PESA en/of TESE behandeling
In overleg met uw behandelend arts heeft u een afspraak gemaakt voor een PESA- en/of TESE-ingreep. In deze folder vindt u informatie over beide ingrepen. Heeft u na het lezen van de folder nog vragen, stel ze dan aan de uroloog of verpleegkundig specialist. Zij geven u graag uitleg.
PESA Percutane Epididymale Sperma Aspiratie
De PESA-behandeling wordt uitgevoerd als er aanwijzingen zijn dat zaadcellen wel worden aangemaakt, maar niet in het sperma terechtkomen. Bij een PESAbehandeling wordt vocht met een dunne naald opgezogen uit de bijbal. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving. Tijdens de ingreep is een analist aanwezig die ter plaatse het opgezogen vocht onder een microscoop bekijkt. Als de analist zaadcellen vindt, worden deze ingevroren en opgeslagen voor de ICSI-behandeling (Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie). Voor de opslag van zaadcellen moet u een contract ondertekenen. U leest hierover meer in de folder ‘Opslag van zaadcellen’. In totaal neemt de ingreep ongeveer drie kwartier in beslag. Wij raden u aan om na de behandeling een strakke onderbroek of zwembroek te dragen. Dit houdt de balzak op zijn plaats, wat minder napijn geeft. Bewegingen van de balzak kunnen in het begin gevoelig zijn.
TESE Testiculaire Sperma Extractie
De TESE-behandeling wordt uitgevoerd wanneer er geen of onvoldoende zaadcellen in het sperma zijn aangetroffen. Soms is het de volgende stap na een PESA-behandeling. TESE is een chirurgische ingreep, die meestal onder plaatselijke verdoving plaatsvindt. Wanneer dit niet mogelijk is, bespreekt de uroloog andere opties met u. Bij de TESE-ingreep opent de uroloog de balzak en de teelbal en neemt een biopt uit de teelbal. Meestal kiest de uroloog voor de grootste teelbal. Het is ook mogelijk dat een biopt uit beide teelballen wordt genomen. Tijdens de ingreep is een analist aanwezig die het weefsel uit de teelbal meeneemt naar het fertiliteitslab om het te onderzoeken op de aanwezigheid van zaadcellen. Ongeveer twee tot vier uur na de ingreep is bekend of er wel of geen zaadcellen aanwezig zijn. Als er zaadcellen worden aangetroffen, worden deze ingevroren en opgeslagen voor de ICSI-behandeling.
1
Voor de opslag van zaadcellen moet u een contract ondertekenen. U leest hierover meer in de folder ’Opslag van zaadcellen’. De ingreep neemt in totaal een uur in beslag.
PESA en/of TESE: poliklinische ingreep
U kunt de afspraak voor de ingreep laten plannen op de polikliniek bij het planningsbureau, route 725, balie D. Het is belangrijk om op de dag van de ingreep: Een rolstoel mee te brengen naar de polikliniek. Deze staan bij de hoofdingang van het Radboudumc. Een recente medicatielijst mee te nemen (wanneer u medicatie gebruikt). Deze kunt u opvragen bij uw apotheek. Een strakke onderbroek of zwembroek EN een wijde bovenbroek (bijvoorbeeld een joggingbroek) mee te brengen om na de ingreep aan te doen. Eventueel iets te eten of te drinken mee te nemen.
• • • •
Na een PESA-ingreep mag u vrijwel direct naar huis. Bij een TESE-ingreep blijft u op de polikliniek totdat u de uitslag van de arts heeft gekregen en de wondcontrole heeft plaatsgevonden. In de tussentijd mag u eten en drinken. Voordat u naar huis kunt, moet u een keer geplast hebben.
