jaarverslag 2013 JAARVERSLAG

01

3

JA AR VE RS L 2 AG

jaarverslag 2013

J

a a r v e r s l a g

RGV Holding B.V. Kermisland 110 Postbus 2108 6802 CC Arnhem Telefoon (026) 384 88 00 E-mail [email protected] www.rgv.nl KvK centraal Gelderland 08080175

2013

2

Inhoud BESTUURS- EN ADVIESORGANEN......................................................................................................... 5 MISSIE VAN RGV HOLDING B.V............................................................................................................... 6 KERNGEGEVENS....................................................................................................................................... 7 BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN................................................................................. 9 VERSLAG VAN DE DIRECTIE OVER 2013.............................................................................................. 10

In het kort........................................................................................................................................... 10 Onze strategie.................................................................................................................................... 11 Corporate Governance..................................................................................................................... 14 Toelichting.......................................................................................................................................... 16 Recreatiegebieden............................................................................................................................ 16 Onroerend goed............................................................................................................................... 26 Interhuis........................................................................................................................................... 28 RGV Holding..................................................................................................................................... 31 Risicoparagraaf................................................................................................................................. 38 Resultaten........................................................................................................................................ 40 Vooruitzichten.................................................................................................................................. 41 JAARREKENING 2013.............................................................................................................................. 43

Geconsolideerde balans..................................................................................................................... 43 Geconsolideerde winsten verliesrekening.................................................................................... 44 Geconsolideerd kasstroomoverzicht............................................................................................... 44 Toelichting op de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening................................... 46 Toelichting op de geconsolideerde balans..................................................................................... 49 Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen............................................................ 52 Toelichting op de geconsolideerde winsten verliesrekening.................................................... 53 Enkelvoudige balans.......................................................................................................................... 55 Enkelvoudige winsten verliesrekening......................................................................................... 55 Toelichting op de enkelvoudige balans en winsten verliesrekening........................................ 56 Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen............................................................ 58 OVERIGE GEGEVENS.............................................................................................................................. 59

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant................................................................. 59 Bestemming van het resultaat over het boekjaar 2012................................................................ 60 Statutaire regeling omtrent bestemming winst en voorstel tot bestemming van het resultaat 2013.................................................................................. 60

Gebeurtenissen na balansdatum..................................................................................................60

Persoonlijke gegevens Directie en Raad van Commissarissen

N.B. Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro’s, tenzij anders vermeld.

3

4

Bestuurs- en adviesorganen RGV Holding B.V. Raad van Commissarissen Mevrouw M.H.H. van Haaren vanaf 30 mei 2013 De heer J.G.H. Heijmen De heer J. van Lidth de Jeude tot 30 mei 2013 De heer J. Wegstapel voorzitter

Directie De heer E.M.J.C. Droogh

Ondernemingsraad Mevrouw D.M.C.W. Berlage

voorzitter

De heer R.B. Knippenberg Mevrouw W.C. Noorlander - Middelkoop

vanaf 19 december 2013

Mevrouw D. J.C. Thijssen

tot 19 december 2013

Juridische structuur van actieve vennootschappen met belang van 100%

RAL Recreatiegebieden B.V.

Zweminrichtingen B.V.

SchatEiland

5

Missie van rgv holding b.v. RGV is een bedrijfsmatige, duurzame aanbieder van vrijetijdsbesteding voor een breed publiek. Dit doet zij middels grondgebonden recreatievoorzieningen met groen als decor. Zij ontwikkelt daartoe voor zichzelf en anderen grondgebonden exploitaties. Zij wil daarmee direct en indirect een bijdrage leveren aan de leefbaarheid en vrijetijdsbesteding in de regio waar zij actief is.

Activiteiten RGV

6

Recreatiegebieden

Gelegen in de gemeente(n)

Berendonck

Wijchen

Bussloo

Voorst

Groene Heuvels

Beuningen

Hambroekplas

Berkelland

Heerderstrand

Heerde

Hilgelo

Winterswijk

Kievitsveld

Epe

Mookerplas

Mook en Middelaar

Nevelhorst

Montferland

Nieuw Hulckesteijn

Nijkerk

Rhederlaag

Zevenaar

Slingeplas

Aalten

Strand Nulde

Putten

Strand Horst

Ermelo, Harderwijk

Stroombroek

Montferland

Surfoever Hoge Bijssel

Nunspeet

Wylerbergmeer

Ubbergen

Zandenplas

Nunspeet

Zeumeren

Barneveld

Passantenhaven Hattem

Hattem

Kerngegevens

2009

2010

2011

2012

2013

Bezoekersaantallen recreatiegebieden (x 1.000)

3.782

3.515

3.150

3.589

3.442

100

93

83

95

91

1.249

1.312

1.397

1.438

1.487

100

105

112

115

119

1.188

1.102

938

1.167

1.132

100

93

79

98

95

10.376

10.615

10.931

9.730

9.260

Index Bezoekersaantallen exploitaties recreatiegebieden (x 1.000) Index Omzet parkeerinkomsten (x 1.000) Index Aantal parkeerabonnementen Aantal evenementen Omzet uit verhuur en verpachting (x 1.000)

586

682

750

654

618

1.531

1.562

1.606

1.686

1.758

Index

100

102

105

110

115

Overige omzetten, zoals evenementen (x 1.000)

741

628

1.081

752

883

100

85

146

101

119

-2.891

-1.767

-470

-448

-1.400

1.955

2.295

744

2.279

3.593

100

117

38

117

184

28

35

18

26

29

(incl. evenementen, sponsorinkomsten. excl. eigen exploitaties) Index Operationeel resultaat (x 1.000) Netto resultaat (x 1.000) Index Aantal dagen boven 25°C

14

14

14

14

19 +

Totale oppervlakte in ha

Aantal gebieden

1.713

1.710

1.707

1.765

2.035 +

Oppervlakte water in ha

695

697

700

702

802 +

16

18

18

17

Personeelsgegevens / situatie per 31 december* Aantal personeelsleden kantoor

17

Aantal personeelsleden buitendienst

14

13

13

10

10

Aantal personeelsleden eigen exploitaties

12

10

11

11

11

43

39

42

39

38

Aantal personeelsleden in FTE’s kantoor

Totaal aantal personeelsleden

15,3

16,0

16,6

16,8

15,2

Aantal personeelsleden in FTE’s buitendienst

13,1

12,1

11,6

9,3

9,3

Aantal personeelsleden in FTE's eigen exploitaties

9,7

18,7

15,8

17,8

18,1

Gemiddeld aantal personeelsleden 2013 in FTE’s

38,1

46,8

43,9

45,3

43,2

86

93

72

73

67

43,4

44,7

43,9

45,0

67

7,9

9,4

8,4

9,2

44,5

5.228

1.151

1.184

2.850

4.569

Aantal personeelsleden RGV totaal Gemiddelde leeftijd op 31 december Gemiddeld aantal dienstjaren op 31 december Investeringen in recreatieve en ondersteunende voorzieningen (x 1.000) + inclusief fusie gebieden

7

Zwolle A28

Haven Hattem

A50

Heerderstrand

Hoge Bijssel Zandenplas A28

Strand Horst

Harderwijk

Kievitsveld

Strand Nulde

Deventer

A50

Nieuw Hulckesteijn

A1

Apeldoorn A28

Zeumeren

N339

A1

Bussloo

A1

Amersfoort

Barneveld

Zutphen

N315

N312

Borculo A30

A50

N18

Hambroekplas

N319

Ede

A12

A12

A348 A50

A12

Groene Heuvels Berendonck A50

Didam

De Nevelhorst

A50

N18

Rhederlaag

Arnhem

A73

‘t Hilgelo

Winterswijk

Doetinchem

N319

A18 8

Stroombroek

N318

Slingeplas

Wylerbergmeer Nijmegen A73

Mookerplas RGV Holding B.V., Postbus 2108, 6802 CC Arnhem, E-mail: [email protected]

8

Bericht van de Raad van Commissarissen Aan de Aandeelhouders Het is ons een genoegen u bij dezen het jaarverslag over 2013, met daarin opgenomen het verslag van de directie en de jaarrekening, aan te bieden. De jaarrekening is gecontroleerd door onze accountant en voorzien van een goedkeurende verklaring. Deze verklaring is opgenomen in het verslag op bladzijde 59. Wij stellen u voor de jaarrekening over 2013 vast te stellen en decharge te verlenen aan de directie voor het door haar gevoerde beleid en aan de Raad van Commissarissen voor het gedurende verslagjaar gehouden toezicht. Het jaar 2013 stond in het teken van schaalvergroting van de onderneming als gevolg van een fusie met Recreatiegemeenschap Achterhoek Liemers. Na een langdurig traject van voorbereiding werd deze geformaliseerd op 2 december 2013 middels overname van het gehele geplaatste aandelenkapitaal van RAL Recreatiegebieden B.V. tegen uitreiking van aandelen in RGV Holding B.V. Daarmee is de kring van aandeelhouders van RGV Holding B.V. (indirect) uitgebreid met 13 gemeenten in de Achterhoek en de Liemers. In het verslagjaar kwam de Raad zes keer bijeen. Tijdens onze ontmoetingen met directie hebben wij naast de gebruikelijke onderwerpen als: financiële gang van zaken, strategie, organisatie en management, beleggingen en marktomstandigheden uitgebreid aandacht besteed aan de bovengenoemde fusie en aan het beloningsbeleid van de directie. Het laatstgenoemde onderwerp is uitgebreid besproken in de twee aandeelhoudersvergaderingen, respectievelijk op 30 mei 2013 en 9 oktober 2013. Wij zijn verheugd dat die discussie kon worden afgerond met een door de aandeelhouders vastgestelde notitie “toekomstig beloningsbeleid directie RGV Holding B.V.”. In de aandeelhoudersvergadering van 30 mei 2013 namen wij afscheid van de heer Van Lidth de Jeude als lid van de Raad van Commissarissen. Vanwege een aantal belangrijke activiteiten in Midden Nederland had hij te kennen gegeven niet in aanmerking te willen komen voor herbenoeming. Wij danken de heer Van Lidth de Jeude voor zijn bijdrage aan onze Raad. Deze werd gekenmerkt door zijn grote inzicht in bestuurlijke verhoudingen en zijn oog voor het maatschappelijk rendement van de onderneming. In de ontstane vacature werd voorzien met de benoeming van mevrouw M.H.H. van Haaren als lid van de Raad van Commissarissen. Vooral dankzij het goed renderen van de beleggingen nam het nettoresultaat van de onderneming toe tot € 3,6 miljoen. Het operationeel resultaat van € 1.400.244 negatief daalde ten opzichte van het operationeel resultaat in 2012 door bijzondere posten. Door het nettoresultaat is de financiële basis van de onderneming, onder moeilijke marktomstandigheden, verder versterkt. Wij danken de medewerkers en directie voor hun geleverde prestaties en de grote inzet in dit voor de vennootschap bijzondere jaar. Raad van Commissarissen Arnhem, 10 april 2014

9

Verslag van de directie over 2013 In het kort De vrijetijdsmarkt De vrijetijdsmarkt in Nederland kent de laatste jaren een grote dynamiek. Zowel aan de vraagkant als aan de aanbodkant. Markten verschuiven. De vrijetijdsmarkt wordt sterk beïnvloed door: - de hoeveelheid vrije tijd die mensen hebben; - het besteedbaar inkomen dat mensen hebben; - hoe mobiel mensen zijn. Alle drie deze componenten staan in deze tijd onder druk. Dit zorgt ervoor dat mensen minder op vakantie gaan naar het buitenland en dat het aandeel van binnenlandse vakanties toeneemt. Maar dat wil niet zeggen dat het absolute aantal binnenlandse vakanties toeneemt. Herstel prijzen en marges blijft uit Het verminderen van het totaal aantal genoten vakanties heeft ook invloed op de dagattracties. Veel consumenten die niet op vakantie gaan, zoeken enige compensatie door meer dagattracties te bezoeken. De kritische houding van de consument en zijn vraag naar een product van hoog niveau met een lage prijs blijven onverminderd aanwezig. Die druk zorgt er in de verzadigde markt voor dat veel producten onder de kostprijs worden aangeboden. Dat leidt tot faillissementen van aanbieders. Een aantal van hen wordt (tijdelijk) uit de markt gehaald. Maar de meeste kennen een doorstart. Hierdoor wordt het overaanbod onvoldoende uit de markt gehaald, waardoor geen sprake is van het herstel van prijzen en marges, dat zo nodig is. Dit heeft de komende jaren voor de markt de volgende gevolgen: - Het investeringsniveau blijft de komende jaren laag. - De kwaliteitsverbetering die nodig is, wordt onvoldoende gerealiseerd. - Het innovatiebeleid in onze sector krijgt niet de stimulans die het nodig heeft. - Financiers en eigenaren zullen nog veel verlies moeten nemen. - De clustering en schaalvergroting van bedrijven in de sector zal zich doorzetten.

RGV in 2013 Het recreatieseizoen begon laat in 2013. Het koude voorjaar, met zelfs nog sneeuw in mei, zorgde ervoor dat wij op 1 juli 30 procent achterliepen in het aantal bezoekers ten opzicht van het jaar ervoor. De lange zomer in juli en augustus zorgde ervoor dat wij deze slechte start gedeeltelijk goed konden maken. In 2013 breidde een aantal recreatieondernemers uit en er vestigden zich twee nieuwe ondernemers bij ons op de gebieden. Ook verwierven wij agrarische gronden. Door deze aankopen en nieuwe pachters groeide onze pachtomzet. Begin december konden wij de fusie afwikkelen met een belangrijk onderdeel van het Recreatieschap Achterhoek Liemers. Door deze fusie konden wij vijf recreatiegebieden toevoegen aan onze bestaande veertien gebieden. Op Zeumeren, waar wij zelf enige exploitaties doen, openden wij een waterskibaan. De exploitaties op Zeumeren bleven achter bij onze verwachtingen. De camping die wij voor herontwikkeling in 2008 verwierven, hebben wij eind 2013 definitief gesloten. De zandwinning liep in 2013 sneller terug dan verwacht. Ons programma voor het verder verduurzamen van onze gebieden heeft weer een grote stap gemaakt. Omzet en resultaat stegen De omzet van enkele onderdelen van de groep steeg licht in een krimpende markt. Bij de omzet rekenden wij de verkoop van activa wel mee. Het operationeel resultaat daalde in 2013 door de terugval van de zandwinning en de resultaten van onze eigen exploitaties. Bij de berekening van het operationeel resultaat tellen wij ook de bijzondere baten en lasten mee. Het resultaat op onze beleggingen verbeterde sterk, ondanks de grote hoeveelheid liquiditeiten en het afgebouwde risicoprofiel. Het netto eindresultaat verbeterde.

10

Onze strategie RGV heeft na haar verzelfstandiging in 1999 als private partij een marktgerichte strategie gevoerd die past bij die positie. Het overgangsproces dat wij, zowel in onze eigen organisatie als op de externe markten, moeten voeren, verloopt voortvarend. Dit proces is nog niet helemaal afgerond en krijgt op enkele onderdelen nog een vervolg. Eén van die strategische onderwerpen is het creëren van een markt waarop de aandeelhouders hun bezit, indien zij dat wensen, kunnen verkopen nadat de aandeelhoudersovereenkomst vervalt in 2016. Twee andere aandachtsgebieden blijven, ondanks de fusie met de gebieden van het RAL, de schaal van onze onderneming en ons verdienmodel.Wij creëren graag een schaal waarbij de kennis is gewaarborgd die nodig is voor onze organisatie.Tevens moeten wij, in een markt waar toenemende clustering plaatsvindt, blijven groeien om onze marktpositie te blijven behouden. Dit is nodig om onze klanten te kunnen blijven voorzien van de juiste producten en diensten. Het verdienmodel dat wij hebben gekozen en ontwikkeld, heeft zich de laatste jaren bewezen. Maar het moet nog bewezen worden of dit model op lange termijn houdbaar is. Wij gaan het model in de komende jaren verder verfijnen.

Trends De marktontwikkelingen in de vrijetijdssector worden voornamelijk bepaald door drie externe factoren: vrije tijd, mobiliteit en inkomen. Alle factoren kennen hun eigen dynamiek.Was het de laatste jaren vanzelfsprekend dat inkomen en mobiliteit stegen, nu zitten wij in een tijd dat beide dalen. De komende jaren zal deze daling doorzetten. Hierbij is het mogelijk dat in enig jaar de daling stabiliseert. De hoeveelheid beschikbare vrije tijd is de laatste jaren al aan het dalen. Wij verwachten voor de komend jaren nog een lichte afname van de hoeveelheid vrije tijd en besteedbaar inkomen. Deze trends zullen hun gevolgen hebben voor onze sector. Één van de gevolgen is een verdergaande clustering en fusie, bedrijfssluitingen en faillissementen. Er zal een nieuwe ordening komen in het recreatielandschap. Wij zien meer trends die van invloed zijn op onze sector en onze bedrijfsvoering. Wij zetten ze hieronder op een rij, van wereldwijde trends, tot trends die wij in onze directe omgeving zien.

