NOORDNIEUWS. Noord-Nederland en de wereldwijde crisis MAGAZINE VAN VNO-NCW NOORD JAARGANG 14 NUMMER 1 > 2009

NOORDNIEUWS MAGAZINE VAN VNO-NCW NOORD JAARGANG 14 NUMMER 1 > 2009

Noord-Nederland en de wereldwijde crisis > Bernard Wientjes: “Geniale mensen zullen ons telkens opnieuw een crisis bezorgen” > Friese voedingsindustrie heeft van crisis weinig te duchten > Met de kop in de wind: Lokaal bestuur en de internationale crisis > Lambert Zwiers: “Ik krijg de kans me te verdiepen in zaken die ik nog helemaal niet kende”

Nieuw:

STROOM

Is uw website al ge-STROOM-lijnd?

(Strategisch Onderzoek Online Marketing) Gun je website een STROOM-versnelling

Onderdelen STROOM in het Strategisch Online Marketing Onderzoek zijn o.a. de volgende onderwerpen opgenomen:

Vroeger. Toen was de website nog een soort digitale folder. Waar je lang niet naar om

- Commercieel Communicatieplan Waarbij o.a. de bedrijfsgegevens, kerncijfers en omstandigheden kritisch worden onderzocht, de missie, de visie en de doelen worden geformuleerd, de huisstijl wordt vertaald, identiteit en imago worden benoemd en de doelgroepen gesegmenteerd en ondersteunende media worden bekeken.

hoefde te kijken. In elkaar gebakken in een onbegrijpelijk taaltje door onnavolgbare techneuten. Ach, dat waren nog eens tijden.... En nu? Nu is de website een kritische succesfactor. Een teken des onderscheids. In de communicatie, de marketing en de organisatie. Een uitermate slim medium. Dat weliswaar de nodige investeringen vergt, maar dan ook behoorlijk wat oplevert. Bezoekers en bekend-

- Online Marketingplan Waarbij o.a. de concurrentie uitgebreid in kaart wordt gebracht, de SWOT en het producten/ diensten-pakket worden geanalyseerd, onderscheidende elementen worden benoemd, de PMC’s worden vastgesteld en de werkgebieden worden bepaald

heid natuurlijk, maar vooral ook besparingen. En uiteindelijk de nodige omzet. En straks? In de toekomst wordt de website een strategisch instrument, een management tool. Waarin de huisstijl tot uitdrukking komt. De visie en de missie zijn ondergebracht. De doelstellingen zijn vertaald. En de producten of diensten een prominente plek krijgen.

- Trefwoorden Onderzoek Waarbij bovenstaande uitkomsten worden vertaald naar bedrijfskritische kernbegrippen.

Alleen dan gaat een website ook echt werken. Een goede website begint met een goed plan. Een grondige analyse, omgezet in een gerichte aanpak. Voorzien van de juiste uitstraling. En - ook niet onbelangrijk - technisch vertaald in de eisen die Google voorschrijft.

Zet je website onder STROOM!

- Trefwoord Benchmark Waarbij de eigen kernbegrippen en die van de concurrentie uitgebreid worden getest en geanalyseerd

Voor de strategische aanpak van uw website hebben wij een speciaal product samengesteld:

Advertising

Rijksweg 236

Strategisch Onderzoek Online Marketing

Zoekmachinemarketing

9423 PH Hoogersmilde

E-mailmarketing

T 0592 - 45 93 80

Internetapplicaties

F 0592 - 45 82 66

Persbureau Noord Nederland

E [email protected]

met daarin - een Commercieel Communicatieplan - een Online Marketingplan - een Trefwoorden Onderzoek - een Trefwoord Benchmark

I

www.wijakoers.nl

NU van € 3.125,voor

€ 2.500,-

www.wijakoers.nl

Inhoud NoordNieuws 1 > 2009

1

2

8

10

14

21

22

Opinie

2 Bernard Wientjes: ‘Geniale mensen zullen steeds opnieuw een crisis bezorgen’ 19 Jouke van Dijk: de klappen vallen elders 22 Wadden Werelderfgoed: goed voor ondernemers

Actualiteit

14 16

Fryslân gaat voor Guggenheim aan de Afsluitdijk Met de kop in de wind: Lokaal bestuur en de internationale crisis

Vereniging

5 10 12 28

DGA´s cruciaal voor economie en werkgelegenheid in Noord-Nederland Lambert Zwiers: Retour Noord-Nederland Haagse bronnen: kennismaking met staatssecretaris Heemskerk Recruiting Noord: Carrières maken

Praktijk

8 13 20 21

Friese voedingsindustrie heeft van crisis weinig te duchten Het optimale DGA salaris Nieuwe balans: verschuivende verantwoordelijkheid Seaports Experience Center: Ervaar het havengebied

Vaste rubrieken

6 7 24 26 27 30 31

Bedrijfsnieuws Column Hoe is het een jaar later met… Actualiteiten VNO-NCW Noord in actie Personalia Welkom nieuwe leden

2

NoordNieuws februari 2009

Tekst: Annemarie van Oorschot Foto’s: ©michelporro.com

‘Geniale mensen zullen ons telkens VNO-NCW voorzitter Bernard Wientjes over de kredietcrisis

De financiële crisis zit in haar laatste fase, de recessie is mogelijk al in de tweede helft van dit jaar over het dieptepunt heen. Bernard Wientjes, voorzitter VNO-NCW en oud-ondernemer, is optimistisch over de toekomst. Hij praat dagelijks met kabinet, bankiers, branches, ondernemers en bonden om maatregelen te nemen die de economie stimuleren. De kredietcrisis kwam ook voor Wientjes als een complete verrassing. ‘In het begin begreep ik helemaal niet wat er aan de hand was. Niemand begreep het. Sommige Nederlandse bankiers hebben later toegegeven dat ze niet wisten in welke extreem risicovolle producten ze zaten. ’ Wientjes belde zijn zoon in de Verenigde Staten. ‘Ik vroeg hem naar het subprimeverhaal. Ik wist het echt niet. ’ (Vanaf 2002 kregen mensen zelfs met een verleden als wanbetaler een hypotheek. Deze categorie huiseigenaren werd aangeduid als subprime, minder dan eerste klas – red.) Het werd Wientjes direct duidelijk dat de Amerikaanse kredietcrisis de Nederlandse economie hard zou treffen. ‘Mensen realiseren zich niet hoe groot

ons bankwezen is, ’ legt hij uit. ‘Het staat op de zevende plaats in de financiële wereld. Ter vergelijking: met ons bruto nationaal product nemen we wereldwijd de zestiende plaats in en met de omvang van ons land de 136-ste plaats. De meeste Nederlandse banken zijn zó internationaal vertakt. Dat maakt ze kwetsbaar, maar is tegelijkertijd de kracht van onze economie.’ Voor Wientjes braken drukke tijden aan. Gezonde, exporterende bedrijven kregen te maken met een extreme vraaguitval door de afnemende wereldhandel. Die moesten geholpen worden. Wientjes zorgde samen met het MKB en de vakbonden ervoor dat minister Donner de regeling voor de werktijdverkorting (wtvregeling) invoerde. Bedrijven waarvan

de omzet met minimaal dertig procent is afgenomen, kunnen er een beroep op doen. Rond de jaarwisseling lobbyde hij voor verlenging van deze regeling. ‘Wij vechten ook voor de allerkleinste ondernemers. Neem de toeleveranciers van staalgigant Corus, bedrijven die bijvoorbeeld de machines van Corus onderhouden. Die krijgen nu pas te maken met een grote omzetdaling. Ook zij moeten gebruik kunnen maken van de wtv-regeling.’ Daarnaast startte Wientjes overleg met de top van grote Nederlandse banken. Omdat zij onvoldoende dekking hebben voor hun uitstaande leningen, worden ze gedwongen hun kredietverlening te verminderen. Via de website www.meldpuntkredietcrisis.nl komen vooral klachten binnen van ondernemers die stellen dat banken risicomijdend zijn en verantwoorde financieringen uit de weg gaan. Herkent u dit? ‘Dat de kredietverlening moeizaam verloopt, herken ik. Daarom dring ik zo aan op daadwerkelijk gebruik van de garantieregeling van 200 miljard euro. Die

3

opinie

opnieuw een crisis bezorgen’

regeling is door minister Bos ingesteld om het geldverkeer tussen financiële instellingen weer op gang te brengen. Ik voer hierover dagelijks overleg en heb er alle vertrouwen in dat bijvoorbeeld institutionele beleggers, pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen weer geld aan banken in beheer geven. De banken maken nu hun balansen op, hopelijk vallen er geen nieuwe lijken uit de kast. We zitten in de laatste fase van de financiële crisis. Het dieptepunt lag in oktober, november 2008; in het voorjaar is hopelijk de stabiliteit terug in het Nederlandse bankwezen. Tenzij er rare dingen uit de hoed komen, zoals die vijftig miljard beleggingsfraude van Bernard Madoff, maar die kans is klein. Als alles goed gaat, is in het eerste kwartaal van 2009 de kredietverlening genormaliseerd. Wel op een lager niveau, want door de recessie zal de geldvraag teruglopen.’ Hadden we de kredietcrisis kunnen voorkomen? ‘Nee. Inherent aan een vrije markteconomie is een afwisseling van perioden waarin de bomen tot in de hemel groeien en die waarin we nauwelijks groei hebben. In de zeventiende eeuw hadden we de Tulpenmania, tien jaar geleden hadden we de ICT-bubble en over twintig jaar zal er weer een recessie zijn. Geniale mensen zullen ons telkens opnieuw een crisis bezorgen. Zij bedenken producten, zoals de nieuwe hypotheekvormen in de Verenigde Staten, waaraan grote risico’s kleven. Dit is een nadeel van het kapitalisme, maar een beter systeem is er niet. En vergeet niet dat de financiële creativiteit ook leidde tot economische groei. De derde wereld, China, India hebben zich ongekend snel ontwikkeld.’ Is supranationaal toezicht op banken nodig? ‘Ja, liefst op mondiale schaal, minimaal op Europese schaal, want het toezicht van de nationale banken heeft niet gewerkt. We moeten het net zo organi-

Wat doen VNO-NCW en MKB voor ondernemers sinds het uitbreken van de kredietcrisis? 1. Werktijdverkorting ingevoerd en lobby voor verlenging van deze regeling. 2. Vervroegde afschrijving van investeringen door bedrijven geregeld. Er wordt nu gelobbyd voor verlenging van de termijn carry-back voor bv’s . 3. Lobby voor uitbreiding borgstellingregeling. Dit is een garantieregeling, waardoor ondernemers sneller risicokapitaal en kredieten kunnen krijgen van financiële instellingen. 4. Lobby voor verruiming loonkostensubsidie op hoogwaardig onderzoek (WBSO). 5. Lobby voor het naar voren halen van publieke investeringen in infrastructuur en bedrijventerreinen. 6. Vervroegde behandeling van de Spoedwet in de Tweede Kamer geregeld, waardoor de overheid al in 2009 met de uitvoering van dertig grote projecten kan beginnen, zoals de verbreding van snelwegen. 7. Lobby voor verhoging van de Nationale Hypotheekgarantie. 8. Lobby voor een pakket aan stimulerende maatregelen voor woningonderhoud, zoals verlaging van de BTW.

seren als bij geneesmiddelen. Onafhankelijke deskundigen moeten voortaan nieuwe producten controleren en testen voordat ze de markt op mogen. Tegelijkertijd mag de regeldruk niet toenemen. Nieuwe regels moeten in de plaats van oude komen.’ Hoe lang zal de recessie duren? ‘Weet je het winnende nummer van de staatsloterij? Ik verwacht een diepe, maar korte recessie. Waarschijnlijk treedt in de tweede helft van dit jaar al verbetering op, omdat een aantal sectoren relatief goed draaien, zoals ICT, scheepsbouw, wegenbouw en bedrijven in de voedselketen. Van een recessie gaat een reinigende werking uit. Er zullen bedrijven door pech sneuvelen. Die hebben kort voordat de crisis uitbrak een investering tot aan hun grens gedaan. Die hebben geen reserves meer. Dat deed ik vroeger als ondernemer ook wel eens. Het is natuurlijk diep tragisch als deze bedrijven failliet gaan. Toch zullen het vooral de

zwakke, slecht geleide ondernemingen zijn die sneuvelen. Bedrijven met grote schulden, die het eigen vermogen aan de aandeelhouders hebben weggegeven. Sommige ondernemers vroegen zelf aan mij: ‘Bernard, laat de economische winter maar even doorgaan. Die concurrent en die concurrent – ik noem natuurlijk geen namen – hebben de markt bedorven. Laat die het maar héél moeilijk hebben.’ Wat raadt u ondernemers tijdens een recessie aan? ‘Haal de broekriem aan. Kijk waar je kosten omlaag kunnen. Tweede advies: blijf innoveren. Mijn toenmalige bedrijf maakte sanitair voor de luxe markt. Bij een recessie introduceerden we goedkoper sanitair voor de bouwmarkten. En, drie, zorg dat je je liquiditeit op peil houdt. Bouw voorraden af, zet die om in geld. Bewaak je debiteuren. Je hebt bovendien harde afspraken met banken nodig. Bij een acuut tekort aan liquiditeit moeten die bijspringen. Tijdens een recessie is

‘Zorg dat je liquiditeit op peil is’

4


cash koning. De laatste jaren was schuld koning, want geld lenen kostte niets.’ Wat gaat VNO-NCW de komende maanden doen voor het bedrijfsleven? ‘Samen met MKB en vakbeweging zullen we gericht om overheidsmaatregelen vragen. Hierin verschillen we van Frankrijk en Engeland die algemene belastingverlagingen doorvoeren. Daarbij weet je namelijk niet zeker of ze tot economische groei leiden. Wij hebben bijvoorbeeld geregeld dat je machines in twee jaar mag afschrijven in plaats van de gebruikelijke zes à zeven jaar. Ook streven we naar uitbreiding van het borgstellingkrediet.’ (Voor een overzicht van de maatregelen, zie kader op pagina 3) Mogen staatsschuld en begrotingstekort oplopen? ‘De staatsschuld mag volgens de Europese norm 60 procent zijn. Nederland zat voor de crisis op nog geen 40 procent van het Nationaal Inkomen. Ter vergelijking: Duitsland zit boven de norm en Italië zelfs boven de 100 procent. Natuurlijk moeten we proberen de staatsschuld zo laag mogelijk te houden, maar die mag nu best oplopen. Willen we op de 60 procent uitkomen dan mogen we 120 miljard euro extra uitgeven. We hebben zoveel reserves. Ik maak me absoluut geen zorgen. Ook met het begrotingstekort zitten we onder de norm: nog onder de 2 procent, terwijl het 3 procent mag zijn.’ Uw voorganger Cees van Lede viel onlangs in de NRC het gedrag van de huidige CEO’s aan. Ze jagen hun eigen belang na. Ligt hebzucht aan de basis van de huidige crisis? ‘Hebzucht is van alle tijden. Iedere crisis komt van hebzucht. Maar de CEO’s die hierdoor worden verblind, vormen misschien één promille van alle ondernemers. Hebzucht komt van hebben en zucht. “Hebben” is niet erg. Ieder mens wil meer hebben; meer geld, een mooier huis, meer kennis, een mooiere vrouw, een mooiere man... weet ik het. Daardoor creëren ondernemers dingen. “Hebben” stimuleert de mens. Pas in combinatie met “zucht” gaat het fout. Ik kan me voorstellen dat mensen extreme optieregelingen en golden parachutes niet meer pikken. VNO-NCW bemoeit zich niet met de hoogte van de beloningen. De markt reguleert zichzelf. Je ziet

nu al dat elke raad van commissarissen de beloningstructuur in het bedrijf onder de loep neemt en kijkt of de focus niet te veel wordt gericht op de aandeelhoudersbelangen.’

