België-Belgique P.B. 9000 Gent X
Peper
Editie juli / augustus / september 2011
8/5682
ERKENNING P702077 V.U. Joost Cammaert / Sergeant de Bruynestraat 78-82 / 1070 Brussel
030'’ 2 d a t S s e r g n o 'C r e Dossi ry b Re t e i r G w e i v r e Int van Oxfam , Dossier 'Feminisme moet dat nog?'’
driemaandelijks magazine van
groenland
Parabel van de jeugd In Azië, in het land van Tyrus en Sidon, leefde Europa, de
voor de gek houd? Ze dacht aan haar Arabische aanbidders,
dochter van koning Agenor. Ze was gezegend met een ver-
die zij nu eens wel dan weer niet aankeek, hen slaaf makend
rukkelijke schoonheid. Ieder die haar zag, werd smoorver-
van haar grillen. Maar dat wond hen voorheen net zo op, riep
liefd. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat het leven zich
ze uit. Allen dachten ze een kans te maken! Wat is er dan ver-
van z’n welwillendste kant liet zien, God schiep de dag en
anderd?
zij schreed er door.
Jong en oud schuimden de wereld
vuur laat halen? Europa dacht aan haar kijvende vriendinnen
af op zoek naar geschenken om haar te behagen. Ze leg-
in het Midden-Oosten en Midden-Afrika, waar zij nooit is tus-
den de kostbaarste sierraden, de fijnste gewaden en de geu-
sengekomen, zich geen rekenschap gevend van het feit dat
rigste bloemen voor haar bekoorlijke voeten neer, de ijdele
zij niet zelden zelf de strijd had aangewakkerd. Maar, dacht
hoop koesterend zich aan haar glimlach te kunnen laven. De
ze, vroeger krabde ik hen de ogen uit en zelfs toen vergaven
nachten gonsden van inspiratie en transpiratie, van dichters
ze het mij. Wat is er toch veranderd?
en componisten, die voor hun muze de kunst opnieuw wil-
dit gepieker stond Europa op. Wat maakte toch dat mannen
den uitvinden.
Europa liet het zich welgevallen. Jarenlang
haar links lieten liggen? Ze liep naar de badkamer en knipte
genoot ze met volle teugen van al die aandacht en voelde
het licht aan. In vol ornaat stond voor de spiegel en mat zich-
ze zich Godin op aarde.
Maar tijden veranderen. Steeds
zelf nauwkeurig op. Ze zag de diepe plooien in het gelaat, de
minder vaak zochten mannen haar op, steeds flauwer werden
weggezonken ogen, het uitgedunde haar, de vlekkerige huid,
de cadeaus en zienderogen daalde ook de moeite die men
slap en grauw. De zwaartekracht sleurde aan haar lichaam,
zich getroostte haar voor zich te winnen.
haar borsten eens fier en pront halfstok, haar ronde billen
En ’s avonds bij
Is het omdat ik altijd anderen de kastanjes uit het
Getormenteerd door
het slapengaan, als de gedachten op hun donkerst zijn, kon
kwabbig, haar ranke benen knokig.
Europa niet anders dan kniezen en huilen. Aan wat had ze dit
kelijke partij was zij niet meer.
toch te danken?
Is het omdat ik het te breed laat hangen?,
te oud, eenvoudigweg niet begeerlijk meer? Lieten mannen
dacht ze. Omdat ik teveel boven mijn stand leef, twee euro uit-
haar daarom staan? Maar zij had toch kennis! En ervaring! En
geef als ik er maar één heb, weinig werk en altijd vakantie wil,
verfijning! Is dat dan niet belangrijk?, snikte zij. Haar woorden
kaviaar eet terwijl er nauwelijks nog droog brood is?
Maar
warrelden nog in het rond, toen zij besefte hoe weinig moeite
dat was voorheen nooit een probleem, bedacht ze. Mannen
het haar rivales zou kosten, dit de mannen te doen vergeten.
vertrappelden elkaar, belaadden haar met geschenken. Wat
Zij kon de jeugd blijven najagen. Ze twijfelde, maar een
is er dan veranderd?
tweede Cher wou zij niet zijn.
Is het dan omdat ik niet goed weet
wat ik wil, omdat ik wispelturig ben, en zelden tot een beslis-
Neen, een aantrek-
Was dat het dan? Was zij
Neen, dan kon ze, nu ze
toch al oud was, ook maar beter wijs gaan worden.
sing kom? Omdat ik met gespleten tong spreek en iedereen
Bram Van Renterghem 2
edito
Uitblazen Eindelijk zomer! Het weer valt dik tegen, maar dat nemen we er dan maar bij. Naar jaarlijkse traditie fietste Jong Groen! de vakantie in. Het was een fantastische tocht met heel wat hoogtepunten: overnachten in Doel, een bezoek aan de kerncentrale, NV-A die uit de bocht ging, CD&V die de trappers verloor en de trouw van Liesbet en Dieter! Daarom een Peper om even uit te blazen en terug te blikken.
Zomerkaravanan: vijf dage fietsplezier!
Heel wat tijd en energie gingen het afgelopen werkjaar naar de voorbereidingen van het congres Stad 2030. Een werkgroep startte al snel met de voorbereidingen. Die organiseerde een debattenreeks die Gent, Antwerpen, Brussel en Mechelen aandeed. En in april legde de werkgroep een congrestekst op tafel. Tientallen amendementen werden door Jong Groen!afdelingen ingediend op de tekst. Het resultaat, de visie van Jong Groen! op de stad, wordt je in deze Peper uit de doeken gedaan. Diegenen die dachten dat we na deze krachtinspanning zouden uitbollen, hadden ongelijk. Onderwijs, jeugd, gelijke kansen en Brussel, een flamboyante minister is er verantwoordelijk voor, maar hoever staan we na 2 jaar regeren? Het
inhoud
bestuur van Jong Groen! maakte het rapport op van minister Smet en stuurde hem de vakantie in met een zware tweede zit. Een paar bladzijden verder lees je een greep uit het rapport en
Dossier I.............................................................. p 4
van onze voorstellen.
Congres Stad 2030
Als alles goed gaat zullen jullie deze Peper lezen terwijl 8
standpunt
voorzitters van de ‘Ja, maar’-partijen fris en monter terugkeren
................................................... p 8
2de zit voor Smet
uit vakantie. Wie weet krijgen we dan toch nog een federale regering. Politiek werd het afgelopen jaar vaak afgedaan als
gevat........................................................................ p 10
een circus, maar niets is minder waar. Daarom geeft Peper
Milieuvriendelijke alternatieven in Oeganda
een recht van antwoord aan enkele jonge, ambitieuze cir-
Interview..................................................... p 12
cusartiesten.
Griet Rebry van Oxfam
Uitblazen, hoe begin je eraan? Misschien moeten we gewoon
Dossier II......................................................... p 16
met z’n allen minder gaan werken, écolo j is er voor gewon-
Feminisme, moet dat nog?
nen. Aan de andere kant gaan we er met Jong Groen! volgend
afdeling in de kijker. ..... p 19
jaar opnieuw volledig voor gaan. Zin om mee te doen? Hou dan de nominaties voor het nieuwe bestuur in de gaten!
Jong.............................................................................. p 20 Tot binnenkort,
Wat een circus
Bart Dhondt, voorzitter Jong Groen!
La réduction collective du temps de travail
te gast................................................................. p 22 recept.................................................................... p 23
3
dossier I
Stad 2030
4
dossier I Staat de stad onder druk van sociale,
Jong Groen! erkent die realiteit in haar stadsvisie en gaat ervan
demografische en ecologische uitdagin-
uit dat we die fysieke afbakening of begrenzing van de stad
gen? Of kan de stad net een oplossing
moeten overstijgen. De realiteit van Vlaanderen vandaag is een
zijn voor die uitdagingen. Volgens Jong
verweving van bebouwde en open ruimte, de zogenoemde ‘ver-
Groen! ligt de toekomst in duurzame
nevelde stad’. Verdichten is noodzakelijk, maar mag de schaarse
steden die opgewassen zijn tegen de de-
open ruimte niet schaden. Jong Groen! wil de verdichting sturen
mografische en ecologische druk, waar
rond de bestaande bebouwing. De reeds dense lintbebouwing
levenskwaliteit centraal staat. Dat is de
kan bijvoorbeeld een ruggengraat voor verstedelijking zijn waar-
korte samenvatting van een jaartraject,
rond ‘slimme verdichting’ en openbaar vervoer kunnen worden
een debattenreeks, een congres en het
uitgebouwd. “Als we de huidige stadskernen leefbaar willen hou-
werk dat de werkgroep verzette.
den, zullen de randen een groot deel van die woningnood moeten opvangen”, stelt Declerck tijdens datzelfde debat.
Kiezen voor de stad is de toekomst kansen geven
In Stad 2030 verlaat Jong Groen! de grens tussen de stad en de rand, omdat deze grens een groeiende sociaal-economsiche
Steden met een welvarende economie, wetenschap en cultuur
tegenstelling als gevolg heeft. Binnen de stad is het compact
hebben doorheen de geschiedenis een aantrekkingskracht op
maar duur wonen, is de kwaliteit van wonen lager, is er verkeers-
mensen die zoeken naar een beter leven. De stad was en is
overlast, is er een tekort aan groen en betalen inwoners hogere
tegelijk ook het decor van eenzaamheid, armoede, criminaliteit,
gemeentebelasting. Buiten de stad is het ruimer en relatief
vervuiling en overlast. In die steden zorgde een emancipatie-
goedkoper om te wonen in een groenere omgeving en betaalt de
beweging van arbeiders tot betere verdeling van de welvaart en
inwoner een lagere gemeentebelasting. Toch zijn de randbewo-
toegang tot het onderwijs en de gezondheidszorg.
ners intensieve gebruikers van de stad voor cultuur en onderwijs, werk en winkelen.
Vandaag woont meer dan 50% van de wereldbevolking in steden,
De kunstmatige opdeling zorgt voor een ongelijke verdeling van
die vaak nieuwe vormen aannemen: gigantische metropolen
kosten en baten.
of – zoals in Europa – verschillende kernen aan elkaar gegroeid tot één verstedelijkt gebied, zoals ook in Vlaanderen realiteit is.
^
Bezitten die nieuwe stadsvormen ook de veerkracht om de bewoners meer kansen te geven binnen de stad?
‘De stad heeft recht op experiment
Bestaande problemen stellen zich scherper in de steden, waar iedereen dichter bij elkaar woont. Het is daar dat we de grote
^
uitdagingen voor de toekomst moeten aanpakken.
De stad begint en eindigt bij haar inwoners en gebruikers
De visie van Jong Groen! op de stad gaat uit van levenskwaliteit
De definitie van ‘de stad’ lokte op het congres onmiddellijk
lende faciliteiten zoals openbaar vervoer, onderwijs, gezond-
voor iedereen. Die staat voor een kwaliteit en diversiteit van woningen, leefomgeving, functiemenging en toegang tot verschil-
discussie uit. Wat maakt deel uit van de stad? Aan wie komen de
heidszorg, cultuur en werk.
voorgestelde maatregelen ten goede? En wat is de positie van het platteland ten opzichte van de stad? Een beleidsvisie voor
Om zo’n visie te kunnen realiseren denkt Jong Groen! aan een
de stad moet een afbakening van dit begrip definiëren. Joachim
niveau dat de stad en de lokale belangen overstijgt. Stads- en
Declerck ging hier op in tijdens het tweede debat: “De realiteit in
streekgewesten kunnen de ruimtelijke realiteit en een integrale
Vlaanderen: een doorgedreven fragmentatie van het landschap
visie omzetten in een doeltreffend beleid. Om nieuw ontwikke-
waarin ruimte voor wonen, werken, recreatie, landbouw en groen
lende stadsgewesten alle kansen te geven wil Jong Groen! deze
versnipperd zijn geraakt. Niet enkel de historische stadskernen
gewesten een ‘recht op experiment’ toekennen. Daarbij krijgt een
hebben een hoge bebouwingsdichtheid, ook de randen en dorps-
stad(sgewest) het recht om binnen een afgebakend terrein en
kernen raken verstedelijkt.”
tijdspanne bestaande regelgeving niet na te leven.
5
dossier I
Kwaliteit in wonen, herverdeling en sociale mix
Betaalbaarheidsprobleem Jonge gezinnen op zoek naar een eigen koopwoning vinden in de stad vaak niet waar ze naar op zoek zijn. Het betaalbaarheids-
Kwaliteitsvol wonen houdt naast duurzaamheid en energiezui-
probleem is een belangrijke oorzaak, maar ook het woningaan-
nigheid ook een streven naar een beter ruimtelijk evenwicht en
bod in de stad - vaak te kleine woningen en appartementen - is
diversiteit in. Zo stelt Mieke Vogels tijdens het eerste debat: “We
niet afgestemd op de woonwensen van die gezinnen. Door die
moeten op zoek naar een ander samenlevingsmodel, duurzame
selectieve stadsvlucht verdwijnt een deel van ‘het kapitaal’ uit de
wijken waar er terug aandacht is voor sociale samenhang: voor
steden.
jong en oud, waar ‘samenhuizen’ onder diverse vormen aangemoedigd wordt en makkelijker realiseerbaar is.”
Daarbij komt dat gezinnen uit de rand vaak met de wagen naar die steden komen om er te winkelen of aan cultuur te doen.
Wie vandaag op zoek gaat naar een huurwoning wordt al te
En ze zorgen zo ook voor overlast en vervuiling. Die bezoekers
vaak geconfronteerd met een te klein aanbod, lage kwaliteit en
maken wel gebruik van de faciliteiten maar betalen niet mee. Het
hoge huurprijzen. Dat is een schril contrast met de vele fiscale
gevaar bestaat dat er geen middelen meer voorhanden zijn om
voordelen die eigenaars toekomen. Voor Jong Groen! is het zeer
het patrimonium van de stad te onderhouden en te verbeteren.
belangrijk om deze onevenwichtige situatie recht te trekken en in
Daardoor zal de sociale segregatie nog verder gaan. Ook Erik
een groter en kwalitatief huuraanbod te voorzien.
Rombaut haalt tijdens het debat ‘Is er nog plaats voor mij’ een fiscale aanpassing aan: “De gemeentebelasting in de steden is
Een andere manier om kwaliteitsvol wonen voor iedereen te rea-
hoger terwijl de rand wel profiteert van de cultuur in de stad: ook
liseren, ontdekte Jong Groen! tijdens het eerste debat in de vzw
dit moet aangepast worden.”
Bonnevie. Geert De Pauw vertelde gedreven over één van hun realisaties in Brussel: “Met onze vzw realiseren we in Brussel een
De congrestekst stelt een aantal fiscale maatregelen voor die wo-
collectief woonproject en dit volgens de passiefhuisprincipes.
nen in de stad bevorderen. Dergelijke maatregelen leiden duide-
Om passiefbouw ook toegankelijk te maken voor de ‘armen in de
lijk tot controverse, wat ook zichtbaar was in de amendementen
stad’ werd de financiering hiervan gebaseerd op een Amerikaans
van de afdelingen. Toch zijn fiscale maatregelen noodzakelijk om
principe, dat van Community Land Trust (CLT).” Een CLT is een
een sterke en coherente visie daadwerkelijk te realiseren en om
fonds dat als doel heeft grond en eigendommen te verwerven,
de verdere versnippering en suburbanisatie tegen te gaan.
op een manier waarop ze beschikbaar en betaalbaar blijven, vooral voor lage inkomens. Door bij verkoop van woningen een
Compactheid en densiteit
percentage van de meeropbrengst terug te laten vloeien naar
Erik Rombaut legt tijdens ‘Is er nog plaats voor mij’ de vinger
worden in kansen voor nieuwe kopers. Een CLT voor sociale
op de wonde: “Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen gaat nu
koopwoningen houdt in dat de grond en de gecreëerde meer-
uit van 25 woningen per hectare voor stedelijke gebieden. Dit is
waarde eigendom blijven van de CLT. Zo krijgen mensen de kans
veel te laag.” Om de 300.000 nieuwe woningen nodig voor 2030
om een eigen woning te kopen, zonder dat de overheid telkens
te kunnen voorzien, moet de bebouwingsdichtheid omhoog: we
nieuwe middelen moet aanreiken.
de CLT, kunnen die middelen opnieuw geïnvesteerd en omgezet
moeten dichter bij elkaar wonen. Hoe die doelstelling precies gerealiseerd kan worden, hangt af van de aanwezige bebouwing
Conflictmodel
en faciliteiten, en van de noden en verzuchtingen van bewoners.
Op een vraag over culturele spanningen antwoordt Dirk Geldof
Daarin is elke stad en gemeente verschillend van elkaar.
tijdens het debat ‘Kleuren binnen de lijntjes’ duidelijk: “InterJong Groen! vindt het belangrijk om niet bij voorbaat woon-
culturaliseren gebeurt niet harmonieus. De stad is een bron van
vormen te gaan uitsluiten, maar kwaliteit van wonen en leven
conflict. En het conflict kan constructief of destructief zijn, kan
steeds voorop te stellen. De gemiddelde woonhoogte moet in
emanciperend werken of niet. Een stadsbeleid moet conflicten
elk geval omhoog. We moeten daarom op zoek naar creatieve
beheren en de mogelijkheden van het conflictmodel inzien.” De
vormen van gegroepeerd wonen. Compacter wonen kan de druk
stad is een plek waar verschillende mensen en ideeën leven
op de open ruimte verlagen en heeft een lager energieverbruik
en elkaar ontmoeten. De ideale harmonieuze stad waar alle
tot gevolg. Maar we mogen zeker ook de sociale dimensie niet
gemeenschappen samen leven bestaat niet. Het conflict is eigen
uit het oog verliezen. Het wordt een belangrijke opdracht voor
aan de stad. We springen er dan ook niet angstvallig mee om.
ontwerpers, beleidsmakers en bewoners om het samenleven zo
Het conflictmodel is een katalysator om sociale en culturele
aangenaam mogelijk te organiseren.
uitdagingen aan te gaan.
6
dossier I
Participatie Jong Groen! ziet de burger als coproducent van het beleid en wil dat die burger meer verantwoordelijkheid kan krijgen. Daarvoor is natuurlijk tijd in de beleidsplanning, ruimte in het stadsbeleid
de stad. Een veilig en uitgebreid netwerk van knooppunten en faciliteiten voor wandelaars en fietsers wordt uitgebouwd in de stad. Stedelijke functies bundelen, meer thuiswerk en satellietkantoren creëren, beperkt de vervoersvraag.
en optimale ondersteuning nodig. Jong Groen! heeft hier concrete ideeën voor, zoals het aanstellen van een participatieambtenaar in elke stad die als regisseur van participatieprocessen beleidsoverschrijdend werkt. Met wijkbudgetten kunnen burgers hun eigen projecten en ideeën voor de buurt waarmaken. De verantwoordelijkheid die burgers mogen opnemen
En dat is nog niet alles Naast deze voorstellen zijn er nog een hoop andere uit de bus gekomen. De volledige tekst met ook andere standpunten over onder andere voedsel en energie vind je op www.stad2030.be.
creëert een grote betrokkenheid bij het project en de ruimere buurt. Projecten die de stad zelf niet kan realiseren, kunnen van
Traject Stad 2030
onderuit groeien, vanuit de expertise en het enthousiasme bij de
Aan het congres ging een hele voorbereiding vooraf. In
burgers.
het najaar 2010 startte een werkgroep van Jong Groen!leden die zich enthousiast hebben verdiept in het thema
Speciale aandacht gaat naar kinderen en jongeren. Zij moeten
‘de stad’ en alle subthema’s. Als onderdompeling in het
de kans krijgen om te participeren aan het stadsontwikkelings-
thema organiseerde Jong Groen! in februari vier debatten:
proces. Een stad op kindermaat is een stad op mensenmaat.
‘Huizen op stelten’ (met Mieke Vogels, Geert De Pauw en Filip Canfyn), ‘Is er nog plaats voor mij’ (met Erik Rombaut
Verenigingen voeden het weefsel van de stad
en Joachim Declerck), ‘Kleuren binnen de lijntjes’ (met Dirk Geldof en Pascal Debruyne) en ‘Energie voor de stad’ (met Johan Albrecht, Dirk Vansintjan en Kristof Calvo).
Socio-culturele organisaties spelen een belangrijke rol in het sociale weefsel van de stad, maar ook in veranderingsprocessen
Eind april legde de werkgroep een ontwerp-congrestekst
zoals de transitie naar een duurzame stad. Verenigingen hebben
op tafel. Na de toelichting op de provinciale fora gingen
de knowhow en ervaring om gebruikers te informeren, te vormen
leden en afdelingen aan de slag en dienden 260 amende-
en te mobiliseren. Die organisaties zijn een leer- en ervarings-
menten in. Die amendementen waren voorwerp van debat
plek en daarom wil Jong Groen! het verenigingsleven nog meer
tijdens het congres zelf. Aan het einde van de dag keurde
ondersteunen.
het congres de volledige tekst goed, een mooi resultaat van een jaar werk. Op www.jonggroen.be/stad2030 vind je
Dirk Geldof had het tijdens het debat ‘Kleuren binnen de lijntjes’
de goedgekeurde tekst.
over het risico van toeleidingsprojecten naar o.a. ‘het verenigingsleven’ en culturele initiatieven: “Als we het hebben over
Toch is het traject nog niet afgelopen. Van het inhoudelijke
participatie aan cultuur, verstaan we dat debat nog te vaak als
dossier met voorstellen wil Jong Groen! nu een bruikbaar
participatie van ‘hen’ aan ‘onze’ cultuur.” Jong Groen! erkent dat
instrument maken voor jonge kandidaten en campagne-
individuen en sociale groepen eigen vormen van participatie en
voerders in 2012. We zullen dit doen door formats uit te
expressie hebben. Daarom is het belangrijk om kansen te geven
werken voor lokale acties, voorstellen te vertalen naar de
aan verschillende vormen van expressie en participatie, en meer
lokale politiek, ... Ben je geïnteresseerd om hierover mee
bottom-up te werken.
na te denken? Stuur een mailtje naar
[email protected] en zij houdt je op de hoogte.
The moving city Jong Groen! wil in de toekomst onze mobiliteitsbehoefte op een andere manier invullen. In stadskernen blijkt dat investeren in duurzame vervoersmiddelen alleen niet volstaat, het is ook cruciaal om maatregelen te nemen die onze vervoersvraag reduceren. Jong Groen! pleit in de tekst voor autoluwe stads-
Julie Mabilde & Lies Corneillie
kernen en park & rides met goede fietsverhuurpunten en een vlotte aansluiting op het openbaar vervoer aan de poorten van
7
standpunt
2de zit voor Smet Op de laatste dag van het schooljaar ontving de minister van Onderwijs, Pascal Smet, zijn rapport van Jong Groen!. We namen het beleid van de minister van de afgelopen twee jaar grondig onder de loep en kwamen tot volgend verdict: de minister krijgt een stevige tweede zit. De minister moet zijn jaar gelukkig niet overdoen. Toch was Jong Groen! er niet over te spreken dat Pascal 10% van de subsidies voor het lokale jeugdbeleid inhield, de OETC-projecten stopzette en de mentoruren, de Brusselpremie én het steuntpunt GOK zomaar van tafel veegde. Jong Groen! vreest dat het onderwijs zonder bijkomende middelen nooit een antwoord zal kunnen bieden op het capaciteitsprobleem in Brussel, de maximumfactuur, kleinere kleuterklassen. Hieronder vinden jullie een overzicht van het rapport dat Jong Groen! voor minister Smet opstelde.
begeleiding van minder taalvaardige leerlingen noodzakelijk.
Het vak taal
Zwakkere leerlingen mogen het immers niet moeilijker krijgen.
Pascal kiest niet voor immersie Pascal, je durft nog steeds niet volop te geloven in immersie-
Het vak Rekenen
onderwijs. Hierbij worden enkele vakken aangeboden in een kelen leerlingen al op jonge leeftijd meertaligheid en wordt het
Pascal berekende het aantal kleuters per klas verkeerd
voor hen eenvoudiger om andere talen te leren. Een interessant
Pascal, wat zat je toch te knoeien met het vraagstuk van de
neveneffect is bovendien dat jongeren door immersieonderwijs
kleuterklassen. We vragen ons af of je hier je best wel doet.
de taal van de andere gemeenschappen leren. Taal brengt men-
Je laatste antwoord op het vraagstuk was verbijsterend. Hoe
sen samen. In het Franstalige onderwijs is dit al ingeburgerd.
kwam je erbij om in je berekening GOK- en turnleerkrachten
Waar wacht je nog op, Pascal?
als klasleerkrachten te beschouwen? Dat je bovendien je
andere taal (bv. in Vlaanderen is dat het Frans). Daardoor ontwik-
eigen cijfers uitvindt, is heel creatief, maar helpt je niet bij het
Tweede zit:
beantwoorden van het vraagstuk over kleinere kleuterklassen.
Neem het immersie-onderwijs op in je talennota. Nee, je krijgt
Bovendien getuigt het niet van veel teamspirit om je vriend-
hier geen extra tijd voor! We wachten al lang genoeg, dus we
jes van de inspectie af te sturen op scholen die de alarmbel
verwachten nu een antwoord.
luiden.
Jong Groen! gaat voor immersie-
Tweede zit:
onderwijs vanaf het secundair onderwijs
We vragen je onderstaand vraagstuk deze zomer op te lossen
Wij willen dat er enkele vakken in het Frans gegeven worden,
en niet te wachten tot 2012. Als je wilt dat er in september 2012
bij voorkeur door een Franstalige leerkracht. Leerlingen krijgen
een definitieve regeling op tafel ligt, dan zorg je er maar best
dan tot 30 à 50 procent van hun lessenrooster in het Frans. Om
voor dat je klasgenoot van begroting, Philippe Muyters, zo
immersie-onderwijs succesvol toe te passen, is een intensieve
snel mogelijk weet wat er op hem afkomt.
8
standpunt nogal graag dat je 20 miljoen euro in Brussel investeert. Dat is inderdaad een mooi bedrag, maar je beseft toch dat het niet genoeg is om alle kinderen een school te geven. In het begin van het schooljaar heb je gezegd dat je voor 30% van de kinderen een school zou voorzien (ook gekend als Brusselnorm). Het is heel goed dat je met je Franstalige en Brusselse vriendjes een task force hebt opgericht om een antwoord te bieden op de demografische uitdagingen, maar we horen er zo weinig van. We weten dat Charles, van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, niet bijster snel is, maar misschien kan je zelf wat meer initiatief tonen. Het is tenslotte toch jouw taak samen met Marie-Dominique, van de Franse Gemeenschap. En niet die van Charles of Jean-Luc, van de VGC.
Tweede zit:
tt Voor iedere euro die naar een leerling in het lager onder-
Vraag aan de juf van rekenen om je te helpen berekenen
wijs gaat, gaat er 0,66 euro naar een kleuter
hoeveel extra middelen je nodig hebt om aan de Brusselnorm
tt 1/2 van de instapklassen > 25 kleuters
te voldoen. Neem je verantwoordelijkheid op en gebruik de va-
1/5 instapklassen >30 kleuters
kantie om een masterplan voor scholenbouw in Brussel op te zetten samen met je Franstalige en Brusselse collega’s. Werk
Gevraagd: Hoeveel middelen moet de onderwijsminister
flink samen en steek de schuld niet op een ander.
investeren om de onderfinanciering en de overbezetting van kleuterklassen op te lossen?
Voor Jong Groen! hebben alle Brusselse jongeren recht op kwaliteitsvol
Jong Groen! wil kleinere kleuterklassen
onderwijs
en gelijke financiering van het kleuter-
Jong Groen! vindt dat de verplichte keuze tussen het
en lager onderwijs
Nederlandstalige en het Franstalige onderwijsnet in Brussel
Kleuterklassen met maximum 15 kleuters, daar gaan we voor.
artificieel is. Een voorrangsbeleid invoeren kan enkel een tijde-
Zo kan er naar elke kleuter de nodige aandacht gaan en is er
lijke noodmaatregel zijn. Als elke gemeenschap dat doet, drei-
ruimte voor een klimaat waarin elk kind zijn of haar talenten
gen de anderstaligen uit de boot te vallen. Het uitgangspunt
maximaal kan ontplooien. Overvolle kleuterklassen resulte-
moet het recht op onderwijs zijn. De Vlaamse Gemeenschap
ren in onvoldoende begeleiding en verhogen de kansen op
heeft een verantwoordelijkheid op zich te nemen om samen
schoolachterstand. Investeren in onderwijs blijft de beste
met de Franstalige gemeenschap kwaliteitsvol onderwijs te
investering in de toekomst. Deze investering begint vanaf de
garanderen voor alle Brusselse kinderen en jongeren.
eerste kleuterklas. Daarom is het ook hoogst noodzakelijk dat er meer middelen vrijgemaakt worden voor het kleuter-
Zetel mee in de klassenraad op www.2dezitvoorsmet.be
onderwijs. Zowel de werkingsmiddelen voor het kleuteronderwijs als de lestijden moeten op hetzelfde niveau gebracht worden als deze van het lager onderwijs.
