Vroegtijdige weeën en/of een dreigende vroeggeboorte BEHANDELING
Vroegtijdige weeën en/of een dreigende vroeggeboorte Je leest deze folder omdat je te maken hebt met vroegtijdige weeën en/of een dreigende vroeggeboorte. In de folder lees je wat we hier precies mee bedoelen en wat de oorzaken kunnen zijn. Ook vind je informatie over onderzoeken die je kunt verwachten en mogelijke behandelingen. Na behandeling zijn er twee mogelijkheden: de bevalling zet door of niet. We beschrijven beide situaties en wat die betekenen voor jou en je baby.
Normale zwangerschapsduur
erop gericht om de bevalling zoveel mogelijk uit te stellen. De baby komt dan meer volgroeid ter wereld.
Een zwangerschap duurt gemiddeld 40 weken. Een zwangerschapsduur van 37 tot 42 weken beschouwen we als de optimale zwangerschapsduur om te bevallen.
Wat zijn (vroegtijdige) weeën? Weeën zijn pijnlijke samentrekkingen van de baarmoeder. Ze zorgen ervoor dat de baarmoedermond opengaat (ontsluiting). Als de weeën meer dan 3 weken voor de uitgerekende datum beginnen, spreken we van vroegtijdige weeën. Vroegtijdige weeën voelen niet anders dan weeën rond de uitgerekende datum. Weeën zijn pijnlijk en komen regelmatig. Door de weeën kun je wat bloed, slijm en/of vruchtwater verliezen.
Vroegtijdige weeën Als je weeën krijgt vóór week 37 van de zwangerschap, noemen we die ‘vroegtijdig’. Bij vroegtijdige weeën is de kans groter dat ook de bevalling te vroeg komt. Hoewel het kindje dan al helemaal is aangelegd, zijn met name de longetjes en hersenen dan nog onvoldoende ontwikkeld. Een te vroeg geboren baby heeft daarom vaak extra medische zorg nodig. Hoe vroeger de bevalling, hoe groter de kans dat de baby extra zorg nodig heeft. Momenteel ligt de grens voor levensvatbaarheid rond 25/26 weken. De behandeling van vroegtijdige weeën is 1
Harde buiken
Het is, ook voor de gynaecoloog, niet makkelijk in te schatten wanneer een zwangere vrouw een grote kans heeft om vroegtijdig te bevallen. Ook als je regelmatig baarmoedersamentrekkingen hebt en de gynaecoloog denkt dat het vroegtijdige weeën zijn, betekent dat nog niet dat de bevalling dan ook te vroeg komt. Zelfs zonder behandeling blijft de baby uiteindelijk vaak lang genoeg zitten.
Harde buiken zijn geen weeën, maar normale samentrekkingen van de baarmoeder. Deze komen meestal niet met regelmatige tussenpozen, zoals weeën, maar verspreid over de dag. Harde buiken zijn vaak meer ongemakkelijk dan echt pijnlijk. Ze veroorzaken geen ontsluiting.
Mogelijke oorzaken van vroeggeboorte
Inwendig onderzoek Om in te schatten of een vroeggeboorte dreigt, kan de verloskundige of gynaecoloog verschillende onderzoeken doen. Het belangrijkste onderzoek is inwendig onderzoek (vaginaal toucher). De verloskundige of gynaecoloog voelt dan met 2 vingers in de vagina of er ontsluiting is en of de baarmoedermond te zacht is voor de zwangerschapsduur. Als er toenemende ontsluiting is of toenemende veranderingen van de baarmoeder spreekt men van een dreigende vroegtijdige bevalling.
In Nederland wordt 7 tot 8% van alle baby’s te vroeg geboren. Vaak is de oorzaak onbekend. Wel kennen we een aantal risicofactoren. De kans op een vroegtijdige bevalling blijkt groter in de volgende situaties: • Je bent al een keer eerder te vroeg bevallen. • Je hebt een operatie gehad waarbij de baarmoedermond is verkort (bijvoorbeeld bij een conisatie). • Jouw moeder heeft vroeger het DEShormoon gebruikt (DES (diëthylstilbestrol) is een middel dat artsen tussen 1947 en 1974 o.a. bij een dreigende miskraam of vroeggeboorte voorschreven). Bij DES-dochters kan de baarmoedermond verkort zijn. • Je bent zwanger van een meerling. • Je hebt te veel vruchtwater (polyhydramnion). • Je hebt bloedverlies. • De vliezen breken te vroeg. • Je hebt een slappe baarmoedermond (cervixinsufficiëntie). • Je bent ziek tijdens de zwangerschap (bijvoorbeeld blindedarmontsteking of longontsteking).
