news. driemaandelijks maart 2010

.news

driemaandelijks maart 2010 www.cerga.be

ECOdesign betekent globale aanpak Beste lezer, Inmiddels hebben we allemaal gehoord van de Europese richtlijn ‘Ecodesign’. In ons vak vertalen we Ecodesign als het ontwerpen van verwarmingsinstallaties met een zo laag mogelijke totale ecologische impact. De beperking van broeikasemissies is een prioriteit en ook de afhankelijkheid van energie-invoer proberen we drastisch te reduceren. Ecodesign slaat op een globale systeemaanpak. Men baseert zich daarbij niet uitsluitend op het productierendement van de cv-ketel. Wat telt, is de totaliteit van het hele systeem en de combinatie met bijvoorbeeld zonnepanelen of een warmtepomp. De lat ligt hoog. Centrale verwarmingsketels en warmwaterbereiders zullen in de toekomst een minimumrendement moeten

bieden, wat stap voor stap verhoogd zal worden. Zo liggen er voorstellen op tafel om tegen 2011 het plaatsen van atmosferische (HR+) ketels te verbieden en tegen 2013 als minimumrendementseis de plaatsing van de beste condenserende ketels in combinatie met zonne-energie te hanteren. Deze voorstellen geven een duidelijke tendens weer.

Fabrikanten bieden al warmtepompen met een gasmotor aan. Er is echter ook goed nieuws. Binnenkort brengen verschillende fabrikanten een condensatiegasketel met ingebouwde stirlingmotor op de markt, de zogenaamde micro-cogeneratie. Voorts bieden enkele fabrikanten al warmtepompen met een gasmotor aan. Beide producten hebben een hoger rendement dan de huidige condensatiegasketels. Deze nieuwe technologieën vormen tegelijk een opgave en een opportuniteit om uw toekomst als gasinstallateur uit te bouwen. Dat is de reden waarom we in dit nummer dieper ingaan op de werking en de toekomstperspectieven van de gaswarmtepomp.

in dit nummer

Gaswarmtepompen: in Japan een succesverhaal, bij ons moet de opmars nog beginnen.

2

Freddy De Ruyck deed al ervaring op met de gaswarmtepomp en getuigt.

5

Bron: Mediatheek Fluxys, Fotograaf: Emmanuel Manderlier

Zeebrugge speelt sleutelrol rond aardgas.

8

Veel leesplezier,

Bart Thomas

Bezoek de LNG-terminal

in Zeebrugge!

en verder Budgetmeters voor aardgas 6 Tax-On-Web 7 Blunder in beeld 8

Kijk snel op pagina 8. colofon Cerga.news is het driemaandelijkse tijdschrift voor de Cerga professionele gasinstallateur × Verantwoordelijke uitgever: An De Backer, KVBG, Rodestraat 125, 1630 Linkebeek × P910849 × Tel.: 078 15 51 25 × [email protected] × www.cerga.be × Coördinatie: Isabelle Borremans × Werkten mee aan dit nummer: Bart Thomas, Kurt Goolaerts, Kenny Vanlancker, Isabelle Borremans × Concept & Realisatie: Roularta Custom Media. Aardgas is een milieuvriendelijke energie. Voor het realiseren van deze uitgave hebben wij eveneens rekening gehouden met het milieu. Reacties van lezers zijn welkom op [email protected].

dossier

Milieuvriendelijke en slimme toekomstperspectieven door

de gaswarmtepomp Warmtepompen zijn niet goedkoop, maar verwarmen een gebouw wel 25 tot 30 jaar lang op een duurzame manier. Het idee leeft dat er alleen warmtepompen op elektriciteit zouden bestaan. De familie van de warmtepompen is echter breder en bevat interessante, gasgedreven systemen. In Japan is de gasmotorwarmtepomp al lang een succesverhaal, bij ons moet de opmars nog beginnen.

De werking van een warmtepomp is in wezen die van een koelkast. Bij een koelkast onttrekt de verdamper warmte aan de te koelen producten. Die warmte wordt via de condensor afgegeven aan de buitenlucht. Een warmtepomp onttrekt warmte aan elementen van het milieu (bodem, lucht, water,…) om die af te voeren naar het verwarmingssysteem. Er zijn twee soorten gaswarmteDe werking van een gaswarmtepomp schematisch voorgesteld.

