Vroegtijdige weeën en dreigende vroeggeboorte Informatie voor patiënten
F0177-3415 oktober 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44 MCH Westeinde, Lijnbaan 32, Postbus 432, 2501 CK Den Haag 070 330 20 00
Inleiding Soms gebeurt het dat u voor de 37ste zwangerschapsweek weeën krijgt, of dat uw vliezen breken. U komt dan zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. Als het mogelijk is wordt geprobeerd om de bevalling zo lang mogelijk uit te stellen, zodat uw baby de kans heeft om volgroeid geboren te worden. Deze folder geeft informatie over mogelijke oorzaken, gevolgen en de behandeling van vroegtijdige weeën en gebroken vliezen.
Vroegtijdige weeën Een zwangerschap duurt gemiddeld 40 weken. Tussen de 37 en 42 weken wordt beschouwd als een normale zwangerschapsperiode. Weeën die beginnen voor week 37 worden ‘vroegtijdig’ genoemd. Vroegtijdige weeën kunnen leiden tot een te vroege bevalling. Weeën zijn pijnlijke samentrekkingen van de baarmoeder die leiden tot ontsluiting van de baarmoedermond. Weeën zijn vaak pijnlijk en treden regelmatig op. Als gevolg van weeën kan verlies van wat bloed, slijm en/of vruchtwater optreden. Vroegtijdige weeën voelen niet anders dan weeën rond de uitgerekende datum. Weeën zijn iets anders dan ‘harde buiken’. Harde buiken zijn oefensamentrekkingen van de baarmoeder en leiden niet tot ontsluiting van de baarmoedermond. Harde buiken worden eerder als ongemakkelijk dan als pijnlijk ervaren. Ze treden meestal niet regelmatig op, maar verspreid over de dag. Het hebben van harde buiken is een normaal verschijnsel. Frequente harde buiken kunnen leiden tot weeën.
Vroegtijdig gebroken vliezen Soms begint een voortijdige bevalling met het breken van de vliezen. U kunt dit merken aan vochtverlies uit de vagina. Wanneer u vochtverlies heeft moet u contact opnemen met uw verloskundige of met het ziekenhuis. Er wordt u dan geadviseerd naar het ziekenhuis te komen voor controle. Hier wordt dit vocht opgevangen om vast te stellen of het om vruchtwater gaat en niet om urine of vaginale afscheiding. Als de vliezen te vroeg breken kan de bevalling op gang komen. Ook is er risico op een infectie doordat bacteriën via de vagina in het lichaam en bij de baby kunnen komen. Zowel moeder als kind kunnen ziek worden. Omdat Vroegtijdige weeën en dreigende vroeggeboorte • F0177-3415 • oktober 2015
2
bij vroegtijdig gebroken vliezen de baby nog niet voldoende volgroeid is, is dat een extra risico en is het belangrijk dat zowel moeder en kind goed in de gaten gehouden worden. Daarom wordt de temperatuur van de moeder en de hartslag van het kind goed in de gaten gehouden.