Andere mogelijke onderzoeken:
Inwendige echo Dit is een echoscopisch onderzoek om de lengte van de baarmoedermond te meten. Een dunne echosonde wordt voorzichtig ingebracht in de vagina. Voor dit onderzoek moet je blaas leeg zijn. Het onderzoek is onschadelijk voor je kindje en veroorzaakt geen vroege weeënactiviteit. Een lengte van de baarmoedermond van meer dan 35 mm is geruststellend, terwijl een lengte minder dan 15 mm een aanwijzing is voor een vroegtijdige bevalling.
Uitwendige echo
Onderzoek
Dit is een ‘gewone’ echo, waarbij met de 2
NICU (Neonatale Intensive Care). Wij werken het meest samen met het dichtbij gelegen Wilhelmina Kinderziekenhuis.
geleider over de buikwand wordt bewogen. Hiermee kan de arts de ligging en grootte van de baby, de placenta en de hoeveelheid vruchtwater onderzoeken.
Welke behandeling het best past bij een dreigende vroeggeboorte, hangt af van een aantal dingen: • de duur van de zwangerschap; • je conditie; • de conditie van je kind; • de mate van ontsluiting.
Kweek Met een wattenstokje wordt een beetje vocht of materiaal afgenomen van de ingang van de vagina om eventuele infectiesjeit te sluiten.
Urineonderzoek Je urine wordt onderzocht om te zien of je een blaasontsteking hebt.
Hierna volgt een opsomming van mogelijke behandelingen.
CTG (cardiotocografie)
Bedrust
Een CTG is een registratie van de hartslag van de baby en van de weeënactiviteit. Dit zegt iets over de gezondheid van de ongeboren baby. Voor deze registratie krijg je twee banden om je buik met daaraan twee ronde sensoren. Eén sensor registreert de hartslag van de baby. De andere registreert de samentrekkingen van de baarmoeder. De registratie duurt ongeveer 30 minuten.
Bedrust geeft minder harde buiken en vermindert de kans op vroeggeboorte.
Behandeling van blaasontsteking Als je een blaasontsteking hebt, krijg je daarvoor antibiotica. Behandeling van de ontsteking vermindert vaak al de weeënactiviteit.
Weeënremmende medicijnen Waarom weeënremmers?
Behandeling van een dreigende vroeggeboorte
Wanneer je tussen de 29 en 34 weken zwanger bent, kan je arts besluiten om je weeënremmende medicijnen te geven. De bedoeling hiervan is om de bevalling uit te stellen. Je krijgt ook een injectie met een middel om de longrijpheid van de baby te versnellen (zie ook hierna bij ‘corticosteroïden’). Door de bevalling uit te stellen, krijgt dit middel de kans om te werken. Ook kan het uitstel van de bevalling ervoor zorgen dat er tijd genoeg is voor overplaatsing naar een ander ziekenhuis.
Als na de onderzoeken de kans groot lijkt op een vroegtijdige bevalling, adviseert de gynaecoloog een opname in het ziekenhuis. Waar je het beste opgenomen kunt worden, hangt af van de zwangerschapsduur. Vanaf een zwangerschapsduur van 31 weken en een gewicht van 1000 gram kunnen pasgeboren baby’s goed behandeld worden in het St. Antonius Ziekenhuis. Ben je minder dan 31 weken zwanger, dan krijg je de beste zorg op een gespecialiseerde afdeling voor te vroeg geboren baby’s: een zogeheten
Atosiban 3
Wat kun je zelf doen?
