Significant Thorbeckelaan 91 3771 ED Barneveld +31 342 40 52 40
Noodplan streekconcessies Stadsregio Amsterdam Maatregelen voor continuïteit van openbaar vervoer
Waterland
Zaanstreek
Amstelland-Meerlanden
Stadsregio Amsterdam Barneveld, 2 december 2014 Referentie: KI/rg/14.273 Versie: DEFINITIEF v1.1 Auteur(s): Bob Theloesen, Koen Idzenga en Fredo Schotanus
KvK 3908 1506
[email protected] www.significant.nl
Inhoudsopgave Managementsamenvatting
4
1.
Inleiding
7
1.1
Achtergrond en totstandkoming
7
1.2
Toepassingsbereik van het noodplan
7
1.3
Leeswijzer
8
Kaders en achtergronden
10
2.1
Bevoegdheden van de stadsregio in geval van faillissement van de concessiehouder
10
2.1.1
De bevoegdheid tot het al dan niet verlenen van goedkeuring aan een
2.
3.
concessieoverdracht
10
2.1.2
De bevoegdheid tot het intrekken en schorsen van een verleende concessie
11
2.1.3
De bevoegdheid tot het verlenen van een 'noodconcessie'
11
2.2
Rol en taak van de curator
12
2.3
Invloed van de taak van de curator op mogelijke oplossingen
12
2.4
Alternatieven voor een concessieoverdracht
13
Preventieve maatregelen
15
3.1
Organisatorische voorbereidingen Stadsregio
15
3.1.1
Organisatorische ophanging van het noodplan binnen de Stadsregio
15
3.1.2
De samenstelling van een Operationeel Team
15
3.1.3
Budgetreservering en (onder)mandatering ten behoeve van snelle besluitvorming
16
3.2
Activiteiten in de dagelijkse praktijk van de Stadsregio
17
3.2.1
Toepassen van lessen uit eerdere aanbestedingen
17
3.2.2
Dossieropbouw in het kader van strategisch concessiebeheer
18
3.3
Preventieve maatregelen voor continuïteit openbaar vervoer direct na faillissement
19
3.3.1
Uitgangspunt: de reiziger ondervindt zo min mogelijk hinder van een faillissement
19
3.3.2
Preventieve maatregelen voortzetting openbaar vervoer eerste (2) weken na een faillissement
20
3.3.3
Informatiepakket voor curator
22
3.3.4
Service aan de reiziger
24
3.4
Preventieve maatregelen voor de invulling van de noodconcessie
25
3.4.1
Voorkeursvariant in geval van faillissement: ‘transparante wijze’ van concessieverlening
3.4.2
4.
26
Terugvalscenario indien ‘transparante wijze’ van concessieverlening niet leidt tot resultaat
27
3.5
Financiële aspecten
28
3.5.1
Organisatorische kosten
28
3.5.2
Inventariseren kosten continueren van abonnementen
28
3.5.3
Budget voor noodconcessies vaststellen
29
3.5.4
Werkinstructies financiële afdeling opstellen
29
3.5.5
Continue financiële monitoring
30
Voorbereidende maatregelen
31
4.1
Signalen die aanleiding geven tot voorbereidende maatregelen
31
4.2
Mogelijke maatregelen voor het afwenden van een faillissement
31
Inhoudsopgave
Pagina 2 van 39
5.
4.3
Activiteiten ten behoeve van voorbereidende maatregelen
32
4.3.1
Installeren Operationeel Team
32
4.3.2
Controle bekendheid noodplan
32
4.3.3
Overleg met concessiehouder over maatregelen afwenden faillissement
32
4.3.4
Communicatie naar belanghebbenden
32
4.3.5
Contact leggen met Rechtbank Amsterdam
32
4.3.6
Uitwerken nooddienstregelingsvarianten
33
4.3.7
Strategie leveranciers en beschikbaarheid activa uitwerken
33
4.3.8
Opvolging geven aan concessiespecifieke voorwaarden en bepalingen
33
4.3.9
Actualiseren en aanvullen informatiepakket curator
33
4.3.10 Opzet ‘transparante wijze’ verlenen noodconcessie
34
4.3.11 Model memo opstellen voor portefeuillehouder en dagelijks bestuur
34
4.3.12 Reizigerscommunicatie voorbereiden
34
4.3.13 Instrueren afdeling Financiën
35
4.3.14 Communicatie aan personeel vervoerder voorbereiden
35
Uitvoerende maatregelen
36
5.1.1
In gang zetten scenario’s uit noodplan en Operationeel Team fulltime activeren
36
5.1.2
Structurele communicatie met portefeuillehouder en dagelijks bestuur
36
5.1.3
Contact opnemen met curator
36
5.1.4
Betalingen aan concessiehouder staken
36
5.1.5
Informatiepakket actualiseren en overhandigen aan curator
37
5.1.6
Afronden documenten procedure noodconcessie
37
5.1.7
Communicatie aan personeel concessiehouder starten
37
5.1.8
Nooddienstregeling activeren
37
5.1.9
Start uitvoering reizigerscommunicatie
38
5.1.10 Starten met de ‘transparante wijze’ van concessieverlening en intrekken van de (lopende) concessie
Inhoudsopgave
38
Pagina 3 van 39
Managementsamenvatting In de sessie Verkeer- en Vervoer, voorafgaand aan de Regioraad van 24 juni jongstleden, is er een vraag gesteld over een ‘calamiteitenplan’ bij een eventueel faillissement van een vervoerder. Dit naar aanleiding van een passage in het ‘jaarverslag en jaarrekening 2013’ van de Stadsregio Amsterdam, waarin is geconstateerd dat de Stadsregio een noodplan beschikbaar moet hebben om bij een faillissement het vervoer te regelen. Met de aandacht voor de vervoerder EBS aan het begin van 2014, werd het belang van een dergelijk noodplan extra onderstreept. Dit noodplan is van toepassing op de streekconcessies die onder de bevoegdheid van de Stadsregio vallen. Het is specifiek geschreven voor de concessies die via een aanbestedingsprocedure zijn verleend. Dit noodplan is niet van toepassing op de concessie Amsterdam. Voor deze concessie, die via inbesteding aan GVB is verleend, liggen de bevoegdheden, verantwoordelijkheden en risico’s anders dan bij de streekconcessies. In het noodplan zijn drie fases onderscheiden: a.
De fase van preventief handelen; die aanvangt na vaststelling van dit noodplan door het dagelijks bestuur. De fase van preventief handelen gaat over te nemen acties om voorbereid te zijn op een mogelijk faillissement en worden voor alle streekconcessies doorlopen;
b.
De fase van voorbereidend handelen; die start nadat er concrete signalen over een faillissement zijn ontvangen door de Stadsregio. Voorbereidende maatregelen worden uitgevoerd om een mogelijk faillissement af te wenden, dan wel de gevolgen van het (mogelijk) aanstaand faillissement zoveel als mogelijk te beperken;
c.
De fase van en na het faillissement; hierbij wordt onderscheid gemaakt naar de dag van en de eerste dag na het uitspreken van het faillissement, de periode vlak na het uitspreken van het faillissement door de rechtbank tot en met ongeveer twee maanden nadien en de periode tot het ingaan van een nieuwe concessie, met een nieuwe vervoerder na het afronden van een reguliere aanbesteding.
De preventieve fase In de preventieve fase moet ervoor worden gezorgd dat de organisatie van de Stadsregio klaar is voor de uitvoering van het noodplan. Duidelijk moet zijn wat de status is van het noodplan, wie onderdeel uitmaakt van het Operationeel Team - dat belast zal zijn met de uitvoering van het noodplan - en er moet gezorgd worden voor budgetreservering en de juiste mandatering ten behoeve van besluitvorming, zodat snel gehandeld kan worden in de voorbereidende fase en de fase van het faillissement. Daarnaast zijn er in de preventieve fase ook activiteiten die ‘in de dagelijkse praktijk’ van de Stadsregio moeten worden uitgevoerd. Hierbij gaat het om het inbouwen van voldoende waarborgen bij aankomende aanbestedingen om een eventueel faillissement zo veel als mogelijk te kunnen voorkomen. Dit deed de Stadsregio altijd al, maar met de inzichten van de afgelopen periode kan dit verder worden aangescherpt. Daarnaast wordt er in het kader van het strategisch concessiebeheer relevante informatie verzameld die gebruikt kan worden in het geval van een faillissement, maar ook nuttig is in het dagelijks
0. Managementsamenvatting
Pagina 4 van 39
concessiemanagement, zoals financiële informatie en informatie over voor de vervoerder kritische leveranciers. In de preventieve fase zal de Stadsregio een aantal relevante keuzes moeten maken die bepalend zijn voor de verder uit te voeren activiteiten bij een eventueel faillissement. Een uitgangspunt dat de Stadsregio hanteert in dit noodplan, is dat de reiziger zo min mogelijk hinder mag ondervinden van een faillissement. Continuïteit van het OV heeft dan ook de hoogste prioriteit. Hiertoe moet de Stadsregio zo goed mogelijk voorbereid zijn op haar rol richting relevante partijen bij een faillissement, waaronder de curator. Om de curator zo goed mogelijk te informeren en te ondersteunen bij het nemen van beslissingen, stelt de Stadsregio een informatiepakket voor de curator op. De Stadsregio heeft als voorkeursscenario dat de concessie (eventueel door de curator) wordt overgedragen aan een andere vervoerder. Als dat niet mogelijk blijkt te zijn, wordt in overleg met de curator geprobeerd het OV voort te zetten tot een noodconcessie is verleend na een ‘transparante procedure’. Indien de curator hier niet aan mee wil of kan werken, zal de Stadsregio de (huidige) concessie intrekken en noodmaatregelen treffen om een afgeslankte vorm van het OV zo goed mogelijk te waarborgen, totdat de noodconcessie ingaat. Communicatie naar de reizigers is essentieel in tijden van een (mogelijk) faillissement. De Stadsregio neemt na een faillissement de verantwoordelijkheid op zich om die communicatie te verzorgen. Daarnaast heeft de Stadsregio bepaald dat maand- en jaarkaarthouders in principe kunnen blijven reizen met hun abonnement mits dit technisch haalbaar is en de Stadsregio en de curator het hierover eens worden. Om de ‘transparante procedure’ van concessieverlening voor de noodconcessie zo snel en goed mogelijk vorm te kunnen geven, heeft de Stadsregio keuzes gemaakt ten aanzien van opbrengstverantwoordelijkheid, omgang met het personeel, activa, het lijnennet, de looptijd van de noodconcessie, aanvullende eisen, het subsidiebedrag en de gunningssystematiek. De Stadsregio heeft er expliciet voor gekozen om nog niet alle aanbestedingsdocumentatie in conceptvorm gereed te hebben. Voorbereidende en uitvoerende maatregelen Voorbereidende maatregelen zijn erop gericht om, vanuit het perspectief van de Stadsregio, een (mogelijk) aanstaand faillissement van een concessiehouder zo goed mogelijk op te kunnen vangen met zo min mogelijk overlast voor de reiziger. Het betreft hier de fase waarin er concrete signalen zijn dat een faillissement aanstaande lijkt te zijn tot aan het moment waarop daadwerkelijk een faillissement is uitgesproken. Signalen die aanleiding geven tot het treffen van voorbereidende maatregelen zijn divers en kunnen niet uitputtend worden benoemd. Mogelijke signalen zijn bijvoorbeeld meerdere perioden achtereen een negatieve financiële trendlijn in de prestatiesheet van een concessiehouder, aanvullende eisen van financiers van de concessiehouder, geruchten in het veld of signalen van de concessiehouder zelf. Indien de signalen dusdanig concreet zijn dat het starten van de voorbereidende maatregelen nodig is, wordt eerst, veelal in samenspraak met de betreffende concessiehouder, gekeken of er maatregelen getroffen kunnen worden om een faillissement af te wenden.
0. Managementsamenvatting
Pagina 5 van 39
Er zijn diverse activiteiten die in het kader van de voorbereidende maatregelen moeten worden uitgevoerd. Dit varieert van onder meer de organisatorische aspecten als het installeren van het Operationeel Team en communicatie met belanghebbenden tot overleg met de concessiehouder, het voorbereiden van de procedure voor het verlenen van de noodconcessie en voorbereidingen ten aanzien van reizigerscommunicatie. Tijdens de fase van en na het faillissement worden al deze voorbereidende maatregelen daadwerkelijk ten uitvoer gebracht als uitvoerende maatregelen; alle activiteiten zijn dusdanig ver voorbereid dat ze kunnen worden ‘uitgerold’ bij een daadwerkelijk faillissement van de concessiehouder. Het Operationeel Team zal dan fulltime operationeel zijn. Status noodplan In het noodplan zijn de uit te voeren activiteiten allemaal benoemd, maar nog niet gedetailleerd uitgewerkt. Soms omdat activiteiten pas aanvangen bij een dreigend faillissement en soms omdat voor de uitwerking van de activiteiten, aanvullende besluiten van het dagelijks bestuur nodig zijn. Alvorens deze besluiten voor te leggen, is het logisch om eerst dit noodplan met de voorgestelde keuzes en uit te werken acties aan het dagelijks bestuur voor te leggen. Hoewel in het noodplan nog niet alle acties uitgewerkt zijn, kan er met het voorliggende plan al wel snel en tijdig worden geschakeld als er nood aan de man is. Het noodplan voorziet immers in een strategie, gedefinieerde activiteiten en in de uitwerking van een aantal ingewikkelde juridische aspecten. Op eventualiteiten is de Stadsregio dan ook al veel beter voorbereid dan voorheen.
