BATAVIAASCH NIEUWSBLAD

A». 1908 N*. 2io

Maandag*, 24 Augustus.

23-* Jaargang,

BATAVIAASCH NIEUWSBLAD. Waam. Hoofdredacteur D. A. HOOYER, Kali Betar No. 23,

Tatefoom Mot*. 1015 •■ 849. ■itr»« ■ Niauwrablaa' Batavia.

TaaapTam

i&JgjRSTE BLAD, OH Nammar bestaat tlt Vier Bladee.

INHOUD: «ia bat Tweede Blad: Ingezonden: (Waakzaaaheld der Recherche Ambtenaren); De Paster fiamblr; «ed.-Udlë. (Vervolg tas bat Eerste

Bad).

van het Derde Blad: De Beweglag ter Sumatra's Westkest; Een Ontzettend Ongelak. vaa het Vierde Blad: Een Nieuwe Natuargsneeswtjze; De Grijze Wolf; Bemengde Berichten; Feuilleton.

NEDERLANDSCH INDIE. Batavia, 24 Augustus

1908.

De Getuige geeft het Over de Verkiezingen, voorbeeld van den verkiezingsstrijd. Bravo! Du ehoe des opinions etc. Niet waar ? Maar de Getuige begaat een onbillijkheid te onsen opziebte. „Het Bat. Nieuwsblad schijnt zijn eigen candidaten niet zeer te vertrouwen" zegt bet kwitangsche blaadje. Het bost ons moeite hierbij niet aan kwaadwilligheid te denken. Wie dan zijn „onze" candidaten? Wij hebben ons indertijd veel moeite gegeven voor de Vrrj zinnig -Democratische Kiesrereeclging, maar zijn juist daarom de eersten geweest om ons van het gedoe dier Vereeniging ios te maken, na het ongemotiveerd getransigeer met eens aangenomen beginselen. Dit la bij herbaling betoond; zelfs door twee der redacteuren van dit blad openlijk verklaard. Onze prent van Zaterdag legde er nogmaals den nadruk op. De Getuige is toch gewoonlijk zoo dom niet! Verkitzingßstiqd is best. Maar verkiezings s t r eken kannen we missen. Van beter allooi is de opwekking der Getuige tot krachtige actie. Aan onze mededoeling dat inlanders te Buitenzorg om een fröbelschooltje gevraagd hebben aan den gemeenteraad, voegt de Getuige deze behartigenswaardige woorden toe die voor alle andere kiezers evenveel waarde hebben: „In ieder geval ziet men, dat er ook nog wel andere vraagstukken 'door onzen gemeenteraad behandeld zullen worden, dan die op bruggen en kerkhoven betrekking hebben. „Laat daarom niemand meenen, dat het er niet op aan komt, wie in den gemeenteraad gekozen wordt. „Te laat zouden we het beklagen, indien door onze schuld onze candidaten het moesten afleggen". Zeker. En het is te betreuren dat hier in Indië vooral liberaliteit in denkbeelden begrepen wordt als indifferentie. De niet-liberalen van Kwitanggeven dus bier het goede voorbeeld. Welnu, wie liberaal denkt, stemme niet op de candidaten der antirevolutionairen. Dit ia toch zeker wel de eerste plicht 1 Hoe zeer het noodig is hierop te letten blijkt ook nit fa Javapost. Dit roomsoh-katholieke weekolaaö je trekt btj gebreke aan een eigen kies-vereeciging en eigen candidaten één lijn met de Getuige. Het monsterverbond in miniatuur. Stemt op de „Willemskerkers", tjvert men te Bui—

tenzorg.

Het zijn jutst de Getuige en de Javapost die, tltijd klagende over partijstrijd, het eerst dien strijd aanvangen. Och, dat is zoo erg niet. Het is een mopie te meenen dat die partijstrijd op den duur zon kunnen uitblijven.

„De katholieken van Batavia zegt de Javapost mogen ondertasschen wel eens goed toekijken bij deze eerste experimenten van voltallig gekozen raden en vrrj wordende leden. De zaken zouden een keer kunnen nemen, voor ons minder gewenscht. En dan zal er niets anders opzitten, dan dat ze ook óf een eigen Kies vereeniging oplichten (wat ze even goed kunnen als anderen), óf aansluiting zoeken bij een andere groep." Leest ge hier de opwekking tot het vormen eener eigen partij ? Daar is niets tegen. Haar laten de liberalen er dus nog meer op verdacht zijn dat er een groot aantal stemmen zal worden uitgebracht op de Willemskerkers. We zullen deze „partij" aanduiding der Javapost houden. Ze is niet kwaad. Welen, liberale keizers van Batavia kiest de Willemskerkera NIET! Zoekt uwe candidaten uit de opgaven van den Indischen Bond en de Vrijzinnige Kiesvereeniging, naar nw beste inzicht.

Abonnement per 6 maanden f 10.—

Advertentiëa voor de 5 woorden 25 cents. firoote letters naar plaatsruimte tegen regeltariet Been Advertentie wordt voor minder dan f I.— geplaatst Bewijsnummers 10 cents.

Ais er nog personen zijn, dna begint de beer Lanessan zijn artikel, dia de illusie hebben dat de beweging die in de kolonie gaande ia, niet bepaald gericht is tegen het oppergezag van Frankrijk, zullen dezen die hoopvolle verwachting zeker hebben laten varen bij het lezen der laatste telegrammen. Dazen keer gaat het niet over opzichzelfstaande benden van roovers en opstandelingen, die niets te verliezen hebben: het 1b een wijd vertakte, goed geordende beweging, waarvan de leiders in voortdurende verbinding staan met de chineesche reformisten in de naburige provincies van het hemelscbe Rijk. Men heeft in verschillende aonamietische dorpen een klein blaadje ontdekt, dat door chineesche revolutionnalren in Parijs wordt geredigeerd en gedrukt en daarna in groote hoeveelheden verspreid, zoowel in Indo China als in het chineesche rijk. Nauwkeurige nasporingen hebben aan het licht gebracht, dat de meeste in de fransohe kolonie wonende Ohineezen lid zijn van reformistische vereenlgingen In China. De reformistische beweging Is algemeen in China; wel treedt de regeering krachtig or tegen op, vooral tegen de meer revolutionnalr getinte actie in bet zuiden van het land: zij is bezig naar grenzen in de provincie Yunnan en, andere provincies te versterken om de telkens over de tonkineèsche grenzen wijkende benden te kunnen vernleiigen, maar dit alles kan slechts vruchten dragen, wanneer de franeche regeering van haar zijde hetzelfde doet en er samenwerking komt tusschen beide landen. Er bsstaat wel een contract, waarbij belde regeeringen elkaar steun beloven tegen de opstandelingen en roovende benden, maar dit blijft een ijdele klank, zoolang niet van beide zijden krachtige pogingen in hot werk worden gesteld, om het wederztjdsohe wantrouwen op te heffen. De schryver roept dan uit: ,11 faudrait une entente d'ordre général entre la Francs et la Chlne!" en hij dringt daar met kracht op aan. Als goed geneesheer oontateert hij niet alleen de kwaal maar geeft ook het geneesmiddel er voor aan. Het middel om tot die enten*« to geraken is dan in 't kort als volgt. üa-r „.Lel Uü oiukje schiedenis. Een tiental jaren geleden verkreeg de fransohe regeering een conoessie voor den aanleg van een spoorlijk van Lackay naar Yunnan Sen; met de grootste inspanning had een fransohe maatschap pij een gedeelte hiervan aangelegd, toen de chineesehe revolutionnairen widten te bewerken, dat de werkplaatsen verlaten werden door de koelies. Wanneer het werk weder zal hervat worden, is met geen mogelijkheid na te gaan: maar er bestaat kans, dat vandaag of morgen den fransehen ogenienr en werklieden, die nog in Ynnnan zijn, overlast zal worden aangedaan, zoo niet erger, door het volk. De ohineesohe regeering vreest deze mogelijkheid, want zij weet maar al te goed, hoe zeer die spoor weglijn de haat opwekt van de bevolking, en daarom is zij te vinden voor groote opofferingen, wanneer zij in rail daarvoor opheffing van de conoessie kan verkiijgen. En nn het geneesmiddel. Volgens den ex gouverneur-generaal moet dit het punt van uitgang zijn voor besprekingen, die leiden kunnen tot een entente tueseben beide landen, het eenige middel, om gezamenlijk krachtig en afdoende te kunnen optreden tegen den gemeenscbappelijken vijand.

Telegram-adroai KOLFF Batavia.

overtuiging, niet opwegen tegen de vele minder brulkbaren. die men thans na dien leeftijd moet tolereeren."

Erg prettig is dat professorale oordeel over de 60- of desnoods den 55-jarigen niet. Blijmoedig kuareu zich echter gelukkig velen met 't gevoel troosten, dat zij voorshands nog tot de „uitzonderingen" behooren. Haar wat moet de eerste kamer, op 't punt staande om de seniel afgetakelden boven de 65 In de gewichtigste reohterlijke ambten te handhaven, bijt lezen van dat stuk wel gedacht hebben van...h&ir bevoegdheid om over een too groot volksbelang te oordeelen, zij, wier meeste leden al sinds jaren onder den invoed der ..senescentie" zijn? —

Een goede Maatregel. Teneinde van den dienst der spoorwegpostkactoren tusschen Weltevreden en Soerabaja meer nut te trekken, zijn aan de halten Bekassl, Renden, Gedehbageh, Leien, Halanbong, Tjiawi, Indlhiang Hanondjaia, Langen Heloewoeng, Sidaredja, Djeroeklegi, Soempioeh, Koetowinangoe, Fremboen, Djenar Sedajoe, Kal as san, Brambanan, Srowot, Tjepper, Delanggoe, Gawok, Paloer, Walikoekoen, Geneng, roerwodadi, Tjaroeban, Soekomoro, Baron Semboeng, Peterongac, Soemobito, Bangsal, Krian, Sepandjang en Wcookrcmo, langs den spoorweg, alwaar, de sneltrein niet stopt, postzakopvang- en afglfteinrichtingen geplaatst. Hierdoor zijn bedoelde spoorweg postkantoren in staat gesteld, om In het voorbijgaan met genoemde halten reohtstrechs in gesloten zakken, depêches uit te wisselen, bevattende van die balten afkomstige en voor die halten bestemde gewone —

niet aangeteekende correspondentie.

Bedoelde opvang- en afgiftedienst is in zijn geheel op 20 Augustus j.l. in werking getreden. De Tabanan

—

Het bevel o»er het te Vlissingen

in aanbouw zijnde stoomschip Tabanan van de Kotterd. Lloyl, dat 12 September zijn eerste reis

van Rotterdam naar Batavia zal aanvaarden, ia **n fr»p!!*»Jr;.H dfi Cicrcq.

««

—

ftroote

Door hun „paira" beoordeeld.— Bq zijn wetsontwerpen, die bevordering van een vluggere rechtspraak beoogen, waartoe o.a. het pensioneeren van de meer dan 65 jarige reohters behoort, heeft mi nieter Nelissen (zelf ez-lid van den Hoogen Rcad) aan de eerste kamer de conclusie meegedeeld van een rapport van prof. Winklerover de vraag: „Zijn 65 jarigen behoudens uitzonderingen het tijdstip genaderd, waarop de pbysische zoowel als psychische vermogens belangrijke vermindering plegen te ondergaan ?" Die conclusie luidt: „Streng wetenschappelijk kan worden vastgesteld, dat de aenesoeutie" (dr. Kuyper noemde 't indertijd eeniele aftakeling) „met het 60e jaar reeds Is ingetreden. «Niet streng wetenschappelijk vast te stellen ia de invloed der seneaoentie op de mer-Bchelijke functies. De gegovenp, die er zijn, wekken echter het vermoeden, dat de nuttige arbeid de senescentie niet ver oveiecbrijdt. „Indien men beoogt om de lndiviuneele werkkrachten alleen in hnn vollen bloei te benutten, dan is dan ook de termijn van 65 jaar onverminderd eer te hoog dan te laag geko de uitzonderingen zen. Naar mij» meening zouden medische gronden, konden zij uitsluitend den doorslag geven, er eervoor pleiten om de meeit belangrijke betrekkingen niet aan personen, die ouder dan 55 jaar zijn, in handen te geven. De enkele uilzonderingen, die men aldua ongebruikt liet, zouden, naar mijn vaste —

—

—

Revolutionaire bewegingen in Indo- China. —In de Matin komt een hoofdartikel voor van de hand van den heer J. L. de Lanessan, gewezend «onver nenr generaal van Indo China getiteld: „Contre la domination francaiae en Indo Cbine." Het doel van dezen ex bestuurder is te wijzen op den ernst der laatste berichten uit Tonkin.

Uitgevers G. KOLFF & Ca Kali Besar No. 24. Telefoon Ho. 1019, SB «Filiaal WeKevroéwa*

—

Naar Indië. Gedep. Staten van Overijssel hebben aan mr. E. van Ketwich Verschuur, hoofdcommies ter prov. griffie, vier maanden verlof verleend, buiten bezwaar van de provincie, voor een studiereis naar Oost Indië. —

-

J. J. de Weijer. —Te Pekalongan is In den on-

derdom van 86 jaar overleden de heer J. J. de Weijer, gepensioneerd onderwijzer.

De heer de Weijer, die langen tijd hoofdonderdaar een zeer geziene figuur.

wijzer te Pekalongan is geweest, was »____

De Gezondheidstoestand te Soerabaja.— Onze correspondent schrijft ons: Hoewel men niet zeggen kan dat de minder gunstige gezondheidstoestand met den dag slechter wordt, is toch niet te ontkennen dat in de benedenstad, vooral in de Krambangan- en Pesapenbuurten onder de europeesche bevolking vele koortsgevallen voorkomen. Ook onder de inlandsohe bevolking is het percentage koorts gevallen nog altijd belangrijk hooger dan het normale, al ia het gunstiger dan In 1907. Vergelijkt men de tien daageche zlefcterapporten van 19(7 en 1908 dan leest men dat van 21 tot SI Juli 1907 waren opgegeven 1604 koortslijders met 250 stei f gevallen en in betzelfde tijdvak In dit jaar 998 koortslijders met 74 sterfgevallen. Nog sprekender cijfers vertoon en de aantallen sterfgevallen van het onderdistrict Krambangan waar èn In 1907 en in dit jaar de meest" gevallen voorkwamen. In de maand Juli van 1907 stierven in het genoemde onderdistrict 299 inlarders en in dezelfde maand van dit jaar slechts 84, dus bijna een vierde. Deze gunstiger toestand is voor een deel te danken aan het feit dat met de beschikbare middelen beter werd gezorgd voor de algemeene hygiëne in de beter onderhoud en schoonmaken van kampongs goten en afvoer leidingen, opruimen van mestvaalten e. m. a. —en voor een groot deel ook aan een beter geregelde en overvloediger verstrekking van kinine. Drie doktersdjawa van de verschillende gestichten te Soerabaja, nog vermeerderd met een speciaal voor de malariabestrijding gedetaoheerden dokterdjawa, bijgestaan door vijf magangs die op dag» geld werden werkzaam gesteld, gingen onder leiding; van den eerstaanwezend stadfgeneesheer de kamponga bezoeken, om de koortslijders aan een geregelde behandeling te onderwerpen. Om den stadsgeneesbeer gelegenheid te geven zich geheel aan dit veel omvattend werk te wijden, werd hem alleen de behandeling in 't stadsverband op Simpang gelaten en die van de onver mogende Europeanen In zijn ressort aan een van de particuliere Dr. Walter, tegen een daggeld vaa 7 opgedragen. —

ferensheeren,

»

dateert van September 1907 en zal maanden aanhonden. door koorteen wordt de inlandsohe

Deze regeling

■og wel eenige

Behalve

ook bezocht door pokken. Ook de bestrijding van deie ziekte heeft tot resultaat gehad dat het aantal nieuwe bijgekomen gevallen per dag al belangrijk verminderd is. Toen In Juni Tan het afgeloopen jaar de eigenlijke pokken-epidemie, als men 'ttoo noemen mag begon, werd kort daarop met een algemeene revaccinatie begonnen die tot den huldigen dag met kracht is voortgezet, zoodat met ultimo Juli ICOB het aantal revaccinatlCß al 260000 bedroeg en zeer zeker in Augustus tot 300.000 zal komen. In Juni had men over de gebnele afdeeling Soerabaja. gerekend met 400X00 zielen, eiken dag 10 tot 11 nieuwe gevallen, nu ia dit cijfer al gedaald tot per dag.

bevolking

Ambtelijk gebroddel.— De haagsche briefschrijver van de Arnh. Crt. heeft de moeite genomen eens te snuffelen in de cijfers van de bevolkingstatistiek in de residentie. Hij ontdekte o.a. een curieus cij'erverschil: „Het is bij voorbeeld vooralsnog niet opgehelderd, dat volgeus de officieele jaarcijfers van 19.6 blz. 9 sub A: Mannen 36.883 jongmans met jonge dochters In den echt zijn verbonden ; sub B: Vrou wen, 37.229 jonge dochters met jongmans. Tot en met ISOI kloppen de cijfers precies; in 1902 en volgende jaren vertoouen zich bedenkelijke afwijkingen, die, aangezien de huwonde jonge dochtera geregeld de overhand hebben het vermoeden wettigen, dat, notabene sedert het optreden van het groote Christelijk Kabinet, de veelwijverq, in 1901 nog onbekend, haar intrede heeft gedaan." 't Zou de moeite waard zijn te weten, hoeveel ambteonarstrjd en bijgevolg ambtenaareloon is zoek gemaakt aan een statistiek, die zoo netjes klopt. Up to date.' Verschenen zijn de verslagen van de akten examens voor lager onderwijs, afgenomen in December 1907. Deze verslagen werden den Ben Januari van dit jaar ingediend. Zij ztjn ons nn na acht maanden te maf en te oudbakken voor behandeling. —

Verzekering Maatschappijen.— Wij ontvingen da verslagen der verzekerings maatachappijen onder directie van den heer Van Sluyters. Het volgende is er aan ontleend: Oost indische zee en brand assurantie maatschappij, de winat-en verliesrekening sluit met een batig saldo groot f74 331.32. Aan aandeelhouders wordt hiervan uitgekeerd f 24.000, of 8 pOt. dividend over

het gestorte kapitaal groot f 3000C0.

De reserve

reken
gestegen tot f 148.255.44Vt. De betaalde schaden voor zeerisico beliepen totaal f 414.554 IJ, die voor brand riei.;o f 345767.99*/,, te zamen f 760.322,147,. Ifederlaitdsche Lloyd. —De winst en verliesrekening sluit met een batig saldo groot f 169.057.48V». Aan aandeelhouders wordt hiervan uitgekeerd 150. per aaedeel. De reserven worden versterkt met f 50.000. De betaalde schaden voor zee risico bedroegen een totaal van f 1.538 888.47, voor brandrisico r 088.8*1,93 en voor inbraak f 30864.49 te zamen f 2 358 634*9. Brand Assurantie Maatschappij Veritas. De winst en verliesrekening sluit met een winstsaido, groot 116702.24. Aan aandeelhouders wordt uitgekeerd !)"/,„ pCt. dividend. De reserven worden versterkt met I 45.-6 5, zoodat thans dit fonds gestegen is tot een totaal cijfer groot f 105 417.32. Da betaalde schaden beliepen: in Nederland f 10.655.39, iu Neier landsch Indiê f 4P97.09, te zaaien f 14 752 48. Brand assurantie Maatschappij Ardjoeno. De winsten verliesrekening sluit met een winstsaldo groot f 19583.07. Aan aandeelhouders wordt uitgekeerd 9', 10 pet. disidend. De ruservcn worden versterkt mee i8"G0Cl, zoodat dezen thans bedragen totaal fB6 621.07. Op betaalde schaden beliepen: in Nederland, f1G655 40, in Nederlandsen Indië f 40.9759, te zamen {14.752 99. Javaeche Zee- en Brand assurantie Maatschappij. De setto winst bedroeg dit jaar f 45338,64. Hiervan werd aan aandeelhouders uitgekeerd 10 pet d(viden. De reaerven werden versterkt met f 20,804,14 en zijn dus thans gestegen tot een totaal gront i 177,641,69. Aan schaden werd betaald totaal * 247,483 voor zee risico en f 56 727,70 voor brandrisico ta zaaien f 304,216,70. Eitsviasehe Zee- en Brandaesurantie Maatschappij. Do netto winst bedroeg dit jaar i 45.32?,U. Hier vs r. werd aan aandeelhouders uitgekeerd «en dividend groot 10 pet. De reserven werden versterkt met f 20.761.70 en zijn dus thans gestegen tot totaal f 168.775.35. Aan schaden werd betaald voor zcerisioo totaal f 247.485.04 (incl. openstaande schaden waarvoor reserve), voor brandrisico f 56.727 74 (incl. openstaande schaden waarvoor reserve), totaal f 304 215.38. —

Voetbal. De eerste wedstrijd in de Sport. Gambir competitie is gisterenmiddag gespeeld tusschen de vereenigingen Hercules en B. V.G. op het terrein van de jaarmarkt. In Cts eereto plaats komt hier een woord van lof toe aan da commissie, die alles voor deze competi tie geregeld heeft. Aan bot terrein was veel zorg besteed en den korten tijd in aanmerking genemen, kan het terrein goed genoemd worden. De ruimte, die opengelaten was voor het publiek was groot, terwijl er bovendien een mooie pangoeng gebouwd •was; de proteatcommissie en officials hadden een prachtige plaats op een hooge tent, die een goed uitzicht over het veld gaf. Het pnbllek was in grooten getale opgekomen. De opbrengst van dezen wedstrijd en die van de volgende wedstrijden zal, als het zoo blijft, wel voldoende blijken om de kosten te bestrijden. De wedstrrjd was spannend. 8.V.0. heeft den strijd gewonnen reet 2-1 en komt nu in de finale op a.s. Zondag. B.V.C, was niet compleet en miste Vertteegb, —

die verrangen wu door Heiboom. Hercules miste Hohamad. De geelzwarten vertoonden over het algemeen beter epel dan de tegenpartij. Het de mat

stond het 2-0 in het voordeel van 8.V.0. Beide doelpunten werden door Van Leuven gemaakt. Pas in de tweede speelhelft waren de partijen tegen elkaar opgewassen mot Hercules iets In de meer* derheid. De roodbroeken slaagden er dan ook in, door een goed eohot van Altlng Slberg gelijk te maken. Verder kwamen ze evenwel niet en het einde was, dat zijn het met 2—l hebben afgelegd.

Een Staaltje van Brutaliteit.—Kan schrijft ons: Als een staaltje van verregaande brutatiteit ge vol
derzoek".

Politiezaken. Een inlandsen politie ambtenaar bier, zou, naar verluidt, zaken in den doofpot stoppen, wanneer hem dat voordeel brengt. Ook in —

andere oprichten moet er op zijn handelingen nogal iets aan te merken zijn. Daarnaar wordt nu een onderzoek Ingesteld. Rechtzaken.

Op Maandag 7 September zal voor justitie alhier terecht staan E. Brou wer, zonder beroep, wonende in kampong Djagal, —

den raad van

Bultenzorg. Beklaagde wordt beschuldigd: dat hij met het oog* merk den heer KG. d'Ablaing van Giesenburg, procuratiehouder der cultunr maatschappij Tek Mo te Bandoeng dan wel deze maatschappij zelve voor een deel harer bezittingen op te lichten: op Maandag 20 Augustus 1900 in den loop van den dag te zijn bei*e in kampong Djagal ter hoofdplaats Buitenzorj-, in strijd met de waarheid heeft medegedeeld dnt hij onderopziohter bij ia waterstaat was en gedetacheerd bij de gemeentewerken te Buiten zorg; dat hij in die kwaliteit belast was met het keuren en ontvangen van de voor de gemeente Bultenzorg bestemd grind en dat hij bij afwezigheid van zijn chef, den ingenieur Van Leeuwen bevoegd was aan de maatschappij Tek Mo de grind* leverantie ten behoeve der gemeente te gunnen; dat hij vervolgens nadat de heer d'Ablaing van Giesenburg, geloof hechtende aan zijn woorden be doelde grlntlevering op de door hem (beklaagde) gestelde voorwaarden had aangenomen, dion heer, die niet onmiddellijk met de werkzaamheden zaide te kunnen beginnen, omdat hij eerst mandoers moest aanstellen heeft voorgesteld dat hij (beklaagde) voorloopig voor den grintaankoop zou zorg dragen en eiken dag opgeven hoeveel kubieke meters grint door hem gekocht en betaald «varen, waarvoor hij (beklaaagde) dan bons zou afgeven die op het eind van iedere maand door tussebenkomst van den ingenieur Van Leeuwen met den gemeenteraad van Buitenzorg verrekend zouden worden ; dat hij daarna van d'Ablaing van Giesenburg die op dat voorstel was ingegaan, op na te noemen dat te Buitenzorg dan wel op den weg tusschen laatstgenoemde plaats en Tjigombcng verschillen de bedragen heeft gevorderd, tot een totaal van f 249; daarbij telkens voorgevende dat hij inderdaad die badragen had voorgeschoten voor doorzijn tusfsc&Qckr.mst gekocht en geleverd grint. Verder op Zondag 26 Augustus 1906 den heer d'Ablaing van Giesenburg f 157 20 te doen betalen voor 131 M* grint, die rti«' geleverd waren. Allerhande.— Aan bet pandhuis op Salemba is gisteren Ali aangehouden, die een fiets wille be leenen, waarvoor hij een briefje van zijn meester meebracht. Een vollediger briefje werd gevraagd dat Ali ook bracht, maar evenals het eerste, door 1 lij wist ook met bet hem zelf geschreven bleek. huis van zijn meester aan te wijzen en is daarom met de gestolen fiets naar den schout gegaan. Gouw Tian Tjen la Zaterdagavond bij de Sluisbrug door vier landgenooten aangevallen en ernstig aan het hoofd verwond. De gewonde is naar het stads verband vervoerd en verbonden maar hij wilde daar niet opgenomen worden. De vier daders zijn aangehouden, zij bleken uit broodnijd te hobben gehandeld, de ander had nl. de leverantie ala blikIn de rivier op slager voor de Bierhal gekregen. Pintoe Ketjll is Zaterdag de cbineosche jongeling Khoe A Eioe verdronken wiens kleeding men aan den ri vierkant vond. Daarnit werd afgeleid dat het ongeluk bij bet baden moet hebben plaats gehad. Het lijk is later gevonden en naar het stadsverband gebracht. Uit Serang zijn hier aange bracht twee chineesebe vrouwen,die daar den kost verdienden met oplichten. Haar respectieve echt genooten wonen hier, mochten die de eegas niet weer bij zich willen nemen dan zal worden voorDoor een gesteld haar uit Icdië te verwijderen. Europeaan op Molenvllet werd Zaterdagavond de hulp der politie ingeroepen tegen een inwoner die zijn vrouw en zijn stiefzoon mishandelde en sloeg. Dezen hebben een klacht ingediend. Vanmorgen werden aan het station H. benedenstad twee Jnlandsche koelies gearresteerd, die een —

—

—

—

—

~.

gat in de Ijzerdraad afilnlting hadden gemaakt om

zoo in den koelletreln naar Prlok te komen en de reis zonder betaling te doen. Dat ia hem niet mee• geloopen deze keer. Personalia. De controleur A. de Quant, ie belast met bet bestuur over de af deeling Probolinggo. —De controleur G. J. van Dongen, is van de onderafdeeling Koebol atocken naar de onderafdeeling Moes! Mr overgeplaatst. —De controleur A. J. W. Harloff, Is belast met het bestuur over de controle afdeeling Leuwiliang. Aan den controleur te Tjipoetri V. de Leeuw, is wegens particuliere redenen halve maand verlof verleend naar Soerabaja. —De hoofdingenieur der tweede klasse bij den waterstaat A. H. Saltet, is van Probolinggo naai Soerabaja overgeplaatst als Ohef der vierde water—

—

staataaMeeling.