‘Nederland heeft zoveel reserves. Ik maak me absoluut geen zorgen’

Begin januari is de Duitse miljardair Adolf Merckle voor de trein gaan liggen. Verwacht u meer zelfmoorden door de kredietcrisis? ‘Nee, bij Merckle zal ook wel meer aan de hand zijn geweest dan zijn hoge schulden. Een ondernemer ziet trouwens

altijd een gat in de lucht, al is deze nog zo zwart. Hij pakt met zijn nagels het randje, trekt zich op en vecht terug. Ondernemen vind ik het mooiste vak dat er is. Ondernemers plegen geen zelfmoord.’< Zie ook: www.vno-ncw.nl dossier kredietcrisis

Lambert Zwiers [email protected]

5

DGA SVP Familiebedrijven en zelfstandige ondernemers zijn cruciaal voor economie en werkgelegenheid in Noord-Nederland. Zeker in economisch zwaar weer is de overlevingsdrang van de DGA onontbeerlijk. Toch wordt het de DGA niet altijd gemakkelijk gemaakt om het hoofd boven water te houden.

vereniging

Vooral regels en beperkingen die door de politiek opgelegd worden, frustreren de dagelijkse bedrijfsvoering behoorlijk. Teneinde de frustraties die ondernemers op dit vlak met zich mee dragen boven tafel te krijgen, organiseerde VNO-NCW Noord op 4 februari i.s.m. het DGA Netwerk van Hennie van der Most een speciale ledenbijeenkomst voor DGA’s. De ruim 60 aanwezige DGA´s werden door Hennie van der Most en VNO-NCW voorzitter Bernard Wientjes uitgedaagd om punten aan te dragen die op de politieke agenda gezet moeten worden. Hierbij moesten onorthodoxe ideeën niet uit de weg gegaan worden. Zo lanceerde Hennie van der Most het plan om de bouwsector in Nederland een flinke impuls te geven. Zijn voorstel aan het kabinet is om bezitters van slooprijpe huizen een subsidie te geven ter grootte van 50% van de WOZwaarde, op voorwaarde dat deze subsidie wordt aangewend om een nieuw huis te bouwen. Per saldo hoeft deze subsidie de staat niets te kosten omdat het geld wordt terugverdiend door extra BTW-opbrengsten als gevolg van toegenomen bouwactiviteit en hogere WOZ-waarde na de nieuwbouw. Het plan heeft enige gelijkenis met de slooppremie van € 2.500,- voor oude auto’s, die in Duitsland is ingevoerd en dat de verkoop van nieuwe auto’s een stevige impuls lijkt te geven. Het zijn ideeën die het verdienen om op hun merites onderzocht te worden. Samen met punten die tijdens vergelijkbare DGA-bijeenkomsten in andere delen van het land zijn ingebracht, leidde de discussie met de aanwezige DGA’s tot een prioriteitenlijst voor de lobby richting overheid en politiek. De voorlopige DGAprioriteitenlijst ziet er als volgt uit (resultaten tot nu toe staan tussen haakjes): 1. Versoepeling ontslagrecht (ondanks verwoede pogingen van VNO-NCW is dit onderwerp vastgelopen in het huidige kabinet. Bij het aantreden van een nieuw kabinet zal de draad weer opgepakt worden);

2. Verlaging en verbetering successierechten (deels gerealiseerd); 3. Concurrente schuldeisersrol van de fiscus in geval van faillissement (verbeteringen in de positie van gewone schuldeisers zijn inmiddels aangebracht); 4. Flexibilisering Wet op de Ondernemersraden; 5. Vermindering regeldruk (eerste dagsmelding is inmiddels afgeschaft); 6. Invoering risque social (werknemers zijn zelf verantwoordelijk als er iets gebeurt in de privé-sfeer); 7. Vermindering kosten reprorecht (kosten zijn inmiddels beteugeld, maar moeten verder omlaag); 8. Vakmanschap op technische scholen moet worden verbeterd (dit onderwerp is opgepakt en de eerste resultaten worden zichtbaar, zoals het ontstaan van Technasia); 9. Grotere rol MKB bij aanbestedingen (er komt een nieuwe aanbestedingswet); 10. Geen opbouw vakantiedagen tijdens langdurige ziekte of verlof. Deze lijst is in beweging en er kunnen nog punten bijkomen en gaan er ook weer af als de lobby succesvol is geweest.

Tijdens de levendige discussie na de pauze, kwamen diverse zaken ter sprake, die de DGA-leden graag door VNO-NCW zien opgepakt. Aandacht werd bijvoorbeeld gevraagd voor de volgende zaken: 1. Evenwichtige verdeling van kosten tussen jongere en oudere werknemers (oudere werknemers zijn relatief duur, vooral door pensioenlasten); 2. Herinvoering van de WIR; 3. Hardere aanpak en meer aandacht voor malafide ondernemers; 4. Aanpak oneerlijke concurrentie als gevolg van geheel of gedeeltelijke BTW-vrijstellingen; 5. Voorkoming oneerlijke concurrentie door kennisvoucheurs; 6. Vereenvoudiging administratieve rompslomp rond subsidieaanvragen (SNN); 7. Verruiming minimisbepaling rond subsidies; 8. Meer ondernemers in de politiek. Al deze punten worden meegenomen naar het landelijk DGA-platform van VNONCW dat onder leiding staat van Bernard Wientjes. Hennie van der Most maakt hier ook deel vanuit, evenals Louwe Dijkema die VNO-NCW Noord vertegenwoordigt. Regelmatig zal VNO-NCW Noord aan de DGA-leden terugkoppelen welke vooruitgang op de diverse dossiers wordt geboekt, welke zaken van de prioriteitenlijst af kunnen en welke nieuwe eraan worden toegevoegd. <

6


>B ossers & Cnossen groep B.V. uit Groningen heeft Wip & Broos Mediatechniek overgenomen. Met de overname haalt deze ICT-leverancier specialistische kennis op het gebied van audiotechniek, beeldprojectie en narrowcasting in huis, wat geïntegreerd kan worden binnen complexe ICT-omgevingen. Wip & Broos Mediatechniek B.V. werd in 1992 opgericht en telt 11 medewerkers.

>D e Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) is gestart met de booractiviteiten ter voorbereiding op de herontwikkeling van het olieveld Schoonebeek. De komende twee jaar gaat de NAM 73 high tech putten boren op 18 winlocaties. Als alles volgens planning verloopt, wint de NAM vanaf medio 2010 de eerste vaten Schoonebeeker olie. Het totale project wordt gerekend tot de meest moderne olieproducties in Europa.

>P RIMA personeel in Groningen heeft onlangs een belang van 75 procent verkregen in Kennis Partner Personeelsdiensten. Deze stad-Groningse uitzendorganisatie gaat zich specialiseren op het gebied van medisch - en administratief personeel en zal voortaan door het leven als PRIMA Kennis Partner.

>C vites heeft het Landschapsbeheer Drenthe geholpen met het behoud van de jeneverbes in de Mepperdennen. Het loopbaanbedrijf verbond het nuttige met het aangename door een personeelsdag te combineren met vrijwilligerswerk. Hiermee werd zowel gewerkt aan teambuilding als aan het behoud van het Drents natuurschoon.

>M erkMakers uit Leeuwarden gaat de provinciale LED-cam-

>E ssent Netwerk is sinds 1 januari jl zelfstandig verder gegaan onder de naam ENEXIS. De verzelfstandiging van het netwerkbedrijf is een gevolg van de Wet Onafhankelijk Netbeheer dat bepaalt dat energieproductie-, handels- en leveringsbedrijven niet meer tot dezelfde groep mogen behoren als netwerkbedrijven. Enexis is de onafhankelijke netbeheerder in de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Flevoland (Noordoost Polder), Overijssel, Noord-Brabant en Limburg. Zij verzorgt hier de aanleg, het onderhoud en het beheer van de transport- en distributieleidingen voor gas en elektriciteit. Het bedrijf telt ruim 4400 medewerkers.

> Ingenieursbureau Civielbouw en ingenieursbureau Van de Lune & Rienksma gaan verder onder de naam Ingenieursbureau voor bouwtechniek Goudstikker - De Vries Sneek BV. Beide bureau’s uit respectievelijk Leeuwarden en Sneek maakten sinds oktober 2008 al deel uit van de Goudstikker - De Vries organisatie. De integratie van beide bureau’s is met de naamswijziging voltooid.

> T huiszorg Oosterlengte gaat een nieuw hoofdkantoor

>E COstyle uit Appelscha, actief in de ontwikkeling en de productie van ecologische tuinproducten, heeft haar Oostenrijkse branchegenoot Florissa overgenomen. Florissa is de grootste Oostenrijkse producent van potgrond en meststoffen met marktaandeel in Duitsland en Oost-Europa. Door de overname is de ECOstyle-groep actief in tien Europese landen.

>V orm Martini uit Groningen is winnaar geworden van de Noordelijke Creativiteitsprijs 2009. De prijs is ingesteld door de Kamer van Koophandel Noord-Nederland en is bestemd voor een ondernemer die op bijzondere wijze werkt aan een sterkere band met de creatieve sector. Vorm Martini kreeg de prijs omdat het zich heeft getransformeerd van een interieurbouwer naar een internationaal georiënteerde toonaangevende onderneming op het gebied van intern winkeldesign. Volgens de jury presenteert zij zich door middel van de vormgeving van haar interieurs en producten niet alleen als een sterk merk voor haar zelf, maar ook voor klanten.

Op 25 februari 2009 organiseert MKB Emmen de bijeenkomst: “Kredietmogelijkheden voor het MKB in crisistijd” Tijdens de bijeenkomst geeft Loek Hermans, voorzitter van MKB Nederland, zijn visie op de huidige kredietcrisis en de gevolgen voor het midden- en klein bedrijf. Ook een drietal grote landelijke banken (ING/ABN AMRO en de RABOBANK) vertellen over de (on)mogelijkheden van het verkrijgen van een krediet in deze crisistijd. Tijdens een paneldiscussie zullen de sprekers vragen van de ondernemers uit de zaal beantwoorden. De zaal is open om 19.00 uur, het programma duurt van 19.30 uur tot 21.45 uur. Aanmelden kan via [email protected]

Op 13 maart 2009 vindt het symposium Geothermie Noord Nederland plaats op de Hogeschool Van Hall Larenstein te Leeuwarden. Het symposium wordt georganiseerd door De Verkley Groep die betrokken is bij verschillende geothermische projecten. Geothermische energie is een van de duurzame energie bronnen die bij kan dragen aan de reductie van de uitstoot van broeikasgassen. Gedurende de middag zullen specialisten op de verschillende gebieden dieper ingaan op vragen als: Wat zijn de voordelen van geothermie en waar kan het worden toegepast? Hoeveel energie kunnen geothermische putten leveren? Wat zijn de kosten en wat zijn de risico’s? Het programma duurt van 13.00 tot 20.00 uur. Ga voor nadere informatie en aanmelding naar www.geothermienoordnederland.nl

bouwen in op industrieterrein Reiderland 1 in Winschoten. Het

– Geef uw bedrijfsnieuws door via [email protected] –

Bedrijfsnieuws

pagne vormgeven. Het doel van de campagne is dat elke Friese huishouding ten minste één energiezuinige LED-lamp in huis krijgt. Afzender van de LED-campagne is BETTER LED AS NET: een samenwerking tussen de Provincie Fryslân, energiebedrijf E-ON, supermarktketen Poiesz, de Leeuwarder Courant en Omrop Fryslân onder regie van de Friese Milieu Federatie. In totaal moeten 250.000 lampen tegen sterk gereduceerd tarief over de toonbank gaan. De LED-campagne is multi-mediaal: internet, tv, radio, dagbladen en de winkelvloer worden ingezet.

kantoor biedt plek aan 80 werknemers. De huidige vestigingen in Oude Pekela, Scheemda en Winschoten worden in verband met de komst van het nieuwe hoofdkantoor gesloten. Het gebouw moet eind 2010 gereed zijn.

ColuMn

7

Geneuzel in de drentse ruimte Ruimte is een betrekkelijk begrip. Voor Nederlandse begrippen is er in Drenthe nog ruimte genoeg, terwijl een Canadees het hier propvol zou vinden. Feit is dat we in Nederland de ruimtelijke ordening tot een hogere kunst hebben verheven. Of geformuleerd in provinciaal jargon: “Omgevingsbeleid; centraal wat moet, decentraal wat kan”. Over ongeveer een jaar moet er in Drenthe een nieuwe omgevingsbeleid worden vastgesteld. Hierin staat dan wat wel en niet mag, en als het wel mag waar dan precies en in welke vorm. Uiteindelijk wordt van elke millimeter in Drenthe de status en de mogelijkheden beschreven, als het niet het Rijk of de provincie wordt gedaan dan wel door de gemeente. Dit suggereert een bepaalde mate van voorspelbaarheid van dynamiek, zowel op ecologisch als economisch vlak. Dit terwijl juist de overeenkomst tussen ecologie en economie is dat het een dynamiek heeft die beperkt voorspelbaar is. Een belangrijke onderstroom in Drenthe is sterk gericht op behoud. Men wil het liefst de huidige status quo conserveren. Gelukkig dacht men daar vroeger anders over, anders hadden we nu nog in plaggenhutten gewoond. Het huidige Drenthe is vooral gevormd in de eerste helft van de twintigste eeuw, maar ook de naoorlogse industriële ontwikkeling heeft Drenthe gemaakt tot wat het nu is. Drenthe van 250 jaar geleden is op de sporen van de turfwinning na nauwelijks herkenbaar. Laat staan dat de hunebedbouwers, feitelijk de eerste bewoners van Drenthe, dit gebied zouden herkennen.

Drenthe kiest Ontwikkeling is van alle tijden. Ontwikkeling is niet automatisch een kwestie van meer-meer-meer, maar meestal een poging tot beter, of in ieder geval anders, om jezelf aan nieuwe situaties aan te passen. Daarom zou ruimtelijke ordening beter ruimtelijke ontwikkeling kunnen heten. Dan geeft je aan waar het feitelijk om gaat. Laat de mensen de ruimte ontwikkelen en laat de ruimte de natuur ontwikkelen. En echte spanning hoeft er tussen ecologie en economie niet te zijn. Want in Drenthe is er natuur dankzij en ondanks menselijk ingrijpen. Dat is zo ontstaan toen er nog geen ruimtelijke ordening of provinciaal omgevingsbeleid was.

Alfred Welink, voorzitter VNO-NCW Drenthe

DRE052-02_BRO_Drenthe_kiest_4-0_A4_v40_CG.indd 1

12/8/08 11:32:11 AM

8


Alex van Schooten [email protected]

‘Niet elke dag een gebakje’ Friese voedingsindustrie heeft van crisis weinig te duchten De voedingsindustrie is van oudsher sterk vertegenwoordigd in de provincie Fryslân. In hoeverre heeft deze sector last van de economische crisis? Mensen blijven immers eten en drinken.

bakkerijen en meelverwerkende industrie. Dat gaat gewoon door. Normaal heeft een basisindustrie als de onze niet als eerste te duchten van een crisis. Mensen blijven brood eten.’

Het is één van de wetmatigheid in de voedingindustrie: december is een topmaand. En dat was - crisis of niet - ook afgelopen december het geval. In elk geval bij Van de Leur Banketspecialiteiten BV. Algemeen directeur Robert van de Leur: ‘In de periode van september tot en met december leveren we altijd veel voor de feestdagen. Dat was in 2008 niet anders. Afgelopen januari was het koopgedrag, met name in Nederland en België, wat terughoudender. Of dat door de crisis komt? Dat kan ik moeilijk zeggen. Januari is altijd al een lastige maand omdat mensen dan aan de lijn gaan.’

Wél verwacht Dijkstra dat de vraag zal verschuiven. ‘Ik denk dat alleen bedrijven in het luxere voedingssegment iets van de crisis kunnen merken omdat mensen misschien voor iets eenvoudigers kiezen. Niet elke dag een gebakje.’ Visschedijk van CSK Food Enrichment: ‘We leveren onder andere aan de sector waar kaas gemaakt wordt. Daar is nu minder vraag naar ingrediënten voor duurdere kaas. Maar de vraag naar ingrediënten voor goedkopere kaas is juist gestegen. Want als mensen het idee hebben dat ze niet zoveel geld aan voeding moeten uitgeven, dan stappen ze van luxe broodbeleg als worst over op kaas.’