0. Managementsamenvatting
Pagina 6 van 39
1.
Inleiding
1.1
Achtergrond en totstandkoming
In de sessie Verkeer- en Vervoer, voorafgaand aan de Regioraad van 24 juni jongstleden, is er een vraag gesteld over een calamiteitenplan bij een eventueel faillissement van een vervoerder. Dit naar aanleiding van een passage in het ‘jaarverslag en jaarrekening 2013’ van de Stadsregio Amsterdam. Het ‘jaarverslag en jaarrekening 2013’ schrijft op bladzijde 83: “Er is een kans dat een vervoerbedrijf, dat binnen de Stadsregio Amsterdam het openbaar vervoer verzorgt, failliet gaat. De mogelijke gevolgen kunnen zijn dat de bediening op straat in de betreffende concessie komt stil te vallen …. Maatschappelijk en politiek is het niet aanvaardbaar dat bij een faillissement er geen openbaar vervoer meer zou zijn. De Stadsregio zal dus een calamiteitenplan beschikbaar moeten hebben om het vervoer te regelen en de daarvoor benodigde middelen beschikbaar houden.” De vraag uit de voorsessie werd gesteld vanwege de aandacht voor de vervoerder EBS aan het begin van 2014. Daarbij werd meerdere malen in de media gezinspeeld op een mogelijk faillissement van de vervoerder EBS. Het dagelijks bestuur van de Stadsregio Amsterdam (hierna: Stadregio) stelt dat vanaf het najaar van 2013 voortdurend nagedacht is over wat er kan gebeuren bij een eventueel faillissement van de vervoerder. De berichtgeving in de media was voor de Stadsregio aanleiding om op dat moment een aantal voorzorgsmaatregelen te nemen. Deze voorzorgsmaatregelen waren vooral gericht op de concessie Waterland, waren ad-hoc genomen en waren geen onderdeel van een groter ‘noodplan’. Met de passage uit ‘het jaarverslag en jaarrekening 2013’ heeft het dagelijks bestuur echter onderkend dat er een structureel plan moest komen. Dit is het voor u liggende noodplan geworden. In dit noodplan is per fase, per onderwerp en scenario gedetailleerd uitgewerkt wat er op welk moment door wie moet worden gedaan.
1.2
Toepassingsbereik van het noodplan
Dit noodplan is van toepassing op de streekconcessies die onder de bevoegdheid van de Stadsregio Amsterdam vallen. Het is specifiek geschreven voor de concessies die via een aanbestedingsprocedure zijn verleend. Dit noodplan is niet van toepassing op de concessie Amsterdam. Voor deze concessie, die via een procedure van onderhandse gunning aan GVB is verleend, liggen de bevoegdheden, verantwoordelijkheden en risico’s anders dan bij de streekconcessies. De gemeente Amsterdam is 100% aandeelhouder van GVB. Via de gemeente als aandeelhouder kan de Stadsregio doorslaggevende zeggenschap uitoefenen op GVB. Deze zeggenschap is een wettelijk vereiste voor onderhandse gunning en is vastgelegd in een overeenkomst tussen de Stadsregio en de gemeente Amsterdam. Ten opzichte van andere OV-bedrijven heeft GVB een lager risicoprofiel door de grote betrokkenheid van de Stadsregio in de kapitaalinvesteringen en door de langlopende concessie (tot maximaal eind 2024).
1. Inleiding
Pagina 7 van 39
Gelet hierop is het risico van een faillissement van GVB als gering aan te merken. In het (theoretische) geval deze situatie zich toch voordoet, dan is vanwege de grote betrokkenheid van zowel de Stadsregio als de gemeente Amsterdam bij GVB, een andere aanpak vereist dan in de streekconcessies. Tot het toepassingsbereik van het noodplan horen op dit moment de navolgende concessies van de Stadsregio: a.
Amstelland-Meerlanden (2008-2018), vervoerder Connexxion;
b.
Zaanstreek (2011-2019), vervoerder Connexxion;
c.
Waterland (2012-2020), vervoerder EBS.
Dit noodplan is toepasbaar voor alle drie de concessies onder verschillende omstandigheden. Als het noodplan in werking treedt, zullen sommige maatregelen ongeacht de concessie op één en dezelfde manier worden uitgevoerd voor alle drie de concessies. De uitvoering van andere maatregelen zijn concessiespecifiek. De concessies kennen immers hun verschillen. De ene concessie is groter dan de andere, de ene vervoerder is de andere niet. Ook in de kenmerken van het vervoer zijn er de nodige verschillen. Een alternatief zoeken voor duizenden reizigers op één busverbinding is een andere uitdaging dan een alternatief zoeken voor een beperkt aantal reizigers op minder druk bezette lijnen. En een alternatief zoeken voor reizigers buiten het invloedsgebied van bijvoorbeeld een treinstation is weer anders dan een alternatief zoeken voor reizigers in de nabijheid van een treinstation. Daarnaast heeft de Stadsregio te maken met de eisen en wensen van de verschillende stakeholders zoals de gemeenten, maar bijvoorbeeld ook de luchthaven Schiphol. Dit vraagt dus om concessiespecifieke invulling van maatregelen die generiek, voor alle drie de concessies, in dit noodplan zijn uitgewerkt.
1.3
Leeswijzer
In het noodplan is onderscheid gemaakt naar drie fasen. Deze fasen en eventuele deelfasen worden hieronder toegelicht. d. De fase van preventief handelen. Deze fase wordt voor alle drie de streekconcessies doorlopen en vangt per direct aan en eindigt op het moment waarop de Stadsregio of een van haar stakeholders concrete signalen ontvangt dat de kans op een faillissement bij de vervoerder van één van de concessies aanwezig is. e. De fase van voorbereidend handelen. In deze fase moeten er voor de concessie, waarover concrete signalen over faillissement zijn ontvangen, voorbereidende maatregelen worden uitgevoerd om de gevolgen van het (mogelijk) aanstaand faillissement zoveel als mogelijk te beperken. Hierbij wordt er onderscheid gemaakt in twee perioden: i.
De periode dat de Stadsregio maatregelen onderzoekt en neemt om een faillissement af te wenden. Gelijktijdig worden er voorbereidende maatregelen genomen voor het geval het faillissement daadwerkelijk een feit wordt;
ii. De periode waarin duidelijk wordt dat de genomen maatregelen niet voldoende effect sorteren, waardoor het aanvragen van uitstel van betaling/faillissement onafwendbaar lijkt te zijn. Deze periode zal in de praktijk enkele dagen tot enkele weken kunnen duren.
1. Inleiding
Pagina 8 van 39
f.
De fase van en na het faillissement. Deze fase kent drie perioden: i.
De dag van en de eerste dag na het uitspreken van het faillissement, waarop de Stadsregio door de rechtbank, de curator of de concessiehouder wordt geïnformeerd over het daadwerkelijk uitspreken van het faillissement door de rechtbank;
ii.
De periode vlak na het uitspreken van het faillissement door de rechtbank tot en met ongeveer twee maanden nadien;
iii.
De periode tot het ingaan van een nieuwe concessie, met een nieuwe vervoerder. Dit betreft de periode nadat de Stadsregio weer in een rustiger vaarwater is gekomen en er een vervoerder is die tot aan de gunning van de nieuwe concessie het vervoer in het concessiegebied zal verzorgen door een ‘noodconcessie’.
In figuur 1 zijn de verschillende fasen en subfasen weergegeven. De duur van de verschillende fasen in verhouding tot elkaar is hierbij geen vaste afspiegeling van hoe dit in de praktijk zal zijn. Elke fase kan langer of korter duren en is weer afhankelijk van de specifieke situatie. Start concessie
Maatregelen niet afdoende
a. Preventief
Aanbesteding
b. Voorbereidend Signalen mogelijk faillissement
Noodconcessie
c. Faillissement
Faillissement en noodmaatregelen
Figuur 1. De verschillende fasen en subfasen
In hoofdstuk 3 zijn de activiteiten en keuzes die in de eerste fase, de preventieve fase, uitgevoerd en gemaakt moeten worden uitgewerkt. In hoofdstuk 4 wordt de tweede, de voorbereidende fase, toegelicht en in hoofdstuk 5 wordt de derde fase, de fase van het faillissement beknopt toegelicht. Het aantal uitgewerkte activiteiten en de detaillering hiervan is nog beperkt, omdat de invulling sterk af hangt van de daadwerkelijke situatie zoals deze ontstaat na het uitspreken van het faillissement. Allereerst beschrijft hoofdstuk 2 de belangrijkste kaders en achtergronden bij een mogelijk faillissement.
1. Inleiding
Pagina 9 van 39
2.
Kaders en achtergronden
Voordat we nader ingaan op de verschillende fasen zoals die beschreven zijn in de inleiding van dit noodplan, is het relevant om meer kaders en achtergronden te kennen bij de situatie van een faillissement van een vervoerder, bekend te zijn met onder meer het proces, de terminologie et cetera. Dat is het doel van dit hoofdstuk. We gaan eerst in op wat de bevoegdheden van de stadsregio in geval van faillissement van de concessiehouder (paragraaf 2.1). Vervolgens wordt achtereenvolgens stilgestaan bij de rol en de taak van een curator (paragraaf 2.2) en de invloed van de taak van de curator op mogelijke oplossingen (paragraaf 2.3). Tot slot beschrijven we enkele alternatieven voor overdracht van de concessie (paragraaf 2.4).
2.1
Bevoegdheden van de stadsregio in geval van faillissement van de concessiehouder
Wanneer een concessiehouder failliet gaat, komen het dagelijks bestuur van de Stadsregio op grond van de door haar verleende concessiebesluiten verschillende bevoegdheden toe om de continuïteit van het openbaar vervoer te waarborgen. De Stadsregio is bevoegd om: a.
Al dan niet haar goedkeuring te verlenen aan een concessieoverdracht door de curator;
b.
Te besluiten tot intrekking en schorsing van de verleende concessie; en
c.
Te besluiten tot het verlenen van een 'noodconcessie'.
1
2
3
In deze paragraaf van het noodplan worden de bevoegdheden van de Stadsregio in geval van faillissement van de concessiehouder geplaatst binnen het daarvoor geldende wettelijk kader. Naast de reeds besproken Faillissementswet, zijn in dit licht voorts van belang Verordening (EG) Nr. 1370/2007 (hierna: 'PSOVerordening') en enkele bepalingen uit de Wet personenvervoer 2000 (hierna: 'Wp 2000'). Hoewel noch de PSO-Verordening noch de Wp 2000 artikelen bevat die uitdrukkelijk een faillissementssituatie noemen, valt uit de toelichtende stukken af te leiden dat zekere bepalingen wel zijn opgesteld tegen de achtergrond van een (mogelijk) faillissement van de concessiehouder. 2.1.1
De bevoegdheid tot het al dan niet verlenen van goedkeuring aan een concessieoverdracht
Artikel 41, eerste lid, Wp 2000 bepaalt dat een concessiehouder de door hem gehouden concessie kan overdragen aan een andere vervoerder. Op grond van de verleende concessiebesluiten is de Stadsregio bevoegd om al dan niet haar goedkeuring te geven aan een dergelijke concessieoverdracht. Deze bevoegdheid volgt ook uit artikel 41, derde lid, Wp 2000.
1
Artikel 45 Concessie Zaanstreek; artikel 44 Concessie Amstelland-Meerlanden; artikel 50 Concessie Waterland.
2
Artikel 44, eerste en tweede lid, Concessie Zaanstreek; artikel 43, eerste en tweede lid, Concessie Amstelland-
Meerlanden; artikel 49, eerste en tweede lid, Concessie Waterland. 3
Artikel 44, tweede lid, Concessie Zaanstreek; artikel 43, tweede lid, Concessie Amstelland-Meerlanden; artikel 49, tweede
lid, Concessie Waterland.
2. Kaders en achtergronden
Pagina 10 van 39
Uit de wetsgeschiedenis van de Wp 2000 blijkt dat de wetgever heeft beoogd overdracht van een 4
openbaarvervoerconcessie mogelijk te maken in geval van faillissement van de concessiehouder. De PSOVerordening bevat geen bepalingen die de overdracht van een openbaarvervoerconcessie regelen. Echter, als algemeen uitgangspunt van het (Europese) aanbestedingsrecht geldt dat er geen 'wezenlijke wijziging' mag plaatsvinden van de concessie zonder dat een nieuwe aanbestedingsprocedure georganiseerd wordt. Dit uitgangspunt geldt ook in geval van een faillissement. De Stadsregio zal bij gebruikmaking van haar bevoegdheid tot het al dan niet verlenen van goedkeuring aan een concessieoverdracht erop toezien dat de concessieoverdracht in overeenstemming is met het recht. De door de Stadsregio verleende concessies bepalen tevens dat de Stadsregio bevoegd is voorwaarden te 5
verbinden aan haar besluit tot goedkeuring van de concessieoverdracht. Dit noodplan bevat onder meer de voorwaarden waaronder de Stadsregio in beginsel bereid zal zijn haar medewerking te verlenen aan een concessieoverdracht door de curator. 2.1.2
De bevoegdheid tot het intrekken en schorsen van een verleende concessie
Artikel 43, eerste lid, Wp 2000 bepaalt dat een concessie kan worden ingetrokken wanneer blijkt dat de concessiehouder de concessie niet naar behoren uitvoert. Hiervan zal in het algemeen sprake zijn in een faillissementssituatie. Dit is slechts anders indien de curator besluit om 'door te rijden' en uitvoering te (blijven) geven aan de concessie in ongewijzigde vorm. De door de Stadsregio verleende concessiebesluiten bevatten evenwel een bevoegdheid voor de Stadsregio om een concessiebesluit in te trekken indien de concessiehouder in staat van faillissement wordt verklaard.