Jong Groen! publiceert het volledige rapport op de
Het vak Aardrijkskunde
website www.2dezitvoorsmet.be. Je vindt er niet alleen
Pascal wil niet samenwerken voor een
Jong Groen! met betrekking tot het beleid van de minister.
kwaliteitsvol onderwijs in Brussel
Via de website zullen we het beleid van de minister blijven
Dat Brussel boomt, Pascal, kan je weten: jij woont er. We zijn
opvolgen. We nodigen iedereen uit in de ‘klassenraad’ te
blij dat je samen met Jean-Luc Vanraes, uit de andere klas,
gaan zetelen, te reageren en mee te discussiëren over het
investeert in meer capaciteit voor het Nederlandstalig on-
onderwijsbeleid.
de evaluatie, maar ook de standpunten en voorstellen van
derwijs. Maar maak je er niet te gemakkelijk vanaf. Je stoeft
9
maarten motte
gevat
Milieuvriendelijke alternatieven in Oeganda Oeganda is gelegen in Oost-Afrika. Je mag het met een gerust hart een ontwikkelingsland noemen, want in ontwikkeling is Oeganda zeker. In dat Afrikaans land worden verschillende milieuvriendelijke pro-
jecten op poten gezet. Eén enthousiaste vrijwiller, Emma Casson, zette alvast haar schouders onder enkele fantastische projecten.
Het carbon bureau In de Oegandese hoofdstad Kampala bevindt zich het carbon bureau. De naam duidt het aan: dit bureau is bezig met de
gasmengsel dat vooral uit methaan en koolstofoxide bestaat.
effecten van klimaatverandering. Het bureau is een kennis- en
Biogas ontstaat doordat organisch materiaal (dierlijk of plant-
expertisecentrum voor CO2-projecten in Oost-Afrika.
aardig) op een natuurlijke manier wordt afgebroken.
Het carbon bureau biedt een ‘going neutral’ dienst aan, waar-
Biogasinstallaties
bij ze organisaties helpen om hun CO2-voetafdruk te meten en te reduceren. Dit kan onder andere door het verminderen van
In 2010 vertrok ze met alle opgedane kennis naar Chimps
energiegebruik en efficiënter transport.
Island, in de nabijheid van Kampala. Daar startte ze met de bouw van een biogasinstallatie.
Voor elke ton uitgestoten CO2 wordt bovendien elders een ton verwijderd. Dit staat gekend als ‘carbon offsetting’.
In een container van stenen en cement worden uitwerpselen van chimpansees gedeponeerd, de eerste vijftien dagen ook
Een enthousiaste vrijwilliger aan zet
water. Bacteriën zorgen voor de vergisting. Door het mengen
In 2009 begon Emma Casson, een Noord-Engelse als vrijwilli-
ken. Het restproduct gebruikte men als meststof op het land.
goed om te roeren, borrelde uiteindelijk biogas op aan de oppervlakte. Dit gas werd opgevangen en gebruikt om op te ko-
ger bij het carbon bureau. Vol goede moed begon ze op eigen houtje milieuvriendelijke projecten op poten te zetten. Daarbij
Ook menselijke uitwerpselen kunnen gebruikt worden voor het
werd ze al gauw gesteund door Oegandezen, mensen met een
produceren van biogasinstallatie. Zo worden in de gevangenis
hart voor het milieu. Om zich te verdiepen in de materie trok
in Rwanda de uitwerpselen van de gedetineerden gebruikt.
Emma naar Indië, een land met ruime ervaring op het gebied van biogas en ecologisch bouwen.
Gebruik van plastic flessen
Emma besefte dat fossiele brandstoffen, zoals aardolie en
In de loop van 2010 werden ook andere projecten uitgevoerd.
aardgas opraken. Het duurt bovendien miljoenen jaren voordat
Zich baserend op enkele brochures kreeg Emma het idee om
ze opnieuw gevormd worden. Het alternatief is biogas, een
te experimenteren met PET-flessen.
10
gevat
In haar tuin bouwde ze een tafel en bank uit plastic flessen.
Beeld en geluid
Emma, enkele buurtkinderen en een expert vulden plastic flessen met zand en stampten ze aan. Ze stapelden de flessen en bonden ze aan elkaar. Termietenaarde en mortel boden de
In India worden vele milieuvriendelijke initiatieven geno-
constructie extra stevigheid. Een laagje plaaster zorgde voor
men. Op You Tube vind je vele interessante filmpjes uit
de finishing touch voor deze prachtige meubels.
deze regio. Voer maar eens ‘Bouw biogasinstallatie, FairClimate-
De volgende stap is het bouwen van huizen van plastic fles-
Fund1’ in. Hierop kan je zien hoe een biogasinstallatie
sen. Dit zou een goedkoop alternatief zijn voor de huidige
gebouwd wordt. Als je ‘House construction with plastic
bouwmethodes en bovendien zou het een oplossing bieden
bottles by Samarpan Foundation’ typt, vind je meer infor-
voor het grote milieuprobleem in Oeganda. De straten liggen
matie over het bouwen met PET-flessen.
bezaaid met plastic. Dit afval zal voortaan gebruikt kunnen worden voor het bouwen van prachtige huizen. Bouwen met
En natuurlijk houdt niets je tegen om zelf bij jou thuis aan
PET-flessen is voordelig omdat ze een hoge thermische en
de slag te gaan!
akoestische isolatiewaarde hebben.
Debby Van Paesschen 11
INTERVIEW
Oxfam-Wereldwinkels bestaat veertig jaar Dat verdient een feestje! In mei vierde Oxfam-Wereldwinkels haar veertigjarig
bestaan.
Peper
sprak
met
Griet Rebry (persverantwoordelijke Oxfam –Wereldwinkels) en ging na wat er in die tijd veranderd is. We blikken terug op de grootste successen van Oxfam. We gaan ook dieper in op bio versus Fair Trade, landbouw in het Zuiden en labels.
Zoals je al aangaf kiest men in openbare aanbestedingen meer voor fair trade. Er woedt echter vaak een discussie voor ofwel fair trade ofwel bio. Waarom is niet alle fair trade ook bio? En waarom is niet alle bio ook fair trade? Fair trade leunt per definitie nauw aan bij de biologische productie. Onder de fairtradecriteria vallen ook heel wat criteria
Oxfam-Wereldwinkels viert haar veertig-
die te maken hebben met duurzame ecologische ontwikkeling.
jarig bestaan. Wat zijn jullie grootste
Zoals verstandig omgaan met natuurlijke hulpbronnen, energie-
successen of verwezenlijkingen? We stellen met trots vast dat het concept van wereldwinkels heeft ‘gepakt’ in Vlaanderen. We hebben ons unieke model, dat handel combineert met sensibilisering, politieke actie en lobbywerk kunnen waarmaken. We hebben aangetoond dat het leefbaar is, dat je op een eerlijke manier handel kan voeren. Veertig jaar geleden dachten mensen dat eerlijke handel enkel op kleine schaal zou kunnen. Wij hebben echter bewezen dat het ook in de reguliere economie kan. Er zijn bedrijven die intussen helemaal op fair trade zijn overgeschakeld, zoals de Nederlandse chocoladeproducent Verkade. Onze grote
besparende productiemethodes, streven naar milieuvriendelijk transport, een efficiënt en duurzaam beleid op het vlak van verpakking en afvalverwerking. Fair trade vertrekt ook van kleinschalige landbouw en daaruit vloeien rechtstreeks agro-ecologische methodes voort (zoals de agrobosbouw, biologische teelten en de geïntegreerde bestrijding van schadelijke insecten). Binnen het gamma van ons eigen merk ‘Oxfam Fairtrade’ blijft het aantal biologische fairtradeproducten stijgen. Oxfam Fairtrade streeft naar zo veel mogelijk bioproducten en schakelt over waar mogelijk. Dit past binnen onze filosofie van duurzame ontwikkeling. Want fair trade garandeert niet alleen een minimumprijs voor de boe-
verdienste is dat fair trade een enorme groei kent en dat er
ren uit het Zuiden, maar ook een bijkomende premie. Die maakt
intussen veel medestanders zijn in de reguliere economie.
extra investeringen in de plaatselijke gemeenschap mogelijk.
Tezelfdertijd hebben we op de politieke besluitvorming kun-
Daarnaast voorziet Oxfam-Wereldwinkels voorfinanciering voor
nen wegen. We wijzen het beleid op het belang van duurzame
haar partners, bouwt ze langetermijnrelaties met hen op en
landbouw en eerlijke handel in landbouwgrondstoffen. Boven-
hechten we bijzonder belang aan sociale en ecologische aspec-
dien kiest de federale overheid in zijn openbare aanbestedin-
ten. Dit respect voor mens én natuur oogst alleen voordelen. De
gen vaker voor fair trade.
consument heeft er baat bij, omdat de kwaliteit beter is. Voor de producent is het interessant omdat hij voor biologisch gecerti-
^
Hopelijk zijn we over 40 jaar niet meer nodig. ^
ficeerde producten een hogere prijs krijgt dan voor niet-bio. Op die manier ontpopt het biolabel zich dus als een interessante toegevoegde waarde voor eerlijke handel. Oxfam-Wereldwinkels begeleidt en stimuleert haar producenten dan ook zoveel mogelijk in de overschakeling naar biologische teelt.
