NVAVG Jaarverslag 2013
Inhoudsopgave 1. VOORWOORD ...................................................................................................................................... 3 2. ONTWIKKELINGEN BINNEN DE VERENIGING ...................................................................................... 4 Omvang beroepsgroep en ledenaantal ................................................................................ 4 Algemene LedenVergaderingen (ALV) .................................................................................. 4 De voorjaarsvergadering ..................................................................................................................... 4 De najaarsvergadering ........................................................................................................................ 4 Regionale organisatie en commissies ................................................................................... 4 Secretariaat..................................................................................................................................... 4 3. EXTERNE CONTACTEN ......................................................................................................................... 5 AVG-opleiding Erasmus MC ...................................................................................................... 5 Capaciteitsorgaan ......................................................................................................................... 5 CBO .................................................................................................................................................... 5 HVRC en CHVG/CGS .................................................................................................................... 5 IGZ ..................................................................................................................................................... 5 Kwaliteitskader gehandicaptenzorg ....................................................................................... 5 LAD ..................................................................................................................................................... 5 MAMH European Association of Intellectual Disability Medicine ................................. 5 Ministerie van VWS ...................................................................................................................... 5 NIP-NVO ........................................................................................................................................... 6 NVK/NVKN ....................................................................................................................................... 6 Universiteiten ................................................................................................................................. 6 Leerstoel en onderzoekslijnen Erasmus MC ....................................................................................... 6 Geneeskunde voor mensen met verstandelijke beperkingen, UMC St. Radboud Nijmegen ........... 10 VAAVG ............................................................................................................................................. 12 Verenso ........................................................................................................................................... 12 VGN .................................................................................................................................................. 12 4. OVERZICHTEN .................................................................................................................................... 13 1
Samenstelling bestuur .............................................................................................................. 13 Overzicht commissies, projectgroepen en bestuurscommissies .............................. 13 Accreditatiecommissie ...................................................................................................................... 13 Deskundigheidsbevorderingscommissie ........................................................................................... 14 Commissie Infectieziekten................................................................................................................. 15 Commissie Wet- en regelgeving ........................................................................................................ 15 Commissie TAVG ............................................................................................................................... 16 Commissie Wetenschap .................................................................................................................... 16 Epilepsie Expertise Groep (EEG) ........................................................................................................ 16 Projectgroep praktijkvisitatie ............................................................................................................ 17 Projectgroep Health Watch bij Down Syndroom .............................................................................. 17 Projectgroep GORZ ............................................................................................................................ 17 Adviesgroep ethiek ............................................................................................................................ 18 Stuurgroep Richtlijnontwikkeling ...................................................................................................... 18 Bestuurscommissie bekostigingssystematiek ................................................................................... 18 Bestuurscommissie PR ...................................................................................................................... 18 Werkgroep ‘Redactie hand/leerboek geneeskunde voor mensen met een verstandelijke beperking’ ........................................................................................................................................................... 19 Werkgroep Update Website ............................................................................................................. 20 5. FINANCIEEL JAARVERSLAG ................................................................................................................ 21 Winst- en verliesrekening 2013, bedragen in € ................................................................................ 21 Balans per 31-12-2013, bedragen in € .............................................................................................. 22 Bijlage 1 – Artikelen, scripties en leeronderzoeksverslagen Erasmus MC ............................................ 23 Bijlage 2 – Publicaties, abstracts en posters UMC St. Rabdboud .......................................................... 25 Bijlage 3 - Lijst met afkortingen ............................................................................................................. 27
2
1. VOORWOORD Beste leden, collegae, Alweer een nieuw jaarverslag van de NVAVG. Een terugblik op wat er allemaal is gebeurd in 2013. Zomaar een greep uit alle ontwikkelingen in ons vakgebied die in 2013 hebben plaats gevonden: We hebben een enthousiaste start gemaakt met de doelen zoals die benoemd staan in het meerjarenbeleidsplan. De projectgroep praktijkvisitatie zag het levenslicht en oriënteert zich op de verschillende vormen van praktijkvisitatie zoals die op dit moment worden toegepast. Het ziet ernaar uit dat we in 2014 een beleidsmedewerker kunnen aanstellen die zich bezighoudt met de inhoudelijke opzet. Een mooi resultaat, wat zeker zal gaan bijdragen aan een verbetering van de kwaliteit van onze praktijkvoering. In april 2013 nam Esther Bakker-van Gijssel afscheid als voorzitter van de NVAVG. Zij heeft de vereniging de afgelopen jaren veel goede diensten bewezen en zich met hart en ziel ingezet om het vak meer naamsbekendheid te geven en te professionaliseren. We danken haar voor haar inzet in het bestuur tijdens de afgelopen jaren en wensen haar veel succes bij haar promotietraject! De commissie ethiek heeft zich bezonnen op het onderwerp ‘medische beslissingen rondom het levenseinde’. Een weloverwogen stuk was het eindresultaat, dat tijdens de najaarsvergadering kon worden aangeboden aan de leden. Deze studiedag stond verder in het teken van het promotieonderzoek van Gerda de Kuijper. Het heeft ons allen aan het denken gezet over de voor- en nadelen van het voorschrijven van psychofarmaca, de bijwerkingen en het nut van afbouw van psychofarmaca. Het is duidelijk dat we op basis van de resultaten van dit onderzoek onze richtlijn psychofarmaca kunnen herzien en dit zal zeker ten goede komen aan de zorg voor onze patiënten! Ik wens u allen veel leesplezier bij het lezen van dit jaarverslag, Mede namens het bestuur van de NVAVG, Marian de Jeu, voorzitter NVAVG
3
2. ONTWIKKELINGEN BINNEN DE VERENIGING Omvang beroepsgroep en ledenaantal Eind december 2013 telde de vereniging 284 leden (3 méér dan het jaar ervoor). Op 31 december 2013 telde het register 205 AVG’s tegenover 200 het jaar ervoor. De opleiding tot AVG (Erasmus MC) registreerde per eind 2013 in totaal 42 geregistreerde aiossen AVG. Algemene LedenVergaderingen (ALV) In het verslagjaar is er twee keer een algemene ledenvergadering gehouden. De voorjaarsvergadering Tijdens de voorjaarsvergadering trad Esther Bakker-van Gijssel af als voorzitter. Marian de Jeu volgde haar op. Danielle Peet werd benoemd als nieuw bestuurslid. Het thematische gedeelte aansluitend op de ledenvergadering werd georganiseerd door de commissie deskundigheidsbevordering. De titel van deze studiedag was ‘Help hormonen! Endocrinologie bij mensen met een verstandelijke beperking’. De najaarsvergadering Tijdens de najaarsvergadering vonden er geen bestuurswisselingen plaats. Het aansluitende thematische gedeelte had als titel ‘Pillen… of iets anders? Zorgvuldige behandeling van psychiatrische en gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking’. Regionale organisatie en commissies Binnen de regiogroepen vindt bijscholing, onderlinge toetsing en informatie-uitwisseling plaats. De voorwaarde om voor accreditatie in aanmerking te komen is dat minimaal één van de deelnemers Erkend KwaliteitsConsulent (EKC) is. De groepen houden presentielijsten bij en maken verslagen van de bijeenkomsten aan de hand van het NVAVG format. Met ingang van 2013 voeren de groepen zelf het jaarplan en de punten in, conform de werkwijze van de huisartsen en de specialisten ouderengeneeskunde (cluster 1). Tot 2013 werd dit door het secretariaat gedaan. Secretariaat Het secretariaat van de NVAVG heeft sinds 2011 een structurele contractomvang van 20 uur per week. Deze werkzaamheden worden uitgevoerd door Petra Noordhuis vanuit een eigen kantoor in Enschede. Het bestuur is erg tevreden over het huidig functioneren van het secretariaat en de continuïteit die hiermee gepaard gaat. Het secretariaat besteedt met ingang van december 2013 naast bovengenoemde ondersteuning ongeveer een uur per week aan ondersteuning van de TAVG redactie. De taken bestaan onder andere uit het beheren van de mailbox van
[email protected], het berichten en herinneren van schrijvers van kopij, het (niet inhoudelijk) controleren van kopij aan de hand van de gestelde criteria, het sturen van bewijsexemplaren etc. Evaluatie volgt medio 2014.