6
Artikel 43, tweede lid, Wp 2000 bepaalt dat een besluit tot intrekking van een concessie in werking treedt dertien weken na bekendmaking van dat besluit. In de door de Stadsregio verleende concessiebesluiten is bepaald dat de concessiehouder direct na bekendmaking van een dergelijk besluit geschorst is van zijn rechten en verplichtingen die uit de concessie voortvloeien. Vanaf dat moment kan de curator niet langer rechtsgeldig uitvoering geven aan de concessie en is de Stadsregio gerechtigd alle besluiten te nemen die zij nodig acht. 2.1.3
De bevoegdheid tot het verlenen van een 'noodconcessie'
Artikel 5, vijfde lid, PSO-Verordening leidt ertoe dat de Stadsregio bevoegd is om een 'noodconcessie' te verlenen, met een maximumduur van vierentwintig maanden, wanneer de dienstverlening door de concessiehouder uitvalt of dreigt uit te vallen. Dezelfde bevoegdheid is verankerd in artikel 19, tweede lid, Wp 2000. Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat de Nederlandse wetgever een faillissement van de
4
Kamerstukken II, 1999 – 2000, 26 456, nr. 7, p. 25 en Kamerstukken II, 2009 – 2010, 32 376, nr. 3, p. 21.
5
Artikel 45 Concessie Zaanstreek; artikel 44 Concessie Amstelland-Meerlanden; artikel 50 Concessie Waterland.
6
Artikel 44, eerste lid, aanhef en onder e, Concessie Zaanstreek; artikel 43, eerste lid, aanhef en onder e, Concessie
Amstelland-Meerlanden; artikel 49, eerste lid, aanhef en onder e, Concessie Waterland.
2. Kaders en achtergronden
Pagina 11 van 39
concessiehouder expliciet voor ogen heeft gehad als (voorbeeld van) een situatie waarin het verlenen van een 'noodconcessie' tot de mogelijkheden behoort.
7
Indien dat noodzakelijk blijkt om de continuïteit van het openbaar vervoer te waarborgen, zal de Stadsregio overgaan tot het verlenen van een 'noodconcessie'. Dit noodplan bevat onder meer de inhoudelijke voorwaarden die aan een 'noodconcessie' gesteld zullen worden alsmede de procedurele randvoorwaarden waarbinnen de verlening van een noodconcessie plaats zal vinden.
2.2
Rol en taak van de curator
De door de rechtbank aangestelde curator is formeel belast met de afwikkeling van het faillissement van het failliet. In de praktijk komt dit op hoofdlijnen op het volgende neer: a.
De curator is belast met de liquidatie van de onderneming ten behoeve van de gezamenlijke schuldeisers. De curator laat zich daarbij leiden door het (financiële) belang van de gezamenlijke schuldeisers. Hij kan daarbij acht slaan op zwaarwegende maatschappelijke belangen;
b.
De curator heeft een grote mate van beleidsvrijheid. Zijn beleid wordt slechts marginaal getoetst door een rechter-commissaris;
c.
De curator zet in de regel, na een korte inventarisatieperiode, de onderneming van de concessiehouder alleen voort als aannemelijk is dat het belang van de boedel of een ander zwaarwegend belang dat vergt en indien redelijkerwijs verwacht mag worden dat de meeropbrengst die als gevolg van het voortzetten van de onderneming kan worden behaald, de daarmee gepaard gaande extra kosten zal overschrijden. Een curator zal zich bij zijn besluit om de onderneming al dan niet voort te zetten veelal baseren op een begroting en een bedrijfsanalyse;
d.
In de praktijk bekijkt een curator vaak of een verkoop van de onderneming van de failliet (een 'doorstart') mogelijk is. Daarbij worden dan de activa van de failliet verkocht en overgedragen aan een koper, die de onderneming in een andere rechtspersoon voortzet, met achterlating van de schulden. Een dergelijke doorstart ligt bij een faillissement van een concessiehouder minder voor de hand, omdat de onderneming afhankelijk is van de concessie en de curator de concessie zonder toestemming van de Stadsregio niet zonder meer in zijn geheel kan overdragen; en
e.
De Rechtbank Amsterdam en een aantal andere rechtbanken werken met de zogeheten 'pre-pack' waarbij de rechtbank op verzoek van een ondernemer die een faillissement voorziet aan de ondernemer bekendmaakt wie zij voornemens is tot curator te benoemen. Hierdoor kunnen met de curator onder andere de praktische gevolgen van een faillissement en de na het faillissement te nemen stappen voorbereid worden. Een pre-pack is naar zijn aard vertrouwelijk en wordt niet bekendgemaakt. Alleen een concessiehouder kan om een pre-pack verzoeken, de Stadsregio kan dat niet.
2.3
Invloed van de taak van de curator op mogelijke oplossingen
In aanvulling op de rol- en taakbeschrijving van een curator bij een faillissement, zoals beschreven in de vorige paragraaf, is er een aantal zaken die opgemerkt dienen te worden in de specifieke situatie waarbij de Stadsregio te maken krijgt met het faillissement van een van haar concessiehouders:
7
Kamerstukken II, 2011 – 2012, 32 845, nr. 11, p. 6.
2. Kaders en achtergronden
Pagina 12 van 39
a.
De belangrijkste reden voor een curator om in geval van faillissement te besluiten om door te laten rijden, is dat daarmee een zwaarwegend maatschappelijk belang wordt gediend. Echter, volgens de heersende leer mag een curator met een dergelijke zwaarwegend maatschappelijk belang rekeninghouden; hij hoeft dat niet te doen;
b.
Indien een curator bereid is om na zijn eerste onderzoek (tijdelijk) door te rijden, dan blijft het relevant dat de curator (in ieder geval primair) het financiële belang van de gezamenlijke crediteuren moet dienen. Het ligt daarom voor de hand dat een curator voor het doorrijden niet alleen verlangt dat de kosten van het voortzetten van de dienstverlening voldoende zijn gedekt, maar dat hij daarnaast ook een aanvullende premie verlangt voor de boedel. De voortzetting moet immers tot een financiële 'meeropbrengst' voor de boedel leiden;
c.
De Stadsregio is een 'gewone' crediteur van de concessiehouder en kan de curator nergens toe dwingen. Mocht de curator echter in weerwil van de wensen van de Stadsregio besluiten om de dienstverlening voort te zetten (bijvoorbeeld omdat de Stadsregio een 'noodconcessie' wenst te verlenen aan een andere vervoerder), dan kan zij in beginsel door middel van – bijvoorbeeld – het opleggen van een last onder dwangsom (trachten te) verhinderen dat de curator blijft doorrijden;
d.
De vraag of kan worden doorgereden is vermoedelijk niet alleen afhankelijk van de opstelling van de curator, maar ook van de opstelling van andere betrokkenen, zoals het personeel en, afhankelijk van de inhoud van de relevante overeenkomsten, de eigenaar van het (bus)materieel.
2.4
Alternatieven voor een concessieoverdracht
In geval overdracht van de concessie door de curator niet mogelijk blijkt, zal de Stadsregio op grond van 8
artikel 43, eerste lid, Wp 2000 tot intrekking van de concessie kunnen overgaan. Hoewel artikel 43, tweede lid, Wp 2000 bepaalt dat een besluit tot intrekking van een concessie niet eerder in werking treedt dan dertien weken na bekendmaking daarvan, wordt in verscheidene door de Stadsregio verleende concessies bepaald dat de uit de concessie voortvloeiende rechten en verplichtingen geschorst worden vanaf het moment van bekendmaking van het besluit tot intrekking. Bovendien is de Stadsregio tijdens de schorsing gerechtigd om alle besluiten te nemen en alle handelingen te verrichten die zij nodig acht.
9
Een besluit als bedoeld in de laatste volzin van voorgaande alinea kan bijvoorbeeld gevormd worden door een besluit tot het verlenen van een 'noodconcessie'. Geldende wet- en regelgeving
10
bieden ruimte om voor een
periode van maximaal 24 maanden een noodmaatregel te treffen indien er sprake is van een gerede kans dat het openbaar vervoer uitvalt. Naast een mislukte aanbesteding, waardoor er niet tijdig een nieuwe vervoerder kan worden gecontracteerd is een faillissement ook een reden waarbij teruggevallen kan worden op deze bepalingen. Dit maakt het mogelijk om in beginsel ‘uit de hand’, dus zonder dat er een formele aanbestedingsprocedure doorlopen is, een concessie kan worden verleend om uitval van het openbaar
8
Dit recht bestaat overigens ook reeds op grond van de verscheidene concessiebesluiten: Artikel 44, eerste lid, Concessie
Zaanstreek; artikel 43, eerste lid, Concessie Amstelland-Meerlanden; artikel 49, eerste lid, Concessie Waterland. 9
Artikel 44, tweede lid, Concessie Zaanstreek; artikel 43, tweede lid, Concessie Amstelland-Meerlanden; artikel 49, tweede
lid, Concessie Waterland. 10
Art 5 lid 5 van de PSO-verordening (verordening (EG) Nr. 1370/2007 van het Europees parlement en de raad van 23
oktober 2007).
2. Kaders en achtergronden
Pagina 13 van 39
vervoer te voorkomen. Binnen deze periode van maximaal 24 maanden wordt de concessieverlenende entiteit nauwelijks beperkingen opgelegd. Na inwinning van juridisch advies is de Stadregio geadviseerd om, indien zij voor een overbruggingsperiode van 24 maanden een maatregel wil treffen, een mogelijkheid tot concurrentiestelling in te bouwen. Dit kan worden vormgegeven door een ‘transparante wijze’ van concessieverlening. Hiermee wordt geborgd dat er geen partijen die mogelijk geïnteresseerd zijn in het uitvoeren van de noodconcessie worden buitengesloten en daarbij wordt de kans op een beter resultaat verhoogd. In beginsel komen alle ‘bekende’ streekvervoerders hiervoor in aanmerking. Het opdragen van de uitvoering van de concessie aan GVB is een terugvalscenario indien de ‘transparante wijze’ van concessieverlening niet leidt tot het gewenste resultaat (zie ook paragraaf 3.4.2).
2. Kaders en achtergronden
Pagina 14 van 39
3.
Preventieve maatregelen
De preventieve maatregelen zijn maatregelen die in de eerste fase voor alle streekconcessies worden genomen. Het strekt uiteraard de aanbeveling dat alle preventieve maatregelen zijn afgerond voordat een eventuele tweede fase start; het moment waarop de Stadsregio of een van haar stakeholders concrete signalen ontvangt dat de kans op een faillissement (of uitstel van betaling) bij een streekconcessie reëel aanwezig is. Feitelijk zijn daarmee deze preventieve maatregelen te beschouwen als ‘standaardactiviteiten’ die structureel moeten worden of zijn uitgevoerd.
3.1
Organisatorische voorbereidingen Stadsregio
De organisatorische voorbereidingen hebben betrekking op de ambtelijke organisatie van de Stadsregio. Het gaat om voorbereidingen die uitgevoerd moeten zijn in fase 1 en pas ingezet gaan worden op het moment dat fase 2 daadwerkelijk actueel wordt voor een concessie. Voorbereidingen die getroffen moeten worden zijn: a.
De organisatorische ophanging van het noodplan binnen de Stadsregio (paragraaf 3.1.1);
b.
De samenstelling van een Operationeel Team (paragraaf 3.1.2);
c.
Ondermandatering zodat besluitvorming snel en adequaat kan plaatsvinden (paragraaf 3.1.3).
3.1.1
Organisatorische ophanging van het noodplan binnen de Stadsregio
Het draaiboek dient bij iedere betrokkene bekend te zijn, zodat er snel kan worden geschakeld. Vandaar dat het noodplan, na vaststelling van het dagelijks bestuur op 11 december 2014, in diverse ambtelijke en bestuurlijke gremia wordt besproken. In de dagelijkse praktijk hebben medewerkers van de afdeling OV van de Stadsregio met het noodplan te maken. Het betreft het hoofd van de afdeling, de coördinator, de concessiebeheerder(s) en de financieel- en juridisch beleidsmedewerker. De concessiebeheerder heeft het noodplan onder zijn of haar hoede, net als dat bij de concessiedocumenten het geval is. De concessiebeheerder moet continu nagaan of er redenen zijn om het noodplan/draaiboek te raadplegen. Dit checkt hij/zij periodiek aan de hand van de zogenaamde ‘prestatiesheet’. In deze sheet worden per kwartaal de prestaties van de vervoerder gemonitord. Het noodplan heeft een prominente plaats op de prestatiesheet. De resultaten van de prestatiesheet - waaronder het onderdeel ‘noodplan’ - worden ieder kwartaal gedeeld met de coördinator. 3.1.2
De samenstelling van een Operationeel Team
Wanneer uit de genoemde prestatiesheet blijkt dat het noodplan in werking moet worden gesteld, is het de taak van de coördinator om de overige betrokkenen hiervan op de hoogte te stellen en bijeen te roepen. In de praktijk zullen signalen van een dreigend faillissement ook rechtstreeks bij het hoofd van de afdeling, coördinator of concessiebeheerder terechtkomen. Ook dan is het primair de taak van de coördinator om de overige betrokkenen bijeen te roepen. Hiermee wordt fase 2 formeel gestart; de fase van voorbereidend handelen (nader beschreven in hoofdstuk 4).