Het medicijn dat wij gebruiken om de weeën te remmen heet atosiban. Het werkt tegen het weeënstimulerend hormoon oxytocine. Je lichaam maakt oxytocine aan om de baarmoeder te laten samentrekken en zo dus de bevalling op gang te laten komen. Omdat dat in jouw geval nog te vroeg is, proberen we het te remmen met atosiban. Het middel heeft geen belangrijke bijwerkingen voor moeder en kind. Je krijgt het via een infuus, meestal voor twee dagen (48 uur).
Je houdt zoveel mogelijk bedrust. Wel mag je naar het toilet gaan en douchen. Heb je het gevoel dat de weeën veranderen, vaker komen en/of pijnlijker worden, of beweegt je kind minder dan je gewend was? Meld dit dan aan de verpleegkundige.
Afdeling Neonatologie Vanaf een zwangerschapsduur van 31 weken kunnen pasgeborenen in het St. Antonius Ziekenhuis verzorgd worden. De afdeling Neonatologie heeft twaalf high care couveuses en drie medium care couveuses met bewaking. De couveuseafdeling is vlakbij de kraamsuites van St. Antonius Alnatal. Als je dat wilt, kun je voor de geboorte al gaan kijken op de afdeling Neonatologie of persoonlijk vragen stellen aan een kinderarts.
Andere middelen Soms adviseert de gynaecoloog andere weeënremmers: Indocid® zetpillen of Adalat® tabletjes. Als dit voor jou geldt krijg je hier apart uitleg over.
Corticosteroïden (bijnierschorshormoon) In combinatie met de weeënremmende medicijnen krijg je corticosteroïden (bijnierschorshormonen). Deze bevorderen de rijping van de longen van je kind. Je krijgt de hormonen via twee injecties, met 24 uur ertussen. Het duurt ongeveer 48 uur voordat de corticosteroïden zijn ingewerkt. Daarna wordt over het algemeen de weeënremming gestopt en een eventuele vroeggeboorte geaccepteerd.
Als de bevalling niet doorzet Als de weeënactiviteit afneemt of zelfs stopt, is bedrust niet meer nodig. Je kunt dan geleidelijk aan weer gewoon gaan rondlopen. Als dit goed gaat en de weeënactiviteit niet weer toeneemt, mag je na een paar dagen weer naar huis. Het advies is wel om thuis nog zoveel mogelijk rust te houden. Pas als blijkt dat de weeënactiviteit niet terugkomt, pakt je je dagelijkse activiteiten weer op. Je kunt dan als je dat wilt ook gerust weer seks hebben. Ook kun je eventueel weer gaan werken. Als je eerder bij de verloskundige of huisarts onder controle was, is het eventueel mogelijk dat deze later de zorg weer 4
overneemt.
Als de bevalling doorzet Een premature baby kan meestal op de natuurlijke manier geboren worden. Tijdens de bevalling is in de meeste gevallen een kinderarts aanwezig of direct oproepbaar. Omdat een te vroeg geboren baby minder reserves heeft dan een voldragen baby, bewaken wij de hartslag van je kind tijdens de bevalling. Afhankelijk van de zwangerschapsduur wordt de baby vrij snel na de geboorte in de couveuse gelegd om afkoeling te voorkomen. Ook aan een te vroeg geboren baby kun je borstvoeding geven. Het drinken aan de borst gaat alleen vaak minder goed, omdat de zuigreflex nog niet krachtig genoeg is. In dit geval is kolven een goede oplossing. De afgekolfde moedermelk wordt dan via een slangetje (sonde) gegeven. Bij St. Antonius Alnatal en op de afdeling Neonatologie werken lactatiekundigen, waarbij je terecht kunt met al je vragen rond borstvoeding.
Vragen Heb je na het lezen van deze folder nog vragen? Stel ze dan gerust aan je verpleegkundige en/of behandelend arts.
5
St. Antonius Alnatal Telefoon 088 - 320 64 00 Telefoon spoed 088 - 320 64 11 (24 uur per dag bereikbaar)
[email protected] www.antoniusalnatal.nl
Locaties St. Antonius Alnatal St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn) St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein
6
Meer weten? Ga naar www.antoniusalnatal.nl
AN 27/05-’13
Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis
