Zomer Contactblad van de Limburgse Natuurgidsen. Juli - Augustus - September Driemaandelijks

België - Belgique PB - PP 3620 Lanaken Cicindria BC 30244

W WLN - Vatstraat 3 - 3620 Lanaken - Afgiftekantoor: 3620 Lanaken Stationsstraat - Erkenningsnummer P702057

Contactblad van de Limburgse Natuurgidsen

Zomer 2011 Juli - Augustus - September Driemaandelijks

Algemene Informatie Jaargang 38 - Magazine Zomer 2011 Voorzitter

Verantwoordelijke Uitgever

Secretaris – Persverantwoordelijke

Abonnementen

Penningmeester

Druk:

CVN Limburg

Cover Fotografie:

Leo Thomassen Velmerlaan 12 3806 Velm Sint-Truiden TEL: 011 68 88 11 email: [email protected] Luc Reinquin Wiekstraat 119 3600 Genk TEL: 089 36 26 38 email: [email protected]

Robert Spelmans Rode Kruisplein 12/3 bus 1 3940 Hechtel TEL: 011 37 44 87 email: [email protected] Het Groene Huis tav Petra Haesen Domein Bokrijk 3600 Genk TEL: 011 26 54 82 email: [email protected]

2

Marc Van de Sande Vatstraat 3 3620 Lanaken TEL: 0499 71 86 00 email: [email protected] €8,00 of €10,75 (inclusief verzekering) met vermelding van Erica + ‘Naam’ op: RekNr: 235-0010248-75. IBAN: BE05 2350 010248 75 BIC: GEBABEBB Drukkerij Begas Molenweideplein 2 3620 Lanaken Tel.: 089 71 43 71

Florent Vandevoort Distelvlinder www.florif.be

www.limburgsenatuurgidsen.be

Colofon

Inhoud Algemene informatie.......................................................................................... 2 Inhoud................................................................................................................ 3 Nieuwe website CVN........................................................................................... 3 Woordje van de voorzitter.................................................................................... 4 In memoriam...................................................................................................... 5 Raadselfoto......................................................................................................... 6 De klas 2009...................................................................................................... 7 Boekenplank....................................................................................................... 7 Forces in nature.......................................................................................... 8 - 13 Cursus Natuurgids............................................................................................ 14 Cursus Natuur-In-Zicht Genk ........................................................................... 15 Cursus Natuur-in-Zicht Lanaken .............................................................. 16 - 17 Cursus Natuur-In-Zicht Lanaken - Ervaring van een deelnemer ....................... 18 Er was eens ............................................................................................... 19 -22 Vormingsactiviteiten ................................................................................ 23 - 25 Programma CVN - Najaar 2011 ................................................................ 26 - 27 Dag van de kers in de Euregio .................................................................. 28 - 29 Groene winkel .................................................................................................. 30 Bibliografie .................................................................................................... 31 Kalender ......................................................................................................... 32

Vernieuwde website CVN www.c-v-n.be CVN heeft haar website in een nieuw kleedje gegoten. Via links op de hoofdpagina kan je snel de informatie vinden die je interesseert. De website is zeer uitgebreid en overzichtelijk. Je kan je ook inschrijven voor de nieuwsbrief van CVN zodat je steeds op de hoogte bent van alle nieuwtjes.

PROFICIAT!!

Inhoud

3

Woordje van de voorzitter Erica Zomer 2011

Leo Thomassen

Een jaar geleden schreef ik dat er een nieuwe voorzitter gevonden was om de volgende jaren het stuur in handen te nemen van de Werkgroep. Diegenen die niet elke keer het woordje van de voorziter lezen (wat best begrijpelijk is) zijn misschien verwonderd waarom die wisseling niet doorgegaan is. Maurice Ballard, de kandidaat voorzitter, coördineert ondertussen de opleiding van de ‘Clean-Tech ambassadeurs’. Een zeer verdienstelijk initiatief dat evenzeer in de lijn ligt van onze educatieve opdracht. Over ‘schone technologiën of Clean Technologie’ heeft hij wel wat kaas gegeten, dat kon u lezen in de vorige editie. De opleiding wordt trouwens ondersteund door het CVN, Centrum Voor Natuur en milieueducatie. Dat maakt dat ik nog een tijdje dat stuur moet vast houden. Maar wat is een vereniging met alleen maar een stuurman als er geen gemotiveerd team achter staat? Gelukkig hebben wij nog gemotiveerde mensen en uit de gesprekken die wij hadden blijkt overduidelijk, ook bij de ‘jongeren’ in de ploeg, dat zij zich willen engageren en dat is bijzonder hoopgevend. Verenigingen hebben het niet gemakkelijk om jongeren aan te trekken en dat is bij ons niet anders. Wij zijn nagegaan wie er tien jaar geleden in de bestuursploeg was en stellen vandaag vast dat ruim de helft daarvan door een jongere collega opgevolgd werd. Wij kunnen dus nog van geluk spreken. Het voorbije jaar hebben wij meer aandacht besteed aan de publiciteit om onze activiteiten te promoten en dat heeft blijkbaar goed gewerkt. Het cursusjaar is dan ook vrij goed van start gegaan. Wij zijn blij met de meer dan dertig cursisten in de cursus natuurgids en telkens bij de twintig belangstellenden voor de cursussen natuur-in-zicht in Genk en Lanaken die ondertussen afgelopen zijn. Het is nu aftellen naar de cursus natuurgids in Tongeren die begin september van start gaat. Ook daar zijn de verwachtingen optimistisch want we hebben daar toch goede ervaringen met de cursus natuur-in-zicht van vorig jaar. Meer informatie over de cursus in Tongeren vindt u verder in deze Erica. Maak zelf ook maar wat publiciteit beste lezer want bij ons is het nog altijd zo dat er met meer zielen ook meer vreugde is. Natuurgidsen zijn geen concurrenten van elkaar en laat het ons zo houden. Wij gaan dit jaar, dat nu al bijna in de helft is, ook eens naar onszelf kijken, eventueel ons laten bekijken om na te gaan wat er beter kan en hoe wij vandaag al voorbereidingen kunnen treffen voor de toekomst. Het klimaat verandert, mensen veranderen, er zijn nu andere middelen, andere ideeën over de natuur- en milieueducatie en wij moeten die gebruiken, willen wij de trein niet missen. Wij moeten een visie ontwikkelen en elkaar steunen, om verse vitaminen op te slaan en met geestdrift naar de volgende jaren toe te werken. Leo

4

Focus

In memoriam Herinnering aan Suzan Feyen echtgenote van Karel Borgs ° 8-8-1946 +11-3-2011

Herinnering aan Bea Vanvinckenroye echtgenote van Robert Spelmans ° 8-8-1946 +11-3-2011

Herinnering aan René Janssen echtgenoot van Maria Schraepen ° 26-10-1928 +26-4-2011

Karel, Robert, Maria De Werkgroep Limburgse Natuurgidsen deelt in uw smart en wensen u en uw familie veel sterkte.

Focus

5

Raadselfoto

Marc Van de Sande

Een niet zo gemakkelijke opgave

Blijkbaar hebben er velen hun tanden op stuk gebeten, want er was slechts één deelnemer aan het raadsel van de vorige Erica. Jammergenoeg was zijn antwoord niet volledig correct. De witte tijger, foto 4, ontbrak. De bedoeling was dus om dierennamen te vinden, waarbij je soms combinaties moest maken van verschillende foto’s, en waarbij je foto’s meerdere keren mocht gebruiken. Daarnaast moest het centrale thema gevonden worden. De oplossingen waren:

7

Nachtpauwoog (foto 1+6) Avondrood (foto 2) Witte tijger (foto 4) Populierenpijlstaart (foto 5+3) Pauwoogpijlstaart (foto 6+3) Grote beer (foto 7) Dennenpijlstaart (foto 8+3) Dennenuiltje (foto 8+9) Huismoedertje (foto 10) Ligusterpijlstaart (foto 11)

4

10 6+3

Populierenuil (foto 5 + 8) wordt ook als een correct antwoord beschouwd. Het centrale thema was ‘Nachtvlinders’

Een nieuwe opgave Ik keek in de macrolens van mijn fototoestel en stelde scherp op iets zeer bizar. Wie kan me zeggen wat dit is? Ook dit maal is er een gratis jaarabonnement te winnen voor 2012. Veel succes!!

Graag jullie antwoord via [email protected]

6

Focus

Luc Reinquin

Je weet wel hoe het soms gaat. Er wordt afscheid genomen en er worden afspraken gemaakt om elkaar snel terug te ontmoeten. En dan gebeurt er verder niets meer. Niet met de donderdaggroep van de cursus Natuurgids 2009. Na de diplomering werd er afgesproken om zeker eenmaal per jaar iets te gaan eten met de ganse groep en dat iedereen afwisselend de groep zou uitnodigen voor een wandeling en nadien een gezellig samenzijn. De belofte werd waargemaakt. De groep gaat regelmatig wandelen in de biotoop van de gastheer en kwam in de winter samen in het Koetshuis voor

De klas van 2009 een drankje en een hapje. De cursus natuurgids is dus niet alleen een plek waar je de natuur beter leert kennen, maar je leert mensen kennen met dezelfde interesses en visies. De klas 2009 is een groep vrienden geworden.

Boekenplank Het standaardwerk voor de toekomst Het langverwachte naslagwerk voor natuurliefhebbers, studenten, natuurbeschermers en overheden. Deze imposante uitgave beschrijft alle 51 vleermuizensoorten van Europa en Noordwest-Afrika en gaat uitgebreid in op de achtergronden van deze intrigerende dieren. Aan bod komen onder meer het oriëntatievermogen door echo, jachtstrategieën, de jaarcyclus, gedrag en levenswijze, onderkomen en tal van andere facetten. Tevens wordt aandacht geschonken aan oorzaken van bedreiging en maatregelen ter bescherming. Honderden schitterende foto’s, tekeningen en verspreidingskaarten ondersteunen de gezaghebbende tekst. Deze uitgave kwam tot stand in samenwerking met de

Focus

Zoogdiervereniging. Prijs: € 59,95 ISBN/EAN: 9789052107394 Uitgever: Tirion Natuur

7

Forces in nature Natuurbeheer op militaire domeinen Sinds 1999 werkt Defensie officieel samen met het Vlaams Gewest voor wat betreft het natuur- en bosbeheer op de militaire domeinen. 18500 ha militair domein werden in 1999 ingeschreven in het Natura2000 netwerk met als doel de Europese bedreigde dier- en plantensoorten te beschermen. Defensie besteedt het natuurherstel uit aan het ANB, die de planning en opvolging van de natuur- en bosbeheerwerken voor haar rekening neemt. Dit natuuren bosbeheer gebeurt in gezamenlijk overleg tussen Defensie en ANB en is een permanente evenwichtsoefening tussen de drie soorten gebruik van het militaire domein, nl. het militaire gebruik (prioritair), het gebruik door derden (recreatie) en het ecologische gebruik (natuur- en bosbeheerwerken).

Marc Van de Sande

werden. In Vlaanderen zijn er 12 militaire projectgebieden, verdeeld over vier provincies. West-Vlaanderen: 1. Voormalige munitiedepot te Zedelgem 2. Munitiedepot te Houthulst Oost-Vlaanderen: 3. Vliegveld te Ursel Antwerpen: 4. Klein en groot schietveld te Brasschaat 5. Oefenterrein te Grobbendonk 6. Vliegveld te Malle 7. Oefenterrein te Kasterlee 8. Oefenterrein te Turnhout 9. Vliegveld te Weelde

In Vlaanderen werd in 2003 het Life DANAH-project gestart, in Wallonië loopt sinds 2006 het Nature2Mil project wat sterk gelijkaardig is aan het Vlaamse project.

Limburg: 10. NATO schietveld te Helchteren 11. Kamp Beverlo 12. Voormalige Muntiedepot te Zonhoven

DANAH staat voor Defensie + Agentschap voor Natuur en Bos = NAtuurHerstel op militaire domeinen in Natura2000gebied. Het is een project dat liep van 2003 tot midden 2010 en waar een budget van 15 miljoen Euro werd voor uitgetrokken, waarvan 42% gefinancierd werd door de EU. De tussenkomst van de EU gebeurde wel onder strikte voorwaarden. Het DANAH-project onderging op regelmatige tijdstippen een strenge audit, waar bewezen moest worden dat de vooropgestelde doelstellingen behaald

Samen is dit goed voor een totale oppervlakte van 9500 ha (= 11% van Natura2000 gebied) waarvan 3500 ha in Kamp Beverlo)

8

Focus

Forces in Nature Natuurbeheer op militaire domeinen

DANAH in Limburg In Limburg begon het allemaal met Willy Van Look. In 1978 maakte hij voor Natuurpunt Koersel, destijds “De Wielewaal”, al afspraken met de militaire overheid om de natuurwaarden op het militair domein van Leopoldsburg te vrijwaren. Hij stimuleerde de Vlaamse

overheid om natuurgebieden aan de rand van de Vallei van de Zwarte Beek te beschermen en bouwde het Vlaams Bezoekerscentrum De Watersnip in Koersel uit. Het beheer van dit prachtige natuurgebied kreeg al snel uitbreiding dankzij de samenwerking met andere lokale Natuurpunt afdelingen. Deze kleinschalige projecten stimuleerden Defensie om in heel Vlaanderen aan natuurbeheer te doen en resulteerde in de uiteindelijke samenwerking met ANB en het opzetten van het voornoemde DANAH-project.

Doelstelling DANAH-project De algemene doelstelling is het vrijwaren en herstellen van de heidegebieden, vennen, plassen, meanderende beken en landduinen. Je zou zeggen dat de militaire oefeningen in het verleden grote schade zou aangebracht hebben aan de natuur. En op het eerste zicht lijkt dat

Focus

9

Forces in nature Natuurbeheer op militaire domeinen

Marc Van de Sande

overleg op een steeds hoger niveau en naar een steeds ruimere samenwerking tussen het Vlaamse Gewest en Defensie met als enige doel het enorme ecologisch potentieel van de militaire domeinen te vrijwaren.

Op het terrein

ook zo maar onbewust hebben deze oefeningen er toe bijgedragen dat het open karakter van de natuurgebieden bewaard bleven. Militaire oefeningen vragen naar open landschappen om bijvoorbeeld parachutesprongen te kunnen uitvoeren. Tanks plagden de heide om, om veiligheidsredenen werden stroken gemaaid om brand of birdstrikes te vermijden. Anderzijds brandden soms hele heidegebeiden af door ontploffingen of door schietoefeningen. Na de val van de Berlijnse Muur en het ontbinden van het Warchaupact werd het leger op het heel andere manier ingezet. De klassieke oorlogsvoering, waar jarenlang voor getraind werd om tijdens de koude oorlog een eventuele aanval van het voormalige Warchaupact af te slaan, werd vervangen door vredesoperaties in de Balkan, Libanon, Afghanistan, enz... Dit vergde een ander soort training die niet alleen kon gebeuren op de militaire oefenterreinen, met als gevolg dat de oefenterreien langzaam maar zeker begonnen dicht te groeien. Met het DANAH-project werd het herstel van de natuur definitief ingezet. Lokale initiatieven groeiden van vrijwilligerswerk uit naar gestructureerd

10

Zoals gezegd is heideherstel het grootste doel. Dit gebeurde op de gekende manieren zoals plaggen, chopperen, maaien, gecontroleerd afbranden en begrazing. Andere projecten zijn venherstel, bestrijden van Amerikaanse vogelkers en landduinherstel. Vennen dreigden te verlanden door oevers die dichtgroeiden met planten en door bladeren van bomen die in het water vielen. Door de oevers weer vrij te maken en het overtollige slib van de bodem te verwijderen werden de vennen hersteld. De Amerikaanse vogelkers kunnen we ook als een hardnekkige “vijand” beschouwen. Deze snelgroeiende boom verdrong de inheemse planten en bomen en wordt nu massaal gekapt om de bossen weer gezond en soortenrijk te maken.

Focus

Forces in Nature Natuurbeheer op militaire domeinen

In heidelandschappen treffen we ook duinen aan. Door plaggen en heideherstel worden de duinen weer blootgelegd. Een brede strook bos werd omgehakt opdat de westenwind meer invloed zou hebben op het landschap zodat de duinen weer terug kunen komen.

Resultaten Kamp Beverlo: Herstel van droge en natte heide, vennen en landduinen. Dit gebeurt door het kappen van bossen, plaggen, herstel van verboste turfkuilen en door chopperen. Herstel bijzondere habitats, zoals de zeggevegetatie, in de vallei van de Zwarte Beek, door verwijderen van wilgen en maaien van riet. Ook werden maïsvelden, speciaal aangelegd voor voederen van jachtwild, omgevormd naar natte maaivelden. Hier groeit de zonnedauw, beenbreek, waterdrieblad en klokjesgentiaan in volle glorie. Bestrijding Amerikaanse vogelkers en

het systematisch kappen van dennen om de bossen om te vormen naar gemengd bos. Op sommige partiëlen hoopt ANB dat o.a. tapuit, roodborsttapuit, boompieper, graspieper, boomleeuwerik en veldleeuwerik geschikte broedplaatsen vinden om zich in aantal uit te kunnen breiden.

Totaal beheerde oppervlakte: 977 Ha. Bijzonderheden: Moerasvegetatie, de watersnip, trekpleister diverse watervogels, nachtzwaluw. NATO schietveld Helchteren: Droge en natte heide, ecologische brandgangen, vennen Totaal beheerde oppervlakte: 830 Ha Bijzonderheden: Klokjesgentiaan + historisch vijversysteem

Focus

11

Forces in nature Natuurbeheer op militaire domeinen

Marc Van de Sande

Voormalige munitiedepot Zonhoven: Herstel heide. Totaal beheerde oppervlakte: 262 Ha = groter dan militair domein. Bijzonderheid: Nachtzwaluw. Natuurherstel vergt natuurlijk veel tijd. Het DANAH-project is afgelopen en al snel rijst de vraag:

Hoe moet het verder? De natuurherstelacties zijn erg belangrijk, toch blijft het hier niet bij. Ook naast het terrein werkten Defensie en het Agentschap voor Natuur en Bos oplossingen uit om het behoud van de natuur op langere termijn en het toekomstige beheer veilig te stellen. Afspraken werden gemaakt om natuurbeheer en militaire planning harmonieus samen te laten gaan. Deze afspraken zijn vertaald in zowel ecologische als militaire kaarten, die terreinbeheerders inzicht bieden in zowel militaire als ecologische noden. Zo wordt o.a. de toegang tot het militaire terrein door derden (lees wandelaars) beperkt en worden bepaalde waardevolle broedgebieden in het broedseizoen afgesloten voor iedereen, ook voor militaire oefeningen.

12

Ook worden bepaalde gebieden permanent gesloten voor begrazing. Het Commando van de plaats Beverlo, en de Milieutechnische Eenheid in het bijzonder, heeft het initiatief genomen om hun expertise, die ze opdeed tijdens de samenwerking met ANB, te gebruiken voor eigen projecten. Enkele gebieden aan de rand van het schietveld in Leopoldsburg zullen op een gelijkaardige manier beheerd worden als deze van het DANAH-project, ook al behoren ze niet tot het Natura2000-gebied. Om het verdere onderhoud te kunnen financiëren, is er een tussenkomst van ANB. Het houtfonds, gespekt door de verkoop van gekapt hout, zorgt eveneens voor extra steun. U merkt het: De natuur in militaire domeinen is in goede handen.

Focus

Forces in Nature Natuurbeheer op militaire domeinen

Focus

13

Cursus Natuurgids 2011 Genk - Het Groene Huis Is het jullie ook opgevallen dat er in het vorige boekje een blad ontbrak over de cursus natuurgids? Net bij het begin van de nieuwe cursus en net bij het eerste boekje van onze nieuwe verantwoordelijke Marc? Mij ook. En dus moet ik jullie zeker mijn excuses aanbieden.Mijn E-post is blijkbaar in een andere brievenbus terechtgekomen als die voor wie het bedoeld was. Tja, niet alle wegen leiden direct naar Marc. Wanneer ik op mijn computer werk heb ik meestal de radio als achtergrondgeluid. Al enkele jaren kwam het net uit dat, als ik aan de nieuwe cursus werkte, er een liedje te horen was dat ik kon koppelen aan de cursus. Zo ook het voorbije najaar. Terwijl ik het nieuwe programma probeerde samen te stellen hoorde ik Passe-Partout met “ de doodgewoonste dingen”.Vooral het refrein viel mij op:

Gaby Lormans

De doodgewoonste dingen die brengen mij tot zingen Ik zing van al ‘t mooie dat ik zie Het dagelijkse leven is m’n allermooist gegeven In harmonie op melodie Soms zie ik ‘t vervagen, dat zijn de trieste dagen Die brengen mij dan even van m’n stuk Maar meestal zijn de dingen als de vogels die mooi zingen Van eindeloos geluk Zelf voel ik mij nog altijd in superbeste stemming als ik iets nieuw, hoe klein het ook mag zijn, ontdek tijdens één van mijn wandelingen. Voor onze nieuwe cursisten ( 30 in totaal) hoop ik dan ook dat kleine dingen zoals zingende vogels, bloeiende plantjes en andere dagelijkse dingetjes hen kan raken op hun weg naar het diploma van natuurgids.

Sfeerfoto van de eerste les met René Martens.

14

Cursussen en vormingsactiviteiten

Gaby Lormans

Cursus Natuur-In_Zicht Genk - Heempark

Excursie biodiversiteit met Jos Tuerlinckx

Het was al enige tijd geleden dat de cursus natuur in zicht in Genk had plaatsgevonden. Dus toen de vraag kwam of het Heempark deze nog eens wou organiseren moest niet lang worden nagedacht. Met 10 cursisten zijn ze begin april van start gegaan. De geïnteresseerden komen bij wijze van spreken “van heinde en verre”. Van Overpelt tot Gingelom en van As tot Houthalen. En daartussen 2 echte Genkenaren! Niet dat dit er iets toe doet: het is gewoon een leuke groep ( lees bende) die zeer veel interesse vertoont, zowel tijdens de lessen als bij de excursies. En dat er daarbij ook nog plaats is voor de nodige humor maakt de donderdagavonden en zaterdagochtenden alleen maar leuker. Het is dan voor mij dan ook zeer aangenaam deze mensen te mogen begeleiden tijdens hun ontdekkingstocht doorheen de Genkse natuur. Samen met onze lesgevers en excursiebegeleiders hebben we er voor gekozen om telkens andere natuurgebieden op Genkse bodem te exploreren. De omgeving van het Heempark, Kattevennen, de mijnterril van Waterschei, Klotbroek, de Maten en Schemmersberg zijn aan bod gekomen. Spijtig dat we maar 5 lessen en excursies hebben want Genk heeft nog verschillende natuurplekjes over die ontdekt kunnen worden. Wanneer deze Erica verschijnt, is de cursus al afgelopen. Misschien zien we enkele van deze natuurliefhebbers ooit terug in de cursus natuurgids.

Cursussen en vormingsactiviteiten

15

Cursus Natuur-In-Zicht Lanaken, 26 Apr t.e.m. 28 Mei 11 De Werkgroep Limburgse Natuurgidsen organiseerde dit jaar twee cursussen Natuur-In-Zicht, namelijk in Genk (lees meer op pag. 15) en in Lanaken. De cursus NIZ in Lanaken startte op 26 Apr in de kijkdoos van de burchtruïne Pietersheim. De theoretische lessen werden steeds op dinsdagavond geven. , de excursies telkens op de volgende zaterdag. We mochten zeventien cursisten verwelkomen op de startdag. De natuur in Lanaken heeft een enorme diversiteit. Het wordt niet voor niets het hart van vier regio’s genoemd. Inderdaad, vanuit Lanaken kan je alle kanten uit. Het is een ideale uitvalbasis naar de Maasvallei, de Kempen, Haspengouw en de Mergelstreek. Ook op cultureel vlak scoort Lanaken goed. Oud-Rekem werd bekroond als “Mooiste dorp van Vlaanderen” en de burchtruïne van Pietersheim kreeg de Monumentenprijs.

Om een cursus in ideale omstandigheden te kunnen geven heb je een geschikte locatie nodig. De kijkdoos van de burchtruïne bood ons de ideale mogelijkheden aan. Ik dank dat ook het Gemeentebestuur van Lanaken en de “Vrienden van Pietersheim” voor het ter

16

Marc Van de Sande

beschikkingstellen van deze faciliteiten. Een cursus organiseren doe je niet alleen. Het CVN voorziet je van het cursusboek en geeft je alle nodige tips, maar een cursus valt of staat met de lesgevers. Kersvers natuurgids Kristel Geerits beet de spits af met de les ‘Landschappen en biotopen’. Hiermee kon ze zich uitleven in haar eigen vakdomein. De excursie naar de Kikbeekvallei was een voltreffer. Een mooiere plaats om haar les te illustreren kan je haast niet vinden. Hochterbamd is dan weer beter geschikt voor het thema ‘Dieren’. Louis Smeets leidde ons door dit natuurreservaat waar we vooral vogels konden bewonderen. Uiteraard werd er ook de nodige aandacht besteed aan insecten en amfibiëen. Natuurpunt Lanaken was een belangrijk medewerker aan de cursus. Dankzij Bart Hoelbeek konden we de nodige publiciteit maken via hun website en hij zorgde er eveneens voor dat de cursus aangekondigd werd in het plaatselijk maandblad ‘Attent’. Bart is dan weer een specialist in planten en nam ons mee voor zijn excursie langs de kanaaldijk tussen Gellik en Veldwezelt. Een natuurpuntcollega van Bart, Arjan Vandersar, verwonderde iedereen met zijn les ‘Ecologie’. Hiervoor was Pietersheimbos de geschikte locatie. Na de wandeling brachten we een bezoek aan het Bijenteeltmuseum van Achiel Geurts. De laatste les, ‘Biodiversiteit’, werd

Cursussen en vormingsactiviteiten

Cursus Natuur-in-zicht Lanaken - Burchtruïne Pietersheim gegeven door André Terwingen. Hij begeleidde ons door de Vallei van de Ziepbeek. Dit prachtig plekje natuur mocht absoluut niet ontbreken in dit cursuspakket. Eén persoon mag ik zeker niet vergeten. Jef Rutten, natuurgids sinds 2009, was samen met mij de vaste begeleider. Hij was mijn contactpersoon met de burchtruïne en regelde allerhande praktische zaken. De cursus werd afgesloten met een rondleiding in de burchtruïne, begeleid door André Terwingen en Jef Rutten, met aansluitend een drink in het kasteel Pietersheim, waar de cursisten een leerattest mochten ontvangen. de lesgevers en vaste begeleiders werden met een kleine attentie bedankt voor het vrijwillige inzet. Ik wil dan ook iedereen bedanken voor zijn enthousiaste medewerking. De cursus was een succes. We hopen dat we ons eigen enthousiasme hebben kunnen overbrengen naar de cursisten. We hebben hen dan ook uitgenodigd om de cursus natuurgids te gaan volgen in Tongeren (start in september dit jaar) of volgend jaar in Genk. Indien jullie ook de kriebels gekregen hebben om een cursus Natuur-In-Zicht te organiseren dan kunnen jullie steeds terecht bij Petra Haesen, provinciaal afgevaardigde van het CVN (zie algemene informatie Pag 2) of bij de Werkgroep Limburgse Natuurgidsen. Ook al heb je weinig of geen ervaring in de organisatie van dergelijke cursus; met hun hulp lukt het zeker. Ik heb het mogen ervaren.

Cursussen en vormingsactiviteiten

17

Cursus Natuur-In-Zicht Lanaken - Hoe beleefde een deelnemer de cursus Eind april is deze cursus gestart in ‘de waterburcht’ in Lanaken. Op zich al een prachtige locatie tussen al het groen en water met de muziek van de vogels op de achtergrond. Ik heb me geen seconde bedacht toen ik hier de advertentie van zag net als de 16 andere cursisten. Allen geboeid door hetgeen de natuur ons te leren heeft. Bij de eerste kennismaking was duidelijk dat iedereen hier wel om diezelfde reden aanwezig was, met veel respect voor de natuur, zoekend naar ‘meer willen weten’, gebeten door de natuurlijke microbe van verwondering, nieuwsgierigheid, leergierigheid. De combinatie van een theorieles met de practische/didactische wandeling in éénzelfde week is een groot voordeel, alles zit nog vers in het geheugen, de prikkeling blijft aanwezig om met de cursus bezig te zijn, de theorie wordt praktijk en zo ook beter onthouden. De eerste les wordt me duidelijk: niet iedereen heeft hetzelfde idee over wat is natuur, ik realiseerde me dat dit een heel bewust moment voor mij was. Waarom is een bebouwde kom haast zonder groen volgens sommigen natuurlijker dan een serre met aangeplante gewassen? Discussie hierover is mogelijk, je geest verruimt.

Lieve Lemmens

zon, een fijne groep, wat moet een mens nog meer hebben? Dit is puur genieten, pure ontspanning met gelijkgestemde zielen. Tegelijk ook leerrijk door hetgeen onze gids vertelt. Tweede les, dieren in het maasland, daarna de plantjes. Als herborist is dit mijn lievelingsles maar ik merk dat ik toch al goed op de hoogte ben in dit gegeven. Er zijn al een aantal mensen uit de groep met sterke interesse om de cursus natuurgids te gaan volgen in september. Daar kan ik dan alleen maar uit besluiten: de cursus heeft nu al zijn doel bereikt. Kennis wordt verder gegeven, de voeling met de natuur neemt nog meer toe, ieder van ons zal op zijn eigen manier ook anderen gaan prikkelen en de microbe doorgeven. Een welgemeend dankjewel, aan de organisatoren. Dit was precies de cursus die ik wilde op dit moment. Een aanrader voor iedereen.

De eerste uitstap, vallei van de Kikbeek in Opgrimbie, mooi gebied, met vennen, blijkbaar zit er ijzer in de grond. Heel zuiver zand, gebruikt voor glas en pc-technologie. Weer bijgeleerd. Zonnedauw zien groeien in de pure natuur ! een gezond heidebitterke, de

18

Cursussen en vormingsactiviteiten

Er was eens

René Martens

Wegproblemen - oorlogsverhalen Noord-zuidnieuws *Midden de jaren 70 van vorige eeuw, zowat 35 jaar geleden, werden de eerste bruggen voor wat toen nog de A 24 heette gebouwd en soms ook weer afgebrand. Het tracé werd herhaaldelijk aangepast maar Houthalen en Helchteren bleven het laatste knelpunt. *Eerst zou de omleidingsweg er komen, kwestie van de leefkernen te sparen. *Wegens aanhoudend protest van de milieuorganisaties werd geopteerd voor een 9 Km lange tunnel dwars door Houthalen en Helchteren.

vastgelegd. *Maar de milieuverenigingen: Natuurpunt Limburg, de milieukoepel, en Limburgs Landschap stappen naar de Raad van State om de omleidingsweg tegen te houden. Hun alternatief: Een geboorde tunnel. Dit zou in twee jaar kunnen. (aan 15 à 40 m per dag.) “Wij hopen eind dit jaar op een uitspraak in beroep over de milieustakingsvordering” aldus Gust Feyen. Natuurpunt is op zoek naar vrijwilligers die willen meewerken aan een inventarisatie van alle natuursoorten op het tracé van de omleidingsweg voor de Noord-Zuid. Doel: “Kijken of het klopt wat de overheden over compensaties beweren” aldus Jos Ramaekers natuurpunt. (uit: h.bl.v.l.) Natuurgidsen die willen meewerken aan het onderzoek kunnen mailen naar: [email protected] of bellen naar 015/770152 En nu weer het vervolg van ...

Mijn oorlogsverhalen

*Daar volgens ramingen deze werken 9 jaar zouden duren kwam het verzet nu van de mensen, de handelaars en bedrijven en werd opnieuw geopteerd voor een omleidingsweg. *Na een positief advies van de Raad van State werd op 4 maart laatsleden het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan van de omleidingsweg definitief

Tjirps

Zoals ik vorige keer schreef schieten mij nog vele feiten door het hoofd waarvan ik er toch nog enige wil neerschrijven. En ik doe weer mijn uiterste best om alles zo waarheidsgetrouw mogelijk te vertellen. De laatste edities van ERICA schreef ik oorlogsverhalen waar ik telkens aan een gewisse dood ontsnapte. Bij het verhaal dat nu volgt was ik gelukkig niet onmiddellijk betrokken, alhoewel… Ik verloor toch weer twee klasgenootjes

19

Er was eens Wegproblemen - oorlogsverhalen door een spijtig ongeluk. Op weg naar school kwamen wij, als wij langs de Hasseltweg gingen,langs een grote hoop kasseien. Op die steenhoop lag een lange stalen buis van wel 5 meters lang en 50 cm.diameter. Maar er lag ook een vreemd oorlogstuig. Iedereen wist hiervan maar niemand kende het gevaar. Twee vriendjes waren er aan het spelen en gooiden met stenen naar het tuig. En toen gebeurde het! Mijn moeder en zus hoorden tot op de boerderij een luide knal… De granaat was ontploft! Het was een a n t i t a n k “panzerfaust”. (Letterlijk:pantservuist een Duits antitankwapen uit de tweede wereldoorlog. De jongste van de twee lag de dag erna opgebaard in een waskuip, alleen het hoofd en de rechterschouder, min of meer intact, staken uit. De rest van ledematen enz. was toegedekt met een laken. De waskuip stond in een café dichtbij waar wij ons vriendje konden gaan groeten. De andere jongen werd nog naar het hospitaal vervoerd maar is daar helaas ook overleden.

Overleven op de boerderij Maar niet alles was gevaar en dood in deze oorlogsjaren. Het was ook voor

20

René Martens

velen een strijd om in leven te blijven. In de meeste steden en dorpen hebben de mensen echt honger geleden. Vele mannen waren weggevoerd door de bezetter. Dus: weinig of geen inkomsten als gevolg. Op de boerderijen in onze omgeving was er echter geen hongersnood, maar er moest hard gewerkt worden. Sommige stedelingen bedelden om een lapje grond zodat ze wat bonen en andere groenten konden winnen. Anderen kwamen met de eigenaardigste spullen afgezakt om te ruilen tegen een paar kilos graan, aardappelen, boter of andere levensmiddelen. Niet iedereen was

helaas zo braaf. Zo stelden wij vast, in de tijd van de aardappeloogst, dat verschillende rijen waren omgewoeld en de mooiste aardappelen verdwenen

Tjirps

René Martens

Er was eens Wegproblemen - oorlogsverhalen

waren. Mensen van de steden enz. kwamen met zakken en kleine hakjes naar de aardappelvelden om hun zo van enig voedsel te voorzien. Ook in de oogsttijd, als het koren rijp was, en zoals het hoorde, op hopen van negen schoven stond te drogen, verdwenen de mooiste korenaren in zakken. Ze werden met heggenscharen afgeknipt. Maar mijn vader zegde altijd: Niet boos zijn op deze mensen, zij hebben honger, en wij hebben toch nog niet veel te kort. Toch waren er mensen die het met

de eerlijkheid niet zo nauw namen en een smerig handeltje opzetten om de arme mensen het geld uit de zakken te kloppen.

aangebracht worden met de naam van de eigenaar, kadasternummer en de juiste oppervlakte. Dit was thuis een hele karwei, zelfs als je het spel eerlijk speelde. De talrijke lapjes grond, groot en klein, lagen op enige kilometer van elkaar en zo verspreid en dan nog deels onder Hasselt en deels onder Genk. En om het nog ingewikkelder te maken werden ook nog enige stukken gehuurd. Deze versnippering was het gevolg van meerdere erfenissen, omwisselingen en delingen. Om een voorbeeld te geven: Een stuk grond van 90 m. breed moest in drie delen verdeeld, maar de westzijde, iets lager gelegen, was betere grond. Zo kreeg deel één 32 meter, deel twee 30 en deel drie 28 meter. Op de kaartjes met de juiste oppervlakte werd dan ook maar met de klak gegooid maar toch altijd dat de oppervlakte zo miniem mogelijk was met cijfers tot ver achter de komma om het echt juist te doen lijken. Daarenboven werd op het teeltplan meer braak en weide aangegeven dan in werkelijkheid was.

Varkens in de stromijt

Het teeltplan Niet alles ging thuis volgens de regels (van de bezetter) . misschien niet altijd even eerlijk maar mijn vader heette het plantrekkerij. Zo moest er jaarlijks een ”teeltplan” ingediend worden met alle stukken grond op vermeld met kadasternummer, aard van de grond en beplanting. Tevens moest op elk stuk grond een kaartje

Tjirps

21

Er was eens

René Martens

Wegproblemen - oorlogsverhalen Het ging zo maar niet om vee te houden zoveel je wou, zo ook met varkens. Daar hadden wij iets op gevonden. In een kippenwei, iets afgelegen van de stallingen, hadden wij een grote stromijt staan tegen een haag. Aan de achterzijde was een houten varkenshok gemaakt hetwelk ingebouwd was met schoven stro. Het hok was alleen langs de haagkant te bereiken. Daar mestten wij telkens twee varkens in vet welke na zekere tijd door een “sluikslachter” werden geslacht. In het begin was de pekelkuip nog van dienst om het geslacht vlees in te bewaren en hespen hingen in geruite doeken aan het plafond te drogen zoals wij nu nog in het openluchtmuseum zien.

Graan malen Ook laten malen ging niet zomaar, hiervoor had je een maalbrief nodig wat toch duidelijk beperkingen inhield. Ook hier had vader iets opgevonden. Hij had een oude molen op de kop getikt, zoiets als een grote koffiemolen, waarmee wij ons graan konden malen. In een afgedankte kiekenstal met ruiten in T- ijzer stak vol met stro maar een pijp naar het venster was afgedekt met een schoof. Het was niet moeilijk om aan de molen te geraken welke in de hoek aan het venster gemonteerd stond. Dat venster gaf uit op een afgelegen tuin en net daaronder stond een kalkkuil (nodig om jaarlijks de buitenmuren te witten) Zo konden wij rustig werken, vrij van nieuwsgierige blikken. Ook heel goede vrienden mochten van onze molen gebruik maken.

Soms ook een plezante noot Achter de paardenstal was een ruimte die wij de “voederij “ noemden omdat daar de kisten stonden met voeder voor de paarden. Achter de grote haverkist was een dubbele wand waar ongemalen koren in verborgen zat. Mijn oudste zus stond in voor het voederen van de paarden. Stipt op het uur kweet zij haar van deze taak. Mijn oudste broer had er niets beter op gevonden dan zich in de grote haverkist te verstoppen en zich gedeeltelijk met haver toe te dekken. De reactie van mijn zus is gemakkelijk te raden, goed om een hartstilstand van te krijgen. Maar poets wederom poets: Zus had er niets beter op gevonden dan onder broer zijn bed enige klederen een hoed en een paar rubber laarzen te stoppen. Bij het slapengaan was het resultaat gelijk aan de haverkistaffaire. Zo hebben wij met een lach en een traan de ellende van de oorlog doorstaan. Laat ons hopen dat wij dit niet meer moeten meemaken.

22

Tjirps

Marc Meert

Vormingsactiviteiten Niet te missen!!

Raar maar waar: het zomerseizoen moet nog beginnen. We hebben al heel wat kunnen genieten van mooie natuurwaarnemingen. In de vakantieperiode nemen heel wat mensen de gelegenheid om de natuur in andere (verre of niet verre) gebieden te verkennen. De zomer is voor velen genieten van vakantie: fietsen, wandelen, luieren, mensen ontmoeten, … Het is dan ook een rustige periode voor de cursus natuurgids en andere activiteiten zoals ook de vormingsactiviteiten. Onze volgende vormingsactiviteiten situeren zich dan ook vooral in de nazomer en de herfst.

Mini-cursus kaart en kompas Het klinkt een beetje voorhistorisch om vandaag te spreken over een kompas of kaartlezen in een tijd dat alles digitaal verwerkt en gelezen wordt. En toch kunnen mensen die veel in de natuur rondlopen het kaartlezen en het gebruik van het kompas nog regelmatig gebruiken, omdat voor velen sommige toestellen niet werken in grote natuurgebieden of te ingewikkeld zijn in gebruik. Vooral voor het uitstippelen van wandelingen is een kaart onmisbaar. Daarom organiseren we opnieuw de cursus kaart en kompas met een theoretische en een praktijkles om het gebruik van kaart en kompas en de relatie die beiden met elkaar kunnen hebben uit te leggen. We zullen er tevens een tocht voorbereiden die we de volgende les in praktijk brengen. Je moet niets meebrengen. Wij zorgen voor de kaarten en de kompassen. Voorzie voor de tocht aangepaste kledij om dwars door dicht begroeide bossen te lopen. Iedereen die in staat is om 5/6 km te wandelen op ongelijk terrein kan meedoen. Datum binnenles: Zaterdag 10 september 2011 van 14 tot 17 uur in het Groene huis in Bokrijk. Datum buitenles: Zaterdag 17 september 2011 van 14 tot 17 uur in Kattevenia in Genk (samenkomst parking).

De lessen worden ditmaal gegeven door Marc Van de Sande en Luc Reinquin

Curssussen en vormingsactiviteiten

23

Vormingsactiviteiten

Marc Meert

Niet te missen!!

Cursus paddenstoelen voor beginners en paddenstoelenwandeling.

wereld.

Naar jaarlijkse goede gewoonte organiseren we samen met Mycolim de cursus paddenstoelen voor beginners. Een herfstwandeling zonder paddenstoelen is haast ondenkbaar. Als natuurgids is het dan ook nodig om een goede basiskennis te verwerven over paddenstoelen. Tijdens de cursus natuurgids wordt de basisles over paddenstoelen gegeven. Voor velen is dit een eerste kennismaking met deze boeiende

Wie echter op een rustige maar wat grondigere manier wil kennis maken met deze mysterieuze wereld van soms vreemde organismen kan dit doen met deze cursus paddenstoelen voor beginners. Eerst wordt de basisles over de paddenstoelen gegeven (of zijn het de zwammen). We leren er de belangrijkste basisbegrippen kennen. Na de theorieles volgen enkele excursies verspreid in Limburg om de opgedane kennis in de praktijk om te zetten. Je leert er voor elke omgeving de meest voorkomende paddenstoelen kennen. Maar zoals steeds zullen er ook wel enkele bijzondere soorten of rariteiten opduiken. Deelnameprijs: 10 €, syllabus inbegrepen. Betalen op rekening 235-0010248-75 met vermelding van ‘cursus paddenstoelen voor beginners’ Zondag 28 augustus: Binnenles Lesgever: Jean Vangrinsven Plaats: Het groene Huis, Provinciaal domein van Bokrijk van 9.00u tot 12.00u. De excursies starten om 9.00u. en eindigen rond 12.00u. Zondag 4 september: excursie Lozer-heide, Kaulille Gids : Jean Vangrinsven Afspraakplaats: Kerk van Kaulille om 9.00u. Zondag 11 september: excursie Domein Nieuwenhoven, Sint-Truiden

24

Cursussen en vormingsactiviteiten

Marc Meert

Vormingsactiviteiten Niet te missen!!

Gids: Gut Tilkin Afspraakplaats: Parking Nieuwenhoven om 9.00u.

Domein

Zondag 18 september Domein Hengelhoef, Houthalen Gids: Jan Cornelis Afspraakplaats: Parking Engelhof (Hengelhoef) tgo. Congresgebouw om 9.00u. Zondag 25 september Vijverstraat, Zolder Gids: Richard Pawlowski Afspraakplaats: Kerk van Bolderberg om 9.00u. Zondag 9 oktober Domein Hengelhoef, Houthalen Gids: Marc Meert

Afspraakplaats: Parking Engelhof (Hengelhoef) tgo. Congresgebouw om 9.00u (einde 11u30) Opmerkingen: De basisles paddenstoelen in de cursus natuurgids worden gegeven op donderdag 22 september en zaterdag 24 september telkens van 9 tot 12 uur. Paddenstoelenwandeling (aansluitend op de basisles paddenstoelen cursus natuurgids). Deze wandeling is vooral bedoeld voor de beginnende paddenstoelenkenners. We leren je wegwijs te geraken in het doolhof van de paddenstoelen, hoe je paddenstoelen kan determineren, hoe je met paddenstoelen kan omgaan op een wandeling en we leren een aantal algemeen voorkomende soorten kennen.

Cursussen en vormingsactiviteiten

25

Programma CVN Najaar 2011

Petra Haesen

CleanTechAmbassadeur Vandaag staan we voor enorme milieu uitdagingen. Limburg CO2 neutraal is een ambitieus project, maar hoe zullen we dit waarmaken? De klimaatproblematiek vereist effectieve maatregelen t.a.v. gebruik van fossiele brandstoffen, maar kan het ook anders? De achteruitgang van onze biodiversiteit roept om maatregelen, maar is dit nog te herstellen? Schaarser wordende grondstoffen vereisen een nieuwe aanpak om grondstoffen zolang mogelijk in een kringloop van hergebruik te houden, maar hoe? Kan hernieuwbare energieopwekking ons energievraagstuk echt wel oplossen? Onze nieuwe opleiding “CleanTechAmbassadeur” zal op deze, en zoveel andere thema’s, antwoord kunnen geven. De opleiding van CleanTechAmbassadeur zal u inzicht geven op welke wijze het inzetten van “Clean Technology” een invloed zal hebben op mens en milieu. Treed in de wereld van “friskijkers” die overtuigd zijn dat de nakende transitie een antwoord biedt op een duurzame samenleving. Een duurzame samenleving, globaal bekeken, maar wel door lokaal te handelen. Hier bij ons! Een CleanTechAmbassadeur zal opgeleid worden om deze verandering, deze transitie aan alle geïnteresseerden duidelijk en concreet over te brengen. Hij zal u daar brengen waar veranderingen “zichtbaar” zijn en laten ervaren wat het inzetten van Clean Technology voor u en mij concreet zullen betekenen. In samenwerking met CleanTechPunt en de Werkgroep Limburgse Natuurgidsen. Plaats: oude KS gebouw in Houthalen Data: najaar 2011 Info: CVN Limburg, 011/26.54.82 (enkel dond en vrij), [email protected]

Natuurgids Tongeren Van: 10/9/2011 – 21/09/2012 Binnenlessen op vrijdagavond van 19-22u in PIBO, Sint-Truidersteenweg 323, 3700 Tongeren Buitenactiviteiten zaterdagvoormiddag van 9-12u Info: CVN Limburg, 011/26.54.82 (enkel dond en vrij), [email protected] i.s.m. Werkgroep Limburgse Natuurgidsen en Leefmilieu Tongeren Opmerking: Opleidingschecques worden NIET meer aanvaard!!

Weetgrage zondag: ‘Smokkelwandeling: door de mazen van de wet’ Deze leerrijke wandeling vertrekt op de parking van ‘Het Smeetshof’. Vlakbij de grens tussen Nederland en België. De startplaats licht een tipje van de sluier op over het onderwerp. Gids Jos Poelmans wil jullie op een heel andere manier kennis laten maken met deze streek.’

26

Cursussen en vormingsactiviteiten

Programma CVN Najaar 2011 Wanneer: zondag 02/10/2011 van 9:00 tot 11:00 uur Waar: Parking ‘Het Smeetshof’, Weerterweg, Bocholt. Deelnameprijs: € 2 Inschrijven via www.vormingpluslimburg.be i.s.m.: Vormingplus Limburg, Werkgroep Limburgse Natuurgidsen en Limburgse Milieukoepel vzw.

Week van het bos: ‘Kleine bewoners van het bos’ Het bos bestaat niet alleen uit bomen en planten, bloemen, vogels en zoogdieren. Miljoenen beestjes leven er, zichtbaar en onzichtbaar. Gewapend met klopscherm, zeef en loep gaan we op zoek naar kleine diertjes. Spinnen, mieren, kevers, duizendpoten en nog vele andere kriebelbeestjes komen aan bod. Deskundige Luc Crevecoeur laat ons kennis maken met de verborgen bewoners van het bos.’ Wanneer: zaterdag 09/10/2011 van 9:00 tot 12:00 uur Waar: Parking Bezoekerscentrum in Nieuwenhoven. Deelname is gratis! meer info: Mario Knippenberg Tel. 011/56 01 09 mario.knippenberg@vormingplus. be i.s.m.: Vormingplus Limburg, LIKONA en Limburgse Milieukoepel vzw.

