Nieuwsblad over cultuureducatie

2

In dit nummer:

• Subsidie voor cultuurprojecten • Een toekomst voor de Cultuurkaart • Rondje Cultuur: hoe gaat het verder? • Filmen met VMBO’ers

Nieuwsblad over cultuureducatie in het Voortgezet Onderwijs november 2011

Welkom!

Het Noord-Hollandse voortgezet onderwijs gevraagd… In opdracht van Provincie Noord-Holland deed onderzoeksbureau BMC dit jaar onderzoek naar de stand van zaken van cultuureducatie in de provincie.

Vindt uw schoolbestuur cultuureducatie belangrijk? 73 % heel belangrijk In de eerste C van dit schooljaar staat de toekomst van cultuureducatie centraal. Hoe zal het met de Cultuurkaart gaan; hoe wordt het Rondje Cultuur opgepakt als de Provincie niet meer meebetaalt? Zowel op landelijk als op provinciaal niveau wordt hard gewerkt aan een nieuwe toekomst voor cultuureducatie in het voortgezet onderwijs. Ook Plein C maakt zich sterk voor het voortgezet onderwijs. Door bundeling van goede voorbeeldprojecten, een online projectenbank en ondersteuning van bestaande en nieuwe VO-netwerken.

23 % gaat wel 4 % niet belangrijk

Neemt uw school deel aan een netwerk of overleg met culturele instellingen in de regio? 60 % ja 40 % nee

Indien de steunfunctie kunsteducatie in uw regio niet meer bemiddelt voor culturele activiteiten in de onderbouw, op welke wijze kunt u dan de educatieve activiteiten voor uw school georganiseerd krijgen? 40 % de school zelf, al dan niet in samen­werking met andere scholen 17 % via samenwerking met lokale of regionale culturele instellingen 4 % via een particuliere instantie 4 % dan komen de cultuureducatieve activiteiten te vervallen 35 % anders Bron: Overdragen en vasthouden. Toekomst Eerstelijnsfuncties Cultuureducatie in de Provincie Noord-Holland, 2011.

Subsidie voor cultuurprojecten De C wordt, dankzij subsidie van de Provincie Noord-Holland, verstuurd aan alle Noord-Hollandse scholen. Een extra exemplaar kun je bestellen via [email protected].

Sinds 1 november kunnen scholen weer een aanvraag doen bij de uitvoeringsregeling Cultuureducatie Samenwerkingsprojecten. Scholen voor voortgezet onderwijs in Noord-Holland kunnen subsidie aanvragen voor de ontwikkeling van cultuureducatieve samenwerkingsprojecten. Aanvragen kan tot 1 februari 2012. De activiteiten moeten plaats vinden in schooljaar 2012 – 2013.

~

Meer informatie? www.noord-holland.nl/subsidies

Een toekomst voor de

Cultuurkaart

Het Rijk wil vanaf 2012/2013 de Cultuurkaart niet meer financieren. Hiermee vervalt een belangrijke financieringsbron voor cultuureducatie in het voortgezet onderwijs. Eind november neemt de Tweede Kamer een definitief besluit over de toekomst van de Cultuurkaart. Maar wat het Rijk ook beslist, de Cultuurkaart verdwijnt niet. In de voorgenomen bezuinigingen geeft staatsecretaris Halbe Zijlstra aan de Cultuurkaart vanaf 2012 niet meer te willen bekostigen. De Algemene Rekenkamer berekende dat de Cultuurkaart een relatief grote administratieve last is. Er zijn teveel doelen gesteld die gerealiseerd moeten worden met de Cultuurkaart en de procedure is omslachtig. Daarnaast concludeert de Rekenkamer dat de kaart voor oneigenlijke doelen kan worden ingezet en de vooraf gestelde doelen van de Cultuurkaart maar net werden gehaald.1 Hiermee gaat de Rekenkamer voorbij aan al het goeds dat gerealiseerd wordt met de Cultuurkaart. Nagenoeg alle scholen voor voortgezet onderwijs (99,7 %) maken gebruik van de Cultuurkaart. Bijna 90 % van de scholieren maakt gedurende het schooljaar gebruik van de Cultuurkaart. Hierdoor komt bijna iedere scholier in aanraking met kunst en cultuur. Iets dat zonder de Cultuurkaart erg onzeker is. Scholen geven aan het wegvallen van de Cultuurkaart niet zelf op te kunnen vangen. 71% van de scholen verwacht dit tekort slechts gedeeltelijk uit eigen budget te kunnen financieren. Drie kwart van de scholen verwacht dat afschaffing nadelige gevolgen heeft voor het cultuuronderwijs. Een kwart van de scholen verwacht vanaf 2012/2013 dit helemaal niet meer te zullen financieren.2 1 2

Wat het Rijk ook beslist, de Cultuurkaart verdwijnt niet. Jennet Sintenie, van CJP: ‘Wij willen een doorstart maken als particulier initiatief. Hiervoor kijken we naar financieringsmogelijkheden. Welke vorm deze cultuurkaart zal krijgen is nog niet zeker.’ De huidige ¤ 15 die komend jaar nog beschikbaar is voor de Cultuurkaart, zal waarschijnlijk niet kunnen worden voortgezet. Scholen zullen hier in de toekomst zelf ook aan mee moeten betalen. Volg de toekomst van de Cultuurkaart op www.cultuurkaart.nl.

De Cultuurkaart in het voortgezet Onderwijs, 31 maart 2011, De Algemene Rekenkamer Bron: onderzoek TNS NIPO, www.cultuurkaart.nl

3

Rondje Cultuur

Hoe gaat het verder? Sinds 1996 worden in Noord-Holland Rondjes Cultuur georganiseerd: een kennismaking voor onderbouwleerlingen met culturele instellingen in hun omgeving. De school, gemeente en provincie dragen bij aan de kosten. De steunpunten voor kunsteducatie, die de Rondjes organiseren, moeten dat vanuit 2013 zonder provinciale subsidie doen. Hoe zijn de vooruitzichten in West-Friesland? In Stede Broec op het Martinuscollege is het Rondje voor dit najaar ‘gered’. De Kunstcompagnie zette het Rondje nog voor de zomer in de steigers en Ria van Buitenen, oud-consulent van de Kunstcompagnie heeft als free-lancer het rondje verder uitgewerkt. Afra Sjerps, CKV-docent bij de vmbo-afdeling van het Martinus­college, is een groot voorstander van het Rondje Cultuur. Het vlammetje bij leerlingen aansteken en zo hun interesse wekken voor wat er in hun omgeving te zien en te doen is, is het doel dat de school wil bereiken. Afra noemt voorbeelden van geslaagde activiteiten, zoals de botenoverhaal en de demonstratie van de Historische Vereniging Westwoud met oude landbouwgereedschappen. Zelf ervaren en doen maakt enorme indruk op de leerlingen. De directie laat Afra de vrije hand als de activiteiten maar in het jaarrooster passen en de directieraad akkoord gaat. Afra beheert het budget voor CKV. Zo’n € 6 per leerling daarvan gaat naar het Rondje Cultuur.

De Blauwe Schuit Gert Ruijs, oud-consulent van de Kunstcompagnie, werkt nu voor de Blauwe Schuit, het centrum voor kunsteducatie in 4

Bezoek aan de botenoverhaal tijdens het Rondje Cultuur

Hoorn. De Blauwe Schuit wil een deel van de taken van de Kunstcompagnie overnemen, waaronder ook de Rondjes Cultuur in Hoorn, Enkhuizen en Stede Broec. In 2012 kan dat nog met subsidie van de Provincie Noord-Holland. Met ingang van 2013 is die subsidie niet meer beschikbaar en moeten scholen en gemeenten de kosten samen dragen. Afra hoopt dat dat zal lukken. Mocht het nodig zijn, dan ziet ze zelfs kansen om het Rondje goedkoper uit te voeren. Bijvoorbeeld door minder workshops te programmeren, en

4 vragen aan… Judith Vossen is beeldend kunstenaar en werkt als cultuurcoach aan de ontwikkeling van cultuureducatie in het primair en voort­ gezet onderwijs in Purmerend 1. Jij en cultuur? Cultuur betekent voor mij, als beeldend kunstenaar, dat ik de mogelijkheid heb om mijzelf te ontwikkelen en te ontdekken door het maken van beelden en installaties. Het beleven van een mooie tentoonstelling of voorstelling geeft mij, naast het hebben van een bijzondere ervaring, reflectie op mijn omgeving en op maatschappelijke ontwikkelingen.

2. Wat is goede cultuureducatie Ik vind het belangrijk dat cultuureducatie aansluit bij de belevingswereld en leefomgeving van kinderen en jongeren. Goede cultuureducatie gaat voor mij dan ook, naast praktische kunstbeoefening, over het ontwikkelen van bewustzijn ten aanzien van cultuur en jouw eigen rol die je daarin inneemt.

3. Wat doe jij in de toekomst voor cultuureducatie?

meer te focussen op het kennismaken met de culturele instellingen. Niet alleen voor de leerlingen, maar ook voor de docenten vindt ze dat belangrijk. Als je je eigen omgeving goed kent, leg je makkelijker contacten. Die kun je vervolgens weer gebruiken om een goed samenwerkingsproject op te zetten. Zo versterkt het Rondje Cultuur de banden tussen school en culturele omgeving. En dat is, ook na vijftien jaar, het bewaren waard!

Ik hoop in mijn baan als cultuurcoach leerkrachten te kunnen ondersteunen door middel van scholing en coaching. Binnen­ kort ga ik een klein team van VMBO-docenten begeleiden in het ontwikkelen van een doorlopende leerlijn. Dat vind ik een inspirerende en uitdagende opdracht. Ook hoop ik nauw met leerlingen in het VO te kunnen samenwerken en samen met hen (naschoolse) activiteiten te ontwikkelen.

4. Jij & Plein C Ik denk dat Plein C mij in een aantal opzichten kan ondersteunen in mijn werk. Zo heeft Plein C de afgelopen maand een netwerkbijeenkomst georganiseerd voor cultuurcoaches en bemiddelaars in Noord Holland, waardoor ik nu goed op de hoogte ben van de stand van zaken bij andere instellingen. Daarnaast zie ik Plein C als expertisecentrum waar ik actuele informatie vandaan kan halen.

Film in het groen

Filmen met VMBO’ers Hoe laat je tweedejaars VMBO leerlingen kritisch naar een film kijken? Dat kan door het gebruik van een kijkwijzer. Maar wil je dat het echt beklijft, laat ze dan een eigen film produceren. Dat is wat Wouter Muller, cultuurcoördinator op het Clusius College, VMBO Schagen, deed met het project Film in het Groen.

Wat vooraf ging… De ‘Film in het Groen’ is een vakoverstijgend project. Omdat de docenten, vanzelfsprekend, geen specialistische filmkennis in huis hebben, zijn professionele filmmakers ingehuurd. Naast de workshops voor de leerlingen, verzorgde zij ook bijscholing van de leraren. Hierdoor kon ook in de reguliere lessen worden aangesloten bij het project. Subsidie om dit project te kunnen bekostigen, is aangevraagd bij de Provincie Noord-Holland, en OC&W. En toegekend!

Aan de slag! Het project startte met het kijken naar de film Oorlogs­ winter. Aan de hand van een kijkwijzer analyseerden de leerlingen deze film. Ze leerden kritisch kijken: hoe was de opbouw, welke effecten werden gebruikt? Met dit in het achterhoofd werd nagedacht over de opzet van een eigen korte film in de vorm van een soap. Welke kenmerken heeft een soap? Een cliffhanger, spanning, onderwerpen die dicht bij huis zijn… In de workshop Productie zetten de leerlingen in groepjes hun eigen productiemaatschappij op en leerden ze wat hier allemaal bij komt kijken. In de workshop Scenario & Regie leerden ze hoe ze een goed en spannend verhaal in elkaar zetten. Tijdens de lessen Nederlands en Expressie werd dit uitgewerkt tot het definitieve script. 6

Op basis van het script werden de rollen verdeeld. Niet alleen werden de acteurs bepaald, ook de filmcrew werd samengesteld: een producent die verantwoordelijk was voor het kiezen van de filmlocaties en benodigdheden, een regisseur, cameraman en scenarist. Op een speciale filmdag kregen alle groepen vier uur de tijd om hun soap op te nemen. Na het nodige knip- en plakwerk moesten de opnames resulteren in een korte film van tien minuten. De montage werd gedaan door de professionals van Stichting Filmset. Wouter Muller: ‘Het zelfstandig werken vonden de leerlingen in het begin onwennig. Hoe verder we in het proces kwamen hoe soepeler het ging. Halverwege het project waren er volop eigen ideeën en initiatieven.’

CULTUURAGENDA 20 en 21 januari – Cultuur en Onderwijsbeurs Op deze landelijke vakbeurs ontmoet u interessante cultuuraanbieders en doet u inspiratie op voor uw school, gemeente of regio. Meer informatie op www.ceob.nl ‘Veel hangt ook af van de motivatie van de docenten. Sommigen hadden veel hulp nodig, gelukkig hadden we genoeg professionele hulp.’

7 maart – Conferentie Cultuur in de Spiegel Het onderzoeksproject Cultuur in de Spiegel werkt aan een nieuwe benadering van cultuureducatie. Twee jaar na de start van het project is het tijd om daarover met het veld in discussie te gaan. Samen met Cultuurnetwerk Nederland en Kunstgebouw Zuid-Holland organiseert Plein C de overdrachtsconferentie voor Regio West. Meer informatie over plaats en programma is in januari beschikbaar op www.cultuurindespiegel.nl

Filmfestival Wat is mooier dan het resultaat van maanden werk te mogen presenteren aan ouders en medeleerlingen, tijdens een eigen filmfestival? In het lokale theater werd het filmfestival ClusiuSoap georganiseerd. Alle 18 films werden in marathon vertoond. En na afloop koos het publiek de beste soap: Beauty and the Nerd.

Najaar 2012 – Kenniskring cultuureducatie in

Bekijk de winnende film op http://youtu.be/uDewTpo8vUA Alle soaps zijn te bekijken op www.youtube.com/ watch?v=uDewTpo8vUA  eer informatie? M Over Stichting Filmset: www.stichtingfilmset.nl

ie t a c u d re u u t l u ld! C e r e w je t r u e l k

Tekening van Saarah van Doornewaard www.saarahdesign.nl

✁

www.pleinc.nl

~

het voortgezet onderwijs

Aan het begin van schooljaar 2012/2013 start Plein C een nieuwe kenniskring voor cultuurcoördinatoren in het voortgezet onderwijs. In onze volgende Nieuwsbrief hierover meer.

Om te bewaren … Voor elke C vragen wij een cultuurmaker in Noord-Holland zijn of haar visie op cultuur­ educatie te verbeelden. Voor deze C vroegen wij Saarah van Doornewaard. Saarah van Doornewaard studeerde kunsteducatie in Finland en Nederland. Ze gaf les aan alle leeftijdsgroepen, maar het meest op middelbare scholen als docent beeldende vorming, CKV, kunstgeschiedenis en handvaardigheid. Als docent wil Saarah mensen middelen aanbieden om hun wereld van nieuwe invalshoeken te verkennen, maar ze wil ze ook de ervaring van een creatief proces geven die ze dan hopelijk ook in andere omgevingen kunnen aanpassen. Als freelance-illustrator werkt ze voor kranten, jeugd- en schoolboeken. Ze verzorgt workshops en verdiept zich in portret­fotografie en educatieve games.

COLOFON Teksten: Marjo Berendsen, Sietske Dreschler, Marijke Schäuikes, Hanna van der Veen Fotografie: Plein C, Clusius College, Kenneth Stamp Ontwerp: Sin visuele communicatie, Den Haag Plein C Cultuurcompagnie Noord-Holland Postbus 3043 1801 GA Alkmaar www.pleinc.nl [email protected]

✁