C, kwartaalblad over cultuureducatie in het Primair Onderwijs oktober 2011

C, kwartaalblad over cultuureducatie in het Primair Onderwijs oktober 2011

Themanummer Verhalen Het verhaal als didactisch middel • Interview met Mariet Lems • Oneindig Noord-Holland • Verhalend ontwerpen in Haarlemmermeer • Saarah van Doornewaard 1

Nieuws van Plein C

Welkom! In de eerste C van dit schooljaar staat het thema verhalen centraal. Verhalen en cultuureducatie – daar kun je veel kanten mee op, zoals het interview met voormalig literair consulent Mariet Lems en het artikel van onderwijs­ kundigen Zeeman en De Regt laten zien. Ook buiten het klaslokaal is de belangstelling voor verhalen groot. De Provincie Noord-Holland startte vorig jaar Oneindig Noord-Holland, een digitaal platform waar talloze verhalen te vinden zijn. Een ware schatkamer, ook voor het onderwijs! De redactie

Cultuurschool van Noord-Holland op stap Dit voorjaar werd de Van Reenenschool uit Bergen uitgeroepen tot de Cultuurschool van Noord-Holland 2011. De school ontving een bokaal en een culturele middag. Op 14 september werd de prijs verzilverd: een geheel verzorgde culturele middag voor teamleden, directie en de ICC’er van de Van Reenenschool. Per sloep ging de groep door de Amsterdamse grachten naar een zeer bijzonder locatie: de Hermitage Amsterdam. Deze dependance van de Hermitage in Sint Petersburg toont werken uit de Russische collectie en besteedt veel aandacht aan het ontwik­ kelen van kunstzinnig talent en inzicht bij kinderen. Zowel voor het primair als het voortgezet onderwijs zijn onderwijsprogramma’s ontwikkeld. Na een inspirerende en leerzame rond­ leiding door de coördinator educatie, konden de leerkrachten op eigen gelegenheid en vol nieuwe ideeën de collectie van de Hermitage bewonderen. Al brainstormend over nieuwe mogelijk­ heden voor cultuureducatie op school, werd de middag afgesloten met een high tea.

Het team van de Van Reenenschool

De C wordt, dankzij subsidie van de Provincie Noord-Holland, gratis verstuurd aan alle NoordHollandse scholen. Een extra exemplaar kan je bestellen via [email protected].

Ook dit jaar reikt Plein C weer de prijs Cultuurschool van Noord-Holland uit. Wil je dat jouw school in aanmerking komt voor deze prijs, hou dan de website in de gaten voor meer informatie! www.pleinc.nl/cultuurschool2012

Het verhaal als didactisch middel Het verhaal kan een krachtig didactisch middel zijn binnen cultuureducatie. Door middel van een goed verteld verhaal kunnen leerlingen zich inleven in een situatie, worden kennis en inzicht overgedragen en krijgen leerlingen een optimale cultuurbeleving aangereikt. Een goed verhaal stuurt zo het leerproces. ‘Een geluksvogel noemen ze me. Als je elf jaar bent, en door de dood van een neef, erf je zijn bezittingen en zijn titels. Ben je dan een geluksvogel? Als je elf bent en je wordt naar een paleis in een vreemde stad gebracht, ver van je familie. Ben je dan een geluksvogel?’ Dit citaat is afkomstig uit een verhaal over Willem van Oranje en wordt gebruikt in het Zuid-Hollandse project ‘Geschiedenis in levende lijve’. Een ander recent voorbeeld van de inzet van verhalen binnen cultuureducatie is het project Salaam Aleikum Sjalom1, een media-educatieproject waarin Amsterdamse gezinnen met joodse en islamitische achtergrond zichzelf en elkaar portretteerden en zo meer kennis en begrip voor elkaars achtergrond kregen.

Verhalen spelen in deze voorbeelden een centrale rol in het leerproces. Maar hoe doe je dat, een verhaal onderwijskun­ dig op een effectieve manier inzetten?

Leren Leren betekent een volwaardig leerproces tot stand brengen. Je laat leerlingen niet zonder achterliggend doel genieten van een mooie dansvoorstelling. Je neemt de klas niet zomaar mee voor een bezoek aan de bibliotheek. En ook met het gericht leren kijken naar een fototentoonstelling heb je een bedoeling. Deze bedoeling ligt besloten in de kern­ doelen die voor het onderwijs zijn geformuleerd. Leerlingen moeten leren hoe beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken zijn om gevoelens en ervaringen uit te drukken en om ermee te communiceren.

Een goed verhaal stuurt het leerproces Een leerproces realiseer je door leerfuncties te vervullen. Onderwijsonderzoekers Boekaerts en Simons2 onder­ scheiden drie soorten leerfuncties die samen zorgen voor een volwaardig leerproces: de voorbereidingsfunctie, de verwerkingsfunctie en de regulatiefunctie. Verantwoorde educatieprojecten bestaan uit drie elementen: het activeren van de voorkennis (hiermee wordt de voorbereidingsfunctie gerealiseerd), het beleven (voor de verwerkende leerfunctie) en de reflectie (de regulatieve leerfunctie).3 Verhalen kunnen in deze drie elementen een rol vervullen als didactisch mid­ del. Ze sturen het leerproces.

1. Het verhaal om de voorkennis te activeren

Geschiedenis in levende lijve; acteurs vertellen het verhaal van Willem van Oranje.

Volgens de leertheorie van David Ausubel wordt nieuwe kennis beter opgenomen naarmate die beter geïntegreerd kan worden in bestaande kennis. Ausubel formuleert het als volgt: ‘Betekenisvol leren kan niet plaatsvinden zonder dat je het relateert aan wat je al weet.’ Hiervoor zijn advance organisers te gebruiken, oftewel ‘voortaken’. Het vertel­ len van een verhaal is zeer geschikt als zo’n voortaak. Een poppenspel in het theater kun je bijvoorbeeld voorbereiden 3

staan met de echte persoon. Maar, leerlingen beleven niet alleen een spannend verhaal, ze doen ook een bijzondere leerervaring op.

3. Het verhaal als reflectie Tot slot kun je het verhaal gebruiken voor het verwerken van wat je leerlingen hebben geleerd en beleefd. Met een verhaal kun je ze terug laten kijken op de leerervaring. Aandacht voor reflectie is onmisbaar in cultuureducatie. De beleving van cultuur is van wezenlijk belang, maar onderwijs gaat altijd over de vraag ‘Wat hebben we geleerd vandaag?’ Het onderdeel reflectie kun je vormgeven door leerlingen zelf een verhaal te laten schrijven. Daarmee reguleer je het verloop van hun eigen denk- en leerproces. Zo kunnen leerlingen bijvoorbeeld na het kijken van een animatiefilm een vervolgverhaal of een ander einde vertellen of tekenen. Daarmee kan zelfs een nieuwe start voor een animatiefilm ontstaan. Historische vereniging op bezoek in de klas

door met een verhaal in de klas de kleuters alvast kennis te laten maken met de hoofdpersonen, de karakters en de gevoelens in de voorstelling. Een kunstexpositie krijgt een andere dimensie als je een verhaal vertelt over de kunstenaar. Zo geven de brieven van Vincent van Gogh een extra lading aan de beleving van zijn schilderijen. Op deze manier worden beleving en het opdoen van nieuwe kennis zo optimaal mogelijk voorbereid.

Verhalen doen hun werk in het leerproces. Het is de kunst het verhaal op de juiste manier en op het juiste moment in het leerproces in te zetten. Dat maakt het verhaal niet alleen tot een prachtig, maar ook tot een krachtig didactisch middel. Marieke Zeeman en Annemarie de Regt

~ Meer informatie

Zeeman & de Regt Onderwijskundigen (www.zeeman­ deregt.nl) zijn gespecialiseerd in cultuureducatie en in het bijzonder erfgoededucatie. Het citaat is afkomstig uit de monoloog ‘Willem van Oranje’ geschreven door Willy Hilverda. (www.geschiedenislab.nl)

2. Het verhaal als beleving Een goed verteld verhaal zet leerlingen aan tot verwondering. Het roept vragen en emoties bij hen op. Een verhaal doet een beroep op de verbeeldingskracht en het inlevingsvermogen en het voert je mee, weg van het hier en nu. Helemaal als leerlingen worden uitgenodigd tot interactie (meezingen, meespelen, vragen stellen), creëer je een optimale leerervaring. Een verhaal vertelt meer dan alleen feiten. Met een verhaal worden de keuzes waar de hoofdpersonen in hun leven voor stonden en de daaraan verbonden emoties verbeeld. Het effect is dat leerlingen vragen stellen alsof ze oog in oog 4

Zie: www.bernicesiewe.nl, onder projecten T. van der Veen en J. van der Wal, Van leertheorie naar onderwijspraktijk, Groningen/Houten 2003. 3 Annemarie de Regt, Marieke Zeeman en Thea de Langen, Theoretisch kader voor erfgoededucatie, Hengelo 2008. 1

2

Onderzoek bovenschools cultuurbeleid De komende maanden voert Plein C gesprekken met verschillende (grote) schoolbesturen. Het doel is een beeld te krijgen van de ideeën, de behoeften en ambities op het gebied van cultuurbeleid die bij de besturen leven.

4 vragen aan… Vincent Lamers, vakleerkracht muziek en drama, De Waterlelie in Cruquius en De Regenboog in Haarlem.

1. Jij en cultuur Ik ben vakleerkracht muziek en drama op twee scholen voor Speciaal Onderwijs, en ik ben ICC-er. Daarnaast ben ik betrokken bij het MuziekLab van het Muziek­ centrum Zuid-Kennemerland en bij het Haarlems Interscholair Toernooi. Als contrabassist speel ik in Dark Rosie en als Theater Kapstok heb ik veel muzikale ver­ telvoorstellingen gespeeld. Verder geniet ik graag van het culturele aanbod van Haarlem en omgeving.

2. Wat is goede cultuureducatie? Goede cultuureducatie gaat volgens mij uit van de creatieve mogelijkheden van leerlingen. Voor ‘mijn’ leerlingen betekent dat dus maatwerk. Wij werken vraaggericht, we bedenken onze eigen projecten en gaan op zoek naar mensen en instellingen die daar invulling aan kunnen geven. Met voldoende overleg en een open geest blijkt er veel mogelijk te zijn. In de afgelopen jaren zijn veel ondersteunende en strate­ gische taken in het onderwijs neergelegd op bovenschools niveau. Ook cultuureducatie is een onderwerp dat gestuurd kan worden door het schoolbestuur. Het aanpakken van cultuureducatie op bovenschools niveau kan mogelijkheden bieden op het gebied van kwaliteit, verankering en financiering.

3. Wat doe jij in de toekomst voor cultuureducatie?

De uitkomsten van het onderzoek worden verwerkt in een publicatie, die gepresenteerd zal worden tijdens de conferentie Bovenschools Cultuurbeleid op 14 maart 2012.

4. Jij & Plein C

~ Meer informatie

zie www.pleinc.nl/schoolbesturen

In de toekomst hoop ik onze vraaggerichte werkwijze verder uit te bouwen en met nieuwe inspirerende mensen te kunnen samenwerken. Verder hoop ik zelf voorstellingen voor het speciaal onderwijs te ontwik­ kelen en te spelen.

Plein C verraste mij en mijn collega Yanto van den Heuvel afgelopen april met een pluim voor cultuur­ educatie. Daarnaast ben ik erg benieuwd naar de netwerkbijeenkomsten speciaal onderwijs die georganiseerd gaan worden. 5

Interview met Mariet Lems

Woorden vinden voor wat je denkt, ziet en voelt Begin dit jaar verscheen Weten waar de woorden zijn, een boek van schrijfdocent Mariet Lems. Het boek bevat een complete methodiek voor lessen creatief schrijven in het basisonderwijs. Doel van het boek is leerkrachten te helpen leerlingen ‘losser’ te maken met taal, zodat ze makkelijker en met meer plezier omgaan met taal. ‘Weten waar de woorden zijn, dat was de titel van de conferentie waarmee ik afscheid nam van het SKV NoordKennemerland,’ vertelt Mariet Lems. ‘Eigenlijk had dit boek, waar ik al zo’n drie jaar materiaal voor aan het verzamelen was, toen ook af moeten zijn. Het is drie jaar later geworden, het was een enorme klus. De titel heeft ook een diepere betekenis. Ik wil met mijn boek aantonen dat alle kinderen weten waar de woorden zijn, hun eigen woorden, als je ze als leerkracht maar de ruimte geeft.’ Het initiatief voor het boek kwam voort uit gesprekken met leerkrachten. Mariet begreep van hen dat ze stelopdrachten uit de methode oversloegen omdat ze die onbruikbaar vonden. ‘Ik ben toen taalmethodes gaan bestuderen en kwam erachter dat deze alleen het cognitieve aspect van taal behandelen en helemaal niet de creatieve kant. Vervolgens heb ik een workshop ontwikkeld, die gaandeweg steeds aan­ gepast werd. Het is mijn theorie dat alle kinderen een verhaal kunnen vertellen, als je het ze weet te ontlokken. Daarna is het veel makkelijker voor kinderen om dat verhaal ook op te schrijven.’ Dat ontlokken doe je door vooraf bij de kinderen hun fantasie los te maken, vertelt Mariet. ‘Het hoeft niet hoog­ dravend te zijn. Een onderwerp als een autoritje is bijvoorbeeld heel geschikt, dat hebben alle kinderen weleens meegemaakt. Kinderen brengen elkaar in deze fase ook op ideeën.’ 6

Noodzaak In Nederland bestaan wel taaldrukwerkplaatsen die deels dezelfde technieken gebruiken als Lems, maar een boek als Weten waar de woorden zijn bestond nog niet. Lems pro­ beert met haar boek meer aan te sluiten bij de wensen van de leerkrachten en de gewone lespraktijk. ‘Geen tijd is dus geen excuus voor de leerkracht, je doet gewoon een leuke opdracht uit mijn boek in plaats van een saaie stelopdracht uit de methode. In mijn boek staan opdrachten voor de hele basisschoolleeftijd, dus ook voor kinderen uit groep 1 t/m 3, de leeftijd waarop zij nog niet kunnen schrijven. Door het maken van een taaltekening ontlok je hen woorden en leer je hen zichzelf uit te drukken.’ Mariet geeft veel cursussen aan leerkrachten en door cursussen op PABO’s te geven probeert zij aankomende do­ centen enthousiast te maken voor haar aanpak. Cursussen voor schoolbesturen zijn in het vooruitzicht. ‘Het eindigt niet nu het boek af is, het begint pas!’ Idealiter zien leerkrach­ ten dat de aanpak werkt bij hun leerlingen en gaan ze het serieus gebruiken. Niet als iets lolligs om de vrijdagmiddag mee af te sluiten, maar als iets wat noodzakelijk is voor de ontwikkeling van elk kind. Op scholen waar zonder methode gewerkt wordt, zoals bijvoorbeeld OGO-scholen, kan Weten waar de woorden zijn ingezet worden als ideeënboek.

De rol van verhalen Veel lessuggesties in het boek gaan over het vertellen van het eigen verhaal van het kind, via stelopdrachten of ge­ dichten. Mariet: ‘Doordat kinderen naar elkaars verhalen luisteren leren ze aandacht voor elkaar te hebben en krijgen ze meer respect voor elkaar. Om een verhaal te vertellen

heb je kennis en fantasie nodig, creatief schrijven gaat over de kunst van het vertellen en schrijven. En dan kunst met een hoofdletter.’ Verhalen kunnen dus een waardevolle rol vervullen binnen cultuureducatie.

Discipline literair Weten waar de woorden zijn draagt ook bij aan een betere positionering van de discipline literair. Voor die discipline is in het basisonderwijs nog een wereld te winnen, vindt Mariet. ‘Leerkrachten weten niet altijd het verschil tussen de discipline literair en leesbevordering. Aan leesbevordering doen de meeste scholen wel, door middel van een bezoek aan de bibliotheek, de Kinderboekenweek of de voorlees­ wedstrijd. Heb je het over de discipline, dan gaat het om creatief schrijven en opnieuw en anders naar de dingen kij­ ken.’ Of er in Noord-Holland al een ‘nieuwe Mariet’ is? ‘Nee, nog niet. Maar er komen nog steeds nieuwe docenten van de post-HBO-opleiding Creatief Schrijven. Dus wie weet?’

Veranderingen Er is in Noord-Holland veel veranderd op het gebied van cultuureducatie. Mariet vindt het ontzettend jammer dat veel steunpunten zijn verdwenen. Er waren korte lijnen naar de scholen en door de kunstmenu’s kwamen kinderen in het theater, die er anders nooit zouden komen. Soms liet Mariet de leerlingen vervolgens schrijven over hun theaterbezoek. ICC’ers vindt ze dapper: ‘Zij moeten zwaar onderhande­ len voor hun geld voor cultuureducatie met hun directie en team. Laatst zou ik ergens een cursus geven voor een team, belde de ICC’er af: het geld werd ergens anders aan uitgegeven.’ Marijke Schauïkes

~ Meer informatie en bestellen

Weten waar de woorden zijn werd uitgegeven door De Witte Uitgeverij en kost € 48,www.witte-uitgeverij.nl 7

Leren met verhalen in Erfgoedleerlijn Haarlemmermeer De kleuters van basisschool Het Braambos in Hoofddorp vinden zwart-wit foto’s in de klas. Een dag later komt Opa Frans op bezoek met zijn fotoboek en merkt dat hij enkele foto’s is verloren. Waar zijn ze gebleven? Samen met de kinderen vult hij het fotoboek met de gevonden foto’s. Opa Frans (een grote handpop) vertelt graag over zijn kindertijd in de Haarlemmermeer. Aan de hand van zijn verhalen en het fotoboek maken kinderen kennis met het leven in de jaren ’50 van de vorige eeuw: het gezin, spelletjes en tradities toen en nu, zoals zwemmen in de vaart en een bezoekje aan Schiphol. In de nieuwe Erfgoedleerlijn Haarlemmermeer zijn de onderbouwprojecten gebaseerd op de methodiek van Verhalend Ontwerpen. Met verhaallijnen wordt een project gestructureerd, maar deze dienen vooral om de leerlingen te prikkelen en het thema te laten beleven. Aan de hand van sleutelvragen gaan de leerlingen actief op zoek naar antwoorden en verkennen de leerinhoud. Belangrijk is dat het verhaal echt overkomt voor de leeftijdsgroep, en dat er aantrekkelijke bronnen en materialen zijn, die de kinderen graag willen pakken en die uitnodigen tot onderzoek. De groepen 3 en 4 krijgen een brief van het Historisch Museum Haarlemmermeer waarin de leerlingen wordt gevraagd het museum te helpen. De directeur heeft zó veel oude voorwerpen gekregen van de zolder van meneer en mevrouw Van Dijk, dat zij hulp nodig heeft bij het uitzoeken. Spelenderwijs leren de kinderen over de taken van het mu­ seum: selecteren, veilig bewaren, tentoonstellen. Het bezoek 8

eindigt met een presentatie van de leerlingen in een speciale projectvitrine. De schoolbrede en gemeentebrede Erfgoedleerlijn Haar­ lemmermeer is ontwikkeld door een aantal basisscholen in samenwerking met lokale erfgoedinstellingen, met onder­ steuning van Plein C en financiering door de gemeente Haarlemmermeer en de Provincie Noord-Holland. De leerlijn bestaat uit zes projecten voor groep 1 t/m 8. Elk project be­ vat activerend en inspirerend lesmateriaal en een excursie.

~ Meer informatie

www.toenhaarlemmermeer.nl

Het verhaal van Oneindig Noord-Holland Oneindig Noord-Holland is een groeiend platform van verhalen over het rijke verleden van Noord-Holland. Geschreven verhalen, maar ook beelden, video’s en geluidsfragmenten. Een schatkamer, ook voor het onderwijs. Oneindig Noord-Holland verbindt verhalen achter gebeurtenissen in de geschiedenis, mensen, plekken en monumenten, met collecties van musea, archieven en culturele instellingen. Het hart van Oneindig Noord-Holland is de website www.oneindignoordholland.nl. Daar kan iedereen verhalen lezen, beelden bekijken, van de ene naar de andere streek springen, sprongen maken in de tijd, en ga zo maar door. Oneindig Noord-Holland is onuitputtelijke inspiratiebron voor het onderwijs. Bijvoorbeeld voor spreekbeurten en achter­ grondinformatie, of voor nieuwe lesprojecten. Zelf bijdragen aan Oneindig Noord-Holland kan ook, door verhalen, beelden, video’s en geluidsfragmenten toe te voegen. Bijzondere resultaten uit erfgoed- of omgevingsprojecten – zoals verhalen, foto’s of interviews die je leerlingen hebben gemaakt – kunnen Oneindig Noord-Holland verrijken. Zo wordt Oneindig Noord-Holland een etalage voor de pronk­ stukken van jouw school!

~ Meer informatie

Kijk voor meer informatie en inspiratie op www.oneindignoordholland.nl

4 vragen aan… Jeanet Doodeman, specialist Jeugd en Jongeren voor Bibliotheek Kennemerwaard

1. Jij en cultuur In mijn werk kom ik met allerlei vormen van cultuur in aanraking. In bibliotheken vormen verhalen, erfgoed, kunst en media een vanzelfsprekend geheel. Ik vind het belangrijk om kinderen en jongeren te bereiken, vooral kinderen die het van huis uit niet meekrijgen. Zelf kwam ik op school ook voor het eerst in aanraking met ballet, klassieke muziek en theater. En niet te vergeten boeken. Het heeft mij nooit meer losgelaten.

2. Wat is goede cultuureducatie? Lastig om in een paar zinnen samen te vatten. Iets waar je van kunt leren en genieten, wat je wilt bewaren voor volgende generaties. Het levert iets op waardoor je geraakt wordt en gaat nadenken.

3. Wat doe jij in de toekomst voor cultuureducatie? Wij hebben programma’s voor alle scholen in ons werk­ gebied, op gebieden als boekpromotie, mediawijsheid en erfgoed. Wij werken volgens het 100-talenten con­ cept, dat gebaseerd is op de meervoudige intelligentie theorie van Howard Gardner en Reggio Emilia. We blijven steeds in ontwikkeling: sinds 1 september hebben we twee combinatiefunctionarissen Cultuur die voor vier basisscholen in ons werkgebied werken.

4. Jij & Plein C Met Plein C heb ik eerlijk gezegd nog weinig ervaring. Op de projectenbank van Plein C ontdekte ik wel interessante projecten. Er zijn best veel organisaties die zich bezig houden met media-educatie, laten we vooral de samenwerking opzoeken. 9

CULTUUREDUCATIE OP DE AGENDA

Tips van

Aan de slag met verhalen

26 oktober

Canonkaravaan Voor leerkrachten PO / Amsterdam / zie ook www.entoen.nu

2 november

Kenniskring Cultuur in het Speciaal Onderwijs Voor leerkrachten Speciaal Onderwijs / Alkmaar / zie ook www.pleinc.nl/kenniskringspeciaalonderwijs

18 januari

Start ICC-cursus Voor leerkrachten PO / zie ook www.pleinc.nl/icc-cursusaanbod

20 en 21 januari

Cultuur en Onderwijs Beurs Voor leerkrachten en ICC’ers / Utrecht / zie ook www.ceob.nl

25 januari

De Schoolschrijver

Lezen is een avontuur met De Schoolschrijver. Wie veel leest vergroot zijn woordenschat, maar onderzoekt ook zichzelf en de wereld. Wie veel leest en vertrouwd is met taal en verhalen staat met meer zelfvertrouwen in de wereld. De Schoolschrijver is een kinderboekenauteur die langdurig als ‘gastschrijver’ op school komt om met de leerlingen te lezen, te praten en te schrijven. De Schoolschrijver is hiermee een uniek en vernieuwend concept. www.deschoolschrijver.nl

Lilaluna verteltheater

Op een school is altijd van alles te beleven. Themadagen, juffen- en meesterfeesten, seizoensactiviteiten, schoolreisjes en nog veel meer. Lilaluna heeft prachtige vertellingen, die uw schoolfestiviteiten kunnen opluisteren. Heeft u bijvoorbeeld circusdagen op school, dan komt Lilaluna als circusdirectrice en vertelt een verhaal over een ondeugende clown die zijn rode neus kwijt is. Ook als ijskoningin, zeemeermin, prinses of indiaan kent zij vele boeiende verhalen. www.lilaluna.nl/school

Culturele Onderwijs ­tentoonstelling 2012 Voor ICC’ers / Ede / zie ook cultuurcoordinator.nl/activiteiten/ cot-2012-voor-je-nieuwe-agenda

14 maart

Conferentie bovenschools cultuurbeleid Voor schoolbesturen PO / voor vragen: www.pleinc.nl/schoolbesturen 18 april

ICC terugkomdag Voor ICC’ers / zie ook www.pleinc.nl/primair-onderwijs/ icc-terugkomdag

Van schrijven tot binden

‘Maak je eigen boek!’ is een lespakket waarmee leerlingen van groep 6, 7 en 8 op een actieve manier kennismaken met de creatieve, technische en ambachtelijke kant van boeken. Door zelf een boek te schrijven, te illustreren en te binden gaan kinderen boeken met andere ogen bekijken: ze besef­ fen wat er allemaal aan te pas komt bij het maken van een boek. Aan het eind van het project heeft elke leerling een ander, zelfbedacht boek. www.grafischecultuur.nl/maakjeeigenboek

Plein C nodigt je uit! Bezoek Plein C en verken wat jij allemaal kunt met cultuur­ educatie. Plein C bundelt voor jou de leukste projecten, de handigste tips en het meest actuele nieuws. Op Blog mee met Plein C lees je tips van ICC’ers, je vindt er de ICC-cursusdocumenten en achtergrondartikelen. www.pleinc.nl biedt je alle praktische informatie over nieuwe cursussen, het laatste nieuws en interessante agendapunten. In de Projectenbank vind je hét educatieve aanbod van de Noord-Hollandse culturele instellingen: van een kerkbezoek tot een kunstenaar in de klas. Op twitter volg je onze adviseurs cultuureducatie. Je bent van harte welkom op www.blogmeemetpleinc.nl, www.pleinc.nl en twitter.com/pleinc

ie t a c u d re u u t l u ld! C e r e w je t r u e l k

Tekening van Saarah van Doornewaard www.saarahdesign.nl

www.pleinc.nl

✁

11

Om te bewaren … Voor elke C vragen wij een cultuurmaker in Noord-Holland zijn of haar visie op cultuur­ educatie te verbeelden. Voor deze C vroegen wij Saarah van Doornewaard. Saarah van Doornewaard studeerde kunsteducatie in Finland en Nederland. Ze gaf les aan alle leeftijdsgroepen, maar het meest op middelbare scholen als docent beelden­ de vorming, CKV, kunstgeschiedenis en handvaardigheid. Als docent wil Saarah mensen middelen aanbieden om hun wereld van nieuwe invalshoeken te verkennen, maar ze wil ze ook de ervaring van een creatief proces geven die ze dan hopelijk ook in andere omgevingen kunnen aanpassen. Als freelance-illustrator werkt ze voor kranten, jeugd- en school­ boeken. Ze verzorgt workshops en verdiept zich in portret­ fotografie en educatieve games.

COLOFON Teksten: Marjo Berendsen, Annemarie de Regt, Vibeke Roeper, Marijke Schauïkes, Ellen Snoep, Hanna van der Veen, Marieke Zeeman Ontwerp: Sin visuele communicatie, Den Haag Plein C Cultuurcompagnie Noord-Holland Postbus 3043 1801 GA Alkmaar www.pleinc.nl [email protected]

✁

12