11

Geen economische groei De afgelopen vijf jaar heeft Nederland geen economische groei gekend. Ook voor de komende jaren verwachten wij geen of nauwelijks structurele economische groei. Wij baseren deze verwachting op het feit dat niet alleen in Nederland, maar in heel West-Europa de bevolking en daarmee ook de beroepsbevolking structureel afneemt. Deze forse afname van arbeid moet worden gecompenseerd door een hogere productiviteit om tot hetzelfde bruto nationaal product te kunnen komen. Export naar opkomende economieën zal minder groeien of zelfs afnemen door de toename van kennis in de opkomende markten, alsmede door een afname van de groei in die economieën. Dit alles zal resulteren in een groei die zich rond de nul zal bewegen. Als onze visie juist is, moeten wij over gaan op sluitende begrotingen bij overheden om onze jeugd niet nog meer te belasten. Deze transitie bij overheden zal gepaard gaan met bezuinigingen in plaats van lastenverzwaringen die de laatste jaren zijn doorgevoerd. Deze trend zal zowel kansen bieden voor onze sector, maar ook haar bedreigingen kennen. Minder subsidie Omdat overheden hun uitgaven en inkomsten meer in balans moeten brengen, zullen ze hogere lasten heffen en minder uitgeven. Dat heeft gevolgen voor de economische ontwikkeling en vertrouwen. Er is een nieuwe balans nodig om het systeem toekomstbestendig te houden. Onze sector zal daar, op termijn, van profiteren. Overheden hebben namelijk een ongelijk speelveld gecreëerd op de markt van vrijetijdsaanbieders. De geldstroom, die de laatste tientallen jaren naar de kwaliteitsontwikkeling van het buitengebied is gegaan, zal dalen. Dit dwingt de vier partijen, die acteren in het buitengebied en mede verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van het buitengebied, om keuzes te maken en samen te werken. Die vier partijen zijn; de landbouw, terreinbeherende organisaties, landgoedeigenaren en recreatieondernemers. De subsidiestromen in de landbouw zullen op korte termijn veranderen van inkomenssteun naar een hectaretoeslag. Ook zijn de melkquota afgeschaft, waardoor er bij ambitieuze boeren een vraag is naar grond voor uitbreiding van hun bedrijf. Financiering van deze uitbreiding blijft echter lastig. Door de zoektocht naar extra gelden, ter compensatie van wegvallende subsidiestromen bij natuurbeheerders en landgoedeigenaren, zullen er nieuwe toetreders op de vrijetijdsmarkt komen, die al een verzadiging kent. Dit zal leiden tot een versnelde sanering binnen onze sector. Andere verhoudingen Wij zien ook twee verschuivingen in onze samenleving. De rol van de nieuwe media zorgt er mede voor dat de verhoudingen tussen overheden, inwoners en bedrijven verschuiven. Deze trend is al enige tijd gaande en wordt steeds meer zichtbaar. De band tussen inwoners/consumenten en bedrijven wordt aangehaald en de behoefte aan een andere rol van de overheden neemt toe. De overheden zijn op zoek naar hun nieuwe rol. Deze zoektocht gaat soms gepaard met het teruggrijpen naar oude waarden. De rol van de overheden zal wellicht afnemen. Hoe en wanneer dat gaat gebeuren is nog onduidelijk.

12

Nieuwe generatie De samenleving verandert ook in samenstelling en gedrag. De huidige generatie van 40-plussers heeft nog een grote affiniteit met bezit. Zij werken hard en kopen daarmee een huis, tweede huis, boot, caravan of andere materiële zaken waarvan ze volop kunnen genieten. De nieuwe generatie wil meer huren en leasen en meer gevarieerd genieten zonder eigenaar te zijn. Dit leidt tot een grote verschuiving van eigendom in onze sector. Hoe dit wordt ingevuld en welke tijdelijke kwaliteitseffecten dit heeft, is nog niet te voorspellen. Ook de vergrijzing en de krimp die daardoor ontstaat in sommige regio’s in Nederland, hebben gevolgen voor onze sector. Wij kunnen nog niet precies bepalen wat de gevolgen zijn, omdat wij als samenleving daar nog geen ervaring mee hebben. Moeilijke financiering De producten die onze sector aanbiedt, hebben een steeds kortere levenscyclus en worden steeds kapitaalintensiever. Dit vraagt ruime marges om te kunnen blijven investeren. De sector kan door diverse omstandigheden de gewenste marges niet meer realiseren. De banken - de grootste financiers van onze sector - zijn daarom erg terughoudend om nog te financieren in onze sector. Sterker nog, een aantal grootbanken bouwt zijn posities af. Bedrijven die geen financiering meer kunnen krijgen, moeten andere wegen zoeken om aan geld te komen. Lukt dat niet, dan zal hun product snel verouderen, waardoor er geen toekomst meer voor hen is. Het onroerend goed in onze sector is maar voor weinig andere functies te gebruiken en moet meer gezien worden als bedrijfsmiddel. Daarom hebben banken nog wel de neiging bedrijven kunstmatig in leven te laten in afwachting van een nieuwe eigenaar of betere tijden. Het moeilijk kunnen financieren van vrijetijdsbedrijven zorgt ervoor dat er weinig nieuwe toetreders vanuit de sector zelf zijn. Dat kan gunstig zijn voor de marges. Aan de andere kant zorgt het ervoor dat de sector geen jonge startende ondernemers meer kent en daardoor vergrijst. Een neveneffect is dat de noodzakelijke innovaties achterblijven. Wij onderzoeken of wij een rol kunnen vervullen voor innovatieondernemers en start-ups in onze sector.

Deze trends geven ons kansen Deze trends zorgen ervoor dat er veel dynamiek is en komt in de vrijetijdssector. Deze dynamiek zorgt voor kansen, als de basis van de bedrijfsvoering tenminste op orde is. Wij willen een aantal van die kansen benutten. Daarbij proberen wij de huidige schaal van onze organisatie nog verder te vergroten door groei in kwantitatieve zin. Hierdoor wordt het draagvlak groter.Wij willen ook groeien in kwalitatieve zin om zo onze geïntegreerde bedrijfsvoering te ondersteunen. Daarvoor zoeken wij gericht activiteiten die grenzen aan onze core business. Daarnaast willen wij bewust participeren in onze sector om die te versterken en te ontwikkelen. Daarvoor hebben wij drie redenen. - Wij willen de sector niet verder laten afglijden, omdat dat ook ons raakt. - Wij willen onze bedrijfsvoering versterken door allianties en onze positie tenminste behouden. - Wij willen de sterk fluctuerende beleggingsresultaten omzetten in meer stabiele beleggingsresultaten met synergie. Wij hebben in 2012 al een eerste aanzet gegeven voor de omvorming van onze beleggingsportefeuille. In 2013 hebben wij deze lijn verder vormgegeven.

13

Corporate Governance RGV Holding is een besloten vennootschap. Het bestuur van de onderneming is in handen van de directie. Zij is verantwoordelijk voor de strategie en het beleid. De Raad van Commissarissen houdt daarop toezicht. Naast deze twee vennootschapsorganen kent de vennootschap de Algemene vergadering van Aandeelhouders. Binnen dit orgaan kunnen de aandeelhouders hun rechten uitoefenen op de zeggenschap over RGV Holding B.V. Als laatste kent RGV Holding B.V. de ondernemingsraad. Deze treedt op als overlegpartner van de directie, als sparringpartner voor de directie bij besluitvorming en als vertegenwoordiger van de werknemers. De manier van werken en de bevoegdheden van deze organen van onze vennootschap zijn geregeld in: - de wet; - de statuten van RGV Holding B.V.; - reglementen; - toegesneden beleid.

Relaties met belanghebbenden In de keten van het leveren van diensten en het in stand houden van de recreatiegebieden zijn onze belangrijkste relaties: - klanten - gebruikers - medewerkers - aandeelhouders - overheden - andere belanghebbenden zoals omwonenden en leveranciers. Wij willen graag verbindingen leggen met deze partijen. Die verbindingen zijn ook nodig om in onze markten succesvol te kunnen opereren. Daarom is dit een belangrijke pijler van ons beleid. Hieronder geven wij een beeld van de relaties met onze belanghebbenden. Onze relatie met klanten Wij willen voor onze klanten een betrouwbare leverancier van diensten zijn. Een klant is een persoon of organisatie die tegen betaling een dienst of product afneemt. Klanten mogen verwachten dat wij hen ten minste marktconform bedienen en dat wij verder goed communiceren en heldere informatie geven, met een professioneel klachtenmanagement. Door de contacten die wij met onze klanten hebben, kunnen wij onze dienstverlening steeds verder verbeteren. Onze relatie met gebruikers De groep gebruikers van onze producten en diensten is groter dan de groep klanten. Gebruikers zijn personen die diensten en producten afnemen zonder ervoor te betalen. Het is een eenzijdige relatie, waardoor er geen balans is in de relatie. Ondanks dat gaan wij zorgvuldig om met de belangen van deze groep.Wij hebben een professioneel klachtenmanagement en treden direct en indirect in contact met deze groep. Ook via onze klanten krijgen wij veel belangrijke informatie over de groep gebruikers. Informatie die wij meewegen in onze dienstverlening. Onze relatie met onze medewerkers Medewerkers die zich ontwikkelen, ontplooien en meebewegen met onze organisatie, binden wij graag aan ons. Wij vinden het belangrijk dat onze medewerkers werk verrichten dat ze op hun niveau kunnen doen. Wij stimuleren dat medewerkers opleidingen volgen en vaardigheden ontwikkelen om bij te blijven in hun vakgebied. Wij bieden onze medewerkers een veilige en betrouwbare werkomgeving en bevorderen hun gezondheid. Wij streven naar een personeelsbezetting die op de eerste plaats past bij onze omgeving en diensten en daarnaast een afspiegeling is van de maatschappij. Wij houden periodiek eindejaargesprekken die een tweezijdig karakter hebben. De ondernemingsraad overlegt periodiek met de directie.

14

Onder meer over: - de cultuur van onze onderneming; - (maatschappelijke) veranderingen; - hoe het personeel daarmee kan omgaan. Via interne communicatie houden wij het personeel op de hoogte van de belangrijkste gebeurtenissen. Onze relatie met aandeelhouders Wij willen waarde voor onze aandeelhouders creëren op een manier die de belangen van alle stakeholders meeweegt. Lokale overheden zijn onze aandeelhouders. Wij zorgen voor een laagdrempelig en breed vrijetijdsaanbod.Wij betrekken de aandeelhouders bij de vennootschap. Naast de officiële ontmoetingen tijdens aandeelhoudersvergaderingen hebben wij ook informele contacten met individuele of groepen aandeelhouders. Die zijn dan niet gebaseerd op de aandeelhoudersrol, maar op actuele onderwerpen die partijen raken. Bij het geven van informatie aan onze aandeelhouders laten wij ons leiden door: - wettelijke regels; - wat in het algemeen gebruikelijk is voor marktgerichte ondernemingen. Onze relatie met overheden Wij hebben diverse contacten met overheden in hun functie van toezichthouder in het kader van (ruimtelijk) beleid en weten regelgeving. Deze contacten liggen op landelijk, provinciaal, regionaal en lokaal niveau. Het niveau hangt af van de controlerende taak die de verschillende overheden hebben. Behalve contacten in het kader van hun controlerende taak hebben wij ook contact met de overheden in hun rol van verstrekker van vergunningen. Ook voor informatie om beleid te ontwikkelen, kunnen de diverse overheden een beroep op ons doen. Wij stellen het op prijs goede contacten met diverse overheden te onderhouden. Als duurzaam en innovatief recreatiebedrijf, dat midden in onze samenleving staat, zijn wij positiefkritisch en is onze grondhouding positief en realistisch. Onze relatie met andere belanghebbenden Deze relatie zien wij breder dan de relatie met de lokale, regionale of landelijke samenleving. Wij staan voor duurzaam ondernemen. Op dat punt kunnen wij een belangrijke voortrekkersrol vervullen op de gebieden die ons raken. Onder meer daarom hebben wij relaties met: - brancheorganisaties en belangenbehartigers,waaronder Overleg Samenwerkingsorganen Openluchtrecreatie (OSO), RECRON, Federatie Particulier Grondbezit (FPG), Gelders Particulier Grondbezit (GPG) en Koninklijke Horeca Nederland (KHN); - organisaties die innovatie en ondernemerschap stimuleren, waaronder Stichting Innovatie Recreatie en Ruimte (STlRR), ondernemingskringen; - kennisinstellingen op diverse niveaus, waaronder Landbouw-Economisch Instituut (LEI), Wageningen University & Research centre (Wageningen UR), Saxion, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN), Hogeschool Van Hall Larenstein en Radboud Universiteit; - certificerende instanties, waaronder TÜV Nederland. - ministerie van Infrastructuur en Milieu, alsmede het ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie. Wij onderhouden ook goede contacten met: - leveranciers; - mensen die rondom onze recreatiegebieden wonen; - niet-gouvernementele organisaties (NGO’s); - pers; - andere partijen die in het maatschappelijk speelveld een rol spelen. Wij vinden het van groot belang dat onze producten binnen de organisatie breed gedragen worden door al haar medewerkers en alle belanghebbenden.

15

Arbeidsvoorwaarden Wij belonen onze medewerkers op basis van onze eigen marktconforme cao.Wij hebben die cao omgebouwd tot een cao die vergelijkbaar is met de cao van de horeca en RECRON.Voor de exploitaties die wij zelf uitvoeren, gebruiken wij de cao van de horeca en RECRON. De medewerkers die door de fusie nu werkzaam zijn bij RGV Holding hebben dezelfde arbeidsvoorwaarden gekregen als RGV medewerkers met dezelfde historie. Het beloningsbeleid voor de bestuurder van de vennootschap en de Raad van Commissarissen wordt gebaseerd op marktconformiteit op het moment dat de verplichtingen worden aangegaan. Uitgaande van de huidige aandeelhoudersstructuur zal in de toekomst het beloningsbeleid gebaseerd worden op een referentiegroep van bedrijven die op dat moment relevant is met betrekking tot de kerntaken van RGV; ontwikkelen en ondernemen, beheer en beleggen. RGV sluit dan aan op het beleid dat de rijksoverheid voor haar staatsdeelnemingen kent.

Toelichting Recreatiegebieden Het verduurzamen van onze recreatiegebieden begint steeds meer haar vruchten af te werpen. Onder verduurzamen verstaan wij dat wij per gebied of regio een concept ontwikkelen waardoor: - het gebied of de regio voor bezoekers aantrekkelijk blijft om er de vrije tijd door te brengen; - voldoende verdiencapaciteit wordt ontwikkeld om dat te financieren; - een positieve spin-off wordt gerealiseerd voor leefbaarheid, werkgelegenheid en welzijn. En dat alles zo, dat er zorgvuldig omgesprongen wordt met omgevingswaarden, materialen en grondstoffen. De grote stroom bezoekers die elk jaar naar onze gebieden komt, hebben wij mede te danken aan het geïntegreerde concept dat wij hebben ontwikkeld. De traditionele recreant die op mooie dagen komt, is en blijft welkom. Dit is een groep die over een groot aantal jaren in aantal is gedaald en zal blijven dalen. Maar ook de wandelaar die het hele jaar door naar de gebieden komt om rond de plas te wandelen, bieden wij ruimte. Deze stromen zorgen er, samen met de stroom bezoekers die de exploitaties op onze gebieden bezoeken, voor dat de maatschappelijke impact en het rendement van onze gebieden steeds groter worden. Een extra voordeel van het concept dat wij hebben ontwikkeld, is dat de naamsbekendheid van de gebieden steeds groter wordt. Wij kunnen namelijk meeliften op de marketinginspanningen van de exploitanten. Ook wordt de sociale veiligheid groter, omdat de exploitaties het hele jaar open zijn en er daardoor ook het hele jaar gebruikers aanwezig zijn op onze gebieden. In 2013 hebben wij zonnepanelen geplaatst op ons kantoor in Arnhem, op onze beheerderskantoren in Wijchen en Voorst en op onze exploitaties op Zeumeren. Door deze plaatsingen is ons bedrijf weer duurzamer geworden. Wij streven ernaar over enkele jaren geheel CO² neutraal te zijn. Naast deze beproefde, duurzame energie-opwekkers, hebben wij een experimentele biovergasser geplaatst en in gebruik gesteld voor de opwekking van stroom en leveren van warmte op ons recreatiegebied Zeumeren. Eveneens hebben wij op recreatiegebied Zeumeren een wilgenplantage aangelegd als producent van biobrandstof voor de daar aanwezige bio-installaties. Meer tropische dagen De winter had in 2013 moeite om ons land te verlaten. In mei werden wij zelfs nog verrast met natte sneeuw. Door dit koude weer kwam het recreatieseizoen laat op gang. Op 1 juli liepen wij daarom ook 30 procent achter op het aantal bezoekers ten opzichte van

16

het jaar ervoor. Ook de start van de verkoop van onze jaarkaarten leed eronder. In 2013 waren er, ondanks het koude voorjaar, 29 dagen boven de 25 graden, waarvan er 9 tropisch waren (boven de 30 graden). Dat waren er 3 meer dan in 2012 toen er 26 dagen boven de 25 graden waren, waarvan 2 tropisch. Het moment waarop deze mooie dagen vallen en of het mooie weer ook voorspeld is door de media, bepaalt voor een deel de bezoekersaantallen. Juli was een topmaand met 15 zomerse en 3 tropische dagen. In de periode van 21 tot en met 27 juli beleefde Nederland een hittegolf. De maand augustus was ook mooi te noemen met 6 zomerse dagen, waarvan 2 tropisch. De laatste recreatiemaand september had 3 zomerse dagen. Zomerse dagen in september is uitzonderlijk. De zomermaanden waren droog, wat ervoor zorgde dat de waterstanden laag waren. Dit heeft niet geleid tot gevaarlijke situaties. In 2013 hebben wij geen ijs gehad dat sterk genoeg was om op te kunnen schaatsen op de plassen in onze gebieden. Minder bezoekers Het aantal bezoekers daalde licht van 3.589.000 in 2012 naar 3.421.000 in 2013. Een daling van 4,7 procent. Alle gebieden trokken minder bezoekers dan het jaar ervoor met uitzondering van Strand Horst. Daar kenden wij een groei door de nieuwe paintball activiteiten die daar gestart zijn. Het aantal bezoekers steeg daar, mede ook door de stijgende belangstelling voor het surfen en kitesurfen, met 7,9 procent. De markt van bezoekers aan dagrecreatiegebieden is de laatste twintig jaar bijna gehalveerd. Wij wisten de laatste jaren, tegen de trend in, de aantallen bezoekers nog te laten groeien. Of dat de komende jaren met de demografische ontwikkelingen nog gaat lukken is niet te verwachten. Ook wij constateren de laatste jaren dat onze gebieden te groot zijn door de terugloop in bezoekers op topdagen. Door seizoensverlenging konden wij de aantallen bezoekers laten groeien. Door het teruglopen van het aantal bezoekers op topdagen komt er ruimte vrij voor andere voorzieningen op onze gebieden. Het aantal bezoekers aan de exploitaties op onze gebieden steeg van 1.438.000 naar 1.487.000, een stijging van 3,4 procent. In totaal trokken onze gebieden 4.908.000 bezoekers, ten opzichte van 5.027.000 in 2012. Een daling van in totaal 2,4 procent. Wij bieden volop ruimte aan eenieder om vrije tijd bij ons door te brengen.

Bezoekersaantallen totaal 6.000

Aantal bezoekers recreatieterreinen x 1000 Aantal bezoekers voorzieningen x 1000

5.000

4.000

3.000

2.000

1.000

0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 1. In 2013 trokken de recreatiegebieden 4,7 procent minder bezoekers dan in 2012 (blauw). Alle recreatiegebieden, met uitzondering van Strand Horst, lieten een daling in het aantal bezoeken zien. De exploitaties op de recreatiegebieden trokken 1.487.000 bezoekers (geel), een plus van 3,4 procent.

17

Meer werkgelegenheid De ontwikkelingen op het gebied van het verduurzamen van onze gebieden heeft er ook toe geleid, dat de werkgelegenheid op onze gebieden jaar op jaar toeneemt. Ondanks de crisis, die in 2008 zichtbaar werd, weten de ondernemers op onze gebieden nog steeds goede zaken te doen. Daardoor kunnen ze hun werkgelegenheid vasthouden en zelfs laten groeien. De groei in percentage vlakt wat af, maar in absolute zin stijgt hij nog steeds. En dat in een tijd dat de werkloosheid oploopt. De directe werkgelegenheid op onze gebieden, exclusief evenementen, wordt voor een groot deel ingevuld door parttimers. Teruggerekend naar fulltimers is de werkgelegenheid gegroeid van 665 FTE naar 671 FTE. Wij zijn er trots op dat het onze huurders en pachters lukt zo succesvol zaken te doen op onze gebieden.

Ontwikkelingen directe werkgelegenheid in FTE exclusief evenementen 700 600 500 400 300 200 100 0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 2. De directe werkgelegenheid steeg in 2013 naar 671 FTE. In 2012 was dit 665 FTE. Minder evenementen Het aantal evenementen op onze gebieden daalde in 2013 net als in 2012. De daling ontstond doordat een aantal deelmarkten is teruggevallen. Het totaal aantal evenementen daalde met 7 procent, in geld steeg de omzet met 8 procent. Bij een nadere analyse zien wij dat overheidsinstellingen, bedrijven en evenementenbureaus minder activiteiten organiseerden. De deelmarkt particulieren en verenigingen steeg weer terwijl die categorie juist in 2012 de grootste daling had laten zien. Het totaal aantal bezoekers aan evenementen steeg ondanks dat het totaal aantal evenementen afnam.

Wij hebben de evenementen in drie categorieën ingedeeld: - kleine evenementen, met minder dan 500 bezoekers; - middelgrote evenementen, met tussen 500 en 1.500 bezoekers; - grote evenementen, met meer dan 1.500 bezoekers.

18

Het aantal kleine evenementen daalde met 8 procent, het aantal middelgrote evenementen verdubbelde en het aantal grote evenementen steeg met 50 procent. Door de stijging van de middelgrote en grote evenementen namen de omzet en bezoekersaantallen toe. Wij bieden volop ruimte aan evenementenorganisaties om op onze gebieden evenementen te organiseren. In ons jaarverslag van 2012 lieten wij weten dat wij in gesprek waren met diverse organisaties om nieuwe grotere evenementen te organiseren op onze gebieden. Die gesprekken hebben in 2013 resultaat opgeleverd. Het aantal (middel) grote evenementen nam toe. Ook voor 2014 verwachten wij een lichte groei van deze categorie evenementen. Middelgrote en grote evenementen bieden veel voordeel voor de regio. De organisatoren van deze evenementen maken vaak lange tijd promotie voor onze gebieden en de gemeente waar het evenement gehouden wordt. Deze promotie ondersteunt de beeldvorming van een dynamische regio en gemeente.

Aantal evenementen 800 700 600 500 400 300 200 100 0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 3. Het aantal evenementen daalde in 2013 met 7,0 procent ten opzichte van 2012. In 2012 werden er 654 evenementen op onze recreatiegebieden georganiseerd en in 2013 waren dit er 618. Deze daling werd veroorzaakt door een terugvallende markt.

19

Minder deelnemers Natuureducatieproject In 2013 hebben wij het aantal gebieden waarop wij het Natuureducatieproject aanbieden teruggebracht van vijf naar vier. De reden voor deze aanpassing had te maken met de terugloop van het aantal deelnemende scholen en groepen. Het aantal deelnemende groepen en scholen is verder teruggelopen op drie van de vier gebieden. Voor de komende jaren gaan wij ons heroriënteren over dit in 2002 opgezette project dat in het topjaar 2004 nog ruim 5.550 leerlingen trok. Afgelopen jaar was, wat deelnemers betreft, met 2.358 leerlingen en 85 groepen het op één na slechtste jaar. Wij geven aan scholen volop de ruimte om op onze gebieden educatieve programma’s te draaien.

Natuureducatieproject 250

Natuureducatieproject aantal groepen Natuureducatieproject aantal scholen Natuureducatieproject aantal leerlingen x 100

200

150

100

50

0

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 4. De laatste jaren is er een daling te zien van het aantal scholen en groepen, dat deelneemt aan het Natuureducatieproject. Door deze daling is het aantal gebieden waarop wij het Natuureducatieproject aanbieden, teruggebracht van vijf naar vier. Minder parkeergeld Minder geparkeerde auto’s Het totaal aantal voertuigen dat bij ons parkeerde zonder abonnement daalde met 2,8 procent. Het aantal auto’s met een aanhanger en bussen daalde met 16,8 procent. Deze daling was sterker dan het gemiddelde. Wij verklaren dat door de stijging van het aantal jaarkaarthouders van deze groep met 4,7 procent. Al onze gebieden, met uitzondering van Strand Horst, kenden een daling. Strand Horst kende, om een tweetal redenen, een stijging. De eerste is gelegen in de succesvolle opening van een paintball strand, de tweede reden is het succes van het surfen en kitesurfen. Deze groep gebruikers maakte meer gebruik van ons gebied. Minder parkeergeld Het totale bedrag dat wij aan parkeergelden ontvingen, daalde met 3 procent. De btw-verhoging van 2 procent, die in oktober van 2012 werd ingevoerd, hebben wij niet berekend in het tarief. In 2014 en 2015 komen wij met veranderingen van onze tarieven, daar wij in die jaren overgaan op een nieuw betaalsysteem, waarbij wij integraal van vooraf naar achteraf betaald parkeren zullen overgaan. Deze stap doen wij na jaren van testen van nieuwe parkeersystemen op gebruikersgemak en behoefte van de ondernemers die gevestigd zijn achter de slagbomen op onze gebieden. Het achteraf betalen biedt bezoekers en exploitanten voordelen. Het nieuwe systeem, dat wij in samenwerking met een innovatieve Nederlandse organisatie ontwikkelde, is specifiek geschikt voor het buitengebied.

20

Minder parkeerjaarkaarten Door het laat op gang komen van het recreatieseizoen in 2013 hebben wij in 2013 470 jaarkaarten minder verkocht dan in 2012. Het aantal jaarkaarten voor lange voertuigen groeide wel licht. Het is erg jammer dat het totaal aantal verkochte jaarkaarten ook dit jaar daalde. Jaarkaarthouders zijn een belangrijke groep klanten van ons. Ze bezoeken vaak onze terreinen en zorgen ervoor dat wij al een belangrijk deel van onze parkeergelden hebben veiliggesteld voordat het recreatieseizoen begint. Een ander voordeel voor ons is dat jaarkaarthouders hun kaarten via de mail bestellen. Meestal geven ze aan dat wij hen ook per mail informatie mogen sturen. Het bestand dat wij daarmee opbouwen voor onze nieuwsbrieven is in 2013 stabiel gebleven op 17.000.

Aantal verkochte parkeerjaarkaarten 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 5. In 2013 verkochten wij 9.260 parkeerjaarkaarten. Dit waren er minder dan in 2012, toen wij er 9.730 parkeerjaarkaarten verkochten. Deze daling had te maken met het laat op gang komen van het recreatieseizoen in 2013. Veiligheid en kwaliteit Voor de gebruikers van onze gebieden is veiligheid een belangrijk motief om naar onze gebieden te komen. De gebieden moeten schoon zijn en er moet geen vuil, glas en dergelijke liggen. Wij betreuren het besluit van bierbrouwers om bierflesjes zonder statiegeld op de markt te brengen. Dit heeft haar weerslag op het glas en afval dat recreanten op onze gebieden achterlaten. Ook sociale veiligheid is van belang. Ondanks de schaal van onze gebieden lukt het ons om onze gebruikers het juiste gevoel te geven en een goede kwaliteit te bieden. Mede dankzij de hulp van onze vele huurders en pachters. In 2013 hadden wij 46 schadegevallen op onze gebieden. Het totale bedrag van deze schades was € 175.000,-. Het is teleurstellend dat wij nog steeds geconfronteerd worden met zulke grote aantallen schades en vernielingen op onze gebieden. De tijd, de negatieve energie en het geld dat hier in gaat zitten, zouden wij liever besteden aan nieuwe producten en diensten. Inzet boa’s kost veel geld Onze

buitendienstmedewerkers

zijn

bijna

allemaal

buitengewoon

opsporingsambtenaar (boa). Ze treden op als dat nodig is. Ze doen dat naast hun primaire taak als gastheer en onderhoudsmedewerker. De wetgever stelt steeds meer eisen aan onze boa’s en verscherpt de exameneisen elk jaar. Ze stelt ook steeds meer eisen aan de werkgever. Sinds 2012 wil de wetgever dat wij zelf de bekeuringen, die onze boa’s uitschrijven, invoeren in het CJIB-systeem.

21

Dat bezorgt ons een extra administratieve lastendruk. De kosten daarvan komen bovenop het bedrag van € 120.000 dat het hebben van boa’s ons nu al elk jaar kost. Daarom hebben wij – samen met andere particuliere werkgevers die ook boa’s in dienst hebben - de Minister van Veiligheid en Justitie gevraagd om overleg over de kosten die het hebben van boa’s met zich meebrengt. Het zou bespreekbaar moeten zijn dat wij een reële vergoeding krijgen voor de inzet van onze medewerkers. Eind 2013 hebben de particuliere werkgevers met boa’s in dienst de handen ineen geslagen en een position paper geschreven naar de minister. RGV had een actieve rol in dit proces. Deze position paper heeft geleid tot een debat eind januari 2014 in de Tweede Kamer. Het is nog niet duidelijk wat dit debat heeft opgeleverd. Wel is er al veel begrip voor de positie van de particuliere werkgevers. In 2013 schreven onze boa’s 317 processen-verbaal uit tegen 660 in 2012. Het aantal aangiftes dat onze medewerkers deden was 24 tegen 20 in 2012. Dit waren bijna allemaal zaken van vandalisme, zoals brandstichting en vernielingen. Toezicht op zwemwater In 2012 is er een discussie ontstaan, aangezwengeld door de reddingsbrigades, dat toezicht op zwemwater zou leiden tot meer veiligheid en minder verdrinkingsgevallen. De ervaring in de sector is een andere. Om de ervaringen van de sector gestaafd te krijgen, hebben wij eind 2012 wetenschappers gevraagd een onderzoek daarnaar in te stellen. De uitkomsten bevestigden onze ervaringen. In de gevormde klankbordgroep zaten meerdere partijen, waaronder het ministerie van I&M, provincies, recreatieschappen en anderen. Ook hebben wij de reddingsbrigade in dit proces betrokken. Het ministerie heeft de gelegenheid aangegrepen nog een vervolgonderzoek in te stellen. Dit alles om tot een goede onderbouwde nieuwe zwemwaterwet te komen.Wij zijn blij met de door ons genomen stappen. Hierdoor is een emotioneel onderwerp gerationaliseerd, waardoor er besluitvorming kan plaatsvinden die aansluit met de realiteit. Voor dit onderwerp, met de getrokken conclusies, hebben wij ook steun van Actal. Naar aanleiding van al de gehouden overleggen, is er een breed platform ontstaan van partijen die allen belang en ervaring hebben met veiligheid in relatie tot zwemwater. De partijen binnen dit platform hebben zich uitgesproken kennis met elkaar te delen. Onze gebruikers denken mee Wij nemen zoveel mogelijk suggesties voor veiligheid en kwaliteit mee, die wij van anderen krijgen. Die suggesties krijgen wij van gebruikers als reactie op onze nieuwsbrieven, maar ook via directe contacten met onze buitendienstmedewerkers en indirecte contacten met onze huurders, pachters, omwonenden en andere stakeholders. Met hen evalueren wij elk jaar het seizoen en blikken wij vooruit op het nieuwe jaar.Wij krijgen elk jaar suggesties, opmerkingen en verbeterpunten. Dat komt omdat onze organisatie en onze gebieden steeds bekender worden en de nieuwe media het steeds makkelijker maakt om met ons te communiceren. In 2013 daalde het aantal verbeterpunten dat gebruikers aandroegen. De oorzaak daarvan zou kunnen zijn dat het recreatieseizoen door het koude voorjaar laat op gang kwam. Wij hebben alle suggesties, opmerkingen en verbeterpunten, die bij ons binnen kwamen, naar behoren beantwoord. Intern bespreekt onze operationeel manager deze met de beheerders. Gaat het om zaken die op kantoor spelen, dan behandelen de afdelingshoofden de reacties. De verbeterpunten krijgen aandacht binnen ons managementteam. Hieronder ziet u een overzicht van het aantal reacties dat wij per categorie kregen.

22

Aantal suggesties en verbeterpunten 2012

2013

Parkeren

117

57

Waterkwaliteit

13

15

Honden

36

24

Evenementen

16

6

Sanitaire voorzieningen

43

38

Onderhoud

53

69

Personeel

2

0

Schade

9

11

Lichamelijk letsel

0

5

Bebording

5

2

Naturisten

9

11

Geluidsoverlast

9

4

Botenhelling

14

6

Ganzen

7

5

Ruiters

9

3

Duikers

0

9

Vissers

1

3

Overig

102

48

Totaal

445

316

Informatieverstrekking Communicatie wordt in onze samenleving steeds belangrijker. Dit realiseren wij ons erg goed. Daarom proberen wij zo goed mogelijk contact te hebben met onze groep gebruikers en klanten.Voor onze klanten is dat eenvoudiger dan voor de groep gebruikers. Die laatste groep maakt namelijk anoniem gebruik van onze diensten en gebieden, terwijl onze klanten zich bij ons bekend hebben gemaakt. Het kunnen particulieren zijn, maar ook verenigingen, andere non-profitorganisaties en profitorganisaties.Voor onze communicatie zetten wij diverse soorten media in. Persberichten Het aantal persberichten lag in 2012 hoog door alle activiteiten in ons jubileumjaar. In 2013 daalde het aantal persberichten van 93 naar 58. Dat aantal ligt boven het gemiddelde van de jaren ervoor. Persberichten zijn voor ons een belangrijk medium om te communiceren met onze stakeholders.

23

Website Onze website werd ruim 184.000 keer bezocht door unieke gebruikers tegen 182.000 in 2012. Van die 184.000 bezoeken vond 28 procent zijn weg naar onze site via een smartphone of tablet. Bij deze aantallen tellen wij de bezoekers van de sites van onze dochterondernemingen niet mee. Het bezoek op de site duurde gemiddeld 2 minuten en 15 seconden. Wij zijn ook gestart met Facebook en Twitter. Het aantal volgers op deze media is nog bescheiden. Nieuwsbrieven Wij verzonden 7 e-nieuwsbrieven naar ruim 17.000 mailadressen om onze gebruikers te informeren over activiteiten en andere wetenswaardigheden op onze gebieden. Dit aantal was gelijk aan 2012. Visueel Ook in 2013 gaven wij ons blad Visueel uit. Dit blad is gericht op onze stakeholders.Visueel verscheen 4 keer en werd naar 1.100 adressen verzonden. Gebiedsfolders Ondanks dat het medium verouderd lijkt, hebben wij weer 150.000 gebiedsfolders verspreid. Ze vonden gretig aftrek bij onze gebruikers. Gebiedsoverleg De jaarlijkse gebiedsoverleggen waren weer nuttig en inspirerend. Ze zorgden voor de nodige input en contacten met onze buren, huurders, pachters, wijkagenten en andere stakeholders. Exploitatie van onze gebieden en toekomst Het operationeel resultaat van onze recreatiegebieden was ook in 2013 negatief. Dit resultaat was slechter dan in 2012. Daarvoor zijn drie oorzaken: - De kosten voor onderhoud waren hoger. - Wij hadden extra personele kosten voor uitvoering van werkzaamheden van een medewerker die door afvloeïng vertrok bij onze organisatie. - Wij hebben de parkeersystemen die wij in 2014 en 2015 vervangen, vervroegd afgeschreven. Het resultaat kwam uit op € 2.119.620,- verlies in 2013. De omzet die wij konden realiseren steeg wel ondanks de lagere parkeergeldopbrengsten. Deze groei zat in een hogere omzet van evenementen en hogere omzet uit houtverkopen. Maatschappelijk rendement Dagrecreatiegebieden, zoals wij die exploiteren, zullen altijd verlieslatend zijn door hun aard en door de manier waarop wij ons product aanbieden. Ons product lijkt op dat van een openluchtzwembad of bosbad. Wij bieden ook zwemwaterkwaliteit, ligweiden, kiosken, speelobjecten en toiletten. Maar anders dan openluchtzwembaden hebben wij geen toezicht en kleedhokjes en vragen wij geen entreeprijs. De tarieven van openluchtzwembaden variëren van € 4,- tot € 6,- per persoon. Op basis van onze bezoekersaantallen kan men stellen dat wij een waarde genereren van tussen € 8 en € 20 miljoen per jaar waarvoor wij de gebruiker geen vergoeding vragen. Dit bedrag kan men beschouwen als het maatschappelijk rendement dat wij jaarlijks uitkeren. Datzelfde geldt voor de besparingen die wij, na de verzelfstandiging, hebben gerealiseerd bij de gemeentelijke en provinciale overheden. Deze berekening is

24

gebaseerd op de theoretisch benodigde afkoopsom en het afschaffen van investeringssubsidies. Bovenstaande hebben wij in onderstaande grafiek weergegeven op basis van bezoekersaantallen exclusief bezoekers van evenementen en op basis van € 4,- entree (prijspeil 2013) voor een openluchtzwembad. De genoemde bedragen zijn niet de gemiste omzet, daar het de vraag is of wij dezelfde aantallen bezoekers mogen verwelkomen indien wij entreegelden zouden vragen.

Maatschappelijk rendement Niet doorbelaste vergoeding aan consument x 1000 18.000

Bezuiniging door overheden x 1000

16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 6. Het maatschappelijk rendement dat RGV uitkeerde over 2013 was ruim € 16 miljoen. Lokale lasten blijven beheersbaar De laatste jaren voeren wij periodiek procedures over de hoogte van de WOZ-waarde voor de Onroerend Zaakbelasting met gemeenten, waar in onze recreatiegebieden liggen. Wij hebben namelijk met verschillende gemeenten verschil van inzicht over de waarde van onze gebieden, die wij gratis aanbieden aan het publiek. Wij krijgen van de rechter veelal gelijk. Ook in 2013 wonnen wij een aantal procedures bij de rechtbank en het hof. Dat wij gelijk krijgen van de rechter zorgt ervoor dat de lokale belastingen - en de daaraan gekoppelde waterschapslasten - voor ons beheersbaar blijven. Aanbod actualiseren Wij verwachten dat de trend, die is ingezet in de vrijetijdsbesteding, zich in de komende jaren zal versterken. Door een lager besteedbaar inkomen, minder mobiliteit en minder vrije tijd gaan mensen minder op vakantie in het buitenland en hebben ze minder en kortere vakanties in het binnenland. Hun vrije tijd vullen ze in met meer losse dagactiviteiten. Die moeten wel op dat moment passen bij het weer en de behoefte die ze dan voelen. In dat kader is de in gang gezette ontwikkeling van onze gebieden naar een vrijetijdsontmoetingsplaats erg gunstig. Er is voor een ieder wat te vinden. Maar onze gebieden zijn niet uitontwikkeld. Er is nog actualisering van het aanbod en productverbreding nodig. Wij willen niet dat op elk gebied hetzelfde wordt aangeboden wat wij in elke winkelstraat zien.Wij willen dat onze klanten op onze gebieden een divers lokaal, regionaal en bovenregionaal aanbod van vrijetijdsproducten vindt. Dat aanbod zullen wij samen met ondernemers moeten ontwikkelen.Wij bieden ruimte aan ondernemers om hun concepten op onze gebieden tot wasdom te laten komen. In 2013 hebben wij een nieuwe kiosk met toiletfaciliteiten gebouwd op Strand Nulde. Die wordt in 2014 in gebruik genomen. Deze vervangt een oud toiletgebouw en standplaats.Voor 2014 zijn drie nieuwe toiletgebouwen en twee nieuwe kiosken met toiletfaciliteiten gepland die vóór het recreatieseizoen 2014 open moeten gaan. Het gaat om een toiletgebouw op recreatiegebied Nieuw Hulckesteijn, een kiosk op Strand Nulde, een kiosk op Strand Horst en twee toiletgebouwen op Rhederlaag.

25

Meer ontwikkelruimte Wij willen onze gebieden herontwikkelen om te zorgen dat zij hun maatschappelijke rol kunnen blijven vervullen. Daarbij blijven wij ook in deze tijd belemmeringen tegenkomen. Toch merken wij ook dat de overheden bereid zijn ontwikkelingsruimte te bieden. Zij zien ook in dat het gevoerde beleid voor het buitengebied op termijn niet houdbaar is. In onze zoektocht naar meer ontwikkelruimte hebben wij in 2012 een Green Deal afgesloten met het Rijk en de provincie Gelderland. Deze Green Deal heeft ertoe geleid dat in 2013 bij twee recreatiegebieden gedeelten, die eerst aangewezen waren als Natura-2000 gebied, nu niet meer als zodanig bestemd zijn. Hierdoor zijn er ontwikkelingen mogelijk. Het rijk, heeft met haar nieuw ingezette natuurbeleid aangegeven dat zij meer ruimte wil bieden aan economie in de natuur. Ook de provincie heeft in haar nieuwe omgevingsvisie aangegeven meer ruimte op de Veluwe te willen bieden aan economie. Onze ervaring tot nu toe is dat de wil tot versoepeling er bestuurlijk wel is, maar dat het systeem, het handhavend denken en de communicatie tussen partijen processen vertragen of frustreren. Wij praten daar op een open manier over, op basis van vertrouwen in plaats van wantrouwen. Daarom hebben wij het gevoel en het vertrouwen dat de ingezette weg leidt tot anders denken en meer ontwikkelruimte. Dat kan zorgen voor stimulering van de duurzaamheid die wij willen. Meer recreatiegebieden Eind 2013 hebben wij formeel de fusie met een belangrijk deel van het Recreatieschap Achterhoek Liemers kunnen afronden. Hiermee is RGV in december eigenaar geworden van vijf recreatiegebieden in de Achterhoek en de Liemers. Deze gebieden zullen wij de komende jaren aanpassen aan onze inrichtingseisen. Parallel daaraan zullen wij gebiedsvisies gaan opstellen in samenspraak met ondernemers, omwonenden en overheden. Na het opstellen van deze visies, waar het basisuitgangspunt zal zijn een vraaggericht product dat bijdraagt aan het duurzaam in stand houden van deze recreatiegebieden, kan worden overgegaan tot de invulling daarvan. De bestaande ondernemers, die nu al gebruik maken van onze gebieden, zullen nadrukkelijk hierbij betrokken worden. Wij hebben ruimte voor ontwikkeling gevraagd en gekregen van de gemeenten waar een recreatiegebied ligt. De vijf recreatiegebieden voegen wij samen met Rhederlaag tot één regio, zodat aan onze voorwaarden, een potentieel van één miljoen bezoekers of meer, wordt voldaan.

Onroerend goed In het exploitatiemodel dat wij voor van onze terreinen hebben ontwikkeld, is het in erfpacht geven van gronden een van de pilaren.We geven vooral gronden in erfpacht uit aan exploitanten in de vrijetijdseconomie, maar ook aan agrariërs. In (erf)pacht uitgeven van gronden aan agrariërs geeft ons mogelijkheden om kosten te verlagen en opbrengsten te verhogen en het biedt de agrariërs schaalvoordelen en extra verdiencapaciteit. Zo zorgen we er allebei voor dat het landelijk gebied kwalitatief overeind blijft en dat we kunnen blijven ondernemen. In de loop van 2013 hebben wij een aantal grondtransacties uitgevoerd. Zoals wij in ons vorig jaarverslag al aangaven, hebben wij in 2013 voor € 3.224.000,- gronden gekocht. We kochten ongeveer 80 hectare in agrarische gebieden in de omgeving van onze recreatieterreinen. Deze gronden hebben wij meteen langlopend in erfpacht uitgegeven aan agrariërs. Hiermee versterken wij de agrarische ondernemers die willen groeien in het buitengebied. Met deze transacties kunnen acht agrariërs hun bedrijfsactiviteiten versterken. Deze gronden kochten we via een kavelruil en van een gemeente. Wij verkochten circa 10 hectare grond. Dit betroffen voornamelijk reststukken die wij aan omwonenden hebben verkocht. Een kavel van ruim 2 hectare hebben we ingebracht in een kavelruil. Naast deze aankopen groeide ons areaal grond ook door de fusie met de recreatieterreinen in de Achterhoek en Liemers. De vijf terreinen hebben een totaal oppervlakte van 200 hectare waar circa 100 hectare water is. Deze terreinen zijn met gemiddeld 40 hectare voor onze begrippen relatief klein. Twee terreinen die toegevoegd zijn, zijn met circa 70 hectare voor onze begrippen middelgroot.

26

Aantal hectare in eigendom 2.100 2.000 1.900 1.800 1.700 1.600 1.500 1.400 1.300 1.200 1.100 1.000

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 7. Het aantal hectare dat RGV in eigendom heeft is in 2013 gestegen naar 2.035 ten opzichte van 1.765 in 2012. Deze stijging heeft te maken met de verwerving van gronden en de fusie met het Recreatieschap Achterhoek Liemers. Weer nieuwe ondernemers Ook in de vrijetijdsmarkt hebben wij een aantal nieuwe transacties gedaan. Wij konden een nieuwe ondernemer aantrekken voor de exploitatie van een paintballboerderij op Groene Heuvels.Voor Groene Heuvels konden wij ook een ondernemer interesseren voor het duikcentrum dat al een aantal jaren leegstaat. Dit gebouw zal in 2014 weer haar deuren openen onder de naam Paviljoen Het Buitenhuis.Wij zijn blij met deze ontwikkelingen op Groene Heuvels. Dit gebied heeft al jaren behoefte aan een kwaliteitimpuls en nieuwe activiteiten. De huidige ontwikkelingen kunnen nog versterkt gaan worden door een nieuw grootschalig meerdaags evenement. Hotel Thermen Bussloo werd na de brand vlak voor Pasen herbouwd en weer in september geopend. Het thermencomplex werd weer uitgebreid, alsook het parkeerterrein. Op Nieuw Hulckesteijn heeft een nieuwe ondernemer het oude Theehuis omgebouwd tot pannenkoekenrestaurant, waardoor ook dit gebied weer een extra impuls krijgt. In 2014 zal er een nieuwe kiosk met toiletfaciliteiten gebouwd worden, waarna het oude gebouw zal worden gesloopt. Op recreatiegebied Zeumeren opende een nieuwe waterskibaan haar deuren. Op de Mookerplas startte de bouw voor een in 2014 te openen Outdoorcentrum met restaurantfunctie. Wij zijn bijzonder tevreden met deze nieuwe ontwikkelingen op onze gebieden. In deze tijd valt het niet mee nieuwe ondernemers te vinden die voldoende middelen hebben om een nieuwe activiteit te starten. Door de toevoeging van de gebieden van het RAL zijn er ook vijf nieuwe pachters bijgekomen en enkele huurders van kiosken.Voor deze gebieden zullen wij de komende jaren aan de slag gaan om dit aantal te vergroten.Voor de komende jaren hebben wij nog voldoende projecten op de bestaande 14 gebieden in onze portefeuille om op onze recreatiegebieden nieuwe activiteiten te realiseren. Hoger operationeel resultaat De omzet uit huur en pacht van onze onroerend goed vennootschap steeg met 6,7 procent exclusief de interne omzetten. De interne omzet die wij factureerden aan onze dochters, steeg licht. De omzet uit verkoop van onroerend goed steeg van € 204.579,- in 2012 naar € 309.344,- in 2013. In beide jaren ging het om verkoop van onroerend goed dat niet meer gewaardeerd was. De stijging in omzet had daardoor direct effect op het resultaat van de vennootschap. Het positieve effect van de hogere omzetten werd versterkt door lagere kosten. Een genomen voorziening voor wanbetaling kon vrijvallen, alsmede door een vrijval voor te maken kosten die niet gemaakt zullen worden. Het operationeel resultaat steeg van € 1.236.684,- naar € 1.618.501,-.

27

Omzet uit verhuur en verpachting 1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 8. De omzet uit verhuur en verpachting steeg met 6,7 procent. De komende jaren gaan wij door met het kopen van gronden om die vervolgens weer in erfpacht uit te geven. Bij die aankopen kan het ook gaan om recreatieve bedrijven. Voor 2014 hebben wij al een aantal grondaankopen voor bij elkaar enkele miljoenen euro’s gepland.

Interhuis Interhuis B.V. is een tussenholding. Onder Interhuis valt een aantal vennootschappen waarin wij zelf exploitaties uitvoeren. Deze exploitaties richten zich op de vrijetijdsmarkt en op markten die daaraan grenzen. Binnen Interhuis realiseren wij circa de helft van onze omzet. De omzet van Interhuis over 2013 is licht gedaald ten opzichte van 2012. Het resultaat was negatief door het nemen van bijzondere posten. SchatEiland Zeumeren SchatEiland Zeumeren exploiteert op recreatiegebied Zeumeren een overdekte kinderattractie voor de doelgroep 4 tot 12 jaar. Het is een attractiepark rondom het thema Verenigde Oostindische Compagnie (VOC). Het trok in 2013, ondanks verhoogde marketinginspanningen, minder bezoekers dan in 2012. De directe concurrentie is groot. In Amersfoort openden twee attracties in 2013 hun deuren, die zich richten op dezelfde doelgroep. De meeste deelmarkten van SchatEiland hadden, ondanks aantrekkelijke aanbiedingen, te maken met een lichte krimp. De kosten stegen ondanks de daling in omzet. Door die kostenstijgingen daalde het operationeel resultaat. Indien wij de huuropbrengsten en parkeergelden meewegen, is de totale bijdrage van ons attractiepark binnen de groep nog steeds positief. De cash flow was positief. Het aantal aanbieders in de markt van kinderattracties neemt, ondanks het afnemend aantal kinderen in Nederland, nog steeds toe. Ondanks deze toenemende concurrentie en na genomen maatregelen hebben wij het volste vertrouwen in de resultaatontwikkeling van SchatEiland, binnen het concept Zeumeren. Paviljoen Zeumeren In deze vennootschap exploiteren wij een kleine golfbaan, midgetgolfbaan, een voetgolfbaan, een paviljoen en een waterskibaan. De activiteiten rond golf staan in de markt sterk onder druk. Het aantal grote en kleine golfbanen in Nederland neemt bijna niet meer toe. De markt krimpt en wachtlijsten zijn verdwenen. De consumentenprijzen dalen scherp.Verenigingsbanen komen in grote financiële problemen, omdat zij inleggelden en entreefees moeten terugbetalen aan vertrekkende leden. Ook de commerciële banen hebben het zwaar. Leden kunnen de kosten van hun bedrijfslidmaatschap niet meer aftrekken bij hun belastingaangifte. Het aantal bedrijfsuitjes loopt terug,

28

activiteiten waar de exploitaties van deze banen sterk op leunen. Beide ontwikkelingen eisen hun tol. Dat geldt ook voor de kleine golfbanen. Ook onze exploitatie heeft daar last van. Dat wil niet zeggen dat wij geen mogelijkheden meer zien om daar groei te realiseren. In de loop van 2013 hebben wij een waterskibaan aan de exploitatie toegevoegd. De animo voor dit product is groot. Door deze toevoeging kunnen wij een nieuwe doelgroep op Zeumeren bedienen. Deze nieuwe doelgroep zorgt voor extra activiteiten en omzet. Door de late opening in het seizoen en de aanloopkosten stegen de kosten van de exploitatie meer dan de omzetstijging. Ook voor deze exploitatie geldt dat er een positieve cash flow is, meewegend de interne huuropbrengsten en extra parkeergeldinning. Voor 2014 verwachten wij een verbetering van het resultaat. Interhuis Nieuw Hulckesteijn Binnen deze vennootschap exploiteren wij een camping die bestemd is voor herontwikkeling. De plannen die wij daarvoor hadden, bestaan nog steeds. Wij hebben de plannen wel aangepast aan het veranderende economische tij en de veranderende markt. Gezien de huidige ontwikkelingen hebben wij besloten de exploitatie per 31 december 2013 te staken. De camping is voor 75 procent leeg; van de oorspronkelijke 370 campinggasten zijn er nu nog 73. De exploitatie was ook in 2013 verlieslatend. Door het staken van de bedrijfsvoering beperken wij de kosten. Dit was nodig, daar wij het niet verantwoord achten nog grotere verliezen te leiden en de plannen voor de camping nog te ongewis zijn. Er liepen verkennende gesprekken met mogelijke nieuwe exploitanten. De plannen konden pas worden ingevuld als de gronden kunnen worden verkregen en de bestemming die erop ligt is aangepast. De periode waarbinnen dit gerealiseerd kan worden, is nog onzeker. Door de sluiting waren wij genoodzaakt de benodigde voorzieningen te nemen waaronder die voor het personeel. Door de genomen voorzieningen en het verlieslatende exploitatieresultaat verslechterden de resultaten nog verder. De 73 overgebleven campinggasten hebben ons besluit om de bedrijfsvoering te beëindigen, aangevochten bij de rechtbank. De rechter oordeelde: - dat wij de bedrijfsvoering niet mogen beëindigen; - dat ons besluit een voorgenomen besluit is; - dat de camping, camping moet blijven; Na uitvoerige bestudering van het vonnis, hebben wij besloten voor de moedermaatschappij, die de financiering van de camping voor zijn rekening van Interhuis Nieuw Hulckesteijn B.V., surseance van betaling aan te vragen. Daar het niet verantwoord is om nog meerdere miljoenen in dit project te investeren, waarbij nu al bekend is dat daar een substantieel aandeel van moet worden afgeboekt. Deze bedragen zijn, naast de reeds geleden verliezen, niet te verantwoorden. In de dochter van Interhuis Nieuw Hulckesteijn B.V., Recreatiecentrum Nieuw Hulckesteijn B.V., zitten nog activa die voldoende waarde zouden moeten hebben om de verplichtingen aan de schuldeisers te voldoen. RGV Delfstoffen Binnen deze vennootschap verantwoorden wij de zandwinning. De markt van zand is in 2013 verder ingezakt. Dat geldt zowel voor ophoogzand als voor industriezand. De daling is het gevolg van de sterke afname van het bouwvolume in de wegen waterbouw, utiliteitsbouw en woningbouw. Dit had ook zijn weerslag op de activiteiten van deze vennootschap. Dit werd omzetmatig gecompenseerd door de start van zandwinning op een derde locatie. Naast Rhederlaag (gemeente Zevenaar) en Zeumeren (gemeente Barneveld) winnen wij nu ook

29

kortstondig in de Zandenplas (Nunspeet). Bij dit laatste project gaat het om een relatieve kleine zandwinning die kortstondig loopt. Onze wens was al geruime tijd deze plas te vergroten om de zwemwaterkwaliteit beter te kunnen borgen en om te kunnen blijven voldoen aan de nieuwe Europese zwemwater wetgeving. Al het zand hebben wij verkocht aan de gemeente Nunspeet die voornemens is een rondweg en bedrijventerrein aan te leggen. Eind 2013 zijn wij gestart met dit project dat zal doorlopen tot begin 2014.Voor het recreatieseizoen 2014 zal het werk worden opgeleverd. Bij dit project treden wij op als aannemer. Het zand wordt in een depot gespoten ruim twee kilometer verwijderd van de plas, nagenoeg in het werk dat moet worden gerealiseerd. Dit bespaart vele duizenden vrachtwagenbewegingen door een woonwijk heen.Wij zijn blij dat wij het project op deze wijze hebben kunnen uitvoeren. Het resultaat op dit werk nemen wij nadat de oplevering heeft plaats gevonden. Dit resultaat dekt de gemaakte investeringen in de kwaliteitsverbeteringen van de laatste jaren. Deze locatie verzorgde de helft van onze zandwinomzet. Door de overcapaciteit op de markt aan de aanbodkant en de beperkte vraag staan de prijzen erg onder druk. Dat wordt nog versterkt door de riviergebonden projecten in het kader van Ruimte voor de Rivier. De aannemers die deze projecten mogen uitvoeren, krijgen zulke hoge bonussen voor het snel opleveren dat de opbrengst van het zand dat vrijkomt niet meer relevant is. In het verleden bepaalden de afzetmogelijkheden van het vrijkomende zand en grind de doorlooptijd van zo’n project. Twee grote projecten beïnvloeden onze markt. Dat zijn de nevengeul bij Lent en het verbreden van de IJssel bij Deventer. De zandafzet in onze grootste put, Rhederlaag, was met honderdvierenzeventigduizend kubieke meters historisch laag. Ook voor 2014 verwachten wij een zeer bescheiden opbrengst van het zand uit deze locatie. De zandwinlokatie Zeumeren had eveneens een bescheiden afzet. Dit betreft een lokale put die het moet hebben van lokale en regionale afzet. De geplande aanleg van een rondweg om Voorthuizen en de herinrichting van het knooppunt Hoevelaken zijn lokale en regionale projecten die een mooie kans op substantiële afzet geven. De resultaten van deze vennootschap waren positief, doch ten opzichte van het verleden bescheiden. Katerbosch In Katerbosch hebben wij het onroerend goed ingebracht dat wij willen ontwikkelen rond de Mookerplas. Bij deze ontwikkelingen werken wij samen met de gemeente Mook en Middelaar. De ontwikkelingen liggen al geruime tijd stil door het wegvallen van de markt. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 zal de draad voor de ontwikkeling van een van de verworven locaties weer worden opgepakt. In 2013 hebben wij, na taxatie, nog een bedrag van € 156.666,- afgeboekt. Dit onroerend goed is bedoeld voor herontwikkeling en verkoop. Daarom hebben wij in overleg met onze accountant besloten deze portefeuille niet meer te zien als materiële vaste activa, maar als handelsvoorraad. De vennootschap had een verlieslatend resultaat bij een beperkte omzet.Voor de komende jaren verwachten wij weinig activiteiten binnen deze vennootschap.Wij bouwen de portefeuille af, zodra zich de mogelijkheid daarvoor voordoet. Het aantal gegadigden voor dit onroerend is in de huidige markt beperkt. Biomass Energy Services In 2013 hebben wij met partners een vennootschap opgericht die de Gasifier Experimenters Kits (GEK) verder zal doorontwikkelen. De GEK is een apparaat dat gestookt wordt met onder andere houtsnippers en dat stroom en warmte levert. Wij hebben het eerste apparaat, dat op basis van een open source was ontwikkeld, in 2013 in gebruik genomen. Eind 2013 hebben wij met partners besloten een tweede apparaat op basis van onze normen te laten produceren. Het nieuwe en oude apparaat zullen worden geplaatst op Zeumeren waar het als proefstation zal fungeren en ons attractiepark van stroom zal voorzien. De proeven zullen enkele jaren in beslag nemen en zullen de opmaat zijn voor verdere ontwikkelingen op het gebied van kleinschalige duurzame energieopwekking en gebruik. Het belang dat wij in deze vennootschap hebben bedraagt 45 procent.

30

RGV Holding Ons bedrijfsmodel slaat aan In 2013 konden wij na een geruime periode van onderhandelen met het bestuur van het Recreatieschap Achterhoek Liemers een belangrijk onderdeel van het Recreatieschap Achterhoek Liemers, middels een fusie aan onze keten van dagrecreatiegebieden toevoegen. Deze fusie realiseerden wij in december van het boekjaar. De vijf recreatiegebieden met een totaal oppervlakte van circa 200 hectare zullen voor het eerst in het recreatieseizoen 2014 onder onze vlag opereren. Deze fusie ging gepaard met een aandelenruil. De gemeenschappelijke regeling RAL kreeg in ruil voor de gebieden een belang van 7,68 procent in RGV Holding B.V.. Bij de geplande opheffing van het recreatieschap worden deze aandelen naar rato verdeeld onder die gemeenten die daar prijs op stellen. Op dat ogenblik zou het aantal aandeelhouders met dertien kunnen groeien. Op deze recreatiegebieden is slechts een beperkt aantal ondernemers actief. Ook het aantal evenementen, dat daar gehouden wordt is beperkt. Wij verwachten dat wij, na het opstellen van ontwikkelingsvisies per gebied, de benodigde activiteiten kunnen toevoegen. Het aantal evenementenaanvragen voor 2014 vanuit ons netwerk voor deze gebieden, heeft ons positief verrast. Door deze fusie zijn wij in staat synergievoordelen te realiseren. De overhead neemt bij onze organisatie niet toe. De medewerkers die vanuit het RAL onze geledingen komen versterken, zullen werkzaam zijn op de toegevoegde recreatiegebieden en vervullen op het kantoor vrijgevallen werkplekken. Ook andere partijen benaderen ons om te praten over advisering en strategische samenwerking. Buitenland In Europa is men naarstig op zoek naar oplossingen hoe men het landelijk gebied overeind kan houden. Nu liggen er al miljoenen hectares braak en dreigt een grote verloedering. Het risico op verloedering en toename van het aantal braakliggende rurale gebieden neemt toe nu men heeft besloten om de Europese subsidiestromen af te bouwen. In verschillende Europese landen wordt met belangstelling naar ons model gekeken. Wij hebben meegewerkt en meegeschreven aan een boek, geschreven voor een Europese commissie Economy and Ecology of Heathlands. Hierin wordt het RGV - model als voorbeeld genoemd. Op basis hiervan zijn er contacten ontstaan in Portugal waar men interesse heeft in ons model. Enkele jaren geleden hadden wij al contacten opgedaan in Polen. In dit land met 38 miljoen inwoners, op een dag rijden van Nederland, is grote behoefte aan andere hoogwaardige vrijetijdsinvulling. Door de toenemende welvaart, kennis, Europese focus, suburbanisatie en meer vrije tijd zoekt men daar ook naar modellen voor de ontwikkeling van het buitengebied in combinatie met de vrijetijdsmarkt. Een project om de waterproblematiek, bevaarbaar maken van de belangrijkste rivier, de vrijetijdsindustrie en opleidingsinstellingen te koppelen aan een consortium van Gelderse bedrijven en opleidingsinstellingen is niet van de grond gekomen. Dit is nu met andere Nederlandse bedrijven en opleidingsinstituten opgestart. In 2013 hebben wij, op verzoek van één van onze aandeelhouders, ook een lezing gegeven op Bussloo aan Franse riviergemeenten. Ook in Frankrijk is men op zoek naar ontwikkelingen in het buitengebied ten behoeve van de leefbaarheid.Twee weken na de lezing werd ons al een te ontwikkelen recreatiegebied in Frankrijk aangeboden. Wij hebben op dit ogenblik nog geen ambities voor het buitenland om daar zelfstandig gebieden te ontwikkelen of te exploiteren. Indien er consortia gevormd kunnen worden, waarbij wij onze expertise kunnen inbrengen en te gelde kunnen maken, zullen wij dat op dat ogenblik overwegen. Binnenland Voor de versterking van onze activiteiten zijn wij permanent op zoek naar nieuwe mogelijkheden. Deze mogelijkheden moeten passen in de vrijetijdsindustrie waar wij actief in zijn. Afgelopen jaar hebben wij onze interesse getoond voor een positie als grootaandeelhouder in Luchthaven Teuge. Wij zien deze luchthaven als basisinfrastructuur voor de vrijetijdsindustrie die zou passen in onze strategie. Een alliantie zou versterking

31

van beide partijen kunnen opleveren en een beter verdienmodel voor de luchthaven. Directie en Raad van Commissarissen van Luchthaven Teuge zagen echter geen meerwaarde. Wij hebben daarom ons voorstel ingetrokken. Ook hebben wij afgelopen jaar onze interesse getoond voor het Geldmuseum dat haar deuren inmiddels heeft gesloten. Dit zou een mooie aanvullende slecht-weer attractie zijn geweest voor de Veluwe of het Rijk van Nijmegen. Een gesprek over een doorstart of strategische samenwerking heeft geen vervolg gekregen vanwege desinteresse vanuit het Geldmuseum. Het benaderen van partijen is een continu proces om kansen en mogelijkheden te verkennen. Wij dragen bij aan kennis en innovatie Maatschappelijke kosten-batenanalyse In 2012 hebben wij samen met het Landbouw Economisch instituut, de Stichting Innovatie Recreatie en Ruimte (STIRR) en het ministerie van EL&I een model ontwikkeld waarmee wij de maatschappelijke kosten en baten voor onze sector kunnen berekenen. Dit model moet de komende jaren nader worden ingevuld met ervaringsgegevens. Wij spreken nu partijen waarmee wij dat kunnen gaan verwezenlijken. Green Deals De afgesloten Green Deals hebben in 2013 geresulteerd in het aanpassen van de begrenzing van de Natura 2000 gebieden die over een tweetal van onze recreatiegebieden liggen. Door de herbegrenzing is het nu mogelijk in de toekomst enige economische activiteiten te ontwikkelen op die gebieden en de benodigde kwaliteitsimpuls te geven. In 2013 hebben wij in het kader van de Green Deals ook een biomassa plantage als proef aangelegd. De eerste loten werden geplant door de directeur van de GNMF (Gelderse Natuur en Milieufederatie). Wij gaan daar mee experimenteren of deze plantage slim te oogsten valt en of de geplante biomassa voldoende energie genereert. De eerste oogst verwachten wij in 2015. Dit hebben wij gedaan op ons recreatiegebied Zeumeren waar wij ook meerdere biomassa installaties hebben staan voor energieopwekking. Onze experimenten op het gebied van de Green Deals en biomassa krijgen veel aandacht, van opleidingsinstituten, regionale overheden en de landelijke overheid. In 2013 bezocht ook de Green Deal Board ons gebied. Voor 2014 staan meerdere bezoeken van groepen gepland. Participatiemaatschappij voor innovatie Wij hebben al lang de wens dat er een participatiemaatschappij komt voor startende en innovatieve recreatieondernemers. Zo’n participatiemaatschappij krijgt in deze tijd steeds meer urgentie. Financiële instellingen laten het steeds vaker afweten in onze sector. Redenen daarvoor zijn het gebrek aan marge, de hoge risicograad, de beperkte alternatieve aanwendbaarheid van het onroerend goed en de onduidelijke richting waarin onze markt zich beweegt. Tegelijkertijd wordt onze sector steeds kapitaalintensiever. De terughoudendheid van financiële instellingen zorgt ervoor dat er steeds minder nieuwe toetreders zijn in onze sector en het ondernemersbestand vergrijst.Voor de korte termijn is het prettig dat er minder toetreders zijn, maar op de middellange en lange termijn is het slecht als de sector steeds verder vergrijst. Onze sector heeft het genereren en implementeren van nieuwe initiatieven hard nodig. Er wordt nu al te weinig geïnnoveerd en geïnvesteerd. En dat leidt tot nog verdere achteruitgang in kwaliteit. Een oplossing voor de oprichting van een participatiemaatschappij lijkt in zicht. Plannen van enkele initiatiefnemers, waaronder RGV, werden begin 2013 voorgelegd aan de besturen van RECRON en de HISWA. Dat zijn de twee belangrijkste brancheverenigingen in onze sector. Deze partijen reageerden enthousiast. Door deze reactie hebben wij de plannen verder uitgewerkt en voorbereid.Wij verwachten de participatiemaatschappij midden 2014 te kunnen lanceren.

