagraaf Risicoparagraaf veelal te algemeen en daarmee niet altijd instelling specifiek Toelichting belangrijkste ontwikkelingen kan uitgebreider Gebruik gemaakt van geboden ruimte (groeimodel) Rol van de accountant niet altijd duidelijk Raad van Toezicht verslag soms plichtmatig
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
9
5. Jaarverslaggeving nieuwe stijl Huidig invulling jaarverslag
In verslaggeving zelf
In mindset
Nadruk op de financiële staten / jaarrekening
Beleid om het beleid
Verslaglegging op de juiste thema’s Geen rapportage over meerjarenstrategie
Procedure om de procedure Verantwoording leest niemand Vooral plichtmatig vullen, doen omdat het moet Primaire proces is kwantitatief en niet kwalitatief
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
10
5. Jaarverslaggeving nieuwe stijl Gewenste invulling jaarverslag In verslaggeving zelf
In mindset
Meer nadruk op realiseren van doelstellingen
Inzicht in kernactiviteiten
Afleggen van bredere verantwoording dan alleen financieel Openheid over positieve en negatieve zaken
Aansluiten op informatiebehoeften van alle stakeholders Realisatie doelstellingen en toekomstperspectief Vergroten van de toegevoegde waarde
Transparantie over besluitvorming Beloningsbeleid Benoeming sleutelfunctionarissen Locaties / vestigingen Onderwijsmethoden Investeringen © 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
11
5. Jaarverslaggeving nieuwe stijl Jaarverslaggeving nu en in de toekomst
Aspect
Nu
Vertrouwen
Beperkte transparantie (wettelijk verplichting)
Meer transparantie
Goed huisvader
Financiën
Alle vormen van kapitaal
Denken
Geïsoleerd
Geïntegreerd
Focus
Verleden, financieel
Verleden en toekomst; verbonden; strategisch
Tijd
Met name retrospectief
Meer richten op prospectieve informatie
Aanpassingsvermogen
Op basis van wet- en regelgeving
Helderheid
Toekomst (Intergrated reporting)
(verplichte onderwerpen)
Ingaan op individuele omstandigheden (waar gaat het echt om)
Omvangrijk en complex
Helder en relevant
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
12
5. Jaarverslaggeving nieuwe stijl Integrated reporting
Strategie
Cultuur
Integrated Thinking
Systemen
Verslaggeving
Waarde
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
13
5. Jaarverslaggeving nieuwe stijl Proces van waardecreatie
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
14
5. Jaarverslaggeving nieuwe stijl Vormen van kapitaal / bronnen Human capital (menselijk kapitaal) Vaardigheden, competenties, kennis en ervaring van het management en de medewerkers Manufactured capital (activa) Activa die worden ingezet in het proces van waardecreatie (bijv. huisvesting, leermiddelen) Intellectual capital (intellect) – Innovatieve vermogen van de instelling om bij te dragen aan waardecreatie Natural capital (natuurlijk kapitaal) – Inzet van grondstoffen om tot waardecreatie te komen (bijv. energie) Social capital (netwerk) – Toegang tot netwerken, interactie met stakeholders, relatie met de samenwerking
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
15
5. Jaarverslaggeving nieuwe stijl Gewenste eindresultaat Meer to-the-point verslaglegging
Drie stappen – Stap 1
Minder omvangrijk
Hogere doel vaststellen
Gericht op die onderwerpen die er toe doen
Hogere doel verbinden met 6 capitals
Meer volkomen verslaglegging Financieel Niet-financieel Impact reporting Meer gebalanceerde verslaglegging Zoet én zuur Ambities en resultaten
Verwachtingen van stakeholders inventariseren – Stap 2 KPIs formuleren op hogere doelstelling en benutten 6 capitals Uitvoeren van een materialiteitsanalyse – Stap 3 Samenbrengen van stap 1 en stap 2 in één verslag
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
16
5. Jaarverslaggeving nieuwe stijl Mogelijke opzet verslag Context Sociale trends
Verantwoording Materialiteitsanalyse Materiële thema’s
Verzorgingsgebied
– Ambities
Wet- en regelgeving
– Resultaten (tekst en KPIs)
Stakeholderverwachtingen Waardecreatie Activiteiten van de school USPs van de school Strategie en doelstellingen
Benchmarking in Vensters Toelichting Nieuwe initiatieven en genomen acties Verwachtingen over volgend jaar
Doelstellingen en ambities Risico’s en beheersing daarvan Governance en organisatiestructuur © 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