Oorzaken In Nederland wordt 7 tot 8% van alle baby’s te vroeg geboren. Vaak is de oorzaak onbekend. De kans op een vroegtijdige bevalling is hoger als: - u al een keer eerder te vroeg bent bevallen - u een operatie heeft gehad in de baarmoeder waarbij de baarmoedermond is verkort - uw moeder vroeger het DES-hormoon heeft gebruikt (diëthylstilbestrol): een hormoon dat artsen tussen 1947 en 1974 bij een dreigende miskraam of vroeggeboorte voorschreven. Het gebruik van dit hormoon kan bij dochters leiden tot een verkorte baarmoedermond - u zwanger bent van een tweeling of drieling (meerling) - er te veel vruchtwater is (dit noemt men ook wel polyhydramnion), - u bloed verliest - de vliezen te vroeg breken - er sprake is van een slappe baarmoedermond (cervixinsufficientie)
Onderzoek In het ziekenhuis wordt er onderzoek gedaan om te bepalen hoe groot de kans op een vroeggeboorte is: • Echo-onderzoek van de baarmoedermond om te beoordelen of er al ontsluiting is. Als dit onderzoek niet voldoende informatie geeft, doet de arts een inwendig onderzoek (toucheren). • Echo-onderzoek om de ligging van de baby, de placenta en de hoeveelheid vruchtwater te onderzoeken. • Als er sprake is van vochtverlies, wordt dit opgevangen om te onderzoeken of het vruchtwater is. • Er worden kweken afgenomen van de ingang van de schede, de urinebuis, de baarmoedermond en de anus om eventuele infecties uit te sluiten. De arts brengt een speculum (eendebek) in de vagina in en neemt met een Vroegtijdige weeën en dreigende vroeggeboorte • F0177-3415 • oktober 2015
3
wattenstaafje wat materiaal af. Dit wordt opgestuurd naar het laboratorium voor onderzoek. De uitslag duurt 3-5 dagen. • Uw urine wordt onderzocht om te beoordelen of u geen blaasontsteking heeft. Dit kan weeën kan veroorzaken. • Uw pols, temperatuur en bloeddruk worden gemeten. • Afhankelijk van de zwangerschapsduur wordt er een CTG (hartfilmpje van de baby) gemaakt. Hierbij worden gedurende ongeveer een half uur twee doppen op uw buik gezet met behulp van elastische banden; één meet de hartslag van de baby, de andere meet de samentrekkingen van de baarmoeder. Resultaten hiervan worden in een grafiek weergegeven op de computer en door uw arts beoordeeld. • Bloedonderzoek kan eventueel nog aanvullende informatie geven over uw conditie en over aanwijzingen voor infecties.
Behandeling De behandeling is afhankelijk van de duur van de zwangerschap, uw conditie en die van uw baby en hoeveel ontsluiting u heeft. De arts bespreekt de behandeling met u. Hieronder worden de behandelmogelijkheden toegelicht: Bedrust Bedrust vermindert vaak al de weeënactiviteit. U kunt wel naar het toilet gaan en douchen. Wanneer u het gevoel heeft dat de weeën veranderen, vaker komen en/of pijnlijker worden, of als uw kind minder beweegt dan wat u gewend was, dan is het belangrijk dat u dit vertelt aan de verpleegkundige. Weeënremmende medicijnen Uw arts kan besluiten om u weeënremmende medicijnen te geven wanneer u tussen de 23 weken en 5 dagen en 34 weken zwanger bent. Maar als er al veel ontsluiting is, bijvoorbeeld meer dan 5 centimeter, is de kans zeer klein dat het nog lukt om de bevalling enige dagen uit te stellen. Weeënremmende medicijnen worden meestal toegediend als tabletten. Wanneer u voor de 24e zwangerschapsweek weeën heeft, kunt u ook zetpillen voorgeschreven krijgen. U kunt van de weeënremmers een verlaagde bloeddruk krijgen. Hierdoor kunt u hoofdpijnklachten krijgen of duizelig worden. Sommige mensen worden Vroegtijdige weeën en dreigende vroeggeboorte • F0177-3415 • oktober 2015
4
ook misselijk. Uw pols en bloeddruk zullen regelmatig gecontroleerd worden door de verpleegkundigen. Uw baby kan door de medicijnen rustiger worden, waardoor uw baby misschien minder beweegt. Er wordt 1 keer per dag een CTG (hartfilmpje) gemaakt om de conditie van uw baby te bewaken. Wanneer u de baby minder voelt bewegen wordt dit vaker gedaan. Corticosteroïden Om de rijping van de longen van uw baby te bevorderen krijgt u in combinatie met de weeënremmende medicijnen zogenaamde corticosteroïden (bijnierschorshormoon). U krijgt dit 2 dagen achter elkaar. De corticosteroïden worden per injectie toegediend. De tweede injectie krijgt u 24 uur na de eerste. Wanneer de corticosteroïden zijn ingewerkt (na 72 uur) wordt over het algemeen de weeënremming afgebouwd. De longetjes zijn dan over het algemeen voldoende ontwikkeld, dus als de bevalling dan doorzet, heeft uw baby een grote kans op een goede start na de geboorte. Wanneer u diabetes mellitus (suikerziekte) heeft, kunnen corticosteroïden invloed hebben op uw glucosewaarden. Het is daarom belangrijk om deze goed bij te houden. Antibiotica Bij vroegtijdig gebroken vliezen krijgt u via het infuus antibiotica om te voorkomen dat er bij u of uw baby een infectie optreedt. Als de weeën veroorzaakt worden door een blaasontsteking krijgt u ook antibiotica. Dit kan in tabletvorm zijn, of via het infuus. Als de bevalling niet doorzet Wanneer de vliezen niet gebroken zijn en de weeën nemen af of stoppen, hoeft u geen bedrust meer te houden. U mag dan geleidelijk aan weer gewoon rondlopen. Als dit goed gaat en de weeën nemen niet toe, mag u na enkele dagen weer naar huis. Wij adviseren u om thuis nog zoveel mogelijk rust te houden. Als de weeën wegblijven mag u pas weer uw dagelijkse activiteiten hervatten. U mag dan eventueel weer beginnen met werken. Er is dan ook geen bezwaar meer tegen vrijen. Het is niet nodig om onder controle te blijven van de gynaecoloog.
Vroegtijdige weeën en dreigende vroeggeboorte • F0177-3415 • oktober 2015
5
Als de bevalling doorzet Een te vroeg geboren baby kan op de natuurlijke manier, via de vagina, geboren worden. Wel heeft een te vroeg geboren baby minder reserve dan een voldragen pasgeborene. De harttonen van de baby worden tijdens de bevalling bewaakt om te kunnen ingrijpen als het nodig is. Meestal is een kinderarts aanwezig of direct oproepbaar om uw baby na de geboorte te onderzoeken. Uw baby wordt meestal vrij snel na de geboorte in de couveuse gelegd om afkoeling te voorkomen. Kinderafdeling en de kinderarts Een baby jonger dan 32 weken zwangerschap wordt in principe geboren in een ziekenhuis met een speciale couveuseafdeling (ook wel afdeling neonatologie genoemd). In het MCH is er geen afdeling neonatologie en wordt u overgeplaatst naar het LUMC in Leiden of het Sophia kinderziekenhuis in Rotterdam. Wanneer u tussen de 32 en 37 weken zwangerschap bevalt kan uw kindje wel op de kinderafdeling van het MCH opgenomen worden. De verpleegkundige van de afdeling zal u als dit nog mogelijk is een rondleiding geven over de kinderafdeling. Ook krijgen u en uw partner voor de bevalling een gesprek met een kinderarts. De kinderarts bespreekt mogelijke problemen die kunnen ontstaan met u en u heeft de gelegenheid om vragen te stellen. Borstvoeding Ook als uw baby te vroeg geboren is kunt u borstvoeding geven. Te vroeg geboren baby’s hebben vaak meer hulp nodig bij het drinken aan de borst, omdat ze meestal de kracht en zuigreflex nog niet hebben. U kunt dan kolven en de verpleegkundige geeft de moedermelk per sonde aan uw kind. Een sonde is een slangetje dat door het neusje van de baby naar de maag gaat. Hier kan de borstvoeding door worden gegeven zonder dat het de baby erg vermoeid raakt.
Vroegtijdige weeën en dreigende vroeggeboorte • F0177-3415 • oktober 2015
6
Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze bespreken met uw arts of verloskundige. U kunt ook contact opnemen met de afdeling Verloskunde, telefoonnummer (070) 330 21 04. Dit nummer is 7 dagen per week, 24 uur per dag bereikbaar in geval van nood. We verzoeken u tijdens kantooruren te bellen wanneer uw vraag geen spoed heeft. Patiëntenorganisatie Heeft u behoefte aan contact met lotgenoten, dan kunt u contact zoeken met de Vereniging van ouders van couveusekinderen. Postbus 1024, 2260 BA Leidschendam bezoekadres: Zaagmolenstraat 98, 2265 WV Leidschendam telefoonnummer.: (070) 386 25 35 e-mail:
[email protected] www.couveuseouders.nl
Deze folder is met toestemming overgenomen van/gebaseerd op de tekst van de folder ‘Vroegtijdige weeën en dreigende vroeggeboorte’ van NVOG. De inhoud is aangepast aan de situatie zoals deze zich voordoet in het Medisch Centrum Haaglanden. Andere folders en brochures op het gebied van de verloskunde, gynaecologie en voortplantingsgeneeskunde kunt u vinden op de website van NVOG: www.nvog.nl, rubriek: Voorlichting Vroegtijdige weeën en dreigende vroeggeboorte • F0177-3415 • oktober 2015
7