3. Preventieve maatregelen
Pagina 15 van 39
De eerste vervolgstap na het in werking treden van het noodplan, is het formeren van een Operationeel Team. In dit team zijn in ieder geval de volgende functies vertegenwoordigd: a.
Coördinator OV (voorzitter);
b.
Concessiebeheerder;
c.
Communicatieadviseur;
d.
Vervoerkundige;
e.
Juridisch adviseur;
f.
Financieel adviseur.
De coördinator OV zorgt voor een op dat moment passende wijze van communicatie en zorgt voor het voorbereiden van de besluitvorming binnen de mandaatregeling naar de portefeuillehouder OV en het hoofd van de afdeling OV. Verder zorgt de coördinator ook voor de juiste communicatie naar de stakeholders als gemeenten en de RAR. 3.1.3
Budgetreservering en (onder)mandatering ten behoeve van snelle besluitvorming
Op het moment dat het faillissement is uitgesproken, is het noodzakelijk dat de Stadsregio snel kan handelen en besluiten kan nemen die op dat moment noodzakelijk zijn. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om het intrekken van de concessie, het voortzetten van de concessie in afgeslankte vorm, de opdracht verstrekken aan een andere vervoerder om gedurende enkele dagen of weken een nooddienstregeling te rijden et cetera. Aan het dagelijks bestuur komt de uitoefening van de publiekrechtelijke bevoegdheden op basis van de Wet personenvervoer 2000 toe. De Regioraad heeft het dagelijks bestuur een volmacht verleend om in het kader van deze bevoegdheden ook privaatrechtelijke rechtshandelingen te kunnen verrichten. Om in geval van een faillissement snel te kunnen handelen, is het wenselijk dat het dagelijks bestuur deze bevoegdheden, specifiek in deze situatie, (onder)mandateert aan de portefeuillehouder en het afdelingshoofd Openbaar 11
Vervoer . Daarnaast geldt dat in deze situatie voldoende financiële middelen aanwezig moeten zijn voor het treffen van onder meer noodmaatregelen. Dit betekent dat op zeer korte termijn een (kabinet) aanvraag voor het beschikbaar stellen van voldoende financiële middelen voor noodmaatregelen bij het dagelijks bestuur moet worden ingediend. Het dagelijks bestuur zal deze middelen dan snel, via een begrotingswijziging en vooruitlopend op definitieve besluitvorming hierover in de Regioraad, beschikbaar moeten stellen. Ook hier is (onder)mandatering van de portefeuillehouder en het afdelingshoofd Openbaar Vervoer gewenst, om de uitgaven die hieruit voortvloeien namens het dagelijks bestuur te kunnen accorderen. De hiervoor beschreven besluitvorming moet in de preventieve fase al zijn voorbereid, zodat deze in geval van een dreigend faillissement direct in gang kan worden gezet. Het moment waarop deze maatregel moet worden ingezet is het moment waarop concrete signalen over een mogelijk faillissement zijn ontvangen.
Bij een reëel risico op faillissement (fase 2) zal op initiatief van het Operationeel Team een (kabinet) aanvraag voor begrotingswijziging bij het dagelijks bestuur worden ingediend om voldoende financiële middelen beschikbaar te hebben voor noodmaatregelen.
11
De beschreven situatie representeert de situatie ten tijde van het opstellen van dit noodplan.
3. Preventieve maatregelen
Pagina 16 van 39
3.2
Activiteiten in de dagelijkse praktijk van de Stadsregio
Naast de organisatorische voorbereidingen zijn er ook enkele activiteiten ‘in de dagelijkse praktijk’ die in de preventieve fase moeten worden uitgevoerd. Dit zijn activiteiten die er enerzijds op gericht zijn om in een vroegtijdig stadium zoveel mogelijk te voorkomen dat er binnen een streekconcessie continuïteitsproblemen ontstaan. Anderzijds gaat het erom goed voorbereid te zijn voor het geval dat die problemen zich onverhoopt toch voordoen. De volgende activiteiten worden in deze paragraaf nader toegelicht: a.
Toepassen van lessen uit eerdere aanbestedingen (paragraaf 3.2.1);
b.
Dossieropbouw in het kader van strategisch concessiebeheer (paragraaf 3.2.2).
3.2.1
Toepassen van lessen uit eerdere aanbestedingen
Nog voor de start van de concessie, namelijk bij de aanbesteding, kan de Stadsregio al invloed uitoefenen op de kans dat er continuïteitsproblemen optreden tijdens de uitvoering van een concessie. Hierbij gaat het met name om het waarborgen dat een bieding van een inschrijver realistisch is. Veel van deze maatregelen zijn in het verleden al in meer of mindere mate toegepast. Het is echter wel goed om deze nogmaals expliciet te benoemen en aan te scherpen, naar aanleiding van de recente ervaringen van de Stadsregio. Er dient opgemerkt te worden dat niet-realistische biedingen nooit helemaal uit te sluiten zijn. De volgende maatregelen worden in de aanbestedingen verwerkt: a.
Het opstellen van een gunningsmethodiek met de juiste prikkels, waarbij er een ‘ambitieus maar reëel’ maximum is gesteld ten aanzien van wat voor een vervoerder nog interessant is om aan te bieden (dus geen perverse prikkels die een vervoerder stimuleren om meer aan te bieden dan reëel is);
b.
Met name in het geval van een heel scherp bod is het uitvoeren van een risicoanalyse op de financiële situatie van de vervoerder van belang. Inschrijven onder de kostprijs kan een bewuste keuze van een vervoerder zijn en is in principe ook toegestaan volgens de aanbestedingsregels. Het is alleen dan wel relevant dat de betreffende vervoerder de ingecalculeerde verliezen (of marginale winsten) ook daadwerkelijk kan dragen en dat het voor de Stadsregio duidelijk is wat de risico’s na gunning zijn. Om dit te kunnen beoordelen kunnen onderstaande waarborgen worden gebruikt;
c.
Optioneel kan een financieel economische onderbouwing worden uitgevraagd bij de inschrijving of later tijdens de beoordeling wanneer een inschrijving hier aanleiding toe geeft. Op basis van deze onderbouwing kan de Stadsregio door het vergelijken van de bieding met de andere ontvangen biedingen en met behulp van een expert opinion, toetsen of de aanbieding realistisch is. Eventueel kan deze financieel economische onderbouwing aanleiding zijn om de aanbieding conform Artikel 2.116 Aanbestedingswet 2012 terzijde te leggen.
In aanbestedingen kunnen ook waarborgen worden ingebouwd die (enige) zekerheid moeten geven in het geval van financiële problemen, zoals: a.
Een concerngarantie van de moedermaatschappij;
b.
Een solvabiliteitstoets of andere financiële analyses op basis van jaarrekeningen;
c.
Een op te leveren bankgarantie door de inschrijver.
3. Preventieve maatregelen
Pagina 17 van 39
Tevens zal tijdens de aanbesteding als onderdeel van het Toetsingscriterium ‘Implementatieplan’ informatie opgevraagd worden bij inschrijvers, die relevant is in geval van een faillissement. Relevante informatie kan bijvoorbeeld betrekking hebben op kritische leveranciers die essentieel zijn voor de uitvoering van de concessie (zoals brandstofleveranciers). Van de nu lopende concessie zal deze informatie als onderdeel van het concessiemanagement moeten worden verzameld (zie paragraaf 3.2.2).
Al tijdens de aanbesteding van een concessie neemt de Stadsregio preventieve maatregelen om eventuele continuïteitsproblemen tijdens de uitvoering van een concessie zo veel als mogelijk te voorkomen.
3.2.2
Dossieropbouw in het kader van strategisch concessiebeheer
Bepaalde informatie is essentieel om als concessieverlener over te beschikken in het geval van een faillissement en is nuttig om te kunnen gebruiken in het dagelijks concessiemanagement. Daarom is het verstandig om te zorgen dat deze kennis wordt verkregen en actueel wordt gehouden. Hierbij zijn er drie mogelijkheden: a.
Informatie wordt opgevraagd tijdens de aanbesteding of gunning, zodat de informatie vanaf de start van de concessie beschikbaar is (zie ook paragraaf 3.2.1);
b.
Informatie wordt gedurende de looptijd van de concessie verzameld via de concessiehouder;
c.
Informatie wordt gedurende de looptijd van de concessie verzameld via ‘openbare bronnen’ zoals de jaarverslagen en jaarrekeningen et cetera.
Onderstaande opsomming geeft een beeld van de informatie die per concessie wordt vastgesteld dan wel periodiek wordt geïnventariseerd. Hierbij gaat het om de volgende informatie: a.
Periodieke (jaarlijks) financiële analyse op basis van jaarrekeningen van de vervoerder;
b.
Vaststellen of er sprake is van een concerngarantie en of deze concessiespecifieke bepalingen bevat die relevant zijn voor het beperken van (financiële) risico’s;
c.
Vaststellen van de kritische leveranciers van de concessiehouder voor het voortzetten van de dienstverlening na een eventueel faillissement;
d.
Waar mogelijk overeenkomsten met de meest cruciale leveranciers achterhalen;
e.
Het bepalen van alternatieven voor cruciale leveranciers;
f.
Vaststellen welke apparatuur en systemen worden gebruikt door de concessiehouder voor de OVchipkaart;
g.
Inventarisatie van verkoop-/servicepunten;
h.
Uitzoeken onder welke rechtspersoon het personeel is ondergebracht;
i.
Uitzoeken of cruciale bedrijfsmiddelen (bijvoorbeeld busmaterieel en remise(s) in eigendom zijn of gehuurd/geleased;
j.
Vaststellen welke zekerheden verstrekt zijn aan bijvoorbeeld banken op cruciale bedrijfsmiddelen;
k.
Vaststellen van concessiespecifieke infrastructuur, zoals DRIS-panelen, et cetera.
Bovenstaande informatie kan eventueel per concessie worden aangevuld met specifiek voor die concessie relevante onderwerpen. De informatie maakt onlosmakelijk onderdeel uit van de prestatiesheet van de concessiebeheerder (zie paragraaf 3.1.1). Per onderwerp wordt, zodra deze informatie is verkregen, een
3. Preventieve maatregelen
Pagina 18 van 39
juridische analyse gemaakt die in elk geval omvat: (i) bij wie berust het eventuele eigendom, (ii) wat gebeurt er in geval van faillissement (blijft de overeenkomst dan nog van kracht?), en (iii) hoe lopen de geldstromen? Door de dossieropbouw in het kader van strategisch concessiebeheer goed en structureel in te vullen is dit niet alleen bruikbaar bij een faillissement, maar biedt het ook andere voordelen. Ten eerste draagt dit ertoe bij dat de Stadsregio nog beter, dan dat zij op dit moment doorgaans al is, op de hoogte is van wat er binnen de concessie bij de vervoerder speelt, maar vooral ook wat er op organisatieniveau bij de vervoerder speelt. Ten tweede zorgt dit er voor dat de Stadregio beter is voorbereid op onverwachte gebeurtenissen aan de zijde van de vervoerder, bijvoorbeeld in de situatie dat een faillissement aanstaande is. Ten derde verschaft dit de Stadsregio informatie die zij op een bredere wijze kan gebruiken in haar beleidsvorming en het verschaft de nodige informatie die noodzakelijk is bij het vormgeven van (een) volgende aanbesteding(en).
De Stadsregio bouwt per concessie een dossier op met relevante informatie om als concessieverlener over te kunnen beschikken in het geval van een (aanstaand) faillissement.
3.3
Preventieve maatregelen voor continuïteit openbaar vervoer direct na faillissement
Doorgaans worden strategieën over hoe om te gaan met het openbaar vervoer direct na een faillissement, pas opgesteld als er signalen zijn van een dreigend faillissement. In de praktijk kan een faillissement zich echter als een ‘donderslag bij heldere hemel’ voltrekken. In een dergelijke situatie is er niet of nauwelijks tijd tussen het eerste signaal over een dreigend faillissement en het faillissement zelf. Daarom vindt de Stadsregio het verstandig dat bepaalde keuzes over de voortzetting van het openbaar vervoer na een faillissement al in de ‘preventieve fase’ moeten worden gemaakt. Hieronder gaan we daarom in op de gang van zaken na een faillissement om op basis daarvan vast te stellen welke keuzes nu al moeten worden gemaakt. 3.3.1
Uitgangspunt: de reiziger ondervindt zo min mogelijk hinder van een faillissement
Het standpunt dat de Stadsregio als preventieve maatregel inneemt, is dat op het moment dat een faillissement wordt uitgesproken over een concessiehouder, het de hoogste prioriteit heeft dat de reiziger hier zo min mogelijk hinder van ondervindt. Dit betekent dat het openbaar vervoer binnen die concessie operationeel blijft, dan wel zo snel mogelijk weer wordt opgestart. In deze paragraaf gaan we in op de in de preventieve fase te nemen besluiten om het openbaar vervoer direct na een faillissement zo goed mogelijk te continueren, dan wel zo spoedig mogelijk weer op te starten. Eerst gaan we in op de mogelijke noodmaatregelen, daarna gaan we in op de mogelijkheden die de Stadsregio heeft om de curator zo goed mogelijk te sturen in de richting van een oplossing die maatschappelijk gezien het meest wenselijk is en aansluit bij het standpunt van de Stadsregio. Paragraaf 3.4 gaat in op de vormgeving van de noodconcessie, nadat de eerste (2 of meer) weken na het faillissement zijn verstreken. Ter verduidelijking is in figuur 2 een gedetailleerder overzicht opgenomen van de fase na het faillissement.