Belangrijke leefregels
De teelbal heeft ongeveer 74 dagen nodig om zaadcellen aan te maken. Voor een zo optimaal mogelijke behandeling adviseren wij u de volgende leefregels te hanteren en tenminste gedurende 74 dagen voor een PESA-, TESE- of ICSIbehandeling te volgen. Niet roken. Geen drugs gebruiken. Alcoholpieken vermijden. U mag dagelijks 1 consumptie alcohol drinken; beperk uw alcoholinname op feestjes tot 2 eenheden. Het werkt niet om te ‘sparen’ om bij een bepaalde gelegenheid meer dan twee eenheden te kunnen drinken. Hogere temperaturen ter hoogte van de balzak vermijden. Dit betekent: Geen elektrische deken en/of stoelverwarming gebruiken
• • •
• -
2
- Geen waterbed - Niet baden, maar kort douchen - Geen sauna/jacuzzi/bubbelbad of wellness - Een laptop niet op schoot houden, ook niet met een kussen ertussen - De mobiele telefoon zoveel mogelijk in de jaszak houden • Dagelijks minimaal 30 minuten bewegen (wandelen/fietsen). Als u sport, houd • • • •
dit dan op hetzelfde niveau. Als u vaak aan spinning of wielrennen doet, breng dit dan terug naar maximaal eenmaal per week. Op de polikliniek overleggen we met u of u dit schema kunt verzwaren. Verzorgingsproducten, zoals dag-, nacht- en rimpelcrême, vermijden. Deze bevatten weekmakers. Shampoo, douchezeep, deodorant en after shave zijn wel toegestaan. Gezonde voeding eten (vezel- en vitaminerijk, vet- en suikerarm). Starten met een Multi-vitamine-preparaat. Er zijn veel supplementen op de markt. Met sommige producten zijn studies uitgevoerd. Heeft u hierover vragen, dan kunt u op maandagen tussen 15:00 en 16:00 uur bellen met het fertiliteitsteam, via (024) 366 81 83. Als u binnen de termijn van 74 dagen voor een behandeling koorts heeft gehad (temperatuur van 38*C of hoger), meldt u dit dan. Eén moment van ziekte of koorts kan genoeg zijn om aanwezige zaadcellen te vernietigen. Om uzelf de beste kans te geven dat er zaadcellen gevonden worden is het belangrijk dat u 74 dagen voorafgaand aan de ingreep niet ziek bent geweest of geen koorts heeft gehad. Hoe moeilijk dat ook kan zijn, bel ons en stel de ingreep uit.
Erfelijkheidsonderzoek
Tijdens uw eerste bezoek aan de polikliniek Urologie wordt uw bloed onderzocht. Hiermee wordt ook erfelijkheidsonderzoek gedaan, als dit nog niet elders is gebeurd. We willen uitsluiten dat een erfelijke afwijking oorzaak is van de onvruchtbaarheid. De uitslag van dit onderzoek kan tot gevolg hebben dat wij u geen behandeling (PESA/TESE) kunnen aanbieden. De bloeduitslagen worden enkele weken na uw bezoek, poliklinisch met u besproken. Bij een afwijkende uitslag krijgt u een afspraak met een arts van de afdeling Klinische Genetica die u zal uitleggen wat de uitslag voor u betekent.
3
Voorbereiding
De ingreep gebeurt steriel. Wij verzoeken u thuis uw balzak en het gebied er omheen te scheren. Doe dit bij voorkeur een week vóór de ingreep, zodat eventuele wondjes de tijd hebben om te genezen. Dit vermindert het risico op infectie. Vanwege de steriele omgeving mag uw partner niet bij u blijven tijdens de TESE. Tijdens de PESA mag uw partner wel bij u blijven. Een uur voorafgaand aan uw ingreep kunt u 1000 mg paracetamol innemen. Als u dit wilt, kunt u op de poli een rustgevende tablet krijgen, met name Oxazepam®.
De ingreep
Tijdens de ingreep hoeft alleen het onderlichaam ontbloot te zijn. De balzak wordt bestreken met jodium en er worden steriele doeken omheen gelegd. Vervolgens wordt u plaatselijk verdoofd. Bij een TESE-ingreep opent de uroloog het kapsel om de bal (tunica albuginea) met een kleine snede zodat het biopt kan worden afgenomen. Daarna sluit de uroloog alles met oplosbare hechtingen.
Nazorg
Vanwege de verdoving en de kans op nabloeden, mag u niet zelf naar huis wandelen, fietsen, rijden of met het openbaar vervoer reizen. Daarom verzoeken we u iemand mee te nemen die u naar huis rijdt. U kunt overwegen om een derde persoon mee te nemen, zodat u of uw partner niet zelf hoeven te rijden. Deze persoon kan bovendien u en uw partner ondersteunen tijdens deze procedure. Hoewel het een kleine ingreep is, is het verstandig dat u na de behandeling een aantal adviezen in acht neemt. Dit voor een goed verloop van uw herstel en om de kans op nabloedingen te verminderen. De dag na de behandeling mag u weer douchen. Baden, zwemmen en saunabezoek is weer toegestaan als de wond goed genezen is. Adviezen Neem de eerste drie dagen volledige rust. Draag de eerste week een strakke onderbroek of zwembroek. Deze houdt de balzak op zijn plaats waardoor de pijn vermindert. Neem zeven dagen rust, als u een actief beroep heeft; deze rustperiode vermindert de kans op nabloedingen.