02 | maart 2010

pompen: de warmtepomp met een gasmotor en de gasabsorptiewarmtepomp. Die laatste werkt zonder compressor. In dit artikel hebben we het uitsluitend over het eerste type.

middel verloopt volgens eenvoudige natuurkundige wetten. Het koudemiddel wordt achtereenvolgens verdampt, gecomprimeerd, gecondenseerd en ontspannen.

Werking

1. Warmteopname uit de omgeving In de hermetisch afgesloten verdamper bevindt zich het koudemiddel, een vloeistof die op lage temperatuur kookt. Het kookpunt is afhankelijk van de druk. Doordat het koudemiddel kookt, zal het van een vloeistoffase overgaan naar een gasfase. Het comprimeerbare gas gaat naar de compressor.   2. Drukverhoging in de compressor In de compressor wordt het gasvormige koudemiddel samengeperst. Bij een gaswarmtepomp wordt deze compressor aangedreven door een aardgasontploffingsmotor. Doordat het gas naar een hogere druk wordt gebracht, stijgt de temperatuur van het gas tot boven de temperatuur van de te verwarmen ruimte. Er wordt hete damp gevormd die naar de condensor stroomt.

Alle soorten warmtepompen nemen de warmte op bij lage temperatuur om die bij hoge temperatuur af te geven. Het kringloopproces van het koel-

3. Warmteafgifte in de condensor In de condensor of warmtewisselaar condenseert de damp tegen de relatief koude wand. Bij dit condensatieproces komt warmte vrij. De temperatuur waarbij dit gebeurt, is recht evenredig met de druk. In de condensor staat het hogetemperatuurgas zijn energie af aan het te verwarmen medium. Dit medium kan cv-water of sanitair warm water zijn. Doordat er energie uit het koudemiddel wordt onttrokken, zal het koudemiddel condenseren en opnieuw vloeistof worden. De vloeistof wordt aan de onderzijde van het reservoir afgetapt en stroomt dan naar een expansieventiel. 4. Drukverlaging In het expansieventiel of smoorventiel zal de hoge druk verlaagd worden naar de oorspronkelijke lage druk. Hierna gaat het koudemiddel weer naar de verdamper waar het kringloopproces opnieuw begint.

Systemen Er zijn diverse systemen mogelijk die allemaal een verschillend rendement

bieden. De optimale keuze hangt af van de plaatselijke situatie. We zetten de meest voorkomende systemen op een rijtje: Lucht/lucht-warmtepomp Deze warmtepomp haalt de warmte uit de buitenlucht en geeft de warmte door middel van een luchtblazer af in

Water/water-warmtepomp Hierbij wordt een verticale grondwarmtewisselaar op grote diepte geplaatst of wordt er gebruikgemaakt van een horizontale grondwarmtewisselaar in de vorm van een groot buizennetwerk in de tuin. Deze systemen bieden het hoogste rendement, maar zijn vrij duur in installatie.

Warmtepompen kunnen een rendement bereiken dat hoger is dan 100 procent. de ruimte die men wenst te verwarmen. Dit is eigenlijk de omgekeerde werking van de koelkast. De investering voor dit type is laag in vergelijking met de rest. Lucht/water-warmtepomp Hierbij wordt de energie uit de lucht gehaald en opgepompt tot een hogere temperatuur. De warmte wordt afgegeven aan het water. Dit is een mooi systeem voor de verwarming van gebouwen waar het water meestal slechts tot 45 °C moet worden opgewarmd.

Rendement Warmtepompen zijn in staat om een grotere hoeveelheid warmte-energie te ontwikkelen dan de energie die nodig is om de warmtepomp aan te drijven. Hierdoor kunnen ze een rendement bereiken dat hoger is dan 100%. Dit rendement wordt uitgedrukt in COP (Coefficient Of Performance). COP geeft de verhouding aan tussen de hoeveelheid warmte die de warmtepomp afgeeft en de hoeveelheid energie die de installatie nodig heeft voor de arbeid. Een COP van 1 betekent dat de warmtepomp even-

| 03

interview

De gaswarmtepomp benut de motorwarmte volledig, zelfs de restwarmte komt volledig ten goede aan de verwarmingscapaciteit van het systeem.