3. Preventieve maatregelen
Pagina 19 van 39
1. Preventief
Eerste (2) weken na het faillissement
2. Voorbereidend
3. Faillissement
Start nieuwe concessie na aanbesteding
Noodconcessie
Figuur 2. Gedetailleerd overzicht fase 3. Faillissement
De Stadsregio besluit als preventieve maatregel dat na een faillissement de continuïteit van het vervoer de hoogste prioriteit heeft en er eventueel noodmaatregelen worden ingezet met behulp van andere (commerciële) vervoerders.
3.3.2
Preventieve maatregelen voortzetting openbaar vervoer eerste (2) weken na een faillissement
De eerste (2 of meer) weken na het faillissement zijn het meest onzeker. De continuïteit van het openbaar vervoer kan in die periode nooit worden gegarandeerd. Doorgaans zal de curator proberen om in de eerste dagen de bedrijfsvoering voort te zetten, maar dit is absoluut niet zeker. Deels is het ook afhankelijk van of de Stadsregio het faillissement aan kon zien komen en of vooraf noodmaatregelen in werking konden worden gesteld. Maar bovenal is er veel afhankelijk van de opstelling van de curator. De curator wordt pas door de rechtbank aangewezen, als onderdeel van het uitspreken van het faillissement. Vanzelfsprekend heeft het de voorkeur van de Stadsregio dat een curator vanuit maatschappelijk oogpunt de failliete vervoerder de uitvoering van de concessie voorlopig laat voortzetten, totdat er een alternatief is gevonden. Hiertoe is het van belang dat de curator binnen korte tijd op de hoogte is van de stand van zaken en informatie/kennis heeft over een aantal 12
specifieke aspecten rond de geldende wet- en regelgeving rondom OV-concessies . Om dit proces optimaal te faciliteren stelt de Stadsregio een informatiepakket op voor de curator met daarin alle benodigde informatie (zie paragraaf 3.3.3). Hieraan voorafgaand zal het dagelijks bestuur van de Stadsregio als preventieve maatregel een aantal besluiten moeten nemen op basis waarvan de curator snel een besluit kan nemen waardoor de continuïteit van het openbaar vervoer zo goed mogelijk gewaarborgd is. Er kunnen zich op hoofdlijnen drie verschillende scenario’s voordoen, die hieronder op afnemende voorkeur van de Stadsregio worden uitgewerkt, waarbij allerlei tussenvarianten mogelijk zijn: a.
De curator zet in op de overdracht van de concessie aan een andere vervoerder. De eerste dag of twee dagen kan het zijn dat er door de onderhandelingen hierover geen openbaar vervoer is. Daarna wordt het openbaar vervoer in de concessie gecontinueerd door de nieuwe vervoerder. Het grote voordeel van dit scenario is dat er geen verdere noodconcessie nodig is, omdat de concessie wordt voortgezet voor de resterende looptijd. De rol van de Stadsregio is hierin essentieel omdat de Stadsregio bij een
12
Meer specifiek: Wet Personenvervoer 2000 en het Besluit Personenvervoer 2000.
3. Preventieve maatregelen
Pagina 20 van 39
faillissement het recht heeft om de concessie in te trekken. Wanneer zij dit doet wordt echter de mogelijkheid voor de curator om de concessie over te dragen onmogelijk gemaakt; b.
De eerste dag of twee dagen na het faillissement is er mogelijk geen openbaar vervoer als gevolg van onrust onder het personeel. Het openbaar vervoer in de concessie wordt echter zo spoedig mogelijk gecontinueerd omdat de curator heeft besloten tot voortzetting van de uitvoering van de dienstregeling (al dan niet in afgeslankte vorm) tot het moment dat de noodconcessie start;
c.
Na de eerste (twee) dag(en) onrust en onduidelijkheid besluit de curator het openbaar vervoer in de concessie niet voort te zetten. De Stadsregio moet de concessie intrekken om vervolgens met behulp van ‘noodmaatregelen’ het openbaar vervoer zo goed als mogelijk te kunnen laten voortzetten en zal daarbij een beroep moeten doen op een andere commerciële vervoerder of de ‘in-house operator’ GVB. Afhankelijk van de keuzes van de curator kan hier eventueel een deel van het materieel of van het personeel van de failliete vervoerder voor worden ingezet. Hoe meer personeel en materieel de curator beschikbaar stelt, des te eenvoudiger is er een basisniveau aan openbaar vervoer te realiseren.
De scenario’s zijn schematisch weergegeven in figuur 3.
Eerste (2) weken na het faillissement
Noodconcessie
a)
Onrust Geen OV
Curator besluit tot overdracht van de concessie aan een andere vervoerder
b)
Onrust Geen OV
Curator besluit tot voortzetting van OV in de concessie, in ieder geval tot de noodconcessie
c)
Onrust Geen OV
dag 0
Curator stopt OV, inzet noodmaatregel vergt tijd. Zeer beperkt OV
Start nieuwe concessie na aanbesteding
Noodconcessie
Noodmaatregel geïmplementeerd. Beperkt OV beschikbaar.
± dag 2
Noodconcessie
± dag 14
Figuur 3. Scenario’s in de eerste weken van faillissement.
Belangrijke aandachtspunten die noodzakelijke aandacht vragen zijn: a.
Er moet onderzocht worden of de arbeidsovereenkomst tussen het personeel en de failliete vervoerder in de weg staat dat zij in opdracht van anderen dan de curator rijden. Dit leidt waarschijnlijk niet tot de onmogelijkheid om personeel in te schakelen, maar mogelijk wel tot aansprakelijkheid van de opdrachtgever;
b.
Er zal naar verwachting onrust ontstaan bij het personeel als gevolg van het faillissement. De betrokkenheid van de vakbonden ligt voor de hand en er moet in kaart gebracht worden welke eisen personeelsleden kunnen stellen (bijvoorbeeld behoud arbeidsvoorwaarden, anciënniteit, vrijwaring tegen aansprakelijkheid curator) en hoe daarop kan worden gereageerd;
3. Preventieve maatregelen
Pagina 21 van 39
c.
Er moet onderzocht worden wat voor de nieuwe opdrachtgever van het personeel (een uitzendbureau, een speciaal daartoe op te richten rechtspersoon of andere vervoerder) de juridische gevolgen zijn van het inschakelen van personeel; komt dat personeel dan op de loonlijst?;
d.
Hoe is de beschikbaarheid van het materieel geregeld? Materieel dat in eigendom was van de failliete vervoerder is hoogstwaarschijnlijk niet beschikbaar. Wellicht is er leasematerieel beschikbaar en anders rest slechts de optie dat er materieel van elders wordt betrokken.
Het voorkeursscenario van de Stadsregio is overdracht van de concessie door de curator aan een andere vervoerder.
3.3.3
Informatiepakket voor curator
Wanneer er een faillissement is uitgesproken zal de curator snel contact opnemen met de Stadsregio, als één van de belangrijkste spelers, of eventueel neemt de Stadsregio contact op met de curator. Er wordt direct een afspraak gearrangeerd met in ieder geval het hoofd van de afdeling OV. In dit gesprek wordt het informatiepakket besproken. Hiertoe is het informatiepakket kort, bondig en overzichtelijk om er voor te zorgen dat de curator in staat is om snel de juiste beslissingen te nemen. De curator kan in beginsel niet worden gedwongen tot nakomen van de concessie en zal hij de activiteiten van een onderneming niet (tijdelijk) voortzetten. De curator mag echter ook acht slaan op de maatschappelijke belangen. Daarnaast kan een belang zijn dat het personeel bij de nieuwe concessiehouder in dienst kan treden. De Stadsregio stelt het informatiepakket voor de curator begin 2015 op, waarbij deze onder andere met specifieke informatie uit het concessiemanagement (zie paragraaf 3.2.2) wordt gevuld in geval van een eventueel faillissement. Het informatiepakket voor de curator zal in ieder geval de volgende onderdelen moeten bevatten: a.
b.
Een overzicht van alle relevante contracten, met per contract een analyse van: i.
Bij wie berust het eigendom;
ii.
Wat gebeurt er in geval van faillissement (blijft de overeenkomst dan nog van kracht?), en
iii.
Hoe lopen de geldstromen?
Een overzicht van alle activa van de openbaarvervoersonderneming waarbij wordt aangegeven welke activa verpand/gehuurd/geleased/in eigendom zijn en welke niet;
c.
Een overzicht van de (geprognotiseerde) kosten en baten en van de kasinkomsten en kasuitgaven van de gefailleerde onderneming in de eerste periode na faillissement, en
d.
Een begeleidend memorandum waarin de juridische bevoegdheden van de Stadsregio uiteen worden gezet.
In het informatiepakket beschrijft de Stadsregio tevens hoe de curator bij voorkeur omgaat met de aspecten die van wezenlijk belang zijn voor de voortzetting van het OV, zoals: a.
Positie van het personeel;
b.
Materieel;
c.
Reizigersinkomsten en exploitatiebijdrage van de Stadsregio.
In de navolgende sub-paragrafen wordt op deze drie aspecten nader ingegaan.
3. Preventieve maatregelen
Pagina 22 van 39
a.
Positie van het personeel
Het faillissement van de concessiehouder heeft geen direct gevolg voor de door de onderneming gesloten arbeidsovereenkomsten. Arbeidsovereenkomsten blijven van kracht. De verplichtingen van de werknemers duren voort. Dat betekent dat de werknemers ook na het faillissement van de werkgever dienen door te werken. Wanneer er op termijn geen werk meer is voor de werknemers zal de curator de werknemers ontslaan. De Stadsregio zal, door overleg met de curator, dit zoveel als mogelijk moeten tegengaan met oog op de continuïteit van het OV. Op het moment dat werknemers nog aan het werk zijn, zal de curator hen op de hoogte moeten stellen van de te verrichten werkzaamheden. De werknemers zijn in dienst van de boedel en dienen werkzaamheden te verrichten. Als er sprake is van teveel werknemers, zal waarschijnlijk als eerste afscheid genomen worden van de flexibele schil van uitzendkrachten. Het UWV Werkbedrijf neemt de loonbetalingsverplichting van de werkgever over. Na het faillissement bekijkt de curator of er mogelijkheden zijn om een zogenaamde doorstart (overdracht van de aandelen) te realiseren. Daarbij gaat de curator na of er partijen zijn die geïnteresseerd zijn in het overnemen van (onderdelen van) de failliete onderneming. De doorstartende partij is niet gehouden alle werknemers een nieuwe arbeidsovereenkomst aan te bieden. De doorstartende partij is daar vrij in. b.
Materieel
De curator heeft de bussen en remise(s) onder zich. De vraag is of de bussen eigendom zijn van de (failliete) vervoerder of van een leasemaatschappij. Dit kan per streekconcessie verschillen. Daarbij kan de rechtbank een zogeheten afkoelingsperiode afkondigen. Gedurende deze afkoelingsperiode kan bijvoorbeeld de eigenaar van de bussen deze niet terugvorderen. Vooraf aan het faillissement kan, in geval van een leasemaatschappij, de Stadsregio met de eigenaar van de bussen overleggen of zij van de bussen gebruik kan blijven maken in het geval dat de concessiehouder failliet wordt verklaard. Op dit moment onderzoekt de Stadsregio de mogelijkheid van een faciliteit voor het verstrekken van leningen voor de aanschaf/herfinanciering van bussen. Deze lening wordt verstrekt in de vorm van een subsidie. Bij de subsidie hoort een pandrecht, waarbij in geval van een faillissement de Stadsregio een gegarandeerde beschikking over de bussen heeft. c.
Reizigersinkomsten en exploitatiebijdrage van de Stadsregio
De Stadsregio moet er rekening mee houden dat, als de curator er voor kiest om de OV-activiteiten tijdelijk voort te zetten, hij tenminste zal verlangen dat de Stadsregio alle tekorten voor het doorrijden na faillissement draagt. Het alternatief is dat de curator weigert om door te rijden. Immers: hij is daar niet toe gedwongen. Dit betekent dat de Stadsregio vooraf er voor moet zorgen dat de reizigersinkomsten op peil blijven, om de tekorten zoveel als mogelijk te beperken. Om de reizigersontvangsten te kunnen innen, moet de ‘kassa’ van de voertuigen openblijven. Reizigers moeten kunnen blijven in- en uitchecken. Hiervoor is het noodzakelijk dat de IT-faciliteiten van de vervoerder blijven werken en Trans Link Systems (TLS), het bedrijf achter de OVchipkaart, haar dienstverlening voortzet. Hiervoor is een aantal voorwaarden essentieel: a.
De nieuwe vervoerder kan beschikken over de Equipment Operating Data (EOD): de database met lijnen, routes, haltes, zones, en halte-halte tarieven zodat (in combinatie met GPS) bij een in/uitcheck de goede halte wordt geregistreerd en het correcte bedrag wordt afgeschreven van de OV-chipkaart;
3. Preventieve maatregelen
Pagina 23 van 39
b.
