Qurius annual report
9
Jaarverslag 2009
3
Inhoud
1 Brief van de CEO
5
2 Qurius in het kort 2.1 Profiel
6
2.2 2.3 2.4 2.5 2.6
Visie en Missie Strategie Highlights 2009 Vijfjarenoverzicht Directie en senior management
6 6 7 8 8 9
3 Profiel van het aandeel
14
4 Verslag Raad van Bestuur 4.1 Toelichting belangrijkste activiteiten 2009
15
4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9
Marktontwikkelingen en groeimogelijkheden Financiële positie Landen Arbeidsmarkt en ontwikkeling Management en supervisie Risico’s, risicomanagement en interne controle Maatschappelijk verantwoord ondernemen Vooruitblik 2010 en daarna
15 16 17 17 21 21 22 25 28
5 Verslag Raad van Commissarissen
29
6 Corporate Governance Verslag
32
7 Jaarrekening Geconsolideerd overzicht van de financiële positie
38
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen Geconsolideerd kasstroomoverzicht Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening Vennootschappelijke balans
8 Overige informatie 8.1 Accountantsverklaring
8.2 Statutaire regeling over resultaatbestemming 8.3 Resultaatbestemming
38 39 40 41 42 44 77
88 88 89 89
9 Lijst publicaties 2009
90
10 Begrippenlijst
91
11 Contactinformatie
94
5
1. Brief van de CEO Aan onze aandeelhouders
Qurius is aan het veranderen. Aan het veranderen in een bedrijf dat trots is op zijn prestaties. Aan het veranderen in een bedrijf dat bekend is bij zijn stakeholders. Omdat onze stakeholders belangrijk voor ons zijn: onze aandeelhouders, onze medewerkers, onze klanten, onze buren, onze gezinnen en kinderen, onze vrienden, onze leveranciers en zakenpartners. En vele anderen die ik hier wellicht ben vergeten.
We hebben een roerig jaar achter de rug. Niet alleen omdat 2009 nog steeds een jaar was van economische crisis, maar ook omdat het het einde was van een tijdperk. Qurius heeft besloten dat het een stap voorwaarts wil zetten. Een belangrijke beslissing, genomen om te groeien en een stap voorwaarts te zetten om aan verwachtingen te voldoen. Daarom heeft de Raad van Commissarissen besloten om het management te wijzigen. Qurius is een bedrijf dat de afgelopen jaren in de schaduw is gebleven. De naam en de producten en diensten van Qurius zijn niet bekend in de markt. En dat is jammer, omdat het bedrijf met succes veel grote projecten voor veel grote klanten heeft volbracht. We hebben deze successen afgeschermd voor het grote publiek. Hierdoor is Qurius een relatief onbekend bedrijf. En daar gaat de komende jaren verandering in komen. Alhoewel ik in 2009 nog niet bij het bedrijf zat, is duidelijk dat het financieel geen succesvol jaar is geweest. Door de economische situatie waar het bedrijf mee te maken had, maar ook door een aantal tekortkomingen op het managementvlak, noteerde het bedrijf een verlies. Qurius Duitsland heeft een ingrijpende reorganisatie doorgevoerd in 2009, die hopelijk in 2010 vruchten zal afwerpen. Qurius Spanje heeft zwaar te lijden gehad van de uiterst trage betalingstermijnen van zijn klanten en heeft begin 2010 zijn managementteam versterkt. Qurius Nederland heeft, rekening houdend met de marktomstandigheden, het relatief goed gedaan in 2009. Maar ook dit onderdeel is aan het begin van 2010 ingrijpend gereorganiseerd. Globaal gesproken kunnen we stellen dat bij Qurius de managementsturing ontbrak die het bedrijf nodig had en die de stakeholders verwachtten. Daarom zijn er begin 2010 veel veranderingen binnen het management doorgevoerd. Veranderingen die zijn doorgevoerd om het bedrijf opnieuw te inspireren en de managers van Qurius te motiveren om iets moois op te bouwen voor de komende jaren. Dit jaarverslag geeft u de feiten en cijfers voor 2009 en een eerste indruk van wat we de komende drie jaar van plan zijn. Naast dit jaarverslag hebben we ook een apart visiedocument opgesteld. Het jaarverslag gaat in op de kernpunten van dit visiedocument. Tot slot wil ik benadrukken dat Qurius wordt geleid en bestuurd door een geweldige groep mensen met hart voor de zaak. Managers die ondernemend en creatief zijn en die innovatie handen en voeten geven. Ik ben er trots op dat ik samen met een team van internationale eersteklas leiders een nieuw Qurius kan vormgeven. Mensen die erin geloven, hun beloften waarmaken en die van Qurius het beste IT-bedrijf in Europa willen maken.
Leen Zevenbergen CEO Qurius NV
6
qurius jaarverslag 2009
2. Qurius in het kort
2.1 Profiel
2.2 Visie en missie
Qurius biedt geïntegreerde, verticale en slimme oplossingen, hosted of op locatie, ter ondersteuning van de bedrijfsprocessen en eindgebruikers van middelgrote en grote bedrijven. Onze oplossingen en functionaliteiten omvatten architectuur, standaard- of op maat gemaakte oplossingen, BI-oplossingen, portals, infrastructuur en training. De meeste van onze oplossingen zijn gebaseerd op Microsoft-technologie en in een aantal landen verkopen we ook Infor-oplossingen. Dankzij ruim 15 jaar ervaring kennen en beheersen we het complexe proces van elk IT-implementatieproject. We begrijpen ook het operationele proces na livegang. We leveren en beheren slimme IT-oplossingen die onze klanten helpen om succes te boeken. In die segmenten waarin we ons kunnen onderscheiden, bieden we sectorspecifieke oplossingen en technologie, die we verticale oplossingen noemen.
Visie We helpen onze klanten om de uitdagingen van de toekomst te trotseren en hun strategie te realiseren door het bieden van een omgeving voor kwaliteit en duurzame groei. De belangrijkste aspecten om in de toekomst te kunnen voortbestaan zijn: duurzaamheid, nieuwe manieren van werken en innovatie. Bij Qurius zijn we nieuwsgierig naar nieuwe manieren van werken en naar innovatieve oplossingen voor de problemen waarmee de wereld wordt geconfronteerd en naar manieren om een betere wereld te creëren.
Qurius is genoteerd aan de NYSE Euronext in Amsterdam en het hoofdkantoor is gevestigd in Zaltbommel, Nederland. Qurius is een internationale, vooraanstaande Microsoft Dynamics Partner met vestigingen in België, Duitsland, Italië, Nederland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk en een eigen Near Shore Development Centre in Tsjechië. Dankzij onze internationale aanwezigheid kunnen we zowel lokale als internationale klanten bedienen in de middenmarkt en in het lower enterprise-segment. Qurius kijkt terug op een veelbewogen geschiedenis, die van 2003 tot 2008 in het teken stond van fusies en overnames. Na een snelle expansie op de Nederlandse markt zijn we uitgegroeid tot een Europese IT-dienstverlener met een heldere focus: we willen de toonaangevende IT-leverancier van Europa zijn die geïntegreerde bedrijfsoplossingen biedt op basis van innovatie, duurzaamheid en nieuwe manieren van werken.
Met onze slimme aanpak willen we ons enthousiasme en onze nieuwsgierigheid overbrengen op anderen. We willen een nieuwe wereld creëren waarin innovatie nieuwe manieren van werken en leven voortbrengt, met een betere wereld als resultaat. We willen een strategische partner zijn voor onze huidige en toekomstige klanten en vanuit een strategisch oogpunt oplossingen aanreiken die onze klanten helpen in hun voortbestaan en groei. Qurius werkt al ruim 15 jaar aan het leggen van een solide basis voor technologie. Hierdoor is het bedrijf uitgegroeid tot de grootste Microsoft-partner in Europa. Vanuit motivatie om de beste te zijn op het gebied van technologie is Qurius uitgegroeid tot een toonaangevende dienstverlener in veel Europese landen. Deze sterke ambitie om de beste te zijn vormt nu de basis voor ons streven de grote problemen van de wereld aan te pakken. Missie Qurius streeft ernaar om op een duurzame wijze innovatieve oplossingen te bieden die mensen de vrijheid geven om overal en altijd probleemloos te kunnen werken. Qurius wordt door de markt, onze klanten, medewerkers, partners en aandeelhouders gezien als de onbetwiste marktleider voor duurzame innovatieve oplossingen in de gekozen (verticale) markten. Door middel van geïntegreerde innovatie bieden we oplossingen waarbij we de beste technologieën en producten in de markt combineren en beschikbaar maken voor onze klanten vanuit de cloud of op locatie. Elke stakeholder is een positieve referentie. We willen een fantastische werkplek zijn waar mensen geïnspireerd worden om het beste uit zichzelf te halen.
7
2.3 Strategie Qurius heeft drie pijlers gekozen waarop het zich de komende jaren gaat richten: • Innovatie • Duurzaamheid • Nieuwe manieren van werken
Door onze mensen, klanten en aandeelhouders echte partners te maken in ons bedrijf creëren we daadwerkelijk betrokkenheid, betere kwaliteit en daarom meer waarde voor alle stakeholders. Dat is ons doel voor de komende jaren.
In samenhang met ons internationaal leiderschapsprogramma werken we aan een gezamenlijk visiedocument over onze strategie. Een dynamisch Bij alles wat Qurius doet, streeft het naar een optimale en document, aangezien onze strategie in de komende maanden en jaren zal worden ontwikkeld. De eerste duurzame manier van werken. Onze doelstelling is om versie van dit visiedocument zal op de Algemene tegen 2013 volledig milieuneutraal te zijn. Qurius is zich ervan bewust dat de IT-industrie tot de grootste vervuilers Vergadering van Aandeelhouders op 29 april 2010 ter wereld behoort en wil nummer 1 worden in duurzame worden gepresenteerd. Programma en koers zijn IT. Er is nog een lange weg te gaan. Als we de problemen ambitieus, maar dat wil niet zeggen dat die antwoord die we op ons pad tegenkomen het hoofd willen bieden, geven op al onze vragen. Het is onze motivatie en overtuiging dat we dit ILP samen met al onze moeten we aanhaken bij alle kennis die in de wereld stakeholders tot een gezamenlijk succes kunnen maken beschikbaar is. en onze volledige verantwoordelijkheid kunnen nemen voor een duurzame wereld. De drie pijlers van Qurius zijn gebaseerd op een solide basis van vakmanschap en professionaliteit. Onze mensen moeten de beste zijn in hun vak, en dat is een absolute noodzaak. Elke belofte die we onze klanten doen moet zijn gebaseerd op een goed begrip van het probleem. Daarom moeten onze mensen niet alleen worden beoordeeld op hun positie in het lijnmanagement, maar ook op hoe goed zij zijn in hun vak. We zijn een internationaal bedrijf en onze ambitie is om de beste Europese speler in onze sector te worden. Europees zijn, is geen verwijzing naar onze vestiging in verschillende Europese landen. Het betekent dat we de barrières hebben overwonnen die normaliter tussen verschillende Europese landen bestaan. We zijn echt één Europese onderneming; we zijn een groep vrienden. Voor onze klanten betekent dit dat we een veel bredere kijk hebben op de oplossingen voor hun problemen. Voor klanten die internationaal opereren biedt ons vermogen om hun problemen vanuit een intercultureel perspectief op te lossen echt toegevoegde waarde. De komende jaren zullen we ons bedrijf opnieuw uitvinden. Onze sterke punten en kwaliteiten onderkennen en vergroten. Ons richten op onze professionals en hen bewust maken van onze missie in de wereld. Getuigen van echt leiderschap om onze strategie van innovatie, duurzaamheid en nieuwe manieren van werken te definiëren en uit te voeren. Nu we afstevenen op 2013 en verder, betekent dit dat Qurius zichzelf moet omvormen tot de beste werkplek en de beste partner voor onze klanten.
8
qurius jaarverslag 2009
2.4 Highlights 2009
Maart • Belangrijk contract voor Qurius in Nederland voor het leveren van een managed hosting-oplossing aan Speelwerkgroep April • Evert H. Smid is benoemd in de Raad van Commissarissen van Qurius; Erik Westerink vertrekt uit de Raad van Commissarissen • Zorginstelling Savant Zorg kiest voor partnership met Qurius Mei • Qurius staakt activiteiten in Denemarken Juni • Qurius wint infrastructuur- en beheeropdracht bij Dobotex International • Qurius verwerft belangrijke IT-opdracht bij Bouter Group • Qurius verwelkomt drie nieuwe leden van de Qurius Global Alliance, I9tec uit Brazilië, Arquiconsult uit Portugal en Accendo uit Argentinië • Qurius staakt activiteiten in Zweden Juli
• Qurius NV geeft 2.597.404 aandelen uit in het kader van een uitgestelde overnamebetaling • Qurius rapporteert positieve EBIT over H1 2009
Augustus • Qurius verkoopt zijn Noorse activiteit, MultiPlus Solutions, aan IFS December • Leen Zevenbergen wordt de nieuwe CEO van Qurius NV; Fred Hermans verlaat de organisatie • Qurius wint infrastructuur- en beheeropdracht bij KNVB
2.5 Vijfjarenoverzicht
In EUR x 1.000, tenzij anders vermeld Resultaten Netto-omzet EBITDA EBIT (voor impairment- en
2009
2008
2007*
2006
2005
117.201 5.298 944
126.187 6.337 3.323
114.758 7.668 4.729
41.859 5.726 4.675
33.855 4.234 2.705
3.2569.036-0,09
8.15822.495-0,21
4.729 2.605 0,03
4.675 3.201 0,06
2.705 172 0,03
95.511 40.792 0,38
118.582 48.691 0,46
138.855 71.317 0,68
87.767 33.483 0,45
22.246 11.348 0,21
0,43
0,41
51
38
51
0,91
0,94
0,95
0,80
1,16
882
921
1,060
725
312
881
894
852
320
289
0,47 0,16 0,37
0,82 0,22 0,24
1,81 0,62 0,70
1,16 0,57 1,13
0,63 0,42 0,56
herstructureringskosten)
EBIT Netto resultaat Resultaat per aandeel (in EUR) Vermogenspositie Balanstotaal Eigen vermogen Eigen vermogen per aandeel (in EUR) Solvabiliteit als % van het balanstotaal Current ratio Medewerkers Aantal medewerkers ultimo jaar (fte’s) Aantal medewerkers gemiddeld (fte’s) Koersinformatie (in EUR) Hoogste koers Laagste koers Koers per ultimo jaar *Inclusief gestaakte activiteiten
9
2.6 Directie en senior management Raad van Bestuur In 2009 bestond de Raad van Bestuur uit Fred Hermans, CEO, Michiel Wolfswinkel, CFO, en Frank van der Woude, COO. Op 8 december 2009 kondigde Qurius aan dat Fred Hermans zou terugtreden uit de Raad van Bestuur en dat Leen Zevenbergen per 1 januari 2010 CEO zou worden. Op 12 februari 2010 werd bekendgemaakt dat Frank van der Woude zou terugtreden uit de Raad van Bestuur van Qurius en per eind april Qurius verlaat. Met ingang van 12 februari 2010 bestaat de Raad van Bestuur van Qurius uit:
Leen Zevenbergen, CEO
Michiel Wolfswinkel, CFO
Afgestudeerd in bedrijfseconomie (1983) en accountancy (1984) aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam begon dhr Zevenbergen (1958) als accountant, maar al vroeg in zijn carrière werd hij ondernemer. Hij richtte een groot aantal bedrijven op, waaronder Bolesian Systems in 1985 en Escador in 2000. Tussendoor bekleedde hij management- en directieposities bij Roccade en Origin. In 2006 publiceerde hij “En nu laat ik mijn baard staan”, managementboek van het jaar, en werd hij een veelgevraagde spreker en coach. In 2009 publiceerde hij “‘t Is Groen en Groener wordt het niet”. Hij wordt voorgedragen als CEO van Qurius NV tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 29 april 2010.
Michiel Wolfswinkel (1963) studeerde in 1989 af aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam. Voordat hij aan boord kwam bij Qurius was hij Chief Financial Officer bij VDM Holding NV, waar hij succesvol een aantal organisatieverbeteringsprogramma’s leidde. Eerder in zijn carrière vervulde hij diverse financiële management- en directierollen, onder andere bij Eneco NV en Matrix One. Naast zijn rol als CFO bij Qurius is de heer Wolfswinkel docent aan de Rotterdam School of Management. Hij is benoemd als CFO tijdens de AVA op 24 april 2009. Voor een overzicht van het actuele aandelenbezit van de individuele bestuurders verwijzen we naar pagina 75 van dit jaarverslag.
10
qurius jaarverslag 2009
Bianchi Industry besteedt ERP-platform uit aan Qurius Italië Automatenleverancier Bianchi kiest Qurius Italië, de grootste IT-partner in Europa, voor zijn ERP Baan- en LN-platforms
11
‘We beschouwen Qurius’ uitgebreide staat van dienst als garantie voor de optimalisatie van onze ERP als instrument voor omzetgroei.’ (Omero De Martin, CEO Bianchi Industry) Bianchi Vending Group, de in Bergamo gevestigde fabrikant en distributeur van het meest complete assortiment verkoopautomaten, heeft Qurius Italië uitverkozen voor het beheer van zijn ERP-platform gebaseerd op Infor ERP Baan. Het doel van de serviceovereenkomst is een efficiëntieslag te maken in de bedrijfsactiviteiten en managementprocessen door te profiteren van de knowhow en expertise van Qurius Italië en de Qurius-groep met Inforplatforms.
B to I (Business to Innovation) viert vijftigste verjaardag met Bianchi Vending Group, fabrikant van ‘intelligente’ koffieautomaten Toegang tot de belangrijkste technologieën op de markt betekent dat je je deze eigen moet maken en aan moet passen om echt innovatief te zijn. De automaten en professionele koffieautomaten voor de horeca zijn echte technologische hoogstandjes – en niet alleen op papier – met ongekende communicatiemogelijkheden dankzij de juiste combinatie van elektrische, computer- en biochemische technologie. Denk bij computertechnologie bijvoorbeeld aan WinBianchi en VSP-software (Visual Smart Programmer). Bianchi Vending maakt veel gebruik van antibacterieel plastic, nanotechnologieën die de levensduur van machineonderdelen verlengen door kalkaanslag te voorkomen, soft-touchtoetsen die gevoelig zijn voor menselijke aanraking, en verfijnde telemetrische systemen (GPRS, UMTS, EDGE) die gekoppeld kunnen worden aan de meeste gangbare palmtops en pc’s. En dat zijn slechts enkele van de eindeloze mogelijkheden. De groep staat door haar vele ideeën en verzoeken in nauw contact met de ITmarkt en heeft deze ook een impuls gegeven als het gaat om inspanningen om energie te besparen en het milieu te beschermen. ‘We beschouwen Qurius’ uitgebreide staat van dienst als garantie voor de optimalisatie van onze ERP als instrument voor omzetgroei’, zegt Omero De Martin, CEO van Bianchi Industry. ‘De kracht van een onderneming kan worden afgemeten aan het vermogen om behaalde successen te vertalen naar vergelijkbare marktsegmenten’, benadrukt Antonio Gentile, Algemeen Directeur van Qurius Italië. ‘In ons geval hebben de ervaring die we hebben opgedaan bij grote industriële projecten, zoals onlangs voor Nardi Household Appliances en Brandt Italia, in combinatie met onze kennis van Infor ERP Baan, ervoor gezorgd dat we een grote klant als Bianchi Industry hebben binnengehaald.’
12
qurius jaarverslag 2009
Raad van Commissarissen
Lucas Brentjens (voorzitter)
Fred Geerts
Evert H. Smid
Lucas Brentjens (1959, Nederlandse nationaliteit) is voormalig bestuursvoorzitter van Exact Software en private investor sinds 2004. Na afronding van zijn studie bedrijfseconomie aan de Katholieke Universiteit Brabant startte hij zijn carrière bij de AMRO bank in 1985. Van 1987 tot 2004 vervulde hij verschillende managementfuncties bij Exact Software. Hij is benoemd in de Raad van Commissarissen van Qurius op 21 april 2006.
Fred Geerts (1949, Nederlandse nationaliteit) is zelfstandig management consultant. Van 1976 tot 2000 werkte hij voor Accenture (het vroegere Andersen Consulting), laatstelijk als managing partner van Andersen Consulting Nederland. Na afronding van zijn studie werktuigbouw en bedrijfskunde trad hij in dienst bij dit bedrijf als consultant. Hij leidde omvangrijke verandertrajecten en vervulde onder andere de functies van head of competency strategy, head of quality, lid van het managementteam West-Europa en head of practice for government & services. Hij is benoemd in de Raad van Commissarissen van Qurius op 22 april 2004.
Evert H. Smid (1951, Nederlandse nationaliteit) is oprichter en directeur van Eehaes Participations BV, een organisatie die zich bezighoudt met strategische consultancy en investment management. De heer Smid begon zijn carrière in 1979 bij NMB Postbank Groep, gevolgd door een functie als senior investment manager bij NMBParticipatie, waar hij onder meer leiding gaf aan de oprichting van het kantoor in Boston. In 1987 was hij een van de twee initiatiefnemers van het verzelfstandigen van NMB-Participatie onder de naam Atlas Venture en werd hij benoemd tot (mede)statutair directeur van Atlas Investeringsgroep NV. In 1996 verliet de heer Smid de Atlas Investeringsgroep en richtte hij Eehaes Participations BV op. Hij is benoemd in de Raad van Commissarissen van Qurius op 24 april 2009. Voor een overzicht van het actuele aandelenbezit van de leden van de Raad van Commissarissen verwijzen we naar de openbare registers van de AFM.
13
Senior Management 2009
Holding Willibrord Blom, Corporate Finance Director André Sliedrecht, International Service Director Qurius Belgium Geert Goeteyn, Managing Director Qurius Germany Kay Laukat and Christian Schneider, Landenmanagement Qurius Italy Antonio Gentile, Managing Director Qurius The Netherlands Peter van Haasteren, Robert Lagas, Piet van Eekelen, Ton Baeten, Pieter Meeuwis and Jan Leppink, Landenmanagement Qurius Spain Jose Maria Sanchez, Managing Director Qurius United Kingdom Mike Dickson, Managing Director
International Leadership Programme (ILP) van Qurius
Om in de komende jaren een sterk bedrijf te ontwikkelen, is het absoluut noodzakelijk om in de landen een zeer gemotiveerd leiderschapsteam te hebben. Een gemotiveerd team dat een echte Europese organisatie opbouwt. Begin 2010 zijn de eerste stappen gezet om een groep sterke managers te vormen die zich voor een periode van ten minste drie jaar wil committeren en die van Qurius een Europese leider wil maken. De Raad van Bestuur heeft ongeveer 25 mensen uitgenodigd om deel te nemen aan dit International Leadership Programme. Deelname aan dit programma betekent een grotere inspanning om onze strategie samen te ontwikkelen en uit te voeren. Het betekent ook een investering in het bedrijf. Elke deelnemer investeert tussen de EUR 25.000 en EUR 100.000 in aandelen Qurius voor een periode van minimaal drie jaar. Dit geeft blijk van hun vertrouwen in ons bedrijf en van een langetermijnbetrokkenheid. De Raad van Bestuur van Qurius heeft een long term incentive programma ontwikkeld dat er specifiek op is gericht om het ILP te transformeren naar een leiderschapscommitment voor de lange termijn. Dit plan zal ter goedkeuring worden voorgelegd op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in april 2010. De primaire verantwoordelijkheid van het ILP is om de visie en strategie van Qurius voor de komende jaren, die eveneens op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in april 2010 zullen worden gepresenteerd, te ontwikkelen en uit te voeren. Qurius wil een toonaangevende en zichtbare Europese speler worden in de IT-branche. De doelstelling van Qurius is om zich van anderen in de branche te onderscheiden door een sterke positie in te nemen en uiterst ambitieus te zijn. De taak van het International Leadership Programme is om onze visie en strategie te realiseren door als een team van vrienden samen te werken. Met het vormen van dit sterke, zeer gecommiteerde Europese leiderschapsteam wil Qurius een zo sterk mogelijk fundament leggen voor de toekomst van ons bedrijf.
14
3
qurius jaarverslag 2009
Profiel van het aandeel
Qurius is sinds 1998 genoteerd aan de NYSE Euronext in Amsterdam, destijds onder de naam Magnus Holding NV, en sinds 2 mei 2006 onder de naam Qurius N.V.
Ontwikkelingen in aandelenkapitaal Op 1 januari 2009 had Qurius 105.432.619 aandelen uitstaan tegen een nominale waarde van EUR 0,12 In het kader van een uitgestelde overnamebetaling geeft Qurius NV 2.597.404 aandelen uit op 1 juli 2009. Op 31 december 2009 had Qurius 108.030.023 aandelen uitstaan. Het gemiddelde aantal uitstaande aandelen in 2009 was 106.761.759. De marktkapitalisatie op 31 december 2009 bedroeg EUR 39,9 miljoen, bij een slotprijs van EUR 0,369. De marktkapitalisatie op 31 december 2008 bedroeg EUR 25.303.829, bij een slotprijs van EUR 0,24.
Financiële kalender 2010 28 april 2010 29 april 2010
Publicatie resultaten Q1 2010 Algemene Vergadering van Aandeelhouders 22 juli 2010 Publicatie resultaten H1 2010 resultaten 21 oktober 2010 Publicatie resultaten Q3 2010 2011 29 april 2011
Algemene Vergadering van Aandeelhouders
Stemmen op afstand Qurius onderschrijft het belang van een goede aandeelhoudersparticipatie en laat binnen de grenzen van de statuten toe dat aandeelhouders bij volmacht vertegenwoordigd zijn op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Ontwikkelingen op het gebied van stemmen op afstand worden gevolgd om mogelijk in de toekomst stemmen op afstand te kunnen faciliteren.
Investor relations Voor vragen betreffende Qurius investor relations kunt u contact opnemen met:
[email protected] of +31 (0)418 68 35 00.
15
4 Verslag Raad van Bestuur
4.1 Toelichting belangrijkste activiteiten 2009 In 2009 lag de focus vooral op het trotseren van de economische storm en op het stroomlijnen, versoepelen en het herstructureren van de organisatie en alle activiteiten van Qurius in het kader van behoud en verbetering van de winstgevendheid. De financiële doelstellingen waren gericht op herstel van de operationele winstgevendheid, verbetering van de kasstroom van het bedrijf en het bereiken van overeenstemming over de bestaande kredietfaciliteit. In de eerste helft van 2009 presteerde het bedrijf relatief goed, gezien de uitdagende marktomstandigheden. De resultaten in Nederland stemden tot tevredenheid en de Duitse operatie presteerde beter dan in 2008. De recessie heeft over het gehele jaar echter een negatieve uitwerking op de omzet gehad. In alle landen zijn er grootschalige kostenbesparende maatregelen getroffen, waaronder het aanpassen van de organisatiestructuur in Nederland, Duitsland en Spanje, het snoeien in de kosten voor uitbesteed werk en, waar mogelijk, het terugbrengen van het aantal formatieplaatsen. In sommige vestigingen zijn stafmedewerkers vervangen door fee-earners. In de loop van 2009 heeft het bestuur besloten om twee activiteiten te staken en onze dochteronderneming in Noorwegen te verkopen. Het effect van onze kostenbesparende maatregelen is zichtbaar in de resultaten van 2009, maar een aanzienlijk aantal bijkomende effecten zal pas blijken uit de kostenopbouw in 2010. Naast alle reorganisatiemaatregelen om de kostenopbouw te reduceren, heeft het bestuur actie ondernomen om de kasstroom te verbeteren via een actief beheer van het werkkapitaal en dit heeft goede resultaten opgeleverd. In 2009 hebben we onze concurrentiepositie in de markt verder verstevigd door onze verticale marktfocus te versterken en het concurrentievermogen en de kracht van onze oplossingen te verbeteren. We hebben bij alle vestigingen veel energie gestoken in onze bestaande klantenbasis en om nieuwe opdrachten te verwerven. In de paragraaf over marktontwikkelingen en groeimogelijkheden gaan we gedetailleerder in op dit onderwerp. De internationale organisatie stroomlijnen Op 4 mei 2009 maakte de Raad van Bestuur van Qurius bekend dat was besloten om het Deense filiaal, een klein kantoor in Kopenhagen-Herlev met zes medewerkers, op te heffen. Zowel door de uitdagende economische
omstandigheden als het gebrek aan schaalgrootte bleek de Deense onderneming niet in staat haar strategische ambities succesvol te realiseren. Tot en met april 2009 heeft Denemarken slechts EUR 0,2 miljoen aan nettoomzet bijgedragen. De EBIT-bijdrage in 2009 was EUR -0,2 miljoen. De deconsolidatie van Denemarken heeft geresulteerd in een klein verlies van EUR 6.000. Op 12 juni 2009 volgde de sluiting van de Zweedse organisatie. De Raad van Bestuur heeft hiertoe besloten op grond van de aanhoudende verliezen en de ongunstige marktomstandigheden. Gedurende 2008 en het eerste half jaar van 2009 voerde Qurius Zweden verschillende reorganisatiemaatregelen door. De effecten hiervan bleken echter onvoldoende succesvol om de organisatie te rationaliseren in het economische klimaat van het afgelopen jaar. Tot en met mei heeft Zweden EUR 3,3 miljoen bijgedragen aan netto-omzet. De EBIT-bijdrage in 2009 was EUR -0,7 miljoen. De deconsolidatie van Zweden heeft geresulteerd in een winst van EUR 0,2 miljoen (inclusief een provisie met betrekking tot de afwikkeling van de activiteiten). De Raad van Bestuur van Qurius betreurt uiteraard de sluiting van de organisaties in deze twee landen. Het geeft ons echter de mogelijkheid om ons te richten op de resterende winstgevende of anderszins veelbelovende kantoren. De verkoop van de Noorse operatie MultiPlus Solutions AS in augustus 2009 aan IFS heeft ons geholpen onze balans verder te versterken. MultiPlus Solutions, met kantoren in Sandefjord, Denemarken, en in China, was een op zichzelf staande activiteit binnen Qurius, aangezien het zijn eigen klanten bediende (maritieme en scheepsbouwsector) met een eigen inhouse ontwikkelde oplossing (niet gebaseerd op Microsoft Dynamics). Daarom werd MultiPlus niet beschouwd als een kernactiviteit binnen de strategie van Qurius. De verkoop van het bedrijf heeft geleid tot een opbrengst van EUR 3,7 miljoen in liquide middelen. De Raad van Bestuur is verheugd dat, met IFS, MultiPlus de mogelijkheid heeft om zijn krachten verder uit te bouwen en nieuwe stappen te zetten. Versnelde aflossingen In de loop van 2009 heeft Qurius overeenstemming bereikt over de aanpassing van de bestaande kredietfaciliteit. De aanvankelijk voor geheel 2009 opgeschorte kwartaalaflossingen, van in totaal EUR 2,5 miljoen, zijn per ultimo 2009 voldaan. In het derde kwartaal heeft Qurius vrijwillig een bedrag van EUR 1,5 miljoen uit de opbrengst van de verkoop van MultiPlus als aflossing betaald. Daarmee bedroeg de faciliteit EUR 13,5 miljoen per ultimo 2009.
16
4.2 Marktontwikkelingen en groeimogelijkheden Marktpositie Qurius is een van de toonaangevende Microsoft Dynamics Partners in de landen waar we actief zijn. In veel landen is Qurius de meest dominante speler die Microsoft NAV-, AX- en CRM-oplossingen biedt. Bovendien is Qurius in het grootste deel van ons geografische gebied het enige bedrijf dat een compleet, geïntegreerd bedrijfsinformatieplatform kan bieden op basis van Microsoft-technologie, inclusief architectuur, infrastructuur, hosting en beheer na livegang. Het marktaandeel van Microsoft op het terrein van zakelijke software neemt volgens Microsoft nog steeds toe. Met name in de markt van de grotere bedrijven groeit het Microsoft-platform en daarmee nemen de mogelijkheden voor het totaalpakket van Qurius eveneens toe. In 2009 waren SharePoint, Hosting Services en CRM de belangrijkste groeidrijvers bij de zakelijke divisie van Microsoft. Technologische trends Cloud computing, oftewel de mogelijkheid om de functionaliteit van desktop- en serversoftware te combineren met de reikwijdte van internet, wordt steeds meer zichtbaar en biedt veel mogelijkheden voor groei in de IT-markt. De oplossingen en functionaliteiten van Qurius bieden onze klanten de voordelen van virtual hosting en toegang tot hun applicaties via internet. Bovendien is Qurius in staat om oplossingen en functionaliteiten te bieden die inspelen op de steeds hogere eisen die worden gesteld aan beschikbaarheid en toegankelijkheid, los van de locatie. Steeds vaker bieden we onze klanten de mogelijkheid om hun bedrijfsoplossing op locatie of in ons hostingcentrum te hosten in combinatie met virtuele technologie uit de cloud. Nieuwe manieren van werken of Het Nieuwe Werken dringen snel en onvermijdelijk door tot de markt. Qurius heeft met succes een referentiepool van klanten opgebouwd die deze manier van werken heeft geïmplementeerd en hun mensen in staat heeft gesteld om onafhankelijk van tijd of locatie te werken en toegang te hebben tot informatie en collega’s. We hebben ook ervaring in het vormgeven van samenwerkingsplatforms voor interactief documentbeheer, kennisdeling en communicatie. In onze kantoren zijn we up-to-date met Unified Communications met behulp van Office Communications Server voor instant messaging, e-mail en audio- en videoconferencing.
qurius jaarverslag 2009
De opkomst van Microsoft Dynamics AX Ieder jaar analyseert Gartner de wereldwijde ERPmarkt om beleidsmakers van bedrijven te adviseren over beschikbare producten. Microsoft Dynamics AX wordt in het rapport voor dit jaar als de beste oplossing voor de middenmarkt genoemd. Volgens Gartner is Microsoft Dynamics AX gebruikersvriendelijk en zijn de beheerkosten relatief laag. Met name de rolgebaseerde AX-gebruikersinterface werd hoog gewaardeerd. Een hoge flexibiliteit en de naadloze integratie met andere Microsoft-producten voor business intelligence (SQL Server), documentbeheer (SharePoint) en kantoorautomatisering (MS Office) maken het AXaanbod tot een compleet en succesvol pakket. Voor Qurius is deze waardering een stimulans om onze expertise op AX-gebied verder te versterken en onze verticale aanpak en ons aanbod van geïntegreerde oplossingen voort te zetten. Qurius Managed Services Qurius Managed Services heeft in 2009 uitstekende business opportunities opgeleverd en was verantwoordelijk voor een aantal van onze grootste nieuwe klanten in 2009. We verwachten dat onze hostingfaciliteiten alleen nog maar meer kansen en successen zullen bieden in 2010 en daarna, niet in de laatste plaats vanwege het feit dat we met veel klanten langetermijncontracten hebben afgesloten die zorgen voor continuïteit en stabiliteit. Dit succes is mede toe te schrijven aan het feit dat steeds meer organisaties hun ICT-infrastructuur volledig willen outsourcen. Succesvolle ondernemingen concentreren zich op hun kernactiviteiten en hoewel ICT toegevoegde waarde biedt, is het slechts een middel om dat doel te bereiken. Als oplossing heeft Qurius Managed Services ‘Q-Space’ ontwikkeld, een ‘werkruimte’ die 100% klantspecifiek is en op maat aan alle unieke behoeften kan worden aangepast. Q-Space is gericht op het outsourcen van het onderhoud van een klantspecifieke ICT-omgeving en kan worden vergeleken met een virtueel kantoor waar de medewerkers altijd, 24/7, toegang hebben tot hun applicaties, waar ze zich ook maar bevinden. Variërend van een oplossing die wordt beheerd en gehost op locatie tot een specifieke gehoste omgeving in ons datacentre kunnen we onze klanten in alle landen het beheerniveau bieden waaraan zij behoefte hebben.
17
4.3 Financiële positie Balans en solvabiliteit Het balanstotaal per 31 december 2009 bedroeg EUR 96 miljoen (2008: EUR 119 miljoen). Het eigen vermogen bedroeg EUR 40,7 miljoen, vergeleken met EUR 48,7 miljoen op 31 december 2008. De solvabiliteit als percentage van het balanstotaal bedroeg 43% aan het eind van 2009 (eind 2008: 41%). De current ratio bedroeg 0,91 aan het eind van 2009 (eind 2008: 0,94). Kasstroom en financiering De nettokasstroom bedroeg EUR 5,8 miljoen (2008: EUR 0,6 miljoen negatief). De kasstroom uit voortgezette operationele activiteiten bedroeg EUR 9,3 miljoen (2008: EUR 0,8 miljoen negatief), inclusief herstructeringskosten van EUR 2,1 miljoen (2008: EUR 1,3 miljoen). De kasstroom uit voortgezette investeringsactiviteiten bedroeg EUR 0,7 miljoen (2008: EUR 5,6 miljoen negatief). De kasstroom uit voortgezette financieringsactiviteiten bedroeg EUR 4,0 miljoen negatief (2008: EUR 6,1 miljoen). Financieringsopbouw en convenanten In 2009 bereikte Qurius overeenstemming over de aanpassing van de bestaande kredietfaciliteit. In het derde kwartaal heeft Qurius vrijwillig een bedrag van EUR 1,5 miljoen uit de opbrengst van de verkoop van MultiPlus als aflossing betaald. De aanvankelijk voor geheel 2009 opgeschorte kwartaalaflossingen, van in totaal EUR 2,5 miljoen, zijn per ultimo 2009 voldaan. Daarmee bedroeg de faciliteit EUR 13,5 miljoen per ultimo 2009. Met ingang van 2010 zullen de kwartaalaflossingen van EUR 0,625 miljoen overeenkomstig de bepalingen van de kredietfaciliteit worden voortgezet. Rekening houdend met de maatregelen die zijn genomen in 2009 en vooruitkijkend naar de ontwikkeling van de bedrijfsactiviteiten, zijn er nieuwe kwartaalafspraken gemaakt. Het solvabiliteitsconvenant vereist dat de solvabiliteit op 40% blijft. Het EBITDAconvenant voor nettoschuld over de laatste twaalf maanden (“LTM”) vereist een ratio van 3 voor Q1 van 2010 en respectievelijk 2,4, 2,0 en 1,8 voor de volgende kalenderkwartalen. Het EBITDA-convenant voor LTM is EUR 3,8 miljoen (exclusief buitengewone lasten) voor Q1 van 2010 en respectievelijk EUR 4,8 miljoen, EUR 4,9 miljoen en EUR 5,0 miljoen voor de volgende kalenderkwartalen. De rentedekkingsfactor is niet langer van toepassing. De marge (over EURIBOR) op de kredietfaciliteit is 350 basispunten De huidige bankkredieten en de aandelen van de Nederlandse en Duitse operaties zullen in onderpand worden gegeven.
In het licht van de huidige economische omstandigheden heeft onze kaspositie zich zeer positief ontwikkeld. De gecombineerde effecten van een sterke focus op kostenbesparing, de reorganisatiemaatregelen die in alle landen zijn genomen en de strakke kredietbeheersing komen tot uitdrukking in een zeer sterke kaspositie ultimo jaar. Bovendien is onze handelsdebiteurenpositie per ultimo 2009 substantieel verbeterd.
4.4 Landen 4.4.1 Duitsland Qurius is een grote speler voor Dynamics-producten in Duitsland. We kijken terug op bijna 20 jaar verkoopgeschiedenis van professionele ERP-producten voor Microsoft en INFOR en in deze jaren heeft Qurius Duitsland meer dan 1.000 projecten geleverd in diverse markten. Qurius is altijd een van de top 5-spelers in de Duitse markt geweest. Onze focus ligt momenteel op de detailhandel, groothandel en industrie waarvoor we concurrerende verticale oplossingen hebben ontwikkeld. Qurius is een van de geselecteerde Microsoft Partners voor internationale bedrijven. In 2009 hebben we de reorganisatie van de verschillende gefuseerde ondernemingen in een nieuwe gestroomlijnde organisatie afgerond. Qurius Duitsland combineert de uitgebreide ervaring van een groot aantal projecten met de best gekwalificeerde medewerkers voor het uitvoeren van state-of-the-art-technologie. Hierdoor kunnen wij onze klanten een uitzonderlijke waarde bieden. De laatste tien jaar is er veel vraag vanuit de markt voor ERPmaatoplossingen met het risico van dure op maat gemaakte ontwikkelingen en upgrades. Tegenwoordig zien we dat de Duitse markt zich steeds meer richt op standaardprocessen. We zien ook een duidelijk trend richting gehoste oplossingen. In 2009 kromp de Duitse economie met ongeveer 5%. Bedrijven in de middenmarkt waren terughoudend met investeringen. Toch is Qurius Duitsland erin geslaagd om het afgelopen jaar te profiteren van een zeer sterke business intelligence en AX-business en is de omzet van het bedrijf met ongeveer 5% gestegen. Voor Qurius Duitsland zien we 2010 als de start van een zeer succesvolle periode voor de Duitse markt. Met een potentieel van meer dan 100.000 bedrijven in de middenmarkt is de Duitse markt de grootste economie met dezelfde taal in Centaal-Europa. Qurius is optimaal voorbereid om volwassen ERP-oplossingen te bieden in
18
qurius annual report 2009
Centraal relatiebeheer en optimale kennisdeling voor Kenwerk met Microsoft Dynamics CRM
Kenwerk is een onafhankelijk kenniscentrum dat zich inzet voor een gezonde arbeidsmarkt met goed opgeleide vakmensen. De voornaamste taak is het zorgen voor voldoende erkende leerbedrijven. Als schakel tussen onderwijs en bedrijfsleven heeft Kenwerk met tienduizenden relaties te maken, uiteenlopend van ondernemers, mentoren en leerbedrijven, tot scholen en medewerkers. Om al deze relaties goed te kunnen registeren en beheren groeide de behoefte naar een centraal relatiebeheersysteem. Sinds kort werkt het kenniscentrum met Microsoft Dynamics CRM (Customer Relationship Management) en vindt er optimale kennisdeling plaats.
Kjeld van Krieken, senior assistent en functioneel applicatiebeheerder bij Kenwerk licht de keuze voor Qurius en Microsoft Dynamics CRM toe: “Ons voornaamste uitgangspunt voor een nieuw relatiebeheersysteem was dat wij het delen van kennis en informatie binnen onze organisatie wilden verbeteren. Ons huidige systeem (BIS) is volledig ingericht op onze wettelijke taak: het erkennen van leerbedrijven. Hierdoor is het systeem niet voor iedereen in de organisatie bruikbaar. Informatie die men niet kwijt kan in dit systeem, wordt bijgehouden in Excel-bestanden of Outlook. Zo zijn in de loop der tijd allerlei subsystemen ontstaan, waardoor informatie niet optimaal gedeeld kon worden. Vanuit deze situatie groeide de behoefte naar een centraal relatiebeheersysteem.” Met de relatiebeheersoftware Microsoft Dynamics CRM worden alle gegevens van personen en organisaties op één plek vastgelegd. Van Krieken: “Wij gebruiken CRM primair voor het beheren van onze relatiegegevens en -contacten. Ook de documenten die gekoppeld zijn aan deze relaties, worden met CRM optimaal geregistreerd en beheerd.” Met de komst van CRM is er betere informatievoorziening: “Met een centraal systeem, waar iedereen gebruik van maakt, creëer je een eenduidige werkwijze en vindt optimale kennisdeling plaats. Ook boeken we tijdwinst: de informatie die mensen eerst nog bijhielden in allerlei subadministraties, wordt nu ook gewoon centraal opgeslagen. Om deze redenen zou ik CRM zeker aanbevelen aan andere bedrijven voor wie een goed relatiebeheer ook van belang is.” “Het is de bedoeling dat ons huidige systeem steeds meer afgebouwd wordt. Voor eind 2009 hopen we hiervan afscheid te nemen. Om dit systeem tot die tijd met CRM te laten communiceren, maken wij gebruik
19
van de Qurius-oplossing voor integraties tussen systemen. In de toekomst wordt deze tool ook gebruikt om informatie vanuit CRM door te sturen naar andere externe systemen, zoals onze website.” “Op een shortlist van vier partijen prijkte ondermeer de naam Qurius”, vertelt Van Krieken. “Uiteindelijk hebben we voor Qurius gekozen, omdat deze partij betrouwbaar op ons overkwam. Ook had Qurius vooraf al goed nagedacht over de implementatie. Deze vond plaats door middel van workshops. Hierdoor zijn we vanaf het begin op een hele interactieve manier bij de oplossing betrokken geweest. Samen met Qurius hebben we het systeem steeds meer ingericht. Het totale traject heeft zo’n drie maanden geduurd. Tijdens trainingen leerden we hoe we zelf wijzigingen konden aanbrengen in CRM, waardoor we nu een groot stuk van het beheer van de oplossing zelf regelen. We hebben door deze aanpak veel kennis opgebouwd, wat ervoor gezorgd heeft dat het systeem ook goed geaccepteerd is binnen de organisatie.” Kenwerk heeft zo’n 45 adviseurs die langs leerbedrijven gaan en bekijken of er voldoende opleidingsklimaat aanwezig is. Voor Kenwerk was een logisch vervolg op de keuze voor een nieuwe relatiebeheersysteem, dat ook deze adviseurs hier de beschikking over moesten krijgen. Van Krieken: “Ons huidige systeem ondersteunt de adviseurs niet goed. Zij hebben wel inzage in het systeem, maar niet in de wijzigingen die daarin plaatsvinden. We wilden een optimale integratie tussen het CRM-systeem en onze adviseurs. Qurius levert hiertoe verschillende mogelijkheden, zoals een integratie met een PDA, Blackberry of ander mobiel apparaat. In ons geval is er gekozen voor nieuwe laptops, waarmee de adviseurs nu ook onderweg over Outlook en CRM, en daarmee altijd over de meest actuele gegevens beschikken.” Ook al is de CRM-implementatie geslaagd, voorlopig is Qurius nog niet van het toneel verdwenen bij Kenwerk. “Het CRM-systeem zal de komende jaren nog flink uitgebreid worden. Qurius blijft onze partner voor verdere ontwikkeling en beheer van de oplossing!”
20
qurius jaarverslag 2009
combinatie met “best of breed” en gehoste oplossingen. In de komende vijf jaar kunnen we de toonaangevende leverancier voor Microsoft Dynamics-producten in Duitsland worden. 4.4.2 Nederland Qurius is de grootste Microsoft Dynamics Partner in Nederland met een uitstekend marktaandeel in de zorgsector, professionele dienstverlening, industrie, groothandel en procesindustrie. Microsoft Dynamics NAV is ons meest geïmplementeerde product. Het marktaandeel AX neemt echter toe en heeft veel potentieel, zeker voor grotere ondernemingen. In 2009 was Microsoft CRM ook een stuwende factor in Nederland, met name vanwege de eenvoudige integratie met andere Microsoft Office- en Dynamics-producten. 2009 is een uitdagend jaar geweest voor de Nederlandse activiteiten. We zijn echter nog steeds erin geslaagd om winst te maken, niet alleen vanwege onze uitstekende vaste klantenbasis, maar ook met het binnenhalen van nieuwe klanten, zoals Bouter Group in juni. Diverse grote projecten van eind 2008 genereerden bedrijfsactiviteiten in 2009, zoals BDO International. Andere uitstekende kansen dienden zich aan met ons Managed Services-aanbod, onder meer in combinatie met onze infrastructuuroplossingen, die we bijvoorbeeld bij Savant Zorg, Speelwerkgroep en de KNVB hebben geïmplementeerd. Dankzij het unieke aanbod van Qurius kunnen we geïntegreerde, complete oplossingen en platforms leveren en tegemoetkomen aan de toenemende behoeften van bijvoorbeeld samenwerken, toegang tot informatie, hoge beschikbaarheid en software gericht op eindgebruikers. Het moeilijke economische klimaat heeft ons gedwongen om de Nederlandse organisatie kritisch onder de loep te nemen en we hebben verschillende reorganisatiemaatregelen genomen die hebben bijgedragen aan een grotere focus, een hogere belastbaarheid en kostenbeheersing. In 2010 zullen we onze reorganisatie voltooien, nodig om de huidige bedrijfsstructuur te transformeren in een meer klant- en marktgerichte onderneming die ons complete aanbod aan oplossingen kan verkopen, leveren en ondersteunen en bovendien de klanttevredenheid verder kan vergroten.
4.4.3 Spanje Qurius Spanje is in eigen land een van de grootste leveranciers van Microsoft Dynamics en de eerste partner voor AX. De organisatie richt zich voornamelijk op Advanced Distribution en Industrial Equipment. Ons internationale aanbod en het vermogen om geïntegreerde innovatieve oplossingen te leveren van infrastructuur tot BI, CRM, AX, NAV en hosting is van groot belang voor onze prospects en klanten. We hebben een grondige kennis van Microsoft Dynamics AX en CRM en we kunnen XRM-oplossingen ontwikkelen. In 2009 zagen we niet alleen een groeiende markt voor CRM, en met name hosted CRM, maar meer nog dat ook business intelligence ons kansen biedt. In Spanje is er een sterk groeiende markt voor MOSS en andere samenwerkingstoepassingen als onderdeel van elke bedrijfsoplossing. In Spanje hebben we in 2009 te maken gehad met een sterke economische neergang. Een aantal van onze strategische markten, zoals industrie en transport, is zwaar getroffen, waardoor het bijzonder moeilijk was om nieuwe bedrijfsactiviteiten te verwerven. Het was ook een uitdaging om de uitstaande vorderingen te beheren en afstand te bewaren bij prijzenoorlogen met onze concurrenten. Kwaliteit, reputatie en tevreden klanten bleven onze eerste prioriteit. In 2009 hebben we voor de vijfde keer op rij de First Dynamics Partner Award gekregen en ook de Microsoft Excellence Award gewonnen. Ons bedrijf werd gecertificeerd in Microsoft Online Services en in IBM Business Intelligence Sales. Belangrijke nieuwe klanten die erbij zijn gekomen zijn onder meer Sanlúcar Fruits, Turol Trading, Impladent en Mecánica Industrial Buelna. Voor 2010 zijn onze doelstellingen onder meer gericht op een sterke winst en het verder stroomlijnen en optimaliseren van onze service-activiteiten. 4.4.4 België, Italië en het Verenigd Koninkrijk België Qurius België levert met de business line Business Solutions Microsoft Dynamics NAV-oplossingen met de nadruk op de industrieën Food, Pharma / Chemicals en Waste Management & Recycling. Qurius België biedt ook Microsoft Dynamics AX-oplossingen, voornamelijk voor Professional Services en Technical Services-organisaties. De eigen Microsoft Dynamics CRM-oplossing is met name geschikt voor de ledenadministraties. Naast de business line Business Solutions levert de Belgische operatie ook Infrastructure Solutions. Qurius België wordt
21
Qurius en Het Nieuwe Werken
Begin 2010 heeft Qurius besloten om duurzaamheid tot een hoofdaspect van onze strategie te maken. We zijn namelijk van mening dat duurzaamheid een van de belangrijkste overlevingsaspecten is voor de toekomst van ons bedrijf en de toekomst van onze klanten. Voor wat betreft onze complete visie op duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen gekoppeld aan onze strategie, verwijzen we naar het Qurius Vision Statement dat in april 2010 zal worden gepubliceerd.
aangestuurd door Geert Goeteyn. In de loop van 2010 zal de heer Goeteyn vertrekken bij Qurius en worden vervangen. Italië Qurius Italië voert de business line Business Solutions en verkoopt voornamelijk INFOR ERP LN en Baan software. Net als in 2007 was Qurius Italië marktleider op het gebied van Baan software met meer dan 100 klanten, van Bari, Bologna, Milaan, Reggio Emilia (hoofdkantoor) tot Turijn. Managing Director Antonio Gentile leidt het bedrijf. Verenigd Koninkrijk De nadruk van Qurius UK ligt op totaaloplossingen op basis van Microsoft Dynamics AX, Microsoft Dynamics NAV en Microsoft Dynamics CRM. Onze kernmarkten zijn Recycling en Waste Management, Metals Stockholding en Manufacturing, Holiday Homes en Caravans en Professional Services. Qurius UK bedient meer dan 100 klanten vanuit twee kantoren. De Managing Director van Qurius UK is Mike Dickson. 4.4.5 Near Shore Development Centre - Tsjechië Het Qurius Near Shore Development Centre is in 2009 uitgegroeid tot een winstgevende operatie met belangrijke toegevoegde waarde voor het bedrijf. De kwaliteit van de ontwikkelaars, met niet alleen expertise in NAV en AX, maar ook in .NET en BizzTalk, ligt binnen de norm, inclusief de juiste Microsoftcertificeringen. In 2009 heeft het NSDC zowel off-site, vanuit ons Tsjechische kantoor in Olomouc, als on-site verscheidene klantenprojecten uitgevoerd en het plan is om het aantal fee earners in 2010 verder te laten toenemen. 4.4.6 Qurius Global Alliance De Qurius Global Alliance is een internationaal netwerk dat het mogelijk maakt voor Qurius om Microsoftgerelateerde ondersteuning en diensten aan te bieden aan internationale klanten buiten het eigen geografische bereik of buiten ons expertiseveld. De Europese aanwezigheid van Qurius vormt samen met dit internationale samenwerkingsverband de basis voor een wereldwijd platform. Met een huidige lijst van meer dan 20 partnerorganisaties biedt de Qurius Global Alliance een uniform dienstenmodel, één contactpunt voor klanten en een eenduidige methodologie gebaseerd op de hoge kwaliteitsstandaarden van Qurius en Microsoft voor klanten wereldwijd. Het doel van de Alliance is klanten te verzekeren van een wereldwijde, naadloze projectuitvoering en ondersteuning na livegang.
4.5 Arbeidsmarkt en ontwikkeling Begin 2009 hebben we diverse reorganisatiescenario’s ontwikkeld zodat we als bedrijf snel en effectief konden reageren op de veranderde economische situatie. In de meeste landen hebben we in alle lagen van de organisatie, met name bij management en stafmedewerkers, het aantal medewerkers teruggebracht om de operaties soepel en flexibel te maken. In verschillende landen zijn we bijvoorbeeld loonmatiging of parttimecontracten overeengekomen. Voor 2010 hebben we de trainings- en ontwikkelingsprogramma’s opnieuw ingevoerd om het kennisniveau van onze mensen te behouden en te vergroten. We willen onze medewerkers voortdurend uitdagen en ervoor zorgen dat ze enthousiast zijn en bereid zijn om die extra stap te zetten voor onze klanten.
4.6 Management en supervisie Op 9 december 2009 maakte Qurius het vertrek van Fred Hermans bekend en de benoeming van Leen Zevenbergen als CEO met ingang van 1 januari 2010. Op 12 februari 2010 maakten we bekend dat Frank van der Woude, tot dat moment COO, eveneens zou terugtreden uit de Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur van Qurius bestaat momenteel uit Leen Zevenbergen (CEO, benoeming als lid van de Raad van Bestuur voorgedragen op 29 april 2010) en Michiel Wolfswinkel (CFO, benoemd op 25 april 2009). De nieuwe samenstelling van de Raad van Bestuur betekent een kortere management- en communicatielijn tussen het Bestuur en de Landenmanagers en zorgt voor betere financiële controle. De Raad van Commissarissen ziet toe op het beleid van de Raad van Bestuur en de dagelijkse activiteiten van de onderneming en haar dochterondernemingen, en staat de Raad van Bestuur bij met advies. De Raad van Commissarissen bestaat uit Lucas Brentjens, sinds 21 april 2006 lid van de Raad van Commissarissen en op 21 juni 2007 aangewezen als voorzitter, Fred Geerts, benoemd op 22 april 2004 en herbenoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 25 april 2008 en Evert H. Smid, benoemd op 25 april 2009.
22
qurius jaarverslag 2009
4.7 Risico’s, risicomanagement en interne controle 4.7.1 Q2 Bij het runnen, managen en uitbouwen van een onderneming is risicomanagement onlosmakelijk verbonden met dagelijkse werkzaamheden. Bij Qurius zoeken we voortdurend naar een balans tussen het optimaliseren van kansen en het zorgvuldig beheren van de risico’s die daarmee samenhangen. In 2008 en 2009 heeft Qurius een complete audit uitgevoerd van alle bedrijfsprocessen binnen onze organisatie om de kwaliteit van onze producten en diensten te verbeteren, risico’s in kaart te brengen en ervoor te zorgen dat de werkwijze van Qurius intern helder is. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van Q2, een interactieve platformtoepassing voor online hulp en informatie. Q2 bestaat uit een beschrijving van alle werkstromen, bedrijfsscenario’s en –processen, organisatorische verantwoordelijkheden en het gebruik van de centrale informatiesystemen van Qurius. Hiermee is Q2 voor ons een belangrijk middel voor risicomanagement. Q2 is in nauwe samenwerking ontwikkeld met onze operationele lijnmanagers en zal in de loop van 2010 worden uitgerold in onze grootste operaties. 4.7.2. Belangrijkste risico’s Qurius is onderhevig aan risico’s die samenhangen met zowel de algemene bedrijfsvoering als risico’s die specifiek zijn voor onze industrie. We proberen deze risico’s waar mogelijk uit te sluiten en monitoren, beperken en beheersen deze risico’s daar waar deze onvermijdelijk zijn. Deze risico’s bestaan uit: • strategische risico’s: dit zijn risico’s die voortkomen uit algemene economische omstandigheden in de landen waar we actief zijn en het cyclische karakter van onze business; • operationele risico’s: risico’s die voortkomen uit de software en systemen die we implementeren en de manier waarop we werken; • financiële risico’s die voortkomen uit de manier waarop Qurius is georganiseerd en gefinancierd. Deze risico’s zouden de operaties, omzet, winst en financiële positie kunnen beïnvloeden, wat er uiteindelijk toe zou kunnen leiden dat de voorgenomen doelstellingen niet worden gehaald. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor het identificeren van zulke risico’s, het nemen van passende maatregelen en dient zich ervan te verzekeren dat er een effectief risicomanagementsysteem en intern controlesysteem in werking is aangaande deze risico’s.
Deze paragraaf geeft inzicht in de meest relevante risico’s die volgens Qurius aanwezig zijn en in de manier waarop de organisatie deze beheerst. Volledigheidshalve melden we hier eveneens dat er wellicht risico’s zijn die bij Qurius niet bekend zijn of thans als niet-materieel worden beschouwd. 4.7.3 Strategische risico’s Algemene economische omstandigheden en cyclische gevoeligheid De economische omstandigheden in alle landen waar we gevestigd zijn en onze producten en diensten aanbieden, hebben een significante invloed op de bereidheid van bedrijven om in IT-producten en –diensten te investeren. Verslechtering van de economische situatie zou de vraag naar onze producten en diensten negatief kunnen beïnvloeden. Als gevolg hiervan zouden we tevens blootgesteld kunnen worden aan een significante verslechtering van de financiële positie van onze klanten. Schommelingen in kwartaalresultaten Kwartaalresultaten zijn lastig te voorspellen en schommelen ieder kwartaal als gevolg van factoren zoals het prijsbeleid van partners en concurrenten van Qurius, aspecten gerelateerd aan de timing van software- en hardwareverkoop en seizoensomstandigheden. Qurius tracht dit risico te spreiden door zijn kernactiviteiten te verdelen over verschillende landen, sectoren, diensten en klanten. Concurrentiepositie Er is slechts een klein aantal internationale dienstverleners in de internationale ERP-markt voor middelgrote en grotere bedrijven. Er zijn echter veel lokale spelers die zich neigen te concentreren op het midden- en kleinbedrijf, waardoor de concurrentie in dit segment groot is. Qurius is van oudsher sterk vertegenwoordigd in de middenmarkt en bewaakt hier zorgvuldig zijn positie. Dankzij onze omvang, kennis en ervaring zijn we ook in staat om activiteiten te ontplooien in het lower enterprise-segment, waardoor de concurrentierisico’s evenwichtiger verdeeld zijn. Daarnaast richten we ons steeds meer, zowel lokaal als internationaal, op die sectoren waarvoor we de meest onderscheidende oplossing hebben en waarin we dus de meeste toegevoegde waarde kunnen bieden.
23
4.7.4 Operationele risico’s Projectcontrole Als gevolg van toenemende klanteneisen en een toename in omvang en complexiteit van onze projecten in het algemeen, is projectmanagement een kernelement in onze dagelijkse bedrijfsvoering dat van grote invloed kan zijn op onze resultaten. We nemen ook steeds vaker deel aan uitgebreide aanbestedingsen selectieprocedures. Het winnen of verliezen van dergelijke complexe opdrachten met een lange startupfase kan een materieel effect hebben op de resultaten van het bedrijf. Arbeidsmarkt Het personeel vormt de meest waardevolle asset van Qurius. Qurius is immers voor zijn resultaat en groei afhankelijk van het vermogen om goede en gekwalificeerde werknemers te behouden, aan te trekken, te motiveren en te trainen. Daarnaast zou het vertrek van bepaalde specialisten en projectmanagers een negatief effect op de resultaten kunnen hebben. In 2009 is het behoud en de werving van getalenteerd en ervaren personeel een van de belangrijkste doelstellingen geweest en dit zal zo blijven in 2010. Technologische ontwikkelingen Technologische ontwikkelingen zouden de marktpositie van Qurius kunnen beïnvloeden. De ERP- en daarmee de Microsoft Dynamics-markt wordt gekenmerkt door snelle veranderingen, veroorzaakt door nieuwe technologieën en voortdurende wijzigingen in de gebruikerseisen. Het kennisniveau van vandaag is daarom geen garantie voor succes in de toekomst. Daarbij wordt er veel flexibiliteit en betrouwbaarheid van de bestaande ERP-oplossingen verwacht. Deze factoren kunnen de markt- en concurrentiepositie van Qurius beïnvloeden. Zowel Microsoft als Qurius investeren voortdurend in software-innovaties om klanten te helpen een optimale en geïntegreerde IT-infrastructuur te realiseren met systemen die kosten en complexiteit terugdringen, een snelle implementatie mogelijk maken en de productiviteit van de eindgebruikers verhogen. 4.7.5 Financiële risico’s Qurius is onderhevig aan een aantal financiële risico’s die samenhangen met: • de manier waarop we onze organisatie managen • de manier waarop onze bedrijfsvoering is gefinancierd • de financiële situatie van onze klanten
Ons financieel risicobeheersingsbeleid is erop gericht risico’s zo mogelijk uit te sluiten en wanneer onvermijdelijk deze te monitoren, te beperken en te controleren. Een belangrijk deel van onze activiteiten hangt samen met de algemene economische omstandigheden van de landen waarin we actief zijn. Daarnaast ligt een belangrijk deel van de organisatiekosten op voorhand vast. Het verhogen van het aandeel langetermijncontracten in combinatie met het terugdringen van kosten en waar mogelijk het vervangen van vaste kosten door variabele kosten zijn voor Qurius belangrijke manieren om gezonde marges te realiseren. Kredietrisico Een kredietrisico ontstaat als gevolg van tegenpartijen die in gebreke blijven. Als dienstverlener is Qurius blootgesteld aan kredietrisico. Teneinde het kredietrisico zoveel mogelijk te beperken hanteren we uitgebreide procedures om de kredietwaardigheid van klanten te controleren. Ook dan kan echter niet uitgesloten worden dat we incidenteel producten of diensten leveren aan klanten die niet kunnen voldoen aan hun betalingsverplichtingen. Valutarisico De activiteiten van Qurius geschieden grotendeels in Euro’s binnen de eurozone. Voor de transacties in vreemde valuta maakt Qurius zelden gebruik van derivaten. Op de balansdatum staan geen termijncontracten in vreemde valuta uit. Waar mogelijk en uit economisch oogpunt gepast zullen we trachten het effect van koersschommelingen te beperken naar gelang deze zich voordoen. Het valutarisico in onze niet-eurozone geldt voor het Verenigd Koninkrijk, de koersschommelingen in deze regio hebben geen materiële invloed op de geconsolideerde cijfers. Financieringsrisico Op de balansdatum heeft Qurius in Nederland een onherroepelijke kredietfaciliteit opgenomen van EUR 13,5 miljoen. Tot de documentatie van de kredietfaciliteit behoren financiële afspraken om de financiële resultaten van de vennootschap te bewaken. In geval van schending van dergelijke afspraken of van wanbetaling kan de financier de faciliteit intrekken. Als gevolg daarvan zou de faciliteit moeten worden geherfinancierd. Dan zijn we blootgesteld aan het risico dat herfinanciering niet mogelijk is of alleen mogelijk is tegen ongunstige voorwaarden. Teneinde dit risico zoveel mogelijk te beperken bespreken we de gemaakte financiële afspraken elk kwartaal met de kredietverstrekker.
24
qurius jaarverslag 2009
In 2009 hebben Qurius en de kredietverstrekker gezamenlijk besproken hoe de financiële afspraken het beste herzien konden worden, in het licht van de economische omstandigheden en de maatregelen die Qurius heeft genomen in 2009. Dit heeft ertoe geleid dat in het vierde kwartaal van 2009 nieuwe afspraken zijn overeengekomen. Deze afspraken zijn vervolgens verder uitgewerkt in het eerste kwartaal van 2010 om Qurius in staat te stellen verdere kostenbesparende maatregelen te nemen. Rekening houdend met de maatregelen die in 2009 zijn genomen en toekomstige bedrijfsontwikkelingen zijn nieuwe financiële afspraken voor het kwartaal overeengekomen. De afspraak met betrekking tot solvabiliteit is dat de solvabiliteit van Qurius 40% blijft. Voor de netto schuld over de Laatste Twaalf Maanden (LTM) EBITDA is een ratio van 3 overeengekomen voor het eerste kwartaal van 2010 en ratio’s van respectievelijk 2,4, 2,0 en 1,8 voor de daaropvolgende kwartalen. De afspraak voor LTM EBITDA gaat om een bedrag van EUR 3,8 miljoen (uitgezonderd bijzondere lasten) voor het eerste kwartaal van 2010 en respectievelijk 4,8 miljoen, 4,9 miljoen en 5,0 miljoen voor de daaropvolgende kwartalen. De rentedekkingsverhouding is niet langer van toepassing. Renterisico Het renterisicobeleid heeft tot doel de renterisico’s die voortkomen uit de financiering van de onderneming te beperken en daarmee tevens de netto-renteresultaten te optimaliseren. Ultimo 2009 heeft Qurius een beperkt bedrag aan rentedragende schulden. Een verlaging van de rentetarieven met 100 basispunten zou resulteren in een verandering van EUR 135.000 bij de financiële baten en lasten. Immateriële vaste activa In het verleden heeft Qurius altijd acquisities gedaan met als doel haar activiteiten en marktpositie te versterken. Bij de overname van winstgevende ondernemingen bestaat een deel van de overnameprijs uit goodwill. Als de economie verzwakt, of als de overgenomen ondernemingen om een andere reden minder goed presteren dan verwacht, bestaat het risico dat een deel van de overnamegoodwill moet worden verantwoord als bijzondere waardevermindering. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico’s kunnen zich voordoen wanneer er een aanmerkelijk verschil is tussen de geleverde diensten en de binnenkomende betalingen en voorschotten, of wanneer investeringen in ontwikkeling- en werkkapitaal een grote last zouden zijn op de beschikbare financiële
middelen en/of de operationele cash flow. De omvang van transacties kan korte termijn schommelingen veroorzaken in de liquiditeitspositie. Over het algemeen is Qurius in staat om zulke fluctuaties te beheersen door het toepassen van controle mechanismes. De organisatie heeft voldoende kredietfaciliteiten beschikbaar om deze schommelingen op te vangen. Iedere maand wordt er een liquiditeitsverwachting opgesteld voor de komende twaalf maanden, deels om hiermee het liquiditeitsrisico te beheersen. Het liquiditeitsrisico wordt geanalyseerd met inachtneming van de beschibare liquide middelen, de kredietfaciliteiten en de gebruikelijke schommelingen in benodigd operationeel werkkapitaal. Dit geeft Qurius voldoende ruimte om de beschikbare liquiditeit en kredietfaciliteiten zo flexibel mogelijk te gebruiken en om eventuele tekorten op tijd te identificeren. De uitgaande cash flows voor derivaten of financiële verplichtingen bestaan uit aflossingen (contractueel of anders) en rentebetalingen (werkelijk en verwacht). Op basis van de huidige bedrijfsresultaten en liquiditeitspositie is Qurius ervan overtuigd dat de kasstroom uit operationele activiteiten en de beschikbare liquide middelen voldoende zijn om te voldoen aan alle verplichtingen in de komende 12 maanden en de nabije toekomst aangaande werkkapitaal, investeringen, rentebetalingen, dividenden en geplande aflossingen. Risicomanagement en interne controle Qurius sluit waar mogelijk risico’s uit en we monitoren, beperken en controleren risico’s wanneer deze onvermijdelijk zijn. We passen de volgende mechanismes toe om onze risico’s te beperken en te monitoren: • Het controleren van de kredietwaardigheid van onze klanten, inclusief het toetsen van de hoogte van het toegestane krediet • Het gebruik van incassobureaus om achterstallige betalingen te innen • Een uniforme cyclus voor de jaarlijkse planning en rapportages, bestaande uit een strategisch driejarenplan, jaarplannen op business line en landenniveau, het jaarlijkse budget, financiële en pijplijn rapportages en reviews per maand en per kwartaal • Tweewekelijkse meetings met de Raad van Bestuur, de landen en business line directies over issues als de financiële resultaten, de operationele status van iedere business line, (potentiële) cross-business line opdrachten en zaken als IT, marketing en HR
25
Begin 2010 heeft Qurius besloten om duurzaamheid tot een kritisch aspect van onze strategie te maken. We zijn namelijk van mening dat duurzaamheid een van de belangrijkste overlevingsaspecten is voor de toekomst van ons bedrijf en de toekomst van onze klanten. Voor wat betreft onze complete visie op duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen gekoppeld aan onze strategie, verwijzen we naar het Qurius Vision Statement dat in april 2010 zal worden gepubliceerd.
• Wekelijkse meetings van de Raad van Bestuur over de voortgang van de strategie, fusies en overnames, investor relations, nieuwe initiatieven, bedrijfsrisico’s en hoe deze geminimaliseerd kunnen worden • Een jaarlijkse externe auditprocedure • Uniforme financiële procedures en een uniform beleid inclusief een Reglement Raad van Commissarissen, regelgeving gericht op het voorkomen van misbruik van voorkennis, het openbaarmaken van informatie, de richtlijnen voor de publicatie van koersgevoelige informatie en een klokkenluidersregeling In control-verklaring De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor het ontwerp en de uitvoering van de interne risicomanagement- en controlesystemen. Alhoewel deze systemen zijn bedoeld om risico’s optimaal te beheersen, kunnen zij, hoe goed ze ook zijn ontworpen of doorgevoerd, nooit een absolute garantie geven dat er zich geen menselijke fouten, onvoorziene omstandigheden, materiële verliezen, fraude of overtredingen van wetten en regels zullen voordoen. Bovendien moeten de inspanningen gericht op risicomanagement- en interne controlesystemen worden afgezet tegen de kosten van het invoeren en onderhouden daarvan. Op basis van de hierboven geschetste aanpak is de Raad van Bestuur naar beste weten van mening dat de interne risicomanagementen controlesystemen een redelijke garantie bieden dat de financiële verslaglegging geen fouten van materieel belang bevat en dat de risicomanagementen controlesystemen in 2009 adequaat hebben gefunctioneerd. Getrouw beeldverklaring De Raad van Bestuur van Qurius verklaart dat de jaarrekening in dit verslag een getrouw beeld geeft van de activa, de passiva en de financiële positie van het bedrijf over het jaar 2009. Verder verklaren wij dat de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld geeft van de activa, de passiva en de financiële positie van de internationale operaties van Qurius.
4.8 Maatschappelijk verantwoord ondernemen Bij Qurius willen we op een open, transparante en respectvolle wijze samenwerken. Dit vormt de basis van onze invulling van maatschappelijk verantwoord ondernemen. We willen onze onderneming op een respectvolle en betrouwbare manier opbouwen. Zo beschouwen we Qurius ook als een onderdeel van de maatschappij en van de internationale bedrijfsgemeenschap. Maatschappelijk verantwoord ondernemen betekent voor Qurius: goed werkgeverschap en ons houden aan wetten, regels en gedeelde waarden. We houden rekening met het welzijn van onze mensen, onze bijdrage aan de samenleving, de manier waarop we omgaan met de wereld om ons heen, onze impact op het milieu, onze ‘CO2-voetafdruk’. In 2010 en daarna wordt CSR een van de belangrijkste pijlers van onze visie en strategie. We zijn van mening dat om langdurige en duurzame waarde te genereren voor onze klanten, medewerkers en aandeelhouders, we onze organisatie op een verantwoordelijke manier moeten managen en rekening moeten houden met alle aspecten van ons bedrijf en de relaties met de wereld om ons heen. In de loop van 2010 zult u hierover zeker meer horen. De afgelopen jaren is duurzaam ondernemen al een deel geworden van Qurius. We zijn ons ervan bewust dat het soort IT-systemen dat we leveren bepaalde hoeveelheden energie verbruiken. Initiatieven zoals virtualisatie kunnen de efficiëntie en het verbruik van IT-systemen verbeteren en zo het energieverbruik helpen terug te dringen.
We verklaren ook dat het jaarverslag een getrouw beeld geeft van de conditie van het bedrijf op de balansdatum, van de ontwikkeling van het bedrijf en van alle operaties die deel uitmaken van deze organisatie in het afgelopen boekjaar en van de materiële risico’s waaraan de onderneming is blootgesteld.
In 2008 lanceerde Qurius Microsoft Office Communication Server in de hele organisatie. Deze toepassing faciliteert instant messaging en maakt het mogelijk om online Live Meetings en videoconferencing te organiseren. OCS stelt onze medewerkers in staat om samen te werken op afstand, onafhankelijk van waar ze werken, vanuit alle Europese kantoren of vanuit huis. Ons intranet helpt mensen ook om samen te werken en kennis te delen vanaf verschillende locaties. Deze applicaties maken het mogelijk om minder te reizen en dit helpt bij het terugdringen van de negatieve impact van onze organisatie op het milieu.
De namen en de functies van de leden van de Raad van Bestuur staan onderaan het verslag van de Raad van Bestuur op pagina 28.
Een vanzelfsprekend punt van aandacht is ook verantwoordelijk afvalbeheer in onze kantoren en het terugbrengen van papiergebruik.
26
qurius jaarverslag 2009
Valorfrit volgt voor de producenten van frituurvet en -olie op waar hun producten na gebruik heen gaan.
Het gekende oliespook wordt sinds kort in het oog gehouden met behulp van Microsoft Dynamics NAV en Enwis, geïmplementeerd door Qurius België. De ophalers werden uitgerust met een pda, die geïntegreerd is met Microsoft Dynamics NAV. Daardoor verlopen de administratie en de rapportering duidelijker en makkelijker dan voorheen.
27
Producenten, invoerders en verdelers van dierlijke en plantaardige oliën en vetten zijn sinds de invoering van de aanvaardingsplicht verantwoordelijk voor de volledige levensloop van hun producten, van verkoop tot recyclage. Een aantal van hen heeft daarom in 2005 Valorfrit opgericht. Deze organisatie streeft ernaar om alle stromen van gebruikte frituurvetten en –oliën in kaart te brengen en de correcte inzameling en verwerking ervan te stimuleren. “De aanvaardingsplicht is ontstaan na de dioxinecrisis van 1999”, vertelt Tom Smidts, manager van Valorfrit. “Sindsdien mag gebruikt frituurvet niet meer worden verwerkt in dierenvoeding. De nieuwe realiteit is echter een positief verhaal, dat past in het streven naar een groene economie. De gebruikte vetten zijn zelfs zeer gegeerd op de recyclagemarkt omdat het afvalproduct hergebruikt kan worden.” De gebruikte vetten van professionele gebruikers uit de horecasector worden door een aantal gespecialiseerde bedrijven afgehaald en vervoerd naar de plaats waar ze gerecycleerd worden. “Toen we van start gingen om die hele recyclagestroom in kaart te brengen, bleek dat allesbehalve eenvoudig”, zegt Tom Smidts. “De sector werkt namelijk niet bepaald gestructureerd. Bij de ophaling werden veel documenten onvolledig en met de hand ingevuld, zodat de informatie achteraf moeilijk te verwerken was. Daarom gingen we op zoek naar software die de opvolging van de afhaling zou verbeteren.” De keuze viel op Qurius. “Hun concept sprak ons het meest aan”, zegt Tom Smidts. “Ze bouwen op Microsoft Dynamics NAV – een bestaande softwaretoepassing, wat ons garanties geeft op een goede ondersteuning in de toekomst. Bovendien kon Qurius het systeem zowel ontwikkelen als hosten. Als kleine organisatie met slechts drie fulltime medewerkers was het voor ons belangrijk dat we een goede, efficiënte ondersteuning krijgen met één aanspreekpunt voor de complete oplossing.
De technologie draait bij Qurius, zodat we ons zelf geen zorgen hoeven te maken over het onderhoud en de beschikbaarheid.” De oplossing van Qurius omvat enerzijds pda’s (handcomputertjes) waarmee de chauffeurs afhaalbonnen kunnen maken, digitaal laten ondertekenen en meteen afdrukken met een draagbaar printertje, en anderzijds planningsoftware voor de mensen op kantoor. De chauffeurs kunnen hun afhaalpunten op hun pda bekijken en wanneer de bon ondertekend is, zit de informatie over de afgehaalde hoeveelheid samen met de handtekening meteen ook in de backoffice bij de administratieve medewerkers. Qurius paste Microsoft Dynamics NAV aan waar nodig en rustte de pda’s uit met hun mobiele software Q-toGO. Intussen is de oplossing in gebruik bij negen ophalers met in totaal 25 vrachtwagens. Dat aantal moet nog stijgen tot een vijftiental. De doelstelling is om het systeem uiteindelijk te implementeren bij alle ondernemingen die hoofdzakelijk actief zijn in de ophaling van gebruikte oliën en vetten bij de professionelen. “De nieuwe manier van werken heeft de administratie en de rapportering voor zowel Valorfrit als voor de ophalers en hun klanten sterk verbeterd,” aldus David Lagae, projectverantwoordelijke Valorfrit.
28
qurius jaarverslag 2009
4.9 Vooruitblik 2010 en daarna Alhoewel de financiële crisis een factor van grote onzekerheid blijft, zal elk bedrijf en ook Qurius zich moeten aanpassen aan deze nieuwe situatie. In de eerste helft van 2010 streeft Qurius ernaar om door stabilisering van zijn operaties zich aan deze nieuwe wereld aan te passen. De Raad van Bestuur zal in nauwe samenwerking met de landenmanagers directer toezicht houden op de operaties in alle landen. De drie grootste landen, Nederland, Duitsland en Spanje, krijgen meer operationele invloed. Dit geschiedt via de zogenaamde ‘Extended Board’, die bestaat uit de leden van de Raad van Bestuur en de landenmanagers van de drie grootste landen. De samenwerking tussen de landen zal sterker zijn dan ooit tevoren, waarbij we profiteren van het ondernemerschap van de landenmanagers. Qurius streeft ernaar om meer dan ooit een Europese onderneming te worden. Het is duidelijk dat er in de eerste helft van 2010 geen tekenen van economisch herstel zullen zijn. Alhoewel de pijplijn sterk lijkt, lijken onze klanten meer dan ooit de tijd te nemen om nieuwe projecten op te starten. Onze doelstelling is daarom om snel in te kunnen spelen op elk teken van economisch herstel en tegelijkertijd de overheadkosten en kaspositie strikt te reguleren. Tegen die achtergrond wordt het landenmanagement versterkt met ervaren managers met een grotere klantenfocus. Qurius zal meer energie steken in marketing en verkoop. Dichterbij onze klanten komen en een strategisch partner worden is een van onze doelstellingen voor het komende jaar. We zullen de onderneming echter voorzichtig uitbouwen in onze huidige markten. We doen dit door ons product- en dienstenaanbod te versterken op gebieden als ERP, CRM, business intelligence en platforms. Omdat we ons ervan bewust zijn dat strategische stappen op het gebied van cloud computing en hosting van belang zijn voor onze klanten, zal Qurius de successen die het op deze gebieden heeft behaald verder uitbouwen.
Op basis van een sterk intern controlesysteem zal de organisatie haar positie in de grote landen versterken. Gezien het feit dat 2010 opnieuw een jaar zal zijn waarin we, met name in de middenmarkt, de gevolgen zullen voelen van de economische crisis, moeten we er rekening mee houden dat het herstel van dit middenmarktsegment achter zal blijven bij het herstel van het corporate segment in het komende jaar. Het is moeilijk te zeggen hoe de markt zich het komende jaar zal ontwikkelen en daarom geeft de onderneming, op dit moment, geen uitspraken over financiële resultaten in de komende jaren. Zaltbommel, 12 april 2010 Raad van Bestuur, Leen Zevenbergen Michiel Wolfswinkel
29
5. Verslag Raad van Commissarissen Terugblik op 2009 De Raad van Commissarissen presenteert hierbij de jaarrekening van Qurius NV over het boekjaar 2009. In 2009 werden de ware aard en de reikwijdte van de financiële crisis duidelijk. Qurius begon het jaar in de verwachting dat de verkoop van nieuwe licenties onder zware druk zou komen te staan. Er waren al maatregelen gepland en deels ingevoerd in voorbereiding op wat er komen zou. In de loop van het jaar hadden we echter nog een aantal extra tegenslagen en als gevolg daarvan moesten de vestigingen in Denemarken en Zweden worden gesloten. De reorganisatiekosten en de lagere resultaten hadden een directe weerslag op de kaspositie. Gezien de situatie waarin de Nederlandse banken zich bevonden, was het duidelijk dat de aandacht volledig moest worden gericht op de liquiditeit. De Raad van Commissarissen is van mening dat de Raad van Bestuur, en de CFO in het bijzonder, in samenwerking met NIBC - de bank van de onderneming - hiermee uitstekend is omgegaan. De kaspositie verbeterde sterk door extra aandacht voor debiteurenbeheer, kostenbesparingen en het verkopen van de activiteiten in Noorwegen. Hierdoor was het ook mogelijk om nieuwe voorwaarden overeen te komen met NIBC over toekomstige terugbetalingsverplichtingen. In het eerste kwartaal van 2009 adviseerde de Raad van Commissarissen de Raad van Bestuur over een aantal zaken met betrekking tot het managen van de organisatie, de rol van de holding en de strategie voor de toekomst. Tijdens dit proces kwam naar voren dat de visie van de CEO, Fred Hermans, niet verenigbaar was met de visie van de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen heeft daarom de beslissing genomen om op zoek te gaan naar een nieuwe CEO. Met ingang van 1 januari 2010 is de heer Leen Zevenbergen benoemd als CEO. De heer Hermans heeft het bedrijf per die datum verlaten. De heer Hermans heeft in de afgelopen jaren een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van Qurius. We willen Fred bedanken voor zijn bijdrage aan de ontwikkeling van Qurius. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt op 29 april 2010 gevraagd om de bindende benoeming van Leen Zevenbergen als lid van de Raad van Bestuur in de functie van CEO formeel goed te keuren.
We zijn ervan overtuigd dat de benoeming van Leen Zevenbergen als CEO en de daaraan gekoppelde veranderingen binnen de holding en de nationale organisaties ertoe bijdragen dat Qurius een belangrijke stap zet naar een betere toekomst in 2010 en daarna. Jaarrekening De jaarrekening over 2009 is opgesteld door de Raad van Bestuur en gecontroleerd door BDO Audit & Assurance B.V. en voorzien van een goedkeurende verklaring, weergegeven op pagina 88 van dit jaarverslag. De jaarrekening is in aanwezigheid van de accountant besproken tijdens de vergadering van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur van 17 maart 2010. De Raad van Commissarissen stelt de aandeelhouders voor om tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 29 april 2010 de jaarrekening vast te stellen zoals die in het jaarverslag over 2009 is gepresenteerd. De accountant is aanwezig bij de AVA. Na beoordeling van het functioneren van de accountant stelt de Raad van Commissarissen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor om BDO Audit & Assurance B.V. als accountant te herbenoemen voor een periode van één jaar. Decharge De Raad van Commissarissen stelt voor om de Raad van Bestuur decharge te verlenen voor het in het boekjaar 2009 gevoerde beleid en aan de Raad van Commissarissen voor het toezicht daarop. Resultaatbestemming De Raad van Commissarissen conformeert zich aan de winsttoewijzing zoals voorgesteld op pagina 89 van dit jaarverslag. Samenstelling Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen is zodanig samengesteld dat deze overeenkomt met de aard, activiteiten en omvang van de onderneming en met de beursnotering van de vennootschap. De Raad van Commissarissen bestaat momenteel uit drie leden. Deze leden zijn benoemd voor een vastgestelde periode van vier jaar en kunnen worden herbenoemd voor maximaal twee additionele termijnen van vier jaar. Op pagina 12 van dit jaarverslag vindt u de biografieën van de leden van de Raad van Commissarissen.
30
qurius jaarverslag 2009
De Raad van Commissarissen heeft op 21 juni 2007 de heer Lucas Brentjens aangewezen als voorzitter. Tijdens de aandeelhoudersvergadering van 25 april 2008 heeft de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de herbenoeming van Fred Geerts als lid van de Raad van Commissarissen goedgekeurd. Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 24 april 2009 is de heer Evert H. Smid benoemd als lid van de Raad van Commissarissen. Vanaf die datum is de Raad van Commissarissen als volgt samengesteld, met het volgende herbenoemingsschema: Lid RvC Lucas Brentjens, voorzitter Fred Geerts Evert H. Smid
Benoeming
Einde termijn
21 april 2006 25 april 2008 24 april 2009
2010 AGM 2012 AGM 2013 AGM
De eerste termijn van de heer Lucas Brentjens loopt af in 2010. De heer Brentjens zal voor benoeming worden voorgedragen voor een tweede termijn van vier jaar tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 29 april 2010. Activiteiten Raad van Commissarissen in 2009 De Raad van Commissarissen heeft in het boekjaar 2009 ten minste negen maal vergaderd met de voltallige Raad van Bestuur. Bij al deze vergaderingen was de voltallige Raad van Commissarissen aanwezig. De Raad van Commissarissen vergaderde eenmaal zonder de Raad van Bestuur om zaken als de samenstelling, beloning en het functioneren van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur te bespreken alsmede het functioneren van de individuele leden. De belangrijkste onderwerpen die in de loop van 2009 aan de orde kwamen, waren de strategie van de afgelopen paar jaren en de koers voor de komende periode. Het huidige economische klimaat dwong tot besluiten aangaande de reorganisatie, herstructering en optimalisering van de diverse operaties van Qurius en ook dit proces was een belangrijk onderwerp van gesprek tijdens de vergaderingen. Het merendeel van de vergaderingen, gehouden in februari, maart, juli en oktober, was gewijd aan de financiële resultaten van Qurius. Daarnaast heeft, zoals hierboven gesteld, de Raad van Commissarissen specifiek aandacht besteed aan de strategie van de komende jaren van Qurius. Samen met de Raad van Bestuur heeft de Raad van Commissarissen regelmatig onderwerpen besproken als corporate governance, interne controle, kasbeheersing en risicomanagement. Naast de formele vergaderingen had de voorzitter van
de Raad van Commissarissen ook regelmatig contact met individuele leden van de Raad van Bestuur. Remuneratierapport Raad van Bestuur Het huidige remuneratiebeleid is vastgesteld in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 27 april 2007. Het beloningspakket van de leden van de Raad van Bestuur bestaat uit een basisbeloning, een variabele beloning en een langetermijnincentive. Het omvat ook een ontslaguitkering van EUR 300.000 voor de CEO met betrekking tot 2009 en de COO met betrekking tot 2009 en – in overeenstemming met de best practicebepaling II.2.8 van de herziene Nederlandse corporate governance code – EUR 200.000 met betrekking tot de huidige CFO. De basisbeloning is een jaarlijks vast bedrag ter compensatie voor het gedane werk. De variabele beloning is een jaarlijkse beloning en wordt bepaald door zowel de prestatie van het individu als de onderneming als geheel. De variabele beloning bedraagt maximaal 30% van de basisbeloning en is gebaseerd op de toegevoegde waarde, de absolute en de relatieve waarde van de EBIT en andere meetbare doelstellingen zoals personeelsverloop en klanttevredenheid. De langetermijnincentive is de variabele beloningscomponent, gebaseerd op de langetermijnwaardegroei van de onderneming en wordt uitgekeerd na drie jaar, onder voorwaarde dat de desbetreffende directeur nog in dienst van Qurius is. De langetermijnincentive bedraagt maximaal 30% van de basisbeloning en is gebaseerd op creatie van aandeelhouderswaarde (absolute en relatieve EBIT) en winstgroei per aandeel. De structuur en de procedures voor de langetermijnincentive zijn schriftelijk aan de Raad van Bestuur voorgelegd. Er zijn geen aandelen, opties en/of andere op aandelen gebaseerde beloningscomponenten toegekend aan de leden van de Raad van Bestuur. Er zijn geen regelingen voor de vervroegde uittreding van de leden van de Raad van Bestuur overeengekomen. Het voorgaande heeft in 2009 geleid tot een overzicht van best practice-bepalingen II.2.12 en II.2.13 van de Nederlandse corporate-governancecode met betrekking tot de beloning van de Raad van Bestuur, zoals is te lezen op pagina 32-35 van dit jaarverslag.
31
Aan de hand van bovengenoemde variabele beloningscomponenten heeft de Raad van Commissarissen een analyse uitgevoerd van de mogelijke uitkomsten van de variabelen en hoe deze de beloning van de leden van de Raad van Bestuur beïnvloeden. De Raad van Commissarissen hanteert in dat kader de volgende prestatiecriteria met betrekking tot de prestatiegerelateerde component van de variabele beloning voor de Raad van Bestuur: • Variabele component (maximaal 30% van de vaste component) • 20% gebaseerd op de omzetdoelstelling voor de groep • 60% gebaseerd op de EBIT-doelstelling voor de groep • 20% gebaseerd op persoonlijke prestatie gerelateerd aan belangrijke onderwerpen • Langetermijncomponent (maximaal 35% van de vaste component) • Gebaseerd op de combinatie van groei in EBIT-percentage en groei in WA Bij de publicatie van bovengenoemde gegevens is rekening gehouden met prijs- en concurrentiegevoelige overwegingen. Voor het bepalen of aan de prestatiecriteria is voldaan, wordt het volgende overzicht en toelichting van de methoden gehanteerd: • Een ex-ante- en ex-postverslag van de relatie tussen de gekozen prestatiecriteria en de strategische doelstellingen is meegewogen, evenals de relatie tussen beloning en prestatie. • Alle doelstellingen (omzet en EBIT) hebben een directe relatie met de strategische doelstelling voor de middellange termijn om een multinationale organisatie op te bouwen met gezonde EBITmarges. • De omzet- en EBIT-doelstellingen zijn niet gerealiseerd. Daarom bedraagt de variabele beloning op basis van deze doelstelling 0,00. Voorts bedraagt de langetermijnincentive op basis van het EBITpercentage voor 2009, 0,00. • Op basis van de resultaten die over de gehele linie lager waren dan verwacht, met name in Duitsland (dat een persoonlijke doelstelling was voor de gehele Raad van Bestuur), bedraagt de individuele bonus eveneens 0,00. • Gezien het uitstekende cash management, de verbetering van de liquiditeitspositie en de relatie met de bank van de onderneming, is hierop een uitzondering gemaakt voor de CFO, aan wie de Raad van Commissarissen een kleine bonus van EUR 7.000 heeft toegekend.
Remuneratierapport Raad van Commissarissen Elk lid van de Raad van Commissarissen ontvangt een vaste beloning die EUR 20.000 bedraagt voor de voorzitter en EUR 15.000 voor de overige leden. De beloning is niet afhankelijk van de resultaten van de onderneming. Corporate governance De Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur zijn samen verantwoordelijk voor de corporate governance structuur van Qurius. Meer details over dit onderwerp zijn te vinden op pagina 32-35 van dit jaarverslag. Conclusie In 2009 zijn er belangrijke stappen gezet in het reorganiseren en stroomlijnen van de organisatie om ervoor te zorgen dat Qurius een stabiele financiële positie heeft en de flexibiliteit om de moeilijke economische situatie het hoofd te bieden. Verder zijn er de eerste stappen gezet in de richting van een nieuwe strategie, inclusief een nieuwe visie en een nieuwe leider. De Raad van Commissarissen waardeert de inzet en de bijdrage van de Raad van Bestuur, het managementteam en de werknemers van de diverse werkmaatschappijen. De Raad van Commissarissen wil bij dezen ook zijn dank uitspreken aan de aandeelhouders en de klanten voor het in Qurius gestelde vertrouwen. Zaltbommel, 12 april 2010 Raad van Commissarissen, Lucas Brentjens Fred Geerts Evert H. Smid
32
qurius jaarverslag 2009
6. Corporate Governance Verslag Voor Qurius is een juist en professioneel corporate governance beleid erg belangrijk. Daarom erkent Qurius de doelstellingen van het vergroten van integriteit en het herstellen van de machtsverhoudingen binnen Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen zoals gereguleerd in de Nederlandse corporate governance code (hierna: “de Code”), die formeel van kracht werd op 30 december 2004, volkomen. In december 2008 werd de Code gewijzigd op basis van aanbevelingen van de Commissie Frijns en de gewijzigde Code werd formeel van kracht in december 2009. Qurius hecht van oudsher veel waarde aan complete, eerlijke en consistente publicatie van relevante informatie, aangezien alle stakeholders van Qurius en de investeerdersgemeenschap gelijktijdig en op een gelijke wijze toegang tot deze informatie dienen te hebben. Ook is Qurius van mening dat dankzij het instellen van een Raad van Bestuur die onder toezicht staat van de Raad van Commissarissen, de controlemechanismen voor goed bedrijfsmanagement gewaarborgd zijn. Hieronder volgt een samenvatting van de manier waarop Qurius voldoet aan de Code en aan hieraan gerelateerde wetgeving. In het bijzonder zij vermeld dat de veranderingen in de gewijzigde Code naar aanleiding van de aanbevelingen door de Commissie Frijns in december 2008 en formeel van kracht geworden in december 2009, eveneens in acht zijn genomen. De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen zullen verslag uitbrengen over deze wijzigingen tijdens de komende Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Op de website van Qurius zijn onder ‘Corporate governance’ nog veel meer details en documenten te vinden over het corporategovernancebeleid van Qurius. http://www.qurius.com/ Europe/Investors/CorporateGovernance.
33
I. T oepassing en uitvoering van de Code (uitgangspunten) Qurius onderschrijft de uitgangspunten en best practices van de Code die verband houden met de toepassing en uitvoering van de Code (I.1 – I.2), behoudens de volgende voorwaarden en opmerkingen. De Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur van Qurius zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de corporate governance structuur van de vennootschap en onderschrijven vrijwel alle uitgangspunten van de Code. Hiertoe hebben de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur gezamenlijk een uitgebreid en gedetailleerd document opgesteld waarin het toepassen door Qurius van alle uitgangspunten en best practicebepalingen van de Code is vastgelegd. Dit document is te vinden op de website van Qurius onder ‘Corporate governance’. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 22 april 2005 heeft formeel de toepassing van de meerderheid van de uitgangspunten van de Code goedgekeurd, evenals enige expliciete afwijkingen van de overige uitgangspunten van de Code. Gedurende de boekjaren 2005 en 2006 werd een aantal wijzigingen hierop goedgekeurd tijdens de AVA’s van respectievelijk 21 april 2006 en 27 april 2007. Vanaf het boekjaar 2004 bevat het jaarverslag een paragraaf waarin een overzicht wordt gegeven van de wijze waarop Qurius de uitgangspunten en best practices van de Code al dan niet toepast. In het geval van substantiële wijzigingen in de Code met daaropvolgende noodzakelijke wijzigingen ten aanzien van Qurius, zal Qurius dergelijke wijzigingen voorstellen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Zoals hierboven gesteld, worden de wijzigingen van de herziene Code van 10 december 2008, op basis van de aanbevelingen door de Commissie Frijns, in dit verslag in acht genomen. De conclusie van Qurius is dat deze wijzigingen geen aanpassingen in het huidige corporategovernancebeleid tot gevolg hebben. Qurius zal verslag uitbrengen over deze wijzigingen in de komende Algemene Vergadering van Aandeelhouders.
II. Raad van Bestuur Qurius onderschrijft de uitgangspunten en best practices van de Code met betrekking tot het management volledig (II.1 – II.3.4), behoudens de volgende voorwaarden en opmerkingen. Gezien de beperkte omvang van de Raad van Commissarissen heeft Qurius geen aparte auditcommissie of remuneratiecommissie ingesteld. De operationele en financiële doelstellingen en parameters die worden toegepast met betrekking tot de strategie zullen worden gepubliceerd, voorzover dat mogelijk is, waarbij de gevoeligheid van de bedrijfsactiviteiten, bijvoorbeeld concurrentiepositie, economische ontwikkelingen en de situatie op de arbeidsmarkt, in acht worden genomen. Meer details over de beloning van het management en andere hoofdzaken uit de arbeidscontracten van de Raad van Bestuur, staan vermeld in het Verslag van de Raad van Commissarissen. Qurius is van mening dat, mede gezien de omvang en activiteiten van de onderneming, eigendom van en transacties in andere aandelen dan aandelen Qurius, privé-aangelegenheden zijn van het desbetreffende lid van de Raad van Bestuur. Meer details over het optieprogramma van Qurius staan op pagina 76. III. Raad van Commissarissen Qurius onderschrijft de uitgangspunten en best practices van de Code met betrekking tot de Raad van Commissarissen volledig (III.1 – III.8.4), behoudens de volgende voorwaarden en opmerkingen. De informatie waarnaar verwezen wordt in III.1.3 is te vinden in het hoofdstuk Directie en Senior Management in dit jaarverslag. De Raad van Commissarissen heeft een reglement en herbenoemingsschema van de Raad van de Commissarissen opgesteld dat op de website van Qurius staat. Geen van de leden van de Raad van Commissarissen heeft meer dan vijf commissarisposten. Zoals eerder gesteld zijn er geen aparte audit-, remuneratie- en sollicitatiecommissies ingesteld in verband met de relatief kleine omvang van de Raad van Commissarissen. Daarom zijn de best practicebepalingen III.5.4, III.5.5, III.5.8, III.5.9, III.5.10, III.5.13, V.1.2, V.2.3 en V.3.1 als geheel van toepassing op de Raad van Commissarissen.
34
qurius jaarverslag 2009
IV. D e aandeelhouders en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders Qurius onderschrijft de uitgangspunten en best practices van de Code met betrekking tot de aandeelhouders en Algemene Vergadering van Aandeelhouders volledig (IV.1 – IV.4.6), behoudens de volgende voorwaarden en opmerkingen.
Qurius streeft ernaar om alle stakeholders gelijktijdig van relevante en correcte informatie te voorzien met betrekking tot zaken die de aandelenkoers kunnen beïnvloeden. In enkele gevallen worden specifieke details van klantcontracten niet gepubliceerd op verzoek van de desbetreffende klant of in verband met concurrentiegerelateerde overwegingen.
Qurius onderschrijft het belang van gedegen aandeelhoudersparticipatie. Wenselijk in dit verband zijn een goede opkomst en volwaardige deelname van aandeelhouders en volwaardige besluitvorming bij de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De ervaring leert echter dat aandeelhouders bij voorkeur contact opnemen met de onderneming op voor hen geschikte momenten. Voornamelijk wegens kostenoverwegingen die samenhangen met de omvang en marktwaarde, neemt Qurius nog geen deel aan initiatieven zoals het ‘Communicatiekanaal Aandeelhouders’. Toekomstige ontwikkelingen op het gebied van stemmen op afstand zullen goed in de gaten gehouden worden om dit mogelijkerwijs in de toekomst te kunnen faciliteren. Het is aandeelhouders toegestaan om zich op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders te laten vertegenwoordigen middels een volmacht, indien gewenst met steminstructies.
De onderdelen IV.2 (certificering van aandelen) en IV.4 (verantwoordelijkheid van institutionele beleggers) zijn niet van toepassing op Qurius.
In de statuten van Qurius is vastgelegd dat besluiten met betrekking tot een herroeping van een bindende nominatie genomen mogen worden met ten minste een tweederde meerderheid van de stemmen, die tezamen meer dan vijftig procent van het uitgegeven kapitaal dienen te vertegenwoordigen. Door de specifieke omstandigheden van Qurius acht de Raad van Commissarissen het nodig een dergelijke meerderheid en quorum te handhaven om zijn positie op dit onderdeel zo sterk mogelijk te houden. In overeenstemming met de statuten van Qurius (artikel 27:1) vertegenwoordigt ieder aandeel één stem, met uitzondering van de aandelen die eigendom zijn van de onderneming of haar dochterondernemingen.
Met betrekking tot het nieuwe onderdeel IV.3.13 verklaart Qurius dat dit beleid is gepubliceerd op de website onder www.qurius.com/investors. V. D e audit van de financiële verslaglegging en de positie van de interne auditfunctie en van de externe accountant Qurius onderschrijft de uitgangspunten en best practices van de Code met betrekking tot de financiële verslaglegging en de positie van de interne auditfunctie en van de externe accountant (V.1 – V.4.3) volledig, behoudens de volgende voorwaarden en opmerkingen. Zoals eerder vermeld, is er geen aparte auditcommissie ingesteld. Sinds de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 2005 wordt de benoeming van de externe auditor als apart item geagendeerd en is de auditor ook uitgenodigd om de AVA bij te wonen. De Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur toetsen jaarlijks gezamenlijk de prestaties van de externe auditor. Gegeven de omvang van de organisatie heeft Qurius geen interne auditor.
35
Artikel 10 Overnamerichtlijn Met betrekking tot de EU-Overnamerichtlijn die van kracht werd bij Koninklijk Besluit van 5 april 2006, licht Qurius hieronder het volgende toe. Het maatschappelijk kapitaal van Qurius bedraagt EUR 30 miljoen, verdeeld in (i) 100 miljoen aandelen A, (ii) 25 miljoen aandelen B die geconverteerd kunnen worden in aandelen A en (iii) 125 miljoen preferente aandelen, alle aandelen met een waarde van EUR 0,12. Op dit moment zijn uitsluitend aandelen A uitgegeven. Aandelen B noch preferente aandelen zijn uitgegeven. Alle aandelen A zijn genoteerd aan Euronext Amsterdam en zijn vrij verhandelbaar. Substantiële deelnemingen in Qurius zijn te vinden in de AFM-registers. Er zijn geen aandelen met bijzondere winstrechten of zeggenschapsrechten uitgegeven. Qurius heeft een Reglement Voorkoming Misbruik Voorwetenschap opgesteld dat regels stelt ten aanzien van het bezit van en handel in aandelen Qurius door de werknemers van Qurius Dit Reglement is te vinden op de website onder ‘Corporate Governance’. Ieder aandeel vertegenwoordigt één stem. Echter, aandelen die in eigendom zijn van Qurius zelf (of een van zijn dochterondernemingen) of die niet uitgegeven zijn, vertegenwoordigen geen stem. Gecertificeerde aandelen zijn niet uitgegeven. Voor zover Qurius bekend bestaan er geen afspraken of regelingen die de verhandeling van aandelen of stemrecht limiteren. Leden van de Raad van Bestuur worden benoemd op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op bindende voordracht van de Raad van Commissarissen van ten minste twee personen. Leden van de Raad van Bestuur kunnen uit hun benoeming ontheven of geschorst worden met (i) een tweederde meerderheidsbesluit van de uitgebrachte stemmen in een aandeelhoudersvergadering waar ten minste 50% van het maatschappelijke kapitaal is vertegenwoordigd, of (ii) via een regulier meerderheidsbesluit wanneer het ontslag of de schorsing is voorgesteld door de Raad van Commissarissen.
Wijzigingen in de statuten kunnen alleen worden doorgevoerd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders na een voorstel hiertoe van de Raad van Bestuur, indien het voorstel eveneens wordt erkend door de Raad van Commissarissen. Volgens artikel 36.1 van de statuten is de Raad van Bestuur gemachtigd, na toestemming van de Raad van Commissarissen en binnen de grenzen van het maatschappelijke kapitaal, om aandelen A, aandelen B of preferente aandelen en/of rechten hiertoe uit te geven. Verder is de Raad van Bestuur in overeenstemming met artikel 8 van de statuten gemachtigd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 25 april 2008 om aandelen Qurius in te kopen tot een maximum van 10% van het geplaatste kapitaal. Voor zover Qurius bekend, heeft Qurius geen overeenkomsten gesloten die nietig verklaard kunnen worden of gewijzigd kunnen worden in geval van een bod zoals bedoeld in artikel 5:70 van de Wet op het Financieel Toezicht. Iedere huidige formele bestuurder van Qurius NV heeft recht op een bedrag van EUR 200.000 wanneer hun arbeidsovereenkomst wordt beëindigd wegens enige reden anders dan een dringende oorzaak voor direct ontslag.
36
qurius jaarverslag 2009
Optimalisatie van Investor en Customer Relationship Management
“Bij N+1 installeerden we de Microsoft Dynamics CRM-oplossing om de relaties met onze klanten en investeerders te beheren voor onze beide activiteitengebieden: investment banking en asset management. De voordelen gaan veel verder dan toegevoegde waarde door centralisatie, organisatie en systematisering. Het creëert een enorme toegevoegde waarde als drijfveer om voortdurend onze commerciële processen te herzien en verbeteren.” Íñigo de Cáceres,Algemeen Directeur N+1
N+1 werd eind 2000 opgericht door een groep partners die geloofden in de noodzaak en haalbaarheid van een onafhankelijk project op de Spaanse kapitaalmarkt. N+1 streeft natuurlijk naar goede winstgevendheid voor alle bedrijfsactiviteiten, maar de belangrijkste doelstelling is door duurzame groei uit te groeien tot een voorbeeld voor Europese financiële dienstverleners. N+1 heeft kantoren in Madrid, Barcelona, Frankfurt en Luxemburg, telt 140 medewerkers en kent twee hoofdactiviteiten: investment banking en asset management. Het team van investment banking is in Spanje marktleider in het middensegment van de markt, met een omvang van tussen de 300 miljoen en 3 miljard euro. Op het gebied van investment banking is N+1 over de jaren uitgegroeid tot een alternatief beleggingsplatform, gespecialiseerd in promotie, ontwikkeling en beheer van beleggingsproducten zoals durfkapitaal, duurzame energie, en gekwalificeerde deelnemingen in beursgenoteerde ondernemingen.
De strategie van N+1 is gebaseerd op vier pijlers: • Europisatie: zowel voor de herkomst van beleggingen als voor beleggings- en consultancydiensten. • Talent: een hoofdingrediënt om je te onderscheiden en toekomstgericht te denken. • Specialisatie: om echte toegevoegde waarde te creëren en onderscheidende diensten te bieden aan onze klanten (corporate consulting) en investeerders (asset management). • Klantkennis: om de juiste producten en diensten te leveren aan al onze klanten, aangezien ze door de groepsstructuur (potentiële) klanten zijn voor meerdere producten.
37
Situatie in het verleden In lijn met de strategische pijlers specialisatie en klantkennis had N+1 een systeem nodig voor het beheer en de optimalisatie van haar klantrelaties, een systeem dat effectief en geïntegreerd gebruik van al deze informatie mogelijk maakt, dat een totaalbeeld geeft van onze klanten, potentiële klanten en contactpersonen, via alle kanalen, ongeacht onze interne contactpersoon. Dat alles om een verbeterde dienstverlening te kunnen bieden.
Microsoft Dynamics CRM:
We hadden dus een krachtige tool nodig om toegang tot informatie te verlenen, te verifiëren en waar nodig te beperken. In een markt zoals de financiële markt, waar het gaat om bijzonder gevoelige informatie, is het van het grootste belang om de zogenaamde controleomgeving te versterken.
Alle klantcontacten zijn direct zichtbaar in één systeem, vanaf het moment van het eerste contact tot de dienst is geleverd. Het systeem houdt niet alleen alle activiteiten bij (bezoeken, telefoongesprekken, e-mail, enz.) met betrekking tot de klant, het maakt het ook mogelijk kansen optimaal te benutten. Dit alles versterkt tevens de bovengenoemde controleomgeving.
Voor de installatie van Microsoft Dynamics CRM werd klantgerelateerde informatie opgehaald uit verschillende informatiesystemen, hoofdzakelijk spreadsheets die werden bijgehouden door medewerkers van verschillende afdelingen. Deze informatie was dan weer niet beschikbaar voor medewerkers van andere afdelingen. Om kansen optimaal te kunnen benutten en zoveel mogelijk waarde te creëren was het dus belangrijk om toegang te krijgen tot unieke en betrouwbare klantgegevens, ook voor klanten die diensten van verschillende afdelingen afnemen.
Een uniek informatiesysteem Met de implementatie van de Microsoft Dynamics CRM-oplossing, uitgevoerd door Qurius, werd dit doel bereikt en was N+1 in staat om de klantgegevens op gestructureerde en transparante wijze in één centraal systeem onder te brengen. Nu kan de onderneming profiteren van nieuwe kansen op basis van de profielen van de verschillende accountmanagers.
Snelle en meetbare ROI Dankzij de snelheid waarmee Qurius de installatie heeft voltooid hebben we binnen korte tijd meetbare resultaten bereikt, niet alleen door verbeterde toegang tot bedrijfskritische informatie, maar ook door de gebruiksvriendelijkheid voor eindgebruikers, die al snel met de applicatie konden werken, en het vermogen van de tool om flexibel in te spelen op de behoeften van de organisatie. Aan de managementkant is de applicatie geconfigureerd als tool voor het plannen, evalueren en aansturen van commerciële activiteiten, wat enorm handig is voor de managers binnen de onderneming. De applicatie is gebaseerd op een autorisatiestructuur die de toegang tot informatie op een effectieve manier kan beperken terwijl aan de andere kant alle gebruikers die toegang tot de informatie nodig hebben deze kunnen delen, ongeacht hun afdeling.
38
qurius jaarverslag 2009
7.
Jaarrekening
Geconsolideerd overzicht van de financiële positie (in EUR x 1.000)
Voor het jaar eindigend op 31 december, voor resultaatbestemming
Activa
2009
2008
Vaste activa Immateriële vaste activa Goodwill
(1)
37.481
42.744
Overige immateriële vaste activa
(2)
4.393
5.704
Materiële vaste activa
(3)
41.874
48.448
4.382
5.385
Financiële vaste activa Latente belastingvorderingen
(4)
3.278
5.745
Overige financiële vaste activa
(5)
391
302
Vlottende activa
3.669
6.047
Handelsvorderingen Handelsdebiteuren
(6)
31.056
48.355
Overige vorderingen
(7)
4.939
6.588
Liquide middelen Totaal
Passiva Eigen vermogen Belang derden
35.995
54.943
9.591
3.759
95.511
118.582
2009
2008
40.661
48.547
131
144
Groepsvermogen
40.792
48.691
Voorzieningen
(8)
2.079
2.005
Langlopende verplichtingen
(9)
2.500
5.480
Kortlopende schulden Bankkrediet
(10)
Crediteuren
12.696
14.366
10.426
14.778
Belastingen en premies sociale verzekeringen
(11)
7.155
8.491
Overige schulden
(12)
19.863
24.771
Totaal
50.140
62.406
95.511
118.582
39
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening (in EUR x 1.000) Voor het jaar eindigend op 31 december
2009 Omzet
(13)
Inkoopwaarde omzet
2008
117.201
126.187
-38.628
-42.179
Toegevoegde waarde
78.573
84,008
Personeelskosten
(14)
62.849
67.039
Overige bedrijfskosten
(15)
10.426
10.632
Bedrijfskosten EBITDA (vóór herstructurering) Afschrijvingen
(16)
EBIT (vóór herstructurering en bijzondere waardevermindering van goodwill)
-73.275
-77.671
5.298
6.337
-4.354
-3.014
944
3.323
Herstructureringskosten
(17)
-2.157
-1.256
Bijzondere waardevermindering goodwill
(18)
-2.043
-10.225
-3.256
-8.158
-2.064
-1.326
-5.320
-9.484
-1.961
-2.032
-53
-39
-1.702
-10.940
-9.036
-22.495
EBIT Financiële baten en lasten
(19)
Resultaat voor belastingen Belastingen
(20)
Belang derden Beëindigde activiteiten
(21)
Resultaat na belastingen
Winst per aandeel
(22)
Winst per gewoon aandeel (in EUR)
-0,09
-0,21
Winst per aandeel uit voortgezette activiteiten (in EUR)
-0,07
-0,11
106.730.215
104.977.955
Winst per gewoon aandeel na verwatering (in EUR)
-0,09
-0,21
Winst per aandeel uit voortgezette activiteiten (in EUR)
-0,07
-0,11
106.730.215
104.977.955
Aantal gewone aandelen (gewogen gemiddelde)
Aantal gewone aandelen na verwatering (gewogen gemiddelde)
40
qurius jaarverslag 2009
Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten (in EUR x 1.000) Voor het jaar eindigend op 31 december
Resultaat na belastingen
2009
2008
-9.036
-22.495
Koersverschillen
8
-292
Overige mutaties
158
0
Overige gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten
Gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten
166
-292
-8.870
-22.787
-8.857
-22.748
-13
-39
-8.870
-22.787
Toekomend aan: Aandeelhouders van de moedermaatschappij Aandeel derden
41
Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen (in EUR x 1.000) Voor het jaar eindigend op 31 december
1 januari 2008 Resultaat na belastingen Koersverschillen buitenlandse activiteiten Gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten
Geplaatst kapitaal
12.652
Resultaat na belastingen Koersverschillen buitenlandse activiteiten Beëindigde bedrijfsactiviteiten Gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten Mutatie in wettelijke reserves Emissie van aandelen Overige mutaties 31 december 2009
Voorziening koersverschillen
Winstreserve
Toekomend aan aandeelhouders moedermaatschappij
Aandeel derden
Groepsvermogen
67.041
2.420
-14
-10.959
71.140
177
71.317
-22.456
-22.456 -292
-39
-22.495 -292
-22.456
-22.748
-39
-22.787
6
45 6
-292 0
Mutatie in wettelijke reserves Emissie van aandelen Investeringen Waarde van personeelsopties Overige mutaties 31 december 2008
Agio
Voorziening ontwikkelingskosten
0
0
-292
167
-167
45
45 191
12.652
0
67.086
0
2.587
0
-81
191 -81
-33.472
48.547
144
48.691
-8.983
-8.983 8
-53
8
-9.036 8
118
118
40
158
-8.857
-13
-8.870
-306
126
-404 312 12.964
-8.983
404
688 67.774
2.183
191 -81
-180
-29
1.000 -29
-42.080
40.661
1.000 -29 131
40.792
42
qurius jaarverslag 2009
Geconsolideerd kasstroomoverzicht (in EUR x 1.000) Voor het jaar eindigend op 31 december
2009
2008
Kasstroom uit operationele activiteiten EBITDA (vóór herstructurering) Herstructureringskosten EBITDA (na herstructurering)
(17)
5.298
6.337
-2.157
-1.256
3.141
5.081
2.417
2.790
Aanpassingen: Mutaties latente belastingvordering
5.558
7.871
Aanpassingen voor: Ontvangen interest Betaalde interest en soortgelijke kosten Betaalde vennootschapsbelasting
226
275
-1.545
-1.224
-38
-773 -1.357
-1.722
Veranderingen in werkkapitaal en voorzieningen Mutaties handelsdebiteuren
15.746
-5.384
Mutaties overige vorderingen
1.771
1.525
-12.367
-3.161
-14
61
Mutaties kortlopende schulden Mutaties in voorzieningen en overige Netto kasstroom uit operationele activiteiten - voortgezette activiteiten Netto kasstroom uit operationele activiteiten - beëindigde activiteiten
5.136
-6.959
9.337
-810
236
22
43
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in immateriële vaste activa
(2)
-1.378
-1.195
Investeringen in materiële vaste activa
(3)
-1.604
-2.813
3.330
0
324
-1.600
Netto-opbrengst verkoop beëindigde activiteiten Ontvangsten/betalingen in verband met voormalige acquisities Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten - voortgezette activiteiten
672
-5.608
Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten - beëindigde activiteiten
113
-449
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Emissie van aandelen Herplaatsing van bestaande aandelen
0
45
Aflossing financiering
-2.980
-4.882
Aflossing kortlopende leningen
-1.093
10.983
-6
10
Overige Netto kasstroom uit financieringsactiviteiten - voortgezette activiteiten
-4.079
6.156
-447
73
Netto kasstroom
5.832
-616
Netto kasstroom in het jaar
5.832
-616
Saldo liquide middelen begin boekjaar
3.759
4.375
Saldo liquide middelen einde boekjaar
9.591
3.759
Netto kasstroom uit financieringsactiviteiten - beëindigde activiteiten
44
qurius jaarverslag 2009
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening Samenvatting van belangrijkste waarderingsgrondslagen
Algemene informatie Qurius N.V. is een naamloze vennootschap, gevestigd en kantoor houdend in Nederland, met haar statutaire zetel aan het Van Voordenpark 1a, 5301 KP te Zaltbommel. De geconsolideerde jaarrekening 2009 zal ter vaststelling voorgelegd worden aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, die op 29 april 2010 zal worden gehouden. De geconsolideerde IFRS-jaarrekening van de onderneming voor het jaar eindigend op 31 december 2009 bestaat uit de onderneming en al haar dochterondernemingen (samen ‘Qurius’ genoemd) en het aandeel van Qurius in derden (niet-geconsolideerde deelnemingen). Een overzicht van de belangrijkste dochterondernemingen is opgenomen in de paragraaf ‘consolidatie’. Overeenstemmingsverklaring De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (IFRS) zoals in de EU aanvaard en de interpretaties daarvan zoals vastgesteld door de International Accounting Standards Board (IASB). Door de onderneming voor het eerst toegepaste nieuwe standaarden en interpretaties IAS 1, Presentatie van de jaarrekening’ die in 2007 werd herzien en per 1 januari 2009 van kracht is geworden. De herziene standaard IAS 1 behelst een aantal wijzigingen in terminologie die hebben geresulteerd in een aantal wijzigingen in presentatie en vereiste informatie. De herziening van de standaard heeft echter geen invloed op de resultaten of financiële positie van Qurius. Verder wordt het overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten afgezonderd van het mutatieoverzicht van het eigen vermogen. De beëindigde activiteiten in 2009 hadden geen impact op de classificatie van de bedragen in eerdere weergaves van de financiële positie weergegeven. Daarom is geen derde kolom toegevoegd in de weergave van de financiële positie. IAS 32 en IAS 1 (Wijzigingen) ‘Puttable financiële instrumenten en verplichtingen die ontstaan bij liquidatie’ De wijzigingen in IAS 32 en IAS 1 zijn van toepassing op boekjaren die op of na 1 januari 2009 aanvangen. De wijzigingen vereisen dat puttable financiële instrumenten en financiële instrumenten die recht geven op uitkeringen bij liquidatie onder bepaalde omstandigheden worden geclassificeerd als eigen vermogen. Deze wijziging heeft geen materiële invloed op de geconsolideerde jaarrekening.
Wijziging van IFRS 2, ‘Op aandelen gebaseerde betaling – Voorwaarden voor onvoorwaardelijke toezegging en annuleringen’. De wijzigingen van IFRS 2 met ingang van 1 januari 2009, die van toepassing zijn op de onderneming, verduidelijken de definitie van voorwaarden voor onvoorwaardelijke toezegging en de boekhoudkundige verwerking van annuleringen door de tegenpartij bij een op aandelen gebaseerde overeenkomst. Deze wijziging heeft geen materiële invloed op de geconsolideerde jaarrekening. IFRS 7, ‘Financiële instrumenten: informatieverschaffing’ introduceert belangrijke nieuwe toelichtingsvereisten ten aanzien van financiële instrumenten en is hiervoor toegepast, in 2009 zijn wijzigingen op IFRS 7 toegepast. Deze vereisen kwalitatieve en kwantitatieve toelichtingen over blootstelling aan risico’s die verbonden zijn aan financiële instrumenten, waaronder gespecificeerde minimale toelichtingen op kredietrisico, liquiditeitsrisico en marktrisico, inclusief een gevoeligheidsanalyse voor marktrisico. IFRS 7 vervangt de toelichtingsvereisten van IAS 32, ‘Financiële instrumenten: presentatie’. Daarnaast is een wijziging doorgevoerd in IAS 1 ‘Presentatie van de jaarrekening’. Er zijn nieuwe toelichtingsvereisten toegevoegd die gebruikers van jaarrekeningen in staat moeten stellen om doelstellingen, richtlijnen en processen van Qurius voor kapitaalbeheer te beoordelen. IFRS 8, ‘Operationele segmenten’ (van kracht vanaf 1 januari 2009) introduceert een managementbenadering voor het rapporteren van gesegmenteerde informatie. De gerapporteerde informatie dient aan te sluiten op de interne informatie op basis waarvan de interne prestaties van operationele segmenten worden beoordeeld en middelen worden toegekend aan de verschillende segmenten. IFRS 8 vervangt de toelichtingsvereisten van IAS 14, ‘Gesegmenteerde informatie’. De wijziging in IAS 23, ‘Financieringskosten’ (van kracht vanaf 1 januari 2009) schrijft voor dat financieringskosten die rechtstreeks zijn toe te rekenen aan de verwerving, bouw of productie van een in aanmerking komend actief, worden geactiveerd. Deze financieringskosten mogen niet langer als last genomen worden. De toepassing van deze interpretatie heeft geen effect op de geconsolideerde jaarrekening. IFRIC 15 ‘Overeenkomsten voor de bouw van onroerend goed’. IFRIC 15 is van toepassing op boekjaren die op of na 1 januari 2009 aanvangen. Deze interpretatie is van toepassing op de verantwoording van opbrengsten en de gerelateerde kosten door ondernemingen die
45
direct of via onderaannemers betrokken zijn bij de bouw van onroerend goed. Qurius is geen bouwonderneming, derhalve is IFRIC 15 niet relevant voor Qurius. Door de onderneming nog niet toegepaste nieuwe standaarden en interpretaties De onderneming heeft de mogelijke invloed van de desbetreffende nieuwe standaarden, wijzigingen op standaarden en interpretaties nog niet volledig in kaart gebracht. De onderneming verwacht dat de wijzigingen geen effect van materieel belang zullen hebben op de geconsolideerde jaarrekening. Herziening van IFRS 3, ‘Bedrijfscombinaties’. De herziene standaard behelst de volgende wijzigingen die naar verwachting van belang zijn voor de werkzaamheden van de onderneming: • De definitie van een bedrijf is verbreed, wat er waarschijnlijk toe zal leiden dat meer acquisities als bedrijfscombinaties worden beschouwd. • Voorwaardelijke vergoeding wordt gewaardeerd tegen reële waarde, en de daaruit volgende wijzigingen worden in de winst-en-verliesrekening verantwoord. • Transactiekosten, anders dan kosten voor emissie van aandelen en schulden, worden als gemaakte kosten geboekt. • Reeds bestaande belangen in een verworven onderneming worden gewaardeerd tegen reële waarde, waarbij winst of verlies in de winst-enverliesrekening wordt verantwoord. • Een niet-controlerend (minderheids-)belang wordt per transactie individueel gewaardeerd, hetzij tegen reële waarde, hetzij op grond van evenredig belang in de aanwijsbare activa en passiva van de verworven onderneming. De herziening van IFRS 3 is per 1 januari 2010 verplicht voor de bedrijfscombinaties van de onderneming en zal niet van invloed zijn op voorafgaande perioden. IFRS 9 ‘Financiële instrumenten’ is van toepassing op boekjaren die op of na 1 januari 2013 aanvangen. IFRS 9 moet nog worden goedgekeurd door de Europese Unie. IFRS 9 behandelt de classificatie en waardering van financiële activa. De publicatie van IFRS 9 betekent de voltooiing van het eerste deel van een driedelig project om IAS 39 ‘Financiële instrumenten: opname en waardering’ te vervangen. IFRS 9 maakt de verantwoording van financiële activa inzichtelijker voor investeerders en andere gebruikers van financiële informatie en vermindert de complexiteit. Qurius verwacht dat dit geen materiële invloed op de geconsolideerde jaarrekening zal hebben.
Wijzigingen in IAS 27, ‘De geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening’. De wijzigingen in IAS 27 vereisen dat rekenschap wordt gegeven van wijzigingen in de eigendomsbelangen van de onderneming in een dochteronderneming, waarbij de zeggenschap wordt behouden; deze wijzigingen moeten verantwoord worden als een eigenvermogenstransactie. Wanneer de onderneming de zeggenschap over een dochteronderneming verliest, wordt een eventueel resterend belang in de voormalige dochteronderneming gewaardeerd tegen de reële waarde, terwijl de winst of het verlies worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening. De wijzigingen in IAS 27 worden op 1 januari 2010 van kracht. Deze wijzigingen zullen naar verwachting geen wezenlijke invloed hebben op de geconsolideerde jaarrekening. IAS 32 ‘Classificatie van claimemissies’. De wijziging in IAS 32 is van toepassing op boekjaren die op of na 1 februari 2010 aanvangen. De wijziging in IAS 32 behandelt de verantwoording van claimemissies (rechten, opties of warrants) die in een andere valuta luiden dan de functionele valuta van de emittent. De wijziging schrijft voor, indien aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, dat dergelijke claimemissies worden geclassificeerd als eigen vermogen, ongeacht de valuta waarin de uitoefenprijs luidt. Deze wijzigingen zullen naar verwachting geen materiële invloed op de geconsolideerde jaarrekening hebben. IFRIC 17 ‘Uitkeringen van activa in natura aan aandeelhouders’ is van toepassing op boekjaren die op of na 1 juli 2009 aanvangen. IFRIC 17 gaat in op de verwerking van dividend in natura ter discretie van de aandeelhouders. Deze wijzigingen zullen naar verwachting geen materiële invloed op de geconsolideerde jaarrekening hebben. IFRIC 18 ‘Overdracht van activa van cliënten’ is van toepassing op de overdracht van activa van cliënten ontvangen op of na 1 juli 2009. IFRIC 18 verduidelijkt de IFRS-regelgeving voor de verwerking van contracten waarbij de cliënt vaste activa levert aan de onderneming, welke de onderneming vervolgens inzet om de cliënt aan te sluiten op een netwerk of de cliënt permanente toegang te verschaffen tot de levering van goederen of diensten (zoals elektriciteit, gas of water). Deze wijzigingen zullen naar verwachting geen materiële invloed op de geconsolideerde jaarrekening hebben.
46
qurius jaarverslag 2009
Algemene grondslagen Alle bedragen in de geconsolideerde jaarrekening zijn vermeld in EUR 1.000 tenzij anders aangegeven. De jaarrekening is opgesteld volgens het continuïteitsprincipe en de historische kostprijsgrondslag, behalve als het gaat om derivaten en financiële instrumenten, geclassificeerd als aangehouden voor handelsdoeleinden, welke tegen reële waarde zijn gewaardeerd. Voor zover niet anders vermeld, worden activa en passiva gewaardeerd tegen de nominale waarde. Inkomsten en uitgaven zijn verantwoord op transactiebasis. Belangrijke schattingen en beoordelingen Voor het opstellen van de jaarrekening in overeenstemming met IFRS is de directie genoodzaakt gebruik te maken van schattingen en aannamen die de toepassing van richtlijnen en de gerapporteerde bedragen beïnvloeden. De gemaakte inschattingen en daarmee samenhangende aannamen zijn gebaseerd op historische ervaringen en andere factoren die onder de gegeven omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De gemaakte inschattingen en aannamen hebben gediend als basis voor de beoordeling van de waarde van de verantwoorde activa en passiva waarvoor vanuit andere bronnen de omvang op dit moment nog niet blijkt. Werkelijke resultaten kunnen echter afwijken van de gemaakte inschattingen. Schattingen worden gebruikt voor het verantwoorden van zaken en aangelegenheden zoals opbrengstverantwoording, voorzieningen voor oninbare vorderingen, afschrijvingen en amortisatie, waardering van activa, beoordeling van bijzondere waardevermindering, earnout-voorzieningen, overige voorzieningen, op aandelen gebaseerde vergoedingen en onvoorziene baten en lasten. De gemaakte inschattingen en daarmee samenhangende aannamen worden voortdurend geëvalueerd. Vreemde valuta’s In de balans worden bedragen in vreemde valuta’s omgerekend tot bedragen in euro’s tegen de per einde van het jaar geldende wisselkoersen. Koersverschillen komen ten gunste of ten laste van het resultaat. Omrekening van winst-en-verliesrekeningen in vreemde valuta’s tot bedragen in euro’s vindt plaats tegen gemiddelde koersen. Koersverschillen die ontstaan bij omrekening naar euro’s van het eigen vermogen of van intercompany-leningen met een permanent karakter van/ aan deelnemingen buiten de eurozone worden direct ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht.
Financiële instrumenten Financiële activa Eerste verantwoording Financiële activa binnen het toepassingsgebied van IAS 39 worden geclassificeerd als financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening, leningen en vorderingen, tot einde looptijd aangehouden beleggingen, en voor verkoop beschikbare financiële activa, al naar gelang het geval. De vennootschap bepaalt de classificatie van haar financiële activa bij de eerste verantwoording. Financiële activa worden geclassificeerd als voor verkoop beschikbaar wanneer ze niet aan de definitie van een andere categorie voldoen. Financiële activa worden voor het eerst verantwoord tegen reële waarde plus, in het geval van beleggingen die niet worden gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening, direct toerekenbare transactiekosten. Aan- en verkopen van financiële activa die levering van activa binnen een bepaald tijdsbestek vereisen, zoals bepaald door verordening of gewoonte in de markt (aankopen volgens standaardmarktconventies), worden opgenomen op de transactiedag, d.w.z. de datum waarop de vennootschap tot de aankoop of verkoop van het actief overgaat. Tot de financiële activa van de vennootschap behoren liquide middelen, kortlopende en langlopende deposito’s, handelsdebiteuren en overige vorderingen en leningen en overige vorderingen. Waardering na de eerste opname De waardering van financiële activa na de eerste opname is afhankelijk van hun classificatie: Financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening Financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening omvatten financiële activa aangehouden voor handelsdoeleinden en financiële activa die bij eerste opname in de balans zijn gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening. Financiële activa worden geclassificeerd als aangehouden voor handelsdoeleinden als ze verworven zijn met het doel ze in nabije toekomst te verkopen. Deze categorie omvat afgeleide financiële instrumenten welke de vennootschap heeft verworven, die niet
47
voldoen aan de criteria voor hedge accounting als gedefinieerd door IAS 39. Derivaten, met inbegrip van afgescheiden in contracten besloten derivaten, worden eveneens geclassificeerd als aangehouden voor handelsdoeleinden, tenzij zij zijn aangemerkt als effectieve afdekkingsinstrumenten. Financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening worden tegen reële waarde op de balans vermeld, terwijl de winsten of verliezen in de winst-en-verliesrekening worden verantwoord. De vennootschap heeft geen financiële activa aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening. Leningen en vorderingen Leningen en vorderingen zijn niet-afgeleide financiële activa met vaste of te verwachten betalingen die niet op een actieve markt zijn genoteerd. Dergelijke financiële activa worden verwerkt tegen geamortiseerde kostprijs met behulp van de effectieve-rentemethode. Winsten en verliezen worden in de geconsolideerde winst-enverliesrekening verantwoord, wanneer de leningen of vorderingen niet meer in de balans worden opgenomen, of een bijzondere waardevermindering ondergaan, alsmede via het amortisatieproces. Tot einde looptijd aangehouden beleggingen Niet-afgeleide financiële activa met vaste of bepaalbare betalingen en een vaste looptijd worden geclassificeerd als aan te houden tot het einde van de looptijd wanneer de vennootschap stellig voornemens is en in staat is deze aan te houden tot het einde van de looptijd, met uitzondering van de financiële activa die aan de definitie van leningen en vorderingen voldoen. Na eerste waardering worden leningen en vorderingen en tot einde looptijd aangehouden beleggingen opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieverentemethode. Bij deze methode wordt gebruik gemaakt van een effectieve rentevoet die de verwachte stroom van toekomstige geldbetalingen of -ontvangsten tijdens de verwachte looptijd van het financiële instrument of, indien relevant, een kortere periode, exact disconteert tot de nettoboekwaarde van het financieel actief. Winsten en verliezen worden in de geconsolideerde winst-en-verliesrekening verantwoord, wanneer de beleggingen niet meer in de balans worden opgenomen, of een bijzondere waardevermindering ondergaan, alsmede via het amortisatieproces.
In de jaren eindigend op 31 december 2008 respectievelijk 2009 beschikte de vennootschap niet over tot einde looptijd aangehouden beleggingen. Voor verkoop beschikbare financiële activa Voor verkoop beschikbare financiële activa zijn nietafgeleide instrumenten die zijn aangewezen als beschikbaar voor verkoop en niet in een van de drie voorgaande categorieën zijn ingedeeld. Na eerste waardering worden voor verkoop beschikbare financiële activa opgenomen tegen reële waarde, waarbij niet-gerealiseerde winsten of verliezen rechtstreeks in het eigen vermogen worden verwerkt totdat de belegging niet meer in de balans wordt opgenomen. Op dat moment wordt de cumulatieve winst die, of het cumulatieve verlies dat voorheen in het eigen vermogen is opgenomen naar de winst-en-verliesrekening overgeboekt. In de jaren eindigend op 31 december 2008 respectievelijk 2009 beschikte de vennootschap niet over voor verkoop beschikbare financiële activa. Financiële verplichtingen Eerste verantwoording Financiële passiva binnen het toepassingsgebied van IAS 39 worden geclassificeerd als financiële passiva gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening, leningen en vorderingen, of als derivaten aangemerkte afdekkingsinstrumenten, al naar gelang het geval. De vennootschap bepaalt de classificatie van haar financiële passiva bij de eerste verantwoording. Financiële passiva worden voor het eerst verantwoord tegen reële waarde plus, in het geval van leningen en vorderingen, direct toerekenbare transactiekosten. De financiële passiva van de vennootschap omvatten handelsschulden en overige te betalen posten en leningsactiviteiten.
48
Waardering na de eerste opname De waardering van financiële passiva na de eerste opname is afhankelijk van hun classificatie: Financiële passiva gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening Financiële passiva gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening omvatten financiële passiva aangehouden voor handelsdoeleinden en financiële passiva die bij eerste opname in de balans zijn gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening. Financiële passiva worden geclassificeerd als aangehouden voor handelsdoeleinden als ze verworven zijn met het doel ze in nabije toekomst te verkopen. Deze categorie omvat afgeleide financiële instrumenten welke de vennootschap heeft verworven, die niet voldoen aan de criteria voor hedge accounting als gedefinieerd door IAS 39. De vennootschap heeft geen financiële passiva aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening. Leningsactiviteiten Leningsactiviteiten zijn niet-afgeleide financiële activa met vaste of te verwachten betalingen die niet op een actieve markt zijn genoteerd. Dergelijke financiële passiva worden verwerkt tegen geamortiseerde kostprijs met behulp van de effectieve rentevoetmethode. Winsten en verliezen worden in de geconsolideerde winst-en-verliesrekening verantwoord, wanneer de leningen niet meer in de balans worden opgenomen, of een bijzondere waardevermindering ondergaan, alsmede via het amortisatieproces.
qurius jaarverslag 2009
Consolidatie Qurius’ groepsbedrijven zijn de ondernemingen waarin Qurius N.V. direct of indirect beslissende zeggenschap heeft. Beslissende zeggenschap houdt in dat Qurius direct of indirect de financiële en operationele bedrijfsvoering van een onderneming beheerst met als doel voordelen te behalen uit de activiteiten van die onderneming. De jaarrekeningen van deze dochterondernemingen zijn in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen vanaf de datum dat beslissende zeggenschap verworven wordt tot het moment dat Qurius de beslissende zeggenschap verliest. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens van alle groepsmaatschappijen voor 100% opgenomen. Minderheidsbelangen in het eigen vermogen en de nettowinst zullen apart worden verantwoord. Waar nodig worden aanpassingen gemaakt in de jaarrekeningen van dochterondernemingen, om hun administratieve grondslagen te stroomlijnen met de praktijk bij andere onderdelen van Qurius. Alle transacties tussen groepsmaatschappijen, saldi, inkomsten en uitgaven zijn in de consolidatie weggelaten.
49
In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens van alle groepsmaatschappijen opgenomen, waarvan de belangrijkste zijn: Naam van de dochteronderneming Qurius N.V Qurius Nederland B.V. Qurius International Holding B.V. Qurius Belgium N.V. Qurius Deutschland AG Qurius Italy SRL Qurius Spain SA Qurius UK Ltd. Qurius Development Center Czech Republic s.r.o.
Zetel
Belang
Zaltbommel, Nederland Zaltbommel, Nederland Zaltbommel, Nederland Gent, België Hamburg, Duitsland Reggio Emilia, Italië Madrid, Spanje Manchester, Verenigd Koninkrijk Olomouc, Republiek Tsjechië
100% 100% 100% 100% 100% 99,43% 100% 100% 100%
Gesegmenteerde informatie Qurius is in verschillende landen actief middels dochterondernemingen. Alle dochterondernemingen bieden vergelijkbare producten en diensten aan. Derhalve is de gesegmenteerde informatie gebaseerd op de regio’s waarin Qurius actief is en deze producten en diensten worden geleverd: • Duitsland • Nederland • Spanje • Overige Deze uitsplitsing komt overeen met de organisatiestructuur van de groep en de interne rapportagestructuur zoals vastgesteld door de Raad van Bestuur. De geografische segmenten zijn gebaseerd op de locatie van Qurius’ markten en klanten. Activa, passiva, inkomsten en kosten omvatten alle posten direct toerekenbaar aan het segment. Het gaat hier om inkomsten en kosten die redelijkerwijs kunnen worden toegewezen aan dat segment. De administratiekosten voor de holding worden afzonderlijk vermeld. Immateriële vaste activa Goodwill Alle acquisities zijn opgenomen onder toepassing van de ‘purchase accounting method’. Goodwill vloeit voort uit de acquisitie van groepsbedrijven, geassocieerde deelnemingen en joint ventures. Voor verwervingen vertegenwoordigt goodwill het verschil tussen de aankoopprijs van de acquisitie en de daarmee gepaard gaande kosten en de netto reële waarde van de overgenomen identificeerbare activa en passiva
50
qurius jaarverslag 2009
op het moment van overname. De aankoopprijs bij acquisities met earnout-overeenkomsten wordt bepaald rekening houdend met het behalen van de verwachte earnout. Over goodwill wordt niet afgeschreven, maar op balansdatum systematisch getest op impairment, waarna zonodig afwaardering plaatsvindt. Bijzondere waardevermindering goodwill Bijzondere waardevermindering van goodwill wordt voor elke kasstroomgenererende eenheid (CGU) getoetst. Bij de beoordeling van aanwijzingen voor waardevermindering neemt het management veranderingen in de economische en technologische omgeving, trends in de verkopen en andere indicatieve gegevens in overweging. Voor het toetsen op waardevermindering wordt een gebruikswaarde vastgesteld met behulp van een model dat de netto contante waarde berekend van toekomstige kasstromen voor CGU’s teneinde deze te vergelijken met boekwaarden. De modellen toegepast om de netto contante waarde van deze toekomstige kasstromen te bepalen omvatten inzichten van het management en schattingen met betrekking tot de volgende onderdelen: • Disconteringsvoet • Redelijke betrouwbaar te schatten toekomstige kasstromen • Geschatte omzetgroei Overige immateriële vaste activa Ontwikkelingskosten Qurius ontwikkelt branchespecifieke software. Indien de ontwikkeling van een ‘add-on’ commercieel haalbaar is, worden de uitgaven hiervoor geactiveerd. De geactiveerde uitgaven bestaan uit directe en indirecte kosten voor zover deze toerekenbaar zijn. De ontwikkelingskosten worden verantwoord als vaste activa nadat de technische haalbaarheid van het project is vastgesteld. Het is waarschijnlijk dat het project tot toekomstige economische voordelen zal leiden en voldoende middelen zijn beschikbaar en vrijgemaakt om het project tot een succes te maken. Geactiveerde ontwikkelingskosten zijn opgenomen tegen aanschafprijs verminderd met gecumuleerde afschrijvingen en impairment. Ontwikkelingskosten worden afgeschreven op basis van een verwachte gebruiksduur van drie jaar. De gebruiksduur wordt vastgesteld op basis van de huidige ervaring en economische en technologische omgeving. De gebruiksduur van deze activa worden periodiek opnieuw beoordeeld en aangepast wanneer de omstandigheden daar aanleiding toe geven. Amortisatiekosten
(afschrijvingskosten) worden lineair ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht op basis van de economische gebruiksduur van een immaterieel actief. Er wordt afgeschreven vanaf de datum dat ze worden gebruikt. Cliëntenportefeuille De immateriële vaste activa gerelateerd aan klanten hebben betrekking op de in overeenstemming met IFRS 3 (‘Bedrijfscombinaties’) geïdentificeerde immateriële activa van acquisities en betreffen cliënten- en contractportefeuilles. Deze worden gewaardeerd tegen reële waarde op het moment van overname. De reële waarde bij overname is op dat moment de kostprijs. De kostprijs van de identificeerbare immateriële activa gerelateerd aan klanten wordt, op basis van de gebruiksduur afgeschreven ten laste van de winst-enverliesrekening. De verwachte gebruiksduur ligt tussen de 5 en 7 jaar. Materiële vaste activa Materiële vaste activa worden verantwoord tegen kostprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen en impairment. Qurius heeft onder IFRS 1 gekozen om de onder NL GAAP verantwoorde waardering van materiële vaste activa over te nemen in IFRS en deze als kostprijs te kwalificeren per 1 januari 2004. Leaseovereenkomsten waarbij Qurius feitelijk alle risico’s en voordelen van eigendom heeft, worden geclassificeerd als financial lease. Materiële vaste activa die door financial lease zijn verworven, worden gewaardeerd tegen de laagste van de reële waarde en de contante waarde van het minimum aantal verplichte leasebetalingen bij aanvang van de lease, verminderd met cumulatieve afschrijvingen en impairment. Afschrijvingskosten worden lineair ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht op basis van de geschatte economische gebruiksduur. De economische gebruiksduur van materiële vaste activa varieert van twee tot vijf jaar. Financiële vaste activa Latente belastingvorderingen Latente belastingvorderingen worden opgenomen voor te compenseren fiscale verliezen, alsmede voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en vreemd vermogen volgens de jaarrekening en de fiscale boekwaarde, waarbij uitgegaan wordt van huidige belastingtarieven. Latente belastingvorderingen voor fiscale verliezen worden alleen opgenomen indien verwacht wordt dat binnen vijf jaar fiscale winsten zullen worden gerealiseerd ter compensatie van deze
51
verliezen. Latente belastingvorderingen worden niet contant gemaakt. Overige investeringen Overige investeringen betreffen die ondernemingen waar Qurius een minderheidsbelang in de activiteiten heeft en waarop Qurius geen beslissende zeggenschap of invloed van betekenis kan uitoefenen. Dergelijke investeringen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Dividenden worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening op het moment dat ze opeisbaar zijn. Overige financiële vorderingen Indien de looptijd van overige financiële vorderingen minder is dan 12 maanden worden handelsdebiteuren en overige vorderingen weergegeven als ‘Vlottende activa’. In geval van een langere looptijd worden ze weergegeven als ‘Vaste activa’ en gewaardeerd tegen hun nominale waarde. [amortised costs] Handelsvorderingen Vorderingen Handelsdebiteuren zijn gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs verminderd met impairmentverliezen waaronder oninbaar geachte posten (zie grondslag bijzondere waardevermindering). Overige vorderingen Overige vorderingen en vooruitbetalingen worden voor het eerst verantwoord tegen reële waarde en vervolgens opnieuw gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Indien nodig wordt een voorziening voor oninbaarheid getroffen. Liquide middelen Liquide middelen, bestaande uit banksaldi en direct opvraagbare deposito’s, worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Impairment (bijzondere waardevermindering) De boekwaarde van activa wordt ofwel op iedere balansdatum opnieuw beoordeeld, ofwel wanneer zich gebeurtenissen of omstandigheden voordoen op grond waarvan het management aanwijzingen krijgt voor bijzondere waardeverminderingen. Als een dergelijke indicatie bestaat, dan wordt de realiseerbare waarde van het actief berekend. Voor goodwill wordt de realiseerbare waarde op elke balansdatum opnieuw bepaald. Een impairment-verlies ontstaat op het moment dat de boekwaarde van een actief of een kasstroomgenererende eenheid de realiseerbare waarde overtreft. Impairment-verliezen worden ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht.
Berekening van reële waarde De realiseerbare waarde van activa is de hoogste van de gebruikswaarde en reële waarde minus verkoopkosten. Bij het bepalen van de bedrijfswaarde wordt de contante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen berekend met behulp van een realistische disconteringsvoet. Aandelenkapitaal Het aandelenkapitaal wordt gekwalificeerd als eigen vermogen. Qurius heeft geen preferente aandelen uitgegeven. Wanneer eigen aandelen worden ingekocht, wordt het bedrag van de betaalde vergoeding ten laste van het eigen vermogen gebracht. Ingekochte eigen aandelen die vervolgens weer worden verkocht, worden voor het bedrag van de ontvangen vergoeding bij het totale eigen vermogen geteld. De in het kader van overnames met earnout-regelingen uitgegeven of herplaatste aandelen worden volledig in het eigen vermogen verantwoord, ook als de feitelijke levering ervan nog niet heeft plaatsgevonden. Personeelgerelateerde voorzieningen Pensioenregeling Qurius heeft voor een groot deel van haar werknemers een pensioenregeling getroffen die kwalificeert als een toegezegde-bijdrageregeling: de verplichtingen van de onderneming gaan niet verder dan het betalen van een jaarlijkse bijdrage aan de verzekeringsmaatschappij. De in de balans opgenomen voorziening betreft pensioentoezeggingen inzake toegezegdpensioenregelingen. Deze regelingen hebben een langlopend karakter en zijn ondergebracht bij een verzekeringsmaatschappij. De pensioenvoorziening wordt bepaald als het verschil tussen de reële waarde van de fondsbeleggingen en de pensioenverplichtingen gewaardeerd volgens de Projected Unit Credit Methode en contant gemaakt tegen de marktrente die geldt voor de looptijd van deze verplichtingen. De omvang van de voorziening is mede afhankelijk van de actuariële resultaten die ondermeer voortvloeien uit wijzigingen in verwachtingen omtrent loonontwikkeling, rekenrente en beleggingsresultaten. Actuariële resultaten die de grensbedragen van 10% van de hoogste van de fondsbeleggingen en pensioenverplichtingen overschrijden worden aan het resultaat toegerekend over de gemiddelde resterende diensttijd van de actieve werknemers. Actuariële resultaten binnen deze grensbedragen worden niet opgenomen in de voorziening.
52
qurius jaarverslag 2009
Optierechten Het optieplan geeft een aantal Qurius-werknemers de mogelijkheid aandelen van het bedrijf te verwerven. De fair value van opties wordt verantwoord onder de personeelskosten, samen met de bijbehorende verhoging van het eigen vermogen. De kosten van optieregelingen voor werknemers worden gemeten op de dag van toekenning en bepaald op basis van hun fair value. Een externe taxateur bepaalt de fair value met behulp van een Black & Scholes-model. Het verwateringseffect van uitstaande opties is verwerkt in de berekening van de verwaterde winst per aandeel. Langlopende verplichtingen Opgenomen rentedragende leningen en schulden worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. De aflossingsverplichtingen op leningen die plaatsvinden binnen één jaar na balansdatum worden als kortlopend gepresenteerd. Kortlopende schulden Handelsschulden en overige te betalen posten worden opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs. Omzet Qurius verantwoordt omzet wanneer de opbrengsten op betrouwbare wijze gemeten kunnen worden, het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen aan Qurius zullen toekomen en wanneer voor elk van de hieronder beschreven activiteiten aan specifieke criteria is voldaan. Omzet wordt niet verantwoord als er significante onzekerheden zijn over de waarschijnlijkheid dat de gemaakte kosten gedekt worden. De omzet wordt gewaardeerd tegen reële waarde van de ontvangen vergoeding en bestaat uit de volgende categorieën: a) Licenties; de omzet van licentieverkopen wordt genomen indien de prestatie op balansdatum is geleverd b) Onderhoud; de omzet uit onderhoudscontracten wordt verspreid over de periode waarop het onderhoudscontract betrekking heeft c) Services; de omzet van services wordt genomen indien: I. de omzet betrouwbaar aan een periode toegewezen kan worden II. het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen aan Qurius toekomen d) Hardware; de omzet van hardware wordt genomen indien de goederen op balansdatum zijn geleverd
Omzet uit contracten op basis van een vaste prijs voor de levering van ontwerpdiensten wordt verantwoord door verwijzing naar het stadium van voltooiing van een project als percentage van het volledige project (de ‘percentage of completion’-methode of POC-methode), waarbij de verleende diensten op de balansdatum betrouwbaar kunnen worden gemeten en de gemaakte kosten voor het project en de kosten die nog gemaakt moeten worden om het project te voltooien betrouwbaar kunnen worden geschat. Volgens de POC-methode wordt omzet verantwoord op basis van de gemaakte kosten als percentage van de totale geschatte kosten om het contract ten uitvoer te brengen Indien zich omstandigheden voordoen die de oorspronkelijke schatting van omzet, kosten of mate van voortgang tot aan voltooiing veranderen, kunnen de schattingen worden aangepast. Deze aanpassingen kunnen leiden tot een toename of afname van de geschatte omzet of kosten; dergelijke aanpassingen komen tot uitdrukking in de inkomsten gedurende de periode waarin het management zich bewust wordt van de omstandigheden die aanleiding geven tot de aanpassing. Indien het resultaat van een project niet op betrouwbare wijze kan worden geschat, wordt omzet enkel verantwoord voor zover het waarschijnlijk is dat de economische voordelen van het project aan Qurius zullen toekomen. Inkoopwaarde omzet Kosten van uitbesteed werk, inkoop van softwarelicenties en hardware en andere externe kosten worden tegen kostprijs verantwoord in dezelfde periode als de daaraan gerelateerde omzet. Bedrijfskosten Kosten worden opgenomen tegen kostprijs in het jaar waarop zij betrekking hebben. Operationele leasebetalingen Betalingen in verband met operationele leases worden lineair over de leaseperiode aan de winst-enverliesrekening toegerekend. Pensioenkosten Qurius heeft voor een groot deel van haar personeel toegezegde-bijdrageregelingen (defined contribution schemes) toegezegd. De bedragen worden als last in de winst-en-verliesrekening verwerkt in de periode waarop zij betrekking hebben. Voor een aantal medewerkers is een toegezegd-pensioenregeling (defined benefit schemes) van toepassing.
53
Belastingen Belastingen over de winst of het verlies van het boekjaar omvatten de over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belastingen en latente belasting. Belasting wordt in de winst-en-verliesrekening verantwoord, behalve voor zover deze betrekking heeft op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden verwerkt. In dat geval wordt de samenhangende belasting ook in het eigen vermogen verwerkt. De over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare belasting bestaat uit de winstbelasting over het belastbare resultaat, die wordt berekend aan de hand van de wettelijk vastgestelde belastingtarieven, en correcties op belasting over eerdere boekjaren. Een latente belastingvordering wordt opgenomen indien en voor zover het waarschijnlijk is dat er toekomstige belastbare winsten beschikbaar zullen zijn waarmee de verliezen kunnen worden verrekend. Hierbij wordt de toekomst gemaximeerd op een tijdshorizon van vijf jaar. Het bedrag van de latente belastingvorderingen wordt verlaagd voor het gedeelte waarvoor het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel zal worden gerealiseerd. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen kasstromen uit operationele, investering- en financieringsactiviteiten. Uitgaven en ontvangsten voor winstbelastingen zijn opgenomen onder kasstroom uit operationele activiteiten. Kasstromen als gevolg van de verwerving van financiële belangen (dochterbedrijven en deelnemingen) zijn opgenomen onder kasstroom uit investeringsactiviteiten, waarbij rekening wordt gehouden met aanwezige liquide middelen in deze belangen. Mutaties van dochterondernemingen Mutaties in 2009 Beëindigde activiteiten Op 4 mei 2009 besloot Qurius, als onderdeel van bedrijfsbrede herstructurerings- en kostenbesparende maatregelen, haar Deense activiteiten te beëindigen. De onderneming had in Kopenhagen een klein kantoor met zes medewerkers. In het licht van de uitdagende economische omstandigheden en de geringe schaal was de Deense dochter er niet in geslaagd de strategische doelstellingen te verwezenlijken. De Raad van Bestuur achtte het derhalve niet langer haalbaar om deze dochteronderneming te handhaven.
Op 12 juni 2009 besloot Qurius haar Zweedse activiteiten te beëindigen en de kantoren in Stockholm, Linkoping en Goteborg te sluiten. Hier waren in totaal 78 werknemers werkzaam. De Raad van Bestuur van Qurius baseerde haar besluit op de aanhoudende verliezen en ongunstige marktomstandigheden. In 2008 en de eerste helft van 2009 nam Qurius verschillende herstructureringsmaatregelen. De resultaten daarvan waren echter onvoldoende om het voortzetten van de activiteiten in het huidige economische klimaat te verantwoorden. Op 13 augustus 2009 maakte Qurius bekend dat ze een overeenkomst had bereikt met IFS voor de volledige overname van de aandelen van MultiPlus Solutions AS. De overname werd voldaan in contanten. MultiPlus Solutions is leverancier van projectgebaseerde applicaties aan de scheepvaartsector (scheepsbouw, offshore) en andere verticale segmenten. MultiPlus werd niet beschouwd als een kernactiviteit in de Quriusstrategie. Mutaties in 2008 Op 15 augustus 2008 zijn de Nederlandse operationele rechtspersonen Qurius AS BV, Qurius BS BV, Qurius IS BV, Qurius MS BV, Watermark Nederland BV en Watermark Education BV juridisch gefuseerd tot Qurius Nederland BV. Dit heeft de juridische structuur in Nederland vereenvoudigd. Op 27 november 2008 zijn de Duitse ondernemingen Qurius Germany GmbH, Wilhelm und Zeller AG en Cabus Holding GmbH gefuseerd tot de rechtspersoon Qurius Deutschland AG. Dit heeft de juridische structuur in Duitsland vereenvoudigd. Reële waarde (fair value) De onderneming is van mening dat er geen materiële afwijking is tussen de boekwaarde zoals in de balans verantwoord en de reële waarde van de individuele balansposten.
54
qurius jaarverslag 2009
Toelichting op het geconsolideerde overzicht van de financiële positie (in EUR x 1.000)
Voor het jaar eindigend op 31 december
Vaste activa Immateriële vaste activa (1) Goodwill 2009
2008
61.748
63.226
-19.004
0
42.744
63.226
-2.897
0
0
-1.447
-323
-31
Afschrijvingen
-2.043
-19.004
Totaal mutaties
-5.263
-20.482
58.528
61.748
-21.047
-19.004
37.481
42.744
1 januari Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
Mutaties Niet meer opnemen van beëindigde activiteiten Aanpassingen als gevolg van earnout-overeenkomsten Overige mutaties
31 december Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
Vanwege een bijzondere bepaling in de aandelenkoopovereenkomst met Watermark ontving Qurius een bedrag van EUR 323 als compensatie. In overeenstemming met IFRS 3 wordt dit gecorrigeerd op de goodwill.
55
Goodwill is toewijsbaar aan de volgende kasstroomgenererende eenheden:
2009
2008
Nederland
17.898
18.083
Duitsland
10.728
10.742
Spanje
3.390
5.507
Overige
5.465
8.412
37.481
42.744
Qurius voert jaarlijks, of op het moment dat hiervoor een indicatie is, of op enig ander moment dat dit noodzakelijk is, een impairmenttest uit. Indien een kasstroomgenererende eenheid (CGU) onvoldoende kasstroom genereert in de toekomst kan dit leiden tot een impairment. Per kasstroomgenererende eenheid wordt voor groei en resultaatontwikkeling een horizon van vijf jaar gehanteerd, waarna wordt aangenomen dat de kasstroomgenererende eenheid geen groeiende kasstroom meer zal genereren. Gehanteerde aannamen voor DCF-berekeningen We hebben een Discounted Cash Flow-waarderingsmodel (DCF) (gedisconteerde kasstroom) gehanteerd om de waarde van onze activiteiten te berekenen. We hebben DCF toegepast om marktprocessen en winstgevendheid te modelleren en op die manier de waarde te ramen, door gebruik te maken van historische en actuele gegevens. Deze informatie is gebruikt in het DCF-waarderingsmodel om voor elke CGU een specifieke gebruikswaarde te bepalen. De berekende waarde weerspiegelt de verwachte contante waarde van de toekomstige kasstromen, d.w.z. het gewogen gemiddelde van alle mogelijke uitkomsten. Deze waarde wordt berekend met behulp van de gewogen gemiddelde kosten van kapitaalverschaffing van 12% (2008: 11%). De in het CGU-specifieke DCF-model gebruikte aannamen zijn netto jaarlijkse omzetstijging en EBIT-marge. Bij het beoordelen van de in het DCF-model toe te passen aannamen, is rekening gehouden met historische en actuele gegevens in de verwachte toekomstige kasstromen per CGU. De disconteringsvoet wordt vastgesteld vóór belastingen. Evenzo zijn in schattingen van toekomstige kasstromen geen in- of uitgaande kasstromen uit financieringsactiviteiten of uitgaven en ontvangsten voor winstbelastingen opgenomen. Als gevolg van de werkelijke ontwikkeling van bepaalde activiteiten, zijn de verwachte omzetstijging en/of EBITmarge opnieuw beoordeeld en verlaagd in vergelijking met eerdere prognoses. De aannamen zijn gebaseerd op resultaten uit het verleden (historische omzetgroei en EBIT-marge) en externe informatiebronnen, zoals benchmarking en jaarrekeningen van vergelijkbare ondernemingen. In het algemeen veronderstellen we dat in Nederland, Duitsland en Spanje de omzetstijging tussen 0% en 5% per jaar zal liggen (2008: tussen 0% en 5%) en de EBIT-marge tussen 1% en 7% per jaar (2008: tussen 3% en 7%). Voor de overige landen gaan we uit van een omzetstijging tussen 5% en 8% per jaar (2008: tussen 5% en 8%) en een EBIT-marge tussen 4% en 10% per jaar (2008: 3% en 10%). Als gevolg van de herbeoordeling van de DCFwaardering zijn de boekwaarden van sommige van onze activiteiten verlaagd, wat heeft geleid tot een bijzondere waardevermindering van EUR 2 miljoen (2008: EUR 19 miljoen). Als de gewogen gemiddelde kosten van kapitaalverschaffing 10% hoger zijn dan de nu toegepaste 12% dan zou de bijzondere waardevermindering niet materieel wijzigen. Een 10% lager groeipercentage van de omzet heeft geen invloed op de bijzondere waardevermindering. Acquisities In 2009 en 2008 zijn geen nieuwe acquisities opgenomen in de geconsolideerde cijfers.
56
qurius jaarverslag 2009
(2) Overige immateriële vaste activa Ontwikkelingskosten
Cliëntenportefeuille
Totaal
6.560
4.269
10.829
-4.140
-496
-4.636
2.420
3.773
6.193
1.585
0
1.585
-1.419
-655
-2.074
166
-655
-489
8.145
4.269
12.414
-5.559
-1.151
-6.710
2.586
3.118
5.704
1.378
0
1.378
-634
0
-634
-1.144
-907
-2.051
-4
0
-4
-404
-907
-1.311
7.561
4.269
11.830
-5.379
-2.058
-7.437
2.182
2.211
4.393
31 december 2007 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
Mutaties in 2008 Investeringen Amortisatie Totaal mutaties
31 december 2008 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
Mutaties in 2009 Investeringen Niet meer in de balans opgenomen beëindigde activiteiten Amortisatie Koersverschillen Totaal mutaties
31 december 2009 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
De ontwikkelingskosten betreffen onder meer investeringen in branchespecifieke software. De langlopende schulden zijn voor EUR 1.296 (2008: EUR 1.385) ontstaan door activering van eigen uren van de onderneming. In 2009 zijn EUR 2.342 (2008: EUR 868) ontwikkelingskosten niet geactiveerd maar onder de bedrijfskosten verantwoord.
57
(3) Materiële vaste activa De mutaties in de materiële vaste activa kunnen als volgt worden weergegeven: 2009
2008
Aanschafwaarde
11.339
8.467
Cumulatieve afschrijvingen
-5.954
-4.291
5.385
4.176
1.734
2.872
Niet meer in de balans opgenomen beëindigde activiteiten
-320
0
Desinvesteringen (netto)
-130
0
-2.303
-1.663
Koersverschillen
16
0
Totaal mutaties
-1.003
1.209
9.281
11.339
-4.899
-5.954
4.382
5.385
1 januari
Boekwaarde Mutaties Investeringen
Afschrijvingen
31 december Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
58
qurius jaarverslag 2009
Financiële vaste activa (4) Latente belastingvorderingen 31-12-2009
31-12-2008
5.745
7.577
Ten laste van het resultaat
-502
385
Niet meer in de balans opgenomen beëindigde activiteiten
-744
0
Afschrijvingen
-1.221
-2.217
31 december
3.278
5.745
De mutaties in de latente belastingvordering kunnen als volgt worden weergegeven: 1 januari
Het opgenomen verrekenbare verlies bedraagt EUR 11.801 (2008: EUR 19.779). De latente belastingvordering is gewaardeerd tegen de nominale belastingtarieven van 34% - 25% (2008: 34% - 25%). De vennootschap heeft een bedrag van EUR 35.506 (2008: EUR 30.370) aan niet verrekenbare verliezen beschikbaar voor compensatie. Deze belastingverliezen worden niet verantwoord op de balans, omdat de vennootschap niet zeker weet of er voldoende belastbare winst kan worden gerealiseerd in de nabije toekomst en in verband met voorwaartse verliescompensatie die vervalt. Van dit bedrag vervalt EUR 106 (2008: EUR 0) binnen één jaar, EUR 8.307 (2008: EUR 5.364) vervalt binnen twee jaar en de resterende EUR 27.093 (2008: EUR 25.006) vervalt na drie jaar, of kan worden voor onbepaalde tijd worden overgedragen naar de toekomst op basis van de huidige wetgeving en voorschriften. De verrekenbare verliezen zijn het resultaat van verliezen in het huidige en in voorgaande jaren. Naast de verrekenbare verliezen heeft de vennootschap geen tijdelijke verschillen verantwoord. De invloed van de wijzigingen in de geldende belastingtarieven is niet materieel. (5) Overige financiële vaste activa Overige investeringen Overige financiële vorderingen
31-12-2009
31-12-2008
17
75
374
227
391
302
59
Vlottende activa Handelsvorderingen
31-12-2009
31-12-2008
31.693
45.311
(6) Handelsdebiteuren Bruto positie Voorzieningen
-2.343
-1.845
Netto positie
29.350
43.466
1.706
4.889
31.056
48.355
2009
2008
21.574
27.777
Handelsdebiteuren 0 tot 30 dagen achterstallig
2.325
6.368
Handelsdebiteuren 30 tot 90 dagen achterstallig
1.185
3.244
Handelsdebiteuren meer dan 90 dagen achterstallig
6.609
7.922
31.693
45.311
Nog te factureren bedragen
Op 31 december was de ouderdom van de uitstaande handelsdebiteuren als volgt: Handelsdebiteuren niet vervallen
Total
De samenstelling van de voorziening voor oninbare en dubieuze handelsdebiteuren was als volgt: 1 januari Niet meer in de balans opgenomen beëindigde activiteiten Investeringen Ontvangen oninbare handelsdebiteuren 31 december
2009
2008
-1.845
-1.393
156
0
-776
-760
122
308
-2.343
-1.845
60
qurius jaarverslag 2009
(7) Overige vorderingen 31-12-2009
31-12-2008
3.953
3.630
Belastingvordering
320
323
Overige
666
2.635
4.939
6.588
31-12-2009
31-12-2008
1.505
2.561
-105
-1.078
1.400
1.483
679
495
0
27
2.079
2.005
2009
2008
1.078
1.089
-1.030
0
4
63
Werkgeversbijdragen
31
174
Uitkeringen
-5
-21
Actuariële winsten en verliezen op fondsbeleggingen
27
-227
105
1.078
Vooruitbetaalde kosten
Voorzieningen (8) Pensioenvoorziening Inhoud van de toegezegd-pensioenregeling In hoofdlijnen is sprake van een middelloonregeling met voorwaardelijke indexatie. Samenstelling De op de balans opgenomen voorziening is als volgt opgebouwd: Verplichting uit toegezegd-pensioenregeling Reële waarde van de fondsbeleggingen
Nog niet in het resultaat verwerkte actuariële resultaten Koersverschillen en overige Netto verplichting Mutaties in fondsbeleggingen Reële waarde fondsbeleggingen per 1 januari Niet meer opgenomen fondsbeleggingen beëindigde activiteiten Verwacht rendement op beleggingen
31 december In 2010 verwacht de groep EUR 28 (2009: EUR 201) aan de pensioenregelingen bij te dragen.
61
Mutaties in toegezegd-pensioenverplichting 2009
2008
2.561
3.030
-1.220
0
Lopende pensioenkosten
34
231
Rentekosten
81
137
Uitkeringen
-21
-53
70
-784
1.505
2.561
1 januari Niet meer opgenomen toegezegd-pensioenverplichting
Actuariële resultaten 31 december
De totale toegezegd-pensioenverplichting van EUR 1.505 (2008: EUR 2.561) per 31 december omvat EUR 1.400 (2008: EUR 1.236) die betrekking heeft op regelingen die volledig ondergefinancierd zijn. In de winst-en-verliesrekening verantwoorde uitgaven 2009
2008
Lopende pensioenkosten
34
231
Rentekosten
81
137
Verwacht rendement op beleggingen
-4
-63
Actuariële resultaten
91
-36
5
17
207
286
Overige kosten
Indexatie Het pensioenreglement bepaalt dat de indexatie steeds een voorwaardelijk karakter heeft en dat elk jaar beoordeeld wordt of het fonds voldoende beschikbare overrente heeft om indexatie door te voeren. Actuariële grondslagen De aannamen die moeten worden gedaan om de contante actuariële waarde van pensioenverplichtingen en netto periodieke uitkeringslasten worden voor elke regeling afzonderlijk bepaald. De belangrijkste actuariële grondslagen zijn: 2009
2008
Gehanteerde disconteringsvoet
5,3%
5,3 – 6,1%
Inflatie
2,0%
2,0 – 2,8%
Verwacht rendement op beleggingen
5,3%
5,3 – 6,5%
Verwachte salarisstijgingen
2,5%
2,5 – 4,5%
62
qurius jaarverslag 2009
Het verwachte rendement op fondsbeleggingen wordt bepaald als het gewogen gemiddelde rendementspercentage op basis van de huidige en verwachte beleggingsportefeuillemix per regeling, rekening houdend met de overeenkomstige langetermijnrendementen voor de afzonderlijke activacategorieën, welke afhangen van onderdelen, zoals reëel risicovrij rendement, verwachte inflatie en verwachte risico- en liquiditeitspremie. Verder wordt rekening gehouden met de historische rendementsinformatie. Informatie over de toerekening van activa van de pensioenregeling en historische informatie over de ervaringsaanpassingen over de afgelopen vijf jaar met betrekking tot regelingen die zijn opgenomen op de balans van de vennootschap zijn niet gemakkelijk of tegen redelijke kosten verkrijgbaar. (9) Langlopende verplichtingen
2009
2008
1 januari
7.980
10.362
-2.980
-2.382
5.000
7.980
-2.500
-2.500
2.500
5.480
Aflossingen
Terugbetalingsverplichting voor 2010 en 2009 zijn vermeld onder de kortlopende schulden 31 december
De langlopende schulden hebben voor EUR 2.500 (2008: EUR 5.000) betrekking op een lening met een originele looptijd van vijf jaar en een jaarlijkse aflossingsverplichting van EUR 2.500 per jaar (2008: EUR 2.500) bedroegen. De bankrekeningen en de aandelen van de Nederlandse en Duitse operatie zullen worden verpand als zekerheid. Het rentepercentage van toepassing op de lening is Euribor + 350 basispunten.
63
Kortlopende schulden (10) Bankkrediet Qurius heeft kredietfaciliteiten voor een bedrag van in totaal EUR 10,6 miljoen, waarvan EUR 10,2 miljoen is opgenomen. Deze faciliteiten hebben als onderpand de handelsdebiteuren, materiële en immateriële vaste activa en aandelen in de deelnemingen. 31-12-2009
31-12-2008
Kredietinstellingen
1.696
1.866
Kredietfaciliteit
8.500
10.000
Aflossingverplichting voor komend jaar van langlopende lening
2.500
2.500
12.696
14.366
31-12-2009
31-12-2008
Omzetbelasting
3.902
4.096
Loonheffingen en premies sociale verzekeringen
2.699
3.724
554
671
7.155
8.491
31-12-2009
31-12-2008
Personeelskosten
3.411
3.536
Vakantiegeld en -dagen
2.135
2.919
10.125
12.866
0
1.095
4.192
4.355
19.863
24.771
(11) Belastingen en premies sociale verzekeringen
Winstbelasting
(12) Overige schulden en overlopende passiva
Vooruitgefactureerde bedragen Nabetalingen Overige
64
qurius jaarverslag 2009
Niet uit de balans blijkende verplichtingen Lease- en huurovereenkomsten Qurius heeft verplichtingen uit hoofde van afgesloten operationele lease-overeenkomsten voor het gebruik van personenauto’s, inventaris en inrichting en huurovereenkomsten voor het gebruik van kantoorpanden. Huur
Lease
Overige
Looptijden korter dan een jaar
2.959
3.171
163
Looptijden langer dan een jaar en korter dan vijf jaar
6.155
3.201
107
Looptijden langer dan vijf jaar
1.056
0
3
10.170
6.372
273
Bankgaranties Qurius heeft bankgaranties voor derden gegeven voor een totaalbedrag van EUR 761 (2008: EUR 563) bedroegen. Financiële instrumenten Algemeen De belangrijkste risico’s waaraan Qurius is blootgesteld, zijn het liquiditeitsrisico en het marktrisico (bestaande uit een renterisico en een valutarisico). Het financieringsbeleid van Qurius is erop gericht om op de korte termijn de effecten van koers- en renteschommelingen op het resultaat te beperken en om op de lange termijn de marktwisselkoersen en marktrentes te volgen. Kredietrisico Een kredietrisico ontstaat als gevolg van tegenpartijen die in gebreke blijven. Als dienstverlener is Qurius blootgesteld aan kredietrisico. Teneinde het kredietrisico zoveel mogelijk te beperken hanteren we uitgebreide procedures om de kredietwaardigheid van klanten te controleren. Ook dan kan echter niet uitgesloten worden dat we incidenteel producten of diensten leveren aan klanten die niet kunnen voldoen aan hun betalingsverplichtingen. Valutarisico De activiteiten van Qurius geschieden grotendeels in Euro’s binnen de eurozone. Voor de transacties in vreemde valuta maakt Qurius zelden gebruik van derivaten. Op de balansdatum staan geen termijncontracten in vreemde valuta uit. Waar mogelijk en uit economisch oogpunt gepast zullen we trachten het effect van koersschommelingen te beperken naar gelang deze zich voordoen. Het valutarisico in onze niet-eurozone geldt voor het Verenigd Koninkrijk, de koersschommelingen in deze regio hebben geen materiële invloed op de geconsolideerde cijfers. Financieringsrisico Op de balansdatum heeft Qurius in Nederland een onherroepelijke kredietfaciliteit opgenomen van EUR 13,5 miljoen. Tot de documentatie van de kredietfaciliteit behoren financiële afspraken om de financiële resultaten van de vennootschap te bewaken. In geval van schending van dergelijke afspraken of van wanbetaling kan de financier de faciliteit intrekken. Als gevolg daarvan zou de faciliteit moeten worden geherfinancierd. Dan zijn we blootgesteld aan het risico dat herfinanciering niet mogelijk is of alleen mogelijk is tegen ongunstige voorwaarden. Teneinde dit risico zoveel mogelijk te beperken bespreken we de gemaakte financiële afspraken elk kwartaal met de kredietverstrekker. In 2009 hebben Qurius en de kredietverstrekker gezamenlijk besproken hoe de financiële afspraken het beste herzien konden worden, in het licht van de economische omstandigheden en de maatregelen die Qurius heeft genomen in 2009. Dit heeft ertoe geleid dat in het vierde kwartaal van 2009 nieuwe afspraken zijn overeengekomen. Deze afspraken zijn vervolgens verder uitgewerkt in het eerste kwartaal van 2010 om Qurius in staat te stellen verdere kostenbesparende maatregelen te nemen.
65
Rekening houdend met de maatregelen die in 2009 zijn genomen en toekomstige bedrijfsontwikkelingen zijn nieuwe financiële afspraken voor het kwartaal overeengekomen. De afspraak met betrekking tot solvabiliteit is dat de solvabiliteit van Qurius 40% blijft. Voor de netto schuld over de Laatste Twaalf Maanden (LTM) EBITDA is een ratio van 3 overeengekomen voor het eerste kwartaal van 2010 en ratio’s van respectievelijk 2,4, 2,0 en 1,8 voor de daaropvolgende kwartalen. De afspraak voor LTM EBITDA gaat om een bedrag van EUR 3,8 miljoen (uitgezonderd bijzondere lasten) voor het eerste kwartaal van 2010 en respectievelijk 4,8 miljoen, 4,9 miljoen en 5,0 miljoen voor de daaropvolgende kwartalen. De rentedekkingsverhouding is niet langer van toepassing. Renterisico Het renterisicobeleid heeft tot doel de renterisico’s die voortkomen uit de financiering van de onderneming te beperken en daarmee tevens de netto-renteresultaten te optimaliseren. Ultimo 2009 heeft Qurius een beperkt bedrag aan rentedragende schulden. Een verlaging van de rentetarieven met 100 basispunten zou resulteren in een verandering van EUR 150 bij de financiële baten en lasten. Immateriële vaste activa In het verleden heeft Qurius altijd acquisities gedaan met als doel haar activiteiten en marktpositie te versterken. Bij de overname van winstgevende ondernemingen bestaat een deel van de overnameprijs uit goodwill. Als de economie verzwakt, of als de overgenomen ondernemingen om een andere reden minder goed presteren dan verwacht, bestaat het risico dat een deel van de overnamegoodwill moet worden verantwoord als bijzondere waardevermindering. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico’s kunnen zich voordoen wanneer er een aanmerkelijk verschil is tussen de geleverde diensten en de binnenkomende betalingen en voorschotten, of wanneer investeringen in ontwikkeling- en werkkapitaal een grote last zouden zijn op de beschikbare financiële middelen en/of de operationele cash flow. De omvang van transacties kan korte termijn schommelingen veroorzaken in de liquiditeitspositie. Over het algemeen is Qurius in staat om zulke fluctuaties te beheersen door het toepassen van controle mechanismes. De organisatie heeft voldoende kredietfaciliteiten beschikbaar om deze schommelingen op te vangen. Iedere maand wordt er een liquiditeitsverwachting opgesteld voor de komende twaalf maanden, deels om hiermee het liquiditeitsrisico te beheersen. Het liquiditeitsrisico wordt geanalyseerd met inachtneming van de beschibare liquide middelen, de kredietfaciliteiten en de gebruikelijke schommelingen in benodigd operationeel werkkapitaal. Dit geeft Qurius voldoende ruimte om de beschikbare liquiditeit en kredietfaciliteiten zo flexibel mogelijk te gebruiken en om eventuele tekorten op tijd te identificeren. De uitgaande cash flows voor derivaten of financiële verplichtingen bestaan uit aflossingen (contractueel of anders) en rentebetalingen (werkelijk en verwacht). Op basis van de huidige bedrijfsresultaten en liquiditeitspositie is Qurius ervan overtuigd dat de kasstroom uit operationele activiteiten en de beschikbare liquide middelen voldoende zijn om te voldoen aan alle verplichtingen in de komende 12 maanden en de nabije toekomst aangaande werkkapitaal, investeringen, rentebetalingen, dividenden en geplande aflossingen.
66
qurius jaarverslag 2009
In de onderstaande tabel wordt een overzicht van de looptijden van leningen van Qurius per 31 december 2009 en 2008 gegeven: Netto boekwaarde
Contractuele kasstromen*
Binnen 1 jaar
Tussen 1 en 5 jaar
Na 5 jaar
Langlopende leningen
5.000
5.559
2.667
2.892
0
Kortlopende leningen
10.196
10.875
10.875
0
0
31 december 2009
Nabetalingen
0
0
0
0
0
15.196
16.434
13.542
2.892
0
Netto boekwaarde
Contractuele kasstromen*
Binnen 1 jaar
Tussen 1 en 5 jaar
Na 5 jaar
Langlopende leningen
7.980
8.872
2.638
6.234
0
Kortlopende leningen
11.866
12.656
12.656
0
0
1.095
1.095
1.095
0
0
20.941
22.623
16.389
6.234
0
Totaal
31 december 2008
Nabetalingen Totaal * Inclusief rente
Geschillen met derden Van tijd tot tijd heeft Qurius geschillen met andere partijen. Het management is van mening dat er geen aanvullende voorzieningen nodig zijn anders dan al opgenomen in de jaarrekening. Juridische procedures Qurius is betrokken bij een aantal juridische procedures, waarvan het merendeel betrekking heeft op zaken die voortvloeien uit de normale bedrijfsuitoefening. Qurius verwacht niet dat deze rechtszaken zullen leiden tot verplichtingen die een materiële invloed hebben op de financiële positie van de onderneming. Er is een voorziening opgenomen in de jaarrekening voor de zaken waarvan verwacht wordt dat de uitspraak in de procedure in het nadeel van Qurius zal zijn en waarvoor de daaruit voortvloeiende verplichting op betrouwbare wijze kan worden geschat.
68
qurius jaarverslag 2009
Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening (in EUR x 1.000)
Voor 2009 respectievelijk 2008
Segmenteringsrapportage per land 2009
Duitsland
Nederland
Spanje
Overige
Totaal
31.179
58.080
14.249
13.693
117.201
48
32
14
668
762
31.227
58.112
14.263
14.361
117.963
Inkoopwaarde omzet
-10.818
-20.000
-4.774
-3.798
-39.390
Toegevoegde waarde
20.409
38.112
9.489
10.563
78.573
-16.717
-29.083
-8.069
-8.980
-62.849
-3.600
-2.820
-2.328
-1.678
-10.426
92
6.209
-908
-95
5.298
Afschrijvingen immateriële vaste activa
-567
-1.143
-201
-140
-2.051
Afschrijvingen materiële vaste activa
-411
-1.480
-137
-275
-2.303
EBIT (vóór herstructurering en bijzondere waardevermindering van goodwill)
-886
3.586
-1.246
-510
944
Herstructureringskosten
-884
-722
-327
-224
-2.157
0
0
-2.043
0
-2.043
-1.770
2.864
-3.616
-734
-3.256
Omzet derden Intercompany omzet Totale omzet
Personeelskosten Bedrijfskosten EBITDA (vóór herstructurering)
Bijzondere waardevermindering goodwill EBIT Rentebaten
165
Rentelasten
-2.229
RESULTAAT VOOR BELASTINGEN
-5.320
Beëindigde activiteiten
-1.702
Belastingen
-1.961
Belang derden
-53
RESULTAAT NA BELASTINGEN
-9.036
Goodwill
10.728
17.898
3.390
5.465
37.481
Vorderingen
10.551
12.574
4.602
3.326
31.053
Niet toegewezen
3
Totaal handelsdebiteuren Totaal gealloceerde activa Niet toegewezen Balanstotaal
31.056 25.161
38.554
9.640
14.641
87.996 7.515 95.511
69
2008
Duitsland
Nederland
Spanje
Overige
Totaal
29.669
63.088
15.717
17.713
126.187
192
611
54
429
1.286
Totale omzet
29.861
63.699
15.771
18.142
127.473
Inkoopwaarde omzet
-9.874
-22.509
-5.959
-5.123
-43.465
Toegevoegde waarde
19.987
41.190
9.812
13.019
84.008
-16.192
-32.068
-8.239
-10.540
-67.039
-3.320
-3.877
-1.610
-1.825
-10.632
475
5.245
-37
654
6.337
Afschrijvingen immateriële vaste activa
-386
-906
-141
-146
-1.579
Afschrijvingen materiële vaste activa
-262
-907
-98
-168
-1.435
EBIT (vóór herstructurering en bijzondere waardevermindering van goodwill)
-173
3.432
-276
340
3.323
Herstructureringskosten
-539
-200
-460
-57
-1.256
Bijzondere waardevermindering goodwill
-4.544
-955
-2.009
-2.717
-10.225
EBIT
-5.256
2.277
-2.745
-2.434
-8.158
Omzet derden Intercompany omzet
Personeelskosten Bedrijfskosten EBITDA (vóór herstructurering)
Rentebaten
970
Rentelasten
-2.296
RESULTAAT VOOR BELASTINGEN
-9.484
Beëindigde activiteiten
-10.940
Belastingen
-2.032
Belang derden
-39
RESULTAAT NA BELASTINGEN Goodwill
-22.495 10.742
18.083
5.507
5.515
Beëindigde activiteiten
39.847 2.897 42.744
Vorderingen
9.559
24.828
5.212
6.473
Beëindigde activiteiten
2.079
Niet toegewezen
204
Totaal handelsdebiteuren Balanstotaal
46.072
48.355 25.172
52.932
12.763
20.079
110.946
Beëindigde activiteiten
5.728
Niet toegewezen
1.908
Balanstotaal
118.582
70
qurius jaarverslag 2009
Omzet 2009
2008
Softwarelicenties
13.042
17.590
Onderhoud
19.111
21.857
Services
74.691
75.693
Hardware
10.357
11.047
117.201
126.187
2009
2008
45.305
47.151
Sociale lasten
7.217
7.490
Pensioenkosten
1.470
957
Autokosten
6.480
7.364
621
1.254
1.756
2.823
62.849
67.039
(13) Omzet
Bedrijfskosten (14) Personeelskosten Salarissen & bonussen
Opleidingskosten Overige personeelskosten
Onder de autokosten is een bedrag van circa EUR 4,8 miljoen (2008: circa EUR 4,0 miljoen) opgenomen voor operationele leasecontracten betreffende auto’s.
(15) Overige bedrijfskosten
2009
2008
Huisvestingskosten
3.937
4.349
Marketingkosten
1.192
1.781
Algemene kosten
5.297
4.502
10.426
10.632
Onder de huisvestingskosten is een bedrag van circa EUR 2,3 miljoen (2008: circa EUR 2,1 miljoen) verantwoord met betrekking tot operationele huurcontracten. De kosten voor accountantscontrole, geleverd voor de BDO Audit & Assurance B.V. en haar bedrijfsnetwerk in de landen waar de groep actief is, bedroegen in totaal EUR 213 (2008: EUR 205) terwijl de kosten voor aan accountantscontrole verwante opdrachten EUR 6 (2008: EUR 219) bedroegen.
71
(16) Afschrijvingen
2009
2008
Immateriële vaste activa
2.051
1.579
Materiële vaste activa
2.303
1.435
4.354
3.014
(17) Herstructureringskosten Herstructureringskosten zijn ontstaan in verband met een operationele reorganisatie in Duitsland, Spanje, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en op het hoofdkantoor van de vennootschap, bestaande uit eenmalige ontslaguitkeringen voor het rationaliseren van de respectieve activiteiten en voor directiewisselingen. De kosten per segment zijn zoals eerder vermeld in de segmenteringsrapportage opgenomen.
Ontslaguitkeringen Sluiting kantoren Advieskosten fusie Overige
2009
2008
1.704
912
173
0
0
148
280
196
2.157
1.256
(18) Bijzondere waardevermindering goodwill In 2009 is een bijzondere waardevermindering goodwill ter hoogte van EUR 2.043 (2008: EUR 10.225) ten laste gebracht van het resultaat. De bijzondere waardevermindering kan als volgt over de kasstroomgenererende eenheden worden verdeeld: Kasstroomgenererende eenheid (CGU)
2009
2008
België
0
1.151
Duitsland
0
4.544
Italië
0
418
Nederland
0
955
2.043
2.009
0
1.148
2.043
10.225
Spanje Verenigd Koninkrijk
In verband met de aanpassing van de groeicijfers voor de lange termijn en het effect daarvan op de verwachte operationele resultaten heeft Qurius een bijzondere waardevermindering van EUR 2.043 ten laste van de boekwaarde van de Spaanse activiteiten gebracht.
72
qurius jaarverslag 2009
(19) F inanciële baten en lasten 2009
2008
Financiële baten
165
970
Financiële lasten
-2.181
-2.280
-48
-16
-2.064
-1.326
2009
2008
Nominale belastingdruk (25,5%)
1.594
4.657
Effect van belastingfaciliteiten
- 813
-5.044
202
-5
-104
0
Waardevermindering van latente belastingvordering
-1.221
-1.470
Voorwaarste compensatie verliezen waarvoor geen latente belastingvorderingen zijn verantwoord
-1.619
-170
Effectieve belastingen
-1.961
-2.032
Koerswinsten/-verliezen
(20) Belastingen De relatie tussen de effectieve belastingdruk en de nominale belasting is als volgt:
Effect van afwijkende belastingtarieven buitenlandse ondernemingen Effect van aanpassingen uit voorgaande jaren
De effectieve belasting van EUR -1.961 (2008: -2.032) bestaat voor een bedrag van EUR 238 (2008: EUR 781) uit een acute verplichting en voor een bedrag van EUR 1.723 (2008: EUR 1.251) uit een mutatie in de latente belastingvordering. In 2009 is een bedrag van EUR 521 (2008: EUR 4.846) opgenomen in de post effect van belastingfaciliteiten voor de niet fiscale aftrekbaarheid van bijzondere waardevermindering goodwill. De bijzondere waardevermindering is gealloceerd naar de volgende rapportagesegmenten:
Spanje Overige
2009
2008
1.083
494
138
976
1.221
1.470
De bijzondere waardevermindering is het gevolg van aangepaste winstprognoses voor de nabije toekomst en voor EUR 138 (2008: EUR 380) ten gevolge van vervallen faciliteiten voor voorwaartse verliescompensatie.
73
(21) Beëindigde activiteiten De beëindigde activiteiten zijn weergegeven in overeenstemming met IFRS 5. 2009 Noorwegen
Zweden
Denemarken
Totaal
2.826
3.320
235
6.381
Inkoopwaarde omzet
-450
-462
-116
-1.028
Toegevoegde waarde
2.376
2.858
119
5.353
Bedrijfskosten
2.194
3.564
297
6.055
Resultaat voor belastingen
182
-706
-178
-702
Belastingen
-51
0
0
-51
Resultaat uit beëindigde activiteiten voor periode
131
-706
-178
-753
1.866
99
-17
1.948
-2.897
0
0
-2.897
-900
-607
-195
-1.702
Noorwegen
Zweden
Denemarken
Totaal
5.572
10.787
1.343
17.702
Inkoopwaarde omzet
-919
-1.679
-242
-2.840
Toegevoegde waarde
4.653
9.108
1.101
14.862
Bedrijfskosten
4.294
11.215
1.094
16.603
359
-2.107
7
-1.741
44
-47
-417
-420
403
-2.154
-410
-2.161
0
0
0
0
Bijzondere waardevermindering goodwill
-889
-6.793
-1.097
-8.779
Resultaat beëindigde activiteiten
-486
-8.947
-1.507
-10.940
Omzet
Resultaat desinvestering beëindigde activiteiten Niet meer opgenomen goodwill Resultaat beëindigde activiteiten
2008
Omzet
Resultaat voor belastingen Belastingen Resultaat uit beëindigde activiteiten voor periode
Resultaat desinvestering beëindigde activiteiten
74
qurius jaarverslag 2009
(22) Resultaat per aandeel 2009
2008
Netto resultaat van de voortgezette operaties
-7.334
-11.555
Netto resultaat van de beëindigde operaties
-1.702
-10.940
Totaal netto resultaat
-9.036
-22.945
Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen
2009
2008
106.734.879
105.432.619
-4.664
-454.664
106.730.215
104.977.955
0
0
106.730.215
104.977.955
Gewogen gemiddeld eigen aandelen Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen voor de berekening van het reslutaat per aandeel Effect van aandelenopties Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen voor de berekening van het verwaterde resultaat per aandeel
Het gewogen gemiddeld aantal aandelen is gebaseerd op de uitgiftedatum van de aandelen. Bezoldiging bestuurders De in de winst-en-verliesrekening begrepen bezoldiging voor bestuurders, inclusief pensioenbijdragen, is als volgt te specificeren: G.C.H. Hermans 2009 Vast salaris, inclusief werkgeverslasten
F. van der Woude
bestuurder tot 31 december 2009
M. Wolfswinkel
T. Stolk
bestuurder sinds 1 december 2008
bestuurder tot 1 december 2008
212
197
216
0
26
31
26
0
Kortetermijnbeloning
0
0
0
0
Langetermijnbeloning
0
0
0
0
Ontslagvergoedingen
380
0
0
0
Totaal
618
228
242
0
Pensioenbijdrage
75
2008
G.C.H. Hermans
F. van der Woude
M. Wolfswinkel
T. Stolk
213
198
18
182
Pensioenbijdrage
26
26
0
24
Kortetermijnbeloning
16
11
0
0
Langetermijnbeloning
0
0
0
0
Ontslagvergoedingen
0
0
0
300
255
235
18
506
Vast salaris, inclusief werkgeverslasten
Totaal
Aandelen in bezit van bestuurders
31-12-2009
31-12-2008
718.548
718.548
1.100.092
1.100.092
0
0
2009
2008
1.898
2.383
95
100
117
179
Langetermijnbeloning
0
4
Ontslagvergoedingen
80
156
2.190
2.822
G.C.H. Hermans (bestuurder tot 31 december 2009) F. van der Woude (bestuurder sinds 18 december 2006) M. Wolfswinkel (bestuurder sinds 1 december 2008) Bezoldiging Senior Management Vast salaris, inclusief werkgeverslasten Pensioenbijdrage Kortetermijnbeloning
Totaal
Bezoldiging Raad van Commissarissen De in de winst-en-verliesrekening begrepen bezoldiging voor commissarissen is als volgt te specificeren: 2009
2008
L. Brentjens
20
20
W. F. Geerts
15
15
5
15
10
0
31-12-2009
31-12-2008
L. Brentjens
0
0
W. F. Geerts
50.000
50.000
E. Westerink (tot 24 april 2009)
0
0
E. Smid (met ingang van 24 april 2009)
0
0
E. Westerink (tot 24 april 2009) E. Smid (met ingang van 24 april 2009) Aandelen in bezit van de leden van de Raad van Commissarissen
76
qurius jaarverslag 2009
Aantal medewerkers In het verslagjaar waren bij de vennootschap de volgende aantallen medewerkers (fte’s) in dienst: Ultimo Land
Ultimo
2009
gemiddeld
2008*
gemiddeld
Duitsland
198
202
216
209
Nederland
393
390
402
392
Spanje
148
147
160
155
Overige landen
143
142
143
138
882
881
921
894
*Het aantal fte’s voor 2008 is aangepast en omvat alleen de werknemers van de voortgezette bedrijfsactiviteiten. Verbonden partijen De transacties met verbonden partijen zijn in de jaarrekening voldoende toegelicht. Aandelenopties Qurius heeft een optieregeling als onderdeel van het totale beloningspakket van een aantal belangrijke operationele managers rapporterend aan de Raad van Bestuur. Deelnemers kunnen hun opties uitoefenen na een periode van drie jaar gedurende een periode van twee jaar daarna, zodat de totale looptijd vijf jaar bedraagt. De uitoefening vindt uitsluitend plaats door omzetting in aandelen. Bij uitdiensttreding van een deelnemer worden diens optierechten verbeurd. In het kader van het aandelenoptieplan zijn gedurende het boekjaar 1.225.000 (2008: 300.000) optierechten op Qurius-aandelen toegekend met een uitoefenprijs van EUR 0,61- EUR 0,70 per aandeel. Per balansdatum staan optierechten met diverse uitoefenprijzen per aandeel van EUR 0,12 nominaal uit, zie onderstaand overzicht. Uitgiftedatum
Uitoefenprijs in EUR
Uitstaand per 31 december 2008
Uitgeoefende opties
13 november 2007
0,80
300.000
0
0
31 januari 2008
0,61
625.000
0
1 mei 2008
0,70
350.000 1.275.000
Totaal
Toegekende Vervallen en opties geannuleerde opties
Uitstaand per 31 december 2009
Afloopdatum
0
300.000
1 januari 2012
0
100.000
525.000
31 januari 2013
0
0
0
350.000
1 mei 2013
0
0
100.000
1.175.000
De kosten worden gespreid over de wachtperiode van 3 jaar. In 2009 is een bedrag van EUR 85 (2008: EUR 74) opgenomen in de winst-en-verliesrekening. Waarderingsgrondslagen De reële waarde van de aandelenopties die tot mei 2008 werden toegekend werd bepaald met behulp van het Black & Scholes-model. Het Black & Scholes-model bevat de invoervariabelen, waaronder de risicovrije rentevoet, volatiliteit van de onderliggende waarde, uitoefenprijs en de aandelenkoers op het moment van toekenning. De reële waarde wordt lineair toegerekend gedurende de wachtperiode van drie jaar, op basis van de schatting van de groep met betrekking tot vermogensinstrumenten die uiteindelijk onvoorwaardelijk worden toegezegd
77
Vennootschappelijke balans (in EUR x 1.000) Voor het jaar eindigend op 31 december, voor resultaatbestemming
Activa
2009
2008
Vaste activa Immateriële vaste activa
(a)
Goodwill Overige immateriële vaste activa
Materiële vaste activa
36.330
41.594
2.626
3.118
(b)
38.956
44.712
547
762
Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsbedrijven
(c)
Latente belastingvorderingen
8.112
16.224
1.843
2.156 9.955
18.380
Vlottende activa Vorderingen Vorderingen op groepsbedrijven Overige vorderingen
4.451
8.722
258
645
Liquide middelen Balanstotaal
Passiva
4.709
9.367
4.807
0
58.974
73.221
2009
2008
Eigen vermogen Geplaatst kapitaal
(d)
12.964
12.652
Agio
(e)
67.774
67.087
Wettelijke reserve
(f)
2.003
2.281
Overige reserve
(g)
-33.044
-10.978
-9.036
-22.495
Resultaat na belastingen
Voorzieningen Langlopende verplichtingen
40.661
48.547
292
300
2.500
5.000
Kortlopende schulden Schulden aan groepsbedrijven
3.130
374
Kortlopend gedeelte schulden
11.000
15.698
1.391
3.302
Overige schulden
Balanstotaal
15.521
19.374
58.974
73.221
78
qurius jaarverslag 2009
Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening (in EUR x 1.000) Voor het jaar eindigend op 31 december
2009
2008
-692
-1.540
Vennootschappelijk resultaat na belastingen
-8.344
-20.955
Resultaat na belastingen
-9.036
-22.495
Resultaat geconsolideerde deelnemingen na belastingen
79
Toelichting op de vennootschappelijke balans en winst-en-verliesrekening Per 31 december respectievelijk voor het jaar eindigend op 31 december
Algemeen Omdat de financiële gegevens van Qurius N.V. zijn verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening, is in de eigen winst-en-verliesrekening gebruik gemaakt van de vrijstelling conform artikel 2:402 BW. Op basis hiervan is slechts de splitsing in het resultaat uit deelnemingen na aftrek van belastingen en het eigen nettoresultaat van de vennootschap vermeld. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat geschieden volgens de waarderingsgrondslagen als vermeld in de grondslagen voor de financiële verslaggeving. Qurius maakt gebruik van de optie die wordt geboden in artikel 2:362 lid 8 BW. Dit houdt in dat de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling (hierna ‘waarderingsgrondslagen’) van de vennootschappelijke jaarrekening van Qurius gelijk zijn aan die voor de geconsolideerde jaarrekening zijn toegepast. Hierbij worden deelnemingen waarop invloed van betekenis wordt uitgeoefend op basis van de netto vermogenswaarde gewaardeerd. Deze geconsolideerde jaarrekening is opgesteld volgens de door de International Accounting Standards Board vastgestelde en door de Europese Unie aanvaarde standaarden (hierna ‘EU-IFRS’). Verwezen wordt naar pagina 44 tot en met 46 voor een beschrijving van deze grondslagen.
80
qurius jaarverslag 2009
Vaste activa (a) Immateriële vaste activa Goodwill
Ontwikkelingskosten
Cliëntenportefeuille
Totaal
62.044
0
4.522
66.566
0
0
-749
-749
62.044
0
3.773
65.817
-1.446
0
0
-1.446
0
0
-655
-655
Afschrijvingen
-19.004
0
0
-19.004
Totaal mutaties
-20.450
-655
-21.105
31 december 2007 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
Mutaties in 2008 Aanpassingen als gevolg van earnoutovereenkomsten Amortisatie
31 december 2008 Aanschafwaarde
60.598
0
4.522
65.120
-19.004
0
-1.404
-20.408
41.594
0
3.118
44.712
-2.897
0
0
-2.897
0
602
0
602
-323
0
0
-323
0
-187
-907
-1.094
Afschrijvingen
-2.043
0
0
-2.043
Totaal mutaties
-5.263
415
-907
-5.755
48.598
602
4.522
53.722
-12.268
-187
-2.311
-14.766
36.330
415
2.211
38.956
Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde Mutaties in 2009 Niet meer in de balans opgenomen beëindigde activiteiten Investeringen Overige mutaties Amortisatie
31 december 2009 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
81
(b) Materiële vaste activa De mutaties in de materiële vaste activa kunnen als volgt worden weergegeven: 2009
2008
Aanschafwaarde
856
145
Cumulatieve afschrijvingen
-94
-4
Boekwaarde
762
141
Investeringen
505
711
Afschrijvingen
-720
-90
Totaal mutaties
-215
621
1.361
856
-814
-94
547
762
1 januari
Mutaties
31 december Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
82
qurius jaarverslag 2009
Financiële vaste activa (c) Deelnemingen in groepsbedrijven In 2009 hebben de volgende in de balans opgenomen transacties plaatsgevonden: • Op 12 juni besloot Qurius haar Zweedse activiteiten te beëindigen. Verwezen wordt naar toelichting (21). In 2008 hebben de volgende in de balans opgenomen transacties plaatsgevonden: • Op 15 augustus zijn de Nederlandse operationele rechtspersonen Qurius AS BV, Qurius BS BV, Qurius IS BV, Qurius MS BV, Watermark Nederland BV en Watermark Education BV gefuseerd tot de rechtspersoon Qurius Nederland BV. Dit heeft de juridische structuur in Nederland vereenvoudigd. • Op 27 november zijn de Duitse ondernemingen Qurius Germany GmbH, Wilhelm und Zeller AG en Cabus Holding GmbH gefuseerd tot de rechtspersoon Qurius Deutschland AG. Dit heeft de juridische structuur in Duitsland vereenvoudigd. Het verloop van de deelnemingen in groepsbedrijven was in het verslagjaar als volgt: 2009
2008
16.224
9.418
Resultaat deelnemingen
-692
-1.540
Niet meer in de balans opgenomen beëindigde activiteiten
-214
0
-10.000
-200
2.830
3.486
-185
5.561
Koersverschillen
8
-292
Overige mutaties
141
-209
8.112
16.224
1 januari
Ontvangen dividenden Aanpassingen in verband met de negatieve nettovermogenswaarde van deelnemingen Mutaties ten gevolge van fusies binnen de groep
31 december
83
Eigen vermogen De verdeling van het eigen vermogen in overeenstemming met Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek kan als volgt worden weergegeven: (d) Geplaatst kapitaal Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt EUR 30.000.000 en is verdeeld in: • 100.000.000 gewone aandelen A van EUR 0,12 nominaal; • 25.000.000 gewone aandelen B van EUR 0,12 nominaal; • 125.000.000 preferente aandelen van EUR 0,12 nominaal; Het verloop van het geplaatst kapitaal is als volgt:
1 januari
2009
2008
12.652
12.652
312
0
12.964
12.652
Emissie als gevolg van earnout 31 december Verloop geplaatste aandelen (in nominale aandelen van EUR 0,12)
2009
1 January
Aandelen A
Aandelen B
Preferente aandelen
Aandelen A
Aandelen B
Preferente aandelen
105.432.619
0
0
105.432.619
0
0
0
0
0
0
0
0
2.597.404
0
0
0
0
0
108.030.023
0
0
105.432.619
0
0
Emissie Emissie als gevolg van betaling overige schulden 31 December
2008
Het maatschappelijk kapitaal bestaat naast genoteerde A-aandelen ook uit niet-genoteerde B-aandelen. Aandelen B zijn volledig gelijk aan aandelen A wat betreft stemrecht en dividendgerechtigheid. Ze zijn overdraagbaar, maar (nog) niet verhandelbaar op de gereguleerde markt van Euronext. Aandelen in eigen bezit
2009
2008
1 januari
4.664
104.664
0
-100.000
4.664
4.664
Geleverde aandelen inzake opties 2004 31 december
84
qurius jaarverslag 2009
(e) Agio De reserve werd gecreëerd als gevolg van emissie van aandelen. Het verloop is als volgt: 1 januari Emissie als gevolg van earnout
2009
2008
67.087
67.041
688
0
0
46
67.775
67.087
2009
2008
2.281
2.407
-634
0
1.378
1.585
-1.144
-1.419
-3
0
126
-292
2.003
2.281
Gekochte aandelen inzake opties 2004 31 december (f) Wettelijke reserve Dit betreft reserves op grond van wettelijke bepalingen. Het verloop is als volgt:
1 januari Niet meer in de balans opgenomen beëindigde activiteiten Geactiveerde kosten voor ontwikkeling Amortisatie Overige Voorziening koersverschillen 31 december
De wettelijke reserve bestaat uit EUR 2.182 (2008: EUR 2.586) voor ontwikkelingskosten en EUR -179 (2008: EUR -306) voor koersverschillen. (g) Overige reserves Dit betreft een reserve voornamelijk ontstaan door gecumuleerde resultaten. Het verloop is als volgt: 2009
2008
1 januari
-10.978
-13.565
Toevoeging van resultaat vorig boekjaar
-22.495
2,605
404
-165
0
191
Niet meer in de balans opgenomen beëindigde activiteiten
31
0
Overige mutaties
-6
-44
-33.044
-10.978
Mutatie in wettelijke reserves Waarde van verstrekte personeelsopties
31 december
Voor de bezoldiging van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen, zie pagina 74-75. Zaltbommel, 12 April 2010 Raad van Bestuur, Leen Zevenbergen Michiel Wolfswinkel
Raad van Commissarissen, Lucas Brentjens Fred Geerts Evert H. Smid
85
Gebeurtenissen na balansdatum Qurius NV benoemd nieuw managementteam in Nederland Op 25 januari 2010 heeft Qurius NV Peter van Haasteren benoemd tot nieuwe voorzitter van het managementteam van Qurius Nederland. Robert Lagas is benoemd tot vicevoorzitter. Deze veranderingen moeten Frank van der Woude, voorheen lid van het managementteam van Qurius Nederland, de ruimte geven om zich volledig te richten op de groepsactiviteiten in zijn functie als COO en lid van de Raad van Bestuur. Frank van der Woude treedt terug uit Raad van Bestuur Qurius Op 12 februari 2010 is Frank van der Woude, COO en tot 1 januari 2010 verantwoordelijk voor de Nederlandse activiteiten, na gezamenlijk overleg teruggetreden uit de Raad van Bestuur. Hij blijft tot 1 mei 2010 in dienst van Qurius in een adviserende rol. In het licht van de nieuwe strategie en managementinformatie zal de functie van COO komen te vervallen. Management Qurius investeert EUR 1,4 miljoen Op 22 maart 2010 maakte Qurius bekend dat na de recente reorganisatie van haar activiteiten een International Leadership Team is gevormd om een nieuwe strategie voor de toekomst te formuleren en implementeren. Het team bestaat uit managers, waaronder leden van de Raad van Bestuur en senior managers uit alle landen Qurius actief is. Gezamenlijk streven de leden ernaar alle activiteiten van Qurius in lijn te brengen met de nieuwe strategie. Deze strategie zal in de komende Algemene Vergadering van Aandeelhouders, die op 29 april 2010 zal worden gehouden, worden besproken.
86
qurius jaarverslag 2009
Meer ‘tijd om te genieten’ dankzij tijdbesparende analyses
Robinson Club GmbH heeft samen met Qurius Advanced Solutions AG een nieuw systeem voor rapportages en analyses gebouwd. Het verzamelen en bewerken van gegevens is niet langer tijdrovend en inflexibele rapporten behoren tot het verleden.
Onderneming Robinson Club GmbH, een dochter van World of TUI, is in Duitsland marktleider in het premium segment voor clubvakanties. Het hoofdkantoor van de onderneming staat in Hannover, van waaruit de 23 vakantieclubs in elf landen - met in totaal 12.600 bedden – worden aangestuurd. Bijna veertig jaar geleden legde Robinson het fundament voor een nieuw soort vakantie: niet alleen stond kwaliteit centraal, de nadruk kwam te liggen op de individuele gasten. Dankzij een consistente merkstrategie en voortdurende kwaliteitsverbetering heeft Robinson al sinds het ontstaan een bepalende invloed gehad op het concept van clubvakanties. Tot op de dag van vandaag blijft de onderneming de concurrentie ruimschoots voor. Reikwijdte Tijdens de introductie van de nieuwe hotelsoftware en de daaruit volgende innovaties in het totale IT-landschap, ontstond de behoefte aan optimalisatie van alle plannings- en rapportageprocessen. De belangrijkste verbeterpunten waren een duidelijke omschrijving van de vereiste informatie en het opzetten van een technisch platform dat een flexibele, multidimensionale OLAP-analyse mogelijk maakt en tegelijkertijd rapportage volgens de vastgestelde standaard waarborgt. Naast analytische verbeteringen was het ook noodzakelijk dat dit platform de geoptimaliseerde planningsprocessen en -functionaliteiten effectief zou ondersteunen. In het vorige planning- en rapportagesysteem vond het invoeren en bewerken van gegevens grotendeels handmatig plaats. Oplossing Na de eerste stap richting optimalisatie werd een analyse gemaakt. Nadat alle relevante rapporten van de afdelingen en alle overige informatie zoals ontvangers en opstelprocedures waren verzameld, was de volgende stap voor het projectteam om een inzichtelijk overzicht van de rapporten samen te stellen. Deze systematisch bewerkte informatie kon vervolgens worden gebruikt tijdens workshops met de afdelingen, waar de indices, parameters en bijbehorende dimensies konden worden vastgesteld. Op deze wijze werd het multidimensionale datamodel vormgegeven en werd bepaald welke gegevens relevant waren. Al snel werd duidelijk dat de benodigde informatie uit verschillende bronsystemen moest worden samengevoegd en bewerkt in een centrale data warehouse (DWH). De structuur van deze DWH werd geïmplementeerd op basis van een MS SQL-server.
87
Belangrijke indices kunnen snel en flexibel geanalyseerd worden De gegevens uit de verschillende bronsystemen werden vervolgens ’s nachts overgezet met behulp van SSIS-paketten (SQL Server Integration Services). Daarna werden ze samengevoegd en volgens vastgestelde procedures beoordeeld. Het resultaat van de nachtelijke updates is een consistente database voor relationele rapportage met behulp van Microsoft Reporting Services, die tevens als gegevensbasis dient voor de multidimensionale analyse- en planningtool BOARD. Dankzij deze oplossing kunnen de verschillende afdelingen snel en flexibel een analyse maken van hun belangrijkste indices met behulp van verschillende dimensies. Dit zijn onder andere het aantal overnachtingen en de bijbehorende kamerbezetting (waaronder enkele bezetting van tweepersoonskamers) voor elke club, kamercategorieën en de actuele boekingstatus. Met slechts enkele muisklikken wordt alle informatie gerangschikt naar verschillende dimensies, zoals boekingskanaal of leeftijdscategorie van de gasten. Het handmatige proces van gegevensbewerking is volledig overbodig geworden en standaard rapporten worden automatisch rondgestuurd met behulp van een aanmeldingssysteem voor rapportages. Dit betekent dat alle gebruikers de informatie die ze nodig hebben voor hun dagelijkse werk sneller ontvangen en dat deze accurater is. Voordelen voor de klant Vereenvoudiging van de rapportage heeft voor meer transparantie in de bezettingsanalyse gezorgd. Een ander gevolg is dat de kosten voor gegevensbewerking duidelijk zijn gedaald. De mogelijkheden voor multidimensionale analyses zijn natuurlijk vele malen groter geworden. Bij de invoering van het rapportagesysteem werd al rekening gehouden met het feit dat planningsgegevens in de toekomst zullen worden geanalyseerd met behulp van BOARD. Dit planningsproject zal ook worden uitgevoerd door Qurius Advanced Solutions AG.
88
qurius jaarverslag 2009
8.
Overige informatie
8.1 Accountantsverklaring Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en de Raad van Commissarissen van Qurius N.V. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2009 van Qurius N.V. te Zaltbommel gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde balans per 31 december 2009, winst-en-verliesrekening, mutatieoverzicht eigen vermogen en kasstroomoverzicht over 2009 alsmede uit een overzicht van de belangrijkste grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit de enkelvoudige balans per 31 december 2009 en de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2009 met de toelichting. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de
professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de entiteit. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de entiteit heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controleinformatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel betreffende de geconsolideerde jaarrekening Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Qurius N.V. per 31 december 2009 en van het resultaat en de kasstromen over 2009 in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW. Oordeel betreffende de enkelvoudige jaarrekening Naar ons oordeel geeft de enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Qurius N.V. per 31 december en van het resultaat over 2009 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amstelveen, 12 april 2010 BDO Audit & Assurance B.V. namens deze, J.A. de Rooij RA
89
8.2 Statutaire regeling over resultaatbestemming Met betrekking tot de resultaatbestemming is in artikel 32 en 33 van de statuten van de vennootschap het volgende geregeld: uit de winst wordt allereerst op de preferente aandelen uitgekeerd. De Raad van Bestuur bepaalt onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen welk gedeelte van de hierna resterende winst wordt gereserveerd. De na reservering resterende winst staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Indien de Algemene Vergadering van Aandeelhouders besluit tot gehele of gedeeltelijke uitkering, dan geschiedt deze aan de houders van gewone aandelen in verhouding van hun bezit aan gewone aandelen. De Raad van Bestuur is met goedkeuring van de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders bevoegd om te bepalen dat een uitkering op gewone aandelen niet in geld, maar in gewone aandelen zal worden gedaan, of dat houders van gewone aandelen de keuze wordt gelaten voor een uitkering in geld of gewone aandelen.
8.3 Resultaatbestemming Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zal het voorstel worden gedaan om geen dividend te betalen. In overeenstemming met artikel 32.4 van de statuten, en met de goedkeuring van de Raad van Commissarissen, zal het gehele verlies over het boekjaar ten laste van de overige reserves worden gebracht.
90
qurius jaarverslag 2009
9. Lijst publicaties 2009 • Qurius NV – jaarcijfers 2008, 11 maart 2009 • Speelwerkgroep selecteert Qurius Managed Hosting Solution, 25 maart 2009 • Qurius bereikt overeenstemming over voorwaarden nieuwe kredietfaciliteit, 1 april 2009 • Wijzigingen Raad van Commissarissen Qurius, 2 april 2009 • Jaarverslag Qurius over 2008, 2 april 2009 • Savant Zorg kiest voor partnership met Qurius, 8 april 2009 • Update Qurius van Q1, 23 april 2009 • Benoemingen Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur Qurius, 24 april 2009 • Qurius staakt operatie in Denemarken, 4 mei 2009 • Qurius staakt operatie in Zweden, 12 juni 2009 • Qurius wint infrastructuur- en beheeropdracht bij Dobotex International, 25 juni 2009 • Aandelenuitgifte Qurius NV, 26 juni 2009 • Qurius verwerft belangrijke IT-opdracht bij Bouter Group, 29 juni 2009 • Qurius verkoopt MultiPlus Solutions aan IFS, 13 augustus 2009 • Resultaten Qurius voor Q3, 22 oktober 2009 • Leen Zevenbergen nieuwe CEO Qurius NV, 9 december 2009
91
10. Begrippenlijst Add-on – aanvullende functionaliteit op een bedrijfsapplicatie AFM – Autoriteit Financiële Markten; houdt toezicht op het gedrag van de Nederlandse financiële markten en partijen Business intelligence – het proces van het systematisch verwerven en verwerken van informatie voor besluit- en strategievorming van organisaties Chargeability – de bezettingsgraad als % van het aantal beschikbare uren per medewerker Corporate Social Responsibility – maatschappelijk verantwoord ondernemen; de verantwoordelijkheid van de onderneming voor de effecten van al haar activiteiten op people (effect op alle stakeholders), planet (alle milieu-effecten) en prosperity (economische effecten) CRM – of customer relationship management: het proces van het systematisch aangaan en ontwikkelen van relaties met klanten EPG – de Enterprise & Partner Group van Microsoft Nederland onderhoudt in combinatie met Enterprise Partners contacten met de 320 grootste organisaties in Nederland Een Enterprise Partner moet beschikken over een bewezen staat van dienst met Microsoft-technologie en diepgaande kennis van de bedrijfsprocessen van organisaties met meer dan 500 werkplekken ERP – of Enterprise Resource Planning: een ondernemingsbreed en –overschrijdend geïntegreerd plannings- en bedrijfsbesturingsconcept Euronext – NYSE Euronext: ‘s werelds grootste en meest liquide aandelenbeurs FTE – fulltime-equivalent: een rekeneenheid waarmee de omvang van een functie of de personeelssterkte kan worden uitgedrukt. Eén fte is een volledige werkweek van 40 uur voor één medewerker Hosting – het 24 uur per dag beschikbaar stellen van een systeem, applicatie of website IFRS – International Financial Reporting Standards. Vanaf 1 januari 2005 moeten alle beursgenoteerde bedrijven in de Europese Unie IFRS toepassen bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening Integratie – het op elkaar afstemmen van informatie en bedrijfsprocessen zoals in- en verkoop, logistiek en financiële administratie ISV – Independent Software Vendor ofwel een partij die software ontwikkelt en verkoopt die draait op een of meer computerhardwaresystemen of besturingsplatformen. Managed services – het extern invullen van IT-behoeften van opdrachtgevers, veelal op basis van een service level agreement Microsoft Dynamics – een reeks financiële CRM- en SCM-oplossingen (waaronder Microsoft Dynamics AX, Microsoft Dynamics NAV en Microsoft Dynamics CRM) die bedrijven helpt om effectiever te werken
Microsoft Gold Certified Partner – een partner van Microsoft die gecertificeerd is op een aantal aandachtsgebieden Microsoft.NET – technologieën om software te integreren via xmlwebservices: toepassingen die als bouwstenen op elkaar – en op andere toepassingen – aansluiten via internet Outsourcing – het verplaatsen van management en/of dagelijkse uitvoering van werkzaamheden naar een externe dienstverlener Portal – een ‘startpagina’ die toegang biedt tot voor de gebruiker relevante faciliteiten Rolgebaseerde benadering – de manier waarop Microsoft beter toegankelijke en begrijpelijke software maakt door iedere persoonlijke applicatie aan te passen aan de behoeften van de gebruiker ROI – Return on Investment is de verhouding tussen de winst of het verlies op een investering gerelateerd aan de omvang van het totaal geïnvesteerde bedrag Software as a Service (SaaS) – het aanbieden van licenties, diensten, onderhoud en hosting in abonnementsvorm SLA – of service level agreement: onderlinge afspraken over de wijze waarop diensten geleverd worden en over het gewenste eindresultaat SMB’s – small and medium-sized businesses oftewel het midden- en kleinbedrijf SOA – Service Orientated Architecture, software-architectuur waarbij bepaalde services zo specifiek mogelijk gelinkt worden aan de vereisten van de gebruikers Supply Chain Management – het proces om de activiteiten in een leveringsketen te kunnen plannen, uitvoeren en controleren met als doel zo efficiënt mogelijk aan de klantbehoeften te kunnen voldoen Sustainability – of duurzaamheid, het genereren van resultaten die bijdragen aan de behoeften van de stakeholders zonder dat het voorzien van de behoeften van toekomstige generaties hierdoor in gevaar wordt gebracht TCO – Total Cost of Ownership oftewel de totale kosten die een organisatie jaarlijks aan zijn IT-systeem uitgeeft, inclusief personeel, onderhoud van de systemen en licenties, upgrades, services en afschrijvingen Virtualisatie – het loskoppelen van de fysieke eigenschappen van een IT-proces van de manier waarop het wordt gebruikt. Via deze ontkoppeling is meer flexibiliteit mogelijk. Functionaliteiten van verschillende computers kunnen bijvoorbeeld op één machine beschikbaar worden gemaakt
92
qurius jaarverslag 2009
Meer grip op projecten voor Fugro Survey met PSO-oplossing van Qurius
93
Fugro Survey B.V., dienstverlener in het verzamelen, interpreteren en adviseren over gegevens van het aardoppervlak en de zeebodem, is succesvol live gegaan met PSO for Microsoft Dynamics, de branchespecifieke softwareoplossing voor zakelijke dienstverleners. Qurius heeft deze oplossing, samen met partner Assistance Software, geïntegreerd met Microsoft Dynamics NAV. Met deze combinatie kreeg Fugro Survey meer grip op zijn projecten.
Fugro Survey B.V., onderdeel van Fugro N.V., biedt een scala aan dienstverlenende activiteiten in de olie- en gasindustrie. Om alle projecten nog beter te kunnen beheren groeide de behoefte aan software die relaties legt tussen de verschillende bedrijfsonderdelen. Het bedrijf maakt al langer gebruik van Microsoft Dynamics NAV voor de financiële administratie. De integratie met de PSO-oplossing heeft gezorgd voor een stuk meer efficiëntie.. Het belangrijkste voordeel is dat de aansluitproblemen tussen de project- en financiële administratie opgelost zijn. Hierdoor is eenmalige invoer van gegevens mogelijk geworden en beschikken alle medewerkers direct over de meest actuele informatie. Verder hebben projectmanagers ook in één oogopslag inzicht in het verloop van een project en in de gebruikte resources, waaronder mensen, uren en materiaal. Mark Heine, Managing Director: “Per project werken wij met veel verschillende resources, die per dag aanpasbaar moeten zijn. Voorheen hielden we deze gegevens bij in Excel-sheets, maar dit zijn ongestructureerde documenten zonder integratie met de ‘back-office’. Met de nieuwe oplossing kunnen wij alle gegevens op een zeer gestructureerde en efficiënte manier bijhouden en zijn ze bovendien direct bruikbaar voor de financiële afhandeling. Een groot voordeel is dat we hierbij het gebruikersgemak van het werken met Excel hebben kunnen behouden!” “Met de PSO-oplossing beschikken we over een zeer gebruiksvriendelijk systeem. Onze mensen konden er direct mee aan de slag, vanwege de herkenbare user interface. Daarnaast beschikken we met deze oplossing over een goede basis voor verdere efficiency- en optimalisatieslagen. Zo willen wij als volgende stap mogelijkheden tot documentbeheer en het internationaal beheren van project- en klantgegevens verkennen”, aldus Heine.
94
11. Contactinformatie
qurius jaarverslag 2009
Qurius NV (holding) Van Voordenpark 1A 5301 KP Zaltbommel Postbus 258 5300 AG Zaltbommel Nederland t +31 (0)418 68 35 00 f +31 (0)418 68 35 35
[email protected] www.qurius.com Oostenrijk Dornbirn Steinebach 13 A-6850 Dornbirn t +43 (0)5572 386400 f +43(0) 5572 386401
[email protected] www.qurius.at België Kontich Delta Business Park Satenrozen 1b B-2550 Kontich t +32 (0)3.232 5430 f +32(0)3.226 3338
[email protected] www.qurius.be Sint-Martens-Latem Kortrijksesteenweg 88 B-9830 Sint-Martens-Latem t +32 (0)9.280 2830 f +32(0)9.280 2839
[email protected] www.qurius.be Tsjechië Olomouc Qurius Near Shore Development Centre Školní 2 77 900 Olomouc t +420-736687319
[email protected] www.qurius.cz
Duitsland Berlijn Almstadtstraße 7 D-10119 Berlijn t +49 (0)30 499 99 30-0
[email protected] www.qurius.de
Bremen Otto-Lilienthal-Straße 27 D-28199 Bremen t +49 (0)421 80 96 53-0
[email protected] www.qurius.de Chemnitz Leipziger Strasse 62 D-09113 Chemnitz t +49 (0)371 43262-0 f +49(0)371 43262-29
[email protected] www.qurius.de Düsseldorf Heltorfer Str. 14 D-40472 Düsseldorf t +49 (0)211 41 84 99-0
[email protected] www.qurius.de Essen Ruhrallee 165 D-45136 Essen t +49 (0)201 894 170
[email protected] www.qurius.de Hamburg (Advanced Solutions) Notkestraße 7 t +49 40 883 025-0
[email protected] www.qurius.de Hamburg (hoofdkantoor) Notkestraße 7 D-22607 Hamburg t +49 (0)40.899 580
[email protected] www.qurius.de
Hannover Karl-Wiechert-Allee 57 D-30625 Hannover t +49 (0)511.955 7430
[email protected] www.qurius.de Leipzig Zschortauer Strasse 69 04129 Leipzig t. +49(0)341 90037-30 f +49(0)341 90037-32
[email protected] www.qurius.de
95
Lübeck Heiligen-Geist-Kamp 4a D-23568 Lübeck t +49 (0)451 280 81-0
[email protected] www.qurius.de Münster Münsterstrasse 111 (Eingang rot) D-48155 Münster t +49 (0)2506 / 3002-0
[email protected] www.qurius.de Ravensburg Neuhaldenstr. 32 D-88214 Ravensburg t +49 (0)751 / 76901-0 f +49 (0)751 / 76901-129 info.de@qurius www.qurius.de Stuttgart Industriestrasse 4 D-70565 Stuttgart-Vaihingen t +49 (0)711 490 47 601
[email protected] www.qurius.de Italië Bari via Balsignano, 23 70026 Modugno (BA) T/fax +39 080 5327202
[email protected] www.qurius.it Bologna Via del Faggiolo 1/6 40132 Bologna Telefoon: +39 (0)522 757211
[email protected] www.qurius.it Milaan Via Milano, 37/c 20064 Gorgonzola (MI) T +39 0522 757211 fax +39 0522 757222
[email protected] www.qurius.it Reggio Emilia (hoofdkantoor) Via Cadoppi 4 42100 Reggio Emilia Telefoon: +39 (0)522 757211
[email protected] www.qurius.it Turijn Strada Antica di None, 2 10092 Beinasco (TO) Telefoon: +39 (0)11 7172811
[email protected] www.qurius.it
Nederland Rijswijk Lange Kleiweg 56b, 2288 GK Rijswijk Postbus 258 5300 AG Zaltbommel t +31 (0)418 68 35 00 f +31 (0)418 68 35 35
[email protected] www.qurius.nl
Madrid Avda. De Europa, 19 Edificio 1 – 3ª planta 28224 Pozuelo de Alarcón (Madrid) T +34 91.799.46.60 F +34 91.799.46.66
[email protected] www.qurius.es
Veenendaal Traverse 3, 3905 NL Veenendaal Postbus 258 5300 AG Zaltbommel t +31 (0)418 68 35 00 f +31 (0)418 68 35 35
[email protected] www.qurius.nl
Valencia Parque Tecnológico de Valencia Calle Juan de la Cierva 27 Parque Empresarial Wellness Edificio 2 Despacho 403 46980 Paterna (Valencia) Telefoon: +34 (0)963 455 100
[email protected] www.qurius.es
Zaltbommel Van Voordenpark 1A 5301 KP Zaltbommel Postbus 258 5300 AG Zaltbommel t +31 (0)418 68 35 00 f +31 (0)418 68 35 35
[email protected] www.qurius.nl
VK en Ierland Bury Lancs Waterfold Business Park Bury, Lancs BL9 7BR Telefoon: +44 (0)161 7056000 Fax: +44 (0)161 7056001
[email protected] www.qurius.co.uk
Spanje Barcelona Constitucio 1, 2ª planta 08960 Sant Just Desvern (Barcelona) Telefoon: +34 (0)934 802 600
[email protected] www.qurius.es
Swindon Delta 611 Delta Business Park Swindon SN5 7XF Telefoon: +44 (0)161 7056000 Fax: +44 (0) 1793 433 041
[email protected] www.qurius.co.uk
Bilbao Parque Tecnológico Edif. 105, 2ª planta 48170 Zamudio, Bizkaia (Bilbao) Telefoon: +34 (0)944 318 048 Fax: + 34 (0)944 318 428
[email protected] www.qurius.es
96
qurius jaarverslag 2009
South Lakeland Parks profiteert van ParkVision’s brede scala aan ondersteunende software
South Lakeland Parks (SLP - voorheen South Lakeland Caravans) is in 2006 overgenomen door het investeringsfonds Legal & General Ventures. Na de overname werden de huidige software en systemen onder de loep genomen. SLP concludeerde dat er zes afzonderlijke systemen werden gebruikt om de verschillende aspecten van de activiteiten te beheren, welke onderling niet aan elkaar gekoppeld waren. Dit maakte het moeilijk om informatie te verzamelen over de algemene prestaties van de onderneming en leidde tot onnodige vertraging bij het oplossen van problemen. SLP vond de oplossing in ParkVision, aangestuurd door Microsoft Dynamics NAVtechnologie.
97
South Lakeland Parks (SLP) is de grootste exploitant van vakantieparken in het Lake District, met negen parken in het noordwesten van Engeland. SLP houdt zich bezig met de ontwikkeling en exploitatie van parken met stacaravans en houten chalets. Op de parken staan in totaal bijna 1800 stacaravans en chalets, waarvan 80% in particuliere handen is en de resterende 20% wordt verhuurd als vakantiehuisje. De grootste uitdaging voor SLP was om op efficiënte wijze de juiste informatie te verzamelen uit de verschillende systemen die in gebruik waren. Dit wordt uitgelegd door Nigel Wimpenny, Chief Executive van SLP: “De bedrijfsinformatie werd in verschillende databases en systemen bijgehouden. Dit maakte het moeilijk om snel een overzicht te krijgen van de activiteiten. Voor een organisatie als de onze, die zich bezighoudt met de verhuur van vakantiehuizen, is het belangrijk om een optimale bezettingsgraad te realiseren. Daarvoor moeten we zowel over historische en toekomstgerichte informatie kunnen beschikken, om onze sales- en marketingactiviteiten te bepalen.” SLP heeft niet alleen gekozen voor ParkVision vanwege de zeer uitgebreide functionaliteiten wat betreft parkbeheeronderdelen zoals sales, marketing en administratie, maar ook vanwege de naadloze integratie met TargIT, een managementrapportagetool. TargIT maakt het mogelijk voor vakantieparken om trends te analyseren in operationele data die rechtstreeks uit ParkVision worden gegenereerd, en de ontwikkeling af te zetten tegen KPI’s (Key Performance Indicators) met actuele gegevens uit ParkVision. Zo kan het management snel reageren op verontrustende trends en patronen in de bedrijfsomgeving. De implementatie van ParkVision en TargIT vormt slechts het topje van de ijsberg als het gaat om wat Qurius heeft gerealiseerd voor South Lakeland Parks. Eén aspect van de exploitatie van verschillende vakantieparken is dat de samenwerking en informatie-uitwisseling tussen de verschillende locaties vaak traag en moeizaam verloopt. Qurius heeft dit opgelost door de implementatie van een Microsoft SharePoint-portal. SharePoint is een tool gebaseerd op een centrale verzamelplaats voor gegevens op het internet, waar alle gebruikers bestanden kunnen opslaan en delen. Het belangrijkste voordeel is de automatisering van bedrijfsprocessen. Daarnaast is SharePoint volledig geïntegreerd met ParkVision via een intuïtieve webinterface. De interface is bijzonder gebruiksvriendelijk en vereist minimale training, waardoor veel medewerkers
toegang hebben tot de informatie. Zo kan een onderhoudsmonteur inloggen op de SharePoint-portal en een overzicht van de uit te voeren reparaties op het park opvragen, en vervolgens ook in SharePoint aangeven welke reparaties zijn uitgevoerd. Een ander punt van aandacht voor SLP was het facturatieproces. Toen de nieuwe eigenaars het bestaande systeem onder de loep namen kwamen ze erachter dat administratieve medewerkers handmatig de verschillende bedrijfssystemen moesten raadplegen om facturen te kunnen printen voor klanten. Dit nam niet alleen veel tijd in beslag, maar kostte ook veel geld, aangezien de meeste klanten meerdere facturen kregen voor verschillende kosten zoals huurkosten, energiekosten en reparatiekosten. Qurius stelde voor Zetadocs for NAV te implementeren, een applicatie die geïntegreerd kan worden met ParkVision en waarmee meerdere facturen tegelijk per e-mail worden verstuurd aan klanten (als hun e-mailadressen in de database staan), wat vele uren werk bespaart en tegelijkertijd de portokosten terugdringt. “De introductie van ParkVision heeft tot enorme voordelen voor SLP geleid”, aldus Nigel Wimpenny. “Voorheen werden we belemmerd door de vele afzonderlijke systemen, nu hebben medewerkers en het management direct toegang tot alle benodigde en actuele informatie.” Drie databases zijn samengevoegd en de informatie in de nieuwe centrale database is toegankelijk voor alle locaties en het hoofdkantoor. Er zijn functionaliteiten toegevoegd die gedetailleerde administratieve en verkoopprocedures mogelijk maken. Nigel is opgetogen over het project: “Het is een groot succes. Het is een allesomvattende oplossing waar alle medewerkers wat aan hebben en mee overweg kunnen. Iedereen heeft er wel iets aan. De korte tijdspanne en het feit dat er geen intern IT-team was, maakten dit tot een enorme klus, maar door de juiste IT’ers aan te trekken en Qurius het project te laten coördineren hebben we de klus geklaard.”
98
qurius jaarverslag 2009
Colofon
April 2010 Dit is een uitgave van Qurius NV Bezoekadres Qurius NV Van Voordenpark 1A 5301 KP Zaltbommel Postadres Postbus 258 5300 AG Zaltbommel The Netherlands t +31 (0)418 68 35 00 f +31 (0)418 68 35 35 Meer informatie Voor vragen of opmerkingen aangaande Qurius Investor Relations kunt u contact opnemen met Suzanne Schaapman, Manager Investor Relations Qurius N.V.,
[email protected] of telefonisch via +31 (0)418 68 35 00. Concept en vormgeving Barnyard Creative Powerhouse, Bilthoven Fotografie directie Rob Arket Drukwerk Chevalier International Gedrukt op 100% gerecycled en volledig chloorvrij papier (TCF). Gecertificeerd onder Blue Angel en EU Flower.