—De n|euw benoemde commies voor den statlondienst der ctaatsspoorwegen op Java F. A. Noordhoorn, is geplaatst op de westeriijnen. —De opzichter machinist der eerste klasse bij de staatspoorwngen op Java P. Knoetsen, is van Madioen naar Kalisat overgeplaatst. —De machinist der eerste klasse bij de i-taatsspoorwegen op Java H. W. Kraus, is van Tjlbatoe naar Tauah Abang (Batavia) overgeplaatst. Aan den assistent resident van DemakD. Burger, is wegens dringende reden halve maand verlof verleend naar Batavia. Aan den controleur van Ondagan P. F. Dahler, is wegens gewichtige redenen halve maand verlof verleend naar Batavia. Benoemd tot deurwaarder bij het residentiegerecht te Tangeratig G. F. 11. Lankan, thans klerk bij den landraad aldaar. Ontslagen wegens ziekte eervol, uit zjjne betrekking, de eerste klerk bij de staatsspoorwegen op Java W. van den Worm. —

—

—

—

Veeziekte in Bezoekt.— Voigens de laatstontvangen tiendaagsche opgave van den resident van Besoeki bedroeg bet aantal deaas in de afdeeling Djember, waar toen nog besmettelijke veeziekte voorkwam gedurende het tijdvak van 21 tot en met ultimo Juli j!., 38 en het aantal sterfgevallen 43, terwijl db cijfers van 1 tot en met 10 Augustus jl., waren respectievelijk 26 en 28. Hel gebruik van Formalinê.— In de Mededeelingen der Nederl. Aloen Vereeniging, onder redactie van prof. dr. E. G. van Leersum, komt in een artikel onderteekend door v. L., dus waarschijnlijk van den professor zelf, een middel tegen voet-

z weet en ontvelligen voor.

Eigenaardige veranderingen brengt het forma(formal, formadahyd) in de huid teweeg. Hot oor van het konijn wordt onder invloed van dei.e stof zoo bros, dat men het breken kan / De opperhuid wordt hard en taai, als ware zij gc'.ioid en wordt na verloop van tijd in groote af ges tooienSlappe oplossingen van formalinê werken zeer gunstig op de zweetsecretie; zij onderdrukken deze niet geheel maar beperken haar slechts, en daar zij bovendien de opperhnld duurzaam en taai maken en het bederf van het afgescheiden zweet tegengaan, mag het formalinê als 't beste middel tegen overmatig voetzweet en zijn onaangenemo gevolgen beschouwd worden. Het heeft slechts een gebrek, het prikkelt namelijk het slijmvlies van de oogen en de traanklleren, toch dat is van voorbij gaanden linê

aard.

Het gebruik bestaat dcarin, dat men eenigentijd voor den aanvang van de reis de voeten eenigc reden. 's weeks met een oplossing van 3 pet. bevochtigd. In den laatsten tijd zijn in het 6e Duitsche armee korps door dr. Fisober uit Lcipzig op uitgebreide sohaal proeven genomen met een formaline praoparaat: farmaline- vasenol. De werking daarvan komt met die van fortnaline overeen en dr. Fiseher is met de resultaten zijner proefnemingen zeer tevreden. Van groot voordeel is h<~t zeker, dat het praeparaat droog is, zoadat het op reis gemakkelijk, mede genomen kau worden. Van welk middel men overigens gebruik wil maken, steeds behoort men er voor te zorgen' ('at bet zweet gelegenheid heeft om te verdampen. De ervaring leert dat lieden, die lage schoenen dragen, veel minder over koude voeten klagen dan zij, die hooge schoenen of laarzen gebruiken. Dat komt omda'. in het eerste geval het zweet gemakkelijker verdampen kan en de vost dus beter droog blijft. Wie dus zijn voeten op de wandeling goed verzorgen wil, die drage schoenen met lage schacht en enoere ze niet ta vast. Wolkenkrabbers. Wanneer er sprake is van de torenhooge gebouwen in New Vork en andere groote AmerikaanBche steden, is er de eens helft van ons Europeanen, die deze gevaarten niet van werkelijke aanschouwing kennen, die r.ict kunnen on willen gelooven, dat zij zulke kolossen afmetingenhebben ala onze hoogste kerktorejs, en de andere, he'fr, die wel willen gelooven, doch ziel» geen voorstelling van een huis kunnen maken, waarbij der* tig verdiepingen op elkaar gestapeld zijn. Er zijn de laatste dagen weer berichten uit Aaitrikaansche bron 07cr den Atlantlschen Oceaan ge komen, dat een verzekeringsmaatschappij een gebouw iaat zetten op den hoek van Broalway ea Nassaustraat, 999 voet hoog, ter hoogte van den Eilfeltoren dus. En een ander bericht, dat d 9 architect Flagg te gelijk een tweede huissoloa zal bouwen, juist één voot hooger. Dit zijn gevaarten, die zöö boog boven ons aardoppervlak uitsteken, dat men op honderd zeemijl: ten oosten van Sandy Hcok het eerste huis van New York reeds zou kunnen zleu. Doch te gelijk is er een soort f,o'jiik by JeNewyorkers gekomen voor dit nieuwste record, dut ben. te ver dreigt te voeren op den weg der onbegrensde onmogelijkheden. Men meent, dat de tijd gekomen ia, een wet te maken, welke paal en perk stelt aan deze o verdrijving bij den huizenbouw, Er is een —

f

t

oppositie, welke steeds aan kracht wint, die de hoogte der huizen tot 250 roet wil beperken. Haar argumenten zijn, in de eerste plaats, het brandge-

vaar.

De verschrikkelijko brand van het Parker Building in New-York in bet begin van 10 op 11 Jan.,

heels bewezen, dat de brandweer maohtelooa stond tegenover branden in de torenhuizen; de waterdruk reikte niet hooger dan de 12e verdieping. Vooral de bewoners van de bovenverdiepingen zijn aan groole gevaren blootgesteld. In het Parker Building stonden de onderste verdiepingen reeds In lichte laaie en waren liften en trappen reeds onbruikbaar, eer men in de bovenverdiepingen den brand gevaar werd. De oppositie wijst verder op de belemmeringen voor bet verkeer en de schade voor de volksgezondheid. Hoeveel lucht en licht stelen zulke staindenwega niet! En hoe zal het ten slotte gaan, wanneer een straat, waarin een aantal zulke kazernes staat, leegloopt opeen zelfde uur bijvoorbeeld, en elk buis zet zijn bevolking van zooveel duizend winkelen kantoormensebea op straat? Ce oppositie, wslke zich vercecigd heeft In een comité tot bestrijding van de „conaestio van NewVork"— cchl-AmcrikaMiECüo naam!— hoopt reeds de uitvoering van het gebouw van architect Flagg te knnnen beletten. Men moet anders over diens plannen niet te vluchtig denken, want bondoid vijftig teekecaars hebben er zcb maanden aan gewerkt, ooi de moeilijke technische bezwaren te overwinnen; zoo het weerstand bieden van den geweldigen wind druk. Allaen de plannen kotten 210,000 dollar.

van de Effectennoteeringen der Handelsvereeniging

Dagelijksch Koersbericht

£alttr!i. 21 Augustus 19üa Atged&as Hen; ie Kooj -

Laag. Koog.

Koen Keert

;ava Bank

.

—

Gartifioaten

—

121 Vi

lücompto

Handelsbank ideui 1 maand Kediri Tram Sam. Joana Bam. Cher.'bon

132'/i .

voer

—

—

—

—

124'/j

124

132Vi 132V<

132';« 121 110

—

—

321':. 121 Vi

Malangtram . Ned Ind. Levenavorz, .

—

—

—

—

.

134

.

Serajoedal. Band. Kinine

160 B0 131 155

—-'

..—

134

—

—

......

Freauger Plantages

Rsdjamandala Rott. Lloyd Java China Japan. Int. Telefoon. Kol. Bank Band. Electrieiteit. idem Claim Landen a/d Zuid Malabar Maswatl Linde Teve* Qew Paieleh Preferente Paieleh. Totok Obligaties Totok

116 110 135

.

116

1!6

110

135

—

—

...

135

132 '/i

II6V1

61'h

—

— ...

125

....

105Vi

125

125

103'fc 168'h f5

105*

—

—

...

—

—

—

—

—

....

210

240

235

—

—

—

—

162'n

—

—

—

—

—

74 'l>

74 '!•■

19 17 Vi 74

...

UO

—

—

....

Kcdjaug

887 Vi

—

Pr*t Ketahoon Gewone Ketahoon. 9fm3ü

—

191

—

-

133'/:

—

...

3i">

11

Kuipalai

BENOEMINGEN,

385 11

385

10V-

ver-?

200 171 Vi

124 V«

132»/4 133'U

123 143

162l/j —

—

157

120 140 110

116'/4 67 127 '-U

105'/s 172Vi f6 84

Gesteld: t r beschikking van den minister van kolo-

niën, ten einde door dien staatsman in het belang van

den indischen dienst bij het departement van koloniën te worden werkzaam gesteld, de secretaris van het gouvernement van Nederlandsch-Indië G J. Staal. Benoemd, tot tijdelijk adjunct-inspecteur van financiën,

de hoofdcommiezen bij de algemeene rekenkamer J. H. G. Tcrmijtelen en bij het departement van gouvernementsbedrjjven E. Frieswijk. Overgeplaatst: van de IVe afdeeling van het departement van oorlog (hoofdbureau der genie) naar den gewestelijkeu en plaatselijkcn geniedienet in de 3e militaire afdeeling op Java te Soerabaja de majoor der genie J. de Kuyper; van den gewestelyken en plaatseiyken geniedienst van de ie militaire atdeeling op Java te Batavia naar do IVe afdeeling van bet departement van oorlog (hoofdbureau der geniej de kapitein der genie P. L. de Gaay Fortinann.

SCHEEPSBERICHTEN. Opgave vak Aangekomen Schepes. N.-I. stoomschip de Grevc, gez. de Vries, van Padang, agt. Daendels en Co. Fr. ss. Peiho, gez. Cuzal, van Bemarang, agt. Mess Maritimes. Eng. ss. Strathgyle, gez. Grant, van Bemarang, agt. Intern. Crediet en Handelsv. Rotterdam. N.-I. ss. van der Parra, gez. van der Voort, van Semarang, agt. Daendels en Co N.-I. Ss van Riebceck, gez. Smits, van Singapore, agt. Daendels en Co. Gouv. et Lucifer, gez. Drijver vanßoompjts Eiland. Eng. ss. Congella, gez. Howes, van Mozambique. N-I. ss. Alting, goz. Vcgter, van Pontianak en Billiton. agt. Daendels en Co. Eng, ss. Darius, gez. Wilson, van Singapore, agt.Macl. Watson en Co Ned ss. Bengalen, gez. Visser, van Calcutta en Sabang, agt. Daendels en Co. Eng. Ss Sheikh, gez. Voawn, van Semarang, agt. Intern. Crediet en Handelsv. Rotterdam. Opgave van Vertrokken Schepen. N -I. stoomschip Muntok, gez. Wilnu, naar Banka Duitsoh ss Refchenbaeh, gez Peters, naar Padang. N-I. ss. Tjipanau, gez Ponder, naar Soerabaja, via kustplaatsen, Ensr ss. Slrathgijle, gez. Grant. naar Port-Said. N.-I. soh. Harap, gez. Dranie, naar Bantam.

Het ss. Kon. Willem 111 is 22 dezer. 3 uur namiddag Point do Galle gepasseerd Het sa. Gede vertrok 23 dezer van Penm naar Padang. Het fs. Tjilatjap arriveerde 22 dezer 11 uur v. m. —

—

te Hongkong

Passagiers.

Per sa de Carpentier, vertrekken morden naar Padang, Atjeh: L. Th. Stibbe, D F. Pohlor. mevr. Vermeer met 1 kind, M. F. Veleing, Dah'.er met ecbtg, en 1 kind, de Jongh, O. Obreygow, Klerks, mivr. Klerks, Ie Maire, mevr. Ie Maire, J. Kraay, benevens 11. M. troepen, en dekpassagiers Per ss van Riebeeck, aangekomen van Singapore: mevr. J. C Visser, Schroder. Verbuck, mevr. Verbuck, Fochernick, O. Kreks en ecbtg., 11. Schulze E. R. van de Hoeven, prof G Tïscblcr, F. R. Willink, G, Schulse. Wio Het Am, S. 3. Jaehna, E. Jager, benevens dek—

passagiers.

Het sa. Alting, aangekomen van Billiton, enz.: W. Broeder, K. van 't Pad, echtg., en 3 kind., off. F. A. ïaylor. W. L. Kremers. Riedl, J. R. Denyea, benevens dekpassagiers. —

F.

den

210

147%

VENDUTIËN.

—

21

60

75 95

8U2V» 200 127'/s 387'/» 12'/i

ENZ.

Voortzetting Boeken Vendutie. C. Koene, gang Passar Buroe door van Slijpe Woensdag 2« Augustus. Voortzetting Boeken Vendutie. Matheron, gang Petjenongau door Tan Slijpe J. A. Donderdag 27 Augustus. Voor oen huis Pintoe Besie door van Slijro. Fail boedel N. V. Handel Mij. Tiong Lic, Piutoe-Ketjil door Weeskamer. J. E. Kluijver, gang Kadjie door Eigeu Hulp. Vrijdag 28 Augustus. W. Tholen gaDg Kadjie door van Dinsdag 25 AuguEtu3. £.

Slijpe.

BBiJ

TELEGRAMMEN.

Ibij

liandoexf, 24 Anj. (Part) Op d9beden gebonden veiiing run feinazaad, mengsel 11oüuggoeöoeng warden verkocht dertig païj&a vcor f 220 elk; hyariden twee pakjee voor f 125 elk; Snaonrrubra 7 pakjes voor f 125 elk.

besluit van 21 Augustus 1908 Ia gerekend van t Juli 19f8 ingetrokken de betrekking van nnndoer bü de drinkwatorlei 'ing te La wang (Pasoercean). CIVIEL DEPARTEMENT. Door den Directeur van Landbouw. den burgerlijken veeartsnnijkundigen dienst met den dienst in het ressort Celebes en onderhoorigheden, met standplaats Makafscr, de gouvercetaents veearts, ,T, II Ch. Vernieer, tijdelijk gedetacheerd in do residentie Bcsoeki, ter bestrijding de in dat gewest heerschende veeziekte. Ontslagen op verzoek, met ingang van 2 Oetobor 1308, eervol uit 'slanda dienst, de kantoorchef der 2de hlar.ee bij dan post- en telegraafdienst te Salatiga J, G. ter Linden. Besobhd tot tijdelijk ingenieur van den waterstaat, de civiel ingenieur K. F. Draijer, thans belast met de waarneming der betrekking vau jadjunct-houtrester der 2de klasse bij den dionnt vau het boschweznn. :

!

Bij dendienst derIn-en uitvoerrechten en-acefjnzen:

IDoortodenDit recteur van

ambtenaar der vierde klasse, de ambtenaar va.i verlof torugverwaclit B L. Agcrbeek, laautelijk verificateur der 3do klasse hij voormelde middelenen f-nambtenaar der vijfde klasse bij voormelden dienst F, A. vau

Ginkel.

en

Onderwijs, Eeredienst Nijverheid.

Door den Directeur van Onderwijs, Ecredienet en Nijverheid. 1 Bel»st: met de waarneming der betrekking van hulp■onderwijierea en tijdelijk geplaatst aan de 2do meisjes-

te Semarang mejuffrouw K. J. Havorbult; van school ■verlof uit Europa teruggekeerd, laatstelijk onderwijzeres

■
Bij

lstn klasse.

den

Burgerlijken Genceskundigen

tToEOELATEJi:

Dienst.

tot uitoefening der artsenijbereidkunst 's apotheker in Xederlandseb-Indie M. Oh. Koks. 'oor don Hoofd Inspecteur dei* Spoorwegdiensten en van

het Stoomwczen chef van den dienst der Staats-

spoorwegen op Java. Bij de Exploitatie van S.S. op Java. Ontslagen: eervol wegens uit zijne betrekking

3

lo commies 'ronekhorst.

üiokta voor den stations dienst J A. Th. van

Ükmilïid: tot commies voor den slationsdienat F. A. op wachtgeld laatstelijk dio boeking bekleed hebbende.

*oordhoorn ambtenaar .

enz.

Schutterijen Bij het Korps Barisan te Bangkalan: t0 t jaie,, luitenant, de 2de luitenant Kaden

IBvokdekd: avlp

Jö'snn: tot 2den luitenant, de fonrier Raden Pan-

JWjatmodjo MILITAIR DEPARTEMENT. wegens langdurigcn dienst een jaar verlof aa r Europa aan den generaal- majoor der artillerie O. B va» Paaien. J'

I'RKieend:

UTTIT1I1T

Til?l>IDTPU171ÖT

Kinaveiling.

Amerika en Anstrallê. New York,'?2l Aug. (ll.O.) Amerikaaneche bladen besooonweu de «nes;drlft der Attftraliêra in hst wc'kora »en de Jünmfcaaneoha vloot een teeken rist AaitrnU-5 moer vaa Amerika dan van Engelar.d verwaoht. Enkele bladen waarschuwen er de regeariug voor eioh niet in t»» Jaitm met esn even tueele twist tustjeben Engeland en JapaD, waarbij de integriteit van Australië betrokken zou kaneen zijn. Abdoel Azzis geslagen. Lon der, 21 Au f. (RO.) Officieel b» richt Reuter te TeDger öraadlooa dat Ab-Joal Azzis' voorheoda nabij MarEkosj deer Moeiay Hafid verelagcn is. Uit zeer vertrouwbere bron woxdt berloht dat het gjb>jeld loger van Abdoel Aula volkomen verslagen ia ea ïa verwartiag vluchtte. Abdoul Azda zelf zou of gevangen genomen zijn of i aar het franaoha baicttlngsgebled zijn uitgeweken. Berirjn, 23 Aug. (Ostasiat-Lloyd.). Abdoel Azzla ttrijdt met efwiaselenrt saooea tegen de etammen om Marakesj. (Later). Abdoel Aecla la volkomen verslagen. Onbevestigd Is het gerucht dat hij gevangen genomen ie. De fransohe pers raadt aan In loyale verstandhouding te komen met Moalay Haffd en teiuitrekking der fransohe troepen.

Londen, 23 Au f. (R.0.). Bevestigd wordt het bericht van Abdoel Aiiis'nederlaag waarbij tija leger zware verliezen geleden heeft. Het werd In den nacht van den 20en Augustus verrassing overvallen. De meeste troepen Hepen over naar het leger van Moelay Hafid. Abdoel Aziis Is caar Settat ontkomen in het frnnsche gebied. Vergezeld van drie ministers is hij naar Casablanoa doorgereisd. Men gelooft dat by voornemens Is naar Oamasons te gaan om terug te keeren wanneer de omstandigheden gunstiger fijn. Ziju engeleobe lijfarts en de engelsohe cavalerie lnstruotour ontkwamen en zijn te Casablanoa aangekomen. De zaak van Abdoel Azzla echijnt thana voor goed verloren. Wat zal Faankrijk nu doen ? Toch gehoor geven aan de waarschuwende stem van den pocialist Jaurès ons met Abdoel Azzis te breken! Volgens ons telegram uit Berlijn raadt de pers dit reeds aan. De Tempt misschien ook, die lasterde dat do socialistische leider zich in verbinding had gesteld met Moelay Hafid ? Door de bezetting van Azen)mur door de franscbe troepen was tegen Moelay Hafid partij getrokken. Deze kortzichtige politics zal zich thans wel wreken en de gebeur tenissen geven Jaurès gelijk die de regeering heftig acnviel over den stand van zaken in Marokko en vroeg, wie eigenlek regeert, daar generaal d'Amade Azemmoer durfde binnentrekken zonder de regeering te raadplegen. Hij betoogde verder, dat het Eooclzakelijk is de troepen terug te zenden. In Duitschland schijnt men toch wel verder gezien te hebben. Reeds voor een maand heeft het duitsch marokkaansohe comité aan den minister van buitenlandsche zaken, een brief gericht, waarin 't de duitsebe regeering verzoekt, met de betrokken mogendheden onderhandelingen te openen ten einde te verkrijgen, dat Moeley Hafid als de wettige sultan van Marokko wordt erkend en er een einde koene aan aïle buitenlanJecbe inmenging in Marokko. Het optreden, zegt de brief kan blecbts opgevat worden als een daad van vriendschap, tegenover welke mogendheid dan ook. Ze is zelfs bedoeld als een middel om, met behulp van andere mogendheden, Frankrijk van een grooten last te ontheffen. De fransche diplomatie schijnt in Marokko een even groote nederlaag te zullen leiden, als thans Abdoel Azzis is te beurt gevallen.

Macedonië. St. Petersburg, 21 Ang. (R.0.). Den ra«slsohen f endarmerle officieren in Macedonië, thans caet verlof, la verlenging van dit verlof veilesnf, mzt hoi cog optas vermoedelijk spoedige terupreepicr.

Parijs New York Draadloos. 21 Aug. (RO). Den Amerikaan Deforreet la door de franeohe regeering vargunning verleend tot oprichting van een station voor drsadiooie op dec Eiffcltoron voor de draadlooze verbinding van Parijs met New York. Da ondernemer haeft allo vertroc-.is In het welslagen van lijn poging. Nederland en Venezuela. 's-Graïorhsfff, 23 Aug. (Part). D& regeering heeft bjj da venezolnansoh» r*» >erltig aangedrongen op de onmiddellijke uitrekking van da deorcton van 14 Mei. 1.1. I'arijß,

De wraakneming van president Gastro, neergelegd in de bedoelde decreten van 14 Mei en bedoeld als represaille tegen het te Willemstad in quarantaine stellen van etn venezolaanseb. schip,

komende van bet door pest besmette Gnaüta,ko;ïit in hoofdzaak hierop neer: De veaezolaansche produeten voor het buitenland bestemd, of de goederen van het buitenland voor Venezuela bestemd mogen ia niet meer worden overgescheept. De curavacsebe kleiner» schepen mogen de Venezolaan Bene havens in het werkgeheel niet meer aandoen. De lieden mogen in de havens aan de vecezolaansche kust op de velschillende booten geen ejouwerswerk verrichten. Dit zijn krasse maatregelen, maar bij de juiste beoordeeling van het acuut geworden conflict met president Gastro, moet men niet uit bet oog verliezen dat de nederlandsche minister-resident De Reus door zijn buitengewoon tactloos optreden, het proces verhaast en de breuk welhaast onherstelbaar gemaakt heeft. Wij zijn bet dan ook geheel eens met de ondcrvelgende beschouwingen van de A'. Arnh. CL, dat de heer De Rena door zich in het openbaar uit te laten als hij in het blaadje Hou en 'frou deed, over het hoofd van den staat waarbij hij geaccrediteerd was, zich inderdaad onmogelijk gemaakt heeft om als viiendecbappeiqke bemidelaar te dienen In de betrekkingen tnssehen beide landen. In antwoord op een Interpellatie In de eerste kamer beeft de minister van buitenlandsche zaken, verklaard dat er een „misverstand van persoonlijken aard" is ontstaan tnssehen den minister resident te Oaraeas, „in wiens beleid de regeering voortgaat hot volste vertrouwen te stellen" en de venezolaanßche regeering. Wij hopen hartelijk, dat dit „misverstand" ui worden bijgelegd. Doch mocht dit niet het geval z ijn, dan vertrouwen wij van de wijdheid der re»

veering, dat zij niet om de nationale eer te handharen, voorbij tal zien wat het welbegrepen belang dei lande, bij name dat van de kolonie Curaeao, eieoht. Het wil one voorkomen, zoo schreef hetzelfde blad, dat de thans te volgen weg vrijwel is aangawezen. Wat de diplomatie bedorven heeft, moet de diplomatie weer goed maken. Van handhaving van den heer De Reus kan natuurlijk geen sprake zijn. Welke verdiensten bij overigens moge be zitten, te Caracaa heeft bij zich onmogelijk gemaakt.

De Lucht in.

BerlijD, 23 Aaf. {Ostasiat. Lloyd) De kroonprins Is met een militaire ballon omhoof gestegen.

.Minister Lloyd Cfeorge In Dnitsohland De engelsehe minister Lloyd George heeft sloh met den minister van blnnenlandsche zaken, Von Bethmann Hollwejr, sleehts onderbonden over het arbeiders pensioen systeem en de vlootkweetle onaangeroerd gelaten. Hij Is weder naar Londen vertrokken. Marokko. Moelsy Hafid een roijnMarokko beeft In wftgevjrg afgekondigd overeenkomstig de wecsohfcn ven Dultschlead.

In

flflT Nienwe

Bataviaasch Nieuwsblad

ontvangen ds nog <ïezo maand te verschijnen nnm-

ners GRATIS. Ook, tegen toezending van f I.—, ontvangen zQ Vehapelory, Onder de OajaJcs, met platen en kaartan en tegen toezending van 15 cent MaltaHuil,

Vorstenschool.

DE

ADMINISTRATIE.

ADVERTENTIËN. fjehuwd:

H. J. BEOH en E. E. DE TYBSONSK die, ook nameca hunne wederzijdeche ouders, hartelijk dank zeggen voor de welgemeende belangstilling bij hnn huwelijk ondervonden. Weltevreden, 24 Augustus 1908. 8r6 B r 66 «*

Geboren:

CHARLE3 THEODOOR zoon van: P. J. A. MAITIMO en A. J. A. MAITIMO —Kodwenberg.

Brebep, 21 Augustus 1908.

6W3

ne

Heer en Mevrouw VAN SILFHOCT— Deibel berichten de geboorte v»n ecu zoon. Mr-Comelis, 22 Augustus 1808. 6538

lieden overleed alhier de Heer J. J. DE WEIJER, ■■ in leven gepens. hoofdonderwijzer. In den ouderdom van 86 jaar. Namens de familie, I. L. DE WEIJER. JPekalongan, 19 Augustus ISOS. 6554 •

_

Tandarts

V. A. FETKOVÏÖ

.

,

••

2e huis v. d. WILLEMS KERK

telefoon

ItSH.

in.

v. 8 —12,

n. m. 'WJ

c

613

Dagelijks fe consulteeren v.

—

H

HEDENAVOND PRECIES O UUR vet

k
3WO. X— 287

STAATS- E RECHTSWETENSCHAPPEN. «.

MOLFF

6517

•&

Co.,

Xoorrtwfjk.