32

Wij delen onze kennis Naast deze projecten leveren wij ook onze bijdrage en kennis aan scholen en instituten. Dit gebeurt in de vorm van het aanbieden van stageplaatsen, het leveren van sprekers op symposia en congressen of het zitting nemen in adviescommissies.Wij vinden dit van wezenlijk belang voor ons bedrijf en onze sector. Als de mogelijkheden zich voordoen, blijven wij hiermee doorgaan. In 2010 hebben wij onze fietspaden overgedragen aan de gemeenten waar deze paden in lagen. Wij hebben naast de oorspronkelijke afkoopsom ook nog een bedrag beschikbaar gesteld voor cofinanciering voor de reconstructie van deze paden. Wij hebben sinds de overdracht nog 84 kilometer fietspad gereconstrueerd en voornamelijk duurzaam in beton uitgevoerd. In totaal is 149 kilometer fietspad, van de ruim 500 kilometer, sinds 1999 gereconstrueerd en in beton uitgevoerd. Met deze reconstructie was in totaal een bedrag van ruim € 10 miljoen gemoeid.Wij hebben naast de financiële bijdrage van provincie en de gemeenten onze bijdrage in kennis en geld geleverd. Zoals afgesproken eindigde onze financiële bijdrage per 31 december van het boekjaar 2013. Investeringen in onze recreatiegebieden Wij investeren elk jaar veel geld in onze organisatie en in onze gebieden om ze aantrekkelijk te houden voor onze gebruikers en klanten. Onze huurders en pachters doen dat ook. Ondanks de terughoudendheid van de financiële instellingen in Nederland is er afgelopen jaar toch weer een bedrag van 10,3 miljoen euro geïnvesteerd. Van dit bedrag kwam 4,5 miljoen euro voor onze rekening en 5,8 miljoen euro voor rekening van de ondernemers die zijn gevestigd op onze gebieden. Onze investeringen waren in harde infrastructuur, gronden, biomassa, zonne-energie, parkeersystemen, waterskibaan, toiletgebouw en kiosk, groen en dergelijke. Ook investeerden wij ook veel in kennis en innovatie.

Investeringen in recreatieve en ondersteunende voorzieningen op RGV gebieden 30.000

Investeringen RGV in recreatieve en ondersteunende voorzieningen x 1000 Investeringen door derden op terreinen RGV x 1000

25.000

20.000

15.000

10.000

5.000

0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 9. De investeringen in recreatieve en ondersteunende activiteiten op de gebieden van RGV zijn in de grafiek blauw gekleurd. De investeringen door derden op onze gebieden zijn geel gekleurd.

33

Steeds meer claims Ook in 2013 ontkwamen wij er niet aan dat wij in de steeds meer claimgeoriënteerde maatschappij een aantal claims kregen. Het waren er zeven. De claims hadden betrekking op schades die mensen hadden tijdens een bezoek aan ons gebied. Het gaat daarbij niet om grote bedragen. Ondanks dat bieden wij weerstand tegen het klakkeloos claimen van schades die door betere oplettendheid hadden kunnen worden voorkomen. Aan de andere kant hebben wij zelf ook acht claims ingediend bij partijen die bij ons schade hebben veroorzaakt. In de meeste gevallen ging het om vandalisme. De procedurekosten zijn soms hoger dan de opbrengsten. Toch vinden wij het nodig om periodiek een signaal af te geven om dit type gedrag te ontmoedigen. In 2013 steeg de administratieve lastendruk weer, ondanks de goede intenties van overheden. Ons vermogensbeheer Op de financiële markten heerst al een groot aantal jaren onzekerheid. De oude financiële modellen en zekerheden gelden niet meer. Dit is mede het gevolg van grootschalige ingrepen van overheden en financiële instellingen. Die ingrepen zijn nodig om het financiële systeem niet onderuit te laten gaan. In deze financieel onzekere tijden hebben wij ervoor gekozen defensief te beleggen. Vooral aan producten met vastrentende waarde kleven grote risico’s.

34

Aandelenportefeuille In 2013 hebben de aandelenbeurzen een krachtig herstel laten zien. Door dit herstel hebben onze beleggingen in aandelen een uitstekend rendement laten zien. Zowel de large caps als de small- en midcaps hebben het goed gedaan. Lopende het jaar hebben wij onze portefeuille aandelen vergroot. De midcap fondsen hebben met 30 procent een bovenverwacht rendement laten zien. De vastrentende waarden, bestaande uit deposito’s en op de beurs genoteerde obligaties, hebben het niet goed gedaan. Deposito’s hadden een bescheiden rendement dat tussen de 1 à 2 procent lag. De belegde vastrentende waarden hebben het slecht gedaan. Dit werd mede ingegeven door de steeds lagere rentevergoedingen. Per saldo hebben in totaal onze beleggingen een resultaat laten zien van 9 procent. Wij zijn tevreden over deze resultaten. De ombouw van onze portefeuille naar meer beleggingen in agrarische gronden hebben wij in 2013 bescheiden kunnen invullen. Onze verwachtingen voor 2014 voor onze portefeuille zijn minder rooskleurig dan de resultaten over 2013. Onze portefeuille is als volgt opgebouwd;

Bedrag

Rente, dividend

Ongerealiseerd

Per 31-12-2013

en coupons

en gerealiseerd

resultaat

Vastrentende waarde Smallcap/Midcap

€

€

€

5.172

-

-82

7.169

95

1.758

Large caps

17.114

250

2.732

Deposito’s

21.967

350

-

51.422

695

Totaal

4.408

Het verloop van onze portefeuille zag er als volgt uit:

2013

2012

€

€

Verkrijgingprijs per 31 december

45.929

47.329

Beurswaarde per 31 december

51.422

48.778

5.493

1.449

Resultaat waardering beurswaarde Nettoresultaat waardering jaarrekening Balanswaarde 31 december

5.057

2.721

51.422

48.778

Ondanks het grote bedrag dat wij op deposito’s hadden uitgezet, hebben wij een rendement behaald van 9 procent op ons belegd vermogen. Financiële instrumenten Als het nodig is, gaan wij transacties en financiële derivaten aan om risicoposities af te dekken die voortvloeien uit onze bedrijfsactiviteiten en beleggingen. Renteswaps en producten om valutarisico’s af te dekken zijn voorbeelden van derivaten die wij kunnen aanhouden om rente- en valutarisico’s af te dekken. Wij hebben de renteswaps die verbonden waren aan de lopende leningen gelijk beëindigd met het aflossen van de daaraan gekoppelde leningen. Per balansdatum hadden wij geen swaps meer.

35

Rendement vermogensbeheer 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00%

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

-5,00% -10,00% -15,00% -20,00%

Rendement vermogensbeheer

-25,00%

Figuur 10. Het rendement bedroeg in 2013 bijna 10 procent. Ons personeelsbeleid In 2013 hebben wij intensief met onze medewerkers en ondernemingsraad gesproken over zaken die invloed hebben op ons bedrijf. Wij spraken over de betekenis van de veranderende samenleving, de financiële crisis, de geopolitieke verhoudingen, multimedia, de veranderende rol van overheden en de impact daarvan op onze bedrijfsvoering. Wij hebben samen beoordeeld en afgewogen welke maatregelen wij moeten en moesten nemen om ervoor te zorgen dat onze bedrijfsvoering op de veranderende wereld en markten aansluit. Deze overleggen hebben ertoe geleid dat wij onze werktijden nog flexibeler inzetten om ervoor te zorgen dat wij er zijn als onze klanten en gebruikers er zijn. Dat betekent dat wij het hele jaar door, ook in de weekenden en wintermaanden, aanwezig zijn. Het kantoorpersoneel zorgt dat het kantoor op vrijdagmiddag weer bereikbaar is. Dat was niet meer het geval sinds de invoering van arbeidsduurverkorting in de tijd dat RGV nog een overheidsorgaan was. Het kantoorpersoneel heeft in de weekenden en doordeweeks buiten op onze gebieden werkzaamheden opgepakt. Hierdoor wordt de kloof tussen binnen- en buitendienst kleiner en de teamgeest groter. Al deze maatregelen zijn ingevoerd zonder dat dit leidt tot een hogere loonpost. Alle medewerkers en de directie realiseren zich heel goed dat wij, willen wij het succes vasthouden, in deze tijd grotere inspanningen moeten leveren tegen dezelfde prijs. In 2013 hebben wij ook aandacht besteed aan opleidingen. In totaal kregen 23 medewerkers één of meerdere opleidingen om bij te blijven in hun vakgebied of om nieuwe vaardigheden machtig te worden. Wij zijn blij en trots dat wij samen dit resultaat hebben bereikt. Nieuwe cao In 2012 hebben wij al onze personeelsregelingen en onze eigen cao opnieuw beoordeeld. Dat leidde ertoe dat wij nieuwe medewerkers voortaan aannemen onder de RECRON-cao voor dagrecreatiebedrijven. Medewerkers die al in dienst zijn, blijven onder onze eigen cao vallen. Wij hebben dit vastgelegd in een nieuw boekwerk met alle protocollen, bedrijfsreglementen en ons privacyreglement. In 2013 was de RECRON-cao verlopen. De onderhandelingen lopen nog. Dit zou kunnen betekenen dat er met terugwerkende kracht loonmutaties kunnen plaatsvinden.

36

Leeftijd en ziekteverzuim Als

vanzelfsprekend

ons

personeelsbeleid

eindejaarsgesprek, opleidingen

en

onderdeel blijven

tussentijds een

adequate

van

wij

het

coachen, beloning

gebruiken als personeelsinstrumenten. De gemiddelde leeftijd van ons personeel daalde ondanks het geringe personeelsverloop dat wij in 2013 kenden. Wij hebben ook twee medewerkers in dienst die ouder zijn dan 65 jaar. In 2013 maakte niemand gebruik van de VUT-regeling of pensioenregeling. Het ziekteverzuim steeg door enkele langdurige zieken, maar bleef laag met 2,74 procent. De ziektefrequentie steeg naar 1,5, hetgeen zeer laag is. Het personeel van onze eigen exploitaties krijgt een loon volgens de RECRON-CAO of de Horeca-CAO. Deze groep medewerkers kent een groter verloop door het grote aantal oproepkrachten. Het ziekteverzuim binnen deze groep is echter ook laag. In 2013 hebben wij dertien stagiairs een plek geboden om ervaring op te doen. Ook in 2013 hebben wij in goede harmonie constructief en regelmatig overleg gevoerd met de ondernemingsraad.

Leeftijdsopbouw personeel 46 45 44 43 42 41 40 39 38 37

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 11. Een werknemer bij RGV is gemiddeld 44,5 jaar.

37

Ziekteverzuim en verzuimfrequentie 14,00 12,00

Ziekteverzuim Verzuimfrequentie

10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Figuur 12. Het ziekteverzuim was in 2013 laag met 2,74 procent. De verzuimfrequentie kwam in 2013 uit 1,5.

Risicoparagraaf Als onderneming hebben wij te maken met een aantal risico’s. Ons algemene uitgangspunt is dat wij die risico’s alleen extern afdekken als wij ze zelf niet kunnen dragen. Het gaat vooral om de volgende financiële risico’s. Calamiteiten Risico’s zoals vernielingen, breuk en ijsgang dekken wij niet af. Risico’s als brand wel, ook voor twee bosgebieden. Claims van bezoekers Claims vormen een onzeker risico waarvan wij de impact niet goed kunnen overzien. Wij hebben ons hiervoor verzekerd, met een redelijk eigen risico. Claims door werkzaamheden Ook de omvang van deze claims kunnen wij niet overzien. Daarom hebben wij een adequate verzekering voor claims die voortvloeien uit onze werkzaamheden en de uitvoering van werken. Als het mogelijk is, schuiven wij claims bij de aanbesteding door naar de uitvoerders van deze werken. Langdurig zieke medewerkers De kosten en risico’s van langdurige ziekte dragen wij zelf. Wij hebben daarvoor een voorziening op onze begroting. Arbeidsongeschiktheid is wettelijk afgedekt. Werkloosheidsuitkeringen Wij dragen voor het personeel, werkzaam bij de Holding, zelf het risico voor het betalen van werkloosheidsuitkeringen aan medewerkers die ontslag nemen of krijgen. Wij vinden dit risico acceptabel gezien ons personeelsbestand. Inboedel en opstallen Wij hebben niet veel inboedel en opstallen en ze liggen erg verspreid. Toch hebben wij ze verzekerd met een acceptabel eigen risico.

38

Onderhoudsrisico’s Deze risico’s dekken wij nu nog af met een voorziening. Het is de vraag of dat fiscaal mogelijk blijft. Inkoopcontracten Met diverse leveranciers sluiten wij inkoopcontracten. Daardoor liggen prijzen voor enige tijd vast en worden wij niet geconfronteerd met plotselinge prijsverhogingen. Ondernemingsrisico’s Dit zijn onder meer het risico dat projecten niet doorgaan waarin wij voorinvesteringen hebben gedaan, risico’s die te maken hebben met het weer en het seizoen en onheil van buiten zoals waterkwaliteit, ziektes en epidemieën. Wij beperken deze risico’s zo veel mogelijk door procedures, maar kunnen ze niet helemaal uitsluiten. Wij dragen deze risico’s zelf. Beleggingsrisico’s Deze risico’s proberen wij te beperken door financiële instrumenten, zoals derivaten. Debiteurenrisico’s dragen wij zelf. Door een strak incassobeleid proberen wij die risico’s te beperken. Negatieve publiciteit Het risico dat voortvloeit uit al dan niet terechte negatieve publiciteit is niet te voorzien. Dat geldt ook voor politieke besluitvorming die betrekking heeft op ontwikkelingen of bedrijfsvoering van onze gebieden. Wij beperken risico’s zo veel mogelijk Door opleiding en training van ons personeel en gebruik van richtlijnen en procedures beperken wij de risico’s voor onze onderneming en ons personeel. De opleidingen, trainingen, richtlijnen en procedures gaan onder meer over omgaan met lastig publiek, controle van gereedschappen, logboeken voor speeltoestellen, afdrachten van gelden, arbo-richtlijnen en het nakomen van de wet en eisen van lokale en provinciale overheden en het waterschap.

39

Resultaten De krimpende markten waarop wij actief zijn, zorgen ervoor dat wij alle zeilen moeten bijzetten om de opgaande lijn van de vorige jaren vast te houden. In het vijfde jaar van de huidige crisis is het ons weer gelukt het fundament van onze onderneming te verstevigen door de basisomzetten van huur, pacht en evenementen te vergroten. Het operationeel resultaat daalde rekeninghoudend met bijzondere posten. Dit kwam o.a. doordat wij nog geen resultaat konden nemen op de omzet van onze zandwinning in Nunspeet. Bijzondere boekingen die wij moesten doen hadden betrekking op het staken van de bedrijfsvoering van onze camping en het nemen van een afvloeiingsvoorziening, alsmede een afboeking van € 156.666,- op onze voorraad. In 2013 verkochten wij voor een hoger bedrag aan onroerend goed voor €309.344,- in plaats van € 204.579,-. Het operationeel resultaat daalde van € 448.359,- negatief naar € 1.400.244,- negatief door bijzondere posten. Het nettoresultaat verbeterde sterk, doordat onze beleggingen het uitstekend gedaan hebben ondanks het grote bedrag dat wij in deposito’s aanhielden. Het steeg van € 2.279.077,- naar € 3.592.714,-. Het vermogensbeheer heeft het goed gedaan, ondanks dat wij maar een klein deel van ons vermogen actief hadden belegd. Wij stellen voor het nettoresultaat toe te voegen aan de algemene reserve. Dit is volgens de afspraken die wij maakten met onze aandeelhouders en hebben vastgelegd in de aandeelhoudersovereenkomst. Door het vrij laten vallen van de voorziening van cofinanciering van reconstructie van de fietspaden, in verband met het beëindigen van dit aanbod, is deze voorziening rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt.

Ontwikkeling nettoresultaat en operationeel resultaat 10.000 5.000 0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

-5.000 -10.000 -15.000 -20.000

Resultaatontwikkeling na verzelfstandiging x 1000 Operationeel resultaat x 1000

Figuur 13. Het nettoresultaat verbeterde in 2013 sterk. Het steeg van € 2.279.077,- naar € 3.592.714, -.

FINISH

40

Vooruitzichten Mogelijke verdere groei Door de gerealiseerde fusie eind 2013 met een vijftal gebieden gelegen in de Achterhoek en Liemers zullen wij de komende jaren verder groeien. De integratie zal de komende jaren aandacht vragen. Door de focus die overheden steeds meer aan de dag leggen, verwachten wij dat er nieuwe kansen gaan ontstaan doordat lokale en regionale overheden recreatiegebieden die zij nu nog zelf exploiteren zullen afstoten. Dat speelt in alle delen van het land. Onze focus ligt op geografisch aanpalende gebieden en landsdelen.Wij zijn in de markt om deze exploitaties over te nemen. Wij verwachten voor de komende jaren geen duurzame structurele economische groei in West-Europa en Nederland. De markten waarin wij actief zijn, krimpen allemaal door overaanbod en een kopersstaking. Door deze krimp ontstaan er ook nieuwe kansen. Wij denken dat wij van een aantal kansen gebruik kunnen maken, omdat die voor onze onderneming voor de lange termijn perspectief bieden. Wij verwachten onze basisomzet verder te kunnen versterken door het verwerven van gronden en deze in pacht uit te geven. Nieuwe naam Door de fusie met een belangrijk onderdeel van het RAL en de positionering van RGV in de markt overwegen wij RGV een andere naam te geven. RGV word nog te sterk geassocieerd met een gesubsidieerde overheidsorgaan en traditioneel recreatieschap. Een nieuwe naam zal in 2015 worden gelanceerd. Mogelijk groei door participaties Wij oriënteren ons op mogelijkheden om bij een aantal ondernemingen te participeren. Daardoor kunnen wij nieuwe activiteiten toevoegen op onze gebieden. Op het gebied van duurzaamheid gaan wij door met experimenteren. Deze experimenten kosten geld, maar leveren een schat aan ervaring op. Of deze ontwikkelingen op termijn tot resultaat leiden is nog onzeker. De trajecten die tot een ander verdienmodel moeten leiden, hebben namelijk lange doorlooptijden. Hoop en vertrouwen Wij hopen in 2014 een aantal nieuwe pachters te mogen begroeten en nieuwe ontwikkelingen in een volgende fase te brengen. De zandwinning zal verder krimpen ondanks de afronding van een kort eenmalig project. Hoe de financiële markten zich ontwikkelen is nog de vraag, wij verwachten daar een substantieel lager resultaat te kunnen behalen. Dit gemengde beeld geeft ons echter hoop dat wij de omzetgroei van de laatste jaren kunnen vasthouden. Het operationeel resultaat zal stijgen en het eindresultaat zal door lagere beleggingsresultaten lager uitpakken.

Arnhem, 10 april 2014 E.M.J.C. Droogh Directeur

41

Heerderstrand Kunstwerk "De ontmoeting"

42

Jaarrekening 2013

(alle bedragen in duizenden)

Geconsolideerde balans RGV Holding B.V. (na resultaatverwerking)

31-12-2013 €

31-12-2012

€

Materiële vaste activa

13.861

10.697

Financiële vaste activa

52.463

49.488

Vaste activa

Vlottende activa Voorraden

2.102

2.259

Vorderingen

1.897

2.160

393

2.883

Liquide middelen

Totaal vlottende activa

4.392

7.302

Totaal activa

70.716

Groepsvermogen

49.903

43.404

Voorzieningen

14.083

12.548

Langlopende schulden

239

270

Kortlopende schulden

6.491

11.265

Totaal passiva

70.716

67.487

67.487

43

Geconsolideerde winsten verliesrekening RGV Holding B.V.

2013

Bedrijfsopbrengsten

€

€

5.960

5.966

Kostprijs verkopen

1.009

529

Salarissen en sociale lasten

2.295

2.232

Afschrijvingen

1.221

1.083

Overige bedrijfskosten

2.835

2.570

Totale bedrijfslasten

7.360

Operationeel resultaat

-1.400

Rentebaten

2012

72

369

5.057

2.721

-136

-363

6.414 -448

Opbrengst vermogensbeheer Rentelasten en soortgelijke kosten

Totaal financiële baten en lasten

4.993

Resultaat voor deelnemingen

3.593

2.279 -

Deelnemingen

0

Resultaat boekjaar

3.593

2.727

2.279

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

2013 €

2012

€

-1.400

-448

Kasstroom uit operationele activiteiten Operationeel resultaat Aanpassingen voor: Afschrijvingen en overige

1.400

1.083

waardeveranderingen Mutatie voorzieningen

863

44

984

2.263

2.067

2013

€

2012 €

Mutaties in werkkapitaal: Operationele vorderingen Voorraden Operationele schulden

-8

478

-

-5

157

-4.085

149

-3.612

Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten

1.012

-1.993

beleggingresultaten

343

1.694

1.355

-299

Ontvangen interest, dividend en

Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen in materiële vaste activa

-4.395

-2.648

63

3

-6.577

-19.092

7.774

16.888

Investeringen in overige financiële vaste activa Desinvesteringen in overige financiële vaste activa Opbrengsten uit financiële vaste activa

885

-

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-2.250

-4.849

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie rekening-courantschuld kredietinstellingen Betaalde interest Aflossing van langlopende schulden

-2.875

-318

-136

-363

-2.376

-31

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

-5.387

-712

Netto kasstroom

-6.282

-5.860 -

Bij consolidatie verkregen middelen

3.792

Mutatie liquide middelen

-2.490

-5.860

Verloop van de geldmiddelen Stand per begin boekjaar

2.883

8.743

Stand per einde boekjaar

393

2.883

Mutatie geldmiddelen

-2.490

-5.860

45

Toelichting op de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening RGV Holding B.V. Algemeen RGV is een samenhangende groep vennootschappen, die zich bezighoudt met één kernactiviteit en een aantal ondersteunende activiteiten. De kernactiviteit laat zich in het kort omschrijven als ‘het (laten) exploiteren van dagrecreatieve voorzieningen voor een breed publiek’.

Grondslagen voor consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening van RGV Holding B.V. zijn de financiële gegevens verwerkt van de tot de groep behorende maatschappijen waarin een volledige zeggenschap is genomen. De geconsolideerde jaarrekening wordt opgesteld met toepassing van de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling van RGV Holding B.V. De financiële gegevens van RGV Holding B.V. zijn verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening zodat, gebruikmakend van art. 2:402 BW, is volstaan met een verkorte winst - en verliesrekening in de enkelvoudige jaarrekening. De financiële gegevens van de groepsmaatschappijen worden volledig in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties. In de consolidatie zijn betrokken de financiële gegevens van RGV Holding B.V. en de volgende groepsmaatschappijen: Naam

Statutaire zetel

Aandeel in het geplaatste kapitaal

RGV Onroerend Goed B.V.

Apeldoorn

100%

RGV Fietspaden B.V.

Apeldoorn

100%

RGV Bad- en Zweminrichtingen B.V.

Apeldoorn

100%

Interhuis B.V.

Apeldoorn

100%

SchatEiland Zeumeren B.V.

Arnhem

100%

Pitch&Putt Zeumeren B.V.

Arnhem

100%

Interhuis Nieuw Hulckesteijn B.V.

Apeldoorn

100%

Recreatiecentrum Nieuw Hulckesteijn B.V.

Amsterdam

100%

RGV Delfstoffen B.V.

Apeldoorn

100%

Katerbosch B.V.

Arnhem

100%

Zeumeren B.V.

Arnhem

100%

RAL Recreatiegebieden B.V.

Arnhem

100%

RAL Recreatiegebieden B.V Op 2 december 2013 zijn middels een aandelenruil tussen RGV Holding B.V. en de Gemeenschappelijke Regeling Recreatieschap Achterhoek Liemers alle aandelen verkregen van RAL Recreatiegebieden B.V. Daartoe gaf RGV Holding B.V. 15.107 aandelen uit. Op 31 december 2013 is de vennootschap meegeconsolideerd. Aan de actiefzijde hebben wij de recreatiegebieden opgenomen tegen boekwaarde nihil conform onze waarderingsgrondslagen. De actiefzijde werd tevens versterkt met de afkoopsom ad. € 3.791.582,- en de post andere vaste bedrijfsmiddelen van € 75.000,- aan materiële vaste activa (machines).Aan de passiefzijde werd opgenomen naast de uitgifte van aandelen een post groot € 1.871.582,- aan agioreserve een bedrag van € 1.985.000,- aan voorzieningen.

Waarderingsgrondslagen Algemeen De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld volgens de bepalingen van Titel 9, Boek 2 BW. De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa, passiva en resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten. Voor zover niet anders is vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen

46

voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd.Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Schattingen Bij toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt de directie van RGV zich verschillende oordelen en maakt schattingen die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien dit voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen in de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten. Financiële instrumenten Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden, als financiële derivaten verstaan. Financiële derivaten worden bij eerste verwerking tegen reële waarde opgenomen en vervolgens per balansdatum tegen de reële waarde geherwaardeerd. Financiële derivaten waarbij de onderliggende waarde niet beursgenoteerd is, worden tegen kostprijs opgenomen. Indien per balansdatum de reële waarde lager is dan de kostprijs, dan wel negatief is, wordt het derivaat ten laste van de winsten verliesrekening afgewaardeerd naar de lagere reële waarde, tenzij kostprijshedge-accounting wordt toegepast. Bij de bepaling van de lagere reële waarde wordt het effect van lopende rente buiten beschouwing gelaten. De winst of het verlies uit de herwaardering naar reële waarde per balansdatum wordt onmiddellijk in de winsten verliesrekening verwerkt.

Grondslagen voor balanswaardering Immateriële vaste activa De waardering van de immateriële vaste activa geschiedt op basis van de historische aanschafwaarde of verkrijgingsprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen berekend naar de economische levensduur. Er wordt rekening gehouden met waardevermindering indien die een structureel karakter heeft. Materiële vaste activa De waardering van de materiële vaste activa geschiedt op basis van de historische aanschafwaarde of verkrijgingsprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen berekend naar de economische levensduur. Er wordt rekening gehouden met bijzondere waardeverminderingen. Voor de kosten van periodiek groot onderhoud wordt een voorziening gevormd. Deze voorziening is opgenomen onder de overige voorzieningen aan de passiefzijde van de balans. Investeringssubsidies Subsidies in verband met de aanschaf van (materiële) vaste activa worden in mindering gebracht op het geïnvesteerde bedrag zelve. Financiële vaste activa De ter beurze genoteerde aandelen en obligaties behoren tot een handelsportefeuille en worden gewaardeerd tegen de beurswaarde per balansdatum, waarbij zowel ongerealiseerde als gerealiseerde waardeveranderingen direct in de winst - en verliesrekening worden verantwoord. De hypothecaire leningen zijn verstrekt aan derden. Deze leningen zijn opgenomen tegen nominale waarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorzieningen

voor

het

risico

van

oninbaarheid. Deelnemingen

worden

gewaardeerd

tegen

nettovermogenswaarde.

47

Voorraden Voorraden gronden hulpstoffen en handelsgoederen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde onder correctie van een eventuele afwaardering voor incourantheid. Deze correctie wordt bepaald door individuele beoordeling van de voorraden door middel van herwaardering. Onder voorraden wordt ook begrepen onroerend goed dat wordt aangehouden voor verkoop. Waardering is tegen kostprijs of lagere verwachte netto-opbrengst. Vorderingen De vorderingen worden bij de eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid worden in mindering gebracht. De voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen. Pensioenen De pensioenregeling wordt gefinancierd door afdrachten aan de pensioenuitvoerder. De pensioenverplichtingen worden gewaardeerd volgens de 'verplichting aan de pensioenuitvoerder benadering'. In deze benadering wordt de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie als last in de winst - en verliesrekening verantwoord. De vennootschappen Recreatiecentrum Nieuw Hulcksteijn B.V. en RGV Bad- en Zweminrichtingen B.V. zijn aangesloten bij het bedrijfstakpensioenfonds van de RECRON. Zeumeren B.V. heeft een pensioenregeling die wordt uitgevoerd door stichting pensioenfonds Horeca & Catering. Deze pensioenregelingen zijn toegezegd-pensioenregelingen. De toegezegd-pensioenregelingen zijn verwerkt als zou sprake zijn van toegezegde-bijdrageregelingen. Dit omdat de vennootschap in geval van een tekort geen verplichting heeft tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan door hogere toekomstige premies. Voorziening groot onderhoud Er wordt gedoteerd aan de voorziening groot onderhoud op basis van een onderhoudsplan ten behoeve van zaken die geen verdiencapaciteit hebben, en waarvoor de termijn waarin het onderhoud benodigd is langer is dan 10 jaar. Overige voorzieningen De overige voorzieningen, waaronder die voor de zandwinning, worden opgenomen tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen en verliezen per balansdatum af te wikkelen. Onder deze post is door de gerealiseerde fusie een post opgenomen van € 1.500.000,- voor verlieslatende (exploitatie-) contracten. De omvang van de voorziening is bepaald op basis van de beste schatting van de te verwachten verliezen uit de gesloten exploitatie contracten.

Grondslagen voor de bepaling van het resultaat Bedrijfsopbrengsten Onder de netto-omzet wordt verstaan de opbrengst uit verkoop en levering van goederen en diensten onder aftrek van kortingen, provisies en van over de omzet geheven belastingen. Kostprijs verkopen De kostprijs verkopen omvat kosten van grondstoffen, herwaardering van voorraden en overige externe kosten die direct verband houden met zandwinning en eigen exploitaties. Resultaat Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen opbrengst van leveringen en diensten enerzijds en kosten en andere baten en lasten anderzijds. Opbrengst vermogensbeheer Onder de opbrengst vermogensbeheer is begrepen de rente, de dividenden, gerealiseerde koersresultaten en ongerealiseerde koersresultaten.

48

Vennootschapsbelasting De groep is niet belastingplichtig voor vennootschapsbelasting op grond van artikel 2, lid 7 van de wet. De aandelen van de vennootschap zijn in handen van 23 gemeenten en een gemeenschappelijke regeling.

Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Kasstromen in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers. Koersverschillen inzake geldmiddelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond.Winstbelastingen en ontvangen dividenden en interest worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde interest en betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. De verkrijgingsprijs van verworven groepsmaatschappijen wordt opgenomen onder de kasstroom uit investeringsactiviteiten, voor zover betaling in geldmiddelen heeft plaatsgevonden. Hierbij worden geldmiddelen aanwezig in deze groepsmaatschappijen afgetrokken van de aankoopprijs.Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt, worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen.

Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2013 Vaste activa Materiële vaste activa

Bedrijfs-

Machines

gebouwen

en

en gebieden

installaties

bedrijfs-

middelen

Totaal

vaste

€

€

€

€

12.231

1.888

6.882

21.001

Stand per 31-12-2012 Aanschafwaarde

Andere

Overige waardevermindering

-1.430

-13

-116

-1.559

Cumulatieve afschrijvingen

-1.507

-1.312

-5.926

-8.745

9.294

563

840

Boekwaarde per 31-12-2012

10.697

Mutaties: Materiële vaste activa nieuwe deelneming Investeringen

-

75

-

75

3.440

546

188

4.174

Materiële vaste activa in uitvoering

-

221

-

221

-63

-

-

-63

-249

-288

-701

-1.238

-5

-

-

-5

Aanschafwaarde desinvesteringen Afschrijvingen 2013 Overige waardevermindering

3.123

554

-513

3.164

Aanschafwaarde

15.608

2.730

7.070

25.408

Cumulatieve overige waardevermindering

-1.435

-13

-116

-1.564

Cumulatieve afschrijvingen

-1.756

-1.600

-6.627

-9.983

12.417

1.117

327

Per saldo Stand per 31-12-2013

Boekwaarde per 31-12-2013

13.861

De afschrijvingspercentages liggen tussen de 3,3 en 33%.

49

Financiële vaste activa Deelnemingen Per 6 december 2013 heeft dochter Interhuis B.V. een 45% belang verworven in Biomass Energy Services B.V. ad € 8.100,-. Effecten De verdeling van de effectenportefeuille per 31 december 2013 is als volgt:

Verkrijging-

prijs

waarde

31-12-2013

Aandelen Vastrentende waarden Deposito

Balans-

Balans-

waarde

waarde

31-12-2013 31-12-2012

€

€

€

€

18.844

24.283

24.283

16.965

5.118

5.172

5.172

5.254

21.694

21.694

21.694

26.559

273

273

273

113

45.929

51.422

51.422

Rekening-courant Totaal effecten

Beurs-

48.891

€

€

Hypothecaire leningen

981

545 52

Hypothecaire leningen

Leningen gepensioneerd personeel

52

Totaal hypothecaire leningen

1.033

597

Vlottende activa Voorraden 31-12-2013 31-12-2012

€

€

Voorraden

2.102

2.259

Van de voorraad heeft € 2.076 betrekking op onroerend goed. Op de oorspronkelijke aankoopwaarde is tot en met 2012 € 1.822 afgeboekt. In 2013 is op de vooraad onroerend goed € 157 afgeboekt.

Vorderingen Te ontvangen subsidies

92

Belastingen en premies sociale verzekeringen

117

470

Debiteuren

1.284

676

Overige vorderingen

404

1.014

Totaal vorderingen

1.897

Op de debiteuren is een voorziening voor mogelijke oninbaarheid in mindering gebracht ad € 78.000,-. In 2012 was dit € 164.000,-.

Liquide middelen De liquide middelen staan volledig ter vrije beschikking.

50

-

2.160

Groepsvermogen Het groepsvermogen bestaat naast het geplaatste en gestorte kapitaal en de algemene reserves uit een bij oprichting en fusies van de deelnemingen ontstaan agio, welke vrij van belastingen is.Verwezen wordt naar de toelichting op het eigen vermogen van de enkelvoudige balans op pagina 57 van dit verslag.

Voorzieningen De voorzieningen zijn als volgt samengesteld:

Stand 1-1-2013 Toevoeging Onttrekking Vrijval Naar 31-12-2013

kortlopende

schulden

€

€

€

€

€

€

Voorziening groot onderhoud 9.922

1.367

-308

-1.024

-

9.957

Voorziening overig

4.126

2.626

1.908

-119

-

-289

12.548

3.275

-427

-1.024

-289

14.083

De voorzieningen zijn overwegend langlopend. De voorziening overig betreffen voorzieningen voor personeel, alsmede voorzieningen ten behoeve van de zandwinning en inzake verlieslatende contracten van de nieuw verworven recreatiegebieden. In de toevoeging voorziening groot onderhoud is een bedrag van € 485.000,- opgenomen dat voortvloeit uit de gerealiseerde fusie. In de toevoeging van de overige voorzieningen is, in verband met de fusie, een post opgenomen van € 1.500.000,- voor verlieslatende contracten.

Langlopende schulden De aflossingen die in 2014 op de leningen plaatsvinden zijn opgenomen onder de kortlopende schulden.Van de leningen heeft een bedrag van € 112.000,- een looptijd langer dan 5 jaar.

Schuldrest

Afgelost/

Schuldrest

per

verkregen

per

01-01-2013

in 2013

31-12-2013

Af te

Restant

lossen in opgenomen 2014

onder

langlopende

€

€

€

€

schulden €

Leningen BNG 6,62%

102

12

90

13

77

BNG 5,35%

199

19

180

18

162

Rabobank 1 SWAP 4,35%

1.345

1.345

-

-

-

Rabobank 2 SWAP 3,65%

1.000

1.000

-

-

-

Totaal

2.646

2.376

270

31

239

langlopende schulden

51


31-12-2013

31-12-2012

€

€

31

2.376

-

2.875

Investeringsverplichtingen

365

534

Handelscrediteuren

898

298


155

218

Reservering vakantiegeld en -dagen

149

151

Aflossingsverplichtingen Schulden aan kredietinstellingen

Vooruitontvangen / gefactureerde bedragen

2.100

2.235

Overige schulden en overlopende passiva

2.793

2.578

Totaal kortlopende schulden

6.491

11.265

Investeringsverplichtingen Dit betreft grotendeels een aantal investeringsverplichtingen overgenomen van Recreatiegemeenschap Veluwe en Recreatieschap Nijmegen en Omstreken waar o.a. politieke besluitvorming aan ten grondslag ligt. Medio 1999 is mede in overleg met de provincie Gelderland en het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (nu: Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) vastgelegd aan welke projecten de investeringen moeten worden besteed. De projecten zullen worden aangevangen, zodra de wettelijke toestemmingen zijn verkregen, en zijn derhalve in beginsel kortlopend. Vooruitontvangen / gefactureerde bedragen Deze post bestaat uit op de balansdatum vooruit gefactureerde huur- en pachtbedragen, alsmede vooruitontvangen bedragen van een zandwinner. Overige schulden en overlopende passiva Deze post bestaat voornamelijk uit voorziene loonkosten, afwaarderingen te bouwen toiletgebouwen / kiosken, voorziene kosten betreffende de zandwinning en voorziene kosten met betrekking tot de ontwikkelingen rondom Recreatiecentrum Nieuw Hulckesteijn.

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen Bankgaranties Er zijn 3 bankgaranties verstrekt voor een totaalbedrag van € 950.000,- ten behoeve van de zandwinning. Investeringsverplichtingen In 2013 is de verplichting aangegaan om 5 kiosken / toiletgebouwen te laten bouwen. De investering bedraagt ruim € 540.000,-. In 2013 is het besluit genomen en de verplichting aangegaan om nieuwe parkeersystemen, ter vervanging van de bestaande parkeersystemen, aan te schaffen. Deze vervanging vindt plaats in 2014 en 2015. Hiermee is een bedrag gemoeid van € 2,1 miljoen. Hiervan is in 2013 € 216.055 besteed en opgenomen onder de materiële vaste activa (in uitvoering). In 2014 wordt een groot deel van het wagenpark vervangen. De verplichting ultimo 2013 bedraagt € 111.000,-. Voor de financiering met de bank is een compte-joint overeenkomst afgesloten inhoudende onder andere hoofdelijke aansprakelijkheid van de in de financiering betrokken groepsmaatschappijen. (latente) Geschillen/gedingen: Voorzover er latente geschillen c.q. gedingen spelen bij de vennootschappen, zijn deze, indien er financiële gevolgen aan verbonden zijn, adequaat voorzien. Erfpacht Voor het recreatiegebied Nieuw Hulckesteijn geldt een erfpachtverplichting van € 42.000,- per jaar. Deze

52

loopt tot 1-10-2049.

Toelichting op de geconsolideerde winsten verliesrekening Bedrijfsopbrengsten

2013

2012

€

€

Pacht en huur

1.758

1.686

Eigen exploitaties

2.187

2.361

Parkeer- en liggelden

1.132

1.167

Netto omzet

5.077

5.214

Overige opbrengsten

883

752

Totaal bedrijfsopbrengsten

5.960

5.966

Kostprijs verkopen Dit omvat een getroffen reservering voor toekomstige kosten betreffende de zandwinning, alsmede inkopen ten behoeve van de verkoop van goederen en horecaproducten, alsmede een afwaardering van de handelsvoorraad. Salarissen en sociale lasten Salarissen

1.862

1.836

Sociale lasten

225

211

Pensioenpremies

208

185

Totaal salarissen en sociale lasten

2.295

2.232

Conform artikel 32bd van de "wet op de loonbelasting 1964" is de "crisisheffing" voorzien voor 16% over het loon uit tegenwoordige dienstbetrekking (inclusief bonus) voor zover dat loon hoger was dan € 150.000,-. Deze eenmalige kosten zijn opgenomen onder algemene kosten. Loonkostenontwikkeling Onderstaand een overzicht van CAO en periodieke verhogingen van het personeel en salarisontwikkeling van de directie op basis van maandsalarissen januari, op jaarbasis.

2009

2010

2011

2012

2013

Percentage loonsverhoging directie

3,70

0,50

1,00

0,00

2,01

Percentage loonsverhoging personeel

6,50

4,04

1,00

2,09

3,76

Beloning directie en commissarissen De vennootschap heeft één statutair directeur. De WNT-norm is niet van toepassing op RGV Holding B.V. Directie

Vaste beloning

Variabele beloning

Bijdrage pensioen

E.M.J.C. Droogh

2013

€ 219.148,-

€ 47.435,-

€ 36.297,-

2012

€ 218.406,-

€ 47.435,-

€ 35.015,-

Aan de directie zijn geen leningen en voorschotten verstrekt. De directie heeft, conform haar arbeidscontract, recht op een variabele beloning van € 71.152,- over 2013, en over 2012 een recht van € 86.963,-.

53

Commissarissen De vergoeding bestaat uit vacatiegelden.

2013

2012

€

€

M.H.H. van Haaren - Koopman (vanaf 30-05-2013) J.G.H. Heijmen J. van Lidth de Jeude (tot 30-05-2013) J. Wegstapel (Voorzitter)

12.000,-

12.000,-

5.000,-

12.000,-

15.500,-

15.500,-

Totaal commissarissenvergoeding

32.500,-

39.500,-

Afschrijvingen Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen materiële vaste activa

-

-

1.238

954

Overige waardevermindering

175

389

Vrijval waardevermindering

-192

-260

Totaal afschrijvingen

1.221

Werknemers Het totaal aantal personeelsleden op basis van volledige diensttijd bedraagt 43,2 waarvan 18,1 in dienst van de eigen exploitaties. In 2012 bedroeg het totaal 45,3 waarvan 17,8 in dienst van de eigen exploitaties. Stagiairs en commissarissen worden in bovenstaande cijfers niet meegenomen.

54

1.083

Enkelvoudige balans RGV Holding B.V. (na resultaatbestemming per 31 december)

31-12-2013 31-12-2012

€

€

Materiële vaste activa

192

196

Financiële vaste activa

101.437

93.304

Vaste activa

Vlottende activa Vorderingen

543

1.059


543

1.059

Totaal activa

102.172

Eigen vermogen

49.903

43.404

Voorzieningen

20

1.334

Langlopende schulden

46.447

40.297


5.802

9.524

Totaal passiva

102.172

94.559

94.559

Enkelvoudige winsten verliesrekening RGV Holding B.V.

2013

2012

€

€

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Resultaat deelnemingen Resultaat

-127

-54

3.720

2.333

3.593

2.279

55

Toelichting op de enkelvoudige balans en winsten verliesrekening RGV Holding B.V. Waarderingsgrondslagen De enkelvoudige jaarrekening is opgesteld volgens de bepalingen van Titel 9, Boek 2 BW. De onder de financiële vaste activa opgenomen meerderheidsdeelnemingen zijn gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde. De waarderingsgrondslagen van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gelijk aan de grondslagen van de geconsolideerde jaarrekening. Wij verwijzen daarom naar de toelichting op de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening.

Vaste activa Materiële vaste activa

31-12-2013 31-12-2012

€

Gebieden en gebouwen

110

€

114

Andere vaste bedrijfsmiddelen

82

82

Totaal materiële vaste activa

192

196

51.422

48.891

Financiële vaste activa Effecten Groepsmaatschappijen Stand per 1 januari

44.361

42.028

Resultaat boekjaar

3.720

2.333

Verwerving nieuwe deelneming

1.882

-

Stand per 31 december

49.963

44.361

Leningen personeel

52

52

Totaal financiële vaste activa

101.437

93.304

Overige vorderingen

543

1.059


543

Vlottende activa Vorderingen

56

1.059

Eigen vermogen Kapitaal Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 900.000,- bestaande uit 900.000 gewone aandelen à € 1,- nominaal. Per 1 januari 2013 zijn 181.600 aandelen geplaatst en volgestort. Per 2 december 2013 zijn 15.107 aandelen volgestort in verband met deelneming in RAL Recreatiegebieden B.V. De volstorting vond plaats in geld en natura. Per 31 december 2013 zijn 196.707 aandelen geplaatst en volgestort.

Agioreserve Stand per 1 januari Storting bij emissie van aandelen Stand per 31 december

31-12-2013

31-12-2012

€

€

45.418

45.418

1.867

-

47.285

45.418

Stand per 1 januari

-2.196

-4.475

Resultaat boekjaar

3.593

2.279

Mutatie inzake vrijval voorziening fietspaden

1.024

-

Algemene reserve

Stand per 31 december

2.421

-2.196

Samenvattend Kapitaal Agioreserve Algemene reserve Stand per 31 december

197

182

47.285

45.418

2.421

-2.196

49.903

43.404

57

Langlopende schulden Leningen derden Schulden aan groepsmaatschappijen

31-12-2013

31-12-2012

€

€

239

270

46.208

40.027

Totaal langlopende schulden

46.447

40.297

De leningen derden kennen een rentepercentage van 5,35% en 6,62%. De schulden aan groepsmaatschappijen betreffen de beleggingen die de holding voor haar dochters verzorgt. De schulden aan groepsmaatschappijen zijn niet direct opeisbaar tenzij in geval van faillissement, surséance van betaling, staking, beslaglegging of ontbinding van de vennootschap. De dochtervennootschappen hebben als zekerheid voor het door RGV Holding B.V. gevoerde vermogensbeheer, een pandrecht op het naar rato deel van het door RGV Holding B.V. belegde vermogen. De rente op de vorderingen en schulden op groepsmaatschappijen is mede gerelateerd aan het gerealiseerd beleggingsrendement.

Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen *

5.146

8.839

Aflossingsverplichtingen

31

31

Crediteuren

48

141

Reservering vakantiegeld en -dagen

91

90


114

157

Overige schulden

372

266

Totaal kortlopende schulden

5.802

9.524

* Dit betreft een negatief rekening-courantsaldo dat binnen het totale rekeningstelsel volledig gecompenseerd wordt.

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen RGV Holding B.V. maakt onderdeel uit van de fiscale eenheid voor de omzetbelasting RGV Holding B.V. en is uit dien hoofde hoofdelijk aansprakelijk voor de omzetbelastingschulden van de fiscale eenheid als geheel. Voor de financiering met de bank is een compte-joint overeenkomst afgesloten inhoudende onder andere hoofdelijke aansprakelijkheid van de in de financiering betrokken groepsmaatschappijen. Arnhem, 10 april 2014

58

Directie

Raad van Commissarissen

E.M.J.C. Droogh

M.H.H. van Haaren - Koopman

J.G.H. Heijmen

J. Wegstapel

Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan de Algemene Vergadering van RGV Holding B.V. te Arnhem Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2013 van RGV Holding B.V. te Arnhem gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2013 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2013 met de toelichting, waarin opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

59

Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van RGV Holding B.V. per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge de aan ons verstrekte opdracht tot controle van de jaarrekening vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Arnhem, 10 april 2014 Deloitte Accountants B.V. Was getekend: J.C.M. Hendriks RA

Bestemming van het resultaat over het boekjaar 2012 De jaarrekening 2012 is vastgesteld in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 30 mei 2012. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft de bestemming van het resultaat vastgesteld conform het daartoe gedane voorstel.

Statutaire regeling omtrent bestemming winst en voorstel tot bestemming van het resultaat 2013 De regeling omtrent de bestemming van de winst is opgenomen in artikel 21 van de statuten van de vennootschap. Deze regeling houdt in dat de winst ter beschikking staat van de Algemene Vergadering. Vooruitlopend op de goedkeuring van de jaarrekening 2013 door de Algemene Vergadering stelt de directie voor het resultaat ten gunste te brengen van de algemene reserve. Dit is conform afspraak met de aandeelhouders. Dit voorstel is in de balans verwerkt.

Gebeurtenissen na balansdatum Zoals ook beschreven in het directieverslag hebben wij voor onze dochters, Interhuis Nieuw Hulckesteijn B.V. en Recreatiecentrum Nieuw Hulckesteijn B.V., surseance van betaling aangevraagd op 18 maart 2014.

60

Directie

Raad van Commissarissen

De heer E.M.J.C. Droogh

De heer J.G.H. Heijmen

• • • •

• • • • •

Geboortejaar 1956 Nationaliteit Nederlandse Hoofdfunctie Directeur RGV Holding B.V. Belangrijke nevenfuncties • Lid Adviescommissie Regionale Beeldverhalen • Bestuurslid en lid Raad van Advies Stichting Innovatie Recreatie en Ruimte (STIRR)

Raad van Commissarissen Mevrouw M.H.H. van Haaren • • • •

• •

Geboortejaar 1952 Nationaliteit Nederlandse Hoofdfunctie Voorzitter Taskforce Formule E-team Belangrijke nevenfuncties • Voorzitter Stichting Zero Emissie Busvervoer • Voorzitter Nederlandse Vereniging van Binnenhavens • Voorzitter Fietsersbond • Voorzitter Stichting behoud en instandhouding van de Commanderij in Doesburg • Lid Raad van Toezicht Nederlands Openluchtmuseum • Lid Raad van Toezicht Dutch Cycling Embassy • Lid Raad van Advies Koninklijke Burgers’ Zoo Jaar van toetreding 2013 (30 mei 2013) Laatste jaar van lopende benoemingstermijn 2017

Geboortejaar 1952 Nationaliteit Nederlandse Hoofdfunctie Directeur Magical Cruising B.V. Jaar van toetreding 2008 (18 december 2008) Laatste jaar van lopende benoemingstermijn 2014

De heer J. Wegstapel, voorzitter • • • • •

Geboortejaar 1955 Nationaliteit Nederlandse Hoofdfunctie Managing partner Wegstapel & Houben Jaar van toetreding 2008 (18 december 2008) Laatste jaar van lopende benoemingstermijn 2016

jaarverslag 2013 JAARVERSLAG

Recommend Documents