Freddy De Ruyck heeft oog voor

innovatie en ecologie

veel warmte afgeeft als die aan energie opmaakt. Met de COP kan men verschillende warmtepompen vergelijken. De arbeid van de compressor is nodig voor het verpompen van het koudemiddel tegen het drukverschil tussen condensor en verdamper in. Naarmate dat drukverschil groter is, moet de compressor meer arbeid leveren voor dezelfde hoeveelheid verplaatst koudemiddel (en daarmee verplaatste warmte). Het drukverschil hangt samen met het temperatuurverschil tussen condensor en verdamper. Voor een maximale opbrengst moet dat temperatuurverschil dus zo klein mogelijk zijn. Bij een lucht/water-warmtepomp betekent dit concreet dat de COP hoog is bij een relatief warme buitentemperatuur (vb. +10 °C) en redelijk lage warmwatertemperatuur (vb. 40 °C). Daalt de buitentemperatuur of stijgt de warmwatertemperatuur, dan daalt de COP.

Voordelen tegenover elektrisch gedreven warmtepompen

COP in % Bij een dalende buitentemperatuur, vanaf 7 °C, neemt de COP van een 100 beduidend elektrische warmtepomp af, zoals blijkt uit figuur 1. Dit in tegenstelling tot de gasgedreven 80 variant die optimaal gebruikmaakt van de restwarmte van de 60 motor. De motor levert warmte aan de verdamper, waardoor het temperatuurverschil 40 tussen de condensor en de verdamper laag blijft. Zo blijft de COP hoog, zelfs bij lage buitentemperaturen. De -15 restwarmte van de motor zorgt er ook voor dat de verdamper niet bevriest. Figuur 2 illustreert dat de reactietijd van een gaswarmtepomp veel korter is dan bij zijn elektrische broertje. Een derde voordeel is dat een gaswarmtepomp geen ontdooicyclus

Gaswarmtepomp

Vergelijking met andere verwarmingssystemen De COP van een gasmotorwarmtepomp is gemiddeld 1,4 bij koeling en 1,6 bij verwarming op de primaire energie. Het rendement ligt dus circa 1,6Elektrische maal hogerwarmtepomp dan bij een condensatiegasketel. Bij verwarming stemt dit -10 -5 0 10 overeen met een elektrische COP van Buitentemperatuur in °C 4,1. Dit is beduidend hoger dan de gemiddelde COP van de huidige elektrische warmtepompen. De hogere investeringskosten worden dankzij de lagere verbruikskosten terugverdiend in ongeveer 5 jaar.

figuur 1 Bij een elektrische warmtepomp neemt de

figuur 2 De aanlooptijd voor verwarming is bij een gaswarmtepomp

COP-waarde duidelijk af bij een buitentemperatuur onder 7 °C.

veel kleiner dan bij een vergelijkbare elektrische warmtepomp.

COP in % Kamertemperatuur in °C

100 Gaswarmtepomp

80

20 15

Gaswarmtepomp

10

60

5

40 Elektrische warmtepomp -15

04 | maart 2010

-10

-5 0 10 Buitentemperatuur in °C

Omer Deloof nv is specialist in verwarming en klimaatregeling en draagt natuurlijk ook het Cerga-label. Het bedrijf heeft voornamelijk zijn sporen verdiend in de industrie, tertiaire sector en ziekenhuizen. Het begon allemaal met een loodgieterszaak in Lotenhulle. Vandaag stelt Omer Deloof nv 36 mensen tewerk vanop het industrieterrein Langevoorde en heeft net zijn 50ste verjaardag achter de rug. We polsen afgevaardigd bestuurder Freddy De Ruyck naar zijn ervaring met de gaswarmtepomp.

moet inlassen wanneer het buiten heel koud is. Bij een elektrische warmtepomp is dat wel nodig omdat anders de condensor een blok ijs zou worden.

0 Elektrische warmtepomp Tijd (bij gelijke warmtebelasting)

Hoe bent u ertoe gekomen om warmtepompen met gasmotor te installeren? F. De Ruyck: We installeren warmtepompen in de meest diverse vormen. Voor een nieuwe klant in Zeebrugge werden we aangesproken door een studiebureau dat opteerde voor een milieuvriendelijke oplossing. In die zin koos Studiebureau De Klerck uit Brugge voor de gaswarmtepomp. Wat zijn de voor- en nadelen? F. De Ruyck: Een gaswarmtepomp biedt momenteel het best mogelijke rendement en bijgevolg dus de laagste stookkosten. Het is een zeer betrouwbaar product dat zowel voor verwarming als voor koeling gebruikt kan worden. Het onderhoud van de gasmotor staat op 10.000 draaiuren. Hij vergt dus weinig onderhoud. Bovendien is het een ecologisch verantwoord systeem. Dankzij de warmteterugwinning op de cilinderkop en op de uitlaat, kan een gaswarmtepomp zijn hoge COP behouden, zelfs bij temperaturen tot -10 °C. Ten slotte gebruikt een gaswarmtepomp de warmte van de gasmotor om de verdamper permanent te ontdooien,

wat ook een stijging van het totale rendement oplevert. Het grootste nadeel blijft de kostprijs. Bovendien moet de horizontale collector van de water/water-warmtepomp driemaal zo groot zijn als de te verwarmen oppervlakte, wat een aanzienlijke ruimte in de tuin in beslag neemt. Bij een lucht/water-warmtepomp is er mogelijk geluidshinder van de gasmotor en van de ventilator die zorgt voor de luchtcirculatie in de verdamper. In welke situatie zou u een gaswarmtepomp aanraden? F. De Ruyck: Als de installatie op een plaats moet komen waar gas aanwezig is dan is dit een aanrader, zeker als de warmtebehoefte in de winter hoger is dan de koudebehoefte in de zomer, maar ook bij een koudevraag in de winterperiode, bijvoorbeeld in winkelgalerijen en informaticazalen. Hierbij denk ik aan industriële en tertiaire toepassingen. Voor een gezinswoning ligt de aanschafprijs op dit ogenblik nog te hoog. Er zit volgens mij veel toekomst in, vooral omdat het belang van de lage CO2-uitstoot en het zuinige energieverbruik nog zal toenemen.

Freddy { 55 jaar } Motto: Ik doe graag iets nieuws. Toekomstdroom: Dat we op de ingeslagen weg kunnen voortgaan. Bloedhekel aan: Eigenlijk ben ik nog steeds een technicus en tegenwoordig moet ik vooral manager zijn. Professioneel trots op: Het feit dat we een bijzonder uitgebreide technische kennis in huis hebben.

Kom zelf aan het woord! Komt u zelf graag eens aan het woord in een volgende Cerga.news? Stuur dan een mailtje naar [email protected] met een korte toelichting en misschien staat u volgende keer in de kijker.

| 05

praktijk

business

Budgetmeters

Tax-On-Web:

voor aardgas

eenvoudige en snelle elektronische belastingaangifte

In Vlaanderen en Wallonië kunnen netbeheerders budgetmeters voor aardgas laten plaatsen bij gezinnen met schulden. Het gaat om een prepaid-systeem dat hen helpt om bewust om te gaan met het energiebudget.

De wetgeving inzake budgetmeters verschilt van gewest tot gewest. Op dit ogenblik worden de budgetmeters toegepast in het Vlaams en Waals Gewest. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest opteerde om het systeem niet in te voeren. De klant kan de plaatsing van zo’n meter niet weigeren als de facturen voor het verbruik onbetaald blijven ondanks een aangetekende aanmaning.

waarvoor hij heeft betaald. Op het display van de budgetmeter verschijnt het tegoed. Op die manier volgt de klant zijn verbruik. Daalt het tegoed tot 5 euro dan klinkt er een signaal. Wanneer het tegoed op nul komt, valt de gastoevoer uit maar toch kan de klant een beperkt noodkrediet aanspreken. Hiervoor moet hij de openingsprocedure doorlopen. Wanneer ook dit krediet opgebruikt is, valt de gebruiker zonder aardgas en moet hij zijn kaart wel opladen.