4
3. EXTERNE CONTACTEN AVG-opleiding Erasmus MC Geen bijzonderheden. Capaciteitsorgaan In 2013 is de Werkgroep AVG van het Capaciteitsorgaan driemaal bijeengekomen. Het Capaciteitsorgaan houdt zich bezig met het ramen van het aantal opleidingsplaatsen. De ramingen worden eens per vijf jaar gemaakt. Het Capaciteitsorgaan baseert zich hierbij onder andere op het aantal werkzame AVG's, het aantal vacatures, de verwachte zorgvraag in de toekomst, verwachte pensionering van huidige AVG's, etcetera. Eind 2010 is het Capaciteitsplan 2010 uitgekomen, waarin een aanbeveling werd gedaan voor een instroom van 16 aiossen per jaar voor de vijf daaropvolgende jaren. Eind 2011 kwam het Capaciteitsorgaan met een tussentijds advies om de instroom bij te stellen naar 20 per jaar in verband met een stijgend aantal vacatures. In 2013 werd het tussentijdse advies op 20 tot 24 gesteld. Hiervoor werd gekozen in verband met de bestaande vacaturegraad en een jaarlijks groeiende zorgvraag. CBO Geen bijzonderheden. HVRC en CHVG/CGS Geen bijzonderheden. IGZ Geen bijzonderheden. Kwaliteitskader gehandicaptenzorg De NVAVG participeert in het kwaliteitskader gehandicaptenzorg. Kwaliteit van leven wordt voor ieder mens met of zonder (verstandelijke) beperking door veel factoren bepaald. Het is aan elk mens, met eventueel zijn/haar wettelijk vertegenwoordiger, om aan te geven wat voor hem/haar belangrijk in het leven is. De partijen, vertegenwoordigd in de stuurgroep kwaliteitskader gehandicaptenzorg, zijn ieder vanuit een eigen achtergrond betrokken bij mensen met een (verstandelijke) beperking. Samen, multidisciplinair, hebben ze gekeken naar de mogelijkheid om kwaliteit in woorden te vatten. De NVAVG heeft hierin vanuit haar medische achtergrond meegedacht. De uitkomsten bieden de mogelijkheid om verbeteracties in gang te zetten. Het doel is uiteindelijk om daarmee de kwaliteit van leven van mensen met een verstandelijke beperking naar een hoger plan te trekken. Dit is waar de NVAVG zich graag voor in wil zetten: goed onderbouwde medische zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. LAD Geen bijzonderheden. MAMH European Association of Intellectual Disability Medicine Er zijn geen relevante ontwikkelingen te melden. Momenteel vindt een heroriëntatie plaats en MAMH is zich aan de hand van het strategisch plan aan het bezinnen op mogelijke toekomstige beslissingen. Ministerie van VWS De NVAVG heeft met enige regelmaat contact met VWS over verschillende en in diverse settingen. De toekomst van de medische zorg voor gehandicapten, ethiek in de sector, financiering van de medische zorg opleiding, medische zorg tijdens de ANW-uren, de Wet zorg en dwang en
onderwerpen verstandelijk en de AVGkwaliteit van
5
zorgverlening waren onderwerpen van gesprek in 2013. Voor een groot deel zijn deze overleggen bedoeld voor onderlinge informatieverstrekking en gegevensuitwisseling. NIP-NVO Helaas hebben de periodieke overleggen met NIP-NVO, die in 2008 gestart waren, geen vervolg gekregen. Wel zijn leden van de NVAVG en NIP-NVO elkaar regelmatig tegengekomen bij het kwaliteitskader gehandicaptenzorg. NVK/NVKN Er is geen periodiek overleg geweest. Universiteiten Leerstoel en onderzoekslijnen Erasmus MC Wapenfeiten Fleur Boot promoveerde in januari op een proefschrift getiteld 'Visual processing dysfunctions in children with intellectual disabilities'. De in deze studie ontwikkelde methodiek om bij jonge kinderen en mensen met verstandelijke beperkingen objectief visuele functies te meten, wordt inmiddels verder ontwikkeld door Neurowetenschappen Erasmus MC en Visio. Van de grootschalige studie Gezond Ouder met een verstandelijke beperking (GOUD) zijn dit jaar de analyses en rapportages zo goed als voltooid. Ellen van de Wouw-van Dijk verdedigde in mei haar proefschrift getiteld 'Sleep and sleep-wake rhythm in older adults with intellectual disabilities'. Channa de Winter voltooide in november - vlak voor de geboorte van haar derde kind - haar proefschrift over cardiovasculaire risicofactoren. Heidi Hermans ontving voor haar proefschrift getiteld 'Depression and anxiety in older adults with intellectual disabilities' de 2013 Dissertation Award van de European Asoociation for Mental Health in Intellectual Disability. De PALLI-studie (herkenning van de palliatieve zorgfase), die in samenwerking met Nijmegen wordt uitgevoerd, werd geïntroduceerd in een reeks van zorgorganisaties; in oktober vond een kick-off meeting plaats. Onze website onbeperktgezond.nl ging in januari de lucht in; daar zijn informatie en producten te vinden. De bewegingswetenschappers Thessa Hilgenkamp en Alyt Oppewal hebben rond de VB-Fitscan een digitaal netwerk van fysiotherapeuten opgericht, waarin data van het diagnostisch onderzoek gezamenlijk worden opgeslagen. De zorg kwam in februari enkele dagen volop in de media, naar aanleiding van een door ons geschreven rapport over ZZP-VG 3 en 4, dat via de VGN na het voorjaarsreces werd aangeboden aan staatssecretaris Van Rijn en de Tweede Kamer. De analyses waren gebaseerd op de GOUD-data in brede zin en toonden, dat de zorgzwaarte niet alleen wordt bepaald door de mate van zelfredzaamheid, maar ook significant door gezondheid. Het bleek dat zulke verschillen niet zichtbaar worden op basis van individuele aandoeningen en beperkingen, maar wel met overkoepelende gezondheidsmaten (multimorbiditeit, polyfarmacie, kwetsbaarheid). Deze uitkomsten hebben ertoe geleid, dat de afbakening van de kern-AWBZ voor de VG-sector ruimer werd gelegd. Het leeronderzoek 'Prevalentie van etalagebenen' door Ilse Schuller, Annelies Goorhuis, Ilona Claassen & Aisha Sinot kreeg het predicaat 'beste leeronderzoek van het jaar'. Met een werkgroep van AVG-poli's onder leiding van Jan Trommelen, bereiden wij een inhoudelijke inventarisatie voor, met als doel advisering over de inhoudelijke kwaliteit van de poli's; de leden van de eerdere NVAVG-werkgroep zijn hierbij tevens betrokken. De NVAVG heeft dit initiatief ondersteund met een formele opdracht.
6
Onze internationale samenwerking werd voortgezet in de vorm van structurele contacten met de TILDA-ID studie in Dublin (Professor Mary McCannon) (ook een brede studie naar de gezondheid van ouderen met verstandelijke beperkingen), en met de afdeling Geriatrics in Halifax (Profs Kenneth Rockwood & Arnold Mitnitski) rond de ontwikkeling van een frailty index voor deze populatie. Verder ontvingen wij in april een onderzoeksgroep Sportwissenschaft uit Nürnberg (Dr Ellen Freiberger) gedurende een tweedaags bezoek, voor uitwisseling en adviezen rond hun eerste studie bij verstandelijk gehandicapten. Eén van hun masterstudenten heeft bij ons een literatuur-review verricht. In juni zijn wij met de afdeling Huisartsgeneeskunde verhuisd naar de 19 e verdieping van de nieuwe toren van de faculteit Geneeskunde, waar wij, na jarenlang verblijf in een eind-19e-eeuws pand op de Westzeedijk, genieten van de luxe ambiance en een fabelachtig uitzicht over de Rotterdamse havens. Onderzoeksgroep Professor Dr. Heleen Evenhuis en Dr. Michael Echteld waren als stafleden aan de leerstoel verbonden (samen 1,7 fte) en daarnaast aan de AVG-opleiding (samen 0,3 fte). Thessa Hilgenkamp, bewegingswetenschapper en Heidi Hermans, psycholoog, bleven na hun promotie - naast hun werk in zorgorganisaties - gedeeltelijk bij de leerstoel aangesteld als postdoc, voor de ontwikkeling van nieuw onderzoek en de begeleiding van studenten. Sandra Mergler, AVG, heeft dit jaar het wetenschappelijk onderwijs in de AVG-opleiding van Heleen overgenomen, in samenwerking met Michael. Verder waren Cis Vrijmoeth (palliatieve zorg, samen met Nijmegen), Sonja Mensch (evaluatie-instrument motorische vaardigheden voor kinderen met ernstige meervoudige beperkingen) en Marieke Wouters (diagnostiek van fitheid bij kinderen met verstandelijke beperkingen) op andere thema's als onderzoekers aan de leerstoel verbonden. Annefloor Mulder, basisarts, werkte een jaar lang een dag per week bij de groep, om een follow-up studie voor te bereiden van eerdere botdichtheidsmetingen door Sandra Mergler, en om in GOUD-verband de voorspellende waarde te bepalen van echometing van het hielbot (Lunar Achilles) voor botfracturen. Ymie van der Zee legt de laatste hand aan haar proefschrift over neuropsychologische diagnostiek van cerebrale visuele stoornissen. Onderzoekers verbonden aan de leerstoel in 2013 1. Prof Dr Heleen Evenhuis 2. Dr Michael Echteld 3. Dr Thessa Hilgenkamp (bewegingswetenschapper), postdoc lijn Lichamelijke activiteit & Fitheid. 4. Dr Heidi Hermans (psycholoog), postdoc depressie, angst, multimorbiditeit. 5. Dr Sandra Mergler (AVG), postdoc onderwijs. 6. Ymie van der Zee (neuropsycholoog): Diagnosing visual dysfunctions in children: looking beyond visual acuity and visual fields. Promotie 2014. 7. Sonja Mensch (kinderfysiotherapeut): Ontwikkeling van MOVAKIC, instrument om motorische vaardigheden te volgen bij kinderen met ernstige meervoudige beperkingen. Promotie 2014. 8. Marieke van Schijndel-Speet (gezondheidswetenschapper): Effecten van een bewegingsprogramma op de dagbesteding. Promotie 2014. 9. Luc Bastiaanse (AVG): Voeding en voedingstoestand bij ouderen met verstandelijke beperkingen. Promotie 2014. 10. Josje Schoufour (voedingsdeskundige): Kwetsbaarheid van ouderen met verstandelijke beperkingen. Proefschrift af 2014. 11. Channa de Winter (AVG): cardiovasculair risico bij ouderen met verstandelijke beperkingen. Promotie 2014. 12. Alyt Oppewal (bewegingswetenschapper): Fitheid van ouderen met verstandelijke beperkingen. Promotie 2014.