Belangrij fee "HSB fÊÜT Boekenveilingr van de uitgebreide bibliotheek toebehoorende aan den HoogEi: Gestr. Heer Mr. t>. J. ï.t«»H»HJ, Oud-Ltd l/a. Kaart v«n Ned. indië, en bevattende o. a. de volgende rubrieken: Staats- en Rechtswetenschappen. Taal-, Land- en VolkeakiiT.de van N. O. I. Algemeene en Vaderlandsche Geschiedenis en Aardtijkckundc. Natuur- en natuurkundige Wetenschappen.

GodßÜienst en Wijsbegeerte. Kunet- en Praèbtwerken, Muziek en tooneel. Taal- en Letterkurde. op Maandag 24, Dinsdag 25 en Woensdag 26 Augustus 1908 des avonds te 3 uur precies in

de filiale der firma <X£~

G. KBLFF & Co.. Noordwijk Wsltifreden. Wij belasten en» yrutls met bet waarne-

men va» commissies. ■#& ' Catalogus op aanvraag gratis en franco ver-

krijgbaar.

G. KOLFP

&

van ZEd's. netten en goed onderhouden Inboedel. al«: Tafels met en zonder marmer. Wip en Zitstoelen, Hoedenkapstok.

ROTTAN AMEUBLEMENTEN.

Karpet Portière, StaUegordrjnen.

Zilverkast, Ëalonsplegel, Vazen.

Schilderijen w. o. op ezel. Muurborden. Hang- Leg Dispens en Glazen kasten.

Spiegelka&t, Bcbut«el, Beeld op zuil. Kleerbak, Diran, Vullünnenklst. Ete*>B n„ Theetafels, l.ooper. Glum-, JPorceletn- en Pleetwerk.

Waschtafels met en zonder marmer. IJzeren tweepersoons en Kinderledikanten. Bureau rainistre, Boekenkast. Kantoorstoel, Boekenrak.

Pullen en Planten in tonnetjes reet koperfceßlair, Babybox, Orees, Rak met Wapens. Uüstekecde Damesfiets (Rover). id. Heerenfiets (Hartford). Goedang en Borderakken ENZ. KNZ. Palmen in tonnen, en Depoksche potten. Voorla: 6558 TWEE MOOIE GEITEN (ras Rbinccerut). KijkaopPd: Woensjag 26 deier van s—B nnr.

TASJDJOXO KAUAXa.

Groote Boekenveilingf zullen worden

WIITKEI.MAATSCHAPPU "EIGEN HULP".

Tocbideur, Chassinetten, IJskan.

6908 Co, Noordwijk—Weltevreden.

Nog zal a. s. Maandag worden 'utkocht: op bavenetaande «endutie van Nederl. Indië 1816 —1896, Staatsblad 1 Foman en Officieels editie, geb. in ï6 dln. G. KOLFF & Co.

Mar MORGEM, CIH *OAG 25 AUGUSTUS

ahonné» van het

op DONDERDAG, S? AUGUSTUS 19C8, ten huize van den WelEdelg. Heer J. E. BLniVER, Kebon üailjie No. ZO, door de

Na

9

*«

VENDT7TXE WEGENS VEBTBJBX:

in den onderdom van 21 jaar. Namens de familie A. Tb. MANUSAMA. Batavia. 21 Augustus 19T& 6562 een langdurig lijden overleed gisteren middag In den ouderdom van ruim 70 jaren onze geliefde echtgenoote, moeder, bebuwdmoeder en zuster Mevrouw J. AGERBEEK geb. Brakdon. B. L. AGERBRfcK en familie. 6498 Weltevreden, 21 Augustus 1908. dank aan allen, die deelneming hebben Hartelijk betoond In het door ons geleden smartelijk verlies B. L. AGERBEEK en familie. 6542 ifAMHHMTLItiIA O. Mijn hartelijken dank aan Dr. BYPKENS BROUWERS en Mevr. H. HEBSEL- Fasse voor de kundige hulp en bijstand en voor de zorgvuldige ver pleging na de btvalling mijner echtpPDOote verleend. R. >ARLE PURVIB. 65*3

gezegende Omstandigheden

De f emalln van den oostei rijktciitu troocsopvolger is In bljjde verwachting-. Stolypin in Ongenade? Uit St. Petersburg kcmen geruohten, dat minister Sto!ypin gedemissioneerd zal worden ter zake van zijn poging om de Doema te dcgicdeercn tot een raadgevend college. De Vlootkwestie. Londen, 23 Aug. (R.O) De London Observer verzekert dat de regeering, ten tinde de jaarlijksobe wedij vering tnseohen Doltachland en Engeland te vermijden, tot overeenstemming is gekomen omtrent da noodzakelijkheid om een vlootprogram voor vier jaartot 1911 te handhaver, als wacneer men hoopt dat Daltsohland !n staat zal zijn de mogelijkheid eeier maritieme entente te overwegen Zulk een program zal voorzien in den bouw van dertig Mshepen van het Dread -nought of Indomitable «ype. De kosten zullen 60 millioen p.e. meer bedragen dan op de huidige bagrcoüngen la uitgetrokken. Het kabinet is nog niet besloten langs welken weg de bor-oo iig.-ia gtlden te vinden. Milner’s politiek Pretoria, 23 Aug. (R.0.). De premier Lonis Botha, aprekende In den wetgeretden taod, verklaarde h«t bestuur van lord Mllaer da ongelukkigste gebeurtenis, dlo ooit in Transvaal heeft plaats gehad. De verdeeling van de ca den oorlog door Engtiat d aan Transvaal geschonden 3 mllHoen p.a. was het ellendigste Isoldent geweest in de ganscbe geschiedenis van bet land. Draadlooze Telefonie. NewYorfp, 23 Ang. (R.0.) Dafcrrest is bier bezig met den bouw van eau toren van 680 voet hoogte voor bet amerlkaansoha eindstation voor de dreadlooie telefonie (ciet telegrafie) met Parijs.

**

overleed te Pekalongan: Gisteravond HEIN FREDERIK MANUSAMA

1308

Do publieke verkoop van de koffie-ondernetnins TANfJONG KARANG, gelecren !n de resiJentte Lampongscbe Districten, is VITtJMSSTÊSMjD tot den 26sten AngMtns IOOS. Ir lichtingen t<s bekomei. bij de heeren GOELPT & COWAN te Batavia en bij den heer A. W.' MADHIE ta Telok Betorsg. 6520

Een

MUSKIETEN, WANDLUIZEN, WITTE MIEREN, WITTE LUIZEN op PLANTEN, MEN

BOBEN eu HONDENSCHURFT, ONGEDIERTE of HUIDZIEKTE bij PLUIMVEE, PAARDEH KOEIEN en SCHAPEN en ter bestrijding van Luis, Tokko en Red Spider InTHESTUINSNe» BIBITAANPLANTINGEN

is

KOSNK «Sr Co. Gang J'asbcr-Haroe, doop het

3ROOT VENDU- EN VERHUURKANTOOR VAN ST.IJFE & CO.

van ZEds. keurigen laboedel. Uitmuntende Plano van Blttthner. &HE* Zie speciftcstio van Zaterdag.

KUkaroud:

Hedeu.

6560

VjÉiültüTLß

Woentdag tf« Augustus 190S le.u huize van den Weii.clG. Heer J. E. SI AT HÉ RON, Gang PetjenoDßari, door het .*.

GROOT VENDU- EN VERIIUURKANTOOE VAN SLÏJPE & Co.

van renen rellen lichtjffxhaprden Inboedel. Marmeren tafels en knapen. Wip en zitstoelen. Kleêr, Dispens en Glazenkasten. IJzeren twee eenpers. en Kioderledikanten. Hoedenkapttok. Tocbtdeur. Schilderijen Medicijnkast. Buffet. UIIBCHUIPHARE EETTAFEL. TOILET met MARMER. 4*la*- en JPoreelclnwerk, KinderstoeWjes. Vierkante tafels. Dcelemankar. 6561 Palmen en Cbevelures in Depokpntten. Te bezichtigen op den echteed der vnndntie. ,

P£NSiON ler overname: SïdJtïïïf&KlSSSS tor overname, aangpbo
Ho Flies Hoi e.

Per fleschje: f I-, gallon: f 10.—, Wrjnflesob: ff 250, Spuit: ff 2.50, tegen rembours plns ver diugskosten.

TOKO VAN VLIET, Weltevreden.

74*

Henen,

LEERLINGEN GYMNASIUM

&

KON. WILHELMINA-SCHOOL.!

Ontvangen:

Dr. M. G. DE BOER. Leerboek der Alg. Geschiedenis, Ie deel / 1.60 FEE«BTRA. De gronden dei staatsinrichting van Nederland «1.60 ROORDA. Engelpche Spraakkucat voor Bchoolgebruik. Deel I «1.60 KNOEST NOLEN,Duitsch Woordenboek. 2.40 KRETJKMfcTPracthchooekboudendeell. 1.90 G. KOLFF Co.. Koordwijk-Weltevreden. &

«

«

&

'ÏÏGHÏUI De

bij den WelEdg. Heer

olifoilbaar Middel

tegens

AUTO- «a RIJWIELBABOEN.

GOEDKOOPSTE- en de BEITI

Bteeds In voorraad de meest aANaBABBMAIII Vraagt pramen aam AUTO- en RIJWIELHANDEL, MV N. V. „HET CENTRUM" WeKevre*».

Voor fijnproevers. Wij ontvingen onderstaande fijne Wij» e* op de respectievelijke kasteelen gebotteld: Cheuu. Vlonton «rArtnallharq, 1908 per J/i fl. per Wet a !2'/i-/'2.25. /2«J.— Ui «-na. Branaira «nern, 1901 p<sr

>/i fl- P«?r

kist è

12Vi«

f 2.?5. f 32.Chean. I ;.fite, 1001 per Vi f!- per kist a Wh. ƒ40./3.50. Cheaa. Tlonton KotfiKlilld, 1887 per Vi fl. per kittt a ltffc. ƒ52./•t.öO. Yqnem. Cheaa. 1894 per Vi f!- per kist a 12-/i-869

ƒ4.

ƒ46.-

— .

Wijnhandel A. VAN DER PLAS

&

Co., Batavia

\

TWEEDE BLAD

UAASCH NIEUWSBLAD. MAANDAG 24 AUGUSTUS 1908, No. 220. Uitgeven G KOLFF * Co., Tel. No. 1019. INGEZONDEN.

WAAKZAAMHEID DER RECHERCHE-

AMBTENAREN. De schrijver van het bericht „Waakzaamheid der recherche-ambtenaren" voorkomende in nw blad van 21 dezer, ia wel zoo goed de recherche ambtenaren te Tand jong Priok er een verwijt van te maken dat het mogelijk is dat eenige koelie's in )hun z.g. schafttijd nn en dan dobbelen en daartoe een der hangars, in bedoeld geval hangar F., tot hun speelplaats kiezen. Gaarne zon ik nw berichtever willen vragen of hij ooit een hangar te Tanjong-Priok heeft gezien, of bij zich volkomen een begrip kan vormen van den toestand waarin het inwendige van zoo'n hangar verkeert een toestand, waarin iedere bergplaats moet verkeeren wanneer «r duizenden colli's in opgeborgen zijn, zoo ja dan zal hij bij eenig nadenken tot de overtuiging moeten komen dat het totaal onmogelijk en tevens onverantwoordelijk is het kleine aantal ambtenaren wat doorgaans of liever gezegd altijd in zoo'n hangar, overstelpt met werk, werkzaam is, verantwoordelijk te stellen voor eventneele on gerechtig heden e.g. dobbelpartijen die er nn en dan vol gens berichtgever mochten plaats hebben. Wanneer berichtgever, wat ik veronderstel, totaal niet in staat Is tot het vellen van een oordeel, zoonoo dig ik hem beleefd uit zich eerst persoonlijk te komen overtuigen te Tandjong Priok en eerst dan, doch niet voor dien tijd, bedoelde ambtenaren te beoordeelen. X.

f

Oost ea West, aaa de plaatselijke ambtenaren, en aan het gemeentebestuur voor het afstaan van het terrein. De resident verklaarde ten slotte de Passar Gamblr voor geopend en noodigde den gasten uit een rondgang op het terrein te maken. Een luide knal zette aan dit slot klem bij. Toen volgde de ommegang: Gearmd schaarden de hooge gasten zich in gelid en als een lange slang schoof de stoet over bet Passar Gamblrterrein. De belangstelling in het illustere gezelsohap was veel minder dan wij verwacht hadden. Of hielden beBohroomheid en ontzag het publiek terug* In Europa gaat het bij zulka gelegenheden heel anders; dan moet de sterk opdringende menigte met geweld op een afstand gehouden worden. De rondgang op het eigenlijke Passarterrein gaf in vele opzichten den indruk, dat wij ons op een kermis bevonden. De lange étalages van speelgoed en kramerijen, grootendeels toebehoorende aan Ghineezen, waaraan meestal een werpspel of „jen de poule" verbonden is, ziet men op onze kermis sen overal. Tentjes, beschilderd met allerlei monsters en Inhoudende wat krokodillen en slangen, ver versebiogskramen, waarin goedkoop snoepgoed en stroop den boventoon voeren, étalages van gouden en zilveren sieraden, draaimolens, een doolhof, zelfs een tent met eenige rumoerige acrobaten er voor; sij ontbraken hier niet. Alleen de overvloed van sarongs en vlechtwerk en de vruchten—etalages zijn iets heel bijzonders. En dan die banjir van bioscopen! Wij telden er acht nl. the Cinema Theatre; the Batavia Physiograph; Glne Lu men; Denny's Entertainment; the Flying Biosoope; TheChromo, King of Biosoopes; dat zal hfj nu moeten bewrj zen 1 de Centraal Bioscoop, en de Royal Optigrapb, alweer een koning maar het kan heel goed zrjnf dat wtj er een overgeslagen hebben. Nu is het waar: de Bataviaan is een bioscoop-welluatelllag, maar zou hier niet „des Guten su viel" zijn f Hoe al die ondernemingen zaken moeten maken, Is ons een raadsel. Maar dit is zeker: op een hollandsche kermis is zooleta nooit vertooond. Zelfs opderotterdamsohe, een der grootste, zal men er hoogstens twee aantreffen. Int us-tenen wenschen wtj deze ondernemingen veel succes toe: het is een heel wat aardiger en beter amusement dan de onbeduidende kijkspelen, die op de kermis zooveel voorkomen. De hoeveelheid kains Is overweldigend groot I De meesten komen van Pekalongen, Palembang, Bogor, en Djokja, maar ook zijn er veel van Batavia,' In het bijzonder van Tanah Abang. Des te meer valt het op, dat. uien nergens» baadjea ziet; vergeefs zoohten wij naar een étalage van die kledingstukken en toch Is dit ds andere helft van de inlandsche kleeding. Het vlechtwerk is het tweede meest voorkomende artikel, doch dit treft men voornamelijk aan op het ten! oonstellin gs terrein. Als een inlander een sarong en een baadje aan heeft, en hij heeft een toedong op en is in het bezit van zijn bakoels, dan Is hij vrijwel ingespannen. Dan komen het eerst in aanmerking de sieraden, voor de dames. Ook die zijn rijkelijk aanwezig, in zilver en in goud en in nikkel, vooral uit Bogor en van Pontianak. En dan zorgt Hadjl Oesman van Tanah Abang voor sloffen, muilen, gordels enz. Vruchten tentoonstellingen zijn er drie. De voornaamste Is die van de Vereeniging «Ooftteelt", vlak bij de poort Zuidzijde. Dank zij de bemoeiingen van het Ijverig bestuur is hier een kenr van fruit bijeengebracht De prijzen zijn hoog, maar de vruchten zijn het waard: het zrjn zonder ondecsobeid prachtexemplaren, en velen hebben een v°rrc reis gemaakt. Djeroeks tjina kondeh van 12'/, et., mangga wangi van 22'/, et., (bengala wangl 34 et!), delima's van 12ct.,djeroek Garoet van 12 et., d jamboe bol van 7 et.... dat zijn hooge prijzen, maar de kenners worden daardoor niet afgeschrikt Er werd flink verkocht Zoo zagen wrj een heel gewoon mensen een partijtje van 10 mangga's meenemen, dat hem f 3.40 kostte! Men zij er op bedacht, dat deze expositie uitgaat van de afdeeling Batavia van de vereeniging „Oofteelt", en dat leden een rabat van 10 pet. genieten. Curiositeiten in deze etalage zijn een reusachtige nangka bloelang van f 3.75, en een collectie van klappa poan (30 et. per stnk); deze klapper bezit de eigenaardigheid, dat het vruchtvleeseh vaa nature los zit en vermengd is met het vruchtwater; dit smakelijk produkt, waartoe de klap* per speciaal geteeld kan worden, wordt vooral gebruikt voor tjlen tjao. T»e tweede vruchtenexpositie ziet men in de twee étalages van de Java Cold Storage, waar mooie australische vruchten (appels, peren, drniven, en pruimen) te zien zijn naast allerlei etenswaren en dranken, die voor een deel middels groote blokken —

—

—

DE PASSAR GAMBIR. Tegen negen-nar vulde de groote pondok zich geleidelijk, door een onafgebroken stroom van gasten, waaronder vele autoriteiten, uit den ambtenaarastand, zoo civielen als militairen, en uit de wereld der particulieren, allen vergezeld van hun dames. Om negen uur precies versoheen de resident, in gezelschap van zijn eohtgenoote en dochter. Maar het duurde nog ruim een kwartier, voordat de wederzijdsohe begroetingen waren afgeloopen, en in dien tfJJ reden de rrjtui gen en auto's voortdurend af en aan. Onder de vele personen van aanzien merkten mfl op: den vlce president van den raad van Indië, den legercommandant, den president van de Javasohe Bank, verscheidene directeuren van departementen (o.a. dien van blnnenlandscb bestuur en dien van onderwijs), den Patin en andere inlandsohe hoofden on hoofden van vreemde oosterlingen, en verscheidene chefs van handelshuizen. Opvallend was he* groot aantal officieren van de zee- en landmacht. 'Een deftig gezelschap, dat zioh daar in de ruime, fcreede, net gemeubelde en vrij aardig versierde pondok geïsoleerd had, en zich in een wijden kring opstelde, toen de resident voor een oogenblik de aandacht vroeg. Op den linkervleugel van dien kring zaten geharkt: de inlandsohe exposanten; tegenover hen stond, naast den resident, de patin. De resident heette de aanwezigen welkom op het tentoonstellingsterrein en sprak namens het comité zijn dank uit voor de groote opkomst. Die achtte hij een bewijs van de bereidwilligheid om het streven ta steunen, deze jaarmarkt zoo goed mogelijk te

doen

slagen.

Het betreft hier het steunen van een goede zaak wat zeker niet meer in den breede behoeft betoogd ta worden, wijl het reeds de derde jaarmarkt is, die hier geopend wordt. Ik zon dan ook dadelijk tot de opening der tentoonstelling kunnen overgaan, zei de resident, als er niet eenige wijzigingen waren gekomen, die toelichting behoeven. Voortaan zullen de werklieden, die bier —in de kampong Keradjinan werkzaam zijn, niet meer betaald worden. Men ziet daar den tangerangschen hoedenvleohter zijn hoeden maken, den wapensmid zijn staal smeden; dat is zeker heel interessant, maar het is zeer duur. Het Pasar Gambir comité heeft gemeend die kosten niet meer te mogen maken. De menschen die hier nu werkzaam zijn, zijn gekomen op eigen kosten en werken voor eigen risico. Wel ia gezegd, dat hierdoor de opkooper in de desa In plaats van de werkman geholpen wordt; maar na lange overweging, gelooft het comité toch, dat de artikelen, zij 't dan door handen van den "Pkooper, tooh verkocht zullen worden. Hier gaan dus handel en nijverheid samen. De patih werd hierna In de gelegenheid gesteld den exposanten In het maleisoh toe te spreken, waarna de resident dank bracht aan allen, die het comité hadden bijgestaan, In het bijzonder aan de damea voor de versiering van de looalen en étalages, aan *•■ haar Engelberts, aan da bestuursleden van —

—,

:

ijs fris oh gebonden worden. De temperatuur leek. ons In die kiosken lager dan daarbuiten. De derde expositie geeft Hadjl Ilias van Tanah Abang, die, opschoon op bescheidener schaal, toch flink voor den dag gekomen Is, op de wijze Tan,

„Ooftteelt."

Een eigenaardigheid zijn ook de exposities Tan hier gefabriceerde cigaretten. Wij sagen er nl. dl» van H. Raaceem Bey Limt, en die van Keshlshian, die zelfß goedeitziende oork— en gold-tipped cigarets maakt. De Togelententoonstelling Is niet Teel. Dernimte is nl. veel te klein; nn moeten de kooien op elkaar gestapeld worden, wat den aanblik van het geheel niet ten goede komt. Er zijn een dozijn hoendersoorten vertegenwoordigd en verder allerlei bekende vogels, als duiven, kakaties, lories, parkieten, glatike, manjars, priets, kepodacgs e.d. meer. Interessant zijn 3 vogels, die veel op elkaar gelijken en toch weer door kleur en grootte verschillen. Zij hebben hetzelfde onnoozele uiterlijk: een langen snavel, aan den wortel sterk behaard met lange naar vorenstaande haren: het zijn de moetoh, da teloen toempoh en de betoetoet. Heel veel meer dan het hier bovenaangegevena en een verzameling pottenbakkerewerk alt Pekalongan, Indramajoe, Tangerang, Plered, Depok ea Bantam, een fraaie collectie schelpen en zee gewassen, een verzameling van eigenaardige schilde» rijen van Toekang Plsoera van Kramat Loutar, en hier en daar wat kunstbloemen is er op dit gedeelte niet te zien. Des te meer Ia hier gedaan voor het algemeen vermaak. Wij spraken reed 9 de bioscopen, draaimolens enz. ook is er een komtdi Bangtawan. H?i aantal groots en kleine restaurants en verversohingskramen is er legio. Eén heeft er een automatische piano. In die inrichtingen triomfeerea het „Vatbier" en het „Petodjorjs". Verder zijn er werpspelen en loterijen, die 2 5 en et. voor de deelneming vragen, en toch heel aar1 dige prijten bevatten b.v. wekkers. In sommige van het viertal „natuurkundige musea'* ziet men heel merkwaardige dieren bijv. smaragdgroene slangen of teer zwarte, met oranjegele ringen; schelpdieren, met kreeftenpooten ea één schaar gewapend enz. En boven alles zweeft het s.s. Koningsplein, dat een aardig kijkje geeft op het terrein, als men er tenminste door hot Doolhof heen, in slagen kan om het te bereiken. Van het algemeens terrein komt de inlander voor 5 er. op het tentoonstellingsterrein; dit ligt dus geheel binnen zijn bereik. Ook hier is de hoeveelheid ikains overwegend groot. Ze komen uit Solo, Pekalongan, Palembang, Padang, enz. Er waren prachtstukken ,brj van f 125 en hooger. BtVlechtwerk Is Ingezonden doorTasikmaTaja, door Ma Le&ah van Tjlpoetat (Batavia), die tevens laat zien, boe de boeden gevlochten worden, door tal van vlcch*er6 u?t Indihiang, door Singaparna,door Toorop (Panamaboedet) en vele anderen. Gooden zilverwerken komen bier veel meer voorVooral Bnitenzorg munt uit door fijne bewerking van lepeltjes, speldjes>,b:roches, kettinkjes enz.o.a. Reüiim van Djembatan Merah. Uit Bangil kwam een verzameling nikkelen en verguld-nikkelen voor. werpen, In het bijzonder armbanden en sirihbakken. Verscheidene inzendingen van uit hoorn en speksteen vervaardigde voorwerpen trekken de aandacht o.c. dio van Andreas uit Soekaradja, van Nioeng uit Tjandjoer, van Ipong uit Lebak, waarbij mea tevens 4 man Ijverig bezig ziet om met groote ea kleine vijlen het hoorn te vervormen. Ook uit Fort de Koek ia ragfijn goud en zilverwerk gekomen, terwijl Boekarta uit Soemedang koper werk exposeert waaronder 2 bellen een curieus fffect maken. De meubelmakerij wordt, natuurlijk, door de Ohlneesen hoog gehouden: Sin Llong Bouw, Sla Hoa Goan, en Sien Seng Llong allen te Plntoe Besar, zijn uitstekend voor den dag gekomen. Vaa de eerste valt vooral op: een groote vogel, staande op een draak, en torsende een bijzonder mooie schaal van ohlneesoh porselein, in blauw en goud, het geheel omlijst door een overvloed van lofwerk, bloemen en dieren. De anderen exposeeren fraaie kasten en ameublementen. Zeer de aandacht trok de expositie vaa den beer Steuerwald, die afzonderlijk staat op bet middenterrein. Als men als vreemdeling de tent binnen komt, dan begrijpt mea niet In welk een zonderlinge omgeving men nu tereoht gekomen ia; het la net alsof de timmerman zich er toe gezet heeft om na eens zoo zonderling en grillig mogelijk voor den dag te komen. Maar als men verneemt, dat al deze prach* tig gevlamde stukken vervaardigd en ineengezet zrja alt deelen vaa den (tam en vaa de wortels van et*.

van

eersten dag iéér groot, de belangstelling levendig

en algemeen, zoowel voor het tentoonßtellinga ala voor het eigenlijke terrein. Het derde terrein, het sportterrein. Ia een uitetekende gedachte geweest. De mensohen zijn hier dol op voetbal; het spel heeft hier nog meer populariteit dan in Holland. Dien middag standen de mensohen om B.V.C. Hercules in tiendubbele rijen! Voorloopig zullen wij bet hierbij laten, om een volgend maal onze wandeling over bet tentoonstellingsterrein te hervattes. —

—

NEDERLANDSCH INDIE.

-

—

spanning!

En tussohen dat alles door ram ei rameiden de twee gamelangs er lustig op los en schetterde da kapel van de schutterij, achter het groote restaurant �an de Bat. Bierhal. Maar het was, gelukkig, bij lange niet hot onzalig pandemonium van onze hol. landsche kermis. En wat waren de kermisgasten blsr heerlijk rustig, correct en beschaafd in hun houding en optreden; dat moet wel de grootste verassing zijn voor leder, die bet kermisgedoe in Europa kent. Het aantal bezoekers was op dezen

(Vervolg van het Eerste Blad).

Audiëntie.

De hoofd-inspecteur der staatsspoorbeeft, zooals men weet, dezer dagen bet personeel der Weeterlijuen in de gelegenheid gesteld hem persoonlijk te spreken en zelf hun belangen en giieven bq hem voor te dragen, zooals op de Oosterlijnen reeds gebruikelijk was. Kaar men aau de Preangerbode meedeelt badden meer dan honderd employés zich daarvoor opgegeven, maar zou ongeveer de helft daarvan zijn overgehaald er maar van af te zien, o.a. de koelies vau hot station Baadoeng, die een periodieken vrijen dag hadden willen vragen. Nu werken zij 364 V» dag per jaar (een halve dag gaat er af voa» de lebarac), van 's morgens 5 tot rè avonds 7 uur, en dat vinden zy toon wel wat erg. De audiëntie duurde tot 'smiJiags 2 uur en toen hai de boofd inspecteur geheel alleen een zestig tal lieden aangehoord, eu zijn aanteekeningen van uun opmeriiïigtu gemaakt. Hij heelt ze vriendelijk te woord gestaan en ze op hun gemak gesteld, opdat ze „los" zoudon komen. Maar toch moeten er inlanders zijn geweest, die het niet verder konden brengen dan tot bainba...hamba. Wat niet wegneemt, dat de hoofd-inspecteur ongetwijfeld veel nieuws uit de onderste lagen van het personeel vernomen zal hebben. plndragiri". Ter aauvuiuug van ons telegram Ofctiee&eïi wq het volgende aau do Preangerbode: Ten veudusaatore te Bandoeng werd Zaterdag morgen ten verkoop aangeboden het e'rfpaoutsperceel .Indragin" in district Tjisondari, groot 4*4 */• bouws, waarvan beplant met Ledgcriana en Hybriden kina circa 231 bouws, terwijl bet perceel ook zeer geschikt geacht wordt voor de tneecoituur. Hot perceel werd verkocht voetstoots, met de bestaande kweekbedden en aanplant, de adminis trateura en opzieuerswoningen, koeliewoningeu, goedaugs en loodsen, droogiiutdting, Sirocoo, droogbakken en inventaris, braudkast, meubilair, gereedschappen, etc etc. Het land, dat een iaoge lijdensgeschiedenis achter den rug ueeft, waarvan de beer Zuur 26 jaren lang directeur is geweest, en waarin in den ioop —

we-jta

—

dier jaren héél wat kapitaal is guatoken heeft, hoewel er van de zijde der plastars voor den verkoop nog al belangstelling bestond, niet mecer dan f 17100 kunnen opbrengen. Kooper was du heer üdo van Vioten, van „Pasir Nangka", aan wiens onderneming „Sperata" „lodragiri" grenst, en voor wien de 200 bouwa gesohikt voor thee, dus wel eenige waarde uitmaakten. De kina telde natuurlijk onder de huidige omstandigheden niet mee. Het eerste siachtoffier van de lage unit, „Indiagiri' ? Is eik geval droegen de lage kina-prijzen van de laatste tijden mede bij tot dezen val. De Pleizierirein. Men bOüjijft aan de Pteanger bode Voor de feestgangers voor Batavia met de koninginnedagen worden -jet-n afzonderlijke treinen ingelegd. Het üijii de gewone personentreinen, dia vuur deze getcguibeid worden omgezet in pleUiertreinen tegen half geld. Het publiea. van Baodoeng mag de spoordircciie erkentelijk wezen, dat het nu goedkoop ook een* iels andere zien kan. Alleen ia —

:

te vreezen,

dat do personentrein, die immers gewoon-

lijk reeds vol Ib, geen plaats zai bevatten voor de extra reizigers. Wanneer men reeds den 30n de gelegenheid gaf met een afzonderlijk daarvoor gedrukt of van een bizomler merk voorzien kaartje de reis te aanvaarden, cu den In Septsoibtr met alle treinen de terugreis te doen zouden publiek en spoor beter gebaat zijn. Want als de toeloop nu eens erg groot ia en ia üg*c eene treiu geen plaats genoeg is 1

De manoeuvres.—Uit Salatiga schrijft Men dd. 19 dezer aan de Loe: Maandag 17 dezur namen de manoeuvres een aanvang. De noordpartij had de bruggen over de Toeutang-rivier weder hersteld en iro* nu langs den grooten weg naar Öalatiga en Bojjiali. De zuid-pailij had iannuaeld uericnt ontvangen dat een bataljon infanterie ter veratericing zien te Tengaran bevond, zoodat oesloton werd aidaareen Btciiug in te nemen. De noord-partij rukte thans voorwaarts en haar cavalerie wist een zeer belangrijk punt voor haar tege&partij op ue reciiterilanK der stelling Dompjong, voorloopig te bezetten, terwijl een bataljon infanterie haar upoedig aliosite en uier in stelling kwam. Deze werd nu voor Ue tegenpartij onnouubaar, daar van dit hoog gelegen pnnt door de inmiddels aangekomen artillerie de geheele stelling der tegenpartij beschoten zou kunnen worden en de mogelijkheid van een tweede steliiug achter Tengaran in te nemen was uitgesloten. En biermede waren de oefeningen atgeloopen en werd naar de bivaks teruggekeerd. Vooral op 17 en 18 Augustus waren veel troepen alhier geconeentreerd, zooveel zelfs dat particuliere woningen ingehuurd moesten worden om hen een behoorlijk onderdak te geven. Overigens werden

bivaks betrokken te Ngadi Poerwo, Tengaran. Sroewen en Ampel. Vooral op de laatste plaat» hadden de daar gelegerde troepen geen klagen, daar de heer D. alle mogelijke moeite deed om het hen zoo aangenaam mogelijk te maken. Op de meeste plaatsen werden woningen ingehuurd om de menschen onder dak te brengen, tav* wijl op andere plaatsen van passerloodsen werd gebruik gemaakt. De verpleging der troepen geschiedde van 'alatlga en Soerakarta uit, door het opvoeren van vivrea, terwijl enkele artikelen plaatselijk werden aangekocht Eea parc-vaccinogine en imtituur Patteut voorMidden Java. Dezer dagen heeft zich het geval voorgedaan dat een javaansch meisje, den 2;n dezer te Ambarawa door een dollen hoed gebeten, eerst den Ben d. a. v. naar Batavia werd gezonden, zoodat de patiënt pas een voüa week na gebeten te zijn in het instituut-Pasteur kon worden opgenomen; zooals men weet kan onder bepaalde omstandigheden zulk een tijdsverloop van een volle week doodelijk zijn voor den patiënt. Deze vertraging Is, blijkens bet daaromtrent in ons blad over en weer meegedeelde, ontstaan doordat, le, de paardennarts te Banjoe biroe weigerde het oadaver van den dollen hond te onderzoeken en, 2e, de veearts te Semarang niet ter plaatse was toon hut hondencadaver te Semarang arriveerde. De militaire paardenarts te Banjoe biroe, die wél bevoegd maarniet verplicht was hulp te verleenen, weigerde om verschillende redenen, den hond te onderzoeken; hij had een woed aan den vinger, zon dus bloot staan aan infectie en zon, als hij, geïnfecteerd zijnde, zelf naar Batavia moest gaan, geenerlei vergoeding uit *è lands kas ontvangen voor de reis naar, en het verblijf te Batavia, Men mag van een ambtenaar niet eisohen dat hij zich aau infectie blootstelt ala daarvoor inderdaad ernstig gevaar bestaat; in gewone omstandigheden echter moet men er hier ia Indië op knnnen rekenen dat men bij de gouvernementsambtenaren in oogenblikken van gevaar alle hulp vindt welke zij bij machte zijn te verleenen; in een kolonie met gebrekkige gemeenschapsmiddelen en een zeer verspreid levende bevolking heeft de gouvernementsambtenaar in sommige opzichten eene verderstrekkende roeping dan die van den ambtenaar in een europeeschen staat. De gebrekkige verkeersmiddelen zijn intusschen oorzaak dat het nut van centrale instel logen ten deele verloren gaat om welke redenen diensten ala die van het pare vaccinogéne en het institnnt Pasteur gedecentraliseerd benoorden te worden. Bd het uitbreken van pokkenepidemieën ver van Batavia duurt het verscheidene dagen eer de behandelende geneesheer een extra voor raad lymphe uit het Batavia'sche instituut kan ontvangen; buitendien kan, meenen wij, na verloop van een aantal dagen de lymphe haar bruikbaarheid verliezen Ware 't derhalve niet beter, den dienst van het pare vaccinogène te decentraiiseeren door filialen op te richten in Midden- en Oost-Java, bijvoorbeeld te Magelang? Zulk een filiale zou onder bet beheer moeten worden gesteld van een der geneesheeren ter plaatse en aan de filiale zou verbonden kunnen worden een Pasteur inrichting op kleine ecbaal Natuurlijk zijn met deze decentralisatie eenige uitgaven gemoeid, maar deze zullen, dunkt ons, goed besteed zijn zegt de Loe. Uit de Javaansche wereld.—Men schrijft aan de Loe.: Men zou zoo denken dat, nu vanregeeringswege de gelegendheid is geopend geld op te nemen, de inlander zich langzamerhand uit de handen der woekeraars zal weten te; redden. Maar dan rekent men buiten den waard, i.c. de verregaande onverschilligheid van den Javaan. 'n Enkel zeer gewoon voorbeeld. Er woont hier te Semarang een Chinees die over een kapnaaitja van f 500 beschikt. Aan verkoopers van eetwaren en drauken leent hij bedragen van (la f 2, onder de in zijn oog zeer billijke bepaling, dat hem eiken dag 1 pot. rente wordt uitgekeerd. Wat hier opvalt, is vooreerst de ellendige laksheid van den klein handelaar die geen kans ziet een bedrijfskapitaal van f 1 te verdienen, of liever uit te sparen, en dan het taaie geduld van den Chinees die lederen dag zelf zijn klanten opzoekt en zijn winst cent voor cent binnenhaalt. Liever -Jar op billijke voorwaarden geld te vragen aan de Bank, zoekt men dus hulp bij den woekeraar. Wel, men heeft geen soesab, de man komt zelf om geld en men kan 't desnoods jaren lang houden 1 Zou men op 't laatste niet de schouders ophalen en zeggen: dat de Javaan niet geholpen wil zijn ? Gelukkig begint het Intellect op betere wegen vóór te gaan. Deze week is in beginsel beloten, een onderling. Weóuweifonds voor iidansche onderwijzers op te richten. Een dergelijk fonds bestond reeds twee jaren, maar was beperkt tot Midden Java. Nu zal de vereenigiog uitgebreid worden over geheel Java, ilaioera, Bali en L itnbok en op haar statuten zal ds goedkeuring derrngeering woeden gevraagd. Eén bepaling daarin is vrij primitief en kan den bloei belemmeren en zelf* beletten, waarom het misschien zijn nut beeft t-rbiar op te wijzen, dat namelijk ieder zonder geneeskundig onderzoek als lid wordt toegelaten. Op 'n opmerking daaromtrent kreeg men het verrassends antwoord: maar de vrouwen van zieke collega'' moeten toch ook geholpen worden? Er bestaat kam dat dit fonds een vertakking wordt van den Javanen-bond, die dus al dadelijk prachtig werk te doen krijgt. Ziehier nu een nuttige instelling, zonder bestuurtbemoeienis of inmenging van derden tot stand g** bracht, een daad van gemeenschapsgevoel, op zich zelf missohien niet veel te beteekenen, maar als uiting van een krachtiger leven zeker niet te on—

I

enkelen boom, en daarvoor slechts geringe wrjzi. gingen hebben ondergaan, dan valt men van de eene verbazing en bewondering in de andere. Dit ia bepaald een kunstwerk, iets eenlgs en „nie dage weaenes." Er zijn 1 rijtuig, 1 ledikant, 8 tafels en 18 stoelen, i bnffets, een waschtafel, eeu standaard na cojj meer Doch elles is vervaardigd uit één en. keleu tjempaka poetih, dien de eigenaar zoo gelukkig is geweest in het Baitenzorgsohe te ontdekken, Oe heer Steuerwald is met deze interessante arbeid omstreeks een jaar bezig geweest, en hij is er zoozeer aan gehecht geraakt, dat het hem moei te zal koeten er van te scheiden Een aanzienlijk men zal het zich herHongaar beeft hem reeds inneren voor het geheel 300000 mark gebodfin., en voor het rijtuig alleen bestaat er een bod van f 40.000! Haar de eigenaar denkt er niet aan. Waarom ■ou hij ook T De volgende maand gaat de collectie naar Parijs. En dan naar den Haag, Keulen, Berlijn, Amerika enz. Op deze wijze kan hij er veel meer genoegen van beleven en... deboogeof" fertes zullen dao wel uiet uit blijven I Men veranima vooral niet, dit te gaan zien; zooiets komt niet licht meer voor. Andere teuten op het middenterreiu bevatten: eeu tentoonstelling van de Tangerangbche PottenPannen en Steenbakkerij vaa Tan Liak Tiauw, die �ooral bloempotten, dakpannen, kannen en tegels laat zien; de pannen kunnen een belasting van 75 kilo verdragen I—, een engelsen biljart vaa de Biljart, fabriek „Emma", dat er uitstekend uitziet, en een hoogst interessant kijkje in 7 op inlandache wijze gemeubileerde en gedeooreerde vertrekken, waar' �oor de benoodigdheden van alle zijden bijoenge. gaard en toegezonden zijn. Ook bevinden zich daar de inlandache spelen en orkesten: Da tsajang wong, bestaande uit een viertal mannen eu drie vrouwen, die steeds een grcot ea aandachtig publiek hadden, al maakten zij op «en oningewijde den indruk, dat ze Jniots anders deden dan „gègèr" en ruzlemaken en dan hard weg. loopen, terwijl de vrouwen nu en dan op kwamen om met lijzige gebaren en stem in eikaars armen te jammeren, om dan telkens hard weg te loopen, soodra de hanen van mannen weer verschenen (om rnzie te maken en weg te loopen). De mentjak, die interessante spiegelgevechteu tuseohen op oastereche wijze boksende paren te zien gaf, begeleid door de tonen vaa een chineesoh klinkend (orkest; de mannen en jongens bewogea zich razend vlug. De „angkloeng", die op de maat van een liefelijk getokke! een zestal muziekanteu vertoonde die om] een soort van standaard been huppelden, om telkens te stoppen door de scbuld van de een of ander van beo, die het of vertikte om langer mee te doen en ten bewijze daarvan op den grond ging liggen, óf plotseling in een luid gejammer uitbarstte, over de misère van bet leven. Daaruit ontstond natuurlijk „gègèr" en ruzie, maar wanneer ja dacht: ziezoo, nu gaan ze vechten, daa was het plotseling uit, en hernamen ze, liuhaamachndJend, het sukkeldrafje om den standaard. De koedaloemping, de iansvechtende bonte ruiteis, die werkelijk, vooral wanneer ze zoo glijdea, steigeren huppelen en voltigeeren over het groeneveld, de illusie geven van paardrijders. En zelf •ahijaen ze deze illusie ook te krijgen, want zij weten van geen vermoeienis, zij houden maarniet op; de spieren sterk gespannen, blijven zij uren an uren aan den gang. Maar de reactie kan niet uitblijven. Na afloop het was om�an de 'laatste .morgenvoorstelling streeks één uur —zageu wij twee der mannen flauw �allen. Eerst dachten wij aan een komedievertooning: het,hoorde er zoo bij. Maar toen het bij een van de twee wat langer duurde, toen de man tien minuten lang in de armen hing van zijn makkers, die vergeefs trachtten hem op ta wekken, met een asohgrauw gelaat, verdraaide oogen en vertrokken mond,', terwijl het zweet er met stralen langs liep, en ten slotte ach met moeite naar zijn plaats sleepte en daar als een blok neerviel, rillend over het geheele lijf, toen bleek het'geen komedie te 2ijn. „Hij was van den duivel bezeten" zei een inlander tegen mij. 't Kan zijn, maar dan toch vau den duivel der autosuggestie en van dien der over-

derschatten. Een Krankzinnige

¥ Donderdagavond kreeg i» kampong Batik een inlander twist met zijn vader en ranselde den ouden man eerst geducht at met een stuk hout, waarna hij hem, toen deze zich niet —

I neer .

; <

i

verroeren kon met petroleum overgoot met het doel om hein levend te verbranden. Hij werd echt ar in zijn voornemen verhinderd door kam poos* la!, die Lein vast oor dan en naar den loerah brachten. Het kamponghoofd oc'ireef een briefje aan het hulp stadsverband waarin hij verklaarde dat de man krankzinnig was en verzocht dat deze daar zou worden opgenomen; maar toen de krankzinnig verklaarde onder grooten toeloop bij bet hulp stadsverband arriveerde weigerde men hem daarin ott vangst te nemen. Over dit feit beklaagde zich iemand bij de Loc. 't Kwam niet te pas, meende hij, dat men weigerde aan het hulp atada verband zulk een gevaarlijken krankzinnige op te nemen, immers hetgeen de man gedaan had WBS een niet te weerleggen bewijs, dat bij hoogst p-i vaarlijk was voor zijn omgeving. De klager vergat echter, dat er ook brj het bnlp ftadsverband reglementen bestaan. De dokter djawa» die weigerde oen mau op te nemen, handel-

volkomen

volgens rijn instructies. Het briefje van den loerab had voor hein niet de geringste beteekenie; ooi den man to mogen opnemen moest hij minstens van het hoofd van pleateelijk bestuur «en schriftelijke toestemming hebben. Overigens was de door den loerab en het kamp.mgvolk krankzinnig verklaarde zeer kslm toen hij in het bnlp stadsverband was, eoodat men daar meende, dat hij in de gevangenis beter op zijn plaats zou zijn. Het schijnt intußsohen dat de loerab van kampong Batik zijn plicht verzuim d beeft en van bet gebeurde de

aan do politie geen kennis beeft gegeven, althans aan bet politiebureau wiet men nog niets van het voorgevallene Er werd echter onmiddellijk etuon« derzoek ingesteld, dat nog in gang is. Een Degradatie. alen sonrijf t aan het Soer. Ebd. De wsdono van Stembarwaroe (Paiiarrekan) is dezer dagen benoemd tot adjunct hoüfddjaksa op f 100 minder traoteraent. Een degradatie dns. Men z*ï zich herinneren, dat in December a. p. een ex?outie vendutie te Soemberwaroe mislukte en de vendamees'er ra«-.t d*?n deurwaarder op de vlucht werden gejuagd door den geëxecuteerd 3 (ecu Nadoereet), omdat da wedono geen politiemacht ter plaatse kon zonden en toevallig op tournee moest, niettegenstaande hij wist wat er gebeuren zou. Een en ander zullen aan dia degradatie wel niet —

vreemd zijn. Zoo zijn onze Manieren... Een ooggetuige verhaalt aan het Soer. Hbld. een vreemde, gelukkig ook comischc, geschiedenis, Woensdag op bet station te Kediri voorgevallen. Een welgekleedo Japanner, moest coodzakelijk var; het oponthoud van den strein geb.'utk a-aken om zich te verwijderen tot het verrichten van een gewichtige bezigheid. De man vroe# eu verkreeg van den Chinees in het buffet een sleutel om zich het compartiment van het zalig geheim te ontsluiten. Edoch, dt; sleutel paste niet en terrfijl de deftige Jap aan bel c-iot te mortelen stond, ontviel hem onder de vele vervloekingen, waarover hij ia het eegel«cfc en hetjxptch beschikt, ook de schat, dien hij het compartiment der r.allge geheimen bad toegedacht. Verbolgen en met een on beschrijf cïijßert pantalon keerde de Jap naar bet buffet terug, wsar hem per ongeluk de verkeerde Bieutel was gegeven Men gif hem nu den julrten sleutel —te laat. Toen de Jap dat al krrjschend te kenaen gaf, vroeg men hem de beide sleutels terug. Nee», uac deed hij niet. Hij zou de sleutels houden tot hem door den gouverneurgeneraal voldoenirg werd verschaft! Intueec'uen liet men den stationschef roepen, die met al zijn beleefdheid er niet in slaagde de sleutels in handen te krijgen. Dan msi*r dau schout roepen. En wat

er verder ia geschied en geschieden zal, racet de toekomst nog leeren: de trein vertrok. De berichtgever verbaasde zich over de beleefdheid van den chef. Had men het gele heerschap niet oamidellijk op zijn nummer kunnen zetten ? De toon, door hem aanslagen, was al te brutaal. Alleen zal het sommigen voorkomen dat bij zijn excuus brj zich droeg, in den pantalon. Uit Bandjermasin üotirijtt mea aaa het Soer Hbd. aan wesk geleden werd het w«ler der Üdïtav-oero rivier brak en stond men hier dau wetr voor si-sa zoogenaamde» zout watei lijd. Vd wordt In des natten moewn bij eiken regen bet kostbare vocht tn t»nha en joarlafaaen opgevangen, maar Wr'n b-eft aan dezn hoeveelheid niet genoeg en fcabtuikt het su ali&en voor drink en kookw-uer. Het overig* benooaigdo zoet water wordt van boven

SLUITING DER MAILS. te Batavia van af 18 t/m 31 Augustus 1908. Hollandsche mail 27. Duitscho

If

I

28.

ADVERTENTIËN.!

WEIELCIESSaaU JUK OF DE ZÜURDEESEM DER HIUIEiI door X'. Prijs: ingenesid f 5.»0, ingebonden f 7.60. Franco per post 20 cents meer.

OPENBARE TEEEOOF

©©©©©©©©©©© CO Z

f No. t. Zonder

-_

3B

*-

2 -

r.

3E

ooepifttfe.

»„•

'm

ET

mondstuk la

blikjes van IÜO met Bam-


No. a. met Ivorine mondstuk in Cartonm Tan 20.

g

JL

No. 8. met Carton mondstuM

£

**■

en Watje, het Russisch*

model, bijzonder zacht.

|

10l los'klüs Piiskombo Sigaretten.

Tt'marit» ROTTT.KT.

6656

Jawanche Boekhandel en Drukker^»

6530

op Zaterdag lit Septembtr lOOS, de-i vooriniddags to 10 ure, in een der lokalen van het Vendukantoor te Cherihon, van de volgende onroeiende Koelere?, allen gelegen ter hoofdplaats Cherihon, te weten: ACHTTIEN PBRCESLEN Ver». Noa. 138, J42, 144, 145 198, 215, 5(3, 664, 535, 606, 6:1, 635, 682, 981 980. 17,0, 2366 en 2498. TWEE/DERDE onverdeeld aandesl in EEN PERCEEL Verp. No. 121. KEN HALF onverdeeld aandeel in ZEVES PERCEEL SN Verp. Non. 2?6, 40», 684, 931, 1522, 1837 en 1868 en EENVIERDE onverdeeld aandeel ia EEN PER CEEL Verp. No 668. Voormelde o>iiocreüde goeieren, we'ke naier bij strooibiljet zullen worden omschreven, behooreu allen tot de nog onverdeelde nalatenschsD van wijlen SAID ABDÜLKACHMAN BIN ALOEl ALKAF en zullen worden verkocht om tot scheiding en deeling dier nalateuFCuap te geraken.

Overtreffen alle andere •oorten door rat» v. rheld van smaak en gear en door onbe» *»fc erk

Vrijwillige Verkoöping op ZATiiRDAG 12 SEPTEMBER 19C8, dei morgens om 10 uur, in het locaal van het

Ve :dukautoor te Batavia, van: 1. Het l(>nd gent-arad TJIEKENPACW en PATIËNG1E, ook wel genaaiiid TAPOS, bebouwd met een steenen woonnuts met pannen gedekt, een blok steenen bijgebouwen wet psnrtn gedekt, een pakhuis van steen met pannen gedekt en een pakhuis van planken op Eteenea pilaren ra<;rïe met pannen gedekt, met het daarop iuslenda servituut, zocsls bet is omschreren in de eigendcineaate, gelegen omtrent 8 a 10 uren p.aans builen deie etad ia hei Oosterveld in het olok I en K, sub No. 45. verponding No. il, taxatie / 114.000. 2. Het land OAEANGAN cf KKANGAN, gelegen tuaschen 6 en 8 uren pasns Zuidwaarts buiten deze stad, in het Oosterveld in hei blok I, sub No. 44 verpendig No. 5966 taxatie / 57G00 Slaar-de fceide landen ten iu.me van J. M. WA3 553) BINK c s. Mr. IC. VAN HINLOOPEN LABBT-RTON.

...

Zij kstsb©» een Onoceaü taßs&EsamsssessssßSESsEsaaa 5704

—

T JS K IJ. G E Ij D Ij o WLINGI Z3.75 fSOOO. 1 Oot. 1908. t MADIOEN 3.75 w 3000. s 5 «3 75 MMiELANG 3000. -)0 8.75 3COO. .t 15 SOERABAIA MAKAS3AR 3.- Z 17 1600 DJOOOJA 825 o 10"' <1 2<;00. 29 BUITENZORG «3 25 B._ K IOCO. f* 30 BATAVIA Voor Postwlsspls van meer dan f 10.— gelieve men plakzegel bfj te voegen. Franco aDcteekesen plas 21 et. Remboursaeadiagen hebben niet p'asts. K«£E SENG KIE, Pintoe Ketjil Batavia, Telefoon No. 1318. NB. Met ile Groit*< Geldloteiij Oase Toevlachtf* r.ïjti de meeste prijken zoowel gróa;e nU kleine op de door m.B verkochte loten 6914 **

—

»

«

6J[64

De Directeur van Binnenlandsch

«■ OB GRAVFF.

«

«

•

«

*

«

«

«

°

«

Bestuur,

KiNDUIlJfiü DM ZEE. SCHETSEN Müfi HET LEO M Mli ROLLMBüiliE STRANDEN 1)15

.

«

«

«

«

»•

«

«

.

«

j

1909.

PriJA

.5".

l

Cn„ Noordw<]k Weltevreden. G. KOLFF 1 @p»oxrt;« ers ißelsaftlkelen. &

•

BTËkOS IN ?CO&K.\il) GENE ftUI U 5 REUZB VAN ONZü BEKENDE!

3E-3C XJ

!3C! en 3\£ «fiu XX*

DSSKMTOKUSaT

2SI

Ö PFERS.

'

£*

VERDERE RKI3BENOODIGDHEDEN.

IKISP JETTKHT

j9E7* Tot Scherp concnrreererirte pryz'-n.

•

HEDERXAKBSCa: INDISCH SIOAREU MAOAZUV, F. DUNLOP & Co., Rijswijk.

4638

Wiififlisi's Conserven WM

ÜitslalteaU fceïniportcerd door» Gebrs.

WfS^3 WW

BUTÜRID3

*

0o„ Üaiavta,

lift AF @$AAf|s

verwachting verwe «blijkt worden I Brutaal. Een het r, dia Donderdag-morgen met den sneltrein van het station öcerabsja kota naar Maos wiide vertrekken, had zijn brsago in een compartiment de* tweede klasisre van den trein gezet en was vervolgens een kaartje gaan knopen. —

Bij vertrek van dvn trein in de coupé ulaats eo menile, bemerkte hij, voor de trein het station Goebeng bad bereikt, dat een hem toebehoorende city bag, {«houdende een polis van een ongevallenverzekeringffiaatschappij, een scheermes, brieven, een retourbiljet Ie klasse Rotterdamscb.* Lloyd, eenige sigaren en een depositobewtjs der Factorij, behoord hebbende tot zijn bagage, verdwenen was. De reiziger zette zijn rein niet voort englngdirect terug naar het station Soerabnja kota, alwaar bij aangifte van de vermissing deed aan don stationchef en ook de politie inlichtte. Een door de iaatete ingesteld onderzoek bleef echter zonder resultaat: de city bag was en bleef weg. N. Soer. Ct.

«

BÜIJS'voorZëEMANS-AÜUNAK""

dOOT JOSEF ISKAËLS

Gedichten van Nicolaas ticets. Prijs gebonden f 3.25. u. KüLFF
<

•

erfpacht*perceel «Sauicirau, gelegen in het üiet.let Pdoanggoengan, af deeling Malung, residentie Païocrcean. (Voor bijsonderbedrt/s wor>it verwesen naar de Javaeche Courant van 21 AuyustuJ 1303 2>.o. 67 en volger.de nummers.)

«

*"

OF2I3TBAB.3: AANaiEDISTt* in erfpacht van eeu uitgetioktheid woeste gronden uitmakend het voormalig

gehaald.

Het rivel en het militair bes-tuur zonden dagelijks een grooten, ijzeren pchuit stroomopwaarts en Banttjortnuein's ingszetan kunnen op vertoon van icos telooze bons per hoofd dria petroleum bukken zoet 'atar ontvangen, Ook kan men hei bij de inboorlingen knopen; do prijs hangt dan af van de.i af »t»nd, waarover m«n het aanvoeren most. Piasters worden op rantsoen gesteld en ua took&vj ïaenatoe wordt geducht gccontióleerd, want het wKSschen met brak water 1h een rnïne voor het go?d. Algemeeu verwacht me.n, dat dit jaar de sontwatertrjd van korten duur zal zijn; moge deze


VERSCHENEN:

P&ss&r Baroo iipothoek, 1649

'

t\i». l'oatkaittoor J» cffc»*j,r •£»»». T

Onze alom fc>©l£©n.
is overal verkrijgt waar.

sooa

emfuïnffiiiu- Ordeteekenen

BoKrt *-

Militaire Sociëteit „ConcordtaT*. DINSDAG 35 AUGUSTUS 1908. te 9'/« uur N.M

SYMPHONtE CONCERT

alsmede

LINT, ROSETTEN EN STRIKJES

in de GROOTE ZAAL DER SOGIETBIT. -*

in verschillend* afmetingen.

Sterren voor Trouw Bronzen

f 4.—,

Zilveren

&

Verdienste:

f 4.50, Gouden f 22.50.

neherp blijvende afdrukken vooriien Tan het Ned Wapen voor inkt en lak met mteedm van gravure voor f ÏO.inbegrip e.M.) tnet in dile grootten (25 X 30, 30 X 35 en 35 X 40 a CONTANT OF 1 ONDER REMBOMJUB, FOBTO EXTRA. Honden ilch verder aanbevolen voor alle andere graveertcerk op metaal. (= droogi stempelm met elke gewensehLeveren alle sooiten van koperen inkt-, en relief

Go., VAM AROKEN Batavia en Soerabaia. &

3

A

Hebt gif BheutnaHek. Gebruikt dan Ohamberlatn 'spHnbalsem. Velen tfin er door genezen; waarom zal het bij n geen baat vinden. Een maal toegepast verzacht het de Overal verkrijgbaar.

■"

I

LBBBCHS ZBLSOHAP „OBDB". *ZXUSriAATMCX JBESCHI&BAAS. Abonnementsprijs / 4.50 per maand. De Directrice:

Mevr. NIEUWENHÜTS, Qognogng Bahari No. 88. K. V. Oost-Java Pranw Maatschappij te SaerabaUa. Daartoe bevoegd door de etatualre bepalingen, tot heeft het bestuur dezer vennootschap besloten 200 uitgifte van de nog in portefeuille berustende / 700—. aandeelen No. 6GI t/m. 700, elk groot tot aangewend zal worden waarvan de opbrengst uitbreiding ven het bedrijf, en waardoor hpt uitgegeven kapitaal wordt gebracht op f 490 COO.fc-chrlftelijke inschrijvingen op deze uitgifte moeten door tusschenkomst van Soerabajjascbe make laars worden aangeboden ten kantore van de IN-

TERNATIONALE CREDIET & HANDELSVERSoerabarja, EENIGING 'Rotterdam", Agentschap tot uiterlijk 25 Augustus a.s., 's middags 12 uur, open wel in gesloten enveloppen, dragende het schrift: •Inschrijving O. J. P. M." De toewijzing geschiedt door het bestuur aan de hoogste inschrijvers boven den minimum koers van 160/&. en, voor zoover noodig, pondspondsgewflze. Van de toewijzing zal aan de inschrijvers onmegaand kennis worden gegeven aan het adres van de makelaarskantoren, van welker tusschenkomst zij gebruik hebben gemaakt. Bedoelde 200 aandeden moeten op 1 September as. tot den toegewezen koers ten volle worden betaald ten kantore van de INTERNATIONALE CREDIET & HANDELSVEREENIGING tßotterdam", Agentschap Soerabarja; zij deelen in de winst over het boekjaar 1808 in dier voege, dat daarop zal worden uügekoerd een derde gedeelte van het dividend, dat op de reeds uitgegeven 350000.— zal kunnen worden gedeclareerd, ter wijl zij vanaf 1 Januari 1909 gelijke rechten genieten als de oude aandeelen. Heeren makelaars ontvangen '/»% courtage van het nominale bedrag der aandeelen, die op inschrijvingen, door hunne tusschenkomst ingediend, lullen worden toegewezen. Het Bestuur der OOSTJAVA PRADW MIJ. 6039 Boerabaija, 23 Jnli 1908.

Verachenen:

Reglement op bet Regtswezeit

In de Residentie Wester-afdeeling van Borneo. St. 1888, No. 59, prijs f 3.— G. KOLFF Sc 00.

Maatschappij tot Exploitatie van Rijstlanden. Aan Aandeelhouders wordt bekend gemaakt dat van al 1 September a.B. ten kantore van het Hoofdagentschap der Ned. Ind. Handelsbank over een INTERIMDIVIDEND van 20 % kan worden beschikt tegen intrekking van dividendbewijs N0.21. De Wd. Directeur, B. VLIBLANDER HEIN. 6518 Batavia, 22 Augustus 1908.

Intercommunale Telefoon Maatschappij.

den SSaten Auguetus 1908 des vooi middags te 11 ure in het bovenlokaal der Handelsvereentging alhier. _' /,. Punten van Behandeling: Verslag, rekening en veranwoording en vaststelling van het dividend over het boekjaar 1907/08. Verkiezing van een Oommissaris in de plaats van den heer Mr. A. MACLAINE PONT, die aan de beurt van aftreden doeu. herkiesbaar is. De betrekkelijke stukken liggen van af heden ter inzage van aandeelhouder a ten kantore der Maatschappij. Dfreetenrj 8 w BAINT s. 61R2 Batavia. 5 Ang. 1908. BJEIiJEXMtA hiag. Van at heden tot den SOsten September 1908 of zooveel langer als noodig zal blijken en bfl nadere bekendmaking zal worden bevolen, is het verboden op de straffen vermeld sub IV der bepalingen in Staatsblad 19 6 No. 281, binnen de hoofdplaats Meeeter-Cornelie honden, katten ofapenbniten het woonerf van den houder te doen losloopen, tenzij- voor zooveel honden betreft-voorzien van een muilkorf, overeenkomstig het door den ondergeteekende vastgesteld en bfa' den onderschout voor de politie te Meeeter-Cornelie te bezichtigen ,

Het Hoofd van Plaatselijk bestuur, OBERTOP 6549 MfeaterOoroeHs, 22 Augustus 1908.

Utilitaire Sociëteit „Coucordla".
,

■

SECRETARIS.

OI N E LIJM EN.

Bymphonie No. 5 E moll

o. Adagio-Allegro molto. o. Largo Un poco piü mosßOTempo I. e. Scherso-Molto vivace Pooo Sostenuto-Tetnpo L d. Allegro Confuoco. IL

d.

o*nppB

4. Zwei

Tim»

Joh. Bbauhs.

No. 2 Op veelvuldig venoek. ■B. Kinderen hebben tot dexn nltwrlnfj *

GEEN toeaanp>

Namens de Directie:

DE

6462

BECRETARTg.

rHOTOGRAVIE. Rouraonrt' Een Pa r GEROUTINEERD!

UoVrddyU.

"

*

FMPLOYÉ9 voor een der

voor*

naamete PHOTOGRAFISGUE ATELIERS In dea Oosthoek. Hoofdzaak: afwerking, retouche em. ent. Vaste betrekking met flink s>larls. Brieven in te eenden order No. 6551. Been Amalenrn.

«oor het Hotel der Nederlanden fats. JUFFROUW voor toezicht op de kenken ene. sich in persoon te melden des 6565 v. m. tnsseben 9 12 nnr. Pm««a nnA

•

UOVraagil.

—

JURIST. Caupaanri' JÜRiaT, bekwaam en genegen uCVI dayu. 0p nader overeen te komen voor* waarden twee personen op te lelden voor facnl-

teiteexamen. Offertes motto 'JURIST" Boekhandel YIBSBR M 6* ft Co. fj.,Ji -...„,,4. Een ADMINISTRATEUR voor ffOrOl QBVIdaQQ. eene Mineraalwaterfabriek, bekend met de bereiding van diverse siropen. Assistent Apothekers genieten de voorkeur. Salaris nader overeen te konen, brieven tranen onder en mm er 6552 van dit blad. ,

Offertes

jonoßuinu bonding Tn £1 koSi Een üßSchaifdi! bij net ongehuwd beer of weduwnaar van 6

klimaat jjoeden hniza. Brieven No. 6548.

IWECHRT

VAN DER

LINDEN.B

-

Gevraagd. Te koop.l procent. H 169 Mrj. I 171 ■ v.a. Ned. Handel Cert 199 199'/a I Aand. Javascbe Bank 12ls ■ N. I. Eecompto Mij. 124»/» .

Kolonia e Baok

~

,

„ "

„

M „

~

„

.

.

.

Koninkl.Paketv.MrJ. Rotterd.

„

.

,

N.I. Handelsbank.

„

m

&

Telegramadres WIECHERT 5815 asj Amsterdam, Batavia Weltevreden. H

„

%

.

GfiZOCht te nummer Bli lßnZafO.6557."en Van eigen gemakken?'"

„

die tollen worden vertoond, bevindt tlch de FILM

gehouden den 6 en 7 Juli

fanatiques.

Ungarische Ho. 5—6

„

pasar o-AMBra.

„De groote Automobielwedstrijd" 1908 te Dieppe.

A. DvobXe.

8. „Scène» Oriëntale*," Snlte Comst.t.».Wau, d'orchestre a. Prelade. 6. Chanson de Mirab. e. Oorlége Nnptial.

„

onder da NIEUWSTE VIE.MS,

Ed. Lai.o.

Welt,"

•2. ,Au* der Venen

'

HEDEN IVQÜQ „OMBBE-COICOÖBS. Namens Directie. DB

.

a. Andantino Allegretto. b. Presto, piü Lento Pre»to.

h-

—

GEWONE JAARLIJksOHE ALGEMEENS VERGADERING van Aandeelhouders op Dinsdag

6546

1. Rhapsodie Norvegiènne.

(op 98)

Koperen Ambts- en Notarisstempels

98

PROGRAMMA: I.

Lloyd Ned. Hcheepv. Unie. Java China J*p. Lijn. .

.

132Va

105V2

lOM,«

116V2 120V2

H6S/*

140

65

Handelsv. Amsterd. 16'V2 160Va Sam. Cheribon et. 141 Sam. Joana et. tr. Oost Java Tram. .96 Kedirltram 121V2 .

.

....

Ma'ang Stoomtram.

Berajoedal tram Malabar

Kertamanah.

.

.

.

N. I.L.* Lijf r. Mij.

.

.

.

Band. Kininefabriek. Hotel dea lades. Interc. Telefoon Mij. W. Mij. Ond. Hulp. Band. Eleotr. Mij Bat Prauwenveer

.

.

.

132«/4 ■

62

155 235 180 134

11 «Va

66 126Va

141

■ ■

■ ■ ■ ■ U2'/t I ISO

67 163 162 97

123

66

157 240 —

—

"9 W

70

127 75

210

203

167>/s

■

■ ■ ■ ■

■ ■ ■

■

172Vt I ■

DERDE BLAD

NIEUWSBLAD. IIAVIAASCH MAANDAG 24 AUGUSTUS 1908, No. 220. Oitfarew G. KOLFF & Co., Tel. No. 1019.

DE BEWEGING TERSUMATRA’S WESTKUST.

LAan

bet kort vorslag der reoidentlen Padangaohe sneden- en Bovenlanden over Jani is het volgenie ontleend: Waren het in de maanden Haart en April jl. hoofdzakelijk de volkshoofden die gisting onder de bevolking veroorzaakten, naar aanleiding van de

Invoering van de beja pentjarian waarbij de geestelijken geen, of slechts een zeer ondergeschikte rol vervullen, reeds in Mei moest worden geconstateerd dat de laatsten langzamerhand hunne lijdelijke houding verlieten. Toen het in hoofdzaak, bleet lijdelijk verzet der adathoofden begon te be darefl, kwamen de rÊligieuse geestdrijvere eerst tot act besef, dat de belasting-invoering een geschikt voorwendsel was om den heiligen oorlog teproclameere», en stelde de geestelijkheid zich aan de spits van bet verzet, hetwelk daarna een fanatiek religieus karakter vertoonde. Een gunstig verschijnsel even-

lang geen een wel is dat onder de geestelijkheid hondlng ten aanzien

stcromigheid heerschte over de vaa de ingevoerde belasting aan te nemen, en dat ia eebrift- en wetgeleerden en Sjschs van grooteren nahin en invloed, zooals de Sjech van Koempoelan geesb.b.niet werden of worden genoemd als tot de drijvers te behooren. Het Is gebleken, dat het slechts de geestelijken van zeer plaatselijk gezag ziju die de gemoederen tot een onverzoenlijk tanstisiae hebben weten op te zweepen maar die door ausne meerdere bekenheid met hunne omgeving en door den dagelijksclien omgang met hunne moe rids en volgelingen een des te grooter schadelijken invloed op hen uitoefenden, getuige het bieronder nader te vermelden bloedig drama dat in do laras Xaraang Is afgespeeld, waar de geest van Toeankoe nan Rintjeh, uit den Padrioorlog bekend wegens vurigen Ijver voor gewelddadige bekeeringen,over ds bevolking weer vaardig werd. Wat de beweging aan loyale intensiteit won, boette zij aan uitgebreid held in door de onthouding van de meest gezagheb • bende leeraars. Het verzet tegen het wettig gezag werd daardoor geen volkszaak, maar bepaalde zich tot plaatselijke uitingen van religieus fanatisme, zonder algemeen verband en behoorlijke organisatie. Het grootste deel der leiders van het verzet waren ongetwijfeld energieke lieden, maar van weinig ontwikkeling en wereldkennis, die in hun kring het godsdienstig leven spontaan tot een ongekend hoog cc sohrikaaejaging, 3icll opvoerden en door vreesbrandstichting in de met moord en afliggende streken een terrorisme instelden, om bet vreedzaam gezinde of onverschillige deel der bevolking te dwingen gemeene zaak met hen te ma ken. Waanzinnige verhalen omtrent de onzerzijds geleden verliezen deden de ronde om de bevolking te Ijtot opstand tegen de gevestigde orde van zaken bewegen. Behalve de gewone middelen welke bij het prediken van den prang sabll warden aangewend om de uiterste doodsverachting aan den dag te leggen, als het geven van onderwijs in de leer der onkwetsbaarheid, het verstrekken om niet, dan wel tegen eenige vergoeding, van djlmats voor ontkwetsbaarheid, het begeerlijk maken van den dood als geloofsgetuige enz. werden ook nog andere middelen daartoe dienstbaar gemaakt, als het willens an wetens geven van een leugenachtige voorstelling omtrent den aard en strekking der ingevoerde belasting, die men opzettelijk een hoodgeld noemie, terwijl men hen die hun belasting plicht voldeden voor kafirs nltmaakte. Na de uitbarsting van het verzet in de onderaf deeling Oud Agam en in de afdeeling Batipoeh en 10 Kota werden krachtige maatregelen genomen om de plaatselijke opstanden waar die zich mochten voordoen, zoo spoedig mogelijk te bedwingen en te voorkomen dat geleidelijk de gansene bevolking aan het verzet zou deelnemen. Militaire patrouilles werden voortdurend uitgezonden naar de vijandige en verdachte streken; het smeden en verkoopen van blanke wapens alsmede het honden van samenscholingen werden streng verbodes ; gelast werd alle oorlogswapenen, maar vooral vuurwapenen in te nemen, en der bevolking, in de streken waar zich ongeregeldheden hadden voorgedaan aangezegd als teeken van volkomen onderwerping de belasting over het loopend jaar in haar geheel te voldoen binnen eea bepaalden termijn. Van de leiders van het verzet fin van de moordaanslagen op europeesch en In landEch bestuurspersoneel werden velen neergelegd of gevangen genomen, terwijl naar de overigen raatcloos werd gezocht. Nadat het 20ste bataljon den 22sten was aangekomen, werden alle bestuur poëten van militaire detachementen voorzien, in onderling verband voldoende sterk om tot eteun te dieasn van het gezag en tot beveiliging der bestuursambtenaren tegen aanslagen op hun leven, alsmede tot machtsvertoon en om, waar noodig door actief optreden ontzag in te boezemen en do kwaadgezin deii tot nadenken te stemmen. Tengevolge van deze maatregeleu, en de met zeer enkele uit «onderingen eerlijke en krachtige medewerking van de lnlandsche ambtenaren en btstuurstoefden, was op het einde van verslagmaand da algemeene politieke toestand niet onbevredigend 'e noemen. Te beirenren is dat de onlusten het leven hebben gekost aan een veelbelovend jong ambtenaar die in de moedige uitoefening van zijn Pücht als offer is gevallen. Omtrent de gebeurtenissen in de verschillende beetuursressorten valt bet volgende mede te deelen. <•*• Padangsche Benedenlanderu Afdeeiing Painan

B

—

—

en Ajerbangii. Ia deze afdeellng«n werden rust es orde niet verstoord. Afdeeling Patong en Ommelanden. Hier wan de bevolking wegene de uitgebroken onlusten In de aangrenzende afdeeling Prlaman en In de Padangaohe Bovenlanden aeer onrustig, voornamelijk tengevolge van valsche berichten omtrent beweerde successen der opstandelingen. Ten einde de bevolking niet meer in beroering te brengen werd

toestand. De jaarlfjksobe wedrennen en groote sportfeesten te fort de koek van 5 tot 9 Juni werden door duizenden Inlanders bezocht Daarna kwamen echter ongunstige beriohten binnen betreffende der larassen Kamang, Tilatang, Magat, Salo en Baso, waar geheime vergaderingen werden gehonden waar» In tot weigering van belasting betaling en tot verzet tegen het gouvernement aangespoord werd. Het larasboofd van Kamang, waar de stemming het de uitreiking der aanslagbiljetten In de beja penongunstigst heette te zijn, noemde die berichten tjarian, welke juist In dien tijd van opwinding bad lasterpraatjes; doch werden die berichten bevesmoeten plaats hebben, voorloopig uitgesteld. De tigd toen hem en zijn negri hoofden opgedragen viering van het boeka kapala bandar feest op den werd, dadelijk te beginnen met de invordering der 26sten van verslagmaand, welk feest te Soengkei, belasting in zijn ressort; en wel bepaaldelijk van ver buiten de hoofdplaats Padang, opgewekt en de bij het bestuur bekende raddraaiers. Niet alzonder militair vertoon gevierd werd, droeg er leen weigerden dezen, doch een hunner vergezeld! veel toe bij om de bevolking der Ommelanden tot van talrijke volgelingen, dreigde goedgezinde farust te stemmen. miliehoofden die op bet pnnt stonden hunne beAfdeeling Priaman. In de onderafdeeling Loeboe lasting te voldoen, met vermoording; een ander Baaoeng en Tikoe werd gedurende verslagmaand raddraaier, ingevolge opdracht van den Controleur de rust niet verstoord. Oe eerste helft der verdoor den Penghoeloe Kapala van Ilir voor het laslagmaand verliep volkomen rustig. Naar aanleirashoofd van Kamang gebracht, om daarom verder ding van berichten uit Batipoe en 10 Kota, dat geestnaar Fort de Koek opgezonden te worden, moest drijvers uit die streek in drukke verbinding stonden op het aandringen eener groote volksmenigte vrijmet de Piiamansche laras Oelakan bleek bij ondergelaten worden. Hadji's en geestelijke toeankoe's zoek, dat in den nacht van 17 op 18 Juni een 6etal stelden zich aan bet boofd der beweging; Hadji personen onder leiding van een badji het heilige Abdoel Manan te Tangab (laras Kamang) was omgraf te Oelakan bezocht hadden (de begraafplaats van ringd van een vijftigtal moerids die zich ten dood e den Arabier Sjeoh Boerhanoedin, die den Islam in gewijd hadden en hij zoowel als Toeankoe Sjech deze streken moet ingevoerd hebben welk graf jaarde Lakoeng (Onderafdeeling Pajakoemboeb) en anlijks in de maand Bafar door duizenden bezocht dere geestelijken der atarïjah Secte leverden dolwordt; en door velen ook op ongezette tijden om zenden djimats om onkwetsbaar te maken; en mea vervulling van bepaalde wenschen aftesmeeken) wachtte slechts op de komst van troepen om deze die zich daarna in de richting van Toboh Gadang aan te vallen. De Inlandsche bostuurshoofden, zelfa (onderaf deeïiug Kajoe Tanam) badden verwijderd. het onbetrouwbare larashoofd van Kamang, vluchtDen 18den Juni werden berichten ontvangen, dat ten uit vrees voo» de opgewonden bevolking naar in de noordelijke larassen der onderafdeeling Kajoe Fort de Koek. In den nacht van 15 op 16 Juni Tanam de bevolking te hoop liep om de controleursrakten patrouilles uit, om de gevaarlijkste radwoning en het spoorstation te Kajoe Tanam aan te draaiers te arresteeren. Een dezer patrouilles, vervallen, hetgeen in den avond van dien dag gebeurde gezeld van den man tri der Cultures, Bias Warldo, door een 40tal mannen met blanke wapens, die door tevens wd. larashoofd van Maget en Salo, trachtte eene te Kajoe Tanam aanwezige patrouille op de in Tiga Loerah (Magat) den bekenden Datoe Pervlucht werden gejaagd, 6 dooden en een zwaargepatig te arresteeren waarbij deze, na de man tri wonde achterlatende. Berichten, dat ook de afdeeMas Waride gedood en 2 militairen verwond te lingshoofdplaats Priaman door de bevolking van hebben, neergelegd werd. Eene andere patrouille Zuid Priaman en West Kajoe Tanam zou worden onder Kapitein Lutz, waarbij zich de Controleur aangevallen, gaven aanleiding de aldaar aanwezige van Oud Agam, Westenenk bevond alsmede de aan vrouwen en kinderen en het spoorpersoneel per dezen toegevoegden Controleur Dahler en en adeptgonvernements S.S. „Condor" naar Padang te doen rant- Controleur Beeuwkes, trof Hadji Abdoel Maoverbrengen. Den luien Juni vluchtte het spoornan niet in dienshuis te Tangab (laras Kamang) personeel van het spoorstation Loeboek Aloeng, dat aan, doch viel een deel de patrouille aldaar in eene volgens berichten dien avond zonde aangevallen hinderlaag, waarbij 4 soldaten en 2 der met kleworden, naar Padang, evenals het personeel der wangs bewapende aanvallers sneuvelden. Daarna meeste andere stations en halten op de lijn Padang drongen groote drommen lieden, voor het meerendeel in witte kleeding tegen de patrouille op, welke Pandjang, aangezien voor al deze plaatsen geene militaire bescherming kon gegeven worden. In zij niettegenstaande herhaalde waarschuwingen van den avond van dien dag werden door eene bende den Cotroleur met blanke slagwapens aanvielen van omtrent 100 man met blanke wapens voor met zulk een fanatisme, dat de eerstaan vallende een groot deel in witte kleeren, de spoorwegbende van omtrent 60 man tot den laatsten man gebouwen beschadigd, een begin van brand geneergelegd moest worden. Dergelijke aanvallen sticht, de telefoon en telegraaf toestellen vernield werden nog negen malen gedaan, doch met telkens en beschadigd, en de kas opengebroken, welker mindere kracht, tot de vijand met achterlating van 90 inhoud echter door het personeel naar Padang mededooden het veld ontruimde. Onder deze gesneuvelden werden verscheidenen der reeds bij het genomen was. Over het geheel was de toegebrachte schade van niet veel beteekanls. De Penghoeloe bestuur gesignaleerde raddraaiers herkend. Ook Kapala van Loeboek Aloeng, In de richting van Hadji Abdoel Manan die persoonlijk niet aan het Padang gevlucht, ontmoette in den vroegen ochtend gevecht deelgenomen had, bleek achterna op zijn eene palrolleerende oolonne uit Padang onderden nabij gelegen erf door een kogel gedood te zijn. kapitein Pels Rijken, die op de beriohten van dat Onze verliezen bedroegen 9 dooden en 11 gewonhoofd zich naar Loeboek Aloeng begaf, het laatste den. Gedurende bet gevecht zag men een groote bende witgekleeden onder ratib (la illala illalah) gedeelte van den weg met den eersten trein uit Padang makende. Op het station-emplacement werd zich in de richting der negri Ilalang begeven alde bende aangetroffen, die blijkbaar dezen eersten waar zij den vader van den Penghoeloe Kapala trein b d willen afwachten. De troep, uit gestapt, dier negri (die zich bij den controleur en de colonwerd niettegenstaande herhaalde sommaties door de ne Lutz bevond) vermoordde, zijn paarden doodbende aangevallen, welke echter met achterlating den en zijn huis vernielden. Ook in de laras Tilatang was de gisting zoo hoog gestegen dat het van 26 dooden op de vlucht sloeg. Onder de gesneuvelden werd o. a. herkond Si Djoah alias Hadji larashoofd en andere bestunrshoofden daar niet durfden blijven maar zich te Fort de Koek ophielDarat alias Hadji Randjo, die blijkens later onderzoek de hadji was, die in den nacht van 17 op 18 den. De van bestuurswege langs den weg aangeJuni met 60 volgelingen bet heilige graf te Oelakan plante soerlanboomen werden vernield, als mede eeniga bruggen; een huis van een der bestuarahad gezocht, en die ook den voorgenomen aanval op Priaman had moeten leiden: alsmede verhoofden verbrand, paarden van een ander gedood, en het buis van het larashoofd tot negri huis verscheidene hadjts, Imams en Chatiba bandelaren en landbouwers uit Loeboek Aloeng en andeklaard en door oproerigen betrokken; terwijl bij re negriën der onderafdeeling Kajoe Tanam. de misslgit gewapenden zich verzamelden om de Door politie en patrouilles werden in de volgende troepen af te waehten; en plannen gesmeed werdagen verscheidene al of niet gewonde deelnemers den om Fort de Koek 'snachts te besluipen. Een op 17 Juni daarheen gezondene patrouille, werd aau het verzet te Loeboek Aloeng opgespoord in da onderafdeeling Kajoe Tanam en Piiaman, en onderweg door een man besprongen, die na een olficier licht verwond te hebben, werd neergelegd gearresteerd, waarbij enkelen bij verzet neergeschoten of verwond werden; evenzoo anderen, die waarbij door het rlcochetteeren der kogels op steenen met openlijk of verborgen gedragen blanke wapens een ander officier en twee soldaten verwond werontmoet werden; de assistent resident van Priaman, den ; doch werd overigens geen tegenstand onder vonden. Den 20sten Juni werd de Penghoeloe Kaeene patrouille vergezellende en op zijn rijwiel eenige verdachte mannen achterhalende, werd door hen pala van Kota Baroe (laras Salo) bij de handhaving van het verbod aan de smederijen om slag; met verborgene houwwapcns aangevallen en moest wapens aan te maken zwaar verwond, aan de getwee hunner met revolverschoten verwonden al volgen waarvan hij overleed. Den 23 Juni rokte eer de patrouille kon naderen. In eene woning te een patrouille van een inmiddels te Djohor (laras Oedjoeng Gaenoeng in Priaman werd op spionnenEumang) gelegerde kolonne uit naar Kota Baroe berichten eene hoeveelheid van 197, kilo gros busom schuldigen aan dien moord op te vatten; bij herkruit aangehaald en de eigenaar van het buis gearresteerd. De telegraafverbindingen tusschen Pahaalde aan vallen op deze patrouille met blanke wapens uaug Pandjang en Padang, zoowel dia van den werden elf ten doode gewijden neergelegd, w. o. verpost en telegraafdienst als die van het staattspoor, scheidene der gezochte schuldigen, terwijl anderen al of niet gewond, gearresteerd werden. Bij het opspoworden herhaaldelijk snachts verbroken, en evenren van eenige raddraaiers In de vijandig gezinde zoo de lelefuon verbinding Loeboek Aloeng-Pria negri Siinaraso, laras Baso, vond een patrouille man, terwijl ook beproefi werd den trein te doen deraillseren, door het losschroeven van railverbindie negri verlaten; de mannen dier negri op da heuvels verzameld, in witte kleeding biddende en dingen over korte afstanden. Door arret>tatlen van met blanke wapens: na éênen doode gekregen te directe en zijdelingaohe medeplichtigen aau het ver zet en aannoadende patrouilles werd daaraan een hebben, sloegen zij op de vlncht, en kenden nog; twee mauneu gevangen genomen worden. Na deeinde gemaakt. ze slagen verbeterde de toestand in de oproerigo In de onderafdeeling Loeboek Basueng en Tikoe bleef het rustig. Een bende uit de turbulente laras larassen vrij tpoedig. De Inlandsohe bestuurshootden konden weder veilig op hun woonplaatsen VI Kota der aangrenzende onderafdeeliag Danaudistricten, die zich orer de grer.B had begeven om, verblijven, na kregen de noodige inlichtingen omnaar zij beweerde, de hoofdplaats Locboeü Basoeug trent de medewerking tot de arrestatie van raddraaiers, de geeisohte vuur- en blanke slagwapens aan te vallen, werd door de te hoop geloopen bewerden ingeleverd; aan de oproerige streken gevolking van Loeboek Basoeng tot do terugkeer stelden eiseti, om ten teeken van onderwerping bewogen termijnen der nieuwe belasting in eens te belde Padangsche Afdeeling Agam. B. Bovenlanden. der betalen, werd voor een groot deel reeds vóór het a. Onderafdeeling Oud Agam. Iu het elnda der urnnd voldaan, Pat da uitbarsting juiat verslagmaand wees niets op eenen omgunatigen '

—

—

„^

tn Kunug zóó hevig had plaats gehad, bleek groo tandeela te liggen aan de dubbelzinnige rol door bet laraahoofd Tan Kamang gespeeld. Deze had eteeda. tegenover zijn bevolking beweerd, dat de directe belasting toch In een reeks Tan jaren nog niet zonde ingevoerd worden, en dit zelfs volge bonden tijdens en na de besprekingen daarover en

de aanslagzittingen; vermoedelijk er op rekenende dat de protesten tegen die belasting In verschillende streken van dit gewest tot uitstel der invoe ring zonden leiden. Toen dat zelfde laraahoofd daar na op laat van bet bestuur toch tot inning der belasting moest overgaan, was de radeloos en wantrouwig geworden bevolking, toch reeds fanatiek aangelegd, door religieuse geestdrijvers gemakkelijk tot gewapend verzet op te zweepen. Het la raßhoofd van Kamang werd geschorst en gearresteerd, en met het bestuur over die laras tijdelijk belast het laraahoofd van het naburige Tllatang, die zich in dien troebelen tijd een betrouwbaar en energiek hoofd had betoond. In de voornaamste larassen dezer onderafdeeling IV Kota, Soengei Pacer, Banoehampoe en IV Angkat bleef het volkomen rustig. 6. Onderafdeeling VIII Kota VII Loerah en Bondjol. Aanvankelijk rustig, brachten de gebeur teniasen in Oud-Agam en Batipoe en 10 Kota, de 8 zoogenoemde boven -negri's der VII Kota in gisting. Op het bericht dat eece groote gewapende bende uit die streek, ouder aanvoering van den fanatieken Hadji Mohamad Sidlk, Sjech te Bringln, den bestuurszetel te Palembajan zoude aanvallen, en tevens de hoofdnegri Palembajan, die den eerste termijn der belasting reeds betaald had, daarvoor zonde straffen, werd eene kolonne ter bescherming daarheen gezonden. Het laraahoofd zoowel als het negrihoofd van Bringln poogden vruchteloos den Bjech en de lieden dier boven negrie van hun voornemen te doen afzien. Den 24aten Juni werd, niettegenstaande waarschuwingen en sommaties tot het laatste oogenblik, het kantoor aangevallen door eene bende van ± 300 mau met blanke iwapens, die eerst op de vlucht sloegen na een verlies van 58 dooden.w.o. Bjech Sringin en een zijner voornaamste accolyten Datoe Bandharo; terwijl een andere hoofddraa'.er Datoe Indo Kajo, zich naafloop van het gevecht zelf gevaagen gaf, vermoedelijk uit vrees voor zijne vroegere medestanders die men had voorgespiegeld, dat de geweren der troepen niet zouden afgaan en de kogels niet zouden treffen. Na dezen zwaren slag was de ru*>t in de 8 bovennegris spoedig hersteld, en voldeden zij aan de gestelde eisenen, w.o. de betaling in ééns der geheele belasting. c. Onderafdeling Danaudiatricten en Matoer. Feitelijk verzet kwam in dit ressort niet voor, hoewel de berichten omtrent het verzet in andere strete weeg brachken, ook in dit ressort ten, vooralonderde bevolking der VI Kotas. honderden lieden uit de iiraa trokken de grens over om het bestuurs Ptabiissement der nabmige onderafdeeling Loeboek Basoengaan te vallen, dooh werden door de te hoop geloopen bevolking van dat ressort tot den terugkeer bewogen; daarna terroriseerde de bevolking der VI Kota de overige bevolking der onderafdeeling, welke dien tengevolge ophield met het reeds begonnen betalen van bela*>ing; en verklaarde sleohts de komst van troepen af te wachten om dezen aan te vallen. Toen de controleur zich echter met een detachement daarheen begaf, huiszoekingen hield en zelfs op de grootste passer onderzoek naar wapens deed, zonder dat ieitand zich durfde verzetten, was het prestige der VI Kota's gebroken, en werd allerwege weder met het betalen van belasting en het presteeren van heen>ndiensten voortgegaan. Afdeellng Batipoe en X Kota. In deze afdeeling waar men van de beginne af aan den aanslag in de directe belasting door verschillende soorten van obstructionisme had trschten te belemmeren, werd na den aanslag in de belasting dat spel voortgezet door de weigering om de aanslagbiljetten aan te nemen onder voorwendsel dat de aanslag in de naburige onderefdeeling Fort van de Oapellen op een andere wijze had plaats gehad ais in Batipoe en X Kota. Ook hier maakten de godsdienstleeraars der Satarija-aecte daarvan gebruik om de volksmassa tot verzet op te zetten, on werden overal geneime vergaderingen tot dat doel gehouden vooral in de larassen Boenga Tandjosng, Batipoe di Baroeh en Soempoer. Den 16den Juni rukten 2 brigades maréchausse met den wd. pssistentresident op naar Tandjoeng Baroelah ter arrestatie van 4 als rad—

draaiers aangewezen personen aldaar, die niet in hun woningen aangetroffen werden. Daar bij de mlssigit op de taboeh geslagen werd (het alarm signaal) begaf de troep zich daarheen, en zag in de mlssigit veel lieden, waaronder ook vrouwen: en naast de mUsigit een bende van 15 lieden die met blanke wapens onder het geroep ~'a illala Ilallah" den troep afwachtte; onder hun bevonden zich de 4 gezochte raddraaiers, twee geestelijken en twee vrouwen. Aan de sommatie om de wapens op den grond neer te leggen werd aanvankelijk voldaan; toen de oppasser van den wd. assistent retident echter de roedoes van den oudsten geestelijke wilde opnemen, vielen op een aansporing van dezen allen onverhoeds den troep met de blanke wapens aan, waardoor zwaar gewond werden 1 Officier, 1 Inlandsen Sergeant en 2 minderen, terwijl 5 minderen licht gewond werden; en de wd. assistent-resident In een worsteling met een dezer fanatici een heup ontwrichting opdeed; de 15 aanvallers sneuvelden allen. De troep betrok daarop een bivak te Batoe Tabal, terwijl de gewonden vandaar per spoor naar Padang Pandjang gezonden werden (de inlandsen sergeant overleed onderweg) waarheen nok de wd. assistent res dent terugkeerde op het bericht, dat het In de larassen VI Kota en IV Kota eveneens begon te gisten. Aldaar vernam hij dat de panghoeloe kapala van Boenga Tandjoeng, die den assistent resident tijdens het gebeurde te Tandjoeng Beroelah vergezeld had, daarna op een gruwelijke wijze'vermoord en verminkt was geworden, en dat

geruchten liepen van een groot succes der oproer!gen en van de vermoording van den wd. assistent resident Den 17den werd de troep, van Batoe Tabal op weg naar Melalo, te Ganting Kajoe Toerak bi] Roembai(laraa Soempoer) aangevallen door een groote bende met blanke wapens, die met achterlating van 15 dooden op de vlucht sloegen; terwijl onzerzijde een man zwaar en een licht gewond werd. De aldus verzwakte brigades keerden naar Batoe Tabal, en in verband met berichten omtrent vooraanvallen op de afdeelings hoofdplaats en 18ien Juni naar Pandjang terug. Een patrouille die den vorigen avond een bivak bad betrokken op passar Pitala, ter bescherming van den te Koeboe Krambil wonenden mantri wd. larashoofd van Boenga Tand joen g, werd 's nachts bekropen door een bende in bet wit gekleede lieden, die op een schot uit het bivak verdwenen. Vooral door het woelen en stoken van eenen goeroe tariqat Satarija 81 Pikir gatar Label Ibadat, die ook drukke betrekkingen onderhield in de onderafdeelingen Kajoe Tanam en Pria man, geraakten 'de omstreken van Padang Pandjang in hevige gisting, zoodat de goedgezinde hoofden niet meer in hun negriën dnrfden wonen, maar ter hoofdplaats verbleven, Overal wetd op vergaderingen tot verzet aangespoord, vertoondea zich vele Heden in de kampongs in witte kleeding en werden plannen tot besluiping der hoofdplaats beraamd. Een kleine patrouille den 19deu Juni ter opvatting van Labei Ibadat uitgezonden, geraakte bij de nilsslgit van Panindjawan (IV Kota) in gevecht met een aantal gewapenden, van welke 5 gedood en 15 gewond werden; terwijl drommen volk van de na burige heuvels afdaalden. Een onmiddellijk daarna daarheen gezondene sterkere patrouille stuitte echter op geenen tegenstand. In den avond van dienzelfden dag trachtte Labei Ibadat met een nog on bekend gebleven aantal volgelingen de hoofdplaats ts besluipen; de wachthebbende militairen kregen daarbij 2 dooden en gewonden, terwijl de aanval lers één doode lieten liegen, dis herkend werd ata een hadjl uit Audoering (onderafdeeüng Kajoe Tanam). Nadat troepen aanvulling was ontvangen, werd naar alle zijden gepatrouilleerd, en werden do medeplichtigen aan den moord op den Penghoeloe Kapala van Boenga Tandjoeng opgespoord, va» weike verscheidene neergelegd en anderen gearresteerd werden. Aangezien Nelalo, bewesten bet meer Singkarak, in de laias Soempoer. als een brandpunt van verzet aangewezen werd, waar onder den Invloed van den befaamden goeroe Satarijah Toeankoe Lima poeloeh zich tal van Heden uit verschillende streken tot verzat tegen het wettig ge zag vereenigden, werd een kolonne daarheen ge zonden, die eohter een verwachten tegenstand niet vond. Bij den opmarsen werden enkele lieden gearresteerd en bij verzet neergeschoten; in Nelalo was de witte vlag uitgestoken, en werd een bivak bstrokken, en binnen enkele dagen was de toestand zoo veranderd dat de bevolking vergiffecis vroejr, en aan de daarvoor door bet bestuur gestelde eischen voldeed. Evenmin als de opruier Laloi Ibadat, gelukte het eebter Toeankoe Limapoeloeh in handen te krijgen, die zich met een aantal moerids In het gebergte heette schuil te houhoewel de aanvankeden en bleef daardoor lijk grooteadeels naar da omliggenJe b»rgen uitgeweken bevolking langzamerhand naar haar kampongs terugkeerde een zekere onrust en gisting bestaan. Afdeeling Tanah Datar. Onderafdeeüng Fort van der Capellen. De politieke toestand was vrij gunstig, al brachten de gebeurtenissen in het Agamsche en in Batipoe en X Kota een zekere onrustige stemming te weeg. Des niettegenstaande ging men voort met bet opbrengen der belasting, waarvan op ultimo Juni reeds een bedrag van f 23000 ontvangen was, dus reeds meer dan het als eerste termijn verschuldigde bedrag. Bleven in eenige negriën kleine bedragen achterstallig, daar tegenover staat dat de geheele laras SoengeiTarab en enkele andere negriën vrijwillig beide termijnen der belasting in ééns betaalden.

Senomen

—

—

(Slot volgt.)

EEN ONTZETTEND ONGELUK. Zijrich, 25 Juli. een aller iroovlgat Uit het Berner Oberland komt bericht. In den ochtend van 24 Juli heeft een «c weldige aardstorting, wasrnan wel de zond vloedachtige regens der laatste dagen veel schuld zullen hebben, een deel van het werkvolk in den Lötschbergtunnel begraven. De eenige overlevende, dit van dichtbij het onheil heeft zien gebeuren, geeft er de volgende beschrijving van. 't Was bijna drie uur in den morgen, toen opongeveer 2670 meter diepte van den tunnel ingang de boorgaten met dynamiet geladen werden. Bij het gebruikelijke sein —de opzichter blaast drie achtereenvolgende malen op een soherpglllend fluitje trokken de arbeiders zich van de lading terug tot op een afstand van bflna honderd meters. Kort daarop knalden de eerste schoten, en kwamen de wilde stofwolken aangerold. Enkele arbeiders grepen bun lampen, en wilden alweder het werk toen bij den weggeslagen tunnel gaan hervatten zij plotseling onder een wild en angstig gehuil op hun schreden terugkeerden, en naar den tunneluitgang ijlden. Op hetzelfde oogenblik kwam een drei gende zwarte massa;uit de tunnel iiepte aangegromd, weldra gevolgd door een loelenden storm van ongekende kracjfa£<« Alle liohten doofden uit. Alle man trachtte hef benarde leven door de vlucht te redden. Toen eindelijk buiten den tunnel bij bet bleeke morgenlicht appel werd gehouden, miste men vierentwintig man, die in de afschuwelijke spelonk levend begraven werden. Dadelijk toog een reddingstroep onder leiding van een der bekwaamste ingenieurs op redding uit Maar het bleek ook zelfs den heldbatcigsten on-

mogelijk dieper dn duitend meters Ia de tnanefsang rooit te rokken. Men etiet op een ondooidringbaren dam Tan slijk en steenen, een vloeibaarweeke massa, die de sebaoht over een lengte van meer dan 1600 meters tot aan bet gewelf rolde Zoo bleef er niets anders over, dan te hopen, dat de ongelukkige slachtoffers door den hevlgen winddrnk op den bodem geworpen, en daarna onmiddelijk onder het aanstroomde slijk bedolven, een snellen, pijnloozen dood gevonden hebben. Tot zoover het onopgerijlde verhaal van den opzichter Riox, die nauwelijks den dood ontsprong. Over de eigenlijke oorzaken hebben de onderzoekingen der vakmannen ons Ingelicht In het eerste oogeublik meende men, dat op de noodlottige plek een oaderaardsch water-reservoir was aangeboord, zooals het wel meer bij tunnelarbeid voorkomt. Later kwam men echter tot heel andere gevoltrekkingen. Het schijnt, dat het werk sedert de laatste dagen tot op een zeer gevaarlijk punt genaderd was. De plek van het onheil ligt in het gebied van het Gastem-dal, dat een ondergrond van moranen (gietschersteonec) heeft, waarin zich ontzaglijke watermassa's verzamelen, die door de wildst roomende Kander aangeroerd worden. Tot op een dvepte van bijna 20Ü0 meter heeft zich onder de oppervlakte, over een tijdvak van duizenden jaren, een weeke massa gevormd van zand en steengruis met water doordre"Vt. Dit gevaarlijke bassin schijnt in den nacht v« i 2:i op 24 Juli te zijn doorgebroken, en het onheil lé üeüben veroorzaakt. Daarmede is ook de buitsuguwone luchtdruk verklaard, die het onge luk vergezelde. Zoo hevig was de kracht van dit verschijnsel, dat den arbeider de kleeren van het lof gescheurd werden. Ba nu komt de groote vraag: heeft het ontbroken aan voorzichtigheids maatreglen. Heeft de onderneming of het bouwtoezicht in eenig opzicht schuif aan het ongeluk. Of staan wij hier voor een dier noodlottige gebeurtenissen, welke zich niet vooraf laten voorzien, nog minder laten vermijden. Er gaan stemmen op, die zeggeu, dat het traject onoordeelkundig, onvoorzichtig ontworpen is. Een morüaen gebied te ondergraven op een diepte van slechts 180 meters is gewaag! spel. Van de tien kansen zijn er negen, waarbij bet mislukt. Znlk een beschu'diging rijmt echter al heel slecht met de goedkeuring, diedestijds door de regeeringsexparien aan het bouwplau is gehecht. En het moge waar zijc, dat ook in den boezem der bouw-onderneming sedert enkele dagen eenige onrust merk baar was, dat laat zich verklaren uit de nadering van hst bedreigde punt. Daaruit mag echter niet zonder meer besloten worden tot een schuldig besef van onvoorziohtigen opzet. Vooral mag niet vergeten werden, dat hier een fransche onderneming aan het werk is, welker arbeid door zwitserache concurrenten met leede oogen wordt gadegeslagen. Voorshands is hst zaak af te wachten, wat de officieels autoriteiten ervan zeggen zuilen. Het gereclit heeft zijn onderzoek alreeds begonnen, geholpen door den chef ingenieur der regeering. En dat bij dit onderzosk niets onopgemerkt zal blijven, daardoor waarborgt de aanwezigheid van den arbeiderssecretaris, die in den regel—het wordt bier zonder eenige kwade bedoeling gezegd eerder te veel ziet dan te weinig, als het erop aankomt de belangen der arbeiders te verde—

"

digen.

(Alg. Hbl.)

advertenties; IStOIOtS '

.

G. KOLFF

&

0.20 en f 0.30 per stuk.

Co., Noordwijk—Weltevreden.

X^rtexrebt/u.'u.x*.

Van een hier ter stede gevestigd Leesgezelschap bestaat gelegenheid aile ttitgclexen tijdschriften en romans over te nemen tegen een maandelijksohe betaling van f 5.— buiten Weltevreden onder rembours Te bevragen bij G. KOLFF & Co., Weltevreden.

Amerikaansche Papierbinders.

Ik THE GEM

per 100 stuks f 0.40.

't

_J

THE PINOH No. 2 per 250 stuks f 0.50.

—

THE BTAR

per 100 stuks ƒ 0.40.

THE PiftüH No. 5 par 250 stuks f I.—.

—

STAR CLÏPB per 100 stuks / 0.50. Verkrijgbaar bij G. KOLFF & Co., Batavia Noordwijk. —

.

LEESGEZELSCHAP «PEGANQSAaN'V Nalezei*aplaats vacant. Contributie ff ,B.—

'a maand».

De Directear, E. MATHIS, Salemba-pleinia.,

IN.

V DAMES-BAZAAR,

NOORDWWK.

FANCY-SIZOP.

NOOUnWIJK

MODE»ATELIER VAN DEN EERSTEN RANS. en Meisjes Hoeden. Fransehe Balbloemen, Waaien, Zakdoeken. Sautoirs, Papieren Waaien. POMPADODR ,

Oktame Parflßehe Dames-

LINTBn.

*

-

'■■

""

en LIBERTÏ-

MW» kert|ng a contant, ook pep rembours. Verzenden stalen op aanvragen. He|. R. ALFERINK, Gedipl. Coupeuse-Modiste. 4694 De Directrice, E. BETZHOLD. "

i

W. RIKKERS Woordwijk. zuiver goed doorbakken brood.

Noordwijk.

Leveren steeds met succes

Tweemaal daag» rcrsch, wordt 's morgens en 's middags

«34

franco aan huis bexorgd:

Krentenbrood, Roggebrood, Pain de luxe, Soepbroodjes. Sandwisch broeden enz. BKMjEEFH ....

aanbevolen.

I

■-

*/■ hlio.

PRIMA VANXX.X.E3 in diverse lengten Prijze» van f 4.— tot I 9.— per

'/»

De Woniiervolle Verbetering

|ï| IpS!! i

Verkrijgbaar: levering per stokje en

kilo.

r|

:

•

Te bevragen hij 6351 OEN ADMINISTRATEUR VAM REOJOWINA'iSOON SOOJA. •

'

•."

fc

I

■'■'

■

} 'w;

;MÉT De EgyptiscSie

«n de GASOLINEBRANDERS,

I

die pas ontpakt zijn, bostaat in het aanbrengen van den régulateur A, die effectvol en systematisch werkt, waardoor het licht steels in goede kracht blijft.

i

i i?l-''s.

v «n

sf heden leveren wij de

Quick &,ig-hi lampen v ~?s%.

r-

met

voortdurend© garantie.

v

V

j

r£* H

Deze BRANDERS passen op alle

«Jp

GASOLINELAMPEN.

Overal wederverkoopera gevraaprd,

Handel-Maatschappij I»E BAS «fc Co. Weltevreden.

UIT DE FABRIEKEN

African Cigarette Comp. Ltd. .

dn

■*�

•+

fiXaspéro Frèros,

+•

+-

BEIDEN TE

Ondergetefkende, Cosjjreleur van Ksndange*. «Zóider en O.HterafJcelirïï vea Barnao) verhaart gaarne, dat ae 200 STRAATLANTAARNS met OVICK LiGUT GASOLINE B3ANDFR", die hij van de Handelmaatschappij OK BIS & «o. beeft betrokken, uitstekend voldoen tu voor da ctrsatverlicimag in de binnenlanden ten zeerste zijn aan ie bevelen. 61Ê2 (w. g.) J. J. M. Th. BECH: "

~~

"^-—-"

!■<■

Cairo Egypte,

BOUWXUSDISE,

GAXG CIIASSÉ, WELTEVREDEN. werken asn P.MJWT en REPAREERT 4658 (»lifew coworreerwirfe prijzen.

BovenMeantle Sigaretten z(jn niet tegen«taande «te lage pi-yzen.

In dit Leesgezelpchap, waarin uitsluitend Hollandsche tijdschriften (42 verschillende) en Hollandsche toraar.s cireulearen, is eoc lezers en nalezereplaata

Echte Egyptische Sigaretten, morden niet onder valsche vlaig en met controle zcg»*l<« van de ICgjptisclte Douanen ter msrkt gebracht, waals dat met het meerendeel der hier ingevoerde goedkoope z. g. Egyptische sigaretten het geval is. Wij bevelen U aan een proef-pauje te vragen van de onderstaande merken en U zult l zelven kunnen overtuigen.

?

Iï«

•

«

Hentely gond mondstuk Olf»iiHt zonder mondstuk CS>y»mtt goud mondstuk Naturel No. 77

Mlauieter Felaeea Bouton Bonge

100 stuks ƒ1.25

50

«

50

«

50 50

100 50 10 60

i

in

——

mi

mm

*

«

«

«

«

0.75 I.— «1.25 1.50 3.— «

«

<

ff

„

van DREITKOPF tjnd HARTEL.

0.13 0.50 «1.75 Co., Noordvvijk--Weltevreden. /

.

•

Per 24 vel G. KOLFF .

&

„

De Directrice:

BEZIQUE—SPELEN

voorhanden in prijzen van f 1 30 en f 2.30. G. KOLFF & Co., Noordwïjk-Weltevreden.'

ö. KOLFF

&

Oo;

S 2

VOOB HST JAAR

*******'

********

*******

Nlt. MPe Magazijnen, mooteet te Soera*«y« alm te Batavia, mijn voortaan de» XOXDAGB GESLOTEN. 5788

Per vel Per 6 vel

SEfi

*

XX

2.—

ANT. lUSTMAN TABAK MIJ.

31CZÏEK f? J!*. ï» 10., 12- en 14 balkseh

ilnd. Kantoor-Agenda!

SriüciiscLS

«

....

.-,

.

f 2.50 per maand. 1.25

Mej. J. BÜOHEL. pa firma G. KOLFF & Co., Noord wijk.

«1.50 1.75

«

•«

«

HOLLANDSCH LEESGEZELSCHAP.

beschikbaar. Contributie: Lezer Nalezer

voorbanden in prijken *an f 1.75, f 2.90, f 3 f 8.85, f 3.40 f 3.50 en t 4.40. G. KOr.FF & Co., —Weltevreden. .

worden voor Wcderl.-In
Heuiely zonder mondstuk

i

FAMUjIK-MjI.ISTE'*

-™

10 09

=-

2hehiip.s< *******

)C

bevat, Lch»lve de gewone agenda (8 dagen per pagina) de Christelijke, Israël, Arab., Jav, entjK Chin. feestdagen, lijdt der «toowacbepen van de verschillende Hoornvaartmaatschapprjerj, de «tf �j voornaamste munten, maten en gewiahten van Ned. Inaië, uittreksels uit de bepalingen om- «^ poatverkeer, tarief van telegrammen de Javni.nsche passerdagen, enz. enz. JT X trent hot «2) De Kehaele agenda is doorschoten met goed vloei. v JV(/« / 1.50,- franco per pont f 1.75. «% e, kOLIF «; Co. £ X Kantoorboekhandel Ratavia, Weltevreden, Baudoeng. X<

<w

5

,

ö

Xt
pp ■

m

lm m

■

■

■

P Hij|

■

Nieuwe modellen SPREEEMACHINES OütVflllgGlla Te bespelen voor PATHÉ en gewone x>lciitezx

met een

Soundbox.

W. NTAESSENS

WB

l/nnP' Boh ip It. IXUUr.

TC

MAAGFIJN.

Het is zeer hinderlijk en onaangenaam laat van maagpijnen te hebben. Dit kan voorkomen •warden door bet innemen van een doela Chanv berlain'a Koliek, Cholera en Diarrl.ee geneen mideel, cl!? de pijnen zullen verzachten. Beproeft bet eens en gij zult overtuigd wezen. 58b Overal verkrijgbaar.

Het Nederlandach Indisoh atoom

mSBI

UKVRAAIW: HUIZEN en WOONERVEN Ta ie Lftfin af 18 limirUI la illllir. op goeden stand Batavia, <Weltevreden) Bnitenzorg en Bandoeng. Brieven onder No. 6543 van dit Blal.

-

TAÜiAU" geschikt

voor vracht en sleepboot, ook voor passagiers vervoer. Groot 31, 36 Reg. Ton. Inlichtingen bij C2BB HAP HIN GOAN, Kampong Moeka, Batavia. TIO TJENG BOEI, Pasar Baroe, Weltevreden.

KOOP

TP 111 il IR* IC nUUn.

TP l/riflP- voor/5000.— IC aUUr.

Een erfpacht PERGEEL in de Preange» Regentschappen groot 660 bouw, hoogte ± 12C0 vt. gunatig gelegen voor eventueele afvoer van producten. Voor drijfkracht kan van een in de nabijheid atroomende rivier worden gebruik gemaakt. Gronden uiterst geschikt voor Thee en Hevea cultuur. Canon f I.— per bouw. Brieven No. 6405 aan het bureau van dit blad.

HOTEL TOEGOE

D|okJafcarta. BEBBTE BANG HOTEL Tegenover het STATION TOEGOE. £eev zindelijke kamers, uitstekende tafel vlnggf D«tte bediening gegarandeerd. Beleefd aanbevelend, t-f» A. HEBBOHEIT. »-*

0-oed onderhouden kleine

IffiriP' |oro 11- IWÜI

TC

hulpbank.

TAAI,- en LETTERKUNDE

'*>

my*

Hoofdagentschap Hongkong, Yorkbuildings.

|

ONTWIKKELDE MENSOHEN. Nog enkele uren beschikbaar c

S

z

x

?

2

2568

CONVERSATIE.

,

„

„

»

„

»

„

„

Srmarang Soerabaia Macasaar Doorvoerladlng wordt aangenomen naar alle havens SIBERIË, de WESTKUST van de V, S. en CANADA. Batavia, 4 Anguatu 1908.

DefenaielQn wan den Boach 133. ..

„

„

Het Nederlandsob Stoomschip „TJIXiIWOXO" zal vermoedelijk vertrekken op reis naar HONGKONG, AMOY en SHANGHAI, MOJI, KOBE «n YOKOHAMA. Vertrek van Batavia 29 Aug. 1908.

gedipt, onderwijzer.

•*■■,.,.

„

„

Batavia, 28 Juli 1908.

3

M. MICHELSOHN, n

Het Nederlandsob Stoomschip „TJ I PASTAS" zal vermoedelijk vertrekken op reis naar HONGKONG, MOJI, ROBE en YOKOHAMA, 23 Augustus 1908. Vertrek van Batavia Semarang 25 Soerabaja 81 4 Makassar Doorvoerladlng wordt aangenomen naar alle havens van CHINA, KOREA, FORMOBA, JAPAN, SIBERIË, de WESTKUST van de V. S. en CANADA. „

voor lessen in DDITBOHE TAAL en LETTERKUNDE, FRANBCHE en ENGELSCHE

I September EEN VILLA, naast 6465 en te bevragen bfi

JAY.4-CHIIA-JAPAN LUN.

voor

j

TP II IRIC. UI NUUn.

TC UI || IR' D *delgk te aanvaarden bet tweede ItllUUn, van <j e brug In de RadonsalehIsau reet bijbehoorend PAVILJOEN en APARTE gemakken. Te bevragen bij Ch. A. KIJFTENBELT, Opuim6455 fabriek Salemba.

me t caoutchouc wielen en deugdzaam Australisch paard (cob) met tuig enz. VERMANDEL, Salemba. 6331

:?4LDEN in LEEN te bekomen tegen BORGTOCHT of ONDERPAND tot hoogstens f 1000.Thesaurier B. L. AGERBEEK, Defensielijn, hoek Gang Halkema. CCTS

5879

EEN HUIS in de Gang Ohaulan te bevragen bij Wed: ANDREAS.

Th. A. GASTON, Goenoeng Sarie, Weltevreden.

.

BATAVIAASCHE

vaiJk

voor de onderneming «Pajoeng" «OVrddyU. ee n FLINK EMPLOYÉ. Brieven aan den administrateur, postadres Madja6550 lengka. fiour
„

„

„

„

„

„

door EEN JONgmessch in het landelijke met goede positie eene fatsoenlijke jonge dame of jonge weduwe, ter beetiering Luishouden, salaris f 40.— 'smaands en ■Uea vrij. Verdachten: zich goed kunnen voordoen. Kennia va:i muziek strekt tot aanbeveling. Franco brieve-i met portret motto letter A adres: Boekhandel VI39EU & Co., Buitenzorg. Terugzending portret en geheimhouding verzekerd. 6511 die een groot en aangenaam huis te Buitenzorg bewoont, gelegen op goeden stand, biedt samenwoning aan een of twee dames of echtpaar zonder kinderen. Brieven onder No. 6410 bureau Bat. Nieuwsblad. All UalllC, dühlA FkOil

<

«

<

«

«

„

„

„

„

83

«

«

«

«

Soerabaia 27

Macaasar

«

30

<

«

c

«

Doorvoerladlng wordt aangenomen naar alle havens van KOREA, FORktOSA, JAPAN, MIERIK, Inlichtingen omtrent vracht en passage worden verstrekt door de Agenten Scheepgagentuur voorheen J. DAENOELB A Ce.

Batavia, 24 Aug. 1008.

Java-Britsch-Indië *

Vaarplan naar Xtangoon, CaJcntta, Colombo, Bombay en Karachi.

Brieven te adresseeren nummer 5255 Bat. Nieuws-

Bh

blad.

Vertrek

vah

SanoÓla

CleroaUneerdtbeeëmployéln

waartenemen; te beginnen salaris f 150.—, bij ge-

bleken geschiktheid meer. Brieven onder No. 6177. Een goede PIANISTE of PIANIST (spelende op noten) voor een Bollede Biograph thans te Soerabaja, salaris naar bekwaamheid, maximum f 150.— 's maande met vrrje overtocht. Zich te wenden onder motto

■nriil ySIIdSyu. VOIDI novrainil-

6499 «PiANP" Administratie Locomotief. lannahnaW GRONDIG PIANO ONDERWIJS door IIHyEBDUCn. ecDe DAME, 1 nar 's weeks voor t B.— maande. Rrieven onder No. 3256. '*

Lijn

der ASIATIC STEAM NAVIQATION COMPANY LIMITEDw Co. Plliliuiia la Cafcutta: ee Hccrca TURNER MORRISON Geregelde dienst tusschen Ja»a—Bntaea Ittdlaehe Mareat»

(!■ ilbto nlaale beBtaat gelegenheid voor eenen UfJ MU |iloflld apotheker om zich te vestigen.

Ifnrih nnnphi' HBIUI yctUblil. staat zoo mogelijk administratie

„

9 13 van OHINA, JAPAN, KOREA, FORMOBA,

de WESTKUST der V. S. en CANADA.

|

*

1 Sep.

Het Nederlandsen Stoomschip „TJIR INI" zal vermoedelijk vertrekken rechtstreeks naar YOKOHAMA, KOBÉ en MOJI. Vertrek van Batavia 16 Sept 1908. c 17 Cheribon Semarang 22 «

Cnvraanrl Uwvl aayil.

9 Aug.

Scerabsja

Oosthoek.

,

3auarang

....

.....

**kalonga«) Tegal

.>

UherlbOß. Batavia

18

19

Hkncoo»

.

.

20

} ).....

Bombay

13 Aug.

17

<

20

<

c

22

-

i

25

—

—

—

. .

.

.

!

—

—

,

<

—

—

—

30

-

.

-

<

—

—

26

28

3 Sept

31

•

«

21 Aug. 28 •

28

—

TP 1»- UTIfIP" l üur

E n driewieler (merk Hümber Xe bevragen bij 80EY & Co., *

Pasear-Baroe Weltevreden.

nitmuntenae VLEUGEL (Schiedroayer). Een zeer nette MTLORO (gummibanden) met paard (Australiër) ea S tuisen. Twee te klasse Engelsche DAMES»

Een

•

RIJWIELEN (Centaur). Te bezichtigen MENTENG 40.

6535

30 Aug.

28 2 Sept «

—

2 Sept —

~

4

—

~

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

11

•

t

(18

—

—

~

«

—

II

—

—

«

—

■

14

<

—

|

«

—

—

t Sept.

8

«

—

21

•

j22 | aoutttih» 7 Be Ptv :. t 1 .__zl. extra Behepte Behalve bovenstaande geregeld* afvaarten zullen iedere maand nog een of meer voor Rangoon en Oaleutta en vcor Colombo, Bombay en Karaehi (rechtstreeks) worden aangelegd. Lading wordt aangenomen voor afscheep van alle havens van Jara naar de voornaamste havens la Britsen Indië, de Pepztsohe Golf. en Zold-Afrlka. Alle schepen zijn speciaal Ingericht voor het vervoer van Iste klasse passagiers m voonies vas cleetrlseh Ucht Voor vracht en passage gelieve men zioa Oo,r Batavia, Me. NBILt * Co., Beman»* WATSON te wenden tot de agenten t H * TVu, SS&f *ATO* SJ3?:-*!»?*. »RAF»»' .

—

*

*MNMNMBMMNMMNMNbMMMHMMNMB^PNBMBMMMNNb^

r

25 Aug.

•

..

)

Ra "" ct

—

—

1/nOP' iE. IVUUr. <5!9

«

—

10 Sept 12 Sept.

«

A

°""

penta

—

—

—

6

LA

-

—

...

««

21 Aug. 22 Aug.

24 28

•

—

-

.

I9

17 Aug. 19 t 22

-

—

31

Oaleutta Colombo

•

JJbia

Onda

-

■ &»nko«mT*t«

Bubmny;

«

BB

—

TC

00.

&

StoomßnelpersdnU van Q. KOLFF A Co., Batavia.

«

—

—

BATAVIAASCH NIEUWSBLAD. MAANDAG 24 AUGUSTUS 1008, Mc 220 Uitgevers G. KOLFF & Co., Tel. No. 1019 EEN NIEUWE NATUURGENEESWIJZE. Er Ia weer een boek over de natuurgeneeswijze verschenen. En geen klein boek ook. Twee dikke

deelen in praohtband, heerlijk om te aanschouwen. De schrijver ia F. E. Bilz. eigenaar der „Bilzsche NaturbellanstaJt" te Dresden Radebeul, en in zijn voorrede beveelt hij zijn boek, „dat In zijn nieuwe gedaante met recht het beste en meest volkomene wordt" ten der srheele natuurbeelkunde genoemd met een gerost hart ■eerste aan. Dat kan bij ookdraagt tot opschrift: does, want zijn inleiding Voorwoord der millioen jubileums uitgave" en hij weet dus, dat zijn werk er ingaat als koek, zooala men dat noemt. Dat van een verscheidene 1000 bladzijden groot jaren reeds een millioen exem boek Manen weinige plaren verkocht werden, is inderdaad, zooals hij mededeelt, een literaire gebeurtenis. Er had als andere merkwaardigheid nog bij kunnen staan, dat het werk, zooals trouwens op het titelblad vermeld wordt, in 15 verschillende talen werd uitgegeven. Nu is het hollandsch aan de beurt, en dat is co wel niet overal bepaald fraai, maar aan het succes zal dat vermoedelijk geen afbreuk doen. Wij zullen bet boek ook wel koopen, daarkunnen sohrij ver en ', uitgever gerust op zijn. Die dikke boeken schquen nn in de mode te zul len komen. Voor een jaar of wat verscheen een soortgelijk werk, van een zekeren Platen, en dat was toen het beste, natuurlijk. Na komt Bilz, en zegt, dat zijn boek het beste is. Over een tijd komt komt er weer een ander. Het boek van Platen waa in blauwen piachtband gebonden, dat van Bilz in rood. Een volgend wordt groen of geel. Zoo gaat het door. De inhoud blijft dezelfde. De sohooiwetenschap onzin en voor ieder, die er zich aau toevertrouwt, levensgevaarlijk. De natuurgeneeawijze, wat de heeren daarvoor verkiezen uit te geven namelijk het eenlge wat het ongelukkige menechdom redden kan. Het zelfde, altijd weer even be korende, motief, op pakkende wijs voorgedragen door zangers met een verschillende jas. Blauw, rood, groen, al wat bet oog maar streelen kan. En het menechdom koopt en luistert en geniet. Het schijnt een wanhopige taak tegen zulk een stroom op te roeien. Dat is het ook, en toch doe ik het, telkens als mij de gelegenheid geschonken wordt, met vreugde, zegt dr. P. in het Alg, Hbld. Succes kan ik er eigenlijk niet mede hebben, dat weet Ik. Die blauwe en roode boeken worden toch gekocht, en een groote menigte blijft knielen voor Platen en Bilz. Maar wat die menßohen vertellen is zoo intens gek, dat het mij telkens te machtig wordt en ik telkens ook weer hoop krijg, dat er toch wel een enkele, die nu met hart en ziel aan de natuurgeneeswijze verknocht is, te overtuigen zal zijn en misschien nog een paar meer er van af te houden. In ieder geval, daar waag ik het maar op. De zaak schijnt anders nog al gemakkelijk, wat dezen schrijver aangaat, want hij komt ons royaal tegemoet „Wij vertegenwoordigers der natuurheelkunde, van het magnetisme enz", deelt bij mede, „nemen elke weddenschap aan om te bewijzen, dat de natnurheelkunde alle andere heelmethodes wat de snelle en grondige genezing aangaat, verreweg de baas is". Mooier kan bet al niet AU de wedlustige kampioen nu no;: meteen had verteld hoe hij zich de uitvoering van zulk een weddenschap voorstelde, was alles in orde geweest, maar aangezien hij dan vermoedelijk dadelijk in het ongereede zou zijn geraakt, en ieder ook wel begrijpen kan, dat zaken als deze op zulk een manier niet kunnen worden uitgemaakt, geeft de heele trotsche excla matle ook eigenlijk niet. Wij moeten maar eens zien '-

.

FEUILLETON. HET GEHEIM VAN EEN AUTOMOBIEL.

Naar het

Engelsch

van Fergus

stoken deelen is, hebben wij daarin een poging van heid der natuurgeneeswijze wordt ten beste gegede natnnr te zien om het kwaad te keer te gaan, en niets andera te doen, dan dio poging te lelden ven. Dat is het oade liedje. De gewone geneeskunst is en te ondersteunen. Dat doet dan ook ieder verstandig medicus. Hij zal den toestand bewaken, ea geen cent waard, en de nieuwe geneeswijze kan alles. „De medische wetenschap is een ot>d en veel den patiënt wat geven, om zijn pijn te verzaakten, verspreid, valeohclijk bij het geloovige publiek in ais het noodig le, maar zich wel waehten om dat bloed, waarvan hij weet dat het daar noodig is, met boog aanzien staand genootschap." De natuurheel' geweld weg te halen. Integendeel, hij doet wat bij metbode daarentegen is nog lang niet genoeg in aanzien. En toch is zij de eenige die heipen kan. kan om de natnnr in haar nltstekend bedoelde po„Wie zijn geliefde familieleden van een bevallen ging te steunen en tracht nog het bloed naar de ziekte zeker en zonder schadelijke naweeën wenscht ontstoken plaats te honden. De nienwere heelkunde maakt van de middelen, te zien genezen, haaste zich vol vertrouwen naar een natuurarts; als genezing mogelijk is, hij zal die haar daartoe door den hoogleeraar Bier uit belpen." Dit is nn wel een beetje raar gezegd, maar Bonn, nu den opvolger van Bergmann te Berlijn, de bedoeling is duidelijk. De natuurartsen weten aan de hand zijn gedaan, dankbaar gebruik. Dat bet. en de gewone doctoren weten het niet. Men is dus de ware natuurheelkund». Maar BiU ea zijn vrienden willen het beter weten dan de natnnr mag zijn „eigen hoogheilig, Ujfiijk en geestelijk welen halen met man en macht, maav niet louter nazijn" dus niet langer aan de geneeskundigen overtuurlijke middelen, dat bloed weer weg. Dat Is laten, maar men moet zich daar zelf mee gaan bemoeien, en er daartoe aan denken „de zegeningen dus valsohe natunrbeelkunde. Wat zon de natu** zelve als zij spreken kon, zich over haar doldrlftivan onze natuurbeelknndd ook maar eens van nage vrienden beklagen! derbij op de proef te stelten." Zij weet, juist Lij ontstekingen, zoo volmaakt goed Hoe dit geschieden kas, leert ons het boek van Bil* op ieder van zijn duizenden bladzijden. Geen wat zij te doen heeft, en de bacteriologische wetenschap, door de natuurartsen in naïeve zelfgenoegmedicijnen, maar water, zonlicht, lucht, al wat de wat heb zaamhei i op zijde gezet, beeft ons voor baar werk noodig wij het, ons biedt —dat is natuur ben. Het treft me telkens weer, als ik van deze zulk een diepen en grooten eerbied gegeven. Maar dingen lees, hoe wonderlijk men met het begrip tegenover haar vrienden in het bijzonder, die van „natuur" omspringt. Als men maar water en zulke heel haar doen niets vatten of begrijpen, maar schreeuwen dat zij alleen haar vrienden zijn helpt dingen aanwendt, heet alies natuurlijk. Ik zou gemet dat niets. Blijf er in 's hemelsnaam af, ion ztj geplas dat uitbundige op water, neigd zijn, als zij kon roepen ik was zoo goed op weg, niet minder dan 4 of 500 manieren, die de natuurge bederft mijn heele werk! heelkundige behoort te kennen, buitengewoon onAl dat akelige gescharrel met de natnnr is ons natuurlijk te noemen. Wanneer men geen mediziek van te worden 1 cijnen geeft, kan men toch onmogelijk alleen daardoor, het recht krijgen te zeggen, dat men handelt volgens de natuur. Dat dit ons aller streven moet zijn, spreekt van DE GRIJZE WOLF. zelf, en dat wieten de alleroudste artsen ook al, lang voordat iemand aan al die natunrartsen van tegenDe beide mannen, Secord en Lemoine, zaten gewoordig dacht. Wij moeten dienaren, geen meeshurkt over't knappende houtvnur; rond ben was ters zijn van de natuur, volgens het aloude latijnde dulsierria van 't wond, van 't primitieve boscnsche voorschrift. Dat wordt ieder aanstaand geneeskundige terdege geleerd, en daaraan doet het land van Canada. De gloed van 't vuur bescheen hun flinke, moedige geven van medicijnen, als zoodanig, natuurlijk ook gezichten. Die beide mannen waren gewend aan 't niet te kort. Maiir de heeren natuurartsen maken er een caticatuur van. Bilz deelt ons b.v. mede, gevaar, wisten 't moedig onder de oogen te zien, boe hij een longontsteking, „die nog in wording wanneer 't hun pad kruiste, en hadden dat mee» was", bq zijn kind in anderhalven dag genezen dan eens gedaan. Deze tocht echter droeg meer 't karakter van had. een persoonlijk en romantisch avontnnr, voor zoo„Door voortdurende beenbewegiogen heb ik den verre 't tenminste Fiip Secord betrof. Want, boa bloedstroom, die door den regel met groote kracht dwaas 't ook schijnen mocht, was de geheele ge* naar da ontsteken deelen toestroomt, naar beneden vaarlijke onderneming 't gevolg van een vrouwengeleid en op de pijnlijke plaats la de longetrcek voortdurend een in koel water gedoopt en daarna gril. Op Fort ïVxel was er in den lateren tijd veel gematig uitgewrongen banddoek gelegd, met het doel, de over den Grijzen Wolf, die hnlide in den pijn sproken bier en te ververdringen bet btoed van te omtrek van bet Barre Land. Hij werd beschreven minderen". Een tijder aart een longontsteking aanhoudend aan zrjn beenen ta trekken, ea daarmede sis een groot, woest, eenzaam beest, met jaren vaa ondervinding en sluwheid achter zich. Vergeefs te manoeuvreeren om het bloed uit zijn longen weg te lokken, kan, zou i* zeggen, als een model bui men klemmen en vallen voor hem klaargezet. Hij vermeed die met bijna menscbelijk hegrip. Aaa van onnatuurlijke behande'.vag gelden. Zooiets, omjagers ontsnapte hij cLe-Jds; en velen, die gepoogd gekeerd, alleen omdat er geen medicijnen bij te pas komen, voor te stellen als een heerlijk voor badden hem te dooder, waren nooit meer weergebeeld van navolging der natuur, is weleeneomble, keerd uit de barre streek, waar hij zijn verblijf hield. dunkt me. Hij verscheen en verdween dan wee? op zulk een Het verhaal is leerzaam, omdat er het volkomen geheimzinnige manier, dat bijgeloof ten zijnen verkeerde standpunt van de natuururaten zoo duidelijk uit blijkt, Wat heu drijft is een Kus, geen opzichte was ontstaan en zijn overige verschrikkingen nog verhoogde. Hij was werkelijk verschrikwel overwogen f y steera van handelen. „Geen medicijnen", roepen zij, ,terug naar de natuur!" en kelijk genoeg, want hij had dikwijls een eenzame woning leeggeplunderd en de metsenen beefden 'a gaan dan, voor het vaderland weg, met de zieken allerlei hoogst onnatuurlijke kunsten uithalen, in avonds in hun hutten, wanneer zijn lang, somber het kinderlijk vertrouwt, dat dezo na ook een gehuil hun oor bereikte, en dan fluisterden ze, alsof ze spraken van eon boozen geest „De Grijze Wolf ï" ideaal van natuurlijkheid voorstellen. „Bij ontsteHeel veel wonderlijke verhalen van dien Grijzen kingen", zegt Bllz, moeten wij vooral onze aanWolf waren ook doorgedrongen tot Fort Texel. Daaf dacht er op vestigen, den testerken bloedaandrang van het ontstoken orgaan af te leiileu, en meer hield een jong Engelschman verblijf, kapitein Stannaar de gezonde deelen heen te leiden". Op dien ding, die een beroemd schutter was in Canada, en op een avond werd het beruchte beest weer begrond viel hij dan ook zijn kind, toen hij dacht dat sproken in 't buis van den gouverneur, waar bfj het aan longontsteking zou gaan lijrlen, lastig aan en Secord aanwezig waren. De laatste was geboren haar beenen. Maar zijn heels punt van uitgang deugde niet, en in Canada, en men getuigde van hem, dat zijn geweer nóóit miste. ging vierkant tegen de natuur ie. Als bij ontste Belde jonge mannen, hoewel geboortig uit verking een sterke aandrang van bloed naar de ont-

wat ons verder alzoo ten bewijze van de deugdlijk-

VIERDE BLAD

Hume.

61) „O, dat komt dan wel in orde," seide Lady Gobbin, die haar zelfbeheerßehing trachtte terug te

krijgen, want dit bericht bad haar geheel overbluft „En —wanneer vertrekken u en mijnheer Parley uit Londen f" „De volgende week. Vader heeft dan zijn pensioen en zelde mij ook dat h!j een groote som contant geld verwachtte." „Van wie?" Maar met deze vraag was Lady Cobbin te ver* gegaan. Ellen richtte zich fier op en keek wantrouwend in het hooggekleurde gelaat van Lady

Gobbin.

„Ik de niet In wat n dat aangaat." seide zij koel. „O, niets, natuurlijk"* ontwoordde de ander snel; einaar slet u, juffrouw Gereon bad infj er van gesproken n ala weduwe van haar broer een vaste som te geven. Maar nu, door bet pensioen van uw vader en dan een groote som contant geld,"— Milady legde klem op deze laatste woorden ~zal het niet noodlg zijn, dat juffrouw Gerson n nog wat —

geeft."

n lk wil niets van baar hebbes," riep Ellen met vuurrood gelaat; „crj is niet lief tegen mij geweest. Maar vader vindt, dat ik ook wat van Arthurs geld

moest hebben en ik ben van plan er later om te vragen. Dan ga Ik met vader naar Australië en '�ergeet daar alles van mijn afschuwelijk huwelijksleven met Arthur."

—

—,

.

„Dat zal zeer zeker het-beate zijn," zeide Lady Cobbin, niet wetende of zij waakte of droomde, aangezien het meisje niet ophield den schijn tegen haar vader te versterken. „Nu, hier is mijn adres, mevrouw Gerson," zij overhandigde Ellen een kaartje.— „Als ik n ooit met iets van dienst kan zijn schrijf dan daar heen. Goeden dag." Ellen knikte sleohts en giog als het ware toonbeeld van ellende' weer zitten, toen Lady Cobbin den kleinen winkel verliet. Maar toen er een nienwe klant kwam. verscheen de gemaakte glimlach weer op haar gelaat. La iy Cobbin zag dit nog juist. Het had haar ten zeerste verbaasd, dat Parley in snik een nauw verband stond tot de zaak. Het bezit van de das was alleen reeds genoeg om hem als den misdadiger aan te duiden. Verder had hij tegenover Hake verklaard, dat hij Arthnr gehaat had, omdat deze zoo slecht was geweest voor Ellen, en hij wes even blij als de jonge vrouw over Avthur's dood. Bovendien was Parley den geheelen avond alleen in het kantoor geweest en had bij tijdens Mendlo's afwezigheid zelf kunnen uitgaan om de mißdaad te plegen. „Haar neen,*' redeneerde Lady Cobbin brjzichzelve, toen haar overpeinzingen dit punt bereikt hadden. „Mendle verklaarde, dat hij, toen hij naar het kantoor terug ging, Embers en Arthnr samen had achtergelaten. Als Parley sohuldig is, kan hij niet in het kantoor geweest zijn, toen zijn patroon terugkwam. In dat geval moest Mendle weten dat hij het gedaan heeft. Maar het kan zijn dat Parley, die wist dat Mendle in de automobiel had gezeten, gedreigd had hem te zullen verklappen zoo hij niet zweeg. De eene man was, om zoo te zeggen, in handen van den ander. Het is mogelijk dat Parley dapper kon ztjn, maar Mendle is een lafaard en —

»

—

—

schrikt van zijn eigen schaduw. Het zou Parley niet moeilijk vallen hem het zwijgen op te leggen." Ook bedacht Lady Cobbin, dat Parley geen automobiel kan besturen en dat moest de moordenaar toch gedaan hebben, aangezien het voertuig met den doode vóór MendUt's kantoor gevonden was. Tenzij, natuurlijk, Parley na de komst van de automobiel met de das naar bulten was geslopen, terwijl zijn patroon in het ac terkantoor zat en toen zijn schoonzoon geworgd had... Maar, als de doode om elf uur of iets later vermoord was, kon dit niet, want het was bekend, dat de automobiel eerst tegen twaalf uur in Oade Lane was aangekomen. Arthnr moest dus vóór de aankomst van de auto vermoord zijn, in welk geval de klerk, die een dergelijk voertuig niet besturen kon, van alle verdenking onthoven w&s* „Of anders," dacht Lady Cobbin, met wanho„is e» pige poging om het raadsel op te lossen een derde medeplichtige, die wèl een automobiel kan besturen. Is die derde peraon Bir Samuel Embers 7" „Deze vraag kon zij echter niet beantwoorden. De daa wierp den schijn van schuld op Parley; Embers' bezorgdheid over Paddy, dien hij niet vit het oog wilde verliezen, gaf te denken dat deze heer bang was dat de jongen hem in de zaak zoa sleepen. Darton was onschuldig, Bellnda, die een oogenblik verdacht was, ook. Harriet Lane kon Arthnr natuurlijk niet ver ir oord hebben; haar veaklaring was duidelijk genoeg. Mendle, die er vijf dnizend pond 's jaar», door verloor, was boven atla verdenking verheven... Alleen bleven dus Parley en Embers over; één van deze belden was de schuldige, en Paddy O'Toole was de eenige die kon zeggen wie de misdaad gepleegd had. Maar htj waa —

—

-

Ethne, die vrooltjk van aard en jong en ondeugend was, «peelde met hen beiden. Nu eens begunstigde rij den engelschen kapitein, dan weer, tij merkte dat Becord stiller en zwaarmoediger dan ocit wa«, plaagde zij hem met de vrijmoedigheid van een oude kennle, en wist hem in vijf minuten geheel te betooveren. Zoo stonden de zaken op den avond, dat t onderwerp van den Grijzen Wolf ter sprake kwam. Secord ca Standing, beiden hartstochtelijkedejagers, staal luisterden met groote belangstelling naar onen zijn zijn woestheid, onderdom zijn tjes van geloofelijke ontsnappingen. —Ik houd da meeste van die verhalen voor praatjes, zai de gouverneur. Als zoo'n beest keljjk bestaat, dan moet bij toch te schieten zijn. Ik zou wel graag zijn huid hebben, liet Ethne lich ontvallen. Dadelijk spitsten de Engelschman en Secord hun •oren. Wezenlijk ? vroeg Standing. Natuurlijk. *t Zou zoo iets zfln, dat 'n herinnering was aan een moedige.daad, zoo'n geschenk van een ridder aan zijn dame, lachte zij. Mag Ik u om de eer vragen, hierin uw ridder te zijn? vroeg Standing. —Ik ga onmiddellijk op jaaht van Zijn Grijze Hoogheld.en hoop binnenkort zijn hold aan uw voeten te leggen. Secord zei niets. Hij wist meer van den Grijzen Wolf, dan een van de aanwezigen; hij kende de gevaren voor de jagers... Maar toen Ethne'aoogen een oogenblikje ondeugend op hem rustten, was hij onmiddellijk besloten. dan ben Als er twee mogen gaan, zei hfl, ik de tweede. Ik zou vast willen stellen, dat de prijs door één man alléén gevangen moet worden, al mogen Standing en ik ook ieder een gids en helper meenemen. ik vind dat In orde, zei kapitein Standing: die mededinging de sport zooveel te interessanter zal maken. Wanneer vertrek je, Secord? Morgenochtend, antwoordde Secord kortaf. 't Is een tocht van drie dagen naar de schuilplaats van den Grijzen Wolf. Zoo werd de zaak geregeld. Het was niet alleen een jagersetrijd, maar tevens een strijd om de blonde Ethne, de beide mannen wisten dat. Elk voor zich was vast besloten, den prijs te winnen en de huid in triomf aan haar voeten te leggen; maar beiden waren te zeer goede sportslul, om eenlg onedel middel ten-opzichte van den ander te willen gebruiken. Secord had voor gids een zekeren Lemoine uit Fransen Canada meegenomen. Standing een halfbloed, Santan, en die beide helpers waren alle twee jagers van eerste kwaliteit Ia 't wond aangekomen, scheidden de partijen si«h; men had afgesproken, verschillende wegen te nemen. Toch kwamen zij elkaar nog meermalen nabtj, op de kronkelpaden van *t diohte bosob, maar in den loop van den tweeden dag waren zij elkaar geheel kwijtgeraakt. geworden zijn? Wat zou er van 't andere stel T vroeg Secord, toen hij en Lemoine s avonds bij 't vnur zaten. Weet slet, meneer, zei de man, die met van veel woorden hield. Achtergebleven, denk ik. Als alles goed gaat, komen we morgen aan 't En dan hebben we uit Barre Land, zei Secord. --SS -'■- f** te kijken. Lemoine's antwoord bestond uit een gebrom. ll rj staarde in 't vnur, zijn zwarte oogen keken peinzend. ü wilt den Grijzen Wolf dooden, als u hem vindt? vroeg hij ten slotte. ..,....,_,;.

al 9

—

—

■

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

-

-

—

Natuurlijk.

•

..*,....

'-'*' Doe 't niet, meneer. Secord keek verwonderd, zóó'ernstig klonk ;de :

—

waarschuwing.

Dat monster niet doodschieten! ? lachte hij toen. Wel, hij heeft ik weet niet hoeveel menschen verslonden, 't Zal een zegen zijn, als bij er geweest is. Maar Lemoine schudde't hoofd. Dat is niet, meneer. De.Grijze Wolf kan niet gedood worden. En wie 't probeert, sterft zelf. De jagers, die op hem afkomen, krijgen onderling ruzie en dooden elkaar. —

—

Secord dacht na. Sr was niet veel kans op, dat Standing en bij daartoe zonden komen. Zij waren mededingers zeker, maar eerlijke en loyale mede—

dingers.

Den volgenden dag zochten Lemoine en bij in 't Barre Land rond. 't Was inderdaad een „Bar Land". Een wildernis met heuvelen en rotsen, en voortdurend gegeeseld door een ij dgen noordenwind. Hier huisde de Grqze Wolf; van bier klonk zijn somber gehuil 'a nachts. Secord en zijn gids bespeurden niets van de anderen. Zeis al waren zij in de buurt, dan konden zij makkelijk aan't gericht onttrokken worden, door een van de vele verheffingen van 't terrein. Tegen den avond hadden zij nog geen epoor van een levend wezen ontdekt, en wilden juist naar een gesohikt nachtverblijf uitzien, toen Lemoine stokstijf stil stond, en een hand op Secord'a arm legde. Daarl wees hq naar den top van een kleinen heuvel. —De Wolf! De Grijze Wolf! Werkelijk, daar, met zijn voorpooten op den top van de rotsachtige verhevenheid, en 't achterlijf lager, stond de groote Grijze Wolf! 't Was een hoog, woest, luguber uitziend dier, bijna spookachtig in 't koude, grqze licht van den vallenden avond. De ijzige wind schudde zijn vacht, die op verschillende plaatsen uitgevallen was, door ouderdom. Alsof 't een naderenden doodsstrijd vermoedde, hief 't dier zijn kop op, en huilde, een lang, woest gehuil, dat uitdagend klonk. Secord'a jagersbloed gloeide, 't Was een prachtige kans. Hij legde aan en vuurde. Maar hq was niet de eenige. Bijna gelijktijdig klonk een ander schot van de andere zqde van den beuvel. De Grqze Wolf sprong vooruit, toen in de hoogte, viel vervolgens neer, en was verdwenen. Secord vloog naar de plaats. Indien hij 't andere schot al gehoord had, hechtte hij er geen de minste waarde aan. Hij was overtuigd, dat hij 't monster geschoten had, dat 't gewond neergevallen, en dat hq nog slechts had af te maken. Hij vloog den heuvel op en... botste daartegen een man, die van da andere zijde kwam. Standing. Hij is van mij! riep de Engelsobman. Zeker niet! Ik achoot eerst. Dat doet er niet toe. Ik was den heelen dag al op 't spoor. Ik laat me door niemand bestelen. Bestelen ? Ja, wat anders ? De driftige woorden vlogen over en weer; ze waren beiden verwoed en beiden vastbesloten om, wat ze hun recht geloofden, te handhaven. En geen van beiden zou hebben weten te zeggen hoe 't kwam, maar na een oogenblik vochten zij —

—

—

—

—

—

—

—

verwoed.

ötandiug's voet haakte aan een steen, en hij viel achterover. En daar, eensklaps boven op hem, sprong van uit de rotsen de Grijze Wolf. Hij sloeg zqa klauwen om 't hoofd van den hulpeloozen man, takelde hem woest toe, brak de armen, die ter verdediging werden opgeheven, en beet toen in de keel. Dat alles gebeurae zóó snel, dat Secord een oogenblik bewegingloos stond. Toen sprong hij op 't ondier af, greep 't in den nek en trachtte 't terug te trekken, >er wijl hij het tot twee, driemaal toe 't mes tusschen de ribben stak. Toen eerst keerde de Grijze Wolf zich naar hem om, smeet hem ook neer, en stond over hem heen gebogen, met bloedende flanken. In dien tusschentijd hadden ook Lemoine en 3an tan den top van den heuvel bereikt. Instinktmatig, bij 't zien van 't vreeselijk gevaar, deden beiden 'c zelfde, en vuurden. De Grqze Wolf viel, wild ia de lucht slaande met zijn afschuwelijke klauwen. Maar Secord stond niet op. Hij strekte zijn leden krampachtig en lag stil. Eén van de schoten, welk was niet uit te maken, had zijn werk aan hem vetrient. Noch Standing, noch Secord keerden terug naar Fort Texel en naar Ethne O'Oonnor. Zij rusten zqde aan zijds in een eenzaam graf in 't Barre Land. Dat is de wraak van den Grijzen Wolf, zei Lemoine, nadat hij 't verhaal van diens dood verteld had. —

—

verdwenen, en voor Lady Cobbin was de zaak zóó verward dat zij aarzelde oen stap te doen. Nog nooit had zij in baar beroep zulk een ingewikkeld en geheimzinnig geval ontmoet. „Ik heb grooten lust de zaakte laten Joopen," dacht zij knorrig, want zij had hoofdpijn van de inspanning om iets op te losten dat blijkbaar onoplosbaar was. Maar jnfst het raadselachtige van de zaak maakte haar des te verlangender om achter de waarheid te komen. Zij bleef dien avond in de stad en liep naar den Piccadilly Schouwburg om jnffronw O'Toole te zoeken en naar TrafalgarSquare om te zien, of Sir Samuel op de standplaats voor auto mobielen was. In beide gevallen ondervond zij teleurstelling. Noch de oude Peggy, noch Embers was te vinden, en de detective wist niet wat te doen alvorens zij een van deze beiden gesproken had. Omstreeks tien nnr gebeurde iets waarop zij niet had durven hopen. Naar Golden Sqare terugkeerende, zag Lady Cobbin Bir Samuel in zijn automobiel Regentstreet afrijden. Hij hield stil voor Nickol's café en scheen -.?'**» op iemand te wachten. cfes?Q Terstond trad Lady Cobbin op hem toe. Hij schrikte toen hij haar zag, maar was blijkbaar niet bang. „Haar," dacht zij, „hij is een man met groote zelfbeheerschlng."

„Waai Is Paddy O'Toole T" vroeg zij rondweg. „Ik wob dat ik het wist," bromde Bir Samuel, met het stnurrad spelende. „Weet n bet niet?" vroeg tij, benieuwd of hij

loog.

„Neen. Gisteren ging ik naar het hospitaal en hoorde dat de oude Peggy hem had meegenomen. Ik ben toen naar haar Kelderwoning in Adelphl gegaan, maar zij was daar niet meer geweest. Ik moet weten waar ik haar vinden kan. Ik had juist morgen naar u toe willen komen om het u te vragen."

„Hoe kan ik dat weten?'* vroeg Lady Cobbin. „Wel u behandelt immers de Gerson zaak. Mendle

heeft mij alles verteld wat u daarin gedaan hent. Ik vermoed, dat n de leiddraden in handen heeft." „Ik heb er in ieder geval één," antwoordde Lady Cobbin veelbeteekenend. „U hebt Paddy wegge-

moffeld."

„Ik!" riep Embera verbaasd. „Waarom zou ik dat gedaan hebben?" „Misschien omdat u liever niet zou zien dat Paddy, die aan het begin van Shore Lane achter aan de automobiel hing, zou vertellen dat n daar mtt Artbur Gerson hebt staan praten." Ëmbers schrikte, werd verlegen en toen bloedrood. „Ik weet niet waar u het over hebt!" riep hij zoo luid dat een paar voorbijgangers opkeken. „Ik heb Paddy het laatst in het hospitaal gezien. Wat mijn ontmoeting met Arthur betreft..." „Ontken dat niet, het is de waarheid." „Wie kan dat bewijzen? „Harriet Lane." Embera' gelaat betrok. „Nu ja, ik ben er geweest," bekende hij knorrig. „Waarom hebt u dat niet bij de lijkschouwing gezegd V (Wordt vervolgd). *

~~

GEMENGDE BERICHTEN. Een millionnair vermoord. Te Buenos' Ayros ia de millionoair Pieter Gartland Termoord. Hq was een Noord-Amerikaan, doch in Argentinië genaturaliseerd. Van de daders is geen spoor gevonden.

Een Bouillon Da val geplunderd, Te Parijs hebbon misdadigers bq nacht Ingebroken in een restaurant der Bouillons Du val, aan de Avenue de la Grande Armee. Zij hebben de brandkast geledigd, die een bedrag van 3.700 francs inhield, de ontvangst van den dag. gebarsten vij ver. Op de Buttea is een zonderling ongeval gebeurd. Vermoedelijk door can onderaardsohe instorting is er plotsAiing een scheur ontstaan in den bodem van 't kleine meer in't park. Binnen enkele minuten liep het meer leeg, duizenden kleine vis schee meesleepend. Verbaasd beken de wandelaars toe, de bewakers werden geroepen en met vereende pogingen begon men de vissohen te redden. Groote kuipen werden gehaald en alle visoh werd daarin gedaan. De Buttes zijn nu wel hun grootste aantrekkelijkheid kwijt, maar een merkwaardigheid rij kei geworden.

Een

Chaumont te Parijs

~

Instorting van een Rijnbrug. De overblijfselen der bouten stutten van de in aanbouw zijnde Rijnbrug by Keulen, die ingestort is, zq*n, voor zoover mogelijk, opgeruimd en in beslag genomen ten einde de verantwoordelijkheid voor het ongeluk te kunnen vaststellen. Het ijzerwerk dat in de rivier l.'gt, zal door middel van drijvende kranen worden gelicht en verder zullen duikers zich met dit werk betasten. Aan de firma te

Dortmund, die den bouw ondernomen heeft, is de

eisoh gesteld, dat de nieuwe montage den 15 December gereed moet zijn. De duikers zijn vertrokken.

Zij hebben zich tot dusverre alleen beziggezoeken naar lijken en 's middag hebben zq het 7e en laatste slachtoffer boveagebracht.

houden met het

Gezondheidskuur van een Ameri•■ kaanschen minister. De voormalige worstelaar Muldoon heeft nabij New York een sanatorium.,, wsar minister Root zich aan een kuur onderworpen heeft tegen zijn toenemende zwaarlijvigheid. Evenals de overige patiënten, die zich door Muldoon laten kureeren, moet de minisier lederen morgen om 6 uur opstaan, verscheidene glazen warm WMter uitdrinken en dan een wandeling maken van 8 kilometer. Bij zijn terugkeer krijgt hij een kou de douche en eeret dan wacht hem een sober ontbijt. Na het ontbijt mag hq een weinig uitrusten en zich dan een paar uren met staatszaken bezig houden, als hij er lnst in heeft. Het verdere van den dag mag bij naar eigen keuze besteden, alleen moet hij 5 minuten met Muldoon worstelen. Root, die 250 pond weegt, moet zeer veel baat vinden bij

deze

kuur.

Een onnoozele bloed. Een jonge man Matthews genaamd, had al meermalen op trouwen gestaan, va&nr telkens was er niets van gekomen, o adat hq zóó verlegen was, dat hq op het beslissend oogenblik te verlegen was om het „ja" on het stadhuig uit te spreken. Ten slotte kreeg hrj tot bruid tuies Frazer, de dochter van een geneesheer, maar toen alles voor de plechtigheid gereed was, kon men den verlegen bruigom nergens vinden. Papa Frazer ging op zoek en vond hem eindelijk, verscholen in een korenveld, maar de stakker bestierf het van angst toen hij hoorde dat hij naar het stadhuis moest, öciioonpapa in spé was echter een man die van kras handelen hield. Hij diende Matthews een dosis chloroform toe, zoodat deze bedwelmde, nam hem op zijn rug en droeg hem naar het stadhuis. Daar bracht hg hem weer bij kennis en, voordat Matthews nog recht wist waar hq was, deed men hen het „ja" uitspreken, dat miss Fiazer een mrs. Matthews maakte. Wij vergeten nog te zeggen dat het gebeurde te Jer seyville, natuurlijk ia Amerika, en dat het wordt meegedeeld door een New Yorksch blad.

-

schillende landen, en geheel verßchlilead in alle oprichten, hadden één zelfde gevoel: zij waren beiden verliefd geworden op de mooie Ethne O' Oonnor, de dochter van den gouverneur.

ADVERTENTIËN. TOKO OESIISOI SEHEif. WELTEVREDEN..Bericht de ontvangst van Mevr. LEJECSNE te I*ar{J« van: Wit, eoru en gekleurd K'ABAJAGOED. NANSOUK voor Bloußes en Japonnen. Keurige witte en ecruGEBORDOUBDESTROOGALLONS en MIGNARDISE. GUIPURE KANTSTOF en bijbehoorende entredeux. Verschillende soorten Kanten en Garneeraeli. SATIJN, MOIRÉ en LIBERTI LINTEN. DAM Ka KOUSJES en KINDKRSOKJEB. KROMME KAMMENen gewone HAARKAMMEN. NAGEL- en TANDENSCHUIERS. CREPONNE voor het HAAR. WOLLEN KAPERTJES en BURNOUS. KATOEN en WOL FLANEL. Zwarte witte en gekleurde BTOFGARENS. Haken, Spelden, Baleinen, enz. enz. enz. 95

KOLFF'B LEESGEZELSCHAP. Lezeraplaalaen beaenlkbaar, In de buurten JRramat, Benen en Itij—oifk, Contributie f 4.60 pei

maand. De Dtooten?, H. SOHIEFING, Kwltang,

lui^n^-tokojbluisbrug»».

.AITTG.

per stel. decor, per stel f 60.—, Modern decor f 70 r dozijn. / 7.50 en MO.-, Eierdopjes zelfde dessmi/:3.* ZO*JMr, KAMPEN. ©e«m«illeer«fc 4r«*elen *«m BJEM IL. l'/i L- _2 L h Dandanz met deksel f 5.25.

«*/#»rtfe

;

ssrrr.:

—

mj\*J*J*

-

.

ftrmMw- EETSERVIEZEN voor 12 personen, bloemen wlfde dessins voor 12 'personen

«

_

..

•—* *-

•■

- —•

———

i]

\xr inke

H-pTCTtBM

5

5

TAN DB

<

Ne.rd.iih.

MAATSCHAPPIJ „OSDEBUSOB HELP." Tlf on Wc 220.

3

j|

B.t..ta.

3

fTT-rIpISINGr JCI JCI 1/ *4W

civiele ét

JClb il

MILITAIRE njuir

Vhamberlain'M Pljnbalsent. Gij «uit moeilijk een beter geneesmiddel Tindan Chamden voor rheumatiek en henpjicnt bertaim's pljnbalsem. Het verzacht de ontzaggelijke pijnen en maken slaap en raat mogelijk. Pijnen in de Spieren zwellingen en verlammingen de behandevinden spoedige baat er bij en voor het is eveneens en kneuzingen snijwonden van ling M» probaat Overal verkrijgbaar.

Houthandel Insulinde,

3

**

s 3

3\ac .A. .A. T.

Batoe, Batavia

DJembatan

Geopend

Restaurant Gouden Anker den

geltgei aan

tramlijn op Pansar Senen

de toko van TAN HOE LO Verkrijgbaar goed bereid

naast 5705

Hollandsen en Chineesch eten. Verzendt uwe Telegrammen

I

I

2»»

TELEFOON No. 1281.

per DICTAAT-CAHIERS in slap linnen omslag, 'i 0.60 B tuk G. KOLFF/A Co., Noordwfik—Weltevreden.

Beleefd aanbevolen.

UITGEBREIDSTE HHBBEK HXEBDINO MAOAZIJN TAK OTD.-IKOIÉ

\\

Heilige weg hoek Singel..

AUG. SAVELKOUL WeKevrefen. ■ ■W»*ë

■■

w■■■

ww

—

Voorheen J. VAXELUBB

GO
&

Co.

jjctctsc;

_

Ontvang-en.:

EXCELSIOR'*» Knoop en Balschoenen. Ijzersterk Amerikaansch Orill j r^ I<•

BLOEMENBANDEL

Mevr. LE RÜTTE. MoLßinruET-WEST oaast het Dep. B. O. W. 8601 TeUfpon Na. SS»

bloemen- en Groentenzadea, BOL- en KNOLGEWASSEN.

Planten van Rozen, Azalea, Chrysanthemum, Gelans, Chevelures, Caladium, Fuchsia, Pelargonltum •jpressus, Tjemara, enz. zoomede ten allen tqde lesse bloemen en rozen, ook op kleur. Prijscourant gratis verkrijgbaar.

§7

F. H.

wijnen Medoc Supérieur

Probaat geneesmiddel tegen nierzlekte, blaasea, thaar, gal-blaas-en niersteen. Prijs per Vi blik f 5.50 per Va bhk f 3.-, franco 5098 •*r post f 0.50 meer. STERTZENBERG, G. Verkrijgbaar bij F. Pedjambon—Weltevreden; en l
BORDEAUX WlJNaumr*^ Ds Beste

TafelwlJn

voor Nederlandsch-lndli

te commissie gegeven aan en verkrijgbaar bij

REYNBT

«8

&

VINJD.

BJH»

«

MEIJER.

URININ.

~

Flanellen Costumes van af f 22._. Onberispelijke afwerking. Eleoante coapa.

KWEEKERU „6EOEH" SINDANGLAIJA TJIANDJOER, '

Coulant

p«r JAS en PAUTALON.

&S?inAN%IM ?Ftf LAM tl 4 H?N LAIJ

'

,

LIELIONGHIN,

aaroe. i»

l*DtCN

Xn gro. bQ JAVOBHON WAN

FOuar iSenet».

{

TIANO

ïffoüW BI4DW 9ERO, HIN, Handïl m|'TJIN mTA

Powar Semm. "-

l/S Dessche» MS

TJENG HWEE LIE KIONG BOEN & Zn. PHOA IJANG LIEM,

»

I2dWTJ°IN

Gravc* Froniac.

KHOÜW BOEN BNQ, Handel Mij. «HINDIA»,

"

»

-

tan DJI BOEN. bv*.«, TAN DJi

,

ra*Mr

'

81M

5621

e<J

Glodok. Java Bankrtnu*.

IE TJIN BAN, THE KENG KIE,

?5i rn»sfi

Verkrijgbaar ia t/I -~

_

J

ft. de Luze Fils. &

Graven Supérieur Medoc

-

1

A dijv|'

'

***** *

<&£»».

-

£^£^£7

«<»»«,

M

Buiton*^. »

SoekaboemL

Tasihmalaja.

ZJiandioer.

Be«*ba3»

BaUrU

-

—.————■ümüü—i^—i^—^"*

ttiinpn august wehb I

I

!U=C=O=3CX

'

Oude Hollasadseke Jenever. kruiken. in Jenever Oude Fiine Ooigaard

j.

&

Co.

Garreau Frères, #©er«&«#e. Batavia

—

Bnitenmorg

—

.

Hoofclkaiitoor: Ilïifli,

lillliSl gulden.

Verzekerd bedrag Waarborgfondsen

vtmr

motors:

..,..-_._

inmaakt op

worden ntteut

AUTOMOBIXIMTESf

IPirecteurmm H. VAN 'T SANT. k J- HARMSEN (Plv.)

E. A. KLERKS te Soerabaja. L. J. VAN DER VELDE te Soerabaja. F. SPRUYT te Soerabaia. _;:,.,

AUGUST 0. F. COHEN te Batavia. H. A. LACH te Soekoboemi. Üik.\*.KNUTTEL te Semarang;

"

idem.

ÜIM

Inspecteur»:

.

onn

**.

.;

_

;

......

v

..

._-...

WBT Het Agentschap Weltevreden, HoeraarQtr,

fa het gebouw der Koninklijke Faketvaart Ma» -ebappy Oostzijde, trekt op Amsterdam. a. ïooy. %. T.T.

Zicht

Merk: „MOTOR OAB" m op

ANGLO-JAVA TRADING COMPANY LIMITED, JBatavia e-n

-

JBandoetiff.

3 6

m/d.

.

.

~

.

.

m/d. 101V4 de HOOFDPLAATBEN de* PROVINOIHK 3 d/richt 100'/t % »

.

Tiet kantoor is op werkdagen geopend

voormiddage van 77t 1

naoiiddatrs

In iedere huishouding

«

4

—

/,

—

12'/, uu».

7

«

M WB

1

*

1

ziet men op de Ontbijttafel een

JOOV, ÏOO'/. „101

a m/d.

utre feinlverd product.

1848 A

51i5

j

N.-l. Escompto-Maatschappij.

ns*wii\i*> mtVb

„MUI Uftorimi s*n

!

nesclije of tolilsije.

eeos

VAN DEN BERGS ST&OPEN

staan bekend als de beste en zuiverste.

Goenoeng Sarie Apotheek, 17

H. H. LUGARD BOTER Hors Oon.ooxa.irs

Nationale

Internationale

&

Landbonm tentoonstelling te 's-Gravenhage September 1907

Lid der Nationale

&

WED. IND. HANDELSBANK m/d. m/d.

«

Frankrflk

•

c i >«

M

/,

«

8

208'/, 307V, 5B 1/.

«

«

<

Oostenrtjk

Uitmuntende tafel.

aöBVi

«

Italië Dnltßohland

é

I ÏOO 1 £2.03'/. 208>/i

aicht

Zwitserland

•

i9B'/

€

é

DIPOBIfO'S. .18 % opzegging S maanden vooruit.

14

'

«

Maatschappij,

ÏOOV.

Provinciën

België

■

Wette vreden.

ÏOO'/, ÏOO'/,

<

Zicht T. T.

Op PJngeland

89

101'/

ÏO*

.

Billijke tarieven f coulante voorwaarden. Hoofd-Inspecteur: J. A. BARON VAN HEERDT. Inspecteurs: O. PLANTEMA, te Socrabaia. A. L. MATRAT, te Semarang.

~

2

.,kk

Opgrerioht in 1870.

7604 Benige Importeara Export Mij. voorn. B. VAN LEEUWEN & 00.

8

-.

§|||P Levensverzekering

Internationale Jury

WIBSELKOBBIIN. Op Nederland! 6 m/d. dato.

-,

12

91

IVBHBCrBZBLSOHAP „BEATBAMAN". Laxars-plaate •■ Nalazars-plaats beaohikfeaaiv Abonncments prijs respectievelijk f 4.— en

f 2.— bnnrt Koningsplein, Waterlooplein, Kebon fllrih of Henteng. De Directrice, Mevi. MENB FIERS SMEDING, Kebon Blrih.

SSuropeesohe kok

Eigenaresse Mevr. P. VAUT lIOBCK.

Grand Hotel Java. Kenlngspleln.

Weltevreden.

Bf|awyk>

UITGEBREIDE WIJNHANDEL PILBBNER, LAOER en MÜNOHENER BIER per 48/1 flewchen ff 18.80, per M/9 0. f il.— op nanvrngn franco.

RUtulgrverliuuröteriJ. Bteosiißslpeitdnfe van G. KOLTF

*

Oa, Batavia.