De nieuwe vervoerder hetzelfde systeem (East-West of Prodata) gebruikt als de failliete vervoerder;
c.
Het systeem van een nieuwe vervoerder is gecertificeerd door TLS.
Bestuurlijk zal er de keuze moeten worden gemaakt of maand- en jaarkaarthouders na het faillissement door kunnen blijven reizen met hun kaart, of dat zij hun vooraf betaalde geld kwijt zijn. In de financiële paragraaf (paragraaf 3.5) wordt hier nader op ingegaan.
De Stadsregio stelt een informatiepakket op voor de curator om daarmee de curator te helpen snel de juiste beslissingen te kunnen nemen, zodat de overlast voor reizigers zoveel mogelijk beperkt blijft.
3.3.4
Service aan de reiziger
Het noodplan is opgezet met als doel om de service voor de reiziger zoveel als mogelijk voort te zetten. Reizigers moeten niet of zo kort mogelijk verstoken zijn van openbaar vervoer. De belangrijkste services aan de reiziger die gecontinueerd moeten worden, zijn: a.
Het bieden van vervoer;
b.
Het verstrekken van reisinformatie;
c.
De geldigheid van abonnementen.
a.
Bieden van vervoer
De zorg over het daadwerkelijk rijden wordt belegd in het overleg met de curator. Het vervoer aan de reiziger wordt zoveel als mogelijk via de tot voor het faillissement geldende dienstregeling aangeboden. Nieuwe lijnen en andere routes zijn niet aan de orde om verwarring zo beperkt mogelijk te laten zijn. Bij voorkeur wordt er vlak na het faillissement de gehele dienstregeling gereden. Realistisch gezien is er een grote kans dat dit niet lukt vanwege het niet voldoende beschikbaar hebben van bussen en/of personeel (zie ook 3.3.2). Hiertoe worden per concessie specifieke scenario’s opgesteld voor een beperkte dienstregeling.
De Stadsregio stelt voor iedere concessie verschillende ‘nooddienstregelingen’ op die kunnen worden ingezet bij faillissement.
b.
Verstrekken van reisinformatie
Via de website van de Stadsregio zal er up-to-date informatie worden aangeboden over welke bussen wel rijden en welke bussen niet. Voorts voorziet de website in informatie over betalen en betaalbewijzen en een aantal andere voor de hand liggende FAQ’s. Vanzelfsprekend worden alle andere relevante zaken voor de reiziger op de website gemeld. De reizigers worden attent gemaakt op het bestaan van de website door informatie in de bus (voor zover deze rijdt) en op de halten, alsmede door berichtgeving in de lokale media. Voorts hebben de websites van de inliggende gemeenten en OV-9292 een link direct naar de website van de Stadsregio. Dynamische reisinformatie op de haltepanelen wordt zoveel als mogelijk gegeven, maar heeft niet de eerste prioriteit. Als de kennis bij de vervoerder er niet meer is, wordt dit aspect namelijk lastig in te vullen.
3. Preventieve maatregelen
Pagina 24 van 39
Na een faillissement neemt de Stadsregio de verantwoordelijkheid op zich om de communicatie aan de reizigers te verzorgen.
c.
Geldigheid van abonnementen
Op saldo reizen blijft in beginsel mogelijk. Indien op saldo reizen niet mogelijk is, reist men in beginsel gratis. Maand- en jaarkaarthouders kunnen na het faillissement in principe door blijven reizen met hun abonnement. De Stadsregio vergoedt de opbrengstenderving aan de curator en later aan de nieuwe vervoerder. De nieuwe vervoerder mag niet meer opbrengstenderving in rekening brengen dan de waarde van de uitstaande kaarten. Een aandachtspunt is de technische haalbaarheid: is het voor een nieuwe vervoerder mogelijk om op korte termijn alle producten te laden in hun systemen zodat deze worden ‘herkend’. Een alternatief zou zijn dat alle abonnementhouders een zichtkaart opgestuurd krijgen. Ten aanzien van de jaarkaarten is het bedrag van de opbrengstenderving niet constant, en aan het begin van het jaar groter dan aan het einde van het jaar. Ten aanzien van de distributie van de OV-chipkaart (verkoop en opladen), zullen reizigers zich moeten wenden tot locaties van andere vervoerders en/of waar mogelijk het derden netwerk.
Maand- en jaarkaarthouders kunnen in principe blijven reizen met hun abonnement mits dit technisch haalbaar is en dat de Stadsregio en de curator het hier over eens worden.
3.4
Preventieve maatregelen voor de invulling van de noodconcessie
In de vorige paragraaf is een noodgedwongen situatie beschreven met betrekking tot de eerste (twee) weken na het faillissement, waarbij de curator besluit of de concessie kan worden overgedragen of dat de activiteiten al dan niet tijdelijk worden voortgezet. Dit is niet ideaal, omdat de Stadsregio hier slechts beperkt invloed heeft op de continuïteit van het openbaar vervoer, anders dan de inzet van noodmaatregelen als de curator besluit om niet door te rijden. Indien geen overdracht van de concessie plaatsvindt (scenario’s b en c in paragraaf 3.3.2) zal zo spoedig mogelijk een nieuwe vervoerder gevonden moeten worden die de noodconcessie voor zijn rekening neemt, waarbij zonder betrokkenheid van de curator kan worden doorgereden. Daarom is het van belang om al in de preventieve fase al besluiten te nemen ten aanzien van de inrichting van die noodconcessie. Direct na het faillissement zal de Stadsregio starten met een ‘transparante wijze’ van concessieverlening om een vervoerder te selecteren die de noodconcessie zal uitvoeren. De noodconcessie loopt, zoals weergegeven in figuur 2, vanaf het moment dat de concessie middels een ‘transparante wijze’ is gegund aan een nieuwe vervoerder tot het moment dat de concessie weer regulier is aanbesteed en overgaat naar de nieuwe concessiehouder die de reguliere aanbesteding heeft gewonnen. De volgende onderwerpen worden in deze paragraaf nader toegelicht: a.
Voorkeursvariant in geval van faillissement (paragraaf 3.4.1);
3. Preventieve maatregelen
Pagina 25 van 39
Terugvalscenario indien ‘transparante wijze’ van concessieverlening niet leidt tot resultaat (paragraaf
b.
3.4.2). Voorkeursvariant in geval van faillissement: ‘transparante wijze’ van concessieverlening
3.4.1
Om in de periode kort na het uitspreken van een faillissement zo min mogelijk tijd te verliezen zal de Stadsregio op voorhand al moeten beslissen welk scenario haar voorkeur heeft in het geval er onder de curator geen overdracht van de concessie plaatsvindt en er dus een noodconcessie moet komen. Zoals in de vorige paragraaf al kort is toegelicht, kiest de Stadsregio er niet voor om het vervoer direct voor langere tijd op te dragen aan GVB. Een ander scenario is bij het opstellen van dit noodplan ook de revue gepasseerd, maar als niet-realistisch beoordeeld; het door de Stadsregio zelf overnemen van het openbaar vervoer door het oprichten van een eigen vervoersbedrijf. Zodoende voorziet het voorkeurscenario voor de noodconcessie van de Stadsregio in een ‘transparante wijze’ van concessieverlening. Hoe snel deze procedure kan worden doorlopen hangt voornamelijk af van de complexiteit van de uitvraag. Daarom heeft het de voorkeur van de Stadsregio om de complexiteit en benodigde implementatietijd zoveel mogelijk te beperken, onder meer door onderstaande fundamentele keuzes te maken. Om de ‘transparante wijze’ van concessieverlening snel en goed vorm te kunnen geven, heeft de Stadsregio hiervoor de volgende fundamentele keuzes gemaakt: a.
Opbrengstverantwoordelijkheid: de opbrengstverantwoordelijkheid wordt niet bij de vervoerder maar bij de Stadsregio belegd. Feitelijk wordt dus enkel de uitvoering van een dienstregeling gecontracteerd. Dit heeft een aantal voordelen: i.
De vervoerder kan beter (en naar verwachting sneller) een aanbieding doen omdat de onzekerheid (en risico’s) ten aanzien van te verwachten opbrengsten niet hoeft te worden meegenomen in de bieding;
ii.
Het verrekenen van abonnementsgelden is niet meer noodzakelijk, wat ook het risico voor de 13
vervoerder verder beperkt ; b.
Personeel: de Stadsregio neemt het principebesluit om aan de vervoerder de verplichting op te leggen om het personeel van de zittende (failliete) vervoerder, dat belast is met de uitvoering van de concessie, over te nemen. Een en ander conform de gebruikelijke procedure bij aanbestedingen van OV-concessies;
c.
Activa: de Stadsregio neemt de verplichting op tot het overnemen/inzetten van activa, hierbij kan gedacht worden aan de huidige busvloot, remise(s), werkplaats(en), et cetera;
d.
Lijnennet: de Stadsregio schrijft enkele ‘lijnennetpakketten’ voor die als basis dienen bij de ‘transparante wijze’ van concessieverlening en eventuele optionele extra voorzieningen/ frequenties;
e.
Looptijd: de maximale looptijd van de noodconcessie bedraagt 24 maanden. Dit is wettelijk bepaald (zie ook paragraaf 2.4);
f.
Eisen: de Stadsregio stelt beperkte eisen ten aanzien van milieueisen, toegankelijkheid et cetera. Het rijden van de dienstregeling gaat boven alles. Wel moet de vervoerder uiteraard aan de minimale wettelijke eisen voldoen.
13
Uiteraard wordt er een aantal extra zaken geregeld in het Programma van Eisen om te voorkomen dat bijvoorbeeld te
weinig wordt gecontroleerd op geldige vervoerbewijzen, dat incheckapparatuur niet goed genoeg werkt, et cetera.
3. Preventieve maatregelen
Pagina 26 van 39
g.
Subsidiebedrag: het bedrag dat de Stadsregio beschikbaar stelt is het bestaande subsidiebedrag vermeerderd met een inschatting van de reizigersopbrengsten (zie ook 3.5.3).
h.
Gunningssystematiek: De noodconcessie wordt primair gegund op de mate waarin de vervoerder een ‘lijnennetpakket’ kan aanbieden, gegeven het budget van de Stadsregio. Pas indien er meer vervoerders zijn die een bepaald vervoerspakket kunnen aanbieden, zullen kwalitatieve aspecten meewegen. (Een korting op) de prijs is een laatste (beperkt meewegend) gunningscriterium.
In tegenstelling tot bovengenoemde fundamentele keuzes kiest de Stadsregio er niet voor om de aanbestedingsdocumenten die nodig zijn voor de ‘transparante wijze’ van concessieverlening al in conceptvorm gereed te hebben. Hoewel dit er mogelijk toe kan leiden dat de concessieverlening iets later kan plaatsvinden, is de Stadregio van mening dat het een te grote investering in tijd en geld vraagt om dergelijke documentatie voor alle streekconcessies al in conceptvorm uit te werken.
Om de ‘transparante wijze’ van concessieverlening voor de noodconcessie zo snel en goed vorm te kunnen geven, heeft de Stadsregio in de preventieve fase keuzes gemaakt ten aanzien van opbrengstverantwoordelijkheid, omgang met het personeel, activa, het lijnennet, de looptijd van de noodconcessie, aanvullende eisen, het subsidiebedrag en de gunningssystematiek. De Stadsregio heeft er expliciet voor gekozen om nog niet alle aanbestedingsdocumentatie in conceptvorm gereed te hebben.
3.4.2
Terugvalscenario indien ‘transparante wijze’ van concessieverlening niet leidt tot resultaat
Indien de ‘transparante wijze’ van concessieverlening niet tot een te gunnen noodconcessie leidt, omdat er (i) geen geldige inschrijvingen zijn gedaan, of (ii) het aanbestedingsresultaat kwantitatief, dan wel kwalitatief onvoldoende passend is, bestaat de mogelijkheid om als ‘terugvalscenario’ de dienstuitvoering op te dragen aan een vervoerder (de wet biedt deze mogelijkheid). Het ligt in de rede in deze situatie in-house operator GVB hiervoor aan te wijzen. Uiteraard verdient het de voorkeur hierover (tijdig) in overleg te treden met GVB en de gemeente Amsterdam als 100% aandeelhouder van GVB.
3. Preventieve maatregelen
Pagina 27 van 39
3.5
Financiële aspecten
In deze paragraaf worden de financiële aspecten die voortkomen uit het noodplan beschreven. Hierbij gaat het enerzijds om de kosten die gerelateerd zijn aan het (voortzetten van het) openbaar vervoer. Anderzijds gaat het om de meer organisatorische kosten van de preventieve, voorbereidende en uitvoerende maatregelen. We starten met een opsomming van de organisatorische kosten die verbonden zijn aan het uitvoeren van dit noodplan (paragraaf 3.5.1). Daarna ramen we de kosten van het continueren van lopende abonnementen (paragraaf 3.5.2). Vervolgens beschreven we welk proces doorlopen wordt om te komen tot het beschikbare budget voor de uitvoering van de noodconcessie (paragraaf 3.5.3). Aansluitend hierop gaan we in op de borging van deze maatregelen binnen de financiële afdeling (paragraaf 3.5.4) en binnen het concessiebeheer (paragraaf 3.5.5). 3.5.1
Organisatorische kosten
Tot de organisatorische kosten rekenen we de kosten die worden gemaakt vanaf het moment dat het Operationeel Team wordt geactiveerd. Eén van de eerste taken van het Operationeel Team zal zijn om aanvullend budget te reserveren voor eventuele voorbereidende of, in geval van een faillissement, uitvoerende maatregelen. Op dit moment worden onder meer de volgende organisatorische kosten voorzien: a.