17
6. Rol van de accountant Welke opdracht heeft de accountant? Controleren van de getrouwheid van de jaarrekening en de verenigbaarheid van het bestuursverslag met de jaarrekening Controleren van de rechtmatige besteding van de rijksbijdrage Onderzoek naar de rechtmatige verkrijging van de rijksbijdrage (bekostiging) Conform controleprotocol OCW rapporteren over bepaalde onderwerpen Aanwezigheid van VOG’s Naleven Aanbestedingswet Naleven WNT Naleven Regeling beleggen en belenen Maatschappelijke functie: In overleg met Inspectie van het Onderwijs In overleg met Algemene Rekenkamer In overleg met sectorvertegenwoordiging (VO-Raad) © 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
18
6. Rol van de accountant Welke veel voorkomende bevindingen heeft de accountant? de jaarafsluiting was vertraagd doordat op enkele onderdelen niet met de vereiste kwaliteit de balansdossiers met analyses waren aangeleverd samenhang totstandkoming jaarverslag en jaarrekening als geheel voor verbetering vatbaar controleverschillen geconstateerd waardoor diverse correcties hebben plaatsgevonden; resultaat uiteindelijk belangrijk anders dan voor controle mede door het ontbreken van tussentijdse periodeafsluitingen blijft uitzoekwerk te lang liggen (tussenrekeningen) de inrichting van de geautomatiseerde omgeving maakt het niet mogelijk gebruik te maken van automated controls waardoor de controle minder efficiënt en op een gegevensgerichte wijze diende te worden uitgevoerd als gevolg van het niet naleven van maatregelen van interne controle, het ontbreken daarvan of het niet zichtbaar vastleggen daarvan kon niet gesteund kon worden op maatregelen van interne controle
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
19
8. Soft controls
Onderwijsinstellingen hebben over het algemeen diverse procedures, gedragscodes en (klokkenluiders)regelingen getroffen om de integriteit te waarborgen. Welke regelingen gelden er binnen uw werkkring? Worden deze actief onder de aandacht gebracht? Helpen deze om integriteit te waarborgen?
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
20
8. Soft controls 1. In welke mate is uw leidinggevende bereid om in de besluitvorming de kernwaarden van de uw instelling te laten prevaleren boven andere waarde? 2. Is het voor de medewerkers zichtbaar dat uw leidinggevende een positief effect heeft op de controleomgeving door te voldoen aan de ‘eigen’ standaarden? 3. In welke mate stimuleert uw leidinggevende om dilemma’s te bespreken of om kritiek te uiten rondom onzekerheden over de getrouwheid van de administratie/of overige onregelmatigheden ten aanzien van bijvoorbeeld financieel beleid, wetenschappelijke integriteit, declaraties etc? 4. In welke mate is uw leidinggevende competent bij het inschatten en het beheersen van de risico’s die de organisatie loopt? 5. Wordt ongewenst gedrag rondom de interne beheersing van de organisatie zichtbaar gesanctioneerd?
© 2015 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263683, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.
21
Vragen?
Hubert Visser Partner KPMG Accountants N.V. Tel.: 070-3382216 E-mail:
[email protected]
© 2015 KPMG Accountants N.V. Alle rechten voorbehouden.
22
Deze presentatie is opgesteld door KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer KvK 33263683, lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (“KPMG International”), een Zwitserse entiteit. Dit voorstel is pas van kracht zodra partijen – al dan niet na onderhandeling –er definitieve overeenstemming over hebben bereikt, die wordt neergelegd in een getekende opdrachtbevestiging of overeenkomst. Deze presentatie is onder voorbehoud van het volledig en toereikend afronden van KPMG’s gebruikelijke cliënt- en opdrachtacceptatieprocedures. KPMG International verleent geen diensten aan klanten. Geen enkel lid van het KPMG-netwerk heeft de bevoegdheid om KPMG International of enig ander lid jegens derden te binden of tot iets te verplichten, noch heeft KPMG International de bevoegdheid om enig ander lid te binden of tot iets te verplichten. © 2015 KPMG Accountants N.V. . Alle rechten voorbehouden. Geprint in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.