• • •
4
• • • •
De eerste vier weken na de ingreep wordt sporten (bijvoorbeeld judo, voetbal, hockey, maar ook darten en biljarten) afgeraden. Voorzichtig wandelen mag wel weer na één week. Na vier weken kunt u uw normale activiteiten weer langzaam hervatten. Bij pijn na de ingreep kunt u paracetamol tabletten innemen (maximale dosis, 4 x 500 tot 1000 milligram per dag, tenzij anders vermeld). Gemeenschap kan vanaf de zevende dag, indien de pijn het toelaat. Masturberen kan vanaf de vierde dag, indien de pijn het toelaat.
Uitslag en controle
Twee weken na de ingreep heeft u een afspraak op de polikliniek Voortplantingsgeneeskunde. U kunt deze afspraak al maken op het moment dat de datum van de PESA- of TESE-ingreep bekend is. De fertiliteitsarts bespreekt met u en uw partner het resultaat en de gevolgen voor de toekomst. Als de wond vlot geneest, hoeft u niet meer op controle te komen bij de uroloog of verpleegkundig specialist. Neem bij twijfel altijd contact op. Zo nodig wordt een afspraak gemaakt. Omdat het verwijderde testisweefsel niet opnieuw aangroeit, is het noodzakelijk om te onderzoeken of uw testosteronwaarde niet teveel is afgenomen. Testosteron is belangrijk voor de sterkte van botten en spieren gedurende het hele leven. Bij een te lage testosteronwaarde kunt u als het ware ‘overgangsklachten’ krijgen. Eén jaar na de TESE-ingreep bezoekt u opnieuw de polikliniek Urologie/ de huisarts. Uw testosteronwaarde wordt dan gecontroleerd en er wordt een echografie van de balzak (het scrotum) gemaakt. Met het echografisch onderzoek wordt gekeken of uw teelbal goed hersteld is van de behandeling. U kunt hiervoor zelf drie maanden van tevoren een afspraak maken.
5
Belangrijke informatie: Teelbalkanker
Mannen met een verminderde vruchtbaarheid hebben een hoger risico op teelbalkanker. Bij een TESE-behandeling nemen we daarom ook een klein stukje weefsel af voor celonderzoek. Dit weefsel onderzoeken we op sporen of voortekenen van teelbalkanker. Het onderzoek van dit weefsel duurt vier tot zes weken. Zes weken na de ingreep heeft u een belafspraak voor het bespreken van dit resultaat. Als u dit wilt, kunt u hiervoor ook een poliklinische afspraak maken. Na de ingreep blijft zelfonderzoek van de teelbal belangrijk. Het is voldoende als u eenmaal per zes weken de teelbal zelf onderzoekt. Wanneer u twijfelt, vraag dan de huisarts om een echo van het scrotum. De PESA/TESE ingreep zelf verhoogt de kans op teelbalkanker niet of leidt niet tot kanker.
Annuleren van afspraken
Wanneer u niet in de gelegenheid bent om de ingreep door te laten gaan willen wij u dringend verzoeken dit zo spoedig mogelijk aan ons te laten weten. Dit om alle plekken te benutten en andere patiënten niet onnodig lang te laten wachten. Voor het annuleren van afspraken kunt u ook het contactformulier invullen op onze website: www.radboudumc.nl/afspraakurologie
Contact met fertiliteitsteam - voor vragen met betrekking tot de man Op maandagen tussen 15:00 en 16:00 uur kunt u telefonisch vragen stellen, via (024) 366 81 83. Dit telefoonnummer is niet bedoeld voor het verkrijgen van labuitslagen.
6
Ruimte voor uw notities
10-2015-6208
Adres Polikliniek Urologie Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 725, Poliplein C0 6525 GA Nijmegen Contact Polikliniek 024 - 361 38 03 telefonisch bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.00 - 17.00 uur Short Stay Unit 024 - 361 3473 (bereikbaar op werkdagen) Verpleegafdeling 024 - 361 34 20
Radboud universitair medisch centrum
