België-Belgique P.B. 9000 Gent X
Peper
Editie april / mei / juni 2011
8/5682
ERKENNING P702077 V.U. Joost Cammaert / Sergeant de Bruynestraat 78-82 / 1070 Brussel
ing n e m Jouwteelntk:ort g in n b i n ev r ag nb le de
ing Dossier overbevohltk De Smet Interview Brecdden-oosten (UGent) over mi men Dossier Snijbloe
driemaandelijks magazine van
groenland
De wereld is om zeep De wereld is om zeep. ’t Is maar dat jullie het weten
Jullie
beloofde land te betreden.
Of in zijn geval, de onafhan-
Daarom heeft deze onversaagde held,
hadden het misschien zelf ook al door, maar ik dacht: “Laat ik
kelijke lap grond.
het nog meer eens even helder stellen, zodat er geen misver-
deze onversneden Vlaamse zoon, deze met gulden sporen
standen over bestaan.” Vandaar mijn duidelijke boodschap:
beslagen 21ste eeuwse Jan Breydel als een ware Alexander
Overigens, het is niet nodig om daar
de Grote de ultieme Gordiaanse knoop met een flegmatieke
veel over te treuren hoor. Als we er even bij stilstaan, dan moe-
beweging doorgehakt. Luid scandeerden zijn tweetende
ten we toegeven dat het er reeds een tijdje aan zat te komen.
volgelingen: “Doorhakken! Niet ontwarren!”, terwijl deze
Zeg nu zelf, de invoering van het alcoholvrij bier, dat was toch
moderne Homerische held zijn tanden in de door Franstalig
de wereld is om zeep.
Om nog maar te zwijgen van de
een teken aan de wand?
gebral vervuilde Vlaamse grond zette.
O, wat was het een
Nadien kregen we
snood plan. Het was een plan, zo snood, zo listig, zo snedig,
al eens een occasionele aardbeving of tsunami, al dan niet
dat het de meest snedige vergelijking over het snedige plan
met radioactieve gevolgen. Het wou ook al eens gebeuren
door de altijd snedige Blackadder tot stof en as doet vergaan.
deelnemers aan het Eurosongfestival.
Enfin, het zat dus goed in elkaar.
dat links en rechts een bom ontplofte of een vliegtuig de lan-
En hakken dat de
dingsbaan niet vond. Ja, er viel soms zelfs regen ook al had
man deed! Hij hakte al zijn tanden bloot. Hij hakte onverdroten
Om maar te zeggen: het hing in de
met zijn godentanden door elke morzel grond, die het de
Behalve boven Brussel natuurlijk, want daar gelden
Brusselse bourgeoisie met hun eeuwig neerbuigende blik
Frank zon voorspeld. lucht.
Maar dat we nu eindelijk zeker
en hun naar arrogantie stinkende geld mogelijk maakte om
zijn dat de wereld om zeep is, hebben we − zoals zo veel − te
het Heilig Conservatieve Rijk der Vlaamse Eentaligheid bin-
danken aan onze grote gouwleider Bart, zijn naam zij gepre-
nen te trekken.
zen. Nadat hij zijn volk leerde afpingelen (“Ik krijg dit aan de
bespreken in de les zinsontleding.
straatstenen niet verkocht”), leerde spreken (“Meer! Meer!
hele Vlaamse Rand rond. En zo geschiedde wat reeds lang
Meer!”) en leerde navelstaren (“Toch schoon, hé, en dat knip-
had moeten geschieden: de grote Vlaamse leider had met
pen ze dan door, triest”), heeft hij zijn naar vertroosting zoe-
zijn eigen tanden, zo geoefend in het hakken der draken-
strengere geluidsnormen.
kende schapen het ultieme offer gegeven.
Zichzelf.
Dat wordt leuk om bovenstaande zin te O, wat hakte hij. De
frieten, Brussel van Halle en Vilvoorde gesplitst. “Qui non
In zijn epische strijd met de barbaarse horden uit het diepe
audire vult, sentire debet,” zei hij in het beste keukenlatijn.
zuiden, heeft de man – een ridder van de Ronde Tafel gelijk –
En onder het aanhoren van deze wijze woorden, zegen de
bovenmenselijke prestaties geleverd om die onwetenden tot
aanwezige schildknapen ende bewonderaars in aanbidding
een zelfde hooggecultiveerd en geresponsabiliseerd niveau
neer. Dichters begonnen spontaan odes te schrijven, zangers
te brengen als onze volkseigen gouw. Werkelijk alles heeft hij
hulden zich in hun beste rijm en maagden voelden sensaties
geprobeerd.
Tot onderhandelen toe.
Maar de strijd is
die ze pas vele nachten later konden plaatsen.
Enfin, het
En dus, beste lezer, is de wereld nu definitief
hard en het zuiderse volksvreemde volk hardleers. Daarom
was plezant.
wierp Bart wiens naam niet genoeg geprezen kan worden,
om zeep. Want zeg nu zelf, waarmee kunnen we verder nog
zichzelf maar in de strijd. Deze drakendoder kent immers zijn
lachen?
Het leven, misschien?
klassiekers. Hij weet dat het de profeet niet gegund is het
Wim Borremans 2
edito
Geen regering, maar wel beleid Laten we het niet meer hebben over de onderhandelingen. Als ik dit schrijf liggen jongeren onder vuur, omdat ze ook hun plekje in deze samenleving opeisen. Bovendien werd net een verbod op het dragen van een gezichtssluier gestemd en zet een regering van lopende zaken de energieregulator een hak ten voordele van Electrabel. Laten we het inderdaad niet meer hebben over de onderhandelingen. Er wordt beleid gemaakt en wetten worden gestemd. Een Minister van Binnenlandse
Ledendag bijekeJnontg Groen! bet eblazen ontspannen g
zaken die zonder enig beleid of overleg instemt met een stigmatiserend en criminaliserend beleid naar jongeren toe. Een parlement dat kibbelt, omdat er maar eens een begroting zou gestemd worden, maar wel bijna unaniem een wet goedkeurt die slachtoffers bestraft. Het zijn niet alleen de onderhandelaars die er een potje van maken, ook het parlement blinkt uit in het aantonen van haar irrelevantie. Doet Jong Groen! het dan beter? Bescheidenheid is een goede deugd, maar met een beetje trots mag ik stellen dat wij er wel in slagen om het debat te voeren. Als jullie dit boekje in de bus krijgen, hebben we er net ons Congres Stad 2030 opzitten. Een congres dat gaat over omgaan met ruimte in een
inhoud
stad. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen van verschillende komaf, met verschillende verlangens en behoeften een plaats en kansen krijgen om deel te nemen aan onze samen-
Dossier I.............................................................. p 4
leving? Hoe gaan we om met diversiteit? Hoe kunnen we met
7 miljard, hoeveel kan de planeet verdragen?
steeds meer onze levenskwaliteit verhogen, rekening houdend met de draagkracht van mens en milieu? Een congres over de
In beeld
uitdagingen waarmee we geconfronteerd worden dat net niet
............................................................. p 8
Ledendag
vervalt in eenvoudige en vooral eenzijdig kille oplossingen.
Frappant.......................................................... p 9 Cradle to cradle
In deze Peper worden een aantal van de uitdagingen scherp gesteld. We gaan naar de 7 miljard. Afval zien als grondstof
In de kijker
is een piste die we zeker moeten bewandelen, maar zal het
. ........................................... p 10
Kritische massa
voldoende zijn? Over het opeisen van je plek en samenwonen. Voor diegene die er bij waren op het congres wordt het een
Interview..................................................... p 12
Peper om lekker na te genieten. De anderen nodig ik uit om
Brecht De Smet (UGent) over Midden-Oosten
het resultaat van de discussie en onze standpunten te bekij-
afdeling in de kijker....... p 15
ken op onze website.
Dossier II......................................................... p 16 Laat ons een bloem
Bart Dhondt, voorzitter Jong Groen!
Jong.............................................................................. p 18 Co-housen in de stad
Gevat......................................................................... p 22 Jong Groen! op het onderwijscongres
3
dossier I
7 miljard
Hoeveel mensen kan de planeet verdragen?
4
dossier I Binnenkort leven er 7 miljard mensen op
een veranderend klimaat. Het grondwaterpeil zakt op alle con-
onze planeet. De bevolkingsgroei lijkt
tinenten, gletsjers smelten in een recordtempo en de toestand
voorlopig nog niet te stagneren. Hoeveel
van onze biodiversiteit en oceanen is uitermate verontrustend.
mensen zullen er zijn tegen 2050? En
Hoe komt het dat het menselijk evenwicht tegenover de aarde
welke impact zal dit hebben op het milieu
zo verstoord geraakt is?
en onze samenleving?