Hoe werkt de budgetmeter? De gebruiker laadt eerst een bepaald bedrag op een elektronische kaart. Daarna stopt hij de opgeladen kaart in de gleuf van het toestel en kan hij de hoeveelheid aardgas gebruiken

De gezinnen kunnen de kaart opladen in de onthaalkantoren van hun distributienetbeheerder of in de meeste OCMW-diensten.

Met een elektronische kaart kan de klant de hoeveelheid aardgas gebruiken waarvoor hij betaald heeft.

De elektronische belastingaangifte via Tax-On-Web kende de voorbije jaren een spectaculaire doorbraak. Eén op de drie Belgen – particulieren, zelfstandigen en bedrijfsleiders – geeft de voorkeur aan de elektronische belastingaangifte.

Openingsprocedure 1 Controleer of alle toestellen uitgezet zijn. Er mag geen gas ontsnappen wanneer de kraan van de meter weer wordt geopend. Indien niet alle toestellen uitgeschakeld zijn, kan de teller niet opnieuw in dienst gesteld worden. 2 Breng de kaart in de budgetmeter en laat deze zitten. 3 Druk gedurende 5 seconden op de blauwe knop. Hierdoor start de test van 720 seconden om na te gaan of er geen gas ontsnapt. Tijdens deze aftelperiode mag u de kaart uit de meter halen. 4 Wordt er geen lek vastgesteld dan zal de gasklep zich openen. Indien er toch een lek wordt vastgesteld, zal de gasklep zich volledig sluiten en verschijnt het woord ‘ALARM’ op het display. 5 Na de eerste poging moet u telkens een wachttijd van 6 minuten respecteren. Na de derde mislukte poging wordt de wachttijd verlengd tot 25 minuten.

Vraag het aan Cerga! Hebt u zelf een technische vraag voor Cerga? Aarzel niet en mail ze naar [email protected], en misschien wordt ze wel behandeld in een volgende editie van Cerga.news.

De klassieke belastingaangifte – die op papier – heeft bij heel wat mensen veel weg van een race tegen de klok. Denken we maar aan de particulieren die zich ieder jaar opnieuw moeten haasten om nog net voor middernacht van de allerlaatste dag hun aangifte bij het lokale belastingkantoor in de brievenbus te deponeren. Met Tax-On-Web behoort die stress alvast tot het verleden, ook voor zelfstandigen. U verstuurt de aangifte immers via de pc. De sprint naar het belastingkantoor hoeft niet meer. De elektronische aangifte is trouwens ook eenvoudiger. Zo hoeft u met uw

Uw boekhouder of belastingconsulent kan ook uw elektronische aangifte voor u doen. elektronische aangifte geen bewijsstukken mee te sturen, zoals bij de klassieke aangifte. Tax-On-Web biedt hiervoor gestandaardiseerde elektronische bijlageformulieren aan. Het grote voordeel van Tax-On-Web is verder dat u onmiddellijk weet waar u aan toe bent. Wanneer u uw aangifte elektronisch hebt ingevuld, berekent het systeem meteen de aanslag voor u.

Minder fouten

Meer weten? www.cerga.be/techniek-en-praktijk

06 | maart 2010

De berekening van uw aanslag gebeurt op basis van de cijfers die u zelf hebt ingegeven. Het overtikken van gegevens door de belastingdienst – zoals bij de papieren aangifte nodig

is – valt hierdoor weg. Wanneer u de gegevens elektronisch intikt, ‘leest’ een controlemechanisme met u mee. Het systeem laat u direct weten wanneer u iets over het hoofd ziet of een onmogelijk antwoord invult. Met de elektronische aangifte vermijdt u dus onnodige fouten. Hebt u geen ervaring met de aangifte omdat u ze aan uw boekhouder of belastingconsulent toevertrouwt? Dan kunt u dat via Tax-On-Web ook in de toekomst zo houden. De enige voorwaarde is dat uw boekhouder of consulent zich registreert en u een volmacht ondertekent.