Kosten voor het opstellen van het informatiepakket voor de curator;
b.
Kosten voor (juridische) advisering en ondersteuning onder meer bij de gesprekken met de curator;
c.
Kosten voor het verstrekken van reizigersinformatie: i.
Online en andere media;
ii.
Fysiek op de stations en haltes;
Kosten voor de uitvoering van de ‘transparante wijze’ van concessieverlening ten behoeve van de
d.
noodconcessie. Omdat op voorhand niet te zeggen is wat de precieze situatie zal zijn op het moment dat de voorbereidende fase start, moet het Operationeel Team een begroting opstellen met de kennis van dat moment.
Het Operationeel Team maakt bij de start van de voorbereidende fase een raming van de verwachte organisatorische kosten.
3.5.2
Inventariseren kosten continueren van abonnementen
Het continueren van de abonnementen kost geld. Daarom is het van belang om per concessie een beeld te hebben van het gemiddeld uitstaande bedrag aan abonnementsgelden. Voor bijvoorbeeld de concessie Waterland is het gemiddeld uitstaande bedrag van maandkaarten ongeveer € 300.000. Voor jaarkaarten ligt dit waarschijnlijk hoger; een jaarlijkse omzet van ongeveer € 4 miljoen (concessie Waterland en concessie Amstelland-Meerlanden) en ongeveer € 1 miljoen (concessie Zaanstreek). Het grootste deel van de
3. Preventieve maatregelen
Pagina 28 van 39
jaarkaarten (75%) wordt in kwartaal 1 verkocht. Veel mensen betalen echter in termijnen. Precieze aantallen zijn op het moment van het opstellen van dit noodplan nog niet bekend en moeten nader worden vastgesteld.
De Stadsregio onderzoekt de jaarlijkse omzet aan maand- en jaarabonnementen en het betalingsgedrag om een inschatting te kunnen maken van het gemiddelde uitstaande bedrag aan abonnementen.
3.5.3
Budget voor noodconcessies vaststellen
In grote lijnen zal dezelfde methodiek van advisering voor een begrotingswijziging voor de noodconcessie kunnen worden gevolgd. Op het moment dat het vrij zeker is dat de concessiehouder failliet gaat, zal hiervoor eenzelfde procedure voor doorlopen worden. Aangezien dit om een groter bedrag en een langere looptijd zal gaan, zal de verwerking in meerjarenramingen meer aandacht behoeven. Er zal wellicht minder noodzaak zijn om het dagelijks bestuur te verzoeken voor uitzondering wat betreft de richtlijnen uit de Nota Inkoop en Aanbesteden, maar dit hangt af van de gezamenlijke inschatting van het Operationeel Team die op dat moment zal worden gemaakt.
Voor de noodconcessie zal een vergelijkbare procedure worden doorlopen als voor het verkrijgen van het budget voor de noodmaatregelen.
3.5.4
Werkinstructies financiële afdeling opstellen
In geval van een faillissement zullen de geplande betalingen aan de failliete vervoerder gestopt moeten worden. Deze omvatten: a.
Geagendeerde termijnbetalingen;
b.
Subsidies;
c.
Bonusbetalingen;
d.
Verrekeningen op basis van de subsidievaststelling;
e.
Betalingen in het kader van gezamenlijke projecten van de Stadsregio Amsterdam en de vervoerder, zoals projecten uit het Innovatiefonds, marketingprojecten et cetera.
De betalingen aan de vervoerder van de nooddienstregeling zal worden georganiseerd. Betalingen die al geagendeerd zijn, zullen in overleg met de dienst Middelen & Control van de gemeente Amsterdam van de lijst gehaald moeten worden. De financieel adviseur OV zal samen met de financieel beleidsmedewerker van de centrale financiële afdeling van de Stadsregio Amsterdam deze betalingen doorlopen en controleren of ze inderdaad gestopt zijn.
De Stadsregio stelt in de preventieve fase een werkinstructie op voor de financiële afdeling indien een faillissement zich aandient.
3. Preventieve maatregelen
Pagina 29 van 39
3.5.5
Continue financiële monitoring
Een tijdige signalering van financiële problemen bij een vervoerder is van belang om tijdig te kunnen acteren. Binnen het reguliere concessiebeheer zal een grotere rol worden weggelegd voor het systematisch monitoren van de financiële zaken. Dit monitoren krijgt een prominente plaats op de prestatiesheet die wordt gebruikt bij het concessiebeheer (zie ook paragraaf 3.2.2). Onderdeel van het monitoren is het raadplegen van de jaarrekeningen. Wanneer dit of een ander signaal op een mogelijke financieel probleem duidt, zullen er aanvullende kredietrapportages bij derden (bijv. Dun & Bradstreet) worden opgevraagd.
De Stadsregio kiest voor continue financiële monitoring van de concessiehouder als onderdeel van het reguliere concessiebeheer.
3. Preventieve maatregelen
Pagina 30 van 39
4.
Voorbereidende maatregelen
Naast de preventieve maatregelen, zoals beschreven in het voorgaande hoofdstuk, voorziet dit noodplan ook in uit te voeren voorbereidende maatregelen en uitvoerende maatregelen. Voorbereidende maatregelen zijn erop gericht om, vanuit het perspectief van de Stadsregio, een (mogelijk) aanstaand faillissement van een concessiehouder zo goed mogelijk op te kunnen vangen met zo min mogelijk overlast voor de reiziger. Het betreft hier de fase waarin er concrete signalen zijn dat een faillissement aanstaande lijkt te zijn tot aan het moment waarop daadwerkelijk een faillissement is uitgesproken. Uitvoerende maatregelen zijn juist gericht op de fase waarin een faillissement is uitgesproken en de uitvoering van het openbaar vervoer zo snel als mogelijk weer dient te worden genormaliseerd. De uitvoerende maatregelen worden in hoofdstuk 5 nader uiteengezet. Dit hoofdstuk beschrijft eerst welke signalen moeten leiden tot het starten van de voorbereidende maatregelen (paragraaf 4.1). Vervolgens worden mogelijke maatregelen beschreven voor het afwenden van een faillissement (paragraaf 4.2). Tot slot volgt een beknopte opsomming van de voorbereidende maatregelen die zullen worden gestart (paragraaf 4.3).
4.1
Signalen die aanleiding geven tot voorbereidende maatregelen
Het Operationeel Team zal pas starten met de voorbereidende maatregelen wanneer de Stadregio vanuit de concessiehouder of vanuit andere stakeholders concrete signalen ontvangt dat er een gerede kans is dat uitstel van betaling/het faillissement zal worden aangevraagd. Deze signalen kunnen divers zijn, maar er kan concreet gedacht worden aan het volgende: a.
De prestatiesheet laat meerdere perioden achtereen een negatieve financiële trendlijn zien;
b.
De concessiehouder geeft zelf aan richting de Stadsregio dat het bij hen ‘twee voor twaalf is’;
c.
Financiers van de concessiehouder stellen, onverwacht, nadere eisen aan de concessiehouder;
d.
Er gaan ‘geruchten’ dat het ‘water aan de lippen staat’ bij een concessiehouder.
Uiteraard kunnen er ook andere signalen worden opgepikt. Invulling van strategisch concessiemanagement (zie ook paragraaf 3.2.2) legt echter de basis voor een degelijke verankering binnen de reguliere werkprocessen.
4.2
Mogelijke maatregelen voor het afwenden van een faillissement
In het geval de Stadsregio concrete signalen heeft van een dreigend faillissement, zal zij actief de vervoerder opzoeken om na te gaan wat er binnen de macht van de Stadsregio ligt om een faillissement voor te zijn. Vanzelfsprekend worden die macht ingeperkt door geldende wet- en regelgeving, waaronder de kaders voor (ongeoorloofde) staatssteun en bepaling uit het concessiebesluit. Op basis van de ‘hulpvraag’ kan er bezien worden in hoeverre de Stadsregio een rol van betekenis kan spelen. Het Operationeel Team zal deze rol concreet moeten maken. Voor maatregelen die hier uit voortvloeien zal mogelijkerwijs een besluit van het dagelijks bestuur nodig zijn.
4. Voorbereidende maatregelen
Pagina 31 van 39
4.3
Activiteiten ten behoeve van voorbereidende maatregelen
Zoals eerder benoemd kan de periode van het inroepen van het Operationeel Team dat start met het uitvoeren van activiteiten in het kader van ‘voorbereidende maatregelen’ relatief kort zijn. Daarom is er voor gekozen om chronologisch die maatregelen op een rijtje te zetten die noodzakelijk zijn om goed voorbereid te zijn voor het geval het daadwerkelijk komt tot een faillissement (dan wel uitstel van betaling wordt verleend). In de volgende subparagrafen worden de activiteiten die in het kader van de voorbereidende maatregelen worden verrichten kort uiteengezet. Hierbij dient opgemerkt te worden dat er, parallel aan het opstellen van dit noodplan, tevens een conceptdraaiboek is opgesteld voor de ambtelijk organisatie van de Stadsregio. Dit conceptdraaiboek heeft het karakter van ‘vertrouwelijk’ en is daarom niet bij dit noodplan gevoegd. 4.3.1
Installeren Operationeel Team
Indien hiertoe concrete aanleiding is, wordt er zoals al beschreven in paragraaf 3.1.2, een Operationeel Team geïnstalleerd dat uitvoering geeft aan het treffen van voorbereidende maatregelen. De coördinator is belast met het bijeenroepen van het Operationeel Team en zal controleren of de (onder)mandatering nog juist en geldig is. 4.3.2
Controle bekendheid noodplan
Nadat het Operationeel Team is geïnstalleerd heeft het team de taak om te controleren of alle interne betrokkenen bekend zijn met het bestaan van en de inhoud van het noodplan. Zonodig dient het Operationeel Team het noodplan (nogmaals) bij hen onder de aandacht te brengen. 4.3.3
Overleg met concessiehouder over maatregelen afwenden faillissement
Als onderdeel van hetgeen beschreven is in paragraaf 4.2 kan het Operationeel Team in overleg treden met de concessiehouder om te kijken of er, binnen de mogelijkheden die wet- en regelgeving bieden, mogelijkheden zijn een faillissement af te wenden, dan wel dat er sprake kan zijn van een gecoördineerde exit van de concessiehouder. Het Operationeel Team zal hierover nauw overleg hebben met de portefeuillehouder OV en heeft hierin nooit een verplichting jegens de concessiehouder. 4.3.4
Communicatie naar belanghebbenden
Uitsluitend diegene die hier een directe rol hebben, zullen door de coördinator onder vertrouwelijkheid worden geïnformeerd over het installeren van het Operationeel Team. 4.3.5
Contact leggen met Rechtbank Amsterdam
Met een beroep op het maatschappelijk belang dat speelt rondom een (mogelijk) faillissement van een concessiehouder zal het Operationeel Team de Rechtbank Amsterdam (herhaaldelijk) informeren over de wens van de Stadsregio om betrokken te worden bij een stil faillissement (een zogenaamd pre-pack, zie ook
4. Voorbereidende maatregelen
Pagina 32 van 39
paragraaf 2.2). Hierbij dient te worden opgemerkt dat de Rechtbank nooit kan worden verplicht om de Stadsregio hierover te informeren. 4.3.6
Uitwerken nooddienstregelingsvarianten
Om service aan de reiziger te kunnen blijven bieden - door tenminste een minimale dienstregelingsvariant – worden als preventieve maatregel enkele (concept) nooddienstregelingsvarianten uitgewerkt. In deze fase zullen deze (concept) nooddienstregelingsvarianten nogmaals tegen het licht worden gehouden en geactualiseerd zodat ze snel ingezet kunnen worden indien er daadwerkelijk sprake is van een faillissement van een concessiehouder. 4.3.7
Strategie leveranciers en beschikbaarheid activa uitwerken
Vanuit het strategisch concessiemanagement en de bijbehorende dossieropbouw (zie hiervoor paragraaf 3.2.2) heeft het Operationeel Team beschikking over een overzicht van de belangrijkste leveranciers van de concessiehouder die in (financiële) moeilijkheden verkeerd. Door het Operationeel Team zal in deze fase bepaald gaan worden óf en zo ja, met welke strategisch leveranciers of alternatieven voor deze leveranciers onder vertrouwelijkheid contact zal worden gelegd. Dit om een snelle hervatting van de dienstregeling en service aan de reiziger te kunnen bieden. Een voorbeeld hiervan kan zijn het uitzoeken onder welke voorwaarden huidige activa (materieel, remise(s), et cetera) na faillissement beschikbaar kunnen blijven voor inzet en of dit zeker kan worden gesteld. 4.3.8
Opvolging geven aan concessiespecifieke voorwaarden en bepalingen
De door de Stadsregio verleende concessiebeschikkingen hebben over het algemeen grote overeenkomsten met elkaar waar het voorwaarden en regelingen betreft. Toch leert de praktijk dat ook elke concessiebeschikking en/of andere aan de concessiebeschikking gerelateerde documenten specifieke voorwaarden kunnen bevatten (zoals gecombineerde concessiehouders, specifieke zekerheidsstellingen, et cetera). Vanuit de dossieropbouw in het kader van strategisch concessiebeheer is hiervan al in een eerdere fase een inventarisatie gemaakt. Op dit moment zal door het Operationeel Team opvolging gegeven moeten worden aan deze concessiespecifieke voorwaarden en bepalingen zodat de belangen van de Stadsregio hiertoe worden gediend. 4.3.9
Actualiseren en aanvullen informatiepakket curator
Een belangrijke preventieve maatregel die wordt getroffen is het opstellen van een informatiepakket voor de curator (zie hiervoor paragraaf 3.3.3). Om na een mogelijk faillissement zo snel mogelijk met de curator tot overleg en overeenstemming te komen, moet in deze fase het informatiepakket worden beoordeeld op actualiteit en volledigheid van het pakket en zal, waar nodig, het informatiepakket moeten worden aangevuld met gegevens over de actuele situatie.
4. Voorbereidende maatregelen
Pagina 33 van 39
4.3.10
Opzet ‘transparante wijze’ verlenen noodconcessie
Ter voorbereiding op het op een ‘transparante wijze’ kunnen verlenen van de noodconcessie zal in aanvulling op de algemene uitgangspunten van een dergelijke procedure, zoals benoemd in paragraaf 3.4.2, een nadere uitwerking van de leidende documenten worden gegeven. Hierbij moet gedacht worden aan (i) de leidraad, (ii) de ontwerp concessiebeschikking, (iii) de voorwaarden en (iv) overige relevante bijlagen. 4.3.11
Model memo opstellen voor portefeuillehouder en dagelijks bestuur
Opdat de portefeuillehouder OV en het dagelijks bestuur van de Stadsregio tijdig en volledig worden geïnformeerd over de ontstane situatie, de actualiteiten hierbij en de reeds getroffen maatregelen zal er door het Operationeel Team een model memo worden opgesteld die hierin zal voorzien. Hiermee wordt alvast voorgesorteerd op de situatie waarin het faillissement door de rechtbank is uitgesproken en de activiteiten ten behoeve van de uitvoerende maatregelen (zie hiervoor hoofdstuk 5) worden opgestart. 4.3.12
Reizigerscommunicatie voorbereiden
De Stadsregio vindt het van primair belang dat de reizigers zo goed mogelijk worden geïnformeerd in de situatie dat de uitvoering van de dienstregeling onder druk staat. Zodoende worden al voorbereidende maatregelen getroffen, die direct kunnen worden geëffectueerd mocht er daadwerkelijk sprake zijn van een (tijdelijke) uitval van het openbaar vervoer door het faillissement van een concessiehouder. Hiervoor worden de volgende voorbereidende handelingen getroffen ten behoeve van het informeren van de reizigers: a.
Opstellen conceptpersberichten voor (i) de situatie van de voorkeursvariant (zie paragraaf 3.4.1) en (ii) het terugvalscenario (zie paragraaf 3.4.2). Hierbij zullen er versies worden opgesteld die aan (algemene) media kunnen worden verstrekt, alsook een versie voor op de website van de Stadsregio en een versie voor op de website van de concessiehouder;
b.
Besluitvorming over welk type media aanvullend op de conceptpersberichten zal worden gebruikt om reizigers te bereiken;
c.
Media-uitingen ontwikkelen om reizigers te kunnen informeren;
d.
Een verspreidingslijst opstellen;
e.
Contact leggen met de huisdrukker van de Stadsregio ter voorbereiding op het daadwerkelijk verstrekken van een opdracht tot produceren van de (fysieke) media-uitingen;
f.
Handleiding en Q&A opstellen voor reizigersinformatieteams die op cruciale plaatsen zullen worden gestationeerd;
g.
Onder vertrouwelijkheid contact opnemen met een door de Stadsregio gecontracteerd uitzendbureau voor inzet van reizigersinformatieteam;
h.
Roosters opstellen voor reizigersinformatieteam.
4. Voorbereidende maatregelen
Pagina 34 van 39
4.3.13
Instrueren afdeling Financiën
Om te voorkomen dat er ongewenst (automatische) betalingen worden uitgevoerd naar de concessiehouder worden nadere werkinstructies verstrekt aan de afdeling Financiën van de Stadsregio ten behoeve van het opschorten van betalingen aan de concessiehouder in geval van faillissement. Uitgangspunt hierbij zal zijn dat betalingen uitsluitend worden verricht na akkoord van de gemandateerde. 4.3.14
Communicatie aan personeel vervoerder voorbereiden
Een faillissement brengt voor het personeel van de concessiehouder onzekerheden met zich mee. De Stadsregio zal indien de situatie hierom vraagt, communiceren met het personeel van de concessiehouder om hiermee eventuele onzekerheden zo goed mogelijk weg te nemen en haar intenties kenbaar te maken. Hiertoe zal in deze fase de voorbereiding worden getroffen door het opstellen van een conceptbrief die het personeel onder meer informeert over het (mogelijk) doorrijden na faillissement en overgang naar de houder van de overbruggingsconcessie.
4. Voorbereidende maatregelen
Pagina 35 van 39
5.
Uitvoerende maatregelen
Als de voorbereidende maatregelen en de mogelijke maatregelen voor het afwenden van een faillissement (helaas) niet hebben kunnen voorkomen dat daadwerkelijk het faillissement (dan wel uitstel van betaling) wordt uitgesproken, dan start de fase van de uitvoerende maatregelen. Deze fase is gericht op het zo snel mogelijk hervatten van het openbaar vervoer, ofwel door: a.
Het onder de curator laten overdragen van de concessie aan een andere vervoerder;
b.
Het onder verantwoordelijkheid van de curator laten doorrijden van de concessiehouder, tot het moment dat de noodconcessie kan starten;
c.
Middels noodmaatregelen het contracteren van (een) vervoerders die tot de start van de noodconcessie het openbaar vervoer kan verzorgen.
In de volgende subparagrafen worden de activiteiten die in het kader van de uitvoerende maatregelen worden verricht kort uiteengezet. Deze activiteiten zijn, zoals de beschrijving van de voorbereidende maatregelen in hoofdstuk 4, chronologisch weergegeven. 5.1.1
In gang zetten scenario’s uit noodplan en Operationeel Team fulltime activeren
Afhankelijk van de duur van de fase waarin het Operationeel Team bezig is geweest met de voorbereidende maatregelen zal het Operationeel Team hiermee al fulltime belast zijn of slechts parttime naast reguliere werkzaamheden. Indien van deze laatste situatie sprake is zal de coördinator de leden van het Operationeel Team fulltime moeten activeren, zodat zij volledig vrij worden gemaakt om uitvoering te geven aan de uitvoering van de voorkeurscenario(‘s) uit dit noodplan. 5.1.2
Structurele communicatie met portefeuillehouder en dagelijks bestuur
Het op de hoogte houden van de portefeuillehouder OV en het dagelijks bestuur van de Stadsregio heeft prioriteit. Middels de model memo (zie hiervoor paragraaf 4.3.11) en indien gewenst telefonisch of face-to-face zullen zij via de coördinator en het afdelingshoofd worden geïnformeerd over de actuele ontwikkelingen en de voortgang van de genomen maatregelen. 5.1.3
Contact opnemen met curator
Bij de Rechtbank in het arrondissement waarin de concessiehouder is gevestigd kunnen de contactgegevens van de toegewezen curator worden opgevraagd. Uit hoofde van het Operationeel Team zal de coördinator zo snel mogelijk contact opnemen met de curator om op korte termijn een overleg te organiseren tussen Stadsregio en curator waarin het informatiepakket verstrekt kan worden en een start gemaakt kan worden met het maken van nadere afspraken over het continueren/ hervatten van het openbaar vervoer. 5.1.4
Betalingen aan concessiehouder staken
In navolging van de kritische monitoring van het doen van betaling aan de concessiehouder, zullen na het uitspreken van het faillissement alle betalingen aan de (failliete) concessiehouder worden gestaakt. Hiertoe
5. Uitvoerende maatregelen
Pagina 36 van 39
zal door de coördinator opdracht worden gegeven aan het hoofd van de afdeling Financiën van de Stadsregio. Tevens zal er een controle plaatsvinden van mogelijk ingeplande betalingen, zodat deze nog tijdig kunnen worden geannuleerd. 5.1.5
Informatiepakket actualiseren en overhandigen aan curator
De curator is belast met de liquidatie van de onderneming ten behoeve van de gezamenlijke schuldeisers. In de eerste dagen nadat een curator is aangesteld zal deze zich een beeld vormen van de (financiële) situatie van de onderneming. Bij de liquidatie laat de curator zich leiden door het (financiële) belang van de gezamenlijke schuldeisers. Daarbij kan hij acht slaan op zwaarwegende maatschappelijke belangen. Continuïteit van het openbaar vervoer kan zo een maatschappelijk belang zijn. Om de curator te bewegen om tegemoet te komen aan dit maatschappelijke belang zal het Operationeel Team in overleg treden met de curator en hem een informatiepakket overhandigen waarin alle beschikbare, relevante informatie is vermeld dat moet bijdragen aan het (tijdelijk) continueren van de dienstregeling. Als voorbereidende maatregel is dit informatiepakket reeds geactualiseerd, indien in de tussentijd een tijdsperiode is verstreken, strekt het tot aanbeveling om de gegevens in het informatiepakket, waar mogelijk en waar nodig verder te actualiseren voordat het informatiepakket daadwerkelijk wordt vertrekt aan de curator. Getracht zal moeten worden om dit gesprek met de curator nog dezelfde dag danwel uiterlijk de navolgende dag te laten plaatsvinden. 5.1.6
Afronden documenten procedure noodconcessie
Parallel aan de maatregelen die er op gericht zijn om de dienstregeling zo spoedig mogelijk te hervatten indien deze is uitgevallen, danwel om de dienstregeling tijdelijk te kunnen blijven continueren zal het Operationeel Team, daarbij ondersteund door interne en externe experts, werken aan het gereed maken van de documenten voor de ‘transparante wijze’ van verlenen van de concessie. Deze activiteit betreft het opstellen en (juridisch) laten toetsen van de definitieve versie van de volgende documenten: (i) de leidraad, (ii) de ontwerp concessiebeschikking, (iii) de voorwaarden en (iv) overige relevante bijlagen. In deze documenten zullen de ‘leasons learned’ uit eerdere aanbestedingen worden verwerkt en wordt er invulling gegeven aan de actuele situatie. 5.1.7
Communicatie aan personeel concessiehouder starten
In aanloop naar het starten van de ‘transparante wijze’ waarop de noodconcessie zal worden verleend, zal het personeel van de concessiehouder worden geïnformeerd over de positie van het personeel en in hoeverre er daadwerkelijk sprake is van overgang naar de nieuwe concessiehouder. Voor deze communicatie zal het model worden gebruikt dat reeds als voorbereidende maatregel is opgesteld (zie hiervoor paragraaf 4.3.14) 5.1.8
Nooddienstregeling activeren
Om de nooddienstregeling bekend te kunnen maken aan de reizigers zal een aantal activiteiten worden verricht: a.
Nooddienstregeling (inclusief inleesbestand) wordt, na akkoord gemandateerde, verzonden naar OVloketten;
5. Uitvoerende maatregelen
Pagina 37 van 39
b.
Contact opnemen met eigenaren busmaterieel van de failliete concessiehouder ten behoeve van continueren inzet; en
c. 5.1.9
Noodscenario in samenspraak met TLS in werking stellen. Start uitvoering reizigerscommunicatie
De Stadsregio vindt het van primair belang dat de reizigers zo goed mogelijk worden geïnformeerd in de situatie dat de uitvoering van de dienstregeling onder druk staat. Zodoende zijn reeds voorbereidende maatregelen getroffen, deze maatregelen moeten in deze fase direct worden geëffectueerd. Hiervoor worden de volgende voorbereidende handelingen getroffen ten behoeve van het informeren van de reizigers: a.
Actualiseren, indien dit nodig is, van de conceptpersberichten. Hierbij zullen er versies worden opgesteld die aan (algemene) media kunnen worden verstrekt, alsook een versie voor op de website van de Stadsregio en een versie voor op de website van de concessiehouder;
b.
Plaatsen van het persbericht op de websites van de Stadsregio en de gemeenten in het concessiegebied, alsook een verzoek doen aan de curator tot het plaatsen van het persbericht op de website van de failliete concessiehouder;
c.
Verzenden van de geactualiseerde persberichten naar de media zoals opgenomen op de verspreidingslijst;
d.
Opdracht verstrekken tot drukken van media-uitingen en handleiding en Q&A voor reizigersinformatieteams die op cruciale plaatsen zullen worden gestationeerd;
e.
Inhuren van medewerkers voor reizigersinformatieteam en een roosters hiervoor opstellen.
Aanvullend hierop kan besloten worden om extra maatregelen te treffen. 5.1.10
Starten met de ‘transparante wijze’ van concessieverlening en intrekken van de (lopende) concessie
Indien de curator besluit niet mee te werken aan noodmaatregel ‘doorrijden door concessiehouder’ en er geen overdracht van de concessie onder acceptabele condities kan plaatsvinden zal, conform beschreven in paragraaf 2.1.2, de lopende concessie moeten worden ingetrokken. Parallel hieraan zal op een ‘transparante wijze’ een noodconcessie worden verleend aan een vervoerder volgens de procedure zoals beschreven in 3.4.1.
5. Uitvoerende maatregelen
Pagina 38 van 39
5. Uitvoerende maatregelen
Pagina 39 van 39