Een zee van mensen
Oorzaken van het onevenwicht
Bij het begin van de 19de eeuw bereikte de mensheid een
Een oorzaak die aan de basis ligt van de exploderende bevol-
mijlpaal in haar bestaan op aarde: voortaan bevolkten we
kingsgroei is de vooruitgang van de medische wetenschap.
de planeet met 1 miljard. Iets meer dan een eeuw later, rond
Na de Tweede Wereldoorlog kregen veel meer mensen in
1930, liep dat aantal al op tot 2 miljard. Sindsdien is het aantal
ontwikkelingslanden toegang tot een betere gezondheidszorg
mensen explosief gestegen. Tegenwoordig doen we er slechts
met als gevolg dat de levensverwachting in landen als China
13 jaar over om de bevolking met 1 miljard te laten stijgen. En
en India een grote sprong voorwaarts nam. Het ‘probleem’
ondanks het feit dat de stijging van het aantal geboortes an
hierbij was dat de kinderen, die normaal gezien een lagere
sich afzwakt en mogelijk ooit zal stagneren, zet dit fenomeen
levensverwachting hadden, nu de kans kregen om zelf een
aan tot nadenken. Als alle mensen ter wereld schouder aan
gezin te stichten. Wanneer de kindsterfte in een land daalt als
schouder in een groep zouden staan, zouden we de helft van
gevolg van een betere zorg en welvaart, worden er vanzelf
de provincie Antwerpen kunnen vullen. Dit lijkt misschien veel
minder kinderen geboren. Echter, meestal duurt het minstens
voor ons, maar op wereldschaal stelt het niets voor. We heb-
één generatie vooraleer we het effect daarvan zien. Tussen het
ben met andere woorden geen ruimte tekort, maar evenwicht.
begin van de babyboom – die het gevolg is van een dalend sterftecijfer – en de stabilisatie ervan, door het feit dat vrouwen
^
aan geboortebeperking doen doordat ze hoger opgeleid zijn, is de bevolking ondertussen explosief gestegen. Die evolutie
‘Het is niet de ruimte die we tekort hebben, maar het evenwicht
is een gebeurtenis waar elk land ter wereld ooit doorheen moet. Men noemt dit de demografische transitie. De meeste westerse landen, maar ook landen als China en Japan hebben die transitie al jaren geleden doorgemaakt. Dit had als gevolg dat het vruchtbaarheidscijfer, het aantal kinderen dat een
^
vrouw gemiddeld ter wereld brengt, daalt tot - of zelfs onder het zogenaamde ‘vervangingsniveau’. Het vervangingsniveau
De verstoorde balans
is het aantal kinderen dat geboren moet worden om de huidige generatie te kunnen ‘vervangen’. Dit cijfer is in ontwikkelings-
Ruim 95% van de verwachte bevolkingsgroei zal plaatsvin-
landen hoger, omdat er ook een hoger sterftecijfer bij kinde-
den in de ontwikkelingslanden. Net in deze landen leidt nu al
ren is. Er moeten dus meer kinderen geboren worden om de
bijna 1 miljard mensen honger. Het is echter in deze landen
bevolking op peil te houden. Globaal gezien stabiliseert het
dat mensen in de nabije toekomst zichzelf een betere levens-
bevolkingscijfer in de ontwikkelde landen en sinds de jaren 70
standaard kunnen en zullen aanmeten door de economische
is de bevolkingsgroei wereldwijd met meer dan 40% afgeno-
ontwikkelingen en toenemende welvaart.
men.
Een gevolg daarvan is een steeds grotere vraag naar energie
^
en grondstoffen. In de toekomst zal dit nog grotere problemen veroorzaken met voedselbevoorrading, beschikbaarheid van
‘Sinds de jaren 70 is de bevolkingsgroei wereldwijd met meer dan 40% afgenomen
landbouwgronden, water en energievoorziening. De urgentie om over te schakelen naar energiebronnen die oneindig zijn in tegenstelling tot fossiele brandstoffen, is hoog. Dat bewijzen de problemen waarmee onze aarde door de invloed van de
^
mens vandaag al te kampen heeft. De wereldwijde ontbossing en de almaar grotere uitstoot van broeikasgassen zorgen voor
5
dossier I
De race van India
Groot, groter, grootst, China
Rond de jaren 50 van de vorige eeuw was India het eerste land
China is in de loop van de voorbije decennia bijna een syno-
ter wereld dat maatregelen nam om de bevolkingsgroei binnen
niem geworden voor het woord ‘overbevolking’. Eén op vijf
de perken te houden. Steeds opnieuw kwam de overheid met
mensen is Chinees, maar dat hadden er meer kunnen zijn:
nieuwe ambitieuze ideëen, maar niemand kon voorkomen dat
terwijl een Chinese vrouw 50 jaar geleden gemiddeld nog
in die 60 jaar de Indiase bevolking verdubbelde. Nu leven er –
zes kinderen kreeg, is dit aantal gedaald tot 1,5, dankzij het
volgens de zeer recente bevolkingstelling – 1,2 miljard men-
eenkindbeleid. Zonder deze politiek zouden er naar schatting
sen in dit land. De Verenigde Naties verwachten dat dit er 1,6
400 miljoen mensen meer op de planeet leven. Het brengt ook
worden tegen 2050. En vanaf 2030 kan India China al inhalen
problemen met zich mee. Er zullen, doordat jongens gewilder
als het land met het grootst aantal inwoners.
zijn dan meisjes bij de geboorte, naar schatting zo’n 30 miljoen mannen op ‘overschot’ zijn tegen 2020. Bovendien zullen
De belangrijkste anticonceptiemaatregel in India is de nogal
er ook grote problemen optreden met de stijgende vergrijzing.
drastische sterilisatie. Nu wordt deze methode het meest bij
Zeker in een land waar het de traditie is dat kinderen voor hun
vrouwen uitgevoerd, maar hier zou wel eens verandering in
ouders en grootouders zorgen. Sociale zekerheid is beperkt
kunnen komen. Het operationeel onderbreken van de zaad-
in China en slechts weinigen bouwen een pensioen op. Enige
leiders van de man is namelijk goedkoper dan het afsluiten
kinderen zullen bijgevolg een zware last op hun schouders
van de eileiders bij de vrouw. Daarom is er een grootschalige
krijgen.
campagne op touw gezet om mannen te overhalen. Met als extra stimulans een bonus ter grote van een weekloon. Er is
Een opvallend gegeven de laatste jaren is dat veel plattelands-
ook kritiek op deze methode doordat sommige mannen deze
bewoners naar de grote steden aan de kust trekken op zoek
operatie laten uitvoeren omwille van de bonus, terwijl sterilisa-
naar een baan, meestal in de fabriek. Miljoenensteden worden
tie een persoonlijke keuze moet zijn, voortgebracht uit vrije wil.
in sneltempo opgetrokken, de verstedelijking gaat nergens ter wereld zo hard als hier. Door de stijgende welvaart is de Chinese middenklasse ook één van de snelst uitbreidende wereldwijd. De gevolgen zijn navenant: China is ‘s werelds grootste uitstoter van koolstofdioxide, water wordt er schaarser
^
en een milieucatastrofe lijkt bijna onafwendbaar.
Schoolgaande meisjes krijgen over het algemeen op pas latere leeftijd kinderen dan meisjes die thuisblijven
Sire, er zijn nog Belgen! Op dit moment leven er in België iets meer dan 11 miljoen mensen en dit aantal zit nog altijd in de lift. De aanwas is voor een groot deel, in tegenstelling tot zuiderse landen, niet alleen het gevolg van natuurlijke, maar ook van soci-
^
ale bevolkingsgroei. Hiermee wordt groei door middel van immigratie bedoeld. In ons land maakt de sociale groei al 70% uit van het totaal. In de toekomst zou de natuurlijke aangroei een steeds kleiner percentage innemen en mogelijk zelfs stagneren en zou de immigratie een nog
Ook hier in India blijkt dat het vruchtbaarheidscijfer daalt,
grotere factor worden inzake de bevolkingsaangroei van
onder andere door de verbetering van de gezondheidszorg en
ons land. Volgens prognoses zal ons inwonersaantal
het onderwijs. De belangrijkste factor hier is, volgens demo-
tegen 2050 groeien tot 12,2 miljoen van wie een kwart
grafen, de alfabetisering van de vrouw. Schoolgaande meisjes
ouder dan 65 zal zijn. Verschillende experten wijzen nu
krijgen over het algemeen pas op latere leeftijd kinderen dan
al op het probleem van de vergrijzing in ons land die ons
meisjes die thuisblijven en staan positiever tegenover het
vandaag al 21,8% van ons bbp kost. In de toekomst zal dit
gebruik van voorbehoedsmiddelen.
cijfer nog stijgen, zelfs wanneer de overheid zal ingrijpen om de problematiek aan te pakken.
6
dossier I
Baby’s en andere problemen
^
‘Niet alleen de bevolkingsgroei is een probleem, maar ook en misschien vooral onze levenswijze
De meest draconische maatregel voor het behoud van een duurzame wereld is, geen kinderen krijgen. Het is namelijk de stijgende wereldbevolking die ervoor zorgt dat het evenwicht met onze planeet verstoord wordt. Verschillende wetenschappers en beleidsmakers stellen dat de stijgende wereldbevolking ervoor zorgt dat het evenwicht met onze planeet ver-
^
stoord wordt. Toch is dit niet het enige probleem. Zelfs met de grootste geboortebeperkingscampagne ter wereld kunnen we er op korte tijd niet voor zorgen dat, door de globale, stijgende welvaart en groeiende economieën, de menselijke voetafdruk
De toekomst
gevoelig zal toenemen. Er leven mensen op aarde die tijdens hun leven de wereldbeHierdoor zijn problemen zoals de klimaat-opwarming, het
volking hebben zien verdrievoudigen. Maar met de 1,8 miljard
verlies van de biodiversiteit en het gebrek aan landbouwgrond
vrouwen in de vruchtbare leeftijd die onze planeet rijk is, zal
urgentere problemen die, buiten het feit dat ze heel waarschijn-
de groei nog wel een tijdje doorgaan, zelfs al ligt het vrucht-
lijk alleen nog maar zullen toenemen, nú al voor de deur staan.
baarheidscijfer veel lager dan enkele generaties geleden. Veel
Interessant om hierbij te vermelden is dat, als de bevolking in
demografen gaan er vandaag van uit dat de wereldbevolking
Afrika - die voor de grootste groei zal zorgen - zal toenemen
rond 2050 zijn piek zal bereiken en daarna zal stagneren en
van 1 naar 2 miljard tegen 2050, er een bevolkingsgroep zal
misschien zelfs zal beginnen dalen. Over hoeveel mensen
bijkomen die maar een fractie verbruikt en uitstoot in vergelij-
het dan precies zal gaan, kunnen we alleen maar raden. In de
king met de westerse landen. Hierdoor zouden ze ook maar
minimumprognose van de Verenigde Naties zullen het er zo’n
een kleine bijdrage leveren aan bijvoorbeeld de klimaatopwar-
8 miljard zijn, maar het kunnen er mogelijk ook 10,5 miljard
ming, zoals trouwens vandaag al het geval is. De grootste uit-
worden. De VN houdt het daarom momenteel op een aantal
daging van de toekomst is dus niet alleen de bevolkingsgroei
van ongeveer 9 miljard tegen 2045.Hopelijk raken we de tel
aanpakken, maar ook, en misschien vooral, de voetafdruk
niet kwijt...
terugdringen van de mensen die vandaag leven.
7
Mike vandeperre
in beeld
ledendag’
8
frappant
cradle to cradle voor het sterven in de wieg gelegd De biologische stoffen mogen op hun beurt ook niet vervuild
In korte tijd is ‘cradle to cradle’ een heus
raken door chemicaliën uit de technische kringloop. Verpak-
begrip geworden. Het betekent dat we geen
kingen zouden net als hun inhoud uit volledig afbreekbare
producten moeten maken die minder ver-
stoffen moeten bestaan. Waarom moet een shampoofles
vuilen, maar wel dingen die helemaal niet
honderd jaar meegaan? Als ze uit biologisch afbreekbare pro-
vervuilen. Klinkt logisch, maar kan dat wel?
ducten vervaardigd wordt, kan ze zonder zorgen aan de natuur worden teruggegeven. Het afval dient dan als voedsel voor micro-organismen. Weg met het schuldgevoel van consume-
Ons huidig productiemodel is ‘cradle to grave’. We ontwerpen
ren, we doen de natuur zelfs een plezier.
bijvoorbeeld een blikje cola en na gebruik ervan hebben we een leeg blikje dat we afval noemen. Om al te grote afvalber-
Utopisch? Helemaal niet. Zo werd de Amerikaanse uitgave van
gen te vermijden, recycleren we. Zo doen we toch iets voor het
het cradle to cradle-boek op 100% recycleerbare polymeren
milieu. Maar minder slecht is niet hetzelfde als goed, zo tonen
gedrukt, waarvan je de inkt er met heet water af kan wassen.
de auteurs van Cradle to cradle aan. Tijdens het recyclagepro-
Andere voorbeelden zijn het volledig composteerbare T-shirt
ces van een blikje worden verschillende soorten aluminium
en – op grotere schaal – het Zwitserse textielbedrijf Rohner,
versmolten. Naast de soms gevaarlijke chemicaliën die hier-
waar het water dat uit de fabriek komt schoner is dan het inko-
door vrijkomen, zorgt dat proces voor een zwakker en minder
mende water.
bruikbaar product, dat uiteindelijk toch op de schroothoop terecht komt. De schade beperken, verandert wezenlijk niks
Op alles toepasbaar? Niet helemaal. Zo bestaat er, intensief
aan de zaak en koopt ons enkel wat tijd.
onderzoek ten spijt, nog steeds geen volledig milieuvriendelijk wasmiddel. Ook lijkt het onwaarschijnlijk dat de technische
Het cradle to cradle-principe houdt bij het ontwerp van een
producten onbeperkt hergebruikt kunnen worden. Of dat de
product niet enkel rekening met het gebruik, maar ook met
producten die nu bestaan allemaal volgens cradle to cradle te
het voortbestaan ervan. Men moet het
fabriceren zijn. Om het met de woorden
product zonder kwaliteitsverlies kun-
van Friedrich Schmidt-Bleek te zeggen:
nen hergebruiken. Of zorgeloos kunnen
I can feel very nice on Michael’s seat
weggooien.
covers in the airplane. Nevertheless I am still waiting for a detailed proposal for a
Het cradle to cradle-principe maakt een
design of the other 99.99 percent of the
onderscheid tussen de technische en
Airbus 380 after his principles.
biologische kringloop. Een technisch product zoals een televisiebehuizing
Ondanks die bemerkingen is het cradle
uit kunststof moet in die vorm blijven
to cradle principe zeker waardevol. Het
circuleren of moet worden omgevormd
spoort producenten aan om bij het ont-
tot een ander hoogwaardig product. Het
werp het product als onderdeel van een
mag niet ‘bezoedeld’ worden door orga-
lange cyclus te zien, en geen genoegen
nische producten, waardoor het zwakker
te nemen met wat schadebeperking.
wordt en enkel nog kan gebruikt worden
Waar kan, moet dit principe worden toe-
als geluidsmuur of als bloempot. Om dat
gepast. Helemaal niet vervuilen is met
te kunnen, moet de technologie verbe-
onze levensstijl niet mogelijk, een pak
teren, maar moet het concept ‘tv’ ook
minder vervuilen zeker wel.
anders ingevuld worden. We moeten het als een dienstproduct zien. Net zoals bedrijven auto’s leasen, kunnen consumenten dan televisies huren. Bij defect of na gebruik geven ze het toestel terug aan de fabrikant, die er de honderden waardevolle elementen van hergebruikt.
Cradle To Cradle, afval = voedsel is een boek van Michael Braungart & William McDonough en is uitgegeven bij Search Knowledge.
9
Bram Van Renterghem
in de kijker
We hinderen het verkeer niet, we zijn het verkeer Op woensdag 6 april reden 180 fietsers door de Gentse binnenstad. De vrijdag ervoor haalden 140 Brusselse fietsers de spuitbussen uit om een gevaarlijke verkeers© Vik Bulik
situatie voor de fiets aan te kaarten. Trapkracht, kritische massa, vélorution, wat is dat toch met die fietsers?
Critical Mass Wanneer je dagelijks de fiets als transportmiddel gebruikt om naar school of werk te gaan of voor verplaatsingen in je vrije tijd, stel je vast dat je niet de enige weggebruiker bent. De auto naast je bezorgt je fijn stof en brengt je in gevaar. Een conflict of ongeval is vlug gebeurd. Vanuit die frustratie en vanuit de idee dat een stedelijke mobiliteit ook anders kan georganiseerd worden, komen fietsers in tal van steden maandelijks samen om de straten op te eisen. We hinderen het verkeer niet, we zijn het verkeer! Het is een feestelijk gebeuren om sterke eisen te stellen dat in verschillende steden op verschillende manieren wordt ingevuld.
Spaak en Tandrad In maart 1997 houdt Spaak en Tandrad een eerste actie in Antwerpen. “Het beleid loopt Spaak, we zetten het Tandrad van verzet in beweging” was hun boodschap. Spaak en Tandrad eiste een autovrije binnenstad en gratis openbaar vervoer. Bij het vertrek kreeg iedere fietser een papiertje met de kruispunten van de dag. In kleine groepjes werd naar een kruispunt gefietst waar na het horen van een signaal alle fietsen werden neergelegd. Na 10 minuten animatie, vertrokken ze weer naar een volgend kruispunt. Spaak en Tandrad werd niet erg geapprecieerd door de staat: Antwerps burgemeester Detiège verbood de activiteit en de politie trad repressief op.
10
in de kijker
Kritische Massa Brussel
is opgestaan. Ook tijdens het klimaatactiekamp in Antwerpen deze zomer zal een speciale editie plaatsvinden, wellicht op
Van de critical mass bike rides die vandaag actief zijn, is de Brusselse de oudste. Eind mei viert ze haar 13e verjaardag. Het collectief PlaceOvélo neemt het initiatief voor de kritische
vrijdag 8 juli.
Trapkracht
massa. Elke maand komt een ander thema aan bod: een gevaarlijk punt, een onafgewerkt fietspad, maar ook thema’s als
Trapkracht is niet nieuw. In 2005 startten de kritische massa’s
de autolobby en de verbreding van de Brusselse ring.
in Gent, maar het initiatief bloedde dood. In april 2011 maakte Trapkracht een comeback. Met een nieuwe website, face-
In augustus 2010 organiseerden PlaceOvélo, JNM en anderen
bookpagina en mailinglijst werd opgeroepen tot een critical
in het kader van Modal Shift, het platform tegen de verbreding
mass op woensdag 6 april. Dit werd een groot succes met 180
van de Brusselse ring, Camp[R]ing. Vanuit de Naamsepoort
deelnemers die de straten van de Gentse binnenstad inna-
fietsten de deelnemers naar het Laarbeekbos waar ze hun
men. Ook Jong Groen! Gent was van de partij. Voortaan gaat
tenten opzetten op enkele meters van de autosnelweg. Het
Trapkracht door op elke eerste woensdag van de maand.
tentenkamp en de spandoeken die de klimmers van JNM in de bomen hadden gehangen, trokken de aandacht van de auto-
Vélorution Universelle
mobilisten. Ze vertraagden en veroorzaakten een gigantische kijkfile leidde op... zaterdagochtend! Met de aanwezigheid van
Regelmatig zijn er grote critical mass-evenementen: de
zowat alle media (VRT, VTM, RTL, RTBF, TV Brussel,...) was
Spaanse Kritikona, de Romeinse Ciemmona, de Napoletaanse
de actie zeer geslaagd. “Geen verbreding van de Brusselse
Critichella, de Parijse Vélorution Universelle. Vorig jaar trok een
ring!” was de boodschap. Momenteel worden snode plannen
delegatie Belgen uit Luik, Brussel en Antwerpen naar Parijs.
gesmeed voor een tweede editie.
Honderden of zelfs duizenden deelnemers houden een groot fietsfeest in de straten van een wereldstad. Dit jaar vertrekt er
De Brusselse kritische massa heeft een relatief grote omvang.
wellicht opnieuw een groep Belgen waar je je bij kan aansluiten
In de lente en in de zomer zijn er meer dan 100 fietsers. Ook
door een mailtje te sturen naar
[email protected].
leuk is dat er geen politie-omkadering is en dat er ruimte is voor militante activiteiten zoals het bezetten van de Wetstraat of het schilderen van een fietspad.
Critical Mass Bike Ride Antwerpen
Kalender
tt Kritische Massa Brussel: laatste vrijdag van de maand,
De Antwerpenaars startten begin 2009 met een maandelijkse
18u, Naamsepoort
critical mass. Dat trok heel wat volk, maar de politie wilde
tt Critical Mass Antwerpen: laatste vrijdag van de maand,
een nieuwe Spaak en Tandrad vermijden en zette in op een
18u, Theaterplein
strikte omkadering. De politiediensten zetten kruispunten af,
tt Masse Critique Liège: laatste vrijdag van de maand,
verplichtten de initiatiefnemers tot het aanstellen van wegkapi-
17u30, Place Saint Léonard
teins en het parcours moest vooraf worden doorgegeven. Het
tt Masse Critique Charleroi: laatste vrijdag van de maand,
militante karakter ging verloren en het aantal deelnemers nam
18u, Place Charles II
af. Eind 2010 besliste men ermee te stoppen, maar recent
tt Masse Critique Ath: laatste vrijdag van de maand, 18u,
kwam er een nieuwe dynamiek. Er worden opnieuw kritische
Esplanade
massa’s gefietst op elke laatste vrijdag van de maand, zonder
tt Trapkracht Gent: eerste woensdag van de maand,
contact met de politie. Op 22 april namen GroeNoord en JNM
18u33, Zuid (Woodrow Wilsonplein)
Antwerpen het initiatief tot een speciale editie ter gelegenheid
tt Vélorution Universelle Paris: 31 juni – 3 juli 2011
van de Dag van de Aarde. Een nieuwe militante critical mass
11
Neal michiels
INTERVIEW
Wat gebeurt er, wat gebeurt er? Op 17 december stak Mohammed Bouazizi met zichzelf ook de lont in het kruitvat van het Midden-Oosten in brand. Zeker na de suc-
cessen in Tunesië en de euforische beelden van het Tahrirplein leek het alsof we een lente van democratische omwentelingen tegemoet gingen. Peper trok ©Joost Vanderdeelen
naar Brecht De Smet, onderzoeker aan UGent bij Menarg (Middle East and North Africa Research Group) om de temperatuur van de regio te meten.
Klopt de vaststelling dat de euforie nu
Libië was van bij het begin een gewapende rebellie tegen het
wat is getemperd, met wat we in Libië
regime en had een heel eigen dynamiek. De koppigheid van Kadhafi schonk opnieuw moed aan de autoritaire Arabische
meemaken? Of broeit er ook op andere
leiders die door de aftocht van Ben Ali en Mubarak werden
plaatsen nog iets dat aan het oog van de
gedemoraliseerd. In Jemen heeft president Saleh pas na een
media ontglipt?
bloedige machtsstrijd tussen de straat en zijn regime aange-
Het relatieve gemak waarmee Ben Ali in Tunesië werd verdreven vormde een inspiratie voor de Egyptische massa om zelf Mubarak omver te werpen. In die twee gevallen kunnen we gerust van een revolutie spreken, die overigens nog steeds volop aan de
kondigd dat hij binnen een maand zal opstappen. In Bahrein en Syrië wordt het massaprotest heftig onderdrukt. De initiële euforie over een gemakkelijke en geweldloze democratische transitie is vandaag verdwenen, maar heeft plaats geruimd voor een grimmige verbetenheid om kost wat kost komaf te
gang is. De wereld zit echter wat complexer in elkaar dan een
maken met de dictatoriale regimes. Het revolutionaire proces
revolutionaire dominotheorie ons zou willen doen geloven. Het
in de Arabische wereld zal een uitgesponnen proces zijn, dat
tempo, de intensiteit en de vormen van verzet verschillen sterk van land tot land in de Arabische wereld. Marokko, Algerije, Jor-
jaren kan duren.
danië en Libanon kenden politieke en sociale protesten die zich (nog) niet in een werkelijke massabeweging hebben uitgedrukt.
12
INTERVIEW
In het nabije verleden waren Moubarak, Assat, en de laatste jaren ook Khadafi, erkende leiders van soevereine staten. Toch veranderde dat in slechts enkele weken tijd. Waarom draaide het Westen zo snel zijn kar? Met andere woorden: is de keuze voor democratie oprecht, of denkt u dat men Arabische democratieën eigenlijk te grillig vindt en gewoon goed wil staan in het kamp van de winnaar? De internationale politiek wordt jammer genoeg niet gestuurd door democratische intenties of respect voor de mensenrechten, maar door economische belangen en veiligheidsoverwegingen. Khadafi’s bereidwilligheid om plots zaken te doen met de Westerse Satan was voor regeringsleiders voldoende om de destijds verguisde dictator met open armen te onthalen en
geweldloosheid van de protesten riepen enorme sympathie en steun op bij de wereldbevolking, waardoor de Westerse regeringen moeilijk om de legitimiteit van de revolutie heen konden. We weten dat de frustratie die in de Arabische wereld leeft een samenspel is van verschillende socio-economische, culturele en politieke factoren. Om zo maar iets te zeggen: Mohammed Bouazizi was hoogopgeleid, maar langdurig werkloos, onderdrukt, en publiek vernederd door een vrouwelijke politieagente. In welke mate is democratie er echt een roep naar politieke vrijheid en kan de frustratie worden teruggebracht naar onmacht tegen een snel veranderende wereld?
zelfs nucleaire technologie aan te bieden. Mubarak vormde drie decennia lang een trouwe bondgenoot van het Westen.
Onmacht was het dominante gevoel in de Arabische wereld
Het Egyptische regime respecteerde de bilaterale vrede met
vóór de revolutie. De Tunesische en Egyptische revolutie
Israël en vormde zo een factor van stabiliteit (vanuit het per-
maakten duidelijk dat de gewone bevolking weldegelijk over
spectief van de Verenigde Staten) in de regio.
een collectieve macht beschikte en zelfs in staat was een gehate dictator en een krachtig repressieapparaat omver te
Het Egyptische leger krijgt sinds de Camp David-akkoorden
werpen. Politiek was niet langer iets dat buiten de mensen om
voor miljarden dollars aan financiële en militaire hulp. Vanaf
gebeurde, waar ze geen greep op hadden en dat hun leven
de jaren ‘90 toonde Mubarak zich daarenboven een vlijtige
domineerde.
leerling van het IMF en de Wereldbank toen hij het Economic Reform and Structural Adjustment Program aanvaardde, wat tot
De massabeweging eigende zich de politieke arena toe door
stijgende armoede en werkonzekerheid van vele Egyptenaren
haar mobilisering en eisenpakket. Spontane betogingen,
leidde. Bovendien trad hij streng op tegen islamistische groe-
stakingen en comités: dat is gewoon democratie in de praktijk
peringen, zowel de gematigde Moslimbroeders als de geweld-
gebracht. De eisen van sociale rechtvaardigheid en democra-
dadige jihadisten, wat goed in het internationaal veiligheidspa-
tie die op Tahrir weerklonken waren geen eisen van onmacht,
radigma paste.
maar de stem van de macht van de straat tegen een regime en een politieke en economische wereldorde die hun mensen-
Wie de evoluerende standpunten van de EU en de VS tijdens de Egyptische revolutie volgde, kon duidelijk zien dat zij slechts met grote tegenzin hun bondgenoot bekritiseerden en pas na zijn ontslag de revolutionairen ten volle steunden. De schaal, de sociale
rechten en levenssituatie met de voeten treedt.
Is democratie - wat veel meer is dan om de paar jaar eens stemmen - ook mogelijk in het Midden-Oosten zonder eerst werk te maken van de herverdeling van de rijkdom?
representativiteit en de relatieve
13
INTERVIEW De politieke en sociale revolutie, democratie en sociale
verburgerlijkt. Het zijn eerder rechts-conservatieve partijen
rechtvaardigheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
met een religieuze inslag dan fundamentalistische of terroristi-
Democratie waarin de hele bevolking kan en wil participeren
sche organisaties.
heeft een materiële basis nodig: welvaart, onderwijs, vrije tijd... Een tweede pijler bestaat uit de zelforganisatie van de massa
Maar een regime hoeft geen theocratische dictatuur te zijn om
in een zogenaamde civil society. De Egyptische werkende
de rechten van de bevolking te schaden. Het Westen, Israël,
klasse bijvoorbeeld streeft al sinds het voorbije decennium
het IMF en de Wereldbank hebben weinig te vrezen als de
naar betere werk- en levensomstandigheden en heeft tij-
Moslimbroeders in Egypte aan de macht zouden komen, maar
dens haar strijd nieuwe basisdemocratische vakorganisaties
dat is vooral omdat de Broederschap een gematigd diploma-
opgericht. Onafhankelijke en kritische media kennen vandaag
tiek en liberaal economisch beleid zal voeren.
een bloeiperiode. Nieuwe partijen en bewegingen die voor het
Is het niet zo dat het politiek
eerst sinds lang de gewone man in de straat willen betrekken bij politiek zien het licht.
liberalisme hier als hefboom wordt gebruikt voor economisch liberalisme?
In Tunesië en Egypte is de revolutie dan ook in een tweede
Of zijn die landen al over-geliberaliseerd
fase aanbelandt. Na de eenheid van Tahrir treedt nu een dif-
en leidt dat tot socio-economische
ferentiatieproces op, waarbij de tegenstellingen tussen de be-
onderdrukking?
langen van verschillende klassen en sociale groepen opnieuw aan de oppervlakte komen. In Egypte bijvoorbeeld willen de legertop en de burgerij zo snel mogelijk werk maken van een
De meeste landen in de regio hebben al een liberaliserings-
economische normalisering, terwijl industriearbeiders, bedien-
en privatiseringsgolf achter de rug die de meerderheid van de
den en ambtenaren naar het stakingsinstrument grijpen om
bevolking in grotere armoede en bestaansonzekerheid heeft
hun sociale en economische rechten op te eisen.
gedompeld dan de vroegere bureaucratische staatseconomieën. De sociale tegenstellingen zijn toegenomen en de corruptie en zelfverrijking van de elite heeft zich van de staatsbe-
Enkele weken lang hoorden we dat het
drijven naar de private sector verplaatst. In Egypte roepen de
vooral moslimextremisten zijn die de
arbeiders van de textielsector, ooit het paradepaardje van de
frontlinie vormen tegen de door het
economie, nu op tot de nationalisering van de geprivatiseerde
Westen gesteunde dictators. Zijn die
bedrijven. Privatisering heeft immers geleid tot dalende reële
landen dan werkelijk zo geradicaliseerd
lonen, slechtere werkomstandigheden (soms 10u per dag,
of horen we de gematigden niet?
zeven dagen op zeven) en werkloosheid (door ontslag van overtollige arbeidskrachten). Kleine boeren die de voorbije
De positie en aard van de islamistische bewegingen in de
twee decennia het slachtoffer waren van landhervormingen in
protesten verschillen van land tot land. In Tunesië speelden de
het voordeel van grootgrondbezitters willen een herverdeling
islamisten geen noemenswaardige rol. In Egypte vormden de
van de landen en grenzen aan de pachtprijzen.
Moslimbroeders een belangrijke kracht in de revolutie, maar ook seculiere liberale, nationalistische en socialistische groe-
Studenten eisen een grote financiële injectie in het barslechte
pen waren aanwezig en drukten hun stempel op het gebeu-
onderwijs. De stedelijke lagere middenklasse wil een prijscon-
ren. In Jordanië spelen de Broeders dan weer een hoofdrol
trole en subsidies op basisgoederen opdat haar koopkracht
omdat er weinig of geen andere oppositie bestaat. In Marokko
niet wordt uitgehold. De noden en eisen van de gewone
houden de islamisten zich op de achtergrond.
bevolking gaan met andere woorden regelrecht in tegen het neoliberale economische paradigma. Een deel van de Egyp-
Hoewel we niet kunnen uitsluiten dat in de politieke machts-
tische burgerij wil het neoliberale traject verder zetten, maar
strijd die na elke revolutie volgt de islamisten de dominerende
een andere fractie van ‘nationale kapitalisten’ beseft dat een
factor worden, lijkt mij een Iraans scenario zo goed als uitge-
gedeeltelijke en/of tijdelijke verstaatsing van de economie en
sloten. De meest extreme islamisten, de salafisten of jihadis-
herverdeling van de welvaart misschien wel noodzakelijk is
ten, vormen geen politieke factor van betekenis. De meest
om de huidige sociale onrust in te dammen.
invloedrijke islamistische bewegingen, zoals de Moslimbroeders in Egypte, zijn sinds de jaren 80 erg gematigd en sterk
14
Bob D'Haeseleer
afdeling in de kijker
Jong Groen!
Middenkust op volle kracht Jong Groen! Middenkust draait op volle toeren. Ze slaan op tafel voor onder meer openbare bandenblazers en meer aanplakborden in de stad en ze organiseerden de actie ‘Met de fiets naar de bakker’. Maar ook over ruimere thema’s als de sluiting van oude kerncentrales vormen ze een duidelijk standpunt.
S.O.S. Jeugdhuizen Jong Groen! Middenkust springt ook in de bres voor de Oos-
Groen! Middenkust. De afdeling heeft vier concrete eisen op-
tendse jeugdhuizen. Ze zitten krap bij kas. Naast jeugdhuis
gesteld, die stuk voor stuk enthousiast zijn onthaald door de
OHK, meent nu ook jeugdhuis De Takel dat de Oostendse
jeugdhuizen zelf. Drie van de vijf jeugdhuizen (OHK, De Takel
subsidies voor de jeugdhuizen ontoereikend zijn. Weliswaar
en Kim) steunen de eisen en zullen zich binnenkort ook roeren
is de situatie van De Takel niet zo precair als de situatie van
in het debat.
het jeugdhuis OHK. Die laatste vreest namelijk de deuren te Ook de pers merkte de bedrijvigheid van Jong Groen! Mid-
moeten sluiten.
denkust op. Het Nieuwsblad schrijft: ‘Jong Groen! Middenkust “Een stad moet investeren in jeugdhuizen want ze zijn een
wil meer financiële middelen en een betere infrastructuur voor
essentieel punt in de ontwikkeling van jongeren. Zij zijn de
de jeugdhuizen en eist dat de promotie voor hun activiteiten
toekomst van de stad.”, zegt Rémy Bonny, voorzitter van Jong
beter ondersteund wordt. Verder wil Jong Groen! een betere begeleiding van jeugdhuiswerkers bij bijvoorbeeld het opstel-
^
Een stad moet investeren in jeugdhuizen want ze zijn een essentieel punt in de ontwikkeling van jongeren. Zij zijn de toekomst van de stad
len van een boekhouding. Zoals dat in Gent gebeurt.’ Maar daar blijft het niet bij: Jong Groen! Middenkust gaf haar actieplan mee met Groen! gemeenteraadslid Wouter De Vriendt, die het in een volgende gemeenteraad ter sprake brengt. Hier horen we nog van!
Op www.jonggroen.be/middenkust vind je alle informatie. Zo ook over het bezoek aan het federaal Parlement dat de afdeling plant op donderdag 30 juni.
^
15
Sien Verstraeten
dossier II
Laat ons een bloem Weinig mensen weten dat de schoonheid van een roos in schril contrast staat met de manier waarop ze geproduceerd wordt. De bloem die wij geven als teken van liefde en vriendschap wordt vaak onder schrijnende arbeidsomstandigheden geteeld en heeft een omvangrijke impact op het milieu. Peper schijnt haar licht op die - relatief onbekende - industrie en de mogelijke alternatieven ervoor.
Verbloemende industrie
op de flower farms. Dat zorgt voor irritatie aan de luchtwegen,
De omzet van de planten- en bloemenindustrie in ons land
trole van de overheid is hier onbestaande. Op de koop toe be-
was in 2009 goed voor net geen half miljard euro. Meer dan
staan er geen vakbonden in de sector en heerst er een grote
¹/3de daarvan waren geïmporteerde snijbloemen. Die bloemen
discriminatie tegenover vrouwen. Seksuele intimidatie wordt
hoofdpijn, vruchtbaarheidsproblemen tot zelfs kanker! Con-
komen vaak uit het Zuiden, met name uit Oost-Afrikaanse
er als normaal bevonden door de mannelijke werknemers die
landen zoals Kenia, Zimbabwe, Tanzania en Ethiopië. Maar
hoger op de ladder staan in de farms. Bij zwangerschap wacht
ook uit Zuid-Amerikaanse, landen als Columbia en Ecuador.
de vrouwen niets anders dan ontslag.
Een logisch gevolg van de globalisering: er heerst een gunstig klimaat, de arbeidskrachten zijn goedkoper en de milieuwetgeving is minder streng. Daarenboven zou men kunnen
^
stellen dat dit een positief effect heeft op de lokale economie:
Bij zwangerschap wacht de vrouwen niets anders dan ontslag
de export stijgt net als de werkgelegenheid, vrouwen hebben een inkomen, enz. Alleen maar rozengeur en maneschijn dus? Helaas, zoals zo
^
vaak in het Zuiden, is er meestal een (sociaal-ecologische) keerzijde. In Kenia bijvoorbeeld zijn bloemen het tweede exportproduct na thee, maar de situatie voor de arbeiders en het milieu is van een erbarmelijk niveau. De minimumlonen voor de – veelal vrouwelijke – werknemers, vaak alleenstaande
Bloemen in Business class
moeders, zijn ontoereikend. Vaste contracten krijgen de vrouwen niet en hun gezondheidstoestand is ronduit schrijnend.
De flower farms nemen het ook niet zo nauw met het milieu.
Door een gebrek aan beschermende kledij komen werkne-
Naast het feit dat die industrie sowieso al een grote behoefte
mers in direct contact met de pesticiden die gebruikt worden
aan energie heeft, worden er veel meststoffen en pesticiden
16
dossier II
^
Er bestaan alternatieven: Blije Bloemen. Bloemen geproduceerd met respect voor mens en milieu ^
Eerlijk bloeit het langst Gelukkig bestaan er ook alternatieven: Blije bloemen. Dat zijn bloemen geproduceerd met respect voor mens en milieu. Het kan gaan om seizoens- en/of lokale bloemen of bloemen met een label: biologische of fair trade-bloemen. In 1998 werd door verschillende NGO’s en vakbonden de International Code of Conduct for the production of Cut Flowers (ICC) opgesteld. De ICC bestaat uit tien criteria rond onder meer vakbondsvrijheid, minimumlonen, gezondheid en veiligheid, milieubescherming, verantwoord gebruik van pesticiden en chemicaliën en een verbod op kinderarbeid/dwangarbeid. Van Flower Label Program (FLP), Max Havelaar, Fair Flowers gebruikt en het afvalwater dat eruit voorvloeit, wordt niet
and Plants (FFP) is gekend dat zij de ICC-criteria volgen.
gezuiverd wanneer het terug in de natuurlijke omgeving
Daarom behoren bloemen met die labels, samen met de biolo-
terechtkomt. In Kenia planten veel buitenlandse bedrijven
gische bloemen en de seizoensbloemen, tot de Blije Bloemen.
uit de sector zich in langs meren zodat men altijd over water beschikt. Het gevolg: een daling van het grondwaterpeil van
Jong Groen! Limburg in actie!
zowel de meren als dat van de bodem en een grootschalige verontreiniging ervan door het afvalwater. Daardoor is er een
Jong Groen! Limburg werkt momenteel rond Blije Bloe-
sterke daling van de biodiversiteit met verlies aan inkomen
men en tracht de bloemenproblematiek wat meer in de
voor de lokale bevolking tot gevolg.
kijker te zetten. Op 5 maart organiseerde de afdeling al de Blije Bloemenworkshop, waar deelnemers via de film ‘A
De bloemen die geproduceerd worden in de sector vragen
Blooming Business’ en een presentatie van Clara Moere-
een snel en koel transport naar hun grootste afnemers in
mans van Netwerk Bewust Verbruiken te weten kwamen
Europa en worden daarom op het vliegtuig naar het Oude
wat er misloopt in de bloementeelt en welke alternatieven
Continent gezet. In onze Lage Landen worden zelfs de
er bestaan.
bloemen uit Zuid-Europa aangevoerd per vliegtuig. Het is hoe dan ook zeer frappant dat de CO2-uitstoot daarvan maar
Op zaterdag 7 mei organiseerde JG! Limburg een vol-
liefst vijf keer lager ligt dan de bloemen die geteeld worden in
gende activiteit rond de Blije Bloemencampagne: Irene
Nederland! Belangrijk om te vermelden is dat de pesticiden
Nyambura Kiarie, een Keniaanse bloemenarbeidster en
die gebruikt worden in het Zuiden meereizen met de bloemen
moeder van 5 kinderen, was dan te gast om over haar
naar Europa. Over de gevolgen voor de bloemisten is nog
ervaringen in de bloementeelt te vertellen. Die unieke ge-
maar weinig geweten, maar vast staat dat niet weinig van hen
tuigenis maakt deel uit van de jaarlijkse speakers tour van
te kampen hebben met allergische reacties...
Netwerk Bewust Verbruiken.
17
Stefanie Leekens en Mike Vandeperre
jong
Co-housen in de stad,
hoe doe je dat?
Hoe verloopt de samenwerking met stad
Heel wat (jonge) mensen zijn op zoek naar een
Gent?
koopwoning, maar vinden hun gading niet op
Esther: Vooraleer ik iets over deze samenwerking kan
de reguliere markt. Er is te weinig ruimte, te
vertellen, moet je weten dat het Malmar-project veel proble-
weinig ‘buurtgevoel’ of de ecologische moge-
men kent door de ontsluiting van de site. Dat betekent dat er
lijkheden zijn te beperkt. En ze hebben vooral
toegang moet zijn voor wagens en nutsdiensten. De enige
veel goesting om net iets meer dan alleen
optie is om dat langs een bedrijventerrein te doen. Dat dossier
een straat met buren te delen. Gelukkig dui-
zit al jaren vast. Die vertraging zorgt voor veel onzekerheid,
ken meer en meer alternatieve woonprojec-
niet enkel voor onze groep, maar ook voor de stad. Mede
ten op. Peper zocht en vond een interessant
daardoor loopt de communicatie soms wat stroef.
project in Gent en vroeg Esther (28) en Jan
Jan: Het is ook voor beide partijen iets nieuw. Over het alge-
(32) de kleren van het lijf.
meen worden co-housing projecten volledig onafhankelijk van andere organisaties opgericht.
Wat houdt het Malmar-project eigenlijk in?
Esther: Beiden zijn we lid van de vzw Co-housing Gent.
Met hoeveel zijn jullie?
Die is gebaseerd op twee pijlers: co-housen in de stad en
Esther: De vzw telt ongeveer 23 mensen, die ongeveer 18
passief bouwen. Bij co-housen heeft ieder zijn eigen huis,
wooneenheden zouden betrekken.
met eigen keuken en badkamer enzovoort. Daarnaast heb je gemeenschappelijke ruimtes zoals een multifunctionele ruimte met keuken en een tuin. Zo kunnen we op regelmatige basis
Wat zijn de voornaamste redenen
samen koken of andere dingen samen doen.
waarom jullie in het project zijn gestapt?
Vanuit die vzw zijn we al drie jaar bezig met het Malmar-
Jan: Het is een heel goede mix tussen alleen wonen en
project. Concreet gaat het over een oud fabriekspand aan het Bijgaardepark in Gent dat wordt omgebouwd tot een multi-
samenhuizen. Veel mensen uit de groep doen nu aan samen-
functioneel gebouw. Zo komt er onder andere een sportzaal
huizen, maar als je wat ouder wordt verlang je naar wat meer
voor de Steinerschool en een dokterskantoor. Ook komen
privacy. Dan is dit echt de perfecte oplossing. Ik vind het ook
er 40 woningen, waarvan wij er met de vzw graag 20 zouden
enorm aantrekelijk om in een dynamische groep te leven.
bewonen.
Is het ook financieel voordeliger? Is er een verantwoordelijke aan dit
Jan: Financieel is het niet voordeliger, wij kopen de woningen
project verbonden?
aan gewone marktprijzen. Je krijgt wel meer voor hetzelfde
Esther: De verantwoordelijke van het Malmar-project is de
geld, dus relatief gezien is het inderdaad misschien voordeli-
vraagt naar een verantwoordelijke binnen onze vzw, dan is die er
Esther: Qua ruimte is het zo dat iedereen een kleinere
ger.
stad Gent via het AGSOB, het stadsontwikkelingsbedrijf. Als je
niet. Soms doet de ene wel wat meer dan de andere, maar over
wooneenheid voor zichzelf koopt, en dat iedereen een stuk
een verantwoordelijke of een leider kunnen we niet echt spreken.
van de gemeenschappelijke ruimte koopt. Wij kiezen voor
18
jong
Jan: Dat zijn regels die nog allemaal vastgelegd moeten
worden. Maar we streven in ons beslissingmodel altijd naar een concensus, zodat iedereen tevreden is. Dus als er iemand nieuw wil toetreden dan zal er naar alle waarschijnlijkheid eensgezindheid moeten zijn binnen de groep. Maar zoals ik al zei, dat is pas later aan de orde.
Esther: Iedereen die wil toetreden tot de vzw Co-housing
Gent moet zich vandaag akkoord verklaren met de eisen en de statuten van de vzw. Dat is een minimale vereiste die we hebben. Iedereen weet dat men toetreedt tot een vzw die wil cohousen in de stad Gent en dat passief bouwen bij nieuwbouw kernwoorden voor ons zijn. Dus ook voor het Malmar-project zullen er wellicht zulke documenten komen, wanneer de tijd er rijp voor is. één grote multifunctionele ruimte met o.a. een keuken en een gezamenlijke wasplaats, en twee kleinere ruimtes voor bv. een logeerkamer, een speelruimte voor kinderen,… Aangezien de noden van de groep sterk veranderen doorheen de tijd, leggen we de functie van die ruimtes nu nog niet vast. We dromen van nog extra gemeenschappelijke ruimtes zoals bv. een atelier of fietsherstelplaats, maar tegenover elke ruimte staat een kostprijs. We moeten dat dus afwegen, het compromis is dus 1 grote en 2 kleinere gezamenlijke, flexibel in te vullen ruimtes. Daarnaast is één van de zaken die ik zeer interessant vind het feit dat je materialen kunt delen. Ik heb het dan over een auto, een tuin, werkmateriaal, enzovoort.
Jan: In die zin (delen van ruimtes, materiaal, ...) is het ook ecologisch.
Waarom kiezen jullie ervoor te verbouwen?
Esther: In de stad co-housen dwingt ons in zekere mate
om met oude gebouwen te werken. Er is niet veel open ruimte meer over in de stad. En ook denk ik dat wij daar principieel voor kiezen. Persoonlijk vind ik het logischer een oud gebouw te verbouwen, als dat mogelijk is, of op die plaats een nieuw gebouw te zetten, in plaats van iets nieuws te bouwen. Bij Malmar komt het daarop neer: het fabriekspand waar het Malmargebouw komt, wordt bijna helemaal plat gesmeten. De muren die blijven, zijn niet dragend maar zijn louter decoratief.
Jan: Het proces rond heel dit project maakt ons ook een hechtere groep.
Hoelang zijn jullie al bezig met het project?
Indien jullie zouden willen lenen, hoe
Jan: De vzw die met Malmar bezig is, bestaat drie jaar, sinds
staan banken tegenover die vorm van
2008. Normaal gezien zou alles tegen 2013 af zijn, maar on-
dertussen is die datum verlegd naar 2014 of 2015.
Haken er dan mensen af?
wonen?
Jan: Banken staan daar eerder positief tegenover, omdat
ze weten dat de integratie van een woning in een co-housing constructie de woning in waarde doet stijgen.
Esther: Ja, dat het zo lang duurt, zorgt ervoor dat mensen Esther: Ook het feit dat we zo nauw samenwerken met de
andere keuzes maken natuurlijk. Wellicht zal ook nu nog on-
stad zelf plaatst ons hopelijk in een goede positie om naar de
geveer de helft van de mensen die naar het project toe werken
bank te gaan.
afvallen. Dat is logisch denk ik in dat soort processen. Maar ik vind het gewoon echt de moeite om energie in zo een project te steken, onafhankelijk van of ik er al dan niet ga wonen. Bovendien is er meer interesse dan er plaats is, dus mensen vinden is geen probleem. We krijgen wekelijks gemiddeld vijf à tien mails van mensen die interesse tonen.
Als iemand zijn huis wil verkopen of verhuren, hoe gaan jullie dat dan regelen?
Krijgen jullie subsidies of premies van de overheid?
Esther: Nee, er bestaan natuurlijk wel renovatiepremies
of premies voor energiezuinig bouwen, maar het project wordt vooral door AGSOB geleid, dus als er premies worden uitgedeeld, zijn die voor hen.
Jan: Premies voor alternatieve woonvormen moeten nog worden uitgevonden.
19
Elke Pannier
gevat
Jong Groen! op het onderwijscongres Op zaterdag 19 maart organiseerde Groen! haar onderwijscongres. Na wekenlang keihard werken, kon de onderwijswerkgroep van Jong Groen! veel amendementen voorleggen. Dat lieten enthousiaste Jong Groen!-leden niet aan zich voorbij gaan. Gevolg: een succesvol congres met veel goedgekeurde amendementen. We schotelen je alvast een aantal goedgekeurde amendementen voor.
Andere thuistaal? Geen leerachterstand!
schoolresultaten. Om die reden is extra taalbegeleiding voor leerlingen én hun ouders aangeraden. Jong Groen! stelt voor in de brede school ’s avonds gratis taallessen aan te bieden
Ondervoorzitster Loes riep op om anderstalige leerlingen die
aan ouders. Die lessen zouden dan gericht zijn op het schoolse
dat nodig hebben, extra begeleiding te geven door onder an-
leven. Zo raken ouders vertrouwd met de taal van de schoolom-
dere meer nadruk te leggen op taal tijdens elk vak. Jong Groen!
geving van hun kinderen.
vindt het belangrijk dat leerlingen met een taalachterstand actief ondersteuning krijgen bij het leren van de schooltaal. De ge-
Jong Groen! pleitte er ook voor om projecten van meertaligheid
hanteerde taal onvoldoende beheersen, kan immers een heuse
realiteit te laten worden. Immersie in scholen moet mogelijk zijn,
handicap vormen. Gebrekkige taalkennis werkt sociale segre-
schooluitstappen in een ander taalgebied moeten taalbaden
gatie in het onderwijs in de hand. Extra begeleiding tijdens de
worden en vanaf het eerste leerjaar al moeten leerlingen kennis
schooluren volstaat echter niet. Onze ondervoorzitster bena-
maken met het Frans. Vanaf het vijfde leerjaar komen ze dan in
drukte ook de noodzaak aan naschoolse en laagdrempelige
contact met Engels.
taalstimuleringsactiviteiten. Zo kunnen anderstalige leerlingen
Beter later kiezen, later beter kiezen!
op een speelse manier taalbegeleiding krijgen. Het zijn echter niet alleen de leerlingen die meer taalbegeleiding nodig hebben. We constateren dat heel wat ouders van anders-
Groen! pleitte op het congres voor de oprichting van een vol-
talige scholieren de schooltaal vaak onvoldoende kennen, wat
waardige middenschool. Een leerling zal volgens dat voorstel
betrokkenheid en een soepele communicatie tussen school en
vier jaar in de lagere school zitten om basiskennis op te doen.
ouder bemoeilijkt. Ook ondervinden sommige ouders daardoor
Nadien komen ze in de middenschool in contact met verschil-
moeilijkheden om hun kinderen voldoende te ondersteunen in
lende vakken en richtingen, die een gemeenschappelijke basis
hun schoolwerk, wat ook weer consequenties heeft voor hun
aanbieden. Het laat jongeren ook de keuze te kiezen voor wat
20
gevat belangrijk dat leerkrachten midden in de samenleving blijven staan. Maarten sprak ook over de opleiding ‘secundair onderwijs’ aan de Vlaamse hogescholen. Hoewel die opleiding in de meeste Europese landen vier jaar duurt, neemt ze in Vlaanderen slechts drie jaar in beslag. Maarten vroeg het onderwijscongres de duur te verlengen. Internationaal onderzoek toont namelijk aan dat de aard en de duur van de lerarenopleiding in niet geringe mate samenhangt met de kwaliteit van het onderwijs. In het door Jong Groen! voorgestelde systeem wordt er in de eerste drie jaar meer aandacht besteed aan omgaan met diversiteit, taalachterstand en probleemgedrag bij leerlingen dan vandaag het geval is. Het vierde jaar zou dan voornamelijk weggelegd zijn voor een langdurige stage waarin de student in de praktijk kennis maakt met alle facetten van het lerarenberoep.
Maatschappelijke Bouwstenen Niet alle Jong Groen!-amendementen haalden het. Groen! wil het vak godsdienst vervangen door een pluralistisch vak met een bredere invalshoek. Jong Groen! stelde voor om dat vak ‘maatschappelijke bouwstenen’ te dopen. Het heeft als doel jongeren de wereld te laten ontdekken en hen bouwstenen aan te reiken om zelf een actieve burger te worden in de samenleving. Door projectmatig rond diver-
hen interesseert. Na vier jaar middenschool komen ze dan
siteit, politiek, economie, religie en participatie te werken,
terecht in de middelbare school waarin ze zich specialiseren in
kunnen we enkele belangrijke vakoverschrijdende doelstel-
de door hen gekozen studierichting.
lingen toch in het curriculum krijgen. Dit voorstel haalde het echter niet. Een veel vager Groen!-voorstel dat een vak
Door de studiekeuze uit te stellen zullen jongeren in staat zijn
burgerschap, levensbeschouwing en filosofie wil invoeren
een positieve studiekeuze te maken. Jong Groen! merkt immers
haalde wel een meerderheid.
op dat veel jongeren moeilijkheden ervaren met hun studiekeuze en dat zij te vaak geadviseerd worden op basis van de verkeerde criteria. Vaak staat niet de scholier en zijn interesses centraal,
Een massa beslissingen werd genomen, maar niet alle Jong
maar bijvoorbeeld hoe de leerling scoort op een bepaald vak.
Groen!-voorstellen werden behandeld op het congres. Op
Op die manier belanden jongeren in richtingen die hen totaal
21 mei buigt de politieke raad van Groen! zich onder meer
niet interesseren en dat werkt schoolmoeheid in de hand. Men
daarover. Dan kan Jong Groen! haar voorstellen rond spijbelen,
kan meer rekening houden met het profiel van de leerling door
meertaligheid, sport op school, leerlingendossiers, de leraren-
in het leerlingendossier informatie bij te houden over de interes-
loopbaan en leerlingenraden met meer inspraak verdedigen.
ses van de leerling. Lyle zorgde er met een warm pleidooi voor
Geïnteresseerd om daaraan mee te doen? Stuur een mailtje
dat dit voorstel unaniem werd goedgekeurd door het congres.
naar
[email protected].
Een divers en gemotiveerd lerarenkorps
Wij danken alle Jong Groen!-leden die zich hebben ingezet voor de onderwijswerkgroep en het congres!
Jong Groen! zag erop toe dat een voorstel werd goedgekeurd waardoor leerkrachten worden aangemoedigd om tijdens hun loopbaan een tijdje in de privé te gaan werken. Het is immers
21
Lyle Muns en Maarten Motte
cultuur boek
Lady Gaga
I’m a free b*tch!
“It’s not just about the music. It’s about the performance, the attitude, the look. It’s everything. And, that is where I live as an artist and that is what I want to accomplish.” Moeten we haar eigenlijk nog voorstellen? Tenzij u de voorbije jaren op Uranus hebt vertoefd – en daardoor zeker en vast ook de nodige faam zou hebben vergaard – zou het vooral opmerkelijk zijn als u nog nooit van Lady Gaga had gehoord. Deze opvallende New Yorkse, geboren als Stefani Germanotta, was van kinds af aan gepassioneerd door muziek. Beïnvloed door Michael Jackson, David Bowie en Queen (Lady Gaga is vernoemd naar de klassieker ‘Radio Ga Ga’), maar ook door artiesten zoals Andy Warhol maakte ze faam in de burleske clubs van Manhattan met haar zelfgeschreven, aanstekelijke dance-pop liedjes en haar excentrieke outfits. Haar debuutalbum ‘The Fame’ en opvolger ‘The Fame Monster’ werden beide commerciële successen, met een uitgebreide wereldtournee als gevolg. Het is tijdens die tournee, ‘The Monster Ball’, dat ondergetekenden hun meest foute schoenen aantrokken en als zelfverklaarde ‘Little Monsters’ naar het Antwerps Sportpaleis trokken. In de – uiteraard uitverkochte – zaal waren alle leeftijden, genders en stijlen vertegenwoordigd. De sfeer zat er van bij het begin goed in en hits als ‘Dance In The Dark’, ‘Just Dance’ en ‘The Fame’ zetten de zaal meteen in lichterlaaie. Een tweede pop-tsunami kwam er in de vorm van ‘Lovegame’, ‘Boys Boys Boys’ en ‘Telephone’. Een veranderend decor, een wervelende show en een extravagante performance deden er nog een schepje bovenop. Zo ontbrandde vuurwerk vanuit Gaga’s beha en speelde ze zelfs piano en gitaar met haar stiletto’s. U kan er zich ongetwijfeld wat bij voorstellen... Maar Gaga bewees ook dat ze meer in petto heeft dan enkel show: er werd gezongen, en hoe! Met de ballad ‘Speechless’ bewees de lady een echte klassezangeres te zijn! De zaal was letterlijk sprakeloos. De extraverte freakshow walste later lustig verder op ‘You and I’, meteen het enige nieuwe nummer dat de Little Monsters te horen kregen. Daarna volgden ‘Monster’, ‘Teeth’ en publiekslieveling ‘Alejandro’. Afsluiten deed Gaga met de ultradansbare superhits ‘Pokerface’, ‘Paparazzi’ en het magistrale ‘Bad Romance’. Wat hadden Little Monsters zich nog meer kunnen wensen? Wij waren alvast diep onder de indruk. Gevolg: met cd én poster onder de arm terug naar huis! ‘Born This Way’, de langverwachte nieuwe single die zou beslissen of we het hier over een blijver of een eendagsvlieg hebben, lijkt op het eerste zicht teleur te stellen. Maar geef niet op na één keer luisteren, het wordt telkens beter! En bekijk vooral de videoclip van ‘Born This Way’ en u zal versteld staan: don’t be a drag, just be a queen!
Mike Vandeperre en Katrien Stynen 22
recept
Kook lekker ecologisch! Heerlijk vegetarisch
Speltscones met rozijntjes Benodigdheden Voor 4 personen ✔✔ 300 gr speltbloem (of andere volkoren bloem) ✔✔ snuifje zout ✔✔ 1 tl bicarbonaat ✔✔ 1,5 tl bakpoeder ✔✔ 1 biologische citroen ✔✔ 115 ml appelsap ✔✔ 80 gr rozijnen ✔✔ 2 tl kaneel ✔✔ 2 el sojamelk ✔✔ 3 el ahornsiroop (of andere stroop) ✔✔ 6 el sojaboter extra ahornstroop ✔✔ confituur (voor het serveren) ✔✔ sojaslagroom (voor het serveren)
Bereiding Verwarm de oven voor op 180°C en bekleed een bakplaat met bakpapier. Rasp de schil van de citroen en pers de citroen uit. Zeef de bloem samen met het zout, bicarbonaat, bakpoeder en kaneel in een grote kom en meng alles goed door elkaar. Giet in een andere kom het appelsap, de rozijntjes, de rasp van de citroen en 2 eetlepels citroensap, de sojamelk en de ahornstroop. Meng alles goed door elkaar. Meng de margarine met het bloemmengsel: je kan het best met een vork de margarine onder de bloem pletten tot wanneer je kruimels bekomt die de grootte hebben van erwtjes of nog kleiner zijn. Giet de natte ingrediënten in de kom bij de kruimels en meng het geheel tot je een beslag krijgt. Meng niet te lang, er mogen gerust nog kleine brokjes zichtbaar zijn in het beslag.
Leg 12 hoopjes deeg op de bakplaat. Bak de scones ongeveer 6 minuten. Als je de scones wil glazuren met extra ahornstroop, dan kan je dat nu doen. Bak de scones daarna 6-8 minuten verder. Je kan de gaarheid controleren met een satéstokje: prik met het stokje in de scone, als het stokje eruit komt zonder dat er deeg aan kleeft, dan is de scone gaar. Haal de scones van de bakplaat en leg ze op een rooster om af te koelen. Smakelijk!
www.vivavega.be 23
Tino Don Porto Carero
Werkten mee aan dit nummer:
Olivier Beys, Wim Borremans, Lies Corneillie, Bob D’Haeseleer, Bart Dhondt,
AGENDA
Doe mee
BBQ, Brussel
Jong Groen!. Zo ontvang
Woensdag 6 tot
je niet alleen gratis deze
zondag 10 juli
Peper, maar blijf je via de
Donderdag 30 juni
Elke Dierckens, Sara Geets, Stefanie
Zomerkaravaan
Leekens, Neal Michiels, Maarten Motté,
Vrijdag 26 tot
Lyle Muns, Elke Pannier, Katrien Stynen,
zondag 28 augustus
Sabine Van Belle, Loes Van Cleemput,
Zomerweekend, Nieuwpoort
Mike Vandeperre, Bram Van Renterghem, Sien Verstraeten Eindredactie: Liesbeth Vanneste, Sara Geets Hoofdredactie: Sien Verstraeten Fotoredactie: Elke Pannier, Sien Verstraeten Vormgeving: MadeByHanna.com Heb je interesse om onze redactie te vervoegen, mail dan vliegensvlug naar
[email protected]. Gedrukt op 100% post-consumer recyclagepapier met vegetale inkten.
op twitter “Volg ons ebook!” en) en fac o r g g n jo (@
Je kan ook lid worden van
ledennieuwsbrief ook op de hoogte van alle activiteiten. Lid worden van Jong Groen! kost je helemaal niets en doe je heel eenvoudig op
www.jonggroen.be/ ikdoemee.
de jongerenreld e i d e i t a we nis gerenorgetaere wereld. Eeent milieu. n o j e k e i h b lit is een epobouwen aan eaenn alle mensen en ! n e o r G g Jon eeft mee t problemen v iek oene polit kans g ndacht voor de r g j i b n re met aa lijk jongferis en gevarieeetrd e g o m l e e v oor een n! wil zo er aan h Jong Grkoeen. Dit doen we bdouwen mee veerrdspreiden het. betrek eitenaanbod. We achtegoed en v activit rogressieve ged r r info ove e e groen-p m n e n ctiviteitneggroen.be. a , n e t n u Standp roen! op www.jo Jong G
Zomerkaravaan Lier - Wuustwezel - Doel - Sint-Niklaas
vijf dagen fietsplezier
Woensdag 6 tot zondag 10 juli
Meer info op www.jonggroen.be/zomerkaravaan