Vakantiecursus Voerstreek De Voerstreek is een unieke plek in Vlaanderen. Het golvende landschap wordt nergens verstoord door vervuilende industrie of hoge flatgebouwen. Een must voor elke natuurliefhebber! We gaan deze streek onder leiding van zeer bekwame gidsen te voet en met de fiets verkennen. Met veel aandacht voor de fauna, flora en geologie van de streek. Deze cursus is bedoeld voor iedereen (vanaf 18 jaar) met interesse voor de natuur. Er is geen voorkennis vereist (max. 20 personen). Activiteiten: 5 dagen Periode: Van maandag 8 tot vrijdag 12 augustus 2011. Prijs: 95 Euro, exclusief overnachting en maaltijd Voor overnachtingen kijk op www.voerstreek.be Info: CVN Limburg, 011/26.54.82, [email protected]

Paddenstoelen voor beginners De cursus gaat door op zondagvoormiddag van 9.00 tot 12.00 uur van 28/08/11 tot 25/09/11. De theorie gaat door in Het Groene Huis in Bokrijk. De excursies gaan door verspreid over Limburg. Prijs: 10 €, syllabus inbegrepen. Betalen op rekening 235-0010248-75 met vermelding van ‘cursus paddenstoelen voor beginners’ Info: CVN Limburg, [email protected], 011/26 54 82 In samenwerking met de Werkgroep Limburgse Natuurgidsen en LIKONA

Cursussen en vormingsactiviteiten

27

Dag van ‘de kers’ in de Euregio Een verhaal apart Zondag 10 juli 2011 organiseert de Nationale Boomstichting voor de 8ste maal haar Euregionale kersenhappening ‘de KERS’ in de Landcommanderij Alden Biesen te Bilzen (Rijkhoven). Een evenement dat je ieder jaar weer met een aantal nieuwigheden kan bekoren. De toegang is, zoals steeds, gratis.

Diederik Wintmolders

de eeuwwisseling van 1900: Rotzakken, Platkoppen, Margrieten, Ridders, Pijlen, Lievelingen,… maar ook de allernieuwste kersenrassen, de uitermate dikke kersen waarvan men haast kan zeggen: “Jantje zag eens kersen hangen, oh als eieren zo groot… ”zoals de Kordia, de Sweetheart, enz... . Al dit moois en lekkers valt op ‘de KERS’ te bekijken, te bewonderen en een groot aantal ook te proeven, te betasten en allen vast en zeker aan te kopen.

Zoals traditioneel worden een 100tal kersenrassen van eigen bodem en geschiedenis gepresenteerd. Rassen die de ‘ouderen’ onder ons vast nog kennen met hun lokale namen en bijzondere eigenschappen. Denken we maar aan bv. de Kernielse Zwarte uit het lieflijke dorpje Kerniel, een pikzwarte kers met zeer donker sap en vlees dat tanden en handen placht te kleuren en ons in onze jeugd als clown door de weiden liet hossen. De Waterkriekjes met hun glashelder sap en doorschijnend vlees, zo gegeerd door de banketbakkers dat ze vaak als Bakkerskriek bekend was, maar ook onder tal van andere varianten voorkwam zoals Brugse Kortsteel, Troswalskes, Dikke Waalse,... Extra vroege kersen die ons al vanaf de maand mei konden verwennen zoals de Meikers, de Vroegste der Markt, de Franse Vroege ,… . Kersen van om en bij

28

In de 6 ha grote Hertenberg-boomgaard zijn 150 variëteiten aan de boom te bewonderen tijdens een van de vele geleide rondleidingen waarbij plukploegen op aloude wijze met de lange plukladders aan het werk zijn en plukken en sorteren … .

Onze kleine cherry-boys en cherry-girls kunnen met de pony’ s een ritje maken onder de kruinen en rond het domein. Stands met tal van kersengebruiken, bereidingen en gerechten: - De NBS-sapmobiel is ter plaatse en toont je de bereiding van kersensap en andere sappen.

Algemeen

Dag van ‘de kers’ in de Euregio Een verhaal apart -

Kersen-ijs en smoethies Kersen-fruitsla Chocoladekersen De weldadige werking van kersenblad en kersensteleninfuus Kersenbeignets en kersenpannenkoeken. Kersengebak en kersenvlaaikes Kersenwijn en kersendranken Springkasteel voor de kleinsten Oude fruitambachten Stand open pruimendagen Tentoonstelling Kersen van de Limburgse kersenstreek van Verleden tot Heden Materialen en werktuigen: kersen ontpitten en verwerken Kersengerechten en -verwerking

gouden draad doorheen “de Kers 2011”, werkelijk “een verhaal apart”. Tal van informatieve en educatieve stands o.a.: - Info en documentatiestand NBS - RLHV met infostand en doc. - Honing en bestuiving de Bij - Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren: Wandelgidsen-Wijzers - Kleine landschapselementen,…. - Pomologisch Genootschap NederlandsLimburg - Natuur en Boomgaarden Sociale Werkplaats: aanplant, boombescherming, boomgaardplannen, enz,... - Aachen Constant proef- en aankoopmogelijkheid van kersen en kersenproducten, zowel oude gerenommeerde rassen als de dikke moderne variëteiten.

Een verhaal apart We verkennen samen met jou de verhalendraad doorheen “de KERS 2011”. Knappende kersenverhalen, de kersenpluk en zijn markante anekdotes, de transport- en veilingperikelen, volkse kersengezegden, kersenbelevenissen van onze grootouders en van de gewone man worden dit jaar in het licht gesteld. Dàt was de kersentijd van toen! Al wandelend tussen de standen en in de kersengaard kan je ze a.h.w. inademen en herbeleven. Zij vormen de

Algemeen

Niet alleen onze eigen kersen komen aan bod. Uit de Euregio presenteert de regio Aachen ons zijn grensoverschrijdende Duitse kersenrassen en PGL uit Nederlands-Limburg presenteert de grote rijkdom van Nederlandse kersenrassen als Dikke Loense, …. . De Shuttle van de stad Bilzen verzorgt een regelmatige pendeldienst van Bilzen-station naar Alden Biesen. Wedstrijd de smakelijkste kers 2011 Nationale Boomgaardenstichting vzw Vereniging voor pomologie, boomgaarden- & landschapsbeheer

29

NATUURHULPCENTRUM vzw Industrieweg Zuid 2051 3663 Opglabbeek Tel: 089/85.49.06 Fax: 089/858537 E-mail: [email protected] RekNr.: 235-0407227-33

30

Algemeen

Bibliografie en foto’s Coverfoto - Florent Vandevoort - www.frorif.be Vernieuwde website CVN - www.c-v-n.be Raadselfoto - Florent Vandevoort De klas van 2009 - Luc Reinquin Boekenplank - www.boek-plus.nl Forces in Nature - Kamp Beverlo - Milieutechnische Eenheid - Marc Van de Sande - De Watersnip - Koersel Er was eens - www.panzerfaust.org - www.geheugenvannederland.nl -www.zuidelijkewandelweg.nl -www.jarnