news. driemaandelijks juni 2010

.news

driemaandelijks juni 2010 www.cerga.be

aardGas en zon, perfecte partners Elke dag bereikt veel meer zonne-energie de aarde dan we wereldwijd gebruiken. We hoeven het zonlicht gewoon op te vangen om van die gratis energie te genieten. Dat kan onder meer met behulp van een zonneboiler die het hele jaar door een deel van ons warm water levert en perfect te combineren is met verwarming op aardgas. Mede dankzij steunmaatregelen van de verschillende overheden is thermische zonne-energie vandaag een vaste waarde geworden in de wereld van sanitair warm water en verwarming.

Zodra de zon tekortschiet, levert aardgas bijverwarming. Thermische zonnepanelen nemen een hoge vlucht. In België werd vorig jaar 31.000 m2 thermische zonnepanelen geplaatst, met een gemiddelde van 4 m2 per installatie. Reken dus op bijna 8.000 installaties. Het succes danken we vooral aan de kwaliteit van deze installaties.

In het hoofdartikel belichten we de meest voorkomende toepassing, namelijk de zonneboiler voor een eengezinswoning. Het artikel werd gerealiseerd met de medewerking van Gie Verbunt, voorzitter van Belsolar. Als beroepsfederatie bevordert Belsolar de thermische toepassingen van zonne-energie. Lees hoe de zon en aardgas elkaar perfect aanvullen om een woning het hele jaar door comfortabel en energiezuinig van sanitair warm water te voorzien. De energie geleverd door de zon is wisselvallig. Aardgas is als geen andere energiebron regelbaar, waardoor het de ideale complementaire partner van zonneenergie wordt. Zodra de zon tekortschiet, levert aardgas probleemloos bijverwarming waardoor comfort gewaarborgd blijft.

in dit nummer

In combinatie met aardgas is de zonneboiler een slimme toepassing voor duurzame warmwatervoorziening.

Ketels en branders moeten voldoen aan strengere emissiewaarden. Wat zijn de gevolgen?

2

6

Veel leesplezier,

Kenny Vanlancker Projectingenieur Cerga

WIN

20 X 2 BIOSCOOPTICKETS Kijk snel op pagina 8.

Een blik achter de schermen van de nieuwe aardgascampagne.

8

en verder Interview met Daniel Geniesse, Cerga- en Soltherm-installateur 5 Het rendement van stooktoestellen 6 De juridische waarde van fax en e-mail 7

colofon Cerga.news is het driemaandelijkse tijdschrift voor de Cerga professionele gasinstallateur × Verantwoordelijke uitgever: An De Backer, KVBG, Rodestraat 125, 1630 Linkebeek × P910849 × Tel.: 078 15 51 25 × [email protected] × www.cerga.be × Coördinatie: Isabelle Borremans × Werkten mee aan dit nummer: Bart Thomas, Kurt Goolaerts, Kenny Vanlancker, Isabelle Borremans × Concept & Realisatie: Roularta Custom Media. Aardgas is een milieuvriendelijke energie. Voor het realiseren van deze uitgave hebben wij eveneens rekening gehouden met het milieu. Reacties van lezers zijn welkom op [email protected].

dossier

Zonneboiler

Aardgas en zon, duurzame partners

De zon levert ons iedere dag 8.000 keer meer energie dan wat we op aarde nodig hebben. Gratis. Zonne-energie gebruiken om het warmwatersysteem te ondersteunen is dus slim.

Ook in België. Vijftig procent van de zonne-energie is immers afkomstig van rechtstreekse zonnestralen, de andere helft wordt overgedragen door diffuus licht. Dat is zonnestraling die niet rechtstreeks waarneembaar is (bijvoorbeeld door bewolking) en niet uit een welbepaalde richting komt. In België valt op 1 m2 gemiddeld 1.000 kWh per jaar. Vooral in de wintermaanden wordt het aandeel diffuus licht belangrijk. Met thermische zonne-energie hebben we het over licht omzetten in warmte. Die warmte wordt in eerste instantie benut om sanitair water te verwarmen. Van april tot september beschikken we over genoeg licht om in onze volledige residentiële behoefte te voorzien. Van oktober tot maart komen we echter zonlicht te kort. Dan is aardgas de ideale partner van de zon.

Wanneer de zon tekortschiet, zorgt een condenserende aardgasketel voor de naverwarming. Het principe is eenvoudig (figuur 1). Ook op het vlak van oriëntatie van de zonnecollectoren is er heel wat vooruitgang geboekt. Vroeger moest een zonnecollector volledig naar het zuiden worden gericht. Dankzij de spectraal selectieve laag op de absorber worden tegenwoordig alle frequenties van het zonlicht omgezet in warmte en is de oriëntatie van de collectoren minder belangrijk. Tussen het oosten en het westen is het altijd

figuur 1

zinvol om een zonnecollector te plaatsen. Het gaat hem vooral om de combinatie van oriëntatie en helling. Hoe meer de collector weggaat van het zuiden, hoe kleiner de helling moet worden omdat het indirect zonlicht dan aan belang wint. Een collector die op het westen is gericht met een helling van 25° is nog altijd rendabel.

Druk- en leegloopsysteem Er zijn twee principes om de warmte van de collector naar de boiler te brengen: een druk- en een leegloopsysteem.

Aardgas, de ideale aanvulling op zonne-energie. In een leegloopsysteem (figuur 2) zal het primaire circuit, dat zijn de leidingen tussen de collector en de boiler, slechts gedeeltelijk gevuld zijn met water. Wanneer er geen warmte te halen valt, vloeit het water uit de collector tot onder een bepaald terugloopniveau in een vorstvrije zone. Op het moment dat de sensor aangeeft dat de collectoren opnieuw warmte kunnen winnen, stuurt de

pomp water door de collector en verzamelt de lucht zich in een terugloopvat. Bij een terugloopsysteem wordt er eenvoudig gebruikgemaakt van de zwaartekracht om het systeem te beveiligen tegen vorst. Eenvoudiger kan dus niet. Het gesloten terugloopsysteem is onderhoudsvrij. Bij vorst en ook bij oververhitting wordt het systeem beveiligd door de zwaartekracht. Bij dit systeem moeten aan- en afvoerleidingen

figuur 2 Wanneer er warmte te halen valt, wordt de collector gevuld bij het terugloopsysteem.

De onderdelen van een zonneboiler.

Bij vorst of bij een volledig opgewarmd buffervat loopt de collector leeg.

-

Het principe De zonneboiler zet de lichtstraling van de zon om in warmte. Zo’n systeem bestaat uit een zonnecollector en een voorraadvat. De collector bestaat uit een absorberplaat met een speciale coating, de zogeheten spectraal selectieve laag. De absorber is aan de achterkant en zijkant geïsoleerd. De warmte wordt via een pomp door water (of waterglycol) in aluminium of koperen buizen getransporteerd. Die warmte bereikt het koude leidingwater via een warmtewisselaar in de boiler.

02 | juni 2010

zorgvuldig worden aangelegd met de leidingen in afschot naar het buffervat toe. Zo kan er geen sifoneffect, en dus geen bevriezing, optreden. Bovendien moet de collector in dit systeem altijd hoger staan dan het opslagvat. Een druksysteem (figuur 3) is volledig gevuld met een mengsel van water en glycol om te vermijden dat het systeem in de winter zou bevriezen. Dit systeem geeft meer vrijheid aan de opstelling van het opslagvat en het monteren van de leidingen. Het nadeel is dat de collectoren ondertussen zo goed zijn geworden dat de kooktemperatuur snel wordt bereikt. Niet vorst maar oververhitting vormt het grootste gevaar. Hierdoor moeten er andere veiligheidsvoorzieningen worden ingebouwd.

Combinatie met aardgas -

-

-

Een zonneboiler levert voorverwarmd water. Van oktober tot maart moet er naverwarmd worden. Aardgas vormt de ideale aanvulling voor de koudste dagen. Dat kan door middel van een monoboiler in combinatie met een condensatiegasketel, een monoboiler met een externe boiler of een duoboiler.

| 03

interview

Daniel Geniesse en zonen: figuur 3 Zonneboiler druksysteem met monoboiler in combinatie met doorstroom naverwarming.

Klassieke en zonneverwarming

-

Ofwel wordt het water via een temperatuurgeregeld doorstroomgastoestel of een combi condensatiegasketel op het ogenblik zelf naverwarmd (figuur 3). Het water komt bijvoorbeeld aan op 30° en het toestel gaat nog 30° bijstoken. Het water kan ook los van de verwarmingsketel naverwarmd worden door een gasboiler (figuur 4). Deze twee systemen worden voornamelijk toegepast in bestaande installaties waar een zonneboiler wordt bijgeplaatst. Bij het derde systeem (figuur 5), met duoboiler, vindt de naverwarming plaats in het bovenste gedeelte van het opslagvat van de zonneboiler. Hierbij wordt het bovenste gedeelte warm gehouden door de aardgasketel. Op het ogenblik dat er water wordt afgetapt, gaat het koud water laagsgewijs stijgen en wordt het op die manier opgewarmd. Als dat water opgewarmd is door de zonnecollector hoeft de gasketel niet bij te verwarmen. Dat gebeurt in de zomer wanneer het water in de collector een temperatuur boven de 60° bereikt. Wanneer de temperatuur onder de 60° blijft, moet de aardgasketel een beetje bijverwarmen. Vandaar dat een duoboiler iets meer aan rendement oplevert dan een monoboiler.

Premies en fiscaal voordeel Het fiscaal voordeel en de beschikbare premies maken een zonneboiler extra interessant voor uw klant. Veertig procent van de investering

04 | juni 2010

Met het familiebedrijf treedt Daniel Geniesse samen met zijn twee zonen in het voetspoor van zijn vader die in 1958 aan de slag ging als zelfstandig loodgieter-zinkwerker. Het zinkwerk moest wijken voor de verwarmingstechnieken en sinds 2007 plaatst Daniel Geniesse ook zonne-installaties. Dankzij zijn officiële erkenningen, Cerga voor aardgas en Soltherm voor zonne-energie, zijn zijn klanten zeker van een gedegen vakkennis.

figuur 4 Zonneboiler druksysteem met monoboiler in combinatie met afzonderlijke monoboiler voor naverwarming.

-

figuur 5 Zonneboiler druksysteem in combinatie met duoboiler.

-

komt in aanmerking voor belastingvermindering met een maximum van 3.600 euro. Daarnaast is er een premie vanwege de distributienetbeheerder. In Vlaanderen varieert het bedrag van 525 tot 1.500 euro. In Brussel betaalt Sibelga dertig procent van de factuur voor levering en plaatsing met een maximum van 3.000 euro. De premie van het Waals Gewest bedraagt 1.500 euro. Meer en

meer gemeenten stellen eveneens een premie ter beschikking van wie een zonneboiler plaatst. Het bedrag schommelt tussen 250 en 1.000 euro. Ook bij sommige provinciebesturen kan de particulier aankloppen voor een financiële tussenkomst. Door optimaal gebruik te maken van deze premies verdient uw klant in geen tijd zijn investering terug!

Hoe ziet u verwarming op basis van thermische zonne-energie evolueren? D. Geniesse: Sinds we begonnen met de verkoop en installatie van verwarmingssystemen gekoppeld aan thermische zonnecollectoren plaatsen we ongeveer tien installaties per jaar. Door het toenemend belang van hernieuwbare energie en de daaraan gekoppelde premies en fiscale voordelen, zijn we overtuigd dat dit aantal in de toekomst nog flink zal stijgen.

De investering kan in vier tot zes jaar terugverdiend zijn. Wat zijn de voordelen van thermische zonne-energie? D. Geniesse: Bij een gezin van vier personen kan thermische zonneenergie zestig procent van de behoefte aan sanitair warm water voorzien. Op zonnige dagen is het perfect mogelijk om de verwarmingsketel uit te schakelen en het sanitair warm

water uitsluitend door de zonneboiler te laten leveren. Dan is er nog het onweerlegbare ecologische voordeel. Als de consument bovendien maximaal gebruikmaakt van de premies en fiscale voordelen is zijn investering, die gemiddeld 5.000 euro bedraagt, in vier tot zes jaar terugverdiend. Tot slot maakt zonne-energie de consument minder afhankelijk van de schommelende brandstofprijzen. Welke praktische aspecten verdienen bijzondere aandacht? D. Geniesse: In nieuwbouwwoningen wordt die keuze ingepland en brengt de plaatsing van zo’n systeem geen problemen mee. In bestaande woningen moet rekening worden gehouden met de ruimte die de boiler inneemt en de plaatsing van de leidingen. Het werk kan in twee dagen afgerond zijn.

Kom zelf aan het woord! Komt u zelf graag eens aan het woord in een volgende Cerga.news? Stuur dan een mailtje naar [email protected] met een korte toelichting en misschien staat u volgende keer in de kijker.

Freddy { 55 jaar }

Daniel { 51 jaar } Motto: Trots een ambachtsman te zijn! Droom: Dat het familiebedrijf nog lang mag voortbestaan. Houdt niet van: Nutteloze discussies. Zeg gewoon waar het op staat! Beroepstrots: De techniek perfect beheersen en de beste oplossing aanbieden.

| 05

praktijk

business

Het rendement van stooktoestellen Tot voor kort was het gebruikelijk om het rendement van stooktoestellen uit te drukken ten opzichte van de onderste calorische waarde (Hi). Historisch werd immers geen rekening gehouden met het benutten van de condensatiewarmte. Door de stookwarmte te combineren met de gerecupereerde condensatiewarmte halen de huidige condensatieketels

rendementen die hoger liggen dan 100% t.o.v. de onderste calorische waarde. De Europese richtlijn Ecodesign zal voor het rendement van een cv-ketel of warmwatertoestel voortaan gebruikmaken van de bovenste calorische waarde (Hs). Hierdoor zullen niet langer rendementen van boven de 100% te lezen zijn. 2010 is een overgangsjaar waarin

toestelfabrikanten beide rendementen en calorische debieten kunnen vermelden. Het zal nog even duren voordat de typeplaatjes op de gastoestellen enkel de Hs-vermelding zullen dragen, de betrokken Europese toestelnormen dienen namelijk eerst aangepast te worden.

De juridische waarde van fax en e-mail Wanneer een klant een bestelling plaatst, vraagt u die klant om een ondertekende bestelbon terug te sturen. Maar mag dat ook via fax of e-mail? Hebben die dezelfde bewijskracht als een papieren bestelbon met een handtekening?

Een handige omrekentabel om het rendement en het calorisch debiet om te rekenen van Hi naar Hs. Gas G20 G25

Onderste calorische waarde Hi (kWh/m3) bij 15 °C en 1013,25 mbar 9,45 8,125

Bovenste calorische waarde Hs (kWh/m3) bij 15 °C en 1013,25 mbar 10,494 9,025

Hs Hi

1,110523 1,110769

Voorbeeld: Typeplaatje met gegevens tegenover Hi en G20. Nominaal vermogen Pn= 32,1 kW; calorisch debiet Qn= 30 kW; rendement = 107% Bepaal de waardes tegenover Hs? Het nominaal vermogen blijft ongewijzigd Pn = 32,1 kW

H H Calorisch debiet Qn met als basis Hs = Calorisch debiet Qn met als basis Hi x� s = 30 (kW) x� s = 30 x 1,110523 = 33,32 (kW) Hi Hi output (kW) nominaal vermogen Pn (kW) Het rendement met als basis Hs = = input op basis van Hs (kW) calorisch debiet Qn met als basis Hs (kW) Het rendement met als basis Hs =

32,1 (kW)

= 96,34%

33,32 (kW)

Bij aardgas stijgt het calorisch debiet en daalt het rendement door deze omrekening met ongeveer 10%.

Gevolgen van de beperking NOx en CO-emissies Op 1 januari 2010 zijn de eisen m.b.t de NOx en CO-emissies voor olie- en gasgestookte ketels en branders verstrengd. Toestellen moeten voortaan voldoen aan onderstaande emissiewaarden om ‘op de markt’ te mogen worden gebracht. Condensatieketels én een aantal hoogkwalitatieve atmosferische toestellen voldoen aan deze eisen. Aardgas Wandketels P ≤ 400 kW Staande ketels P ≤ 400 kW De volledige tabel vindt u op onze website.

06 | juni 2010

Toch laat het K.B. toe in bepaalde situaties ketels te vervangen door toestellen met maximale emissiewaarden van NOx 150 mg/kWh en CO 110 mg/kWh. Indien het technisch onmogelijk is om een bestaand toestel met atmosferische brander te vervangen door een premix condensatieketel, mag u dit toestel vervangen door een nieuw atmosferisch toestel Vanaf 1/1/2010 mg/kWh NOx mg/kWh CO ≤ 70 ≤ 110 ≤ 100 ≤ 110

met HR+ label. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de vervanging van een atmosferisch B11* toestel aangesloten op een gemeenschappelijke schoorsteen of een shuntschoorsteen in een appartementsgebouw. Trouwens, met het begrip ‘op de markt brengen’ bedoelt de wet de verkoop door de fabrikant. De installateur zelf mag wel zijn bestaande stock blijven verkopen.

Meer weten? www.cerga.be, in de rubriek ‘Techniek en praktijk’.

Het is een gezond principe dat iedere zelfstandige ondernemer hanteert: een klant moet zijn bestelling schriftelijk bevestigen. Voor zaken van meer dan 370 euro is een geschreven document trouwens wettelijk verplicht. De bestelbon bevat een nauwkeurige omschrijving van de bestelde producten en diensten, aangevuld met de algemene voorwaarden van de leverancier. In het ideale geval bevestigt de klant zijn bestelling letterlijk op papier, via de bestelbon die hij op iedere pagina ondertekent en per post opstuurt naar de aangesproken leverancier. Uiteraard kunnen klant en leverancier ook gebruikmaken van andere, snellere communicatiekanalen. De fax is daarbij het meest aangewezen. De rechtbank zal een bevestiging per fax in de praktijk vrijwel nooit betwisten. Het bericht bevat namelijk automatisch een vermelding van datum en tijdstip. Belangrijk is daarbij dat ook hier de eigenlijke offerte aangevuld is met de algemene voorwaarden, en dat de klant alle pagina’s van het faxbericht ondertekend terugstuurt.

E-mail slechts begin van bewijs Brief en fax bieden rechtszekerheid, maar zijn als communicatiemiddel vandaag zo goed als helemaal verdrongen door e-mail. De juridische waarde van een e-mailbericht is echter minder vanzelfsprekend. Belangrijk is dat de authenticiteit van de afzender van het bericht vaststaat, en dat is bij e-mail niet altijd makkelijk aantoonbaar. De elektronische handtekening kan daarbij een oplossing bieden, alleen is het gebruik daarvan nog lang niet ingeburgerd, zeker niet bij de doorsnee consument. Zonder die elektronische handtekening ligt de bewijskracht van een e-mail meteen een stuk lager dan die van een brief of fax. In de praktijk aanvaardt de rechtbank e-mailverkeer doorgaans wel als een begin van bewijs, zeker wanneer het om een serie uitgewisselde berichten gaat. Maar ook dan blijft het vaak niet mogelijk om op basis van een e-mailbericht onbetwistbaar uit te maken waarvoor de klant precies zijn akkoord heeft gegeven. Gaat het om e-mailverkeer met een consument, dan is de wettelijke

bewijsvoering trouwens minder vrij dan bij e-mailverkeer tussen bedrijven. Bij een papieren document – of een fax – die op iedere pagina is ondertekend, is er geen ruimte voor onduidelijkheid. Papier blijft dan ook de enige echt veilige manier van werken.

Speel op veilig In de praktijk blijft het verstandiger om een e-mailbericht niet als een definitief document te beschouwen. E-mail is het perfecte kanaal voor de uitwisseling van informatie tussen klant en leverancier. Volgt daaruit een bestelling, dan laat de fax snelle en veilige communicatie toe. Voor een bindend contract blijft papier het beste medium, waarbij klant en leverancier de ondertekende contracten per post uitwisselen. Met een voorzichtige, eerder conservatieve aanpak loopt u in dit geval duidelijk het minste risico…

| 07

weetjes

Gezien op tv:

de zachte warmte van aardgas Aardgas is warm, gezellig en comfortabel. Dat is de boodschap van de nieuwe imagocampagne voor aardgas. Cerga.news nam een kijkje achter de schermen van de allerzachtste tv-spot. Aardgas voorziet ons iedere dag opnieuw van deugddoende warmte. Reclamebureau TBWA bedacht een concept dat de warmte van aardgas vergelijkt met die van wol. Warmte, op zich een abstract begrip, wordt op die manier zeer tastbaar. De Franse regisseur Olivier Babinet laat in de 35 seconden durende tv-spot zien hoe de warmte van aardgas het volledige huis doordringt. Letterlijk alles – trap, muren, meubels, zelfs het water uit de douche – wordt van een laagje wol voorzien. Een filmploeg van Lovo Films – alles samen ongeveer veertig medewerkers – streek voor de opnames gedurende vier dagen en nachten neer in een sfeervol herenhuis in Elsene. De ploeg bediende zich van de stopmotiontechniek. “We hebben het volledige interieur aangekleed met breiwol”, vertelt Bert Brulez, producer bij Lovo Films. “Daarna hebben we de wol draadje voor draadje ontrafeld en beeld per beeld gefilmd. Door de beelden omgekeerd te monteren lijkt het alsof de wol – en dus ook de warmte – langzaam het hele huis vult.” De muziek van Etienne Charry, die speciaal voor de spot gecomponeerd werd, onderstreept nog eens het positieve en behaaglijke gevoel van de allerzachtste warmte… die van aardgas! Bekijk de spot op www.aardgas.be

08 | juni 2010

doe! mee

win 20 X 2 BIOSCOOPTICKETS

Aardgas is warm, gezellig en comfortabel. Dat wordt zeer tastbaar gemaakt in de tv-spot van de nieuwe imagocampagne voor aardgas. Maar wat symboliseert nu juist de warmte van aardgas in die spot? Stuur vóór 11 juni 2010 een mailtje met uw antwoord en uw adresgegevens naar [email protected]. Misschien wint u wel een van de 20 duotickets voor de bioscoop!

BLUNDER in beeld

Aardgas zorgt voor nestwarmte. Deze ongenode gast hoef je niet verder te overtuigen! Zo stelde Dani Stallaerts van Verwarming Stallaerts nv uit Lennik vast. Niet echt een blunder, maar wel een Bongobon GASTRONOMIE 2010 waard.

WIN een Bongobon!

Kent u zelf een voorbeeld van een blunderinstallatie? Maak er een foto van en stuur die naar [email protected]. Wie weet wordt uw foto wel gepubliceerd en krijgt u van ons de Bongobon GASTRONOMIE 2010 (waarde 84,90 euro). Opgelet, voor publicatie hebben wij een hogeresolutiefoto (300 dpi) nodig.