12
© Oxfam-Wereldwinkels
INTERVIEW
Bart De Wever ging alvast te keer tegen
Ondertussen wordt het fairtradeland-
de bakfietsbobo’s die hun koelkast vol
schap en de biosector geteisterd door
fair trade en bio stoppen, maar jaarlijks
een overvloed aan labels. Je verwees
naar de andere kant van de wereld
zelf al naar het biolabel, toch heeft elk
vliegen. Het raakte een gevoelige snaar,
bedrijf quasi haar eigen label. Daardoor
ik kreeg verschillende opmerkingen
kunnen bedrijven zich makkelijk duur-
over de ecologische voetafdruk
zamer voordoen dan ze eigenlijk zijn.
van bijvoorbeeld avocado’s. Ook de
Wat staat 1 duidelijk en universeel label
voetafdruk van jullie appelsap werd in
eigenlijk in de weg?
vraag gesteld. Dat kan evengoed met appels van hier kan worden gemaakt. Is
De markt wordt inderdaad zowat overspoeld met heel wat
die bezorgdheid terecht?
labels en duurzaamheidclaims. Vaak gaat het om goede initia-
De critici hebben niet altijd gelijk: voedselkilometers zijn niet
rend. Vaak weet die niet welk label ‘fair trade’ is en welk niet,
de beste methode om de ware ecologische kost van een pro-
want er bestaat geen wettelijk kader voor fair trade. En een
duct te meten. Je moet de milieu-impact over de hele levens-
milieuclaim is niet hetzelfde als een fairtradelabel. Bovendien
cyclus van het product in rekening brengen. Daarbij is de al
gebeurt het dat een claim onterecht wordt gemaakt.
dan niet duurzame landbouwmethode zeer belangrijk. Er is bij-
Als een bedrijf een eigen label lanceert en er een fairtrade-
voorbeeld een studie die aantoont dat de ecologische schade
sausje over giet, dan worden we lastig. Voor ons is fair trade
aan het klimaat door bietsuiker uit Europa hoger is dan die van
een driepijlerverhaal: het model omvat economische, eco-
biorietsuiker uit Paraguay. Ook geldt voor een aantal teelten
logische én sociale criteria. Centraal staat ontwikkeling en
dat je Belgische serres ’s winters moet verwarmen, wat leidt
versterking van producenten in het Zuiden. Momenteel ijveren
tot een hoge ecologische voetafdruk. Kleinschalige duurzame
wij niet actief meer voor een wettelijke erkenning van de term
landbouw in het Zuiden is overigens minder belastend voor
‘fair trade’, omdat we vrezen dat de wettelijke criteria in de hui-
het milieu dan de gangbare landbouw.
dige context veel beperkter zouden zijn dan de criteria die wij
tieven, maar voor de consument is het allemaal erg verwar-
hanteren en nodig vinden. We denken dus dat een wettelijke Het is een voortdurende evenwichtsoefening tussen econo-
erkenning het begrip ‘fair trade’ zou uithollen.
mische en ecologische motieven, de boer in het Zuiden is overigens de eerste die te lijden heeft onder de klimaatveran-
^
dering. We mogen ons niet achter het ecologische verschui-
Een eerlijke manier om voedsel te telen en te delen is mogelijk
len om de boer in het Zuiden in de steek te laten. Het is een en-en-verhaal, dat komt ook duidelijk naar voren in de nieuwe internationale campagne van Oxfam: ‘GROEI. Voedsel. Leven. Aarde.’
^
13
INTERVIEW maken met een slecht beleid. Grote spelers op de landbouw-
Oxfam-Wereldwinkels?
markten krijgen immers vrij spel omdat de overheid er niet
Oxfam-Wereldwinkels vzw ontstond in 1971 en is de be-
in slaagt de landbouwmarkten bij te sturen en te corrigeren
langrijkste organisatie voor eerlijke handel in België. Het
waar die falen. Overheden kiezen er zelfs voor om deze agro-
is een democratische vrijwilligersbeweging die strijdt voor
industrie te subsidiëren, eerder dan te investeren in duurzame
een rechtvaardige wereldhandel. Daarmee komt de orga-
landbouw. De toenemende speculatie op landbouwgrond-
nisatie op voor ieders recht op een menswaardig leven.
stoffen wordt mogelijk gemaakt omdat overheden beslisten
De organisatie doet dit via educatie, lobbywerk en met de
de financiële markten te dereguleren. De roep om een ander
verkoop van producten van eerlijke handel. In 2002 bracht
beleid daarvoor is dan ook een belangrijk element van onze
Oxfam-Wereldwinkels haar handelsactiviteiten onder in
campagne ‘GROEI. Voedsel. Leven. Aarde.’
een aparte organisatie, namelijk Oxfam Fairtrade cvba. Oxfam Fairtrade is hét merk voor voedingsproducten van
Een vaak gehoorde kritiek in donker-
eerlijke handel.
blauwe middenstandmiddens is dat de vele subsidies, de vrijwilligers, de
Oxfam-Wereldwinkels blijft zo lang het nodig is campagne
gunstige huurvoorwaarden net voor
voeren. Zo lanceerden ze op 1 juni de internationale cam-
oneerlijke concurrentie zorgen. Dat
pagne ‘GROEI. Voedsel. Leven. Aarde.’ Met die campagne lanceert de organisatie dezelfde boodschap in 34 landen:
terwijl jullie net pleiten voor eerlijke
alle mensen hebben recht op voedsel. Binnenkort zijn we
handel. Wat is de reactie van Oxfam
met 9 miljard mensen. We moeten al die monden blijven
hierop?
voeden, met respect voor de natuurlijke hulpbronnen. De campagne introduceert een radicaal nieuwe aanpak
De wereldwinkels zijn geen gewone winkels en in die zin geen
van het gebruik en het beheer van grondstoffen. Er is een
concurrenten voor andere winkels. Oxfam-Wereldwinkels vzw
eerlijkere manier om voedsel te telen en te delen mogelijk.
is een vrijwilligersorganisatie die ijvert voor een rechtvaardi-
Meer informatie vind je op www.ikgroeimee.be.
gere wereldhandel. Het netwerk van wereldwinkels is een van de manieren waarop we dit realiseren. Enerzijds door markttoegang te creëren voor de producten van onze partners in
De economische crisis heeft een groot
het Zuiden, anderzijds door consumenten de kans te geven
deel van het kapitaal doen wegvluchten
actief mee te werken aan een rechtvaardige handel. Dit geldt
uit industriële en financiële sectoren.
ook voor het coöperatieve bedrijf cvba Oxfam Fairtrade. Ox-
Tegenwoordig hoor je veel over het
fam Fairtrade is geen bedrijf als een ander, zoals soms wordt
speculeren op grondstoffen, en zelfs
beweerd. Wij betalen een vaste prijs voor onze producten
op voedsel. Heeft dit dan geen positief
die niet de marktprijs is. De Oxfam-Wereldwinkelgroepen, de
effect op de landbouw in het Zuiden?
vrijwilligersbeweging, hebben een meerderheidsaandeel in Oxfam Fairtrade. Het bedrijf staat voor een alternatief handels-
Grote investeerders zien voedsel tegenwoordig als
model. Het is niet gericht op winst maken, wel wil het zoveel
gelijk welke andere lucratieve belegging: er wordt
mogelijk omzet draaien in functie van een goed inkomen
gespeculeerd op landbouwgrondstoffen alsof men in een
voor de producenten. Alle bedrijfskosten worden zorgvuldig
groot casino speelt. Beleggers zijn niet geïnteresseerd
bestudeerd met de bedoeling meerwaarde te kunnen creëren
in de landbouwgrondstoffen, en al helemaal niet in
in het Zuiden.
voedselzekerheid of inkomens van boeren, maar in kortetermijnwinst door pure speculatie. De prijsvolatiliteit ten
En tot slot waar hopen jullie binnen 40
gevolge van die speculatie is vooral een probleem voor de
jaar te staan?
kleinschalige boeren en de armen.
Ik vrees dat dit een utopie is, maar het zou wel een goeie zaak zijn dat we op termijn overbodig zijn. Als alle handel eerlijk
Grote spelers controleren de hele keten en hoeven zich tegen-
geworden is, dan kunnen wij ermee stoppen. Maar zover zijn
over de maatschappij nauwelijks te verantwoorden over hun
we nog niet, we hebben nog veel werk.
beslissingen en investeringen. De onderliggende oorzaak van deze machtsconcentratie in onze voedselvoorziening heeft te
14
Bob D'Haeseleer
zomerkaravaan’
15
in beeld
dossier II
Feminisme, moet dat nog? Vrouwen hebben door de jaren heen verschillende rechten verworven. Ze hebben sinds 1948 stemrecht, kunnen studeren, werken, abortus plegen, ... Je kan je afvragen of feminisme nog nodig is, net als je dat kan doen met de vrouwenquota die onlangs voor een stevig debat zorgden. In juni keurde de Kamer een wetsvoorstel rond vrouwenquota goed. Het verplicht raden van bestuur van beursgenoteerde bedrijven en overheidsbedrijven om voor minstens 1/3de uit vrouwen te bestaan. Peper vond het tijd om dieper in te gaan op die quota, maar daarvoor willen we je eerst feminisme in al haar vormen leren kennen.
“Feminism is the radical notion that women are people” Cheris Kramarae - Paula Treichler Feminisme heeft geen eenduidige visie. Alle definities benadrukken telkens andere aspecten. Een mooie definitie uit de vrouwenthesaurus is: ‘Het woord ‘feminisme’ is eind 19de eeuw geïntroduceerd en heeft in verschillende historische perioden andere betekenissen gehad; gemeenschappelijk is de herwaardering van de ervaringen en de cultuur van vrouwen.’ Over één zaak zijn de theoretici het eens: hét feminisme bestaat niet. Hieronder volgt een overzicht van de evolutie van het feminisme in de Westerse wereld. De term feminisme komt pas voor vanaf het einde van de 19de eeuw. Het benoemen van het fenomeen wijst op het ontstaan van een georganiseerde beweging. De opkomst van het feministisch activisme gaat meestal gepaard met sociale en/of po-
vaak ingedeeld in golven. Bij de 1ste golf (eind 19de eeuw, begin 20ste eeuw) spreken we van een gemeenschappelijke agenda. Vrouwenbewegingen uit die 1ste golf zetten zich in voor de rechten van de vrouw als individu. De eis voor stemrecht was toen de meest gehoorde kreet. Tijdens de tweede golf, vanaf de jaren 60, groeien de thema’s van de vrouwenorganisaties. Naast de juridische en politieke rechten, besteden ze veel aandacht aan seksualiteit en mentaliteitswijzigingen. Verschillende groeperingen ontstaan met elk hun eigen accent. Een belangrijk aspect van de 2de golf is het ontstaan van de feministische theorie die traditionele (lees mannelijke) denkwijzen uitdaagt. In de 2de golf gaan theorie en actie hand in hand. Er zijn verschillende groeperingen, maar ze gaan uit van enkele fundamentele basisprincipes: 1. Gender is een sociale constructie die vrouwen meer onderdrukt dan mannen 2. De constructies van gender worden bepaald door de patriarchale maatschappij 3. De ervaringen van vrouwen zijn de basis voor een nietseksistische wereld
litieke veranderingen. De geschiedenis van feminisme wordt
16
dossier II Binnen de 2de golf zien we stromingen zoals het liberaal feminisme waarin men structurele ongelijkheden wil aanpakken
Welk soort feminist(e) ben jij?
of het cultureel feminisme dat gelooft in emancipatie via een eigen vrouwencultuur.
tt Cyberfeministen ➜➜ Emancipatie via techniek en nieuwe media
Vanaf de jaren 90 breekt de derde golf door. We spreken
➜➜ De internetcultuur haalt de patriarchale structuren
minder over stromingen en het aanduiden van grote catego-
onderuit
rieën verloopt problematisch. De tendensen binnen de 3de golf
➜➜ Boegbeelden: Donna Harraway, Sadie Plant
zijn gefragmenteerd, zonder duidelijke agenda en leggen de
tt Grrls
nadruk op individualiteit. Ze richten zich op een veelheid aan
➜➜ Echte geekgrrls en cybergrrls
topics en hebben weinig gemeenschappelijke kenmerken.
➜➜ Houden zich bezig met techniek
Velen zetten zich wel af tegen de 2de golf. Veel jonge feminis-
➜➜ Weigeren te buigen naar door de maatschappij
ten keren de rigide ideologie van de tweede golf de rug toe. Zij
gedicteerde rollen
willen geen voorschrift krijgen over hoe een feministe hoort te
tt Ecofeminisme
zijn.
➜➜ Het patriarchaat heeft schuld aan de onderdrukking van de vrouw en de onderdrukking van de
Het feminisme voorbij
natuur ➜➜ Leggen een duidelijke link tussen de vrouw en de
Uitgesproken feministes horen vaker: “Waar is dat nog wel
natuur
goed voor?”. Het is inderdaad zo dat vrouwen meer kansen
➜➜ Affiniteit met groene bewegingen (kleinschaligheid,
(lees: dezelfde als mannen) krijgen en dat seksisme minder
biologisch tuinieren, bekommernis om het natuur-
en minder getolereerd wordt. Feministen hebben de afgelo-
behoud,…)
pen 100 jaar heel wat verwezenlijkingen op hun palmares.
➜➜ Boegbeelden: Vandana Shiva, Maria Mies, Val
Toch zijn er zaken waar vrouwen en mannen (al dan niet als
Plumwood,…
feminist(e)) blijven voor strijden:
tt Verdeling
tt Postfeminisme ➜➜ Terug opeisen van vrouwelijke seksualiteit en het
zorg en werk:
recht op sexy zijn
Het rolpatroon dat vrouwen voor de kinderen en het huis-
➜➜ De gelijkheid is bereikt
houden zorgen blijft. Daardoor nemen vrouwen meer huis-
➜➜ Geen voorvechter meer voor gelijke rechten
houdelijk werk en zorgtaken op zich. Maar voor mannen die
➜➜ Richten zich op zelfontwikkeling en het bevredigen
thuis willen blijven is het ook niet evident. Tel eens het aantal
van eigen behoeften
huismannen in je buurt.
tt Positie
➜➜ Boegbeelden: Camille Paglia, Kate Roiphe, Rene Denfield,…
van migrantenvrouwen:
tt Andere
Migrantenvrouwen hebben vaak moeite om hun plek in onze maatschappij te verkrijgen. Dit kan zijn door onderdrukking binnen het huwelijk of de godsdienst. Maar ook doordat die vrouwen niet altijd de structuren van een land kennen.
tt Arbeidsmarkt: De loonkloof blijft een heikel punt. Er is nog geen gelijk loon voor gelijk werk. Je kan een deel verklaren door indirecte effecten: meer vrouwen werken deeltijds, veel vrouwen werken een periode niet en de traditionele vrouwenberoepen betalen minder goed. We moeten dus blijven streven naar gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen. We zien daarenboven, ook in België, dat nog steeds weinig vrouwen topfuncties bekleden.
Vrouwenquota De invoering van de vrouwenquota zou die ongelijkheid moeten wegwerken. De quota zorgden alvast voor een stevig debat, ook tussen vrouwen onderling. Henny De Baets (administrateur-generaal van OVAM) vindt quota in overheidsbedrijven en het bedrijfsleven alvast nonsens. Zij vindt het vernederend voor vrouwen. Men moet mensen beoordelen op hun competenties en managementcapaciteiten. Vrouwen hebben geen quota nodig, maar wel de moed en het zelfvertrouwen om carrière te maken. Marleen Evenepoel (administrateurgeneraal van het Agentschap voor Natuur en Bos) steunt haar hierin. Marleen is tegen quota, hoewel ze nuttig kunnen zijn indien er niet snel genoeg verandering is. Een beetje sturing kan volgens haar, maar een verplichting is overdreven.
17
dossier II
Feminisme internationaal Mondiale samenwerking
Volgens Carine Doutrelepont (zetelt in de raad van bestuur van Belgacom) daarentegen zijn de quota noodzakelijk. Zij is geen feministe, maar zij vindt wel dat je iets moet doen. Anders blijft de aanwezigheid van vrouwen in topfuncties ondermaats. Zij geeft aan dat verschillende studies pleiten in
Feminisme vinden we ook terug in Latijns-Amerika, Afrika
het voordeel van de quota. Zo verbeterden de verhoudingen
en Azië. In 2009 richtten feministen uit Azië, Afrika en
in Noorwegen sterk dankzij de invoering van quota. In landen
Latijns-Amerika een Netwerk voor Glokaal Activisme
waar er geen quota zijn, blijven de verhoudingen even slecht.
op dat de vrouwenstrijd in de drie continenten verbindt. Het mondiale patriarchale systeem wordt vanuit lokale groepen in China, Zuid-Korea, Mexico en Zuid-Afrika onder vuur genomen. De groepering gaat er vanuit dat dit systeem overal ter wereld de discriminatie op basis van geslacht, ras en klasse standhoudt. Via interactie tussen het lokale en het mondiale niveau willen ze het feministisch activisme terug energie geven.
Feminisme in Latijns-Amerika In Latijns-Amerika komen meer en meer vrouwen aan de macht. Michelle Bachelet was van 2006 tot en met 2010 presidente van Chili, in Argentinië is er sinds 2007 presidente Cristina Fernández de Kirchner, terwijl in Brazilië Dilma Rousseff sinds begin 2011 aan de macht is. Maar betekent dit dat Latijns-Amerika vrouwvriendelijker is dan de Westerse wereld? Uruguay is het enige land met een scheiding van kerk en staat en een seculiere maatschappij. Van alle LatijnsAmerikaanse landen hadden vrouwen hier als eerste stemrecht en het recht op echtscheiding. Ze hebben veel vrouwelijke politici en de vrouwenbeweging werkt nauw samen met de linkse politieke partijen die nu aan de macht zijn. Cuba is één van de meest seksegelijke landen,
Ook voor Eva Brems (Groen!) is het een belangrijke wet, maar
maar ook daar vind je aan de top weinig vrouwen. Chili
geen tovermiddel. De regering moet werk maken van flanke-
heeft goede wetten, maar heeft ook een zeer conserva-
rende maatregelen, zoals sensibilisering en het gebruik van
tieve rechtervleugel die nauw verbonden is met de kerk.
bestaande databanken van vrouwelijk talent.
Bachelet krijgt daarom niets voor elkaar op het gebied van abortus. Venezuela kent een niveau van sociaal machismo
De quota zullen een punt van discussie blijven. Voor onder-
dat hoger is dan in andere landen. Verscheidenheid troef,
getekende zijn ze een goede stap voor talentvolle vrouwen
dus.
die een topfunctie ambiëren. De quota mogen echter geen alleenstaande oplossing blijven. Flankerende maatregelen zijn
Latijns-Amerikaanse vrouwen blijven daarom mannen
cruciaal en moeten ons leiden naar een arbeidsmarkt waarop
overtuigen dat ze meer ruimte moeten geven aan vrou-
elke vrouw en man haar/zijn plek vindt. Flexibelere uurroos-
wen. Ze willen structurele veranderingen, maar dit is ech-
ters, moeder/vadervriendelijke vergadermomenten, crèches in
ter niet eenvoudig. We zien wel dat wanneer vrouwen als
bedrijven,… zijn elementen waarvoor we moeten blijven gaan,
minister van Defensie op echte mannenposities gezeten
al dan niet onder noemer feminisme.
hebben (zoals Bachelet) dit voor veranderingen zorgt.
Elke Dierckens 18
afdeling in de kijker
Jong Groen! Limburg met een missie! Na een korte inactieve periode werd Jong Groen! Limburg in september vorig jaar heropgestart. De afdeling groeit explosief en heeft in het werkjaar verre van stil gezeten.
Een nieuwe start Jong Groen Limburg wil jongeren uit de hele provincie samenbrengen om na te denken over sociaal-ecologische problemen in Limburg en ver daarbuiten. Sinds de bestuursverkiezing van Jong Groen! Limburg in september 2010 waarbij Kelly Vanbrabant en Derya Erdogan verkozen werden als co-voorzitsters, is deze groep van geëngageerde mensen uitgegroeid tot een volwaardige afdeling. De activiteiten, acties en vergaderingen volgen elkaar in sneltempo op. Zo was er in december onder meer de ‘Soep op de stoep’actie, een jaarlijks terugkerend concept van Welzijnszorg tegen armoede. Jong Groen! Limburg verkocht verschillende
Het werkjaar afsluiten deed Jong Groen! Limburg met een toffe uitstap naar ‘Genk on Stage’. Het aantal leden is het voorbije jaar meer dan verdubbeld en groeit nog steeds!
soorten soep waarbij de winst naar de daklozen ging. Verder zorgde Jong Groen! Limburg ook voor wat ontspanning en organiseerde ze een spaghettislag, een bowlingavond en een toffe teambuilding. Het hoogtepunt van het werkjaar was de Blije Bloemenactie, waarbij Jong Groen! Limburg zich engageerde om de Limburgse bloemenhandelaars ervan te overtuigen om fairtradebloemen, de zogenaamde Blije Bloemen, in hun assortiment op te nemen. In samenwerking met het NBV (Netwerk Bewust Verbruiken) stuurden de jonge groenen een brief naar alle bloemisten in de provincie. Jong Groen! ging ze ook zelf bezoeken in de regio Hasselt om hen uit te leggen hoe belangrijk de fairtrade-
Het nieuwe werkjaar Voor het komende werkjaar trekt Jong Groen! Limburg weer alle registers open. Toffe acties en activiteiten rond sociaalecologische thema’s, een filmavond en een eetdag staan alvast op de agenda. “In het nieuwe werkjaar willen we ook voor meer inhoud zorgen en daarom heeft de afdeling zich alvast voorgenomen om een debat rond een sociaal-ecologisch thema te organiseren”, zo klinkt het bij de co-voorzitsters, “Voor de exacte data of voor meer info kan je altijd terecht op de website van Jong Groen!. Hopelijk ontmoeten we jullie op één van onze activiteiten in het nieuwe werkjaar!” www.jonggroen.be/limburg
bloemen voor de sector zijn. Tot slot organiseerden ze samen met het NBV een infoavond in Hasselt waar Irene Nyambura Kiarie, een Keniaanse bloemenarbeidster, zelf kwam uitleg-
Mike Vandeperre
gen welke problemen er zijn in de bloemensector. Het verhaal kwam in de regionale pers en zelfs in ‘Het Belang van Limburg’.
19
jong
Wat een circus Jokke Vanderlinden (onderaan op de foto) kan zichzelf ondertussen een doorwinterde circusartiest noemen. Van kleins af vertoefde hij meerdere keren per week in de Leuvense circusschool. En na zijn middelbare studies volgde hij een voltijdse circusopleiding in ESAC (École Superieure des Arts de Cirque), waaruit zijn huidige circusgezelschap ‘Le BoTrio’ voortsproot. Met twee collega’s tourt hij volop met hun derde voorstelling. Peper plukte hem even van de trampoline en laveerde tussen de jongleerkegels door om hem enkele vragen te stellen.
Kunnen jullie vaak genoeg optreden om van circus te leven? De voorstelling wordt vooral gespeeld op straat, tijdens zomerfestivals. Dus we spelen van begin mei tot eind oktober zo’n zeventig à tachtig optredens. We slagen er alledrie in om enkel met circus ons brood te verdienen, elk met onze eigen aanvullende projecten. Zo speel ik met Ben en enkele andere artiesten een voorstelling in theaters, die we in de winter spelen. Daarnaast ben ik ook bezig met organiseren van circusevenementen in Leuven en omstreken met de vzw ARTBOEM. We hebben ook alledrie het artiestenstatuut, dat helpt ons om periodes met minder optredens te overbruggen.
Hoe verkopen jullie de voorstelling? Dat doen we allemaal zelf. Ik hou me voornamelijk bezig met de verkoop, ook van andere voorstellingen die onder de vzw ARTBOEM gemaakt worden. Daarvoor betalen we onszelf niet en ik beschouw mijn artiestenstatuut een stuk als mijn loon voor dat werk.
Ontvangen jullie subsidies? Sinds een paar jaar bestaat er een circusdecreet van de Vlaamse Overheid. Met ‘Le BoTrio’ hebben we creatiesubsidies gekregen, om onze voorstelling te maken. Daarnaast bestaan er ook festivalsubsidies, om circusgroepen uit te foto © Julie Feyaerts
nodigen om op je festival te komen spelen, en internationale subsidies. Tot nu toe zijn dat enkel projectsubsidies en geen structurele subsidies. Mochten die er komen, zou dat wel een stap vooruit betekenen, zeker voor ‘ARTBOEM’. Nu moeten we telkens opnieuw die volledige procedure doorlopen om voor elk project subsidies aan te vragen.
20
jong mogelijkheid en de vrijheid om ook dans en theater te maken.
Op welke problemen bots je?
Circus heeft nooit grenzen gehad, er is nooit in regeltjes vastgelegd wat een circusvoorstelling is en hoe je je circus-
Voor het creeëren van voorstellingen is er een groot gebrek
technieken moet gebruiken. Daarom is het leuk om die
aan repetitieruimte, omdat circus vaak specifieke technische
technieken ook voor het ontwikkelen van andere dingen te
eisen heeft: genoeg hoogte, ophangmogelijkheden, … Er zijn
gebruiken. Dat is al verschillende jaren bezig, maar het kan
weinig geschikte ruimtes, die vaak nog eens overbezet zijn.
zeker nog meer.
Denk bijvoorbeeld aan sporthallen, waar natuurlijk ook veel sportactiviteiten doorgaan.
Het circusdecreet bestaat momenteel naast het kunstendecreet. Terwijl circus ook in dat kunstendecreet zou kunnen
Daarnaast is het vaak moeilijk om te weten hoe je je best
passen. Hoewel het anderzijds ook wel leuk is om een eigen
organiseert. Moet je bijvoorbeeld een btw-nummer aanvragen
identiteit te hebben. Ik denk alleszins dat het heel gezond is
of niet? Voor een theatergezelschap zijn er duidelijkere paden,
om als circusartiest nieuwsgierig te zijn naar andere artistieke
voor een circusgezelschap hangt er nog veel ‘mist’. Je moet
vormen en om uit te wisselen met mensen met een andere ar-
het zelf uitzoeken. Circus is ook vanzelf meer internationaal
tistieke opleiding. Met ‘ARTBOEM’ hebben we bijvoorbeeld het
gericht en er zijn in verschillende landen vaak erg verschillen-
project ‘Circus Dwaaltuin’, dat is uitgewerkt door een fotografe
de wetgevingen. In Italië vragen ze bijvoorbeeld een bepaald
en een schrijver. Het project is eigenlijk hun kijk op circus.
document dat in andere landen niet bestaat. Dat moet je dan hier maar zien te vinden. Zoiets vraagt veel snuisterwerk. Op
Wat is het circus van de toekomst?
Europees niveau mag er dus nog wel wat meer eenduidigheid gecreeërd worden. Wat meer uniformiteit voor straattheater en
De laatste tien jaar zat circus enorm in de lift: heel wat kinde-
circus, met documenten die gemakkelijk voorhanden zijn.
ren die circusateliers volgen, jongeren die de stap naar een professionele carrière wagen, gemeenten die straattheater-
Kan België meedoen op wereldniveau?
festivals op poten zetten, … Ik denk dat die tendens zich nog wel even zal voortzetten. Er is ook een revival van het circus
Absoluut! ‘ESAC’ staat in de top vijf van beste circusscholen
van vroeger. 30 jaar geleden werd dat dood verklaard, maar
ter wereld. Met lesgevers die zelf veel ervaring hebben en die
nu krijgt het een frisse, hedendaagse, artistieke insteek. En ik
circustechnisch erg onderlegd zijn. Er zijn ook veel Belgische
denk dat mensen er ook erg voor open staan om live geënter-
gezelschappen die over de hele wereld spelen. Met ‘Le BoTrio’
taind te worden, als tegengewicht voor tv en computer.
spelen we natuurlijk vooral in Europa omdat onze trampoline moeilijk over zee te transporteren is.
Waar droom je zelf van?
