news. driemaandelijks september 2010

.news

driemaandelijks september 2010 www.cerga.be

EEN GOED GEÏNFORMEERDE INSTALLATEUR is er twee waard De Koninklijke Vereniging van Belgische Gasvaklieden (KVBG) heeft onlangs nieuwe technische aanbevelingen bekendgemaakt. Deze aanbevelingen spelen in op de huidige technologische evolutie en zijn in regel de aanzet voor de herziening van de technische normen. Een overzicht van alle aanbevelingen vindt u terug op www.cerga.be. Binnen de sector worden de KVBG-aanbevelingen door alle partijen, waaronder de controleorganismes, aanvaard. De publicatie van een nieuwe uitgave van de normen neemt immers veel tijd in beslag, al was het maar omdat hierbij veel partijen worden geraadpleegd. Ook de officiële procedure voor het opstellen van normen is tijdrovend. Na het opstellen van een ontwerptekst loopt er een publieke enquête van vijf maanden. Daarna volgt een analyse van alle opmerkingen en wordt de definitieve tekst in beide landstalen opgesteld.

in dit nummer

Vervolgens wordt de norm voorgelegd aan het NBN, dan volgt de publicatie en ten slotte is er de homologatie. In ons hoofdartikel gaan we in op de recente aanbeveling van de KVBG met betrekking tot de dichtheidsproef van lage druk aardgasbinneninstallaties.

De KVBG-aanbevelingen spelen in op de huidige technologische evolutie. Bovendien komen in dit nummer twee technische aanbevelingen aan bod over aardgastoestellen in grootkeukens. Tot nog toe werden deze gastoestellen niet behandeld in de norm NBN D51-003 en dat leidde soms tot verwarring bij een keuring wanneer het controleorganisme een andere visie op de veiligheidsmaatregelen hanteerde dan de installateur. Dankzij deze aanbevelingen is voortaan alle onduidelijkheid van de baan. Veel leesplezier, p ,

De dichtheidsproef bij lage druk aardgasinstallaties doet u best op 150 mbar.

2

50 Waarmee rekening houden bij de installatie van grootkeuken gastoestellen?

4

De Gasgemeenschap viert haar 50ste verjaardag!

8

Kurt Goolaerts Technisch expert Cerga

en verder

WIN

EEN BEZOEK AAN DE ACV-FABRIEK Kijk snel op pagina 8.

Vlambeveiliging kooktoestellen 5 Kachelpremie KVBG afgeschaft 5 Interview met Yves Verschueren van Kiremko over industriële frituurinstallaties op aardgas 6

colofon Cerga.news is het driemaandelijkse tijdschrift voor de Cerga professionele gasinstallateur × Verantwoordelijke uitgever: An De Backer, KVBG, Rodestraat 125, 1630 Linkebeek × P910849 × Tel.: 078 15 51 25 × [email protected] × www.cerga.be × Coördinatie: Isabelle Borremans × Werkten mee aan dit nummer: Bart Thomas, Kurt Goolaerts, Kenny Vanlancker, Isabelle Borremans × Concept & Realisatie: Roularta Custom Media. Aardgas is een milieuvriendelijke energie. Voor het realiseren van deze uitgave hebben wij eveneens rekening gehouden met het milieu. Reacties van lezers zijn welkom op [email protected].

dossier

Technische aanbeveling KVBG

DE DICHTHEIDSPROEF BIJ LAGE DRUK AARDGASINSTALLATIES

figuur 1 Huishoudelijke gasaansluiting op middendruk. tweetrapsdrukregelaar met ingebouwde afblaasveiligheid openbaar terrein

privé terrein

afblaasveiligheid treedt in werking bij 35 à 40 mbar

GASKETEL

gasmeterkast

Om de veiligheid te verbeteren heeft de KVBG een technische aanbeveling uitgebracht in verband met de dichtheidsproef van lage druk aardgasbinneninstallaties.

open

druktest bij 30 mbar gasmeter

PE

Waarom?

De aanbeveling

Het veiligheidsprobleem stelt zich niet bij installaties die gevoed worden bij 20 of 25 mbar, maar wel bij installaties die gevoed worden net onder de bovengrens van de lage druk. Volgens de wet ligt de bovengrens van lage druk op 100 mbar. Klanten vragen soms de levering van bijvoorbeeld 98 mbar omdat de installatie hierdoor slechts moet voldoen aan de eisen van lage druk die minder streng zijn dan die van middendruk. Dit vertaalt zich ook in de prijs van de installatie.

De aanbeveling geldt voor alle lage druk binneninstallaties. Hierbij moet de dichtheidsproef voortaan op 150 mbar in plaats van 100 mbar worden uitgevoerd met lucht of een inert gas zoals stikstof. Met een controlemanometer wordt nagegaan of de druk gedurende minstens 10 minuten behouden blijft. Daarnaast wordt, door het afzepen met een schuimend product, de installatie gecontroleerd op lekken. Bij lage druk binneninstallaties die rechtstreeks gevoed worden

De dichtheidsproef moet voortaan op 150 mbar in plaats van 100 mbar worden uitgevoerd. Naast de regelaar, die in dit voorbeeld 98 mbar levert, bevindt zich de veiligheidsklep die minstens op 140 mbar afgesteld is. Wanneer een defecte regelaar toch een hogere druk levert, kan deze oplopen tot de grens waarop de veiligheidsklep is ingesteld. In geval van een incident, wordt men geconfronteerd met een probleem bij middendruk terwijl de installatie volgens de norm getest is op slechts 100 mbar. Om dit risico te ondervangen, heeft de KVBG een aanbeveling geformuleerd in afwachting van de aanpassing van de norm NBN D51-003.

02 | september 2010

door een klantencabine, wordt behalve de dichtheidsproef ook nog een mechanische sterkteproef uitgevoerd met lucht of een inert gas op een druk van 300 mbar gedurende minstens 15 minuten. Hierbij moet men alle elementen van de installatie die deze druk niet kunnen weerstaan (drukregelaars, gasmeters, afsluiters, veiligheidsinrichtingen) tijdelijk verwijderen zodat ze niet worden beschadigd.

Tips Bij een nieuwe (of gedeeltelijk nieuwe)

open

gesloten

STAAL

HOOFDLEIDING MIDDENDRUK B (0,5 - 5 bar)

figuur 2 Uitbreiding van een bestaande lage druk installatie.

Bestaande binneninstallatie sectioneerkraan

Een specialist voert een dichtheidsproef uit met behulp van een digitale drukmeter.

T-stuk gasmeter

binneninstallatie wordt de dichtheidstest uitgevoerd op een druk van 150 mbar. Het is belangrijk om dit te vermelden op het testverslag. Doet u dit niet, dan loopt u het risico dat de distributienetbeheerder weigert een druk te leveren die 100 mbar benadert omdat hij de druk van zijn veiligheidsklep instelt op 100 mbar en de drukregelaar op een merkelijk lagere druk (vb. 50 mbar). Het gasblok bevat soms aanduidingen die tot verwarring leiden. Er zijn bijvoorbeeld gasblokken die de aanduiding ‘maximale werkdruk = 70 mbar’ bevatten. Deze aanduiding slaat op de nominale druk bij het gastoestel in werking, terwijl de dichtheidsproef van zo’n gasblok buiten werking toch uitgevoerd moet worden op 150 mbar. Bij veel oude installaties op 20 of

Uitbreiding op binneninstallatie stopkraan

25 mbar worden conische plugkranen gebruikt, zowel in de binneninstallatie zelf als voor de gasmeterkraan. Bij een gasdruk hoger dan 50 mbar kan de conische plug opgetild worden. Zo ontstaat een intern lek. Wanneer de gasmeter niet afgekoppeld is, blaast men via de lekkende kraan lucht of stikstof in de distributieleiding. Dit is gevaarlijk en moet vermeden worden. Daarom wordt aanbevolen om de dichtheid van oude installaties te testen op een druk die iets hoger ligt dan de verdeeldruk, bijvoorbeeld 30 mbar.

Ingebouwd afblaasventiel Bij de huishoudelijke gasaansluitingen

op middendruk bevindt zich stroomopwaarts van de gasmeter een drukregelaar-ontspanner die de druk reduceert van middendruk (0,5 tot 5 bar) naar 21 mbar of 25 mbar. Deze drukregelaar-ontspanner is uitgerust met een ingebouwd afblaasventiel. Indien de drukregelaar-ontspanner defect is en de uitlaatdruk hierdoor boven 40 mbar stijgt, komt het gas via het afblaasveiligheidsventiel in de buitenlucht. Wanneer men de binneninstallatie niet loskoppelt van de gasmeter en dan een dichtheidsproef op 150 mbar uitvoert, ontstaat een lek en zal er lucht of stikstof in de atmosfeer worden geblazen via het

afblaasveiligheidsventiel van de drukregelaar-ontspanner. Hierdoor is het resultaat van de proef waardeloos. Ook hier verdient het aanbeveling om de dichtheidsproef uit te voeren op een druk die iets hoger ligt dan de verdeeldruk, bijvoorbeeld 30 mbar (figuur 1). Uitbreidingen op bestaande lage druk installaties worden getest op 150 mbar. Het is daarbij noodzakelijk een sectioneerkraan gevolgd door een T-stuk te plaatsen aan het begin van de uitbreiding. Op die manier is het mogelijk om alleen de uitbreiding te testen op 150 mbar (figuur 2).

| 03

praktijk

Technische aanbeveling KVBG

VLAMBEVEILIGING

GROOTKEUKEN GASTOESTELLEN

verplicht op alle kooktoestellen Het spreekt voor zich dat aan grootkeuken gastoestellen in vergelijking met huishoudelijke gastoestellen strengere eisen worden gesteld. Op dit ogenblik loopt de norm achter op de huidige technische evolutie. De Belgische installatienorm NBN D51-003 houdt immers geen rekening met grootkeuken gastoestellen. In afwachting dat deze norm wordt herzien, zorgt de KVBG voor duidelijkheid met betrekking tot grootkeuken gastoestellen van het type B22 (of B22P) en het type A3. We behandelen deze twee aanbevelingen samen omdat ze grotendeels gelijk zijn.

Gastoestellen type B22 of B22P Heel vaak gaat het om grootkeuken friteuses. Dergelijke kooktoestellen (B22 of B22P) moeten voldoen aan de norm NBN EN 203. De bakdampen en verbrandinsgassen worden samen via een afzuigkap afgezogen. De uitmonding van deze afzuigkap mag zich bevinden in zone I, II of III. De oppervlakte van de luchttoevoeropening, die in verbinding moet staan met de buitenlucht, is de som van twee waarden. Een eerste waarde is de opening voor de verbrandingslucht zoals bepaald in de norm NBN D51-003, § 5.2.1.4. Deze waarde moet worden vermeerderd met 160 cm2 per

Werking toestel ondergeschikt aan werking afzuigkap.

dampkap

kelaar of een vaanschakelaar. De werking van het gastoestel wordt door zo’n schakelaar vergrendeld.

Gastoestellen type A3

afzuiging van verbrandingsgassen + bakdampen

04 | september 2010

ventilator

wordt gerespecteerd bij invoerders en handelaars. Alle toestellen zonder vlambeveiliging die op dit ogenblik nog in de groothandel in voorraad zijn, mogen nog verkocht worden.

Het gaat hierbij om toestellen die ‘op de markt worden gebracht’. Toestellen zonder vlambeveiliging mogen binnen Europa dus niet meer door de fabrikant aan de groothandel worden verkocht. Op basis van de factuurdatum zal de Federale Overheidsdienst Economie erop toezien dat de norm

100 m3 door de afzuigkap afgezogen lucht. Ten slotte moet de werking van dit type gastoestel ondergeschikt worden gemaakt aan de werking van de afzuigkap erboven. Wanneer de afzuigkap niet werkt, moet het gastoestel ook automatisch worden uitgeschakeld. Dit bewerkstelligt men door de afzuigkap te voorzien van een diafragma met een verschildrukscha-

afvoer boven het dak

gasbranders

Vanaf 1 april 2010 is een nieuwe versie van de Europese norm NBN EN 30-1-1 van kracht. Deze bepaalt dat nieuwe huishoudelijke kooktoestellen binnen Europa voortaan uitgerust moeten zijn met een vlambeveiliging. In de praktijk is dat een thermokoppel waardoor de branders voldoen aan de essentiële eisen van de Gastoestellenrichtlijn 2009/142/EG.

De norm NBN D51-003 loopt eveneens achter voor wat betreft de grootkeuken gastoestellen van het type A3. Dit zijn typische niet-huishoudelijke kooktoestellen zonder rookgasafvoer, die bijvoorbeeld gebruikt worden voor het maken van sauzen. Deze toestellen worden gekeurd volgens de norm NBN EN 203. Waar de B22-toestellen voorzien zijn van een schoorsteen, is

dat niet het geval bij grootkeuken gastoestellen van het type A3. Deze laatste moeten dus altijd onder een afzuigkap worden geplaatst en ook hier moet de werking van het toestel ondergeschikt gemaakt worden aan de werking van de afzuigkap erboven. De luchttoevoeropening voor grootkeuken gastoestellen type A3 is net zoals voor de B22-grootkeukentoestellen de som van de opening voor de verbrandingslucht (NBN D51-003, § 5.2.1.4) en de bijkomende opening in functie van het luchtdebiet van de afzuigkap.

KACHELPREMIE KVBG afgeschaft De premie van de KVBG voor de aankoop van een gesloten aardgaskachel of -haard met HR+-label houdt op te bestaan op 1 september 2010. Deze actie die van start ging in 2004 kende een groot succes. De KVBG betaalde ruim 18.000 premies uit aan consumenten die voor de installatie

van hun kachel of haard een beroep deden op een Cerga-installateur. Momenteel wordt een nieuwe actie opgezet met als doel het rationeel energiegebruik te bevorderen. Uiteraard zal ook nu weer de Cergainstallateur een prominente rol spelen. Wordt vervolgd…

verschildrukschakelaar of vaanschakelaar

| 05

interview

business

Frituristische evolutie

TROEVEN VAN GASTOESTELLEN IN GROOTKEUKENS Het bedrijf Kiremko in Tiegem is gespecialiseerd in industriële frituurinstallaties. We spreken met zaakvoerder Yves Verschueren die de eigenschappen van deze aardgastoepassing op een rijtje zet.

Wat zijn volgens u de interessantste voordelen van frituurinstallaties op aardgas? Yves Verschueren: Alle computergestuurde hoog rendement friteuses kunnen zowel op aardgas als op propaan werken. Gas is meer dan de helft goedkoper dan elektriciteit en

verzwaard worden en wanneer men de piekbelasting overschrijdt, wordt de frituuruitbater extra gefactureerd. Bij gastoestellen is tevens een functie voorzien om de brander af te remmen, zodat men optimaal gebruikmaakt van de energie die door de metalen ketel opgeslagen wordt. Het vermogen van

Gas is goedkoper, biedt een hoger rendement en is milieuvriendelijker. biedt een hoger rendement. Op piekmomenten kan de gebruiker gemakkelijker een tandje bijsteken. Bij elektriciteit moet de aansluiting snel

een industriële gasfriteuse is gewoonlijk hoger dan van een elektrische friteuse waardoor men sneller de gewenste temperatuur bereikt en een hogere productie realiseert. Bovendien blijft gas een milieuvriendelijkere – zeg maar schonere – oplossing. Welke installatievoorschriften dienen gerespecteerd te worden? Yves Verschueren: Uiteraard moet de installateur er zorg voor dragen dat de diameter van de gasleidingen aangepast is aan het nodige debiet. Bovendien is er een belangrijk luik beveiliging. Er is vooreerst de elektronischmechanische beveiliging. In ieder gastoestel zit een hoofdmagneetventiel dat bij oververhitting of bij elektriciteitsonderbreking de gastoevoer afsluit. Bij gastoestellen met directe dampafzuiging is de werking

06 | september 2010

van de afzuigkap eveneens beveiligd door middel van een vacuümschakelaar in het afzuigkanaal. Zonder rookafzuiging kan het toestel niet werken omdat de verbrandingsgassen niet worden afgevoerd.

Net op tijd voor

TIJDTIPS!

Hebt u het ook druk, druk, druk? Lijkt een dag van 24 uur te kort? Normaal, want het piekmoment voor installateurs is immers traditioneel het najaar. Hoog tijd dus om enkele praktische tips op een rij te zetten om uw tijd efficiënter te beheren.

Het werk van een zelfstandig ondernemer lijkt nooit gedaan. Terwijl hij bij klanten aan het werk is, loopt het ene na het andere telefoontje binnen. En ’s avonds wachten de offertes, de facturen, de paperassen voor de boekhouder…

Kort en doelgericht Wat is er voorzien om het gebruiksgemak te optimaliseren? Yves Verschueren: Tegenwoordig hebben veel frituurinstallaties een elektronische vetfiltering. Het vet gaat automatisch in een reservoir door een filter waarna het opnieuw opgepompt kan worden. Het vuil vet wordt rechtstreeks in de afvalton gepompt zodat de gebruiker zich niet kan verbranden. Iedere friteuse kan voorzien worden van een automatisch mandenliftsysteem dat op een ingestelde tijd de inhoud uit het vet haalt. Alles is volledig uitgevoerd in inox wat de installatie bijzonder onderhoudsvriendelijk maakt.

Kom zelf aan het woord! Komt u zelf graag eens aan het woord in een volgende Cerga.news? Stuur dan een mailtje naar [email protected] met een korte toelichting en misschien staat u volgende keer in de kijker.

Daarom is het essentieel om de juiste prioriteiten te stellen. Nogal wat installateurs houden alleen rekening met het dringende karakter van een opdracht. Vaak krijgt de klant die het hardst roept voorrang, terwijl daardoor misschien belangrijkere opdrachten langer moeten wachten. Niet alleen de dringendheid, maar ook de waarde van het contract moet doorwegen. Vindt u het echt nodig om op iedere biep van uw mobieltje te reageren? Denk na over de tijd die u hierdoor verliest. En als u dan toch besluit om op de werf telefoontjes van klanten aan te nemen, hou de gesprekken dan kort en doelgericht.

Realistische planning U kent uiteraard het belang van uw agenda. Hou hem altijd binnen handbereik om meteen afspraken te noteren met het adres en telefoonnummer. Bepaal de volgorde van uw activiteiten in functie van uw persoonlijke werkritme. Bent u een ochtend-

mens dan kunt u waarschijnlijk efficiënter werken door bepaalde taken ’s morgens in te plannen. Een bezoek aan nieuwe klanten plant u dan weer beter aan het einde van de werkdag. U weet immers nooit van tevoren hoe lang dit zal duren en op die manier vermijdt u dat uw hele werkschema achterop loopt. Hou uw planning realistisch, dat betekent dat u ook rekening houdt met de reistijd en de files. Plan ook tijd waarin u ongestoord administratie en boekhouding kunt afhandelen. Zaterdagvoormiddag, bijvoorbeeld, om na die klus te kunnen genieten van een ontspannend weekend.

moeten hernemen waar u gebleven bent. Al gaat het tegen uw natuur in, besef dat u niet voor iedereen goed kunt doen. Durf dus neen zeggen en neem niet voortdurend andermans problemen over. Hou er ook rekening mee dat u niet de hele dag hard kunt doorwerken. Een pauze overslaan heeft geen zin. Uw aandacht zal alleen maar verslappen. Vergeet ten slotte de stelling ‘Time is money!’ Tijd is veel meer dan geld, tijd is leven. Er bestaan wellicht tal van manieren om meer geld te verdienen, maar geen mens is er ooit in geslaagd om meer tijd te verwerven.

Concentratie Goed werk vergt concentratie. Doe dus liever geen twee of drie dingen tegelijk. U verprutst tijd door steeds te

| 07

50 weetjes

jaar GASGEMEENSCHAP

De Gasgemeenschap viert dit jaar haar gouden jubileum. Vijftig jaar lang is het belang van dit samenwerkingsverband tussen de aardgasfederatie KVBG en de fabrikanten en invoerders van gastoestellen alsmaar gegroeid. De Gasgemeenschap heeft zich ontwikkeld tot een dynamisch platform waar aanhoudend informatie wordt uitgewisseld over technologie, innovatie, reglementen en normen. Dankzij regelmatige marktstudies en de centralisatie van verkoopcijfers brengt de organisatie de Belgische markt in kaart. De Gasgemeenschap houdt niet alleen de vinger aan de pols in de technologische ontwikkeling van gastoestellen, zij neemt bovendien de promotie ter harte en beheert de kwaliteitslabels HR+ en HR TOP. Uit de meest recente gegevens van de Gasgemeenschap onthouden we dat er in 2009 in ons land 186.066 gasketels werden verkocht. Met een verkoop van 125.362 toestellen ligt de condenserende wandketel duidelijk op kop. Veelzeggend is ook de studie van de KVBG die aangeeft dat 83% van de nieuwe huishoudelijke cv-installaties in 2009 gebruikmaakt van aardgas. Bij nieuwbouw gelegen langs het aardgasnet, kiest maar liefst 98% van de Belgen voor aardgas. Bij renovatie opteert 100% van de aardgasgebruikers, u leest goed, opnieuw voor aardgas. Overtuigender kunnen cijfers niet zijn. De volledige lijst van de leden van de Gasgemeenschap vindt u op www.aardgas.be.

DOE MEE!

WIN EEN BEZOEK AAN ACV!

ACV hoeven we u niet voor te stellen. De geschiedenis van dit Belgische bedrijf, lid van de Gasgemeenschap, gaat terug tot de zomer van 1922. Vandaag is het bedrijfje dat destijds ketels en kachels maakte, uitgegroeid tot een hoogtechnologische onderneming die actief is in een veertigtal landen. Twee fabrieken, in België en de Verenigde Staten, staan in voor de productie. De Belgische productie-eenheid bevindt zich in Seneffe: op maar liefst 35.000 m2 worden de warmwaterboilers en ketels van de groep gefabriceerd. Zin om op 1 oktober een bezoek te brengen aan deze indrukwekkende locatie? Neem dan deel aan onze wedstrijd en bezorg ons het antwoord op de volgende vraag: Welke 2 kwaliteitslabels voor aardgastoestellen beheert de Gasgemeenschap? Stuur uw antwoord vóór 6 september naar [email protected]. De 20 winnaars worden persoonlijk geïnformeerd over de praktische details van het bezoek. Veel succes!

BLUNDER in beeld Je zal maar in de kamer naast de afvoerpijp slapen! Misschien had die toch wat langer gemogen… Zo stelde Damien Corne, zaakvoerder van Corne Damien Chauffage nv uit Moeskroen vast. Hij stuurde ons deze blunder toe, goed voor een Bongobon GASTRONOMIE.

WIN EEN BONGOBON! Kent u zelf een voorbeeld van een blunderinstallatie? Maak er een foto van en stuur die naar [email protected]. Wie weet wordt uw foto wel gepubliceerd en krijgt u van ons de Bongobon GASTRONOMIE (waarde 84,90 euro). Opgelet, voor publicatie hebben wij een hogeresolutiefoto (300 dpi) nodig.

08 | september 2010