Praktisch De elektronische aangifte verloopt via de portaalsite www.taxonweb.be. Het invullen en versturen gebeurt via een beveiligde verbinding. De overheid garandeert de veiligheid van het systeem. Aanmelden kan immers enkel via een federaal token of via de elektronische identiteitskaart. Een token kan aangevraagd worden via de portaalsite zelf. Om gebruik te maken van uw elektronische identiteitskaart, dient u te beschikken over een kaartlezer en een eID-programma op uw computer. Als u eenmaal geregistreerd bent, kunt u meteen aan de slag. Gegevens waarover de belastingadministratie al beschikt, kunnen al vooraf in uw aangifte ingevuld zijn. Kijk die cijfers altijd grondig na! Is uw aangifte helemaal ingevuld, dan hoeft u ze enkel nog elektronisch te versturen. Printen hoeft niet: u kunt uw aangifte ook na het versturen nog altijd inkijken via de portaalsite.

| 07

weetjes

zeebrugge

doe mee!

speelt sleutelrol rond aardgas Al meer dan twintig jaar is de haven van Zeebrugge een cruciale locatie voor de aardgasindustrie. In 2008 verdubbelde de haven de capaciteit van zijn LNG-installaties.

LNG staat voor Liquefied Natural Gas: aardgas dat vloeibaar gemaakt is om het over een lange afstand per schip te kunnen vervoeren. Aardgas wordt vloeibaar door het af te koelen tot -160 °C. Het volume neemt daarbij met factor 600 af. LNG laat met andere woorden het compacte transport van grote hoeveelheden energie toe. Zeebrugge is een belangrijke LNG-haven. De LNG-terminal van Fluxys in Zeebrugge heeft een capaciteit van negen miljard kubieke meter aardgas per jaar en kan tot 110 cargoschepen per jaar ontvangen. De meeste komen uit Qatar. Een scheepslading biedt voldoende aardgas voor het jaarlijkse verbruik van een middelgrote stad. In 2008 nam de terminal een vierde tank in gebruik, waardoor er nu een bufferopslag is van drie scheepsladingen of 380.000 kubieke meter vloeibaar aardgas. Er kwam ook een bijkomende hervergassingsinstallatie. Die zet de LNG opnieuw in gasvorm om, zodat het gas via het aardgasnet naar de eindverbruiker kan. Dankzij deze uitbreiding zal Zeebrugge ook in de toekomst een sleutelrol spelen in de verdeling van aardgas in West-Europa.

Bron: Mediatheek Fluxys, Fotograaf: Patrick Hendrickx

Bezoek de LNG-terminal in Zeebrugge Op 22 april 2010 nodigen Fluxys en Cerga twintig lezers, samen met hun partner, uit om de LNG-terminal in Zeebrugge te bezoeken. Na het bezoek volgt aansluitend een lunch. Om uitgenodigd te worden, volstaat het om een mailtje te sturen naar [email protected] met vermelding van ‘Bezoek LNG-terminal Zeebrugge’ en uw contactgegevens. Uit alle inzendingen worden op 8 maart 20 winnaars getrokken. Zij worden vervolgens persoonlijk geïnformeerd over de praktische details van het bezoek.

BLUNDER in beeld

Zo kan je natuurlijk ook proberen om 100 % van de condensatiewarmte terug te winnen. Toch niet de goede manier! Zo stelde ook Jimmy Horemans, zaakvoerder van Centrale Verwarming Rombauts bvba uit Berlaar, vast. Hij stuurde ons deze blunder toe en ontvangt hiervoor de Bongobon Gastronomie 2010.

WIN een Bongobon!

Kent u zelf een voorbeeld van een blunderinstallatie? Maak er een foto van en stuur die naar [email protected]. Wie weet wordt uw foto wel gepubliceerd en krijgt u van ons de Bongobon GASTRONOMIE 2010 (waarde 84,90 euro). Opgelet, voor publicatie hebben wij een hogeresolutiefoto (300 dpi) nodig.

08 | maart 2010