NOTITIE PALLIATIEVE TERMINALE ZORG
VOOR DE REGIO’S DWO EN NWN
Februari 2009 Zorgkantoor DWO/NWN
Inhoudsopgave
Voorwoord
2
Hoofdstuk 1:
Wat is palliatieve terminale zorg?
3
Hoofdstuk 2:
Uitgangspunten palliatieve terminale zorg
3
Hoofdstuk 3:
PTZ-voorzieningen in de regio’s DWO en NWN
4
Hoofdstuk 4:
Procedure aanvragen palliatieve zorg
6
Hoofdstuk 5:
Nachtzorg
7
Bijlagen:
Lijst van gebruikte afkortingen
8
Stroomschema’s procedure palliatieve terminale zorg
1
Voorwoord
Deze notitie geeft handvatten voor professionals, die in de dagelijkse praktijk te maken hebben met palliatieve terminale zorg (PTZ).
In hoofdstuk 1 wordt kort stil gestaan bij de vraag wat palliatieve terminale zorg precies inhoudt.
Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de uitgangspunten voor palliatieve terminale zorg beschreven.
In hoofdstuk 3 beschrijven we de diverse vormen van PTZ-voorzieningen, evenals de aanwezige voorzieningen binnen onze regio’s.
In hoofdstuk 4 staat de procedure beschreven voor het aanvragen van diverse vormen van palliatieve terminale zorg.
Tot slot wordt in hoofdstuk 5 kort toegelicht wanneer nachtzorg is toegestaan.
In de bijlagen vindt u een lijst met gebruikte afkortingen en een aantal stroomschema’s betreffende de verschillende procedures voor palliatieve zorg.
2
Hoofdstuk 1: Wat is palliatieve terminale zorg?
Palliatieve terminale zorg (PTZ) is een vorm van zorg die de kwaliteit van het leven verbetert van cliënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard (Definitie volgens WHO 2002).
PTZ beslaat doorgaans een relatief korte periode van zorgverlening. De setting van de zorgverlening, in een huiselijke omgeving, is afgestemd op het terminale proces en het bieden van beschutting en veiligheid.
Hoofdstuk 2: Uitgangspunten palliatieve terminale zorg
De doelgroep betreft cliënten, die medisch gezien geen genezing meer kunnen verwachten en bij wie de verwachting is dat zij binnen drie maanden zullen overlijden.
Cliënten dienen woonachtig te zijn of te verblijven in een van beide zorgkantoorregio’s, namelijk DWO of NWN.
Het CIZ hanteert de richtlijn “Palliatieve terminale zorg” voor het bepalen van de zorg voor terminale cliënten, die nodig is in de thuissituatie. Bij het tot stand komen van een indicatiebesluit voor een cliënt die palliatieve terminale zorg nodig heeft, betrekt het CIZ de huisarts of specialist, die een medische verklaring afgeeft over het terminale karakter van de situatie: er is geen genezing meer mogelijk. De cliënt krijgt geen behandeling meer, die gericht is op herstel of levensverlenging. Wel heeft de cliënt baat bij intensieve palliatieve terminale zorg in de vorm van verzorging, pijnbestrijding en behoud van kwaliteit van leven. Het is noodzakelijk dat de (huis)arts de cliënt op de hoogte stelt van de inhoud van zijn advies aan het CIZ.
Wanneer de cliënt niet voldoet aan de voorwaarden voor een extramurale indicatie voor palliatieve terminale zorg, geeft het CIZ een ZZP af voor palliatieve terminale zorg (PTZ-indicatie), waarmee cliënt gebruik kan maken van een opname binnen een intramurale PTZ-voorziening.
3
Hoofdstuk 3: PTZ-voorzieningen in de regio’s DWO en NWN In de regio’s DWO en NWN zijn twee palliatieve netwerken actief, namelijk het Palliatief Netwerk DWO en het Netwerk Palliatieve Zorg NWN. Beide netwerken beschikken over veel expertise betreffende palliatieve terminale zorg in de regio’s. Meer informatie over beide netwerken is terug te vinden op de website www.netwerkpalliatievezorg.nl.
Binnen de regio’s zijn diverse vormen van palliatieve terminale zorg mogelijk. Het is mogelijk om een aanvraag te doen voor opname op een palliatieve afdeling van een verzorgings- of verpleeghuis. Tevens kan een cliënt palliatieve terminale zorg in de thuissituatie aanvragen of kiezen voor een verblijf in een hospice.
Beschrijving PTZ-voorzieningen PTZ-afdeling in een verzorgingshuis Naast de zorg aan eigen bewoners biedt een aantal verzorgingshuizen ook palliatieve terminale zorg aan niet-bewoners van een verzorgingshuis. De eigen huisarts blijft verantwoordelijk voor de medische zorg.
PTZ-afdeling in een verpleeghuis Binnen een aantal verpleeghuizen zijn specifieke kamers (met logeergelegenheid) ingericht voor het geven van kortdurende palliatieve zorg aan niet-bewoners van het verpleeghuis. De patiënt krijgt professionele zorg
vanuit het verpleeghuis
van verpleegkundigen en
verzorgenden. De
verpleeghuisarts
is
eindverantwoordelijk. Een multidisciplinair team bestaande uit bijvoorbeeld een geestelijke verzorger, de psycholoog, de fysiotherapeut, de maatschappelijke werker kan een bijdrage aan optimale palliatieve terminale zorg leveren.
Palliatieve zorg in de thuissituatie Uiteraard kan een cliënt er ook voor kiezen om tijdens de laatste levensfase in de thuissituatie te verblijven. Mocht hiervoor extra zorg nodig zijn, dan kan er bij het CIZ extramurale zorg worden aangevraagd. Deze zorg kan worden geleverd door een thuiszorgorganisatie.
Hospice In een hospice is sprake van een huiselijke omgeving, waarin cliënten hun laatste levensfase kunnen doorbrengen. De professionele zorg en begeleiding in een hospice krijgen cliënten van vrijwilligers, verpleegkundigen en de huisarts. De huisarts is medisch eindverantwoordelijk. Er is geen sprake van opname in een intramurale setting, maar van extramurale zorgprestaties.
4
Aanwezige PTZ-voorzieningen in verschillende regio’s In de regio DWO is een aantal PTZ-voorzieningen aanwezig. Er is een PTZ-afdeling in verpleeghuis De Bieslandhof in Delft. In Naaldwijk en ’s Gravenzande bevinden zich PTZ-bedden in respectievelijk verpleeghuis De Naaldhorst en verpleeghuis De Kreek. In Delft bevindt zich de Stichting Hospice Delft. In de gemeente Lansingerland wordt in Berkel en Rodenrijs palliatieve terminale zorg geboden in verpleeghuis De Oudelandse Hof.
In de regio NWN wordt palliatieve terminale zorg geboden in verzorgingshuis De Tweemaster in Maassluis. In Vlaardingen zijn er palliatieve afdelingen in Zorgcentrum De Wetering en verpleeghuis Het Zonnehuis. In Schiedam wordt op een afdeling in Woon- en zorgcentrum De Schiewaegh palliatieve terminale zorg geboden.
Palliatieve terminale zorg in de thuissituatie Het ontvangen van palliatieve terminale thuiszorg is ondermeer mogelijk via Careyn of Vierstroomzorgring. Tevens kan de Stichting Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (www.vptz.nl) ingeschakeld worden.
Kosten voor de cliënt Het hospice vraagt aan cliënten een vergoeding voor de kosten van het levensonderhoud, zoals verblijf en maaltijden. Verblijf in een hospice valt niet onder intramurale zorg. Gedurende het verblijf in een hospice betaalt de cliënt de reguliere eigen bijdrage voor extramurale zorgprestaties.
Bij opname op een palliatieve afdeling van een verzorgings- en verpleeghuis betaalt de cliënt gedurende de opname de reguliere inkomensafhankelijke bijdrage voor intramurale zorg. Bij opname in een verzorgings- of verpleeghuis kunnen daar nog geringe kosten bij komen, zoals waskosten e.d.
Wanneer een cliënt palliatieve terminale thuiszorg wenst en hiervoor in aanmerking komt, betaalt de cliënt alleen de reguliere inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor extramurale zorgprestaties.
5
Hoofdstuk 4: Procedure aanvragen palliatieve terminale zorg
Bij het inzetten van palliatieve terminale zorg zijn twee procedures te onderscheiden. Allereerst is er een procedure voor cliënten met een wens tot opname op een palliatieve afdeling van een verzorgings- of verpleeghuis. De tweede procedure betreft cliënten, die palliatieve terminale zorg in de thuissituatie willen ontvangen of in een hospice willen verblijven.
Procedure voor cliënten met opnamewens Er wordt een passende indicatie, namelijk een PTZ-indicatie, aangevraagd bij het CIZ. De PTZ-indicatie wordt op de dag van aanvraag in behandeling genomen en binnen twee werkdagen gesteld. Een PTZindicatie wordt in principe altijd afgehandeld via de verkorte CIZ-procedure. Wat betreft de keuze van de PTZ-voorziening is de wens van de cliënt en/of zijn naasten het uitgangspunt. Deze voorkeursaanbieder wordt door de cliënt en/of naasten opgegeven aan het CIZ. De omvang van de geïndiceerde zorg is gebaseerd op een gemiddelde zorgbehoefte voor de hele periode. Dat is het geval, omdat de zorgbehoefte in korte tijd snel kan toenemen of sterk kan wisselen. Het is dan niet wenselijk om steeds een nieuwe indicatie te moeten stellen. Een PTZ-indicatie is maximaal 1 jaar geldig. Indien de cliënt een voorkeur heeft voor een PTZ-voorziening buiten de zorgkantoorregio’s (bovenregionaal) en deze zorgaanbieder is bekend bij het zorgkantoor, dan neemt het zorgkantoor contact op met deze voorziening. Indien er tijdelijk geen plaats vrij is binnen een (bovenregionale) voorziening, kan zo nodig overbruggingszorg in de thuissituatie worden afgesproken met een zorgaanbieder. Het zorgkantoor dient hiertoe expliciet toestemming te verlenen.
Procedure voor aanvragen van palliatieve terminale thuiszorg of verblijf in hospice De cliënt heeft de wens om tijdens de laatste fase van leven in de thuissituatie te verblijven en gebruik te maken van palliatieve terminale thuiszorg of te verblijven in een hospice. Als de cliënt en/of zijn naasten palliatieve terminale thuiszorg willen ontvangen, dan is de aanwezigheid van mantelzorg en/of vrijwilligers noodzakelijk op de momenten dat cliënt niet alleen kan zijn, omdat er anders een
onverantwoorde
thuissituatie
kan
ontstaan.
Daarnaast
moet
de
huisarts
de
medische
verantwoordelijkheid voor de cliënt in de thuissituatie op zich kunnen nemen. Er wordt een passende indicatie (PTZ-indicatie) aangevraagd bij het CIZ voor extramurale zorg in de thuissituatie. De PTZ-indicatie wordt op de dag van aanvraag in behandeling genomen en binnen twee werkdagen gesteld. De omvang van de geïndiceerde zorg is, evenals bij cliënten met opnamewens, gebaseerd op een gemiddelde zorgbehoefte voor de hele periode. Een PTZ-indicatie is één jaar geldig.
6
Binnen de PTZ-indicatie is sprake van “geplande” nachtzorg. Dit betekent bijvoorbeeld dat er op afgesproken tijden een verpleegkundige ’s nachts langskomt bij de cliënt. Deze zorguren dienen binnen de geïndiceerde ZZP-uren te vallen. Er is dan (nog) geen sprake van “wakkere” nachtzorg, dat inhoudt dat de aanwezigheid van een professionele zorgverlener gedurende de gehele nacht noodzakelijk is. Indien “wakkere” nachtzorg noodzakelijk is, zal aanvulling op het pakket door middel van additionele uren noodzakelijk zijn. De nachtelijke activiteiten dienen te worden geïnventariseerd en deze activiteiten zullen worden opgenomen in het totale pakket van de functie Begeleiding. Aanvullend op de hoogste klasse van deze functie zal additionele zorg worden toegevoegd. Het maximale aantal uren nachtzorg kan dan 56 uur (7 X 8 uur) bedragen per week, voor een periode van maximaal zes weken, met eventueel een eenmalige verlenging van zes weken. Verlenging van “wakkere” nachtzorg is hierna niet meer mogelijk. Een onderbouwde aanvraag voor additionele uren moet vooraf worden ingediend bij het zorgkantoor. De zorginhoudelijke adviseur zal dan zo spoedig mogelijk een inhoudelijke beoordeling geven. Het toewijzen van de PTZ-indicatie met additionele uren geschiedt door de afdeling Zorgtoewijzing van het zorgkantoor via de AWBZ-brede Zorgregistratie (AZR). Overleg met het zorgkantoor over andere vormen van zorg, bijvoorbeeld wanneer alsnog gekozen wordt voor een opname (ondermeer bij overbelasting van mantelzorgers of het afbouwen van nachtzorg), is uiteraard altijd mogelijk.
Hoofdstuk 5: Nachtzorg
Het inzetten van nachtzorg wordt door het zorgkantoor alleen in die situaties toegestaan, wanneer een cliënt zich in de terminale fase van zijn leven bevindt.
Uiteraard is het voor de zorgaanbieder wel mogelijk om binnen de functies en klassen van het ZZP bij een cliënt zorg tijdens de nacht te verlenen, zolang dit past binnen de zorgtijd van het ZZP.
Het inzetten van nachtzorg door middel van ophoging van functies en klassen binnen het ZZP is in principe niet mogelijk voor cliënten met een verblijfsindicatie, die een opname in een intramurale setting weigeren.
Cliënt heeft altijd de keuze om particuliere nachtzorg in te zetten. Hier zijn echter wel kosten aan verbonden.
7
Bijlagen
Lijst van gebruikte afkortingen
PTZ
Palliatieve terminale zorg
AWBZ
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
DSW
Delft, Schieland, Westland
DWO
Delft, Westland, Oostland
NWN
Nieuwe Waterweg Noord
RIBW
Regionale Instelling voor Beschermd Wonen
ZN
Zorgverzekeraars Nederland
CIZ
Centrum Indicatiestelling Zorg
ZZP
Zorgzwaartepakket
AZR
AWBZ-brede Zorgregistratie
V&V
Verzorging & verpleging
VG
Verstandelijk gehandicapten
LVG
Licht verstandelijk gehandicapten
GGZ
Geestelijke gezondheidszorg
KDO
Kortdurende opname
WMO
Wet Maatschappelijke Ondersteuning
8
Aanvraagprocedure Palliatief Terminale Zorg (PTZ)
Aanmelding cliënt
Beoordeling door zorgaanbieder en arts:
Nee
Regulier traject volgen
Nee
Aanvrager overlegt met Zorgkantoor
Is er sprake van een palliatief terminale zorgvraag?
Ja
Beoordeling woonplaats: Is de cliënt woonachtig in de regio DWO of NWN?
Ja
Aanvragen PTZ indicatie bij CIZ
Afgeven indicatie voor thuissituatie door CIZ Binnen 2 werkdagen
Nee
Beoordelen opnamewens door CIZ: Wenst de cliënt een opname?
Ja
Afgeven indicatie voor verblijf door CIZ Binnen 2 werkdagen
Zorgaanbieder zet de zorg in
Versie 1.0 maart 2009
Procedure Palliatief Terminale Zorg (PTZ) Extramuraal
Afgifte indicatie PTZ thuissituatie door CIZ
Beoordelen ‘wakkere zorg’ door zorgaanbieder:
Ja
Is de inzet van ‘wakkere zorg’ noodzakelijk?
Aanvragen ‘wakkere zorg’ bij Zorgkantoor Maximaal 6 weken met eventueel éénmalige verlenging
Nee
Zorgaanbieder levert de zorg conform de indicatie
Nee
‘Wakkere zorg’ akkoord?
Zorgaanbieder levert de zorg conform de indicatie aangevuld met ‘wakkere zorg’
Versie 1.0 maart 2009
Procedure Palliatief Terminale Zorg (PTZ) Intramuraal
Afgifte indicatie PTZ opname door CIZ
Beoordelen voorkeursaanbieder: Heeft de cliënt de voorkeur voor een bovenregionale zorgaanbieder?
Overleggen met Zorgkantoor:
Ja
Zorgkantoor neemt contact op met bovenregionale zorgaanbieder
Nee
Beoordeling beschikbaarheid: Kan de intramurale zorgaanbieder de zorg leveren?
Aanvragen overbruggingszorg bij Zorgkantoor
Nee
Ja
Cliënt ontvangt zorg van voorkeursaanbieder
Zorgaanbieder levert overbruggingszorg
Ja
Overbruggingszorg akkoord?
Versie 1.0 maart 2009