Het Belgische circus is ook geliefd. Ik veralgemeen niet graag, maar in voorstellingen van Belgische companies zit humor,
Ik hoop circus naar de mensen te kunnen blijven brengen. Ik
een soort lichtheid en wat nonchalance. De nodige dosis
heb niet de ambitie om een enorm circusbedrijf te worden.
sérieux, maar met een knipoog en dat wordt geapprecieerd
Het doet me evenveel plezier om kinderen in mijn buurt met
in andere landen. Belgen werken ook hard om het publiek te
circus te laten bezig zijn als om voor de koning op te treden.
vermaken. Vroeger was circus zuiver vermaak. Daarna kwam
Uiteraard hoop ik dat ik het fysiek lang genoeg zal kunnen
er de tendens om meer op het gevoel te spelen. De act moest
volhouden. En als mijn lichaam het minder toelaat, wil ik graag
niet alleen op atletisch of technisch gebied interessant zijn, het
andere manieren vinden om met circus bezig te zijn.
moest ook een echte voorstelling zijn, die het publiek raakt. Belgische circusgezelschappen hebben nu een mix gevonden
Met ‘ARTBOEM’ zou het ook erg fijn zijn om een stadium te be-
van vermaak en vervoering en daar blinken we toch wel in uit.
reiken waarin geld niet meer altijd een issue is. We willen een platform vormen voor veel verschillende artiesten die syste-
Circus is een aparte wereld, is er meer kruisbestuiving nodig? Het is zeker een meerwaarde om die kruisbestuiving nog verder uit te diepen. Circus is erg fysiek en dat geeft je de
matische of voor bepaalde projecten betrokken zijn, met veel ruimte voor kruisbestuivingen. Een stabiel kader voor allerlei circusinitiatieven. Wil je meer weten? Neem zeker een kijkje op www.lebotrio.be en www.artboem.be.
21
sien verstraeten
te gast Écolo j kreeg van Jong Groen! carte blanche op deze pagina van Peper. Hieronder lees je een stuk dat ook in Le Soir verscheen. Écolo j schreef het samen met les jeunes FGTB, de jongeren van de franstalige socialistische vakbond. Om je een eind op weg te helpen, vind je onderaan een verklarende woordenlijst.
La réduction collective du temps de travail urgence démocratique, sociale et écologique. La réduction
économique et financière a principalement touché les travailleurs et les demandeurs d’emploi et le chômage se maintient à des niveaux importants. CherLa crise
collective du temps de travail en est l’un des instruments. L’exemple français des 35 heures l’atteste: la réduction collective du temps de travail a permis la création de plusieurs
cher une solution dans la croissance infi-
centaines de milliers d’emplois tout en ne diminuant pas la
nie du PIB, alors que nous vivons une crise
compétitivité.
sociale et environnementale, est illusoire, voire dangereux.
Reste néanmoins une question majeure, celle des salaires. Ceux-ci ne peuvent diminuer, pour que cela profite réellement aux travailleurs et parce que les plus bas salaires sont
Les bénéfices repartent à la hausse, mais on nous présente
déjà bien trop bas. Mais la question ne peut s’envisager sans
l’austérité comme inéluctable, alors que l’inégale répartition
remettre en cause la fiscalité actuelle qui pèse de plus en
des richesses est l’une des causes principales de cette crise.
plus sur le travail et de moins en moins sur le capital. Il faut une réforme de la fiscalité (intérêts notionnels, voitures de
L’alternative de la Réduction Collective du Temps de Travail
société,...), un transfert de la taxation vers d’autres secteurs (la
(RCTT) est une opportunité pour remettre la solidarité au
finance, une taxe carbone,…) et une lutte sérieuse contre la
cœur de notre société. Avec embauches compensatoires, le
fraude fiscale.
passage de 38 à 32h par semaine diminue le chômage, tout en offrant la possibilité à chacun de consacrer plus de temps
Cette RCTT doit être négociée de façon transversale, mais
à d’autres activités, favorise l’égalité entre les hommes et les
être organisée en fonction du secteur d’activité et de la taille
femmes (les premières touchées par les mesures de réduction
de l’entreprise. Des modalités d’application et de soutien
individuelle du temps de travail), et sécurise le financement
spécifiques sont nécessaires pour les TPE et PME. Aussi,
des services publics et de la sécurité sociale, augmentant le
nous demandons aux partis de s’engager à mettre le sujet sur
nombre de personnes qui cotisent et diminuant le volume des
la table du prochain gouvernement afin de répondre aux défis
allocations de chômage.
d’aujourd’hui.
Woordenlijst
En effet, l’absence de RCTT depuis plus de 30 ans est un facteur important de la hausse du chômage. Les mesures
Le chômage: werkloosheid
individuelles augmentent les inégalités et sont difficilement
La croissance: groei
praticables pour les bas revenus. L’accroissement de la productivité profite surtout aux actionnaires et de moins en moins à l’Etat vu les réductions d’impôt et de cotisations sociales qui augmentent au même rythme que le chômage. Les spécula-
PIB: bruto binnenlands product L’austérité: soberheid Cotiser: bijdragen Allocations de chômage : werkloosheidsuitkering
teurs s’accommodent fort bien d’un chômage important, qui
Actionnaires: aandeelhouders
tire les conditions de travail de tou-te-s vers le bas. Enfin, le
Prospérité: welvaart
modèle d’une croissance sans fin du PIB apparaît pour ce qu’il est: un mythe. Une prospérité sans croissance est une
22
Laurence Willemse et Olivier Bierin, copresidents d'ecolo j
recept
Kook lekker ecologisch! Rijsttaart
Heerlijk vegetarisch Banketbakkersroom Ingrediënten ✔✔ 1 l melk ✔✔ 200 gr suiker ✔✔ 120 gr maïszetmeel of crèmepoeder ✔✔ 2 dooiers ✔✔ eventueel vanille
Bereiding
vetdeeg Ingrediënten ✔✔ 500 gr bloem ✔✔ 250 gr vetstof ✔✔ 250 gr suiker ✔✔ 2 eieren
➜➜ Breng 3/4de van de melk met de helft van de suiker aan de kook ➜➜ Meng de rest van de melk met de suiker, het maïszetmeel of crèmepoeder en de dooiers ➜➜ Giet een beetje van de kokende melk over het mengsel en klop goed ➜➜ Meng dat deel in de rest van de kokende melk en laat het enkele minuten doorkoken ➜➜ Om een velletje te vermijden als het geheel afkoelt, kan je na de bereiding de bovenkant even beboteren of bestrooien met bloemsuiker.
Rijsttaart
Bereiding
Ingrediënten
➜➜ Meng de vetstof (op kamertemperatuur) met de suiker ➜➜ Voeg de eieren toe en meng goed (zo weinig mogelijk klontertjes) ➜➜ Meng tot slot de bloem door het mengsel tot het een homogeen deeg wordt ➜➜ Laat het deeg even rusten in de koelkast tot het hard wordt ➜➜ Rol het deeg uit tot ongeveer 3 mm (om het plakken tegen te gaan, kan je het deeg uitrollen onder een met bloem benevelde plastiekfolie) ➜➜ Vul de taartvormen met het deeg. Het positieve aan vetdeeg is dat je de vormen niet moet beboteren, wel eventjes met bloem benevelen.
✔✔ 2 l melk ✔✔ 500 gr dessertrijst ✔✔ 400 gr suiker ✔✔ 500 gr banketbakkersroom ✔✔ 4 dooiers ✔✔ eventueel vanille
Bereiding ➜➜ Kook de melk en de rijst tot de rijst zacht is, vergeet ondertussen niet te roeren om aanbakken te voorkomen ➜➜ Laat afkoelen en meng daarna de suiker, de dooiers, de banketbakkersroom en eventueel vanille erdoor ➜➜ Vul de vormen met het mengsel (niet helemaal tot boven) bak ze in de oven op 200°c tot de het deeg goudbruin is.
23
Birger Coulier
Werkten mee aan dit nummer: Lies Corneillie, Birger Coulier,
Bob D’Haeseleer, Bart Dhondt,
AGENDA
Doe mee
zondag 28 augustus
Jong Groen!. Zo ontvang
Vrijdag 26 tot
Zomerweekend, Nieuwpoort
je niet alleen gratis deze
woensdag 14 september
Peper, maar blijf je via de
Elke Dierckens, Julie Mabilde, Maarten
Bestuursverkiezing, Brussel
Motté, Mike Vandeperre, Debby Van
Vrijdag 25 tot
Paesschen, Bram Van Renterghem,
zondag 27 november
Sien Verstraeten
Herfstweekend, Luik
Eindredactie: Liesbeth Vanneste, Elke Dierckens Hoofdredactie: Sien Verstraeten Fotoredactie: Elke Pannier, Sien Verstraeten Vormgeving: MadeByHanna.com Heb je interesse om onze redactie te vervoegen, mail dan vliegensvlug naar
[email protected]. Gedrukt op 100% post-consumer recyclagepapier met vegetale inkten.
Je kan ook lid worden van
op twitter “Volg ons ebook!” en) en fac o r g g n jo (@
ledennieuwsbrief ook op de hoogte van alle activiteiten. Lid worden van Jong Groen! kost je helemaal niets en doe je heel eenvoudig op
www.jonggroen.be/ ikdoemee.
de jongerenreld e i d e i t a we nis gerenorgetaere wereld. Eeent milieu. n o j e k e i h b lit is een epobouwen aan eaenn alle mensen en ! n e o r G g Jon eeft mee t problemen v iek oene polit kans g ndacht voor de r g j i b n re met aa lijk jongferis en gevarieeetrd e g o m l e e v oor een n! wil zo er aan h Jong Grkoeen. Dit doen we bdouwen mee veerrdspreiden het. betrek eitenaanbod. We achtegoed en v activit rogressieve ged r r info ove e e groen-p m n e n ctiviteitneggroen.be. a , n e t n u Standp roen! op www.jo Jong G
GRAS en het nieuwe academiejaar Studenten die kiezen voor een groene en rechtvaardige wereld zijn niet langer dakloos, GRAS is voor hen de oplossing. Jong Groen! is ook te vinden op hogescholen en universiteiten. Verschillende GRAS-afdelingen maken er het academische leven een stuk boeiender. GRAS staat voor groene alternatieve studenten en in Leuven, Gent, Antwerpen en Brussel bestaat er zo’n afdeling. GRAS zorgt voor pittige debatten, interessante filmavonden en ongezouten meningen. Wil je meer weten? Surf dan naar www.jonggroen.be/gras.