Van de Leur ontwikkelt, produceert en verkoopt kwalitatief hoogwaardige banketspecialiteiten waaronder vlaaibodems, vlaaien, petits fours en quiches. Deze producten worden verkocht aan

voornamelijk professionele afnemers zoals bakkerijen en horecaondernemers in binnen- en buitenland. Het bedrijf telt negentig werknemers en is gevestigd in Bolsward. Daarnaast is er een verkoopkantoor in Aken. Volgens de algemeen directeur heeft niet alleen zijn eigen bedrijf weinig last van de crisis, ook andere ondernemingen in de voedingsindustrie draaien gewoon door. ‘Ik heb veel contact met collega’s. In het algemeen gaan de zaken goed.’ Paul Visschedijk, algemeen directeur CSK Food Enrichment, is één van die andere ondernemingen in de voeding. Zijn bedrijf, dat ingrediënten zoals stremsel en kleurstoffen aan met name zuivelbedrijven levert, merkt nauwelijks effecten van de crisis. Ook Minne Dijkstra, algemeen directeur Koopmans Koninklijke Meelfabrieken BV, is positief. ‘We leveren aan

Maar ook al blijven mensen kaas en brood eten, toch heeft de crisis wel één duidelijk negatief effect: debiteuren laten facturen langer liggen. ‘Het gebeurt hier en daar dat klanten later betalen.

9

Daarom zitten we er nu meer bovenop. Dat helpt,’ zegt Minne Dijkstra van Koopmans, een familiebedrijf met zo’n 120 medewerkers. ‘In Nederland betalen afnemers later. De betalingstermijnen zijn de laatste maanden ongeveer verdubbeld,’ bevestigt Visschedijk van CSK Food Enrichment. De onderneming, met hoofdkantoor in Leeuwarden, telt 130 werknemers. ‘Omdat het voor bedrijven steeds moeilijker wordt om geld te lenen, probeert men meer geld uit de leveranciers te halen. We proberen de rentekosten daarvan zoveel mogelijk in de prijzen door te berekenen. Ook is er nu een scherper debiteurenbeheer.’

praktijk

Bij de export is er volgens Visschedijk nog een extra probleem: de inflatie van de plaatselijke munt. CSK Food Enrichment exporteert naar onder andere Hongarije, Oekraïne en Polen en daar is de munteenheid behoorlijk gedevalueerd. Zo is de Hryvnia in de Oekraïne in twee maanden 40 procent in waarde gedaald. Gevolg is dat de omzet van CSK Food Enrichment in deze landen sterk is teruggelopen. En dan is er nog een effect, legt Visschedijk uit. ‘Het is het voor de afnemers in deze landen moeilijk geworden om geld te lenen bij de bank. Omdat ze behoefte hebben aan cashflow proberen ze je later te betalen. En naarmate ze je later betalen, krijg je nog meer problemen met inflatie.’ Gelukkig is het probleem inmiddels opgelost. ‘We leveren nu pas nadat betaald is. Ook eisen we dat afnemers een deel van hun oude schuld betalen, voordat we leveren. Dat heeft effect. Ik merk dat men nu bereid is sneller te betalen.’ De directeur van CSK Food Enrichment ziet de toekomst dan ook redelijk zonnig in. Hoewel het niet te voorspellen is hoe de economie zich de komende tijd ontwikkelt, verwacht hij geen grote effecten voor zijn eigen bedrijf. ‘Wij hebben veel afnemers in het midden- en kleinbedrijf en dat past zich vaak snel aan een nieuwe situatie aan. Dat bleek ook wel tijdens een recente bijeenkomst van de Friese exportclub, waar ik voorzitter van ben. Er heerste daar een groot optimisme. Als mensen als gevolg van de crisis hun consumptiepatroon veranderen, hebben multinationals moeite om daarop in te spelen. Maar het mkb weet de nieuwe kansen te benutten door

bijvoorbeeld nieuwe producten op de markt zetten.’ Minne Dijkstra van Koopmans is iets voorzichtiger. Wanneer de crisis doorzet, zo geeft hij aan, zal dit uiteindelijk ten koste gaan van de koopkracht van consumenten. ‘Er zou nog wel eens forse tik kunnen komen. Grotere supermarkten kunnen er dan voor kiezen de prijzen te verlagen om zo klanten binnen te houden. Dit kan dan ten koste gaan van de winst van de bedrijven in de voedingsindustrie. Of dat kan leiden tot ontslagen bij Koopmans? Ik sluit niks uit, maar ik verwacht dat we ons personeel meer dan nodig hebben als de volumes op peil blijven.’ En hoe zit het bij Van de Leur Banketspecialiteiten? Kan de directeur ontslagen of andere ernstige gevolgen van de economische crisis uitsluiten? Van de Leur: ‘We

zijn niet zo bezorgd. Want in het verleden is gebleken dat de gevolgen van een economische crisis op de voedingssector veel kleiner zijn dan bijvoorbeeld op de bouw of de transportsector. In bouw en transport valt de vraag met 40 procent terug, maar mensen gaat echt niet 40 procent minder eten. Bovendien valt de vraag bij ons niet uit maar verschuift: in plaats van luxe gebakjes koopt men nu lekkere en betaalbare vlaaien. Bij Van de Leur blijven we vlaaiend enthousiast in het leven staan.’ <

10


Daan Bultje [email protected]

Sinds 1 januari 2009 is Lambert Zwiers algemeen secretaris van VNO-NCW Noord. Na 15 jaar het gezicht te zijn geweest van de Limburgse Werkgevers Vereniging bevindt hij zich nu in een heel ander deel van Nederland. Maar ondanks de afstand zijn er genoeg raakvlakken.

Lambert Zwiers: Retour Noord-Nederland

“Ik krijg de kans me te verdiepen in zaken

Na het afronden van zijn studie vertrok Zwiers naar Limburg. Het was een verhuizing uit praktische overwegingen: de arbeidsmarkt bood op dat moment weinig kansen. In Limburg kon hij aan de slag bij de Kamer van Koophandel. ‘Daar waar het werk is, daar ga je naartoe. Het had ook de Randstad of Zeeland kunnen zijn. Ik kende Limburg totaal niet, maar het leek mij juist wel leuk om naar een gebied te gaan waar je bij nul kunt beginnen. Ik ging er toen nog vanuit dat ik na een paar jaar weer naar een ander deel van het land zou verhuizen, maar het beviel ons zo goed dat het er heel lang niet van is gekomen. Al met al heeft het bijna dertig jaar geduurd.´

Lambert Zwiers werkte vijf jaar bij de Kamer van Koophandel, maar maakte de overstap naar de Limburgse Werkgevers Vereniging (LWV) vanuit de behoefte dichter bij de praktijk van de ondernemer te staan en meer concrete invloed uit te oefenen op de regionale economie. Ík heb altijd geprobeerd om zoveel mogelijk met resultaten bezig te zijn. Je probeert je inbreng te leveren op basis van gewenste output. Waar willen we staan? Op welke delen willen we het verschil maken? In overheidskringen vervalt men vaak in abstracte formuleringen. De doelen die daar worden geformuleerd zijn vaak zo globaal dat je jaren vooruit kunt zonder dat je erop afgerekend kunt worden.´ Je werkte bijna 25 jaar voor LWV, waarvan de laatste veertien jaar als algemeen secretaris. Wat zijn de belangrijkste resultaten die je daar geboekt hebt? ´Wat er met kop en schouders bovenuit steekt is onze lobby voor de Noord-Zuid verbinding, de zogenaamde ruggengraat voor Limburg, de A73. Je moet bij dit werk altijd uitkijken dat je niet de successen naar je toe trekt, want alles gebeurt in samenwerking met anderen. Maar bij de A73 hebben we een heel actieve rol vervuld. Zo zijn we met een colonne vrachtauto’s naar het gebouw van de Tweede Kamer getrokken en hebben we geld opgehaald bij onze eigen leden om duidelijk te maken dat we er niet alleen over wilden praten, maar dat we er ook zelf wat voor over hadden. Ik ben ervan overtuigd dat

‘Daar waar het werk is, daar ga je naartoe’

dit uiteindelijk ook het verschil heeft gemaakt.’ De onderwerpen waar Zwiers zich in Limburg mee bezig hield, kennen sterke raakvlakken met actuele thema’s in Noord-Nederland, zoals de kwaliteit van bedrijventerreinen en de arbeidsmarkt. ‘In Limburg hebben we hebben een aparte organisatie opgetuigd, met als doel om de kwaliteit van bedrijventerreinen in Limburg te verhogen. De parkmanagers die bij deze BV werken, zetten in dialoog met de bedrijven projecten op die tot kwaliteitsverbetering van de terreinen moeten leiden. Het kan daarbij gaan om allerlei collectieve zaken: de beveiliging van een terrein, de groenvoorziening, de ontsluiting, de aanwezigheid van glasvezel. Met dergelijke concrete activiteiten kun je als organisatie een heel directe vorm van belangenbehartiging organiseren, die tot een duidelijke meerwaarde leidt. Ik ben ook trots op Banenrijk Limburg, een project dat als doel heeft om goed opgeleide mensen te interesseren voor de kansen die er in Limburg zijn. Vaak hebben mensen het beeld dat het in Limburg goed vakantie of carnaval vieren is, maar voor werk moet je er niet zijn. Die kansen zijn er echter wel degelijk, alleen de arbeidsmarkt is niet transparant, dus mensen zien ze niet. Mensen trekken weg terwijl dat lang niet altijd nodig is. Daarnaast wil je graag mensen van buiten je regio halen, of mensen terughalen die weggegaan zijn. Die kun je laten zien dat er niet alleen mooie banen zijn, maar ook prachtige mogelijkheden om te wonen en te leven. Hier hebben we een aparte

VerenIGInG

Hoewel Lambert Zwiers de afgelopen dertig jaar in Limburg doorbracht, bevinden zijn roots zich in Noord-Nederland. Hij werd in 1953 geboren in het Drentse Borger en ging, na het doorlopen van de HBS in Emmen, sociale geografie studeren in Groningen. ‘Ik heb nog college gehad van Willem Frederik Hermans, die destijds verbonden was aan de faculteit. Waar de fysische geografie zich vooral bezighoudt met de kennis van onze aarde, de fysieke delen daarvan, draait het bij de sociale geografie om de mens en zijn handelen. Je bestudeert verschillen tussen regio’s met een sociaal-economische invalshoek. Waarom gaat het in de ene regio economisch zoveel beter dan in de andere regio? Als je de verschillen tussen de regio´s kent, kun je daar ook beleid op maken.’

11

die ik nog helemaal niet kende”

joint venture voor opgezet en die loopt hartstikke goed.’ De problematiek in het zuiden lijkt niet heel veel te verschillen van het noorden. Ben je van plan je manier van werken ook bij VNO-NCW Noord toe te passen? ‘Ja. Ik heb hele goede ervaringen met het samenwerken met de marksector zelf. Kijken naar de problemen die er spelen, welke initiatieven kunnen we nemen en welke marktpartijen zijn geïnteresseerd om hier een rol bij te spelen. Met beperkte middelen kun je dan heel snel hele goede dingen tot stand brengen. Dat zou ik hier ook graag willen bevorderen. Als je naar de arbeidsmarkt kijkt, is het opleiden van mensen een kwaliteit van Noord-Nederland. Veel mensen verlaten na hun opleiding de regio weer. De uitdaging is de mensen te verleiden om hier te blijven. Daarom moeten we goed laten zien welke kansen er zijn. Recruiting Noord is wat dat betreft een initiatief dat verder uitgebouwd kan worden. Studenten moeten zo vroeg mogelijk een link krijgen met de Noordelijke bedrijven.´

Welke doelstellingen heb je voor ogen? Ík ervaar dat VNO-NCW Noord een uitstekende reputatie geniet. Dat is natuurlijk bijzonder plezierig: waar ik ook kom wordt met grote sympathie en respect over de organisatie gesproken. Het is een organisatie waar men graag mee samenwerkt. Op dit moment doen we als VNO-NCW Noord heel veel zelf. Het is fantastisch wat hier allemaal door relatief weinig mensen wordt opgezet, maar het brengt wel bepaalde risico’s met zich mee. Ik wil graag wat meer focus aanbrengen in onze activiteiten, zowel in bijeenkomsten als in onze belangenbehartiging. Daarnaast stel ik mij voor dat we wat meer kleinschalige activiteiten zouden kunnen doen, zodat er meer mogelijkheden komen voor individuele leden om zelf inbreng te leveren: zelf meedenken, zaken inbrengen en verdiepen en daar in kleinschalige setting met collega’s over praten. Onze succesvolle ontbijtbijeenkomsten duiden er op dat daar behoefte aan is, en ik denk dat we dat nog wel verder kunnen uitbouwen.’

Na 30 jaar Limburg terug naar NoordNederland. Voelt dat vertrouwd, of als een hele nieuwe ervaring? ‘Qua mentaliteit is het hier vertrouwd. Nieuw is wat hier economisch allemaal speelt. Ik was mij niet voldoende bewust van het belang van de pieken op het gebied van energie, watertechnologie en sensortechnologie, waar we hier trots op kunnen zijn. Dat is meteen een uitdaging voor het noorden, om de rest van Nederland en ook WestEuropa te doordringen van wat er hier allemaal gebeurt. Voor mij is het fantastisch om hier kennis van te nemen maar natuurlijk ook proberen een bijdrage te leveren om dat verder te brengen. Ook dossiers als de Waddenzee of de havens blijken een hele boeiende problematiek met zich mee te brengen. Ik krijg nu de kans om mij te verdiepen in zaken die ik nog helemaal niet kende.’ <

‘Ik ervaar dat VNO-NCW Noord een uitstekende reputatie geniet’

12


Lambert Zwiers [email protected]

Haagse bronnen

Kennismaking met staatssecretaris Heemskerk Het TOP-project zorgt al jarenlang voor een directe link tussen VNO-NCW Noord en de noordelijke TweedeKamerleden. Dankzij deze goede Haagse contacten kon op 4 februari kennis gemaakt worden met Frank Heemskerk, staatssecretaris van Economische Zaken.

Het kennismakingsgesprek werd benut om een aantal actuele onderwerpen aan te snijden. Zo is nadrukkelijk stilgestaan bij de gevolgen van de kredietcrisis en de klachten die ondernemers via het meldpuntkredietcrisis.nl naar voren hebben gebracht. Ook is gesproken over de noodzaak om de grote energieprojecten in Noord-Nederland veilig te stellen. Hoewel energie primair in de portefeuille van minister Van der Hoeven van Economische Zaken zit, toonde de staatssecretaris zich zeer geïnteresseerd. Vooral de voortgang van de vergunningsprocedures voor de respectievelijke nieuwe NUON en RWE-centrale worden op de voet gevolgd. Een ander geuit punt van zorg is de voortdurende onzekerheid over openstelling van het Waddenfonds voor economische projecten. De Tweede Kamer heeft zich via een motie van Joop

vlnr: Henk Postma, Lambert Zwiers, Bert van der Haar, Frank Heemskerk, Agnes Wolbert en Eelco Koehoorn

Atsma uitdrukkelijk uitgesproken voor openstelling van de 3de tenderroute in juni voor bedrijven. Maar er is nog steeds geen zekerheid dat er ook daadwerkelijke projecten door bedrijven kunnen worden ingediend. Met Frank Heemskerk is afgesproken dat op ambtelijk niveau het overleg met het primair verantwoordelijk ministerie van VROM zal worden geïntensiveerd. VNO-NCW Noord zal waar nodig haar contacten benutten om ook via de Tweede Kamer de zaak opnieuw onder de aandacht te brengen van de minister van VROM en de Europese Unie. Brussel ziet toe op ongeoorloofde staatssteun en moet uiteindelijk groen licht geven voor openstelling van het Waddenfonds voor projecten uit de marktsector. Tenslotte werd kort stil gestaan bij het nieuwe instrument dat ondernemers ter beschikking staat om vernieuwingsprojecten in de binnenstad of op bedrijventerreinen mogelijk te maken. De BIZ (Business Investment Zone) stelt een ondernemerscollectiviteit in de gelegenheid om bij voldoende draagvlak onder de

eigen leden collectieve financiering voor vernieuwingsprojecten op te leggen. Het bezoek kan zonder meer als geslaagd worden betiteld omdat de voortgang van belangrijke noordelijke projecten onder de aandacht van de staatssecretaris is gebracht. Bovendien is de weg geëffend voor soepele toekomstige contacten. <

vereniging

VNO-NCW Noord kent al vele jaren het TOP-project waarbij (bestuurs)leden van de vereniging gekoppeld worden aan noordelijke Kamerleden. Zo vormt Bert van der Haar een koppel met PvdA Tweede-Kamerlid Agnes Wolbert. Zij regelde voor de kersverse voorzitter van VNO-NCW Noord en de nieuwe algemeen secretaris Lambert Zwiers een kennismakingsbezoek met staatssecretaris Frank Heemskerk. De delegatie werd gecompleteerd door bestuurslid Eelco Koehoorn en Henk Postma, public affairs officer van het Samenwerkingsverband Noord-Nederland.

13

praktijk

Henk Heek FFP [email protected]

Voor de directeur groot aandeelhouder (DGA) is het gebruikelijk om maandelijks een bepaald bedrag aan salaris door zijn BV uit te laten keren. De vraag die elke DGA zich zou moeten stellen is: bij welk salaris heb ik een optimale situatie. In de praktijk komt het veelvuldig voor dat het salaris van de DGA is vastgesteld op een bedrag tussen de € 40.000,- en € 60.000,-. Maar de vraag dient altijd gesteld te worden of de hoogte van het salaris zorgvuldig is vastgesteld. Het arbeidsvoorwaardenpakket van de DGA wordt ingegeven door de financiële ruimte bij de BV, de fiscale randvoorwaarden en de wijze waarop men de fiscale optimalisatie wil nastreven. Een uitgangspunt voor het optimum kan zijn dat over de top van het inkomen maximaal 42% inkomstenbelasting is verschuldigd. Daarmee wordt immers 10% aan inkomstenbelasting op het toptarief van 52% bespaard. Voor het bereiken van het optimum spelen pensioen, dividend, auto van de zaak, levensloop en de privé uitgaven een rol. Salarisaanpassingen dienen zakelijk te zijn en de gebruikelijke loonregeling is een factor. Dat wil zeggen dat het salaris van een DGA in beginsel is vastgesteld op € 40.000,-Het gevolg van een “laag” DGA loon is dat de pensioenaanspraken op dat loon zijn afgestemd. Bij een bruto jaarsalaris van bijvoorbeeld € 50.000,- in combinatie met eigen beheer, mag over een pensioengrondslag van € 31.855,-- pensioenaanspraken worden opgebouwd. Door te kiezen voor een eigen bijdrage voor de reeds bestaande secundaire arbeidsvoorwaarden als de pensioenregeling, de auto van de zaak en de levensloopregeling, verplaatsen we de kosten van de BV naar de salarisstrook van de DGA. Als geschoven wordt in de financiering van arbeidsvoorwaarden van de BV naar

Het optimale DGA salaris!

Stof tot nadenken privé is het uitgangspunt dat het nettoloon onderaan de streep niet te veel mag afwijken van de oorspronkelijke situatie. Pensioen en levensloop bieden de mogelijkheid om belastingheffing voorlopig uit te stellen. De uitkeringen zijn immers belast. Wanneer het salaris van de DGA in stappen wordt aangepast naar € 73.000,-, verlagen de eigen bijdragen voor deze regelingen de heffingsgrondslag voor de heffing inkomstenbelasting. Het top tarief Inkomstenbelasting zal dan 42% bedragen. Door het hogere salaris van de DGA doet zich nu de volgende verbetering voor. Het bedrag waarover pensioen mag worden opgebouwd stijgt met 72% van € 31.855,- naar € 54.855,-. De gevolgen voor de opbouw van het Ouderdomspensioen en Partnerpensioen zijn als volgt: Salaris Pensioengrondslag Jaarlijkse opbouw Ouderdomspensioen Aanspraak Partnerpensioen 70% Op basis van 40 dienstjaren Ouderdomspensioen Partnerpensioen Netto salaris 1

sie. Het totaalbeeld geeft een voldaan gevoel. Vanuit de zorgplicht dient de financieel adviseur u hierover te informeren. Het DGA salaris is maatwerk. Aan de andere kant moeten we ook de periode na pensionering in het oog houden. Waarom het hoogste tarief inkomstenbelasting betalen als dat voorkomen kan worden. Ook hier kan een optimum nagestreefd worden. Voorkomen moet worden dat het belastbaar inkomen in de hoogste heffingsschijf van 52% terechtkomt. Inkomensaanvullingen na pensionering kunnen beter gedaan worden door onttrekkingen uit vermogen (box 3). Dus maximeer uw pensioenopbouw aan uw persoonlijke situatie en heb oog voor uw fiscale aftrekposten. De praktijk leert dat in het persoonlijke advies winst te behaOUD € 50.000,-- € 31.855,-- € 637,10* € 445,97

NIEUW € 73.000,-€ 54.855,-- + 72% € 1.097,10*1 + 72% € 767,97 + 72%

€ 25.484,-- € 17.838,80 € 2.550,--

€ 43.884,-€ 30.718,80 € 2.600,--

Opbouw 2% van de pensioengrondslag

Een substantieel beter pensioen is het logische gevolg van het gestegen bruto jaarsalaris. Of dit betere pensioen in eigen beheer moet worden gehouden of dat verzekeren (het buiten de risicosfeer van de onderneming brengen) de beste oplossing is, betreft een andere discus-

len is. Het DGA salaris heeft vaak niet de volle aandacht van de betrokkenen. De huidige marktomstandigheden geeft de DGA voldoende stof tot nadenken of hij het optimum zal bereiken. <

14


Akke Groenewoud [email protected]

Foto:Guggenheim Museum Bilbao

Henk Kroes: “Nieuw centrum geeft

Twijfels kent Henk Kroes niet. Als voorzitter van het stichtingsbestuur Duurzaamheidscentrum ziet hij de contouren van het duurzaamheidsicoon al voor zich. ‘Het wordt een spraakmakend gebouw en attractie van internationale allure. Een etalage van praktische oplossingen voor hedendaagse milieu-, energie- en klimaatvraagstukken.’ De komst van het centrum voor duurzame ontwikkelingen op de grens van IJsselmeer en Waddenzee komt stapje voor stapje dichterbij. Begin februari nodigde de gelijknamige stichting architecten uit de hele wereld uit om het World Sustainability Centre (WSC) vorm te geven. Het totale prijzengeld voor de uitwerking van het schetsontwerp bedraagt 30.000 euro. Dat het ambitieniveau hoog is, blijkt wel uit de woorden van CvK John Jorritsma in zijn nieuwsjaarrede: ‘Wij gaan voor een Bilbao aan de Afsluitdijk.’ Hiermee trok hij een vergelijking met het spraakmakende Guggenheim Museum dat de Baskische stad op de wereldkaart zette en zorgde voor een forse economische impuls.

Exposities Die impuls kan ook uitgaan van het duurzaamheidscentrum zoals de initiatiefnemers dat voor ogen hebben. Hun WSC wordt een eyecatcher en publiekstrekker op een plek waar land en water, mens en natuur elkaar ontmoeten. Maar vooral ook een toonbeeld van hoe je duurzame ontwikkeling stimuleert en een gezicht geeft. ‘Het kennis en publiekscentrum

wordt een plek waar duurzame oplossingen voor water-, klimaat- en energievraagstukken worden verzameld en voor een breed publiek toegankelijk gemaakt. We denken aan een combinatie van een vaste en wisselende expositie. Een vaste over onze strijd tegen het water, onder meer verbeeld in de Afsluitdijk, het unieke karakter van het wad en zijn bewoners, maar bijvoorbeeld ook over duurzame visserij en landbouwmethoden.’

‘Met de wisselende expositie gaan we in op een actueel vraagstuk waar studenten en promovendi gedurende de expositie aan werken. Denk aan het vinden van oplossingen voor de plastic soep in de Stille Oceaan. Of dichter bij huis, het doen van onderzoek naar de toepassing van Blue Energy op de grens van Wad en IJsselmeer. Zo zijn er tal van klimaat-, milieu-, energievraagstukken die om innovatieve, duurzame oplossingen vragen. Daar willen we ons op richten en laten zien wat er mogelijk is.’

Onderzoek op locatie Het is niet de bedoeling dat er op locatie onderzoek wordt gedaan. ‘Nee, dat gebeurt op de meest geëigende plekken. Binnen de muren van universiteiten, hogescholen, kennisinstellingen en bedrijfslabs waarmee we online in verbinding staan. Je moet het centrum zien als een

Fryske Fiersichten Dat de realisatie van het duurzaamheidscentrum voortvarend wordt opgepakt en alle steun van de overheid krijgt, komt ook doordat het project uitstekend past binnen het programma Fryske Fiersichten. Fryske Fiersichten staat voor tal van in 2006, door de provincie Fryslân, georganiseerde brainstormsessies waarin professionals en overige geïnteresseerden hun ideeën konden spuien over het Fryslân van de toekomst. De meest aansprekende ideeën werden genoteerd en gebundeld met de toezegging dat de provincie de projecten zal stimuleren en waar mogelijk faciliteren. Een thema dat op veel bijval (40 projectvoorstellen) kon rekenen was het beter benutten van de Afsluitdijk. De ontwikkeling van het duurzaamheidscentrum valt hier onder. Voor meer informatie, zie www.fryskefiersichten.nl.

actualiteit

Fryslân gaat voor Guggenheim aan de Afsluitdijk

15

duurzaamheid een gezicht” etalage waar vraagstukken samenkomen en duurzame oplossingen een gezicht krijgen.’ Om die functie wereldwijd op de kaart te zetten, gaat het WSC ook internationale conferenties, seminars en masterclasses organiseren. ‘Het centrum wordt een fysiek en virtueel ontmoetingspunt voor iedereen die zich met genoemde thema’s bezighoudt’, aldus Kroes die in het centrum ook een restaurant en, als het even kan, een hotel wil onderbrengen.

Haalbaar Aan de haalbaarheid van het initiatief twijfelt de voormalige Elfstedenvoorzitter niet. Althans, mits er aan een belangrijke voorwaarde wordt voldaan. ‘De exploitatie van het centrum kunnen we, met de te verwachten 250.000 bezoekers en de interesse van een aantal gerenommeerde participanten, zeker rond krijgen. Belangrijk is wel dat het gebouw zelf niet op de exploitatie drukt.’ Daarvoor wordt een beroep gedaan op Europese, landelijk en regionale fondsen, het Rijk en de Provincie Fryslân. Aan laatste zal het niet liggen, verwacht Kroes die aangeeft dat het initiatief naadloos aansluit bij de Friese ambities om hét Nederlands centrum voor duurzame ontwikkeling te worden. ‘De provincie zet sterk in op duurzaamheid. Voorbeelden zijn het stimuleren van energiezuiniger wonen en het gebruik van hernieuwbare brandstoffen als zonne-, water- en windenergie. Doelstelling is ook dat al het verkeer in 2020 op alternatieve brandstoffen rijdt. Verder profileert Friesland zich, niet zonder succes, als een aantrekkelijke vestigingsplek voor bedrijven en kennisinstellingen die zich met water, energie en duurzame ontwikkeling bezighouden. Een nichemarkt met veel potentie.’ Deze bedrijven en kenniscentra kunnen het duurzaamheidscentrum gebruiken en ondersteunen, meent de voorzitter. ‘Bedrijven en instellingen hebben belang bij de aanwezigheid en internationale uitstraling van het expositie- en kenniscentrum. Daar kunnen ze van profiteren en, ook financieel, hun steentje aan bijdragen.’

Henk Kroes

Impuls Over de werkgelegenheid die het project oplevert kan en wil Kroes geen uitspraak doen. ‘Daarvoor is het te vroeg, maar het spreekt voor zich dat het zowel direct als indirect werk oplevert en de mogelijkheid biedt om innovatieve bedrijven en high potentials deze kant op te halen en te binden.’ Kroes weet zich gesterkt door de komst van Gorilla Media Group naar Leeuwarden, de deelname van het Cartesius Instituut en de interesse en steun van Wetsus, TU Delft en enkele innovatieve bedrijven.

Projectvoorstellen Afsluitdijk Door onder andere de klimaatverandering en te verwachten zeespiegelstijging moet de Afsluitdijk worden versterkt. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat wil de noodzakelijke herinrichting aangrijpen om meer met het de dijk te doen. Vier consortia hebben hiervoor toekomstvisies ingediend met de welklinkende titels ‘Waddenwerken’, ‘Afsluitdijk 21ste eeuw’, ‘Monument in Balans’ en ‘Natuurlijk Afsluitdijk’. De uitwerking van deze visies vindt u op de website www.rws.nl/marktverkenningafsluitdijk. Opvallend is dat het duurzaamheidscentrum in alle visies een plek krijgt. Medio 2009 komt het kabinet met een standpunt over de herinrichting.

In het voordeel van het initiatief spreekt ook dat de Afsluitdijk vanaf 2011 op de schop gaat. De vier (overgebleven) consortia die een projectplan bij Rijkswaterstaat hebben ingediend, hebben het duurzaamheidscentrum – in wat voor vorm ook – in hun projectvoorstel opgenomen. ‘Daar hoor je ons niet over klagen,’ zegt Kroes die aanvult dat er nog niet voor een vaste locatie is gekozen. ‘Breezanddijk, op de kop van de Afsluitdijk bij Zurich of daar ergens tussen in? We laten dat, ook bij de uitgeschreven prijsvraag, in het midden. Of wellicht wordt het een drijvend centrum? Kan ook nog.’ Alles overziend lijkt er geen geschikter moment te komen om het Guggenheim aan de Afsluitdijk van de grond te krijgen. De aandacht voor duurzaamheid, energie en milieu is groot. De provincie heeft de nodige ambities in die richting. De afsluitdijk gaat op de schop. Kennisinstellingen en innovatieve bedrijven kunnen een herkenbaar expositie-, congresen ontmoetingscentrum met wereldwijde uitstraling goed gebruiken. Bovendien past het initiatief in de Noordelijke ontwikkeling van Energy Valley. <

16


Christel Slim [email protected]

Met de kop in de wind Lokaal bestuur en de internationale crisis

actualiteit

‘Kop d´r veur!’ en ‘Samen harder trappen bij economische tegenwind’ zo luidt het motto van Jaap Dijkstra, wethouder Economische Zaken in de gemeente Groningen. Een motto dat zeker in tijden van crisis van toepassing is.

Hoewel de gemeente zelf financieel gezien nog weinig merkt van de wereldwijde kredietcrisis, zijn de gevolgen voor een aantal bedrijven binnen de gemeente wel voelbaar. Al laten de economische situatie en vooruitzichten in Groningen een genuanceerd beeld zien. Vooral de energiesector en kleine kennisintensieve bedrijven, spin-offs van de Hanzehogeschool en de RuG, doen het relatief goed. Wel lijken de mogelijkheden voor financiering van de doorgroei een zorgpunt nu de banken terughoudend zijn met de kredietverstrekking. Volgens Jaap Dijkstra, die naast Economische Zaken ook Binnenstadsontwikkeling, Internationale Handelsrelaties en Cultuur in portefeuille heeft, is het van groot belang om

te blijven investeren in (consumenten) vertrouwen. ‘We willen vasthouden aan de uitgesproken ambities en de stroom investeringen op peil houden. Projecten die gepland staan voor de komende jaren worden waar mogelijk naar voren getrokken om de investeringstroom te kunnen voortzetten. Juist nu moeten de kansen die zich voordoen met beide handen worden aangegrepen.´ De stad Groningen kent een grote bedrijvigheid, waaronder een groot aantal overheidsgerelateerde organisaties en bedrijven. Deze zijn minder gevoelig voor de directe gevolgen en hebben naar verwachting een dempend effect op de kredietcrisis. Vooral de toeleveranciers van industriële bedrijven in de regio, een

andere belangrijke tak van bedrijvigheid, zullen in toenemende mate met de gevolgen van de crisis te maken krijgen. Dijkstra onderkent het belang van het vroegtijdig opvangen van deze gevolgen. ‘Noord-Nederland heeft in het verleden meer dan eens te maken gehad met vergelijkbare crises. Uit de crisis van de jaren tachtig kan de les worden getrokken dat samenwerking van levensbelang is. Dat hebben we toen als regio goed gedaan waardoor we er momenteel economisch gezien veel beter voor staan. Het is nu zaak om samen met ondernemers te kijken hoe de gevolgen het beste kunnen worden bestreden.´

17

Acties waarmee de gemeente Groningen de gevolgen van de kredietcrisis probeert tegen te gaan zijn:

Het maken van langetermijnplannen is lastig omdat onduidelijk is hoe lang de crisis zal duren. Dit bemoeilijkt het opstellen van het nieuwe Economisch Business Plan (EBP) waarin de stad aangeeft waar zij zich de komende jaren in economisch perspectief op zal richten. Op korte termijn zal in elk geval de planontwikkeling voor de binnenstad naar voren worden gehaald. Hiermee is voorlopig een investering gemoeid van één miljoen euro. Daarnaast wordt bedrijven de mogelijkheid geboden om via collectieve inkoop van energie en een energiescan inzichtelijk te krijgen waar op de energierekening besparingen kunnen worden gerealiseerd. Ook gaat Dijkstra samen met Hans Gerritsen (Gedeputeerde provincie Groningen) met de directies van banken om tafel om een ‘normale’ kredietverstrekking te bevorderen.

1. Naar voren halen van eigen op stapel staande investeringen. Naast de eigen investeringen wordt ook gekeken naar de mogelijkheden om de investeringen in de woningbouw te versnellen en deelname van bedrijven aan duurzaamheidsprojecten te stimuleren; 2. Goede voorlichting en het transparanter maken van subsidiemogelijkheden voor het midden- en klein bedrijf. Juist in deze periode moet een mkbondernemer worden gemotiveerd om gebruik te maken van verschillende subsidieprogramma’s. 3. Het intensiveren van het overleg met ondernemers o.a. via het bestaande overleg met de verschillende bedrijventerreinverenigingen. En het instellen van een ondernemerspanel om een scherper beeld te krijgen van de problemen waar de ondernemers tegenaan lopen; 4. Het monitoren van actuele ontwikkelingen in het regionale bedrijfsleven samen met de provincie Groningen het MKB Noord, VNO-NCW Noord, FNV, CNV. 5. Het op elkaar afstemmen van de dienstverlening aan individuele ondernemers in samenwerking met de Belastingdienst, Kamer van Koophandel, UWV/CWI en VNO-NCW Noord. 6. Het verbreden van de mogelijkheden van micro-krediet voor het kleinbedrijf in de stad Groningen. 7. Het terugbrengen van de betalingstermijn van de facturen van leveranciers naar 21 dagen, met ingang van 1 maart (mede op verzoek van VNONCW Noord).

fotografie Jack Tillmanns

De gemeente Groningen heeft een aantal grote infrastructurele projecten op stapel staan, zoals de Regiotram, het Groninger Forum, Meerstad en de Zuidelijke ringweg. Volgens Dijkstra wil het stadsbestuur tempo gaan maken op deze dossiers: ‘Uiteraard kunnen de wettelijke procedures die voor deze projecten gelden niet opzij worden gezet.’

Jaap Dijkstra benadrukt het belang van intensief contact met ondernemersorganisaties. ´We proberen in overleg met de

lokale ondernemersverenigingen te kijken of door middel van collegiale in- en uitleen van personeel, tijdelijke uitval te voorkomen is. In Groningen zijn er naast de bedrijven die worden getroffen door de crisis ook bedrijven die groeien. Het is goed mogelijk dat medewerkers tijdelijk bij die groeiende bedrijven ondergebracht worden. Dit is een goed voorbeeld van samenwerking van het bedrijfsleven in de regio.´ Samen harder trappen bij economische tegenwind, zodat de gevolgen van de crisis beperkt blijven, vormen de rode draad in het beleid. Dijkstra: ‘deze samenwerking moet breed worden opgevat, niet alleen tussen de ondernemers onderling, maar ook juist tussen ondernemer en overheid. Door elkaar goed te informeren kan adequaat op problemen worden ingesprongen. De conclusie is dus dat wij als nuchtere noordelingen ons de kop niet gek moeten laten maken door de rest van het land en de wereld, maar juist met elkaar: de kop d’r veur!’

Wethouder Jaap Dijkstra (links) ondertekende op 15 januari een intentieverklaring, met Uwe Jens Neumann, hoofdbestuurder van Hamburg@Work van de gemeente Hamburg, waarin beide Hanzesteden verklaren intensief met elkaar te gaan samenwerken.

18


Hamburg kent onder andere een sterke gamingindustrie. Achim Quinke van (het publiek-private) Gamecity Hamburg schetste kort de contouren van een economische factor in opkomst. Zijn stadsgenoot Finn Seliger van Periscope demonstreerde nieuwe software waarmee gamemuziek de acties van spelers actief kan volgen. Inmiddels vindt een uitwisseling plaats tussen studenten van de Hanzehogeschool in de richting Game Design & Development en Gamecity. Met de ondertekening van de intentieverklaring tussen de Hanzesteden Hamburg en Groningen moeten dergelijke vormen van samenwerking vaker plaats gaan vinden.

fotografie Jack Tillmanns

Speedmatching

Thijs Helfrich van theFactor.e (links) vertelt presentator Ron Overbeek de plannen voor Gameship Leeuwarden, een utramoderne gamestudio, die samen met diverse partijen in de Friese hoofdstad gerealiseerd zal worden.

Noordermatch 2009: Ondernemerskansen in Hamburg Tijdens Eurosonic/Noorderslag ondertekende Jaap Dijkstra samen met zijn ambtgenoot uit Hamburg een letter of intent om intensiever samen te werken. Een samenwerking die naadloos past bij Noordermatch dat gelijktijdig plaatsvond in de Oosterpoort in Groningen. Groningen is tijdens EuroSonic Noorderslag het middelpunt van de Europese muziekindustrie. 34 nationaliteiten, meer dan 30 podia, duizenden bezoekers en geen hotelkamer meer te krijgen. Het zijn de ideale omstandigheden om creativiteit te koppelen aan ondernemerschap. Niet voor niets vond de derde editie van Noordermatch plaats tijdens de Eurosonic/Noorderslag Conference. ‘Noordermatch heeft als doel om beslissers uit het reguliere bedrijfsleven op strategisch niveau in contact te brengen met beslissers uit de creatieve industrie’, legt Ron Overbeek uit. Vanuit communicatieadviesbureau Statement is hij mede-organisator van het evenement. ‘Aangezien export en subsidies dit jaar

centraal stonden, waren ook NordConnect, SNN, Syntens, de Kamer van Koophandel, VNO-NCW Noord en de provincies Groningen en Fryslân betrokken. Zij waren ook aanwezig om toe te lichten waar ondernemers terecht kunnen voor subsidie en voor informatie en advies op het gebied van export. Het blijkt dat er in Noord-Nederland veel meer regelingen en faciliteiten beschikbaar zijn, dan ondernemers denken en weten.’

Holland House Hamburg Na een reeks succesvolle Nederlandse matches, werd de blik in de derde editie van Noordermatch verlegd naar het buitenland. Daar liggen absoluut kansen, zo blijkt uit een onderzoek van Marije Kruis. Zij onderzocht de exportmogelijkheden van noordelijke creativiteit en interviewde daarvoor sleutelfiguren uit Groningen, Hamburg, Talinn en Los Angeles. Initiatiefnemer van het onderzoek - Renger Koning van Soundbase zoekt naar exportmogelijkheden van zijn composities, met behulp van een ruimte en een agent in Hamburg. Zijn droom is een ‘Holland House’ in Hamburg, van waaruit diverse noordelijke bedrijven en creatieven kunnen opereren.

Het belangrijkste onderdeel van Noordermatch was het Speedmatch programma waarbij de deelnemers in achttallen in gesprek gingen. Binnen een uur werden tientallen nieuwe ideeën geboren, contacten gelegd en kaartjes uitgewisseld. ‘Een uur bleek te kort om alle creatieve ideeën op tafel te krijgen en iedereen te laten matchen’, concludeert Overbeek. ‘Daarom hebben we onlangs op www. kvknetwerk.nl de groep Noordermatch geopend. Geïnteresseerde ondernemers kunnen lid worden van deze groep, contacten leggen en reageren op discussies en oproepen. Zie voor meer achtergrondinformatie: www.noordermatch.nl.’ <

Noordermatch is een initiatief van Stichting Noorderslag, Buma Cultuur, Statement communicatie adviesbureau, iMediate en theFactor.e. Het evenement kwam mede tot stand dankzij subsidies van NordConnect, gemeente Groningen, provincie Groningen, provincie Fryslân en dankzij de ondersteuning van VNO-NCW Noord.

Alex van Schooten [email protected]

De klappen vallen elders

Economie Noord-Nederland draait gewoon door Goed nieuws in slechte tijden. Dat is de boodschap van Jouke van Dijk. Volgens de hoogleraar regionale arbeidsmarktanalyse aan de Rijksuniversiteit Groningen heeft het Noorden relatief weinig te duchten van de economische crisis.

opinie

‘Breek je een been, dan moet je direct naar het ziekenhuis. Maar wil je een nieuwe auto, dan kan je de aanschaf uitstellen.’ Dat zegt hoogleraar Jouke van Dijk. Hij bedoelt ermee dat de zorgsector redelijk conjunctuurongevoelig is. En juist in het Noorden is deze sector sterk vertegenwoordig. ‘Daarbij moet je niet alleen denken aan bekende instellingen zoals het UMCG. De meeste werkgelegenheid zit in verpleeghuizen, thuiszorg et cetera.’ Ook andere sectoren die in NoordNederland voor veel werkgelegenheid zorgen, hebben niet zoveel te duchten van de crisis. Hij doelt daarbij met name op het onderwijs. Maar ook de landen tuinbouw en de bedrijven die daarvan afhankelijk zijn, zullen niet zo hard worden getroffen door de malaise. ‘Mensen blijven eten en drinken. Bij FrieslandCampina zoeken ze zelfs mensen.’ De grootste klappen vallen in Nederland in de industrie en bedrijven die luxegoederen maken – sectoren die vooral in het Zuiden vertegenwoordigd zijn. Als voorbeeld noemt Van Dijk autofabrikanten en hun toeleveranciers in Noord-Brabant. ‘Zoals ik al zei, kan je de aankoop van een nieuwe auto uitstellen. Hetzelfde geldt voor veel van de consumentenelektronica die Philips produceert.’ Maar hoe zit het dan met de zakelijke dienstverlening? In deze sector, die in Leeuwarden en Groningen sterk aanwezig is, vallen veel ontslagen. Zo maakte bank-verzekeraar ING onlangs bekend dat 2.700 banen worden geschrapt. ‘Ik denk dat ontslagen vooral vallen in het hogere segment van de zakelijke dienstverlening, zoals afdelingen die zich bezighouden met bedrijfsfusies. Daar houden de kantoren in het Noorden zich nauwelijks mee bezig.’

Ook de gevolgen in de bouwsector zullen in het Noorden minder groot zijn dan in de rest van het land, denkt Van Dijk. Het feit dat Jorritsma Bouw Noord het vertrek uit Groningen heeft aangekondigd en Heijmans in Assen en BAM Woningbouw in Groningen tientallen banen schrappen, wil nog niet zeggen dat er sprake is van een massale crisis. ‘Jorritsma, Heijmans en BAM zijn vooral gespecialiseerd in nieuwbouw. Tegelijkertijd is het nog steeds moeilijk om een aannemer te vinden als je je badkamer wilt laten verbouwen en kunnen overheden wegen versneld laten aanleggen. Er zijn in het Noorden ook nog steeds vacatures in de bouw.’ Dat laatste geldt zeker niet voor de transportsector. Volgens een recent artikel in het Dagblad van het Noorden dreigt dit jaar een verlies van duizend banen bij noordelijke transportbedrijven. ‘Transport is inderdaad heel conjunctuurgevoelig. Maar een verlies van duizend banen valt wel mee als je het afzet tegen de ongeveer 600.000 banen die er in totaal zijn in Noord-Nederland.’ Kortom, de crisis valt hier mee. Van Dijk ziet zelfs positieve kanten. ‘De meeste crises duren zo’n twee jaar. Bedrijven zouden daarom nu al moeten inspelen op de periode erna. Want de arbeidsmarkt wordt hier, net als in de rest van het land, krap. En door de vergrijzing zullen we over tien tot vijftien jaar alle arbeidskrachten hard nodig hebben. Daarom mijn advies: blijf mensen scholen die ontslagen worden en voorkom voortijdig schoolverlaten.’ <

19

20


John Dollenkamp, [email protected]

Nieuwe balans

verschuivende verantwoordelijkheid Verdeling van verantwoordelijkheid is een onderwerp dat AWVN al enige jaren apprecieert en dat in goede aarde viel in cao-seizoen 2008. Concreet is deze gedachte vaak vertaald in een employabilitybudget voor de werknemer, die daarmee aan zijn eigen inzetbaarheid kan werken. Dit blijkt uit de evaluatie van het cao-seizoen 2008.

gestalte geven, onder het motto: wederkerig perspectiefmanagement. Dat is ook de titel van een recente publicatie over verschuiving in arbeidsverhoudingen.

Deze veranderde relatie levert interessante perspectieven op voor het arbeidsvoorwaardenoverleg. Dit kwam ook aan de orde tijdens het onlangs gehouden AWVN Arbeidsvoorwaardencongres ‘Aan de wind zeilen’. Op dit congres bleek dat we natuurlijk niet om de huidige economische ontwikkelingen heen kunnen, maar het moet ons niet beletten om daarnaast vooruit te kijken. De verschuivende verantwoordelijkheid kan namelijk nog beter dan nu het geval is terugkomen in de afspraken tussen partijen. AWVN zoekt samen met werkgevers naar een nieuw evenwicht in de arbeidsrelatie. Wij willen de ontwikkeling naar meer eigen verantwoordelijkheid voor werknemers in goede banen leiden en verder

praktijk

In het algemeen zien we dat er in de arbeidsverhoudingen langzamerhand iets veranderd is, vooral in de dienstverlenende sector. De gemiddelde werknemer verricht zijn taken zelfstandig, minder meetbaar, minder volgens vaste patronen en derhalve met minder sturing. Kantoorpersoneel werkt thuis en onderweg, en is niet meer vanzelfsprekend elke dag op de zaak. Die verschuiving heeft ook het management in beweging gezet. De leidinggevende fungeert nauwelijks meer als controlerend instrument en medewerkers verwachten van hem of haar vooral dat hun carrière wordt gefaciliteerd.

Deze term benadrukt het gezamenlijk belang dat beide partijen hebben. Aan ons allen nu de schone taak om in 2009 vorm te geven aan een nieuwe balans. <

Werkgeversvereniging AWVN verleent diensten rond onder meer arbeidsvoorwaarden (cao’s), functiewaardering, arbeidsrecht, beloningssystemen, competentiemanagement en sociale innovatie. AWVN werkt nauw samen met VNO-NCW. Het hoofdkantoor is gevestigd in Den Haag. AWVN heeft vestigingen in Haarlem, Barendrecht, Apeldoorn, Roermond en Groningen. Meer informatie: www.awvn.nl of neem contact op met de AWVN-werk geverslijn, 070 850 86 05.

praktijk

Foto: Koos Boertjens (www.beeldsite.nl)

21

Seaports Experience Center

Ervaar en beleef het havengebied Delfzijl en de Eemshaven De Eemshaven en het Havengebied Delfzijl zijn sterk in ontwikkeling. De gevestigde bedrijven en nog te vestigen bedrijven kunnen ondanks de kredietcrisis moeilijk voldoende en gekwalificeerd personeel vinden. Het Seaports Experience Center moet hier verandering in brengen Naar verwachting zal het vinden van voldoende en geschikt personeel in de toekomst steeds moeilijker worden in de Eemshaven en Havengebied Delfzijl. Leerlingen/studenten en werkzoekenden zijn nog te vaak onbekend met het gebied. De beeldvorming over het gebied komt niet overeen met de werkelijkheid. Het Seaports Experience Center (SEC) gaat deze knelpunten aanpakken. Het SEC krijgt op het terrein van Informatie, Onderwijs en Arbeidsmarkt een coördinerende rol voor het Havengebied Delfzijl en de Eemshaven (Eemsdelta). Het SEC heeft als doelstellingen: > Het promoten van de Eemshaven en Havengebied Delfzijl in de breedste zin des woord – imago vergroten; > Kennis vergroten en informatie verstrekken over de Eemshaven en het Havengebied Delfzijl; > Bevorderen van de instroom – ondersteuning bij beroepskeuze – van leerlingen / studenten / werkzoekenden naar beroepen in de Eemshaven en het Havengebied Delfzijl – het betreft zowel technisch als niet technisch personeel.

Vraag en aanbod komen bij elkaar

Voor en door bedrijven Het SEC gaat diensten leveren op het gebied van een drietal functies: Informatie, Onderwijs en Arbeid. Vraag en aanbod worden bij elkaar gebracht. Het SEC coördineert en voert uit. Hiervoor zijn en worden diensten/producten ontwikkeld. Bestaande diensten of nog te ontwikkelen diensten van partners worden ingezet om invulling te geven aan de vraag. Het SEC is onder meer op zoek naar bijvoorbeeld: excursiebedrijven voor rondleidingen, leer-werkbedrijven, stage- en afstudeerplaatsen, sponsors

voor de expositie en op te leiden leermeesters.

Wordt u een partner van het SEC? De Noordelijke Regieraad Bouw, VNONCW Noord, MKB-Noord en de Kamer van Koophandel nodigen u uit voor een informatiebijeenkomst over het SEC. Tijdens deze bijeenkomst, wordt u geïnformeerd over het SEC, de diensten die het SEC gaat leveren en de mogelijkheden voor u als bedrijf om partner te worden van het SEC. Samen met u willen wij invulling geven aan de doelstellingen van het SEC en van het SEC een succes maken! De informatiebijeenkomst wordt gehouden op donderdag 5 maart vanaf 16.00 uur. Voor meer informatie en uw aanmelding kunt u terecht op: www.seaportsexperiencecenter.nl Het SEC is een initiatief van: Groningen Seaports, Noordelijke Regieraad Bouw, Hanzehogeschool Groningen, ISD Noordoost/Werkplein Eemsdelta en de Provincie Groningen. <

22


Jan-Willem Lobeek & Laurens van der Zee [email protected]

Wadden Werelderfgoed: goed voor

Werelderfgoed worden is een nationale aangelegenheid. De Nederlandse staat draagt in overleg met deskundige organisaties een bijzonder gebied of bouwwerk voor. Ook wordt het draagvlak onderzocht en zomogelijk versterkt. Dat is een proces van jaren. De overheid draagt die kosten. De plaatsing op de lijst, in een toelatingsronde die jaarlijks in juni of juli plaatsvindt, kost geen geld. Nederland betaalt als “lidstaat”van de UNESCO jaarlijks een contributie op basis van ons Nationaal Product en die wordt niet beïnvloed door het wel of niet binnen de grenzen hebben van Werelderfgoedmonumenten. De Nederlandse Werelderfgoedmonumenten zijn het Woudagemaal bij Lemmer, het voormalige eiland Schokland in de Noordoostpolder, het Rietveld-Schröderhuis in Utrecht, de Beemsterpolder, de Stelling van Amsterdam en de Molens bij Kinderdijk. In al deze gevallen is het de overheid die het jarenlange proces van de voordracht heeft geleid en betaald.

Beperkingen? Krijgen we er dan misschien op een andere manier last van? Dit is een vraag die over de hele wereld wordt gesteld. Ook in de discussies over de Waddenzee was de vraag jarenlang in allerlei varianten te horen. Terecht hebben ondernemers en plaatselijke overheden zich afgevraagd of de status van Werelderfgoed een nieuw serie beperkingen met zich mee brengt. Het antwoord is “nee”, omdat UNESCO pas tot plaatsing op de lijst overgaat als de bescherming van het monument in de nationale wetgeving is geregeld. UNESCO kan dus niets extra’s opleggen. Het is te begrijpen dat ondernemers zich afvragen hoe een en ander in de praktijk uitwerkt. Als je een rondgang over het internet maakt naar de ervaringen elders met de Werelderfgoedstatus stuit je soms op een verschijnsel dat “kleuring” van

een Werelderfgoedsite is te noemen. Het is een neiging, soms vanuit het gebied maar soms vanuit de omgeving, om de eigenschappen te versterken waarop het gebied als Werelderfgoed bekend is geworden. Dat kan een geleidelijk ontstaan image zijn, maar het kan ook een bewuste keuze zijn.

Anton Pieck Een voorbeeld van dit laatste is Rauma, een handelsstadje aan de kust van Finland, met pittoreske houten huizen. Vanwege zijn schoonheid was het in de eerste helft van de vorige eeuw een geliefd vakantieoord onder de Finnen. Maar toen het in de jaren ‘80 op de Werelderfgoedlijst kwam, begonnen toeristen uit de hele wereld het te bezoeken, Duitsers, Japanners, Amerikanen. Ondernemers begonnen hierop in te spelen door hun bezittingen nóg pitttoresker te maken: sommigen maakten hun verbouwingen uit de zestiger jaren ongedaan en vervingen de grote glazen winkelpuien door de kleinere traditionele ramen. Er kwamen ook steeds meer giftshops en minder gewone winkels. Ze maakten er, kortom, hier en daar een Anton Pieck-landschap van. Éen historische falsificatie´, aldus een onderzoekster. Je kunt je afvragen of alle bewoners wel zo gelukkig met deze “ontwikkeling” waren. De kwestie van de mogelijke kleuring van een Werelderfgoedmonument brengt ons op een belangrijk punt. Om de status van Werelderfgoed op lange termijn zo goed mogelijk te benutten is het essentieel dat zoveel mogelijk spelers zich in dit Werelderfgoed herkennen en gezamenlijk naar buiten treden. Dat geldt voor bewoners, opinieleiders, kleine en grote ondernemers, plaatselijke en regionale overheden, regionale media, etcetera. Dat gaat niet vanzelf want een natuurgebied of een historisch stadscentrum heeft meerder identiteiten tegelijk. Er spelen verschillende, soms strijdige belangen.

In het Engelse taalgebied gebruikt men hiervoor de fraaie term contested landscape. Dit is gemakkelijk voor te stellen: waar de een wil zeilen, wil de ander vissen; waar iemand een ongerept woud wil, wil iemand anders een snelweg. De ene keer is dit gemakkelijker te hanteren of te combineren dan de andere keer. Voor de Waddenregio moet een gezamenlijke visie haalbaar zijn, met respectering van de diversiteit.

Wat levert het op? Het levert op wat je er van maakt. UNESCO brengt geen zak met geld mee. De overheden zullen wellicht een plaquette aan de kust plaatsen met het Werelderfgoedlogo en dat van UNESCO erop. Er komen een paar VIPS uit Den Haag en een van de UNESCO uit Parijs, een paar toespraken, mogelijk een fanfare en een tafel met wat drankjes, en dan is het stil. En dan? Kort door de bocht is het antwoord: “Als je dan pas die vraag stelt ben je nogal laat”. Want het gouden moment om munt te slaan uit het publiciteitsoffensief dat UNESCO elk jaar bij de nieuwe toelatingsronde ontketent, is voorbij. Organisaties over de hele wereld ontvangen de lijst van nieuwe toelatingen. Zij geven dit naar eigen inzicht door naar hun achterban en hun lezers. Dat komt bij de media neer op: hoe dichterbij, hoe meer aandacht. De Nederlandse en Duitse media zullen zich dus op de Wadden storten. Maar ook in Japan loopt men naar de computer om eens te zien wat dat eigenlijk is, die “Waddensea”, en wat je er kunt beleven. Wat voor taal spreken ze daar eigenlijk, hoe ver is het van Amsterdam, hoe duur is het om er te komen en te verblijven, hoe combineer ik het met ander Werelderfgoed, wat voor zaken zijn daar te doen? De verstokte Werelderfgoedreizigers die op de fascinerende site www.worldheritagesite.org tegen elkaar opbieden hoeveel monumenten zij al hebben bezocht, zullen onmiddellijk dit gebied op hun wensenlijstje zetten. Op dat moment moet er, idealiter, een meertalige overkoepelende website over de Wadden zijn die inhaakt op de te verwachten vragen. Samenwerking is dus geboden! Ook de websites van toeristische diensten, van horeca en andere on-

opinie

In juni van dit jaar valt het besluit of de Nederlandse en Duitse Waddenzee wordt toegelaten tot de Werelderfgoedlijst. Wat betekent dat voor de bewoners en vooral voor de ondernemers in het gebied. Of, om het in ondernemerstaal te zeggen: Wat kost dat en wat levert het op?

23

ondernemers atie vast te leggen, wat voor de hand ligt voor wie een marketingcampagne start, wordt zelden of nooit gedaan. Het eerder genoemde Campeche in Mexico is een uitzondering. Het werd in 1999 Werelderfgoed. Volgens nationale statistieken is het aantal bezoeken aan Campeche tussen 1999 en 2004 met 39 % gestegen. In Europa is het aantal bezoekers van Werelderfgoedlocaties tussen 1970 en 1991 met 100 procent gestegen. In een ander onderzoek is gesteld, dat monumenten die al bekend zijn aanvankelijk geen stijging van het aantal bezoekers kennen na verkrijging van de Werelderfgoedstatus, maar dat dat voor minder bekende monumenten en natuurgebieden wel het geval is.

Beleving In alle gevallen neemt de bekendheid toe en dat is niet alleen gunstig voor het toerisme, maar ook voor het woon- en leefklimaat in het gebied. Wat ook is gesignaleerd, is dat Werelderfgoedtoeristen over het algemeen de wat rijkere toeristen zijn, die iets langer willen blijven en een gevarieerder pakket aan “beleving” wensen. Het zijn mensen die open staan voor verantwoord toerisme of ecotoerisme, een groeiende trend dus een groeiende markt. Werelderfgoedtoerisme houdt bovendien alle seizoenen aan.

dernemers moeten voorbereid zijn: wie dan naast in het Nederlands minimaal in het Engels gebruiksvriendelijk op het internet te vinden is, bijvoorbeeld met bed-and–breakfast inclusief een boottocht en een bezoek aan de overkant zodat je de Wadden echt kunt beleven, kan het druk krijgen. Heel wat van die bezoekers en zakenrelaties, ook de relaties van bijvoorbeeld een meubelfabrikant, willen een streek-eigen presentje mee voor het thuisfront. Dus voor streekgerechten, ambachtelijke producten, muziekopnames en andere cultuuruitingen neemt de markt toe.

Een speciaal logo dat ook terugkomt in bovengenoemde centrale website zou het nog mooier maken (het officiële Werelderfgoedlogo is voorbehouden aan educatief en ceremonieel gebruik). Het ligt er dus maar aan hoe je die status “uitmelkt”, zoals een journalist eens zei toen hij de succesvolle vermarkting van het Mexicaanse historische stad Campeche beschreef nadat die Werelderfgoed was geworden. Merkwaardig genoeg zijn er over dit proces van toenemende aandacht en handelsmogelijkheden weinig harde cijfers. Een nulmeting om de beginsitu-

Een grondig rapport van de Scottish Natural Heritage zette het in 2007 nog eens op een rijtje: Het vermogen om fondsen aan te trekken voor een brede reeks toepassingen neemt toe; het is een stimulans voor bewustmaking en onderwijs; het versterkt het toeristisch imago; het vergroot de mogelijkheden voor lokale producten en diensten. Kortom, de stelling uit 2003 van de Britse onderzoeker Martin Hollands is nog onverminderd van kracht: veel Werelderfgoederen hebben een nog onontgonnen economisch potentieel. <

24


Daan Bultje [email protected]

“De achterstand van de randstad op Friesland wordt steeds groter” Ferd Crone werd ruim een jaar geleden benoemd tot burgemeester van Leeuwarden. De transitie van dossiertijger naar boegbeeld van de stad is hem goed bevallen. Zeker gezien de dynamische economische omgeving die Crone aantrof.

Voordat Ferd Crone burgemeester werd van Leeuwarden zat hij ruim dertien jaar in de Tweede Kamer namens de PvdA. Daar was hij onder andere financieel woordvoerder en hield hij zich bezig met energie en milieubeleid. Hoewel de burgemeester geacht wordt boven de partijen te staan, komt de opgedane ervaring met het politieke handwerk goed van pas: ‘Veel van mijn opgebouwde kennis kan ik inhoudelijk gezien ook kwijt in deze functie. Je positie is anders maar het achterliggende mechanisme is inhoudelijk gezien vaak hetzelfde. De rol van burgemeester, als boegbeeld van de stad, dat is wel anders want als Kamerlid ben je onderdeel van een politiek spel. Daar sta je nu bestuurlijk meer boven. Maar dat vind ik wel een verrijking van mijn werk.’

Maar gaat het niet kriebelen als u de huidige ontwikkelingen ziet op uw oude portefeuille, zoals de kredietcrisis en vervreemding Essent aandelen? ‘Ik heb nog veel contacten in Den Haag en hoor ook nog wel eens wat. Maar ik heb de knop gewoon omgedraaid en het burgemeesterschap kent dusdanig veel nieuwe uitdagingen... Daar heb ik meer dan genoeg aan. Zeker ook gezien de vele raakvlakken met onderwerpen waar ik me in het verleden mee bezig heb gehouden.’

In welk opzicht? ‘Leeuwarden, maar ook Friesland als geheel, heeft ten opzichte van 25 jaar geleden een enorme modernisering doorgemaakt. Er heeft een verschuiving plaatsgevonden van een overwegend agrarische economie, met daaraan ge-

koppeld de voedingsmiddelenindustrie, richting dienstverlening en industrie. Dat zie je heel sterk in Leeuwarden waar je alleen al 15.000 arbeidsplaatsen hebt in financiële en commerciële dienstverlening. Maar ook de agri-foodindustrie heeft zichzelf enorm gemoderniseerd. Bedrijven als FrieslandFoods en Koopmans Meel zijn wereldwijde exporteurs.

Was dat ook uw beeld van Leeuwarden toen u in beeld kwam voor het burgemeesterschap? ‘Nee, de economie van Leeuwarden is veel dynamischer en actiever dan ik oorspronkelijk dacht. Zeker het complex van economie, scholing en onderzoek. In de afgelopen decennia is er een enorme groei geweest in het Hoger beroepsonderwijs en het MBO. In Leeuwarden

een jaar later

Hoe is het een jaar later met... Ferd Crone?

25

zitten 25.000 tot 30.000 studenten. Je ziet ook dat de hogescholen op steeds meer niveau’s met elkaar samenwerken. Op dit moment schiet de campus uit de grond, wat de nieuwe basis voor samenwerking zal worden. Daar zitten we als stadsbestuur ook bovenop, om straks de schaalvoordelen van de samenwerking tussen die instellingen te incasseren. En op de combinatie van moderne bedrijvigheid en onderwijsinstellingen zetten we nu een kop met bijvoorbeeld Wetsus en Cartesius. Dat is de transitie waar we nu voor staan en die ook hoort bij de moderne economie: het verbinden van wetenschap, hoger onderwijs en het bedrijfsleven. Daar zie ik de komende tien, twintig jaar een hoop werkgelegenheid ontstaan. Wetsus is een mooi voorbeeld. Het is een samenwerkingsverband met de universiteiten van Wageningen, Delft en Enschede. Daardoor zitten er nu 40 promovendi in Leeuwarden. Dat levert compleet nieuwe bedrijvigheid op.’ Crone moet niets hebben van de gedachte dat Friesland kampt met een economische achterstand. ‘Je hebt hier bedrijven waar de randstad van afhankelijk is, alleen al als je het hebt over de financiële dienstverlening. Ik was laatst op bezoek bij ING-Postbank, dat inmiddels uitsluitend ING heet, daar heb je een paar duizend arbeidsplaatsen die helemaal niet verplaatst kunnen worden naar Amsterdam. Sterker nog, in Amsterdam bouwen ze activiteiten af die ze ver-

plaatsen naar Leeuwarden. De randstad loopt feitelijk steeds meer achterstand op ten opzichte van Friesland. Want in de randstad is de arbeidsmarkt te krap, de filedruk is te groot en het woonklimaat is sterk verslechterd. Dus Friesland is de place to be’

Zo wordt er vanuit Den Haag in de regel niet naar Noord-Nederland gekeken. ‘Daarom zeg ik het ook zo. We hebben nu even een dipje door de recessie. Maar je zag tot een half jaar geleden dat ze in de randstad de boel niet meer voor elkaar kregen. Vandaar dat je een aantal bedrijven zoals ING activiteiten zag verplaatsen naar het noorden. Die trend zal zich bij het herstel uit de economische crisis ook weer voortzetten. Daarom is scholing en onderwijs ook zo belangrijk, omdat die arbeidsmarkt kwalitiatief mee moet blijven groeien. Met de combinatie van een goede arbeidsmarkt, een goed woonklimaat en betere bereikbaarheid is Friesland als geheel een zeer aantrekkelijk gebied. De perceptie dat het noorden zo ver weg is van de randstad, dat klopt niet. Ik rij in een uur vanuit Leeuwarden naar Amsterdam.’

De bereikbaarheid van Leeuwarden binnen Friesland is op dit moment toch niet optimaal te noemen? ‘Dat is inderdaad iets waar we de komende tijd mee aan de slag gaan. We gaan voor anderhalf miljard aan investe-

ringsprojecten doen in Leeuwarden. Dan gaat het in de eerste plaats om de Haak om Leeuwarden en het aanpakken van de invalswegen. Dus enerzijds wordt het doorgaande verkeer om de stad geleid en anderzijds wordt de bereikbaarheid van Leeuwarden vergroot. Het geld ligt klaar, de plannen zijn getekend, dus dat gaat nu echt gebeuren.’ Het afgelopen half jaar zag het College van B&W van Leeuwarden twee wethouders vertrekken. Yvonne Bleize werd directeur van het Cartesius Instituut en Marga Waanders is burgemeester geworden van Dongeradeel. Toch voorziet Ferd Crone geen continuïteitsproblemen met betrekking tot de op stapel staande projecten. ‘Eigenlijk heeft de wisseling toevallig plaatsgevonden op het beste moment: de projecten zijn helemaal door de voorbereidingsfases heen, de contracten zijn getekend en wel. De uitvoering is een hele andere fase. Dus precies tijdens de breuk tussen voorbereiding en uitvoering komen de nieuwe mensen. Overigens wisselt de wethouder verkeer en vervoer niet, Gerrit Krol blijft gewoon op zijn post. De continuïteit is gegarandeerd.’ <

26


Elektronisch factureren Staatssecretaris De Jager van Financiën gaat de fiscale regels voor elektronisch factureren sterk vereenvoudigen. In Europees verband werd al gewerkt aan een impuls voor elektronisch factureren, en met deze maatregelen loopt Nederland voorop. VNO-NCW en MKB-Nederland hebben in een reactie aangegeven dat veel geld wordt bespaard wanneer de factuurgegevens door een codering rechtstreeks tussen de administratieve systemen van de leverancier en de afnemer uitgewisseld kunnen worden, waardoor een handmatige verwerking overbodig is. Ook hoeft de ondernemer niet langer aan de belastinginspecteur te melden welke vorm hij of zij gebruikt. Essentieel is dat voor de omzetbelasting de elektronische en de papieren factuur gelijk worden behandeld. De ondernemingsorganisaties pleiten ook voor het stimuleren van grensoverschrijdend elektronisch factureren. Daarvoor is een wijziging van de Europese regels nodig. Marktoriëntatiereis Finland De Kamer van Koophandel organiseert van 24 tot en met 29 mei een handelsreis voor alle ondernemers die zich willen oriënteren op de markt in Finland. Het land, ruim acht keer zo groot als Nederland met 5,3 miljoen inwoners, kende de afgelopen jaren een stabiele economische ontwikkeling. Finland ligt midden in de best presterende Europese regio qua economische groei en innovatie. Door de centrale ligging in Noord-Europa, de historische banden met Rusland en de Baltische Staten, een goed opgeleide beroepsbevolking en veel kennisintensieve bedrijvigheid liggen er voor ondernemers in Noord-Nederland goede marktkansen in Finland. Tijdens de marktoriëntatiereis kunnen contacten gelegd worden in een nieuwe markt of bestaande contacten verstevigd worden. De reis wordt uitgevoerd in het kader van het nieuwe exportproject WiN!, een samenwerking tussen de Kamer van Koophandel Noord-Nederland, Syntens, Business Development Friesland, Dagin en het World Trade Center. Zie voor meer informatie: www.kvk.nl/finland.

Ondergrondse opslag CO2 Bedrijven, kennisinstellingen en overheden in Noord-Nederland willen vanaf 2013 op grote schaal CO2 afvangen en opslaan in deze regio. Dit plan presenteerde Max van den Berg, Commissaris der Koninging van de provincie Groningen op 5 februari namens de Noord-Nederlandse delegatie aan minister Van der Hoeven (EZ) en minister Cramer (VROM). De delegatie bestond uit de drie noordelijke provincies en de bedrijven RWE, Nuon, Gasunie, Akzo Nobel en de NAM. In de komende jaren ontstaat er een extra energievoorziening van circa 7.000 MegaWatt in Noord-Nederland. Dat is genoeg voor alle huishoudens in Nederland. De partijen in Noord-Nederland willen dat die energieproductie gepaard gaat met de afvang en het hergebruik of de opslag van de CO2 die daarbij wordt geproduceerd. Daarmee wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan het nationale klimaatbeleid. De Europese Unie heeft meer dan een miljard euro beschikbaar gesteld voor een aantal proefprojecten voor opvang en opslag van CO2. Minister van der Hoeven (EZ) noemde het een veelbelovende businesscase en prees het tempo. Ze zegde toe dat het Kabinet zijn best zou doen voor Europese financiering voor de projecten.

ACtuAlIteIten

“Schade recessie in noordelijk verband beperken” In reactie op de CPB-prognose dat de Nederlandse economie in 2009 zal krimpen met 3,5%, heeft VNO-NCW Noord bepleit dat noordelijke overheden hun uitgaven van consumptieve aard bevriezen en juist investeringsuitgaven naar voren halen. De CPB-cijfers doen het ergste vrezen voor Noord-Nederland. Hoewel de economische structuur van Noord-Nederland, met veelal kleinere familiebedrijven, ervoor kan zorgen dat de effecten van de recessie hier minder zullen zijn dan elders, moet gewaakt worden voor onderschatting. De cijfers van het CPB werpen de schaduw van groeiende werkloosheid en een toename van faillissementen vooruit. VNO-NCW Noord wil dat de relevante partijen in Noord-Nederland zo snel mogelijk om tafel gaan zitten om noordelijke maatregelen in verband met de recessie af te stemmen. In verband met de concurrentiepositie van bedrijven zal op nationaal niveau zo snel mogelijk een akkoord gesloten moeten worden over loonmatiging en een stimuleringspakket voor het bedrijfsleven. Het gaat wat VNO-NCW Noord betreft onder meer om verruiming van de exportkredietgaranties en van mogelijkheden tot vervroegde afschrijvingen en impulsen voor (wegen)bouw en innovatie. Dit pakket vormt geen blijvende belasting voor de overheidsfinanciën.

Bezem door middelenkast In Drenthe is de inzameling van tenminste 6000 kilo aan overbodige en ongewenste bestrijdingsmiddelen van start gegaan. Het project ‘De bezem door de middelenkast’ is een initiatief van WMD en de provincie Drenthe. Samen met de waterschappen en Vitens willen zij de overbodige en verboden middelen in de bestrijdingsmiddelenkasten terugdringen. In totaal hebben 370 bedrijven aangeven graag hun kast te willen laten controleren.

(advertentie)

Martini Hotel Groningen Al sinds 1871 een gastvrij huis in hartje Stad. Slapen op steenworpafstand van de Martinitoren.

27

In deze rubriek houden we u op de hoogte van de activiteiten van Vno-nCw noord.

Alarmbellen rinkelen Meldpunt Kredietcrisis Via www.meldpuntkredietcrisis.nl brengt VNO-NCW Noord in kaart wat de concrete gevolgen zijn van de kredietcrisis voor ondernemers. Op basis van tientallen reacties zijn de eerste acties ondernomen.

hebben veel bedrijven te kampen met een terugval aan orders. Dit hangt onder andere samen met het in de ijskast zetten van projecten door andere partijen in de keten en het uitstellen van grotere uitgaven door consumenten. In een aantal gevallen leidt de terugval van orders tot tijdelijk overtallig personeel.

termijn meer overheden zullen volgen. VNO-NCW Noord zit regelmatig met lokale en provinciale overheden om tafel, waarbij telkens benadrukt wordt dat de overheid als opdrachtgever blijft investeren. Zo zal gekeken moeten worden of projecten naar voren kunnen worden gehaald.

Vno-nCw noord In ACtIe

Betalingstermijnen Op 7 januari heeft VNO-NCW Noord de website www.meldpuntkredietcrisis.nl gelanceerd. Via deze website kunnen ondernemers aangeven op welke manieren zij geraakt worden door de internationale kredietcrisis. Achterliggende gedachte van het meldpunt is dat in de publieke opinie veelal wordt gesproken over de gevolgen van de kredietcrisis op basis van vermoedens en emoties, maar zelden op basis van concrete gevallen. Via het meldpunt kredietcrisis worden de problemen geïnventariseerd aan de hand waarvan onder andere overleg kan worden gevoerd met de diverse overheden. Sinds de opening van het meldpunt zijn een kleine vijftig reacties binnengekomen, waarvan driekwart uit Noord-Nederland en een kwart uit overig Nederland. Dit aantal is exclusief de reacties van ondernemers uit het werkgebied van VNO-NCW Midden, die via het meldpunt naar een aparte site geleid worden. Qua sectoren waarin de ondernemers actief zijn is de spreiding groot. Het varieert van tussenhandel, woningmarkt, glastuinbouw, industrie, bouw tot en met detailhandel, zakelijke dienstverlening en transport. De meldingen die gedaan worden kunnen grofweg worden ingedeeld in twee categorieën. Enerzijds wordt veelvuldig aangegeven dat het moeilijker is geworden om krediet verstrekt te krijgen. Daarbij stellen de ondernemers onder andere vast dat kredietverstrekkers geneigd zijn risico’s te mijden en de voorwaarden waaronder krediet verstrekt wordt veel scherper zijn dan voorheen. Anderzijds

Naar aanleiding van de meldingen dat bedrijven problemen krijgen met hun liquiditeit, heeft VNO-NCW Noord de noordelijke gemeente- en provinciebesturen opgeroepen hun betalingstermijnen te bekorten. Menig ondernemer heeft te maken met overheidsorganen die de wettelijke betalingstermijn van 30 dagen overschrijden. Daarom is een oproep gedaan aan de noordelijke overheden om te inventariseren welke betalingstermijnen binnen hun organisatie gangbaar zijn. Hierbij is de bestuurders gevraagd deze termijnen zoveel mogelijk te bekorten. Inmiddels hebben Hoogezand-Sappemeer, Kollumerland, Leeuwarden, Menadumadeel, Groningen en Meppel toegezegd dat zij hun betalingstermijn zullen bekorten. VNO-NCW Noord heeft goede hoop dat op korte

Zoals op pagina 4 te lezen valt, wordt landelijk door VNO-NCW hard gewerkt voor maatregelen ter ondersteuning van ondernemers. VNO-NCW Noord gebruikt de signalen via www.meldpuntkredietcrisis.nl om de landelijke lobby te voeden met (geanonimiseerde) voorbeelden uit de praktijk. Op basis van de binnengekomen meldingen zal VNO-NCW Noord in april een ledenbijeenkomst organiseren. Tijdens deze bijeenkomst zullen onderwerpen als kredietverlening en werktijdverkorting aan bod komen. Ook zal een indruk worden gegeven van de projecten die door overheden naar voren worden gehaald met het oog op de crisis. De bijeenkomst zal tijdig worden aangekondigd via de diverse kanalen van de vereniging. <

28


Christel Slim [email protected]

Carrières maken

Ook in 2009 slaat Recruiting Noord de brug tussen studenten die op het punt van afstuderen staan en bedrijven in NoordNederland die carrièremogelijkheden te bieden hebben. Nieuw dit jaar is dat de beurs ook MBO studenten verwelkomt.

shops, sollicitatiegesprekken en speednetwerksessies plaatsvinden. Tijdens de lunch en het diner wordt de deelnemende bedrijven de mogelijkheid geboden om studenten uit te nodigen.

Ontmoetingsplein Recruiting Noord wordt dit jaar voor de derde keer op rij georganiseerd. Op 18 maart wordt tijdens dé carrièrebeurs van het noorden in Martiniplaza een match tot stand gebracht tussen hoog opgeleide jongeren en noordelijke werkgevers. De arbeidsmarkt is volop in beweging. Door de financiële crisis is de zorg over krapte op de arbeidsmarkt vervangen door vrees voor massaontslagen. Toch blijft bij veel bedrijven de vraag naar goed, gekwalificeerd personeel bestaan. Recruiting Noord is oorspronkelijk in het leven geroepen om studenten te stimuleren om te kiezen voor een noordelijke werkgever. Voor het noordelijke bedrijfsleven is het dus juist nu van belang om zich te presenteren op Recruiting Noord: door succesvolle matches kan de zoge-

heten vlucht van hoogopgeleiden uit Noord-Nederland worden tegengegaan. In tegenstelling tot voorgaande edities is Recruiting Noord 2009 gebundeld tot één beursdag. Bovendien zijn dit jaar naast HBO/WO studenten ook MBO studenten vertegenwoordigd. Hiermee wordt ingespeeld op de vraag naar gekwalificeerd personeel van mkb bedrijven in de noordelijke drie provincies. Recruiting Noord biedt werkgevers de mogelijkheid om op verschillende manieren met de studenten in contact te komen. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld een stand huren en zich op die manier presenteren. Ook kunnen bedrijven workshops verzorgen om op die manier in contact te komen met studenten. Tijdens de beursdag zullen diverse work-

Een nieuw element van Recruiting Noord is het International Internship and Career Plaza (ICP) van de Rijksuniversiteit Groningen. ICP is een interactief ontmoetingsplein waar internationaal georiënteerde bedrijven stageplaatsen op een laagdrempelige manier aan studenten van de RUG en Hanzehogeschool kunnen aanbieden. ‘Wisselwerking’ is het kernwoord. Zo worden diverse workshops georganiseerd en bestaat voor bedrijven de mogelijkheid om te speeddaten. Bovendien kunnen de aangeboden stageplaatsen of traineeships van tevoren via een mailinglist verspreid worden onder de studenten. Op het plein kan dan de ontmoeting plaatsvinden. De voertaal op het plein is Engels. De Internship and Career Plaza past binnen het streven van de RUG om inter-

vereniging

18 maart 2009: Recruiting Noord

29

nationaal stage lopen te stimuleren. De huidige generatie studenten is meer en meer internationaal georiënteerd. Nederlandse studenten willen vaker een stage in het buitenland lopen, terwijl in Nederland studerende buitenlandse studenten graag met het Nederlandse bedrijfsleven in contact komen. Tegelijkertijd zoeken studenten die voor hun studie al in het buitenland zijn geweest, juist stageplaatsen in Noord-Nederland. Op de ICP komt u als ondernemer studenten van verschillende nationaliteiten en van verschillende faculteiten tegen. Zo zult u bedrijfkunde-, economie-, letteren, lifescience en rechtenstudenten tegenkomen. Het ICP is uniek omdat het niet alleen over recruitment gaat, maar vooral over de rol van studenten bij het internationaliseren van een bedrijf (bijvoorbeeld als stage). Een belangrijke doelstelling van het ICP is zorgen voor een kennismaking van het

regionale bedrijfsleven met buitenlandse studenten. Juist buitenlandse studenten hebben belangstelling voor stages en onderzoeksopdrachten in onze regio. Zij zijn hier immers al in het buitenland en beschikken ook niet altijd over de financiële middelen om verder te reizen. Aan de RUG studeren 2.300 buitenlandse studenten. Vaak spreken ze vloeiend Engels en soms ook Nederlands. Enkelen doen daarvoor het staatsexamen. Het ICP is mede mogelijk gemaakt dankzij het Akkoord van Groningen. De plaza dient ertoe om netwerken tussen studenten, staf en het internationaal georiënteerde bedrijfsleven structureel vorm te geven. Tijdens en na de dag kunt u gebruik maken van een internetapplicatie die geschikt is om dergelijke netwerken te faciliteren.

(advertentie)

Oosteinde 4b Postbus 145 9300 AC Roden T 050 50 15 455 F 050 50 15 456 www.schuurmans.nl E [email protected]

Aanmelden Recruiting Noord wordt op 18 maart 2009 om 10.00 uur officieel geopend en duurt tot 20.00 uur. U kunt zich aanmelden via de website www.recruitingnoord.nl. Hier kunt u ook terecht voor aanvullende informatie en het volledige programma. Kijk voor meer informatie over het International Internship and Career Plaza op www.rug.nl/ internshipandcareerplaza2009 <

30


Eelco Koehoorn is per 1 januari 2009 benoemd tot directeur Corporate Clients van Friesland Bank. Alvorens hij deze overstap maakte was hij binnen Friesland Bank werkzaam als Directeur Algemene Bank Friesland.

Sylvana Lemmers 25 jaar in dienst van VNO-NCW Noord Op 2 februari werd het heugelijke feit gevierd dat Sylvana Lemmers vijfentwintig jaar in dienst is van VNO-NCW Noord. Sylvana werd in 1979 als secretaresse aangenomen door toenmalig NCW Noord-secretaris Jelmer Bolt. Haar eerste werkzaamheden bestonden uit het handmatig uitzoeken van de postcodes van alle persoonlijke leden. “Gelukkig was het aantal leden in die tijd een vijfde van die van het huidige VNO-NCW Noord” aldus de jubilaris. Na vier jaar uitgeleend te zijn aan het Nederlands Centrum voor Ondernemingsplanning en Innovatie (NCOI), keerde Sylvana weer terug bij NCW Noord en bleef daar ook na de fusie tot VNO-NCW Noord. Haar werkzaamheden varieerden van financiële- en ledenadministratie tot het voeren van het secretariaat van respectievelijk Hans Haerkens en Lambert Zwiers.

Hans Feenstra is benoemd tot de nieuwe voorzitter van de raad van bestuur van het Martini Ziekenhuis in Groningen. Hij is nu nog voorzitter van de raad van bestuur van De Friesland Zorgverzekeraar. Feenstra volgt per 1 april Jack Thiadens op die na tien jaar vertrok. Op diezelfde datum vertrekt Marianne Acampo als lid van de raad van bestuur van het Martini Ziekenhuis Groningen. Ze wordt de nieuwe bestuursvoorzitter van het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk. Acampo was sinds 2005 lid van de Raad van Bestuur. Siebe van der Deen is sinds 12 januari 2009 de nieuwe Algemeen Directeur van Ziengs Schoenen uit Assen. Van der Deen was tot voor kort voorzitter van de ING Bank Regio Noord/Oost Nederland. In deze functie is hij in de afgelopen jaren nauw betrokken geweest bij de retailontwikkelingen binnen het ING-concern en heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan de integratie van de Postbank met de ING-bank. Henk Bleker is door de Raad van Toezicht van RTV Noord benoemd tot de nieuwe directeur van RTV Noord. Bleker is sinds 1999 namens het CDA lid van Gedeputeerde Staten in de provincie Groningen, met als portefeuille Verkeer en Vervoer, Water en Energie. Hij zal op 1 mei 2009 in zijn nieuwe functie beginnen, waarbij hij zal gaan samenwerken met een nog te benoemen hoofdredacteur.

(advertentie)

uw

multitool voor...

Industrieweg 38, 9403 AB Assen | [t] 0592 37 95 55 [e] [email protected] | [i] www.vangorcum.nl

FSC, ISO9001 en ISO14001 gecertificeerd

Personalia

Jeroen Meulendijks vertrekt per 1 maart als directeur van Groningen Airport Eelde. Hij vervulde deze functie gedurende acht jaar. Meulendijks wordt directeur van Vakopleiding Transport en Logistiek in Alphen aan den Rijn. De Raad van Commissarissen van Groningen Airport Eelde zal zich buigen over de invulling van de directie-functie.

31

Welkom nieuwe leden De volgende personen zijn lid geworden van de vereniging:

Drenthe R.J. Auwema Mw L.H. Beijering Brig-gen. C.J.M. van den Heuvel J.L. Kauffeld A. Peerbolte Mw A.J.M. Resink C.R. van Santvoord A.M. van Triest Mw M. Vreugdenhil

Hogeland bedrijfsadvies, Norg Beijering Consulting, Schoonloo 43 Gemechaniseerde Brigade, Steenwijk Stichting Evean Groep, Assen PeoplePro, Assen Resink Advisering & Management, Hoogeveen Marketing Drenthe, Assen CS Vincent van Gogh, Assen Yacht, Zwolle

Friesland W. de Vreeze Mw A. van der Klip Krappel G. Westra drs. A.J. van der Meer RE RO mr. H.C. Odijk Ir. W.F. Schot MRE J. Coombs H. Sikkema B. ter Elst

Caparis NV, Drachten Inplacement, Leeuwarden Stichting Talma Sionsberg, Dokkum Frisian Yacht Club, Marssum Ernst & Young Accountants LLP, Apeldoorn Prins Dokkum BV, Dokkum Van Wijnen Noord B.V., Gorredijk Philips Consumer Lifestyle BV, Drachten Verhoeve Groep Noord, Grou AGC Oosterwolde BV, Oosterwolde

NIEUWE LEDEN

Groningen K. van Twist Groninger Museum, Groningen J.G. Wittmaekers Wittmaekers Beheer BV, Groningen Mw M.A. ter Beek Bos & Bos Catering, Groningen Mw G. van den Wijngaard-Hamer Deloitte, Groningen J.B. Bos UWV, Groningen J. Hofstee Unipartners Groningen, Groningen Mw M. Koek VCD IT Groep, Groningen B.H. Oberink Yspeert vwl Tax Management, Groningen W. Zijlmans ING Bank N.V., Groningen A. Reinsma BDO CampsObers, Groningen K. Postema Feithhuis Exploitatie BV, Groningen T. Cremers Britisch American Tobacco Niemeyer B.V, Groningen. drs W.C.G.M. van Paridon Metsens, Assen Mw R.T. Bos-Brunink Bos & Bos Catering, Groningen J.B. Rekker PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs NV, Groningen J. Dollenkamp AWVN, Groningen Mw C.M. uit de Weerd USG Capacity Beheer BV, Groningen Mw C.I.W. Vooren USG Capacity Beheer BV, Groningen drs.ing. C. Witvliet TechnologieCentrum Noord-Nederland, Groningen

Mw L.H. Beijering

Colofon

Dinsdag 24 februari Het Noord-Nederlands industriedebat Wat is de toekomst van de industrie in Noord-Nederland? De industrie in NoordNederland blijkt meer dan ooit van groot belang voor de economie van NoordNederland. Daarom organiseert VNO-NCW Noord samen met Stichting Industriebeleid en Communicatie (SIC) het Noord-Nederlands Industriedebat. Sprekers: Prof. dr. Dany Jacobs, bijzonder hoogleraar UvA Kees van der Sluijs, plant manager Draka Emmen Jos Pâques, Pâques Balk Eiso Alberda van Ekenstein, CEO Teijin Aramid Plaats: Gasunie-gebouw, Groningen Ontvangst: 15.00 uur Einde: 18.30 uur

NoordNieuws, het magazine van VNO-NCW Noord verschijnt zes maal per jaar en wordt verspreid onder leden in Drenthe, Friesland en Groningen. Jaargang 14 nummer 1 Februari 2009 Oplage 2.000 exemplaren Redactie Daan Bultje (hoofdredacteur) Akke Groenewoud Jan-Willem Lobeek Christel Slim Lambert Zwiers [email protected] Postbus 132 9700 AC Groningen T 050 5343844 F 050 5346145 www.vno-ncwnoord.nl

Prepress, druk en distributie Koninklijke Van Gorcum bv, Assen

agenda

Basisvormgeving studio Tineke Wieringa bno, Haren

Donderdag 26 februari Bedrijfsbezoek De Vries Transport Group De Vries Transport Group behoort tot de grotere internationale, logistieke dienstverleners in Noord-Nederland. De onderneming heeft haar hoofdvestiging in Veendam en nevenvestigingen in Coevorden, Leeuwarden en Rostock (D), Moers (D) en Bor (CZ). Plaats: De Vries Transport Group, Veendam Ontvangst: 15.00 uur Einde: 17.30 uur

Dinsdag 3 maart Havezate bijeenkomst Het podium wordt geboden aan Wim van de Donk, voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Hij is de afgelopen jaren onder het mom “Regeren is vooruitdenken” geregeld aangeschoven in het Torentje van premier Balkenende om te praten over de toekomst van de Nederlandse samenleving. Plaats: De Havixhorst, De Schiphorst Ontvangst: 17.00 uur Einde: 20.30 uur VNO-NCW Noord vertegenwoordigt in Groningen, Friesland en Drenthe 12.000 bedrijven waarbij ruim 1.400 persoonlijke leden de harde kern van de vereniging vormen. Genoemde bedrijven representeren tachtig procent van de werkgelegenheid in de marktsector. Zestig procent van het ledenbestand zijn mkbbedrijven.

Donderdag 5 maart Internationaliseringscongres NoordNederland Go foreign, leap forward Tijdens het inetrnationaliseringscongres van AIESEC en VNO-NCW Noord staan de kansen van internationalisering voor noordelijke ondernemers centraal. Er zal aandacht besteed worden aan de intercul-

turele verschillen en overeenkomsten in de internationale handel. Wat betekent dit voor u als ondernemer betekent en welke stappen kunt u nemen om uw kennis van de verschillen en overeenkomsten zo optimaal mogelijk te gebruiken. Sprekers: Max van den Berg, Commissaris van de Koningin Groningen Bert Panman, Gasunie Rob van der Ploeg, Nederland-Rusland Centrum Rikus Jager, CDA TweedeKamerlid Plaats: Gasunie, Groningen Ontvangst: 12.00 uur Einde: 18.30 uur Donderdag 5 maart Lunchbijeenkomst voor vrouwelijke leden Vrouwen zijn te bescheiden, ze steken hun vinger niet op. Dat is hét bekende argument voor het ontbreken van vrouwen in de top. We kunnen het niet meer aanhoren. Hoezo onzichtbaar? Het m/v-debat verdient blijvend aandacht. Daarom deelt Anja Kanters als sprekend voorbeeld haar persoonlijke ervaringen. Spreker: Anja Kanters, directeur van Donker BV Plaats: De Paalkoepel, Haren Ontvangst: 11.30 uur Einde: 14.15 uur Dinsdag 10 maart Net wakker, netwerken De ontbijttafel wordt gedekt voor 15 ondernemers die allemaal de mogelijkheid krijgen zich in drie minuten aan hun tafelgenoten te presenteren. Plaats: Infrahuis, Groningen Ontvangst: 07.45 Einde: 09.00 beperkte deelname Donderdag 12 maart Bedrijfsbezoek VDL Stud ‘Passie voor paarden groeit uit tot visie binnen de paardenfokkerij’ Spreker: Wiepke van de Lageweg, directeur-eigenaar VDL Stud Plaats: VDL Stud, Bears Ontvangst: 14.00 uur

NOORDNIEUW MAGAZINE VAN

VNO-NCW NOORD

MAGAZINE VAN

VNO-NCW NOORD

JAARGANG 13 NUMME R 1 > 2008

S


NOORDNIEUW

S NOORDNIEUW MAGAZINE VAN

VNO-NCW NOORD

S


5x noordnieuws voor  37,50 no oo or rd de eLi e Lijk jk bedrijfs fsLeven heLpt pt derde WereL d

HigH Voltage! Noordelijk bed rijfsle eVeN Vo oll e eNergie

> Waddenfon ds lijkt Wel een kansspel > foppe de Haan: Het benutten van jong talen t > Meer onder neMers nodig ne in politiek > frisHeid b brussel verra st

cultuur als kr

acht

leden van vno-ncW noord krijgen het magazine noordnieuws gratis thuis gestuurd. maar het is voor niet-leden nu ook mogelijk om via een los jaarabonnement op de hoogte te blijven van: > de wapenfeiten en standpunten van vno-ncW noord > de achtergronden bij actuele onderwerpen > de verhalen uit de praktijk van ondernemers > groen licht voor vogeltrek nam redt trekvog els met nieuwe techniek > eenSgeZinD over geMeenteliJ ondernemers ke herinD laten hun

> ZiJ trokken De the making of

stem horen

te weinig studente

MAGAZINE VAN

VNO-NCW NOORD

S

NOORDNIEUW S

de lijn

n willen onderne

men

MAGAZINE VAN

> Randstad is geen eiland

VNO-NCW NOORD

Langetermijnvisie beïnv beïnvLoe

> gRoningen moet beoogde tramLijn

> BReekijzeR aanpak LokaLe

van spoo spooR wisse

len

geen verbeter

Wouter van dieren:

> Regel matig


dt noord-nederLand ing

aan de sLag met

regeLdruk hot

ambities

issue

> InvesterIngen

In provIncIale

> ZuIderZeewerk

een jaar, 5 nummers,  37,50

en lokale Infrast

ructuur blIjven

ers uIt stadska

arde bewIjZen

ook zeer geschikt om collega-ondernemers kennis te laten maken met vno-ncW noord

Vlammend no

Het noorden > Regiospecifiek pakket: > “Het Jsf-pRo gRamm

In tIjd van crIsIs de noordelIjke

ontwIkkelIngs

as

ord-nederlan

als energiepo

ort

Nog geeN ceNtime

d

teR iNfRastRuctuu

a is Nu al eeN

> BaaNveRleNgiN

gRoot succes

g eelde: kNaRse

> oNdeRNemeRsg

achter

naal

> snn moet meerwa > emmen, volwaa

rdIge plek langs

Nde RadeReN vaN

ala 2008: vaN BacH

Ja,


eling

liJn

hier trekken we

> ZonDerneMe rS

NOORDNIEUW

R aaNgelegd

vooR NedeRla

Nd”

staat

tot BliNg

✂ ik neem tot wederopzegging een jaarabonnement op NoordNieuws (5 nrs) voor  37,50 Mijn gegevens zijn: Naam Bedrijf adres Postcode

Plaats

Telefoonnummer

e-mailadres

Handtekening

datum

❑ Graag ontvang ik ook vrijblijvend een informatiepakket van VNo-Ncw Noord stuur deze antwoordkaart (zonder postzegel) naar: VNo-Ncw Noord, antwoordnummer 326, 9700 VB Groningen

Ja,

✂ ik geef een jaarabonnement op NoordNieuws (5 nrs) cadeau voor  37,50 Mijn gegevens zijn: Naam Bedrijf adres Postcode

Plaats

Telefoonnummer

e-mailadres

Het cadeau abonnement is bestemd voor: Naam Bedrijf adres Postcode

Plaats

Telefoonnummer

e-mailadres

Handtekening

datum

❑ stuur deze persoon tevens vrijblijvend een informatiepakket van VNo-Ncw Noord stuur deze antwoordkaart (zonder postzegel) naar: VNo-Ncw Noord, antwoordnummer 326, 9700 VB Groningen

Meldpunt Kredietcrisis De gevolgen van de internationale kredietcrisis worden steeds duidelijker zichtbaar. Zeker ook in het bedrijfsleven. Zowel de regionale verenigingen als VNO-NCW treden in overleg met de diverse overheden over maatregelen om de economie en bedrijven te stimuleren. Voor een effectief overleg is het essentieel om voorbeelden uit de praktijk te hebben. Zo kan zichtbaar gemaakt worden waar ondernemers behoefte aan hebben en op welke manieren zij geraakt worden door de kredietcrisis. Het kan gaan om problemen rond kredietverlening, personeelszaken, etcetera. Daarom stellen wij ondernemers via deze site in de gelegenheid melding te maken van knelpunten die het gevolg zijn van de kredietcrisis. Ga naar www.meldpuntkredietcrisis.nl en selecteer daar de provincie waarin uw onderneming gevestigd is. Vervolgens kunt u aangeven tegen welke problemen u aan loopt als gevolg van de kredietcrisis.

Meldpuntkredietcrisis.nl is een initiatief van VNO-NCW Noord

www.meldpuntkredietcrisis.nl

NOORDNIEUWS. Noord-Nederland en de wereldwijde crisis MAGAZINE VAN VNO-NCW NOORD JAARGANG 14 NUMMER 1 > 2009

Recommend Documents