7
13. Marieke Wouters (bewegingswetenschapper): Fitheid van kinderen met verstandelijke beperkingen. 14. Cis Vrijmoeth (orthopedagoog): Palliatieve zorg. 15. Annefloor Mulder (basisarts): Botdichtheid. Congresbijdragen Thessa Hilgenkamp bezocht de Annual Meeting of the American College of Sports Medicine in Indianapolis USA (mei) en gaf een presentatie op het NGO congres 'Van onderzoek naar implementatie' (september). Samen met Alyt verzorgde zij presentaties op het Fysiocongres van het KNGF over fitheid van mensen met verstandelijke beperkingen (november). Alyt Oppewal (fitheid) en Josje Schoufour (kwetsbaarheid) gaven poster presentaties op het 9e EUGMS congres (Venetië). Heidi Hermans gaf twee presentaties op het MH-ID congres in Lissabon (september): één over life events en één over angstsymptomen bij LVG/MVG personen. Michael Echteld leverde op de NGO-conferentie 'U bevindt zich hier' (september) bijdragen aan een expertpanel en een workshop, en leidde samen met Josje Schoufour twee workshops over kwetsbaarheid op het congres van het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) (Den Bosch, november). Heleen Evenhuis heeft in november op het IASSID/MAMH congres in Nijmegen een plenaire voordracht gehouden, en samen met Luc Bastiaanse en Channa de Winter twee workshops verzorgd. Nascholingen en presentaties Thessa Hilgenkamp gaf presentaties op symposia van Amarant (maart), de Vereniging voor Bewegingswetenschappen (maart), Gehandicaptensport Nederland (april) en een symposium Leefstijl en LVB (oktober). Verder gaf zij gastcolleges op de Hanzehogeschool Utrecht SPH (april), en leverde zij bijdragen tijdens de internationale uitwisseling met Nick Lennox in Nijmegen (oktober) en een Themamiddag Ouderen van Middin (november). Heleen Evenhuis heeft plenaire presentaties gehouden op de Dag Gehandicaptenzorg en een studiedag over de gezondheid van mensen met lichte verstandelijke beperkingen. Onderwijs Basiscurriculum Het jaarlijkse onderwijs in de bachelorfase Geneeskunde (hoorcollege en zelfstudieopdracht) werd in februari gegeven, terwijl in de masterfase, samen met disciplines in de genetica en kindergeneeskunde en een moeder, opnieuw een symposium werd verzorgd over de medische zorg voor kinderen en volwassenen met verstandelijke beperkingen, opgehangen aan het Angelman syndroom. Sandra Mergler heeft ook dit onderwijs van Heleen overgenomen. Dit jaar hebben drie studenten geneeskunde hun afstudeeronderzoek (5 maanden) bij de leerstoel verricht, allen van het Erasmus MC, en daarnaast een student van de Open Universiteit. Verder heeft een promovenda van de Sportwissenschaft groep in Nürnberg bij ons een systematische review verricht. AVG-opleiding Sandra Mergler, Heleen Evenhuis en Michael Echteld waren parttime aan de opleiding verbonden, met als belangrijkste taak de wetenschappelijke vorming. In 2013 zijn vier leeronderzoeken (bijna) voltooid, waarvan in drie gevallen de bevindingen in een internationaal artikel zijn opgeschreven, terwijl vier nieuwe leeronderzoeken zijn gestart. Daarnaast is door ons samen met Henny van Schrojenstein Lantman de jaarlijkse wetenschapsdag georganiseerd. Channa de Winter heeft de cursus "critical appraised topics" gegeven in het 2e jaar, en zoals elk jaar de Pubmed toets verzorgd na de cursus wetenschappelijke vorming in het 1e jaar.
8
Heleen en Frans Ewals overleggen maaandelijks, terwijl eens in de drie maanden gezamenlijke ‘wetenschapslunches’ worden georganiseerd voor de opleidingsstaf en de vakgroep, waar het lopende onderzoek wordt gepresenteerd en bediscussieerd. Financiën Er is dit jaar lang onzekerheid geweest over de voortzetting van de financiële ondersteuning van de vakgroep door het Erasmus MC. Het budget zal met ingang van 2014 gehalveerd worden, zodat wij de broekriem zullen moeten aanhalen en elders financiering moeten vinden. Wij hebben dit jaar in totaal 9 subsidieaanvragen ingediend (geschatte tijdsinvestering 27 weken fulltime), waarvan er één is gehonoreerd. Verder is overlegd met de directeur van het Fonds VG over samenwerking en trad Heleen Evenhuis toe tot de Wetenschappelijke Raad van 's Heerenloo, die adviseert over aanvragen bij hun Fonds. De bij het GOUD-consortium betrokken zorgorganisaties hebben besloten, over te gaan tot financiering van een tweede onderzoeksperiode, waarin op hun verzoek de nadruk ligt op zorgverbeteringsprojecten en interventie-onderzoek. Door een groep hoogleraren is dit jaar, onder de paraplu van de VGN en onder leiding van Heleen Dupuis, een onderzoeksprioriteitenprogramma opgesteld, dat positief is gewaardeerd door 'stakeholders' (waaronder een vertegenwoordiging van de NVAVG) en binnenkort aan VWS zal worden aangeboden. Het hoofdstuk met onderzoeksprioriteiten rond gezondheid werd geschreven door Henny van Schrojenstein Lantman en Heleen Evenhuis. Dit initiatief is positief ontvangen door VWS en ZonMw. Betrokkenheid bij onderzoek elders Heleen Evenhuis was tweede promotor van AVG Gerda de Kuijper, die in september bij prof. Minderaa (psychiatrie Groningen), promoveerde op een proefschrift getiteld 'Aspects of long-term use of antipsychotic drugs on an off-label base in individuals with intellectual disability', en van Nanda de Knegt die in 2014 haar proefschrift (Pijndiagnostiek) zal voltooien bij prof. Scherder (VU). In 2013 was zij lid van de promotiecommissies van Wilma van der Slot, revalidatie-arts (Health issues and participation in adults with cerebral palsy) (januari Erasmus MC), Annemieke Wagemans, AVG (The process of end-of-life decisions regarding people with intellectual disabilities) (november, Maastricht), Agnies van Eeghen, AVG (Identifying determinants for neurobehavioral morbidity in tuberous sclerosis complex) (december, Erasmus MC) en Marjolein Coppens-Hofman, logopedist (Communication in adults with intellectual disabilities) (december, Nijmegen). Diëtiste José Veen van ’s Heerenloo zocht samenwerking voor de wetenschappelijke evaluatie van het door haar ontwikkelde Stippendieet, en is dit jaar door Michael begeleid bij verkennend literatuuronderzoek. Samenwerking, overleg en advisering Structureel vindt overleg plaats met Prof. Henny van Schrojenstein Lantman in Nijmegen. Dit overleg betreft o.a. onderzoekssamenwerking en –afstemming, gedachten- en strategieontwikkeling over diverse thema’s, voorbereiding van gezamenlijke activiteiten en de toekomst van de leerstoelen. Ook heeft weer structureel overleg plaatsgevonden met de voorzitter van de NVAVG, Esther Bakker, vooral besteed aan wederzijdse informatie en afstemming. Heleen is dit jaar, samen met Riet Niezen, voor het veld van de gehandicaptenzorg lid geweest van de nieuw opgerichte Wetenschappelijke Advies Raad (WAR) van het College van Zorgverzekeraars (CVZ). Terwijl Riet alle WAR-vergaderingen bezocht en adviseerde over verzekeringspakketaanspraken in de langdurige zorg, heeft Heleen zich vooral beziggehouden met overleg en afstemming rond evidence-based werken, richtlijnontwikkeling, en ontwikkeling van nieuwe toegangscriteria tot de AWBZ. In die positie werd pas goed duidelijk, hoeveel partijen zich, elk op eigen wijze, bezighouden met voor de AVG-zorg relevante ontwikkelingen: naast vanzelfsprekend de NVAVG ook KNMG, VWS, CVZ, Kwaliteitsinstituut i.o., CIZ, ZonMw en NZA. Na een pleidooi van onze kant voor coördinatie is daarvoor met vertegenwoordigers van CVZ, Kwaliteitsinstituut en NVAVG een afspraak gemaakt voor februari 2014.
9
Met de afdeling Farmacologie van het Erasmus MC (Prof Dr Arnold Vulto, Dr Patricia vd Bemt) vindt regelmatig overleg plaats rond concrete projecten op het gebied van polyfarmacie. Overleg over onderzoekssamenwerking is verder gevoerd met Prof Dr Bert vd Horst (Erasmus MC, circadiaan ritme). Academische poli De voorbereidingen voor een academische 18+ poli als onderdeel van het Erasmus MC expertisecentrum ENCORE (Erfelijke Neuro-Cognitieve Ontwikkelingsstoornissen) liepen na een bestuurderswisseling in het Havenziekenhuis zodanig vertraging op, dat nu wordt bekeken of de poli in het Sophia Kinderziekenhuis kan worden ondergebracht. De vooruitzichten zijn positief. Deze poli is specifiek gericht op Angelman syndroom, tubereuze sclerose, neurofibromatose 1 en structurele hersenaanlegstoornissen. Twee zorgorganisaties zijn bereid hiervoor AVGs vrij te stellen. Wetenschappelijke begeleiding zal plaatsvinden vanuit onze vakgroep. Vooruitblik naar 2014 Dit wordt een jaar van grote veranderingen. Heleen wordt in juli 67 jaar en zal formeel met pensioen gaan, maar nog twee dagen aanblijven om de nieuwe staf in te werken en geleidelijk de leiding van de vakgroep over te dragen. Daarnaast zal zij vanaf het najaar de richtlijncommissie van de NVAVG gaan aansturen, in overleg met het Kwaliteitsinstituut. De AVGs Dederieke Festen en Channa de Winter zullen naast hun klinische taken in de zorg parttime bij de vakgroep starten als postdocs, terwijl Luc Bastiaanse binnen het consortium ook postdoctaken zal vervullen. Op deze wijze zal de AVG-inbreng in het onderzoek de komende jaren gewaarborgd zijn in een hoogleraarloze interimperiode van naar verwachting 5 jaar. Er zullen dit jaar twee nieuwe onderzoekers worden aangesteld op GOUD 2. Daarnaast vindt overleg over onderzoekssamenwerking met andere zorgorganisaties plaats. Artikelen, scripties en leeronderzoeksverslagen Zie bijlage 1. Geneeskunde voor mensen met verstandelijke beperkingen, UMC St. Radboud Nijmegen Onderzoek Afgeronde onderzoeken in 2013 VIMP (Verspreiding- en Implementatie-impuls)-project ‘Hoor mij?’ over communicatie met en door mensen met verstandelijke beperkingen. Input voor dit project zijn (voorlopige) onderzoeksresultaten van het onderzoek van Marjolein Coppens (zie hieronder). Er is in kaart gebracht hoe deze onderzoeksuitkomsten het beste aan de doelgroep kunnen worden teruggekoppeld. Lotte Enkelaar en Francine van den Driessen Mareeuw. Gestart: augustus 2012, afgerond april 2013. Promotie Marjolein Coppens – 19 december 2013. Laat ze niet vallen, Lotte Enkelaar promotie gepland op 16-4-2014. Autisme en Agressie. Eelke Visser. Eindrapport afgerond in december 2013; aanvullend onderzoek tbv promotie gepland voor 2014 Lopend onderzoek Uitwisseling van gezondheidsinformatie in de verstandelijke beperkingen, Mathilde Mastebroek. Onderzoek “Gezond leven” , Noortje Kuijken.
eerste
lijn
voor
mensen
met
In 2013 gestarte onderzoeken Een hulpmiddel voor het identificeren van de palliatieve zorgfase bij mensen met verstandelijke beperkingen - Milou Christians. Naar een model op maat voor de medische zorg in de avond-, nacht- en weekend voor mensen met verstandelijke beperkingen - Marloes Heutmekers. Proactief risicomanagement voor mensen met verstandelijke beperkingen - Esther Bakker.
10
Participatie van mensen met verstandelijke beperkingen in gezondheidsonderzoek Tessa Frankena.
Onderwijs Het bestaande onderwijsprogramma is zo opgezet dat in elk studiejaar van het basiscurriculum van de studie geneeskunde de student de mogelijkheid heeft kennis te vergaren over de geneeskunde voor mensen met verstandelijke beperkingen. Zo is er in het eerste studiejaar de mogelijkheid om een verpleegstage te doen in een zorginstelling bij een AVG. In 2013 hebben ongeveer 20 studenten zo’n stage gevolgd. In het tweede jaar is er binnen het blok ‘Arts en praktijk’ een hoorcollege, een zelfstudie opdracht en een responsiecollege betreffende determinanten van ziekte en gezondheid bij mensen met verstandelijke beperkingen. Verder is in verschillende blokken in het basiscurriculum aangehaakt bij andere specialismen in de vorm van casuïstiekbesprekingen. Voor bachelor studenten was er dit jaar de mogelijkheid deel te nemen aan de ‘Elective course eerstelijnsgeneeskunde’ waar binnen een onderdeel was opgenomen over communicatie met mensen met verstandelijke beperkingen. In de masterfase is er in het vierde jaar een responsiecollege binnen het coschap kindergeneeskunde over ‘een kind met een verstandelijke beperking’ met als voorbeeld een kind met het Williams syndroom. In het vijfde jaar is er wat meer ruimte gecreëerd voor de communicatie met mensen met verstandelijke beperkingen in het voortraject van de eerstelijnscoschappen. Aan het eind van deze coschappen wordt middels een responsiecollege gereflecteerd op de ervaringen die de studenten hiermee hebben opgedaan en worden vragen besproken omtrent diverse gezondheidsproblemen. In jaar zes waren er weer de mogelijkheden tot het doen van keuzecoschappen zoals een seniorcoschap van 12 weken (2013: 1 student), een wetenschapsstage (2013: 3 studenten) en een keuzecoschap (2013: 5 studenten; voor 2014 zijn er al 4 aanmeldingen) van beide 4 weken. Verder zijn er onderwijsbijdragen geleverd aan de huisartsenopleiding en de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde en zijn er oriënterende gesprekken geweest met betrekking tot de ontwikkeling van een kaderopleiding voor huisartsen. Een aantal AVG-docenten heeft laten weten niet meer beschikbaar te zijn voor het onderwijs, maar daarvoor in de plaats hebben zich gelukkig ook weer nieuwe docenten aangemeld. AVG praktijk Medio november 2011 is gestart met de AVG praktijk binnen het UGC Heyendael. Binnen de regio is dit het eerste spreekuur speciaal voor mensen met verstandelijke beperkingen binnen een universitaire huisartsenpraktijk. De AVG op de AVG praktijk geeft medisch advies aan mensen met verstandelijke beperkingen om zo hun kwaliteit van hun leven te verbeteren. AVG praktijk genomineerd voor Koploperprijs 2013 Op 14 mei werd de jaarlijkse Mertensdag georganiseerd voor regionale huisartsen. Tijdens de Mertensdag werd ook de Koploperprijs uitgereikt: een speciale prijs voor bijzondere zorginnovaties. Dit jaar was de AVG praktijk genomineerd en geplaatst op de shortlist van vijf regionale zorginnovaties. Hoewel de Koploperprijs uiteindelijk niet naar de AVG praktijk ging, maar naar Ester Bertholet van de Praktijk Ouderengeneeskunde Bertholet uit Velp, waren we heel trots op onze nominatie die aangeeft dat de AVG praktijk een bijzondere rol in de regio speelt. Verwijzingen naar de AVG praktijk nu ook via ZorgDomein Waar voorheen de huisarts een geschreven verwijzing moest maken voor een verwijzing naar de AVG praktijk, kan dit nu ook rechtstreeks via ZorgDomein. Dit is een hele uitkomst voor huisartsen.
11
Tevredenheidsonderzoek AVG praktijk geeft goede resultaten Onlangs presenteerde wetenschapsstudent Lenneke van Loo de resultaten van haar tevredenheidsonderzoek over de AVG praktijk. En de resultaten mogen er zijn: er blijkt een tevredenheid van maar liefst 92%! Poli Zeldzaam, klinische Genetica Deze werd tot 1-2-2014 bemenst door Esther Bakker-van Gijssel als AVG naast de genetici. Vanaf medio februari zal een derde jaars aios deze taak overnemen. Voor de komende periode is dat Willemijn Hensbroek van Siza. Publicaties, abstracts en posters Zie bijlage 2. Promovendi Marjolein Coppens-Hofman, promotoren B. Maassen en A. Snik, co-promotor H. van Schrojenstein Lantman - de Valk, Communicatie, 2008-2013. Promotie 19-12-2013. Lotte Enkelaar, promotor S. Geurts, co-promotor H. van Schrojenstein Lantman - de Valk, Laat ze niet vallen, 2008-2014. Promotie 16-04-20104. Eelke Visser, promotor J. Prins, co-promotor H. van Schrojenstein Lantman - de Valk, Autisme en agressie, 2012-2014. Mathilde Mastebroek, promotoren H. van Schrojenstein Lantman – de Valk en T. Lagro – Janssen. Uitwisseling van gezondheidsinformatie in de eerste lijn voor mensen met verstandelijke beperkingen, 2011-2016. Noortje Kuijken, promotoren H. van Schrojenstein Lantman – de Valk en R. Nijhuisvan der Sande, Gezond leven, 2012-2016. Marloes Heutmekers, promotoren H. van Schrojenstein Lantman – de Valk en P. Assendelft, ANW zorg, 2013 – 2018. Esther Bakker, promotor H. van Schrojenstein Lantman – de Valk en P. Assendelft, proactieve gezondheidszorg, 2013 – 2017. Tessa Frankena, promotor H. van Schrojenstein Lantman – de Valk, participatie van mensen met verstandelijke beperkingen in gezondheidsonderzoek, 2013 – 2016. Annemieke Wagemans, Medische beslissingen rond het levenseinde promotoren H. van Schrojenstein Lantman – de Valk, J. Metsemakers en L. Curfs. Promotie 28-112013, Maastricht. Stages Wetenschapsstage Lenneke van Loo, maart 2013. Evaluatie van de AVG-praktijk: spreekuur voor mensen met verstandelijke beperkingen. Wetenschapsstage Veronique van Thiel, oktober 2013. Assistentie onderzoek ANW zorg. Afstudeeronderzoek Wendy Smit Wageningen UR, januari-augustus 2013: Measurement of Quality of Life: Content and Face Validity according to Clients, their Family & their Professional Caregivers. Afstudeeronderzoek Stephan Hendrikx, Mendy Kuipers, Neliza Lubbers en Maaike Muskens, studenten ergotherapie aan de HAN, september 2013 – januari 2014. Assistente onderzoek gezond leven voor mensen met verstandelijke beperkingen. VAAVG Willemijn Hensbroek zit namens de VAAVG in het bestuur van de NVAVG. Verenso Geen bijzonderheden. VGN De NVAVG heeft intensief overlegd met de VGN over een aantal onderwerpen. Vooral rond de financiering en toebedeling van de AVG-opleidingsplaatsen en het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen en de nieuwe wet Zorg en dwang zijn diverse besprekingen georganiseerd. Jaarlijks is er overleg op directieniveau.
12
4. OVERZICHTEN Samenstelling bestuur Bestuurswisselingen Tijdens de voorjaarsvergadering trad Esther Bakker-van Gijssel af als voorzitter. Marian de Jeu volgde haar op. Danielle Peet werd benoemd als nieuw bestuurslid. Tijdens de najaarsvergadering vonden er geen bestuurswisselingen plaats. Het bestuur bestond in het verslagjaar uit: Esther Bakker-van Gijssel (voorzitter tot 19-04-2013), Marian de Jeu (voorzitter vanaf 19-04-2013), Lianne Alsema (secretaris), Anneke Schoonbrood (penningmeester), Joris van Erp (lid) Danielle Peet (lid vanaf 19-04-2013), Deborah Traas (lid), Willemijn Hensbroek (lid vanuit de VAAVG). Petra Noordhuis verzorgde de ondersteuning. Er werd maandelijks een bestuursvergadering gehouden. Publicaties In 2013 verscheen er één aflevering van het TAVG (Tijdschrift voor Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten). Zie verder het verslag van de TAVG-redactie. Overzicht commissies, projectgroepen en bestuurscommissies In 2013 zijn vrijwel alle commissies en projectgroepen voorzien van een (al dan niet herziene) taakopdracht. Accreditatiecommissie Samenstelling Mano Theunissen (voorzitter) Anneke van Beurden (secretaris) Tia Bouma (lid) Arjen Louisse (lid) De samenstelling van de accreditatiecommissie is in 2013 gewijzigd: Arjen Louisse is sinds september lid van de commissie na een oproep voor vervanging van twee leden. De benodigde professionele ondersteuning werd geleverd door Petra Noordhuis. In 2013 is door het bestuur vastgesteld dat degene die wil toetreden tot de accreditatiecommissie geregistreerd moet zijn als AVG of aios AVG. Doelen en resultaten 1. Efficiënt afhandelen van accreditatieaanvragen (programma- en instellingsaanvragen en individuele aanvragen) via GAIA. De commissie heeft vier maal vergaderd. Afhandeling van de aanvragen vond plaats via GAIA, naast diverse vragen via e-mail. Het secretariaat NVAVG heeft hierbij een onmisbare centrale positie van o.a. vragen beantwoorden, administreren, archiveren en actualiseren. 2. Digitaliseren van alle accreditatiedossiers tot nu toe. Dit doel is behaald. 3. Procedure accreditatieaanvragen verbeteren, waaronder splitsen aanvragen in medisch-inhoudelijk, intervisie/supervisie en FTO. Deze splitsing is grotendeels gelukt en is vanaf 2014 volledig. 4. Opzet maken voor inhoudelijke toetsing van de verslagen van toetsgroepen, FTO’s en intervisie. In het kader van de inhoudelijke toetsing van de verslagen van de
13
toetsgroepen zijn de verslagen FTO 2012 beoordeeld; aan de hand daarvan worden de handleiding en het format ‘verslag (toets)groep’ aangepast. 5. Geaccrediteerde na- en bijscholingen bij de leden bekend maken via de NVAVGwebsite. Dit heeft voortdurend de aandacht van het secretariaat. 6. Regelmatig uitleg geven over de huidige accreditatieregels en over aanvragen via GAIA. Het zelf invoeren van jaarplan en presentaties door de EKC van een groep verliep beter dan verwacht. Regelmatig komen er vragen betreffende de accreditatieregels en aanvragen via GAIA; hieraan wordt veel aandacht besteed door het secretariaat. 7. Betrokkenheid (halfjaarlijks, voorzitter) namens de NVAVG bij het centraal Accreditatie Orgaan (AO), bestaande uit alle beroeps- cq. wetenschappelijke verenigingen van de KNMG. De voorzitter heeft de NVAVG vertegenwoordigd in de AO-vergadering. Realiseren van verdere uniformiteit binnen het geheel van accrediteren, met name de ontwikkeling van één digitaal accreditatieproces waaronder het zogenaamde GAIAproject. 8. Halfjaarlijkse inhoudelijk overleg met de andere accrediteurs (2 namens Verenso, 3 namens huisartsen en voorzitter namens NVAVG) van het ABC1-cluster (accreditatie voor Huisartsen/Specialisten Ouderengeneeskunde/AVG), omtrent de praktijk van alledag t.a.v. alle accreditatie-aanvragen die bij het ABC-1 binnenkomen via GAIA. Dit overleg heeft plaatsgevonden. 9. Jaarlijks overleg (voorzitter) om de Regelgeving College voor Accreditatie Cluster 1 inhoudelijk te beoordelen op het up-to-date zijn of het wenselijk zijn van veranderingen: vergadering m.b.t. Harmonisatiekader cluster 1. Dit overleg heeft plaatsgevonden. 10. Halfjaarlijks teksten accreditatie op website NVAVG nalopen op actualiteit. Dit gebeurt nog ad-hoc. 11. Door vertrek van twee leden van de commissie ontstaan vacatures: nieuwe leden werven. Ondanks herhaalde oproepen heeft zich tot nu toe slechts één nieuw lid gemeld. Voorlopig zijn de vertrekkende leden nog aangebleven. De meeste doelen keren jaarlijks terug en zullen ook in 2014 de nodige aandacht krijgen. Deskundigheidsbevorderingscommissie Samenstelling commissie Luc Imschoot (voorzitter), Marion Gruijters (secretaris), Titia Kranenburg, Esther Bakker-van Gijssel, Joyce Voeten-van de Louw en Daniëlle Peppink. Doel De commissie organiseert voor leden en niet-leden wetenschappelijke bijeenkomsten, met voor de AVG relevante thema’s en onderwerpen. Bij de keuze van de onderwerpen houdt de commissie rekening met het versterken van de diverse competentievelden van de AVG. Studiemiddagen 2013 De commissie organiseerde in 2013 twee studiemiddagen, die aansluitend aan de ALV plaatsvonden. Op 19 april was de titel ‘Help Hormonen! Endocrinologie bij mensen met een verstandelijke beperking’. De studiedag van 22 november was getiteld ‘Pillen…of iets anders? Zorgvuldige behandeling van psychiatrische en gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking’. De evaluaties van deze studiedagen waren een bron van inspiratie om de kwaliteit van de studiedagen te verbeteren en de toekomstige thema’s aan te laten sluiten bij de vraag van de leden.
14
Vooruitblik naar 2014 De commissie is bezig met de voorbereiding van een studiedag over palliatieve zorg. Daarnaast organiseert de commissie twee themamiddagen aansluitend aan de ALV van april en november 2014. Begroting en middelen De kosten van de commissie uit telefoon- en reiskosten (de commissie vergaderde voornamelijk telefonisch). Daarnaast zijn er kosten voor secretariële ondersteuning (ongeveer 40-45 uur per studiedag). Deze ondersteuning is onontbeerlijk en een grote steun bij de werkzaamheden van de commissie en het voorbereiden van de studiedagen. De studiedagen werden afgesloten met een positief saldo. Commissie Infectieziekten Samenstelling Luc Bastiaanse (AVG) Joop van den Berg (AVG, voorzitter) Jacinta Bruin (AVG) Luc Goffin (AVG) Marisa Huizinga (AVG) Rob van Kessel (infectiearts GGD Utrecht) Marien Nijenhuis (AVG). In 2013 heeft de commissie eenmaal vergaderd en daarnaast gewerkt via emailcontacten. De herziene Richtlijn Influenza en een stukje over een verandering in het legionellapreventiebeleid werden op de website geplaatst. Op verzoek van het bestuur werden informatieve documenten over de mazelen- en rubella-epidemieën in de reformatorische gezindte gemaakt, ten behoeve van AVG’s, die met die epidemieën te maken kregen. Het stukje over de mazelen-epidemie is op de website geplaatst. Verder werd de Richtlijn Hepatitis B-preventie ter beoordeling aan de SRO aangeboden. Helaas is gebleken dat nog een herziening nodig is, aangezien intussen sommige informatie verouderd is. Commissie Wet- en regelgeving Samenstelling Henny Janssen, voorzitter Joris van Erp, afgevaardigde vanuit het NVAVG bestuur Arjen Louisse, lid Keimpe de Haan, lid Marisa Huizinga, lid Brenda Frederiks, jurist gezondheidsrecht Wisselingen: Marisa Huizinga werd in juni lid van de commissie. De commissie heeft in 2013 drie keer vergaderd. Doelen en resultaten 1. Op de vernieuwde website van de NVAVG is een stuk op het niet besloten deel ingericht voor en door de commissie Wet- en regelgeving. Hier is informatie te vinden over de commissie, de positie van de geneesheer-directeur en de voortgang van het wetsvoorstel Zorg en Dwang. Deze site is op de ledenvergadering onder de aandacht gebracht en wordt meerdere malen per jaar geactualiseerd. 2. Van de te volgen wetsvoorstellen is veruit de meeste aandacht gegaan naar Zorg en Dwang. Er zijn contacten geweest met VWS, VGN, Actiz, Verenso , NIP en NVO. Er is vanuit de commissie deelgenomen aan de klankbordgroep van Vilans betreffende het actieplan onvrijwillige zorg. Samen met Verenso is er een concept standpunt over gedragsbeïnvloedende medicatie geformuleerd. Er is samen met de VGN, NVO en NIP tweemaal een brief gestuurd: naar de Tweede Kamer en later naar de Eerste Kamer.
15
3. En er is aandacht gevraagd voor de positie van de AVG als medical expert bij het opstellen van de medische verklaring bij het aanvragen van een RM. In de wet BOPZ maar ook in het wetsvoorstel Zorg en Dwang. Dit heeft geresulteerd in de Veegwet waarin de noodzakelijke reparatie van de wet BOPZ is geregeld, deze gaat in per 15 februari 2014. 4. Ook in het wetsvoorstel Zorg en Dwang zal dit worden meegenomen. 5. Het wetsvoorstel Verplichte GGZ en het wetsvoorstel Langdurige Intensieve Zorg zijn meer vanaf afstand gevolgd. 6. Er werd diverse malen antwoord gegeven op vragen van NVAVG leden.
Commissie ICT Deze commissie was in 2013 niet actief. Commissie TAVG Samenstelling van de redactie Dhr. R. Braam (taalkundige eindredactie) Dr. W. Braam Mw. N. van den Broek Dhr. B. Elffers (secretaris) Mw. Dr. D. Festen Dhr. R. Schreuel Mw. Dr. M. Tonino (eindredactie) In het verslagjaar heeft Naomi van den Broek zitting genomen in de redactie. Doel Viermaal per jaar een editie van het TAVG. Werkwijze waarop deze doelen behaald zijn Actief auteurs benaderen. Vergaderen/overleg. Redigeren. Het verkrijgen van kopij ter invulling van het TAVG blijft een uitdaging. De redactie heeft in 2013 een groot aantal artikelen zelf geschreven. De redactie doet daarom een oproep aan alle lezers om kopij aan te leveren. Resultaten Het TAVG is in 2013 eenmaal verschenen. De lay-out van het TAVG is in 2013 aangepast conform de nieuwe stijl. TAVG is online beschikbaar via de website. De meest recente nummers zijn te downloaden; de oudere nummers zijn digitaal op te vragen bij het secretariaat en staan op het besloten deel van de website. Commissie Wetenschap De commissie wetenschapsbeleid wordt gevormd door professor dr. H. Schrojenstein Lantman-de Valk, dr. T. Coppus, dr. D. Festen en dr. M. Tonino, onder voorzitterschap van H. Veeren. Daarnaast is professor dr. H. Evenhuis adviserend lid. De commissie was in 2013 niet actief. Epilepsie Expertise Groep (EEG) Samenstelling Arthur de Jong (contactpersoon) Leonore Kuijpers Daphne Konz Monique Veendrick Gestelde doelen in het verslagjaar Het vormen van een expertgroep bestaande uit 4 of 5 leden van de NVAVG.
16
Op basis van de gestelde vragen een antwoord vormen en zitting nemen in de verschillende overleggen en klankbordgroepen indien dat wenselijk wordt geacht vanuit de expertgroep. Als contactpersoon optreden namens de NVAVG met betrekking tot het onderwerp epilepsie. Meewerken aan de nieuw te schrijven richtlijn epilepsie van de Nederlandse Vereniging van Neurologen (NVN). De expertgroep komt vraaggestuurd bij elkaar.
Werkwijze Leonore Kuijpers vertegenwoordigt de NVAVG in het bestuur van de Nederlandse Liga tegen epilepsie. Monique Veendrick is medeauteur van de nieuwste richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van epilepsie’ van de Nederlandse Vereniging van Neurologen (NVN), die in 2013 voltooid is. De overige leden van de expertisegroep hebben feedback gegeven op de richtlijn. Daarnaast overweegt de expertisegroep een aparte NVAVGrichtlijn als aanvulling op de NVN richtlijn te ontwikkelen. Arthur de Jong heeft deelgenomen aan de klankbordgroep van het project ‘Goud in Handen Plus’ van Epilepsie Vereniging Nederland. Dit project heeft geleid tot het vaststellen van kwaliteitseisen voor epilepsiezorg vanuit patiëntenperspectief. Het project krijgt een mogelijk een vervolg voor mensen die langdurende zorg hebben. In 2013 is de expertisegroep niet bijeen geweest. Projectgroep praktijkvisitatie Samenstelling Marijke Meijer (voorzitter) Agnes den Houdijker Anne Idzinga Keimpe de Haan Mariëlle van der Wiel en Danielle Peet (contactpersoon bestuur). Ontwikkelingen in 2013 De projectgroep is in het najaar van 2012 gestart. De taakopdracht is te onderzoeken welke vorm praktijkvisitatie in de beroepsgroep AVG het beste kan krijgen, aan welke eisen praktijken moeten voldoen, hoe vaak de visitatie moet plaats vinden etc. De commissie zal daarnaast onderzoeken hoe deze praktijkvisitatie op een goede manier stapsgewijs kan worden ingevoerd. Resultaten Na eerdere bezoeken aan Verenso en het Nederlands Huisartsen Genootschap is in februari 2013 een bezoek gebracht aan de Nederlandse Vereniging voor Bedrijfsartsen (NVAB) om te zien hoe praktijkvisitatie bij hen is opgezet. In een projectgroep bijeenkomst in het voorjaar van 2013 zijn de drie bezoeken geëvalueerd en geanalyseerd. Op grond daarvan is een lijst met uitgangspunten en randvoorwaarden geformuleerd. Dit heeft uiteindelijk geleid tot een notitie praktijkvisitatie NVAVG, die in de zomer aan het bestuur van de NVAVG is aangeboden. De projectgroep heeft voorgesteld de beleidsmedewerkers van de NVAB bij de verdere ontwikkeling van de praktijkvisitatie te betrekken. Het bestuur heeft de notitie geaccordeerd en aan de NVAB gevraagd een offerte op te stellen. Deze is inmiddels gereed en zal naar verwachting januari 2013 definitief worden vastgesteld, waarna het ontwikkeltraject zal starten. De leden van de projectgroep blijven intensief bij de ontwikkeling betrokken. Projectgroep Health Watch bij Down Syndroom In 2013 niet actief. Projectgroep GORZ Geen bijzonderheden.
17
Adviesgroep ethiek Samenstelling Annet Dekker, AVG Anne Idzinga, AVG Prof. Dr. Herman Meininger, ethicus Riet Niezen, AVG, voorzitter Marien Nijenhuis, AVG Katrien Pouls, AVG Anne van Roosmalen, AVG Rieneke Vorstenbosch, AVG en Annemieke Wagemans, AVG, die voor dit onderwerp deelneemt aan de Adviesgroep Ethiek Er is in 2013 verder gewerkt aan de vraagstelling: zijn er morele gronden op basis waarvan actieve levensbeëindiging bij mensen met een verstandelijke beperking die hier zelf niet over kunnen beslissen, te rechtvaardigen is? Hiervoor is in 2013 zes keer op locatie vergaderd en daarnaast veel via de e-mail behandeld. De conceptnotitie van november 2012 is na de invitational conference voor professionals in november 2012 bijgesteld en op 21 maart 2013 voorgelegd aan een klankbordgroep van ouders en directe zorgverleners en daarna aan een groep meelezers van AVG’s en andere betrokkenen. Met de aanvullingen en suggesties die hieruit voortkwamen is de Handreiking in augustus voltooid en aan het bestuur van de NVAVG gestuurd. Op de najaarsvergadering is deze officieel gepresenteerd. In het tweede kwartaal is in samenwerking met de NVAVG-commissie deskundigheidsbevordering begonnen met de voorbereidingen van de studiedag ‘Zorgen rond het levenseinde’ op 6 februari 2014. Eind november is er een enquête verstuurd naar alle AVG’s, met vragen over levensbeëindiging bij wilsonbekwame mensen met een verstandelijke beperking. Deze activiteiten vergden veel tijd, zodat er nog niet begonnen is aan een ander onderwerp. Over de Handreiking is een interview met Riet Niezen geplaatst in het Reformatorisch dagblad van 26 november. Plannen voor 2014 Resultaten van de enquête uitwerken. Studiedag op 6 februari. Behandelen van een nieuw onderwerp. Stuurgroep Richtlijnontwikkeling Samenstelling Het secretariaat wordt verzorgd door Frieda de Meij (
[email protected]). Voorzitter/inhoudelijk contactpersoon is Frans Ewals (
[email protected]). Bestuurscommissie bekostigingssystematiek Samenstelling Arjen Louisse Anneke Schoonbrood Marjan de Jeu Titia Kranenburg Bestuurscommissie PR Samenstelling Op 1 januari 2013 bestond de commissie uit: Almar van Suijdam-Sietsma (voorzitter en contactpersoon), Jaap Jansen (algemeen lid), Elles Bindels (algemeen lid) en Ilona Claassen (algemeen lid). In het verslagjaar heeft de commissie afscheid genomen van Elles Bindels. De commissie verwelkomde Willemijn Hensbroek als algemeen lid.
18
In 2013 is de commissie met beperkte kracht actief geweest: de commissie werd klein (ten opzichte van voorafgaande jaren) en twee leden zijn met zwangerschapsverlof geweest. Hierdoor hebben we een beperkt aantal activiteiten ondernomen. Terugblik op 2013 Voor het verslagjaar hadden wij in het kort de volgende doelen: Promotie van het vak AVG bij studenten, coassistenten en basisartsen. Meer bekendheid van de polikliniek VG bij huisartsen en medische specialisten. PR-materiaal herzien met o.a. nieuwe huisstijl + bestaande PowerPointpresentatie aangepast. Leden van de PR-commissie zijn samen met collega-AVG’s naar o.a. de volgende carrièrebeurzen/symposia geweest: Symposium Panacea workshop Nationaal Coassistenten Congres workshop Carrièrebeurs MFV Utrecht/ SAMS workshop Dag van de Eerste lijn Noord Holland workshop + stand De PR-koffers zijn gedurende het verslagjaar intensief gebruikt. De koffers staan op het secretariaat van de AVG-opleiding in Rotterdam en worden regelmatig aangevuld. Als commissie zijn we heel blij en dankbaar voor de inzet van alle enthousiaste collegaAVG’s die ons afgelopen verslagjaar hebben geholpen bij PR-activiteiten op carrièrebeurzen en symposia. Werkgroep ‘Redactie hand/leerboek geneeskunde voor mensen met een verstandelijke beperking’ Samenstelling redactie Drs. Ietje van Gelderen, AVG Triade, Lelystad. Dr. Marijke Tonino, AVG Prisma, Biezenmortel Drs. Margriet van Duinen, AVG Cello, Haaren. Drs. Sylvia Huisman, AVG Prinsenstichting, Kadijkerkoog. Dr. Dederieke Festen, AVG Ipse de Bruggen, Nootdorp. Dr. Wiebe Braam, AVG ’s Heerenloo, Ede. Algemeen In maart 2009 is door een aantal AVG’s het initiatief genomen om een hand/leerboek betreffende geneeskunde voor mensen met een verstandelijke beperking tot stand te brengen. Doel van het boek is het meer zichtbaar maken van de eigenheid van de doelgroep en van hun behoefte aan bijzondere, aangepaste medische zorg. De doelgroep bestaat uit artsen die in hun praktijk met mensen met een verstandelijke beperking werken, AVG’s, huisartsen, (gevorderde) studenten geneeskunde, tandartsen bijzondere tandheelkunde, fysiotherapeuten, enzovoort. Werkwijze Al eerder was een inhoudsopgave samengesteld en aangepast naar aanleiding van commentaar van diverse werkgroepen van de NVAVG: Commissie Deskundigheidsbevordering. Stuurgroep Richtlijnontwikkeling. Commissie Wetenschapsbeleid. Ook de hoogleraren prof. H. Evenhuis en prof. H. Schrojenstein hebben de redactie voorzien van welkome aanvullingen op de concept inhoudsopgave. De redactie is verdeeld in drie tweetallen onder wie een werkverdeling is gemaakt ten aanzien van de diverse onderdelen van het hand/leerboek.
19
Werkgroep Update Website Samenstelling Arthur de Jong (voorzitter) Marijn Donkervliet Bas Castelein Michiel Vermaak Opdracht 1. Het inventariseren van de wensen en eisen wat betreft de invulling van de website. 2. Het opstellen van een plan van aanpak. 3. Voorgestelde wijzigingen bespreken met het bestuur. 4. Het aanleveren van content. Activiteiten De commissie stelde een enquête op voor de leden van de NVAVG. Naast de gegevens uit deze enquête maakte de commissie gebruik van eigen ervaring en kennis op het gebied van ICT. Tevens is de zusterorganisaties verzocht om de commissie inzicht te geven in de opbouw en gebruik van hun websites. Resultaat Begin 2014 biedt de werkgroep het advies aan het bestuur van de NVAVG aan.
20
5. FINANCIEEL JAARVERSLAG Winst- en verliesrekening 2013, bedragen in €
Werkelijk
Begroot
Contributie 2013
82.940,00
100.000,00
Contributie 2012
7.750,00
-
Studiedagen/ALV
35.345,00
34.000,00
1.292,57
1.500,00
-
1.000,00
Accreditering
4.080,00
2.000,00
Verrichtingen derden
5.674,50
1.000,00
119,00
-
137.201,07
139.500,00
63.764,49
55.000,00
Bestuur, jaarverslag
6.764,27
6.000,00
Commissies
7.661,62
5.000,00
25.030,59
30.000,00
MJBP incl beleidsmedewerker
7.562,50
25.000,00
Richtlijnontwikkeling
1.482,25
4.000,00
PR
3.406,90
4.000,00
TAVG
5.406,21
6.000,00
Drukwerk, onkosten secretariaat
3.985,66
7.000,00
524,13
-
-
400,00
726,00
-
-
-
871,68
2.800,00
127.186,30
145.200,00
Baten
Creditrente TAVG
Commissies
Totaal
Lasten Salariskosten secretariaat
Studiedagen/ALV
Internet Digitaal archief Accreditering Hanna Oorthuysprijs Onderhoud website Totaal
21
Balans per 31-12-2013, bedragen in € BEZITTINGEN
ING Bank Robeco
SCHULDEN
56079,47 59354,35
Vermogen per 1-1-2013
105437,05
Overlopende posten: Te ontvangen rente
643,63
Exploitatieresultaat
116077,45
10640,40
116077,45
Positief resultaat Met name door minder uitgaven aan beleidsmedewerker dan was begroot.
22
Bijlage 1 – Artikelen, scripties en leeronderzoeksverslagen Erasmus MC Wetenschappelijke artikelen gepubliceerd januari 2013 t/m januari 2013 NB Nrs 1 en 15 zijn gebaseerd op leeronderzoeken van aios, en onderzoek door studenten!
nrs 8 en 14 op
1. Jansen J, Rozeboom W, Penning C, Evenhuis HM. Prevalence and incidence of myocardial infarction and cerebrovascular accident in ageing persons with intellectual disability. J Intellect Disabil Res 2013 Jul;57(7):681-5. 2. Evenhuis H, Schoufour J, Echteld M. Frailty and intellectual disability: a different operationalization? Dev Disabil Res Reviews 2013;18:17-21. 3. de Winter CF, Hermans H, Evenhuis HM, Echteld MA. Associations of symptoms of anxiety and depression with diabetes and cardiovascular risk factors in older people with intellectual disability. J Intellect Disabil Res. Epub 2013 Apr 30. 4. Hilgenkamp TI, van Wijck R, Evenhuis HM. Feasibility of eight physical fitness tests in 1,050 older adults with intellectual disability: results of the healthy ageing with intellectual disabilities study. Intellect Dev Disabil 2013;51:33-47. 5. Hermans H, Beekman AT, Evenhuis HM. Comparison of anxiety as reported by older people with intellectual disabilities and by older people with normal intelligence. Am J Geriatr Psychiatry 2013 Sep 5 S1064-7481 (E-pub). 6. Hermans H & Evenhuis HM. Factors associated with depression and anxiety in older adults with intellectual disabilities: results of the healthy ageing and intellectual disabilities study. Int J Geriatr Psychiatry 2013;28:691-9. 7. Hermans H, Beekman AT, Evenhuis HM. Prevalence of depression and anxiety in older users of formal Dutch intellectal disability services. J Affect Disord 2013;144:94-100. 8. Maaskant M, van de Wouw-van Dijk E et al. Circadian sleep-wake rhythm of older people with intellectual disabilities. Res Dev Disabil. 2013 Apr;34(4):1144-51. 9. van de Wouw E, Evenhuis HM, Echteld MA. Objective assessment of sleep and sleep problems in older adults with intellectual disabilities. Res Dev Disabil. 2013 Aug;34(8):2291-303. 10. Van de Wouw-van Dijk et al. Comparison of two types of Actiwatch with polysomnography in older adults with intellectual disability: a pilot study. Res Dev Disabil 2013 Sep;38(3):265-73. 11. Pel JJ, van der Zee YJ, Boot FH, Evenhuis HM, van der Steen J. Remote eye tracking assesses age dependence processing of coherent motion in typicallydeveloping children. J Med Eng Technol. 2013 Feb;37(2):109-15. 12. de Kuijper G, Mulder H, Evenhuis H, Scholte F, Visser F, Hoekstra PJ. Determinants of physical health parameters in individuals with intellectual disability who use long-term antipsychotics. Res Dev Disabil. 2013 Sep;34(9):2799-809. 13. de Kuijper G, Mulder H, Evenhuis H, Visser F, Hoekstra PJ. Effects of controlled discontinuation of long-term used antipsychotics on weight and metabolic parameters in individuals with intellectual disability. J Clin Psychopharmacol. 2013 Aug;33(4):520-4. 14. Zaal RJ, Kaaij ADM van der, Evenhuis HM & Bemt PMLA van den. Prescription errors in older individuals with an intellectual disability: prevalence and risk factors in the Healthy Ageing and Intellectual Disability Study. Res Dev Disabil. 2013 May;34(5):1656-62. 15. Peters C, Schouwenaars F, Haagsma E, Evenhuis H, Echteld M. Antibiotic prescribing and CRP testing for pulmonary infections of patients with intellectual disabilities. Br J Gen Pract. 2013 May;63(610):e326-30. . 16. Evenhuis H, Schoufour J, Echteld M. Frailty and intellectual disability: A different operationalization? Dev Disabil Res Rev. 2013 Aug;18(1):17-21. 17. Van Schijndel-Speet M, Evenhuis HM, van Empelen P, van Wijck R, Echteld MA. Development and evaluation of a structured programme for promoting physical
23
activity among seniors with intellectual disabilities: a study protocol for a cluster randomized trial. BMC Public Health. 2013 Aug 12;13(1):746. 18. de Knegt NC, Evenhuis HM, Lobbezoo F, Schuengel C, Scherder EJ. Does format matter for comprehension of a facial affective scale and a numeric scale for pain by adults with Down syndrome? Res Dev Disabil. 2013 Oct;34(10):3442-8. 19. de Knegt NC, Pieper MJ, Lobbezoo F, Schuengel C, Evenhuis HM, Passchier J, Scherder EJ. Behavioral pain indicators in people with intellectual disabilities: a systematic review. J Pain. 2013 Sep;14(9):885-96. 20. Oppewal A, Hilgenkamp TI, van Wijck R, Evenhuis HM. Feasibility and outcomes of the Berg Balance Scale in older adults with intellectual disabilities. Res Dev Disabil. 2013 Sep;34(9):2743-52. 21. Oppewal A, Hilgenkamp TI, van Wijck R, Evenhuis HM. Cardiorespiratory fitness in individuals with intellectual disabilities-A review. Res Dev Disabil. 2013 Oct;34(10):3301-1 22. Oppewal A, Hilgenkamp TI, van Wijck R, Evenhuis HM. The effect of handedness on grip strength in older adults with intellectual disabilities.Res Dev Disabil. 2013 May;34(5):1623-9 23. Schoufour JD, Mitnitski A, Rockwood K, Evenhuis HM, Echteld MA. Development of a frailty index for older people with intellectual disabilities: results from the HA-ID study. Res Dev Disabil. 2013 May;34(5):1541-55. 24. Hilgenkamp T et al. Subgroups associated with lower physical fitness in older adults with ID: results of the HA-ID study. Res Developm Disabil, 2013 in press. 25. Van Schijndel-Speet M et al. Facilitatiors and barriers to physical activity as perceived by older adults with intellectual disabilities. Intellect Developm Disabil, in press. Scripties studenten 1. Lisanne de Waard. Effects of a physical activity intervention on frailty in older people with intellectual disabilities. September 2013. 2. Jiska aan de Wiel. Use of the SEIQoL-DW in older adults with intellectual disability: feasibility, reliability and outcomes. Oktober 2013. 3. Hevy Hassan. Belemmerende en bevorderende factoren van een gezonde voedingsintake bij mensen met een verstandelijke beperking. November 2013. Leeronderzoeksverslagen 1. Ilse Schuller, Annelies Goorhuis, Ilona Claassen & Aisha Sinot. Prevalentie van etalagebenen bij verstandelijk gehandicapten. Engels artikel in voorbereiding voor publikatie. 2. Martijn Michiels. Chronobiology of human glucose metabolism: a review of the current literature. In voorbereiding voor publikatie. 3. Esther Dijkhuizen, Annelies Immink & Natasja Verkade. Validity of the Dutch Signal List on dysphagia in adults with intellectual disabilities against the Dysphagia Disorders Survey. In voorbereiding voor publikatie. 4. Matijn Coret, Willemijn Hensbroek & Lidwien Vermeulen. The Mini Nutritional Assessment for people with an intellectual disability- an adapted version for people with intellectual disability (MNA-ID). In voorbereiding voor publikatie. 5. Mirka Borms, Susan Ebbers & Bart de Koning. Een pilot studie naar de toepasbaarheid van de STRIP (Systematic Tool to Reduce Inappropriate Prescribing) bij mensen met een verstandelijke beperking verbonden aan een zorginstelling. 6. Rixje van Beek Calkoen, Hylke Bergisch & Sanne Kroft. QTc prolongation in persons with intellectual disability and antipsychotic drug use. In voorbereiding voor publicatie.
24
Bijlage 2 – Publicaties, abstracts en posters UMC St. Rabdboud Publicaties Coppus A. People with intellectual disability: what do we know about adulthood and life expectancy? Developmental Disabilities Research Reviews. 2013 18:6-16.
Naaldenberg J, Vaandrager L, Koelen M. On the success of the successful aging paradigm response. Applied gerontology 32(3) p 277-279
Weksler M, Szabo P, Relkin N, Reidenberg M, Weksler B, Coppus A. Alzheimer’s disease and Down’s syndrome: Treating Two Paths to Dementia. Autoimmun Rev. 2013 Apr;12(6):670-3.
Willemsen M, Nijhof B, Fenckova M, Nillesen W, Bongers E, Castells-Nobau A, Asztalos L, Viragh E, Van Bon B, Tezel E, Veltman J, Brunner H, de Vries B, de Ligt J, Yntema H, Van Bokhoven H, Isidor B, Le Caignec C, Lorino E, Asztalos Z, Koolen D, Vissers L, Schenck A, Kleefstra T. GATAD2B loss-of-function mutations cause a recognisable syndrome with intellectual disability and are associated with learning deficits and synaptic undergrowth in Drosophila. J Med Genet. 2013 Aug; 50(8):50714.
Mastebroek M, Doorn N. Wat is goede zorg? Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek 2013/23 (1): 23.
Wagemans AM, Van Schrojenstein Lantman-de Valk HM, Proot IM, Metsemakers J, Tuffrey-Wijne I, Curfs LM. End-of-life decisions for people with intellectual disabilities. Palliat. Med. 2013; 27(8): 765-771.
Naaldenberg J, Kuijken N, Van Dooren K, Van Schrojenstein Lantman – de Valk. Topics, methods and challenges in health promotion for people with intellectual disabilities: A structured review of literature. Res. Dev. Disabil. 2013; 34(12): 45344545
Salvador-Carulla L, Martínez-Leal R, Heyler C, Alvarez-Galvez J, Veenstra MY, GarcíaIbáñez J; Carpenter S, Bertelli M, Kerim Munir K, Torr J, Van Schrojenstein Lantmande Valk HMJ. Training on Intellectual disability in Health Sciences: the European Perspective. Int. J. of Developmental Disabilities 2013. Epub ahead of print pp. 2047387713Y.0000000027
Coppens-Hofman M.C., Terband H.R., Maassen B.A.M., Henny MJ van Schrojenstein Lantman-De Valk,H.M.J., van Zaalen-op’t Hof Y, Snik A.F.M.. Disfluencies in the speech of adults with intellectual disabilities and reported speech difficulties. Journal of communication disorders 2013;46(5-6): 484-494.
Roelofs R.L., Visser E.M., Berger H.J. C., Prins J.B., Van Schrojenstein Lantman‐De Valk H.M.J., Teunisse J.P.. Executive functioning in individuals with intellectual disabilities and autism spectrum disorders. Journal of Intellectual Disability Research 2013, epub ahead of print DOI: 10.1111/jir.12085
Enkelaar L, Smulders E. Van Schrojenstein Lantman – de Valk H, Weerdesteyn V, Geurts A. Prospective study on risk factors for falling in elderly persons with mild to moderate intellectual disabilities. Research in Developmental Disabilities. 2013 Nov 34(11):3754-3765.
25
Sinnema M, Maaskant M, Van Schrojenstein Lantman – de Valk H, Boer H, Curfs L, Schrander-Stumpel C. The use of medical care and the prevalence of serious illness in an adult Prader-Willi syndrome cohort. Eur J Med Genet. 2013; 56 (8); 397-403.
Smulders E, Enkelaar L, Schoon Y, Geurts A, Van Schrojenstein Lantman – de Valk H, Weerdesteyn V. Falls prevention in persons with intellectual disabilities: Development, implementation, and process evaluation of a tailored multifactorial fall risk assessment and intervention strategy. Res Dev Disabil. 2013 Jun 19;34(9):27882798.
Abstracts/posters Health information exchange in primary healthcare for people with intellectual disabilities. Gepresenteerd op 5-7-13 bij Symposium ‘Gender-Sensitive Medicine: From Science to Education and Care’. Georganiseerd door Vrouwenstudies Medische Wetenschappen, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboud UMC Nijmegen. Health information exchange in primary healthcare for people with intellectual disabilities. Gepresenteerd op 7-11-13 bij Symposium ‘Health inequities: From Edidence to Action’. Georganiseerd door Gezondheid en Verstandelijke Beperkingen, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Radboudumc Nijmegen en de IASSIDD. Poster: De gezondheid van mensen met verstandelijke beperkingen, Nederlands Congers Volksgezondheid 3 en 4 april 2013 (J. Naaldenberg, HMJ van Schrojenstein Lantman – de Valk, NMJ Kuijken, FA van den Driessen Mareeuw, L Enkelaar). How Dutch out-of-hours care is organised for people with intellectual disabilities: towards a tailored model. Door Marloes Heutmekers op 7 november op het IASSID congress.
26
Bijlage 3 - Lijst met afkortingen
aios (Wet) BOPZ CBO CCE CHVG CGS EAT FMWV GAIA GGZ GORZ HVRC IGZ JARID KNMG LAD LEVV LHV LKNG MAMH NHG NIP NTZ NVAVG NVK NVKN NVO NVVA NVVP TAVG VAAVG Verenso VGN VWS WHO
Arts in opleiding tot specialist Bijzondere Opnames psychiatrische Ziekenhuizen Centraal Begeleidings Orgaan toetsontwikkeling Centrum voor Consultatie en Expertise College voor Huisartsgeneeskunde, verpleeghuisgeneeskunde en medische zorg voor verstandelijk gehandicapten College Geneeskundige Specialismen Electro-aversieve therapie Federatie van Medisch Wetenschappelijke Verenigingen Gemeenschappelijke Accreditatie Internet Applicatie Geestelijke Gezondheidszorg Gastro Oesofagale Reflux Ziekte Huisartsen en Verpleeghuisarts en arts voor verstandelijk gehandicapten Registratiecommissie (inmiddels opgeheven) Inspectie voor de Gezondheidszorg Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband Landelijk Expertisecentrum Verpleging en Verzorging Landelijke Huisartsen Vereniging Landelijk Kennisnetwerk Gehandicaptenzorg Medical Aspects of Mental Handicap, European Association of intellectual disability medicine Nederlands Huisartsen Genootschap Nederlands Instituut van Psychologen Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen Nederlandse Vereniging van Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde Nederlandse Vereniging voor Kinderneurologie Nederlandse Vereniging van Pedagogen en Onderwijskundigen Nederlandse Vereniging van Verpleeghuisartsen (thans Verenso) Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie Tijdschrift van Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten Vereniging voor en door Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten in opleiding Vereniging van specialisten in ouderengeneeskunde Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (Ministerie van) Volksgezondheid, Welzijn en Sport World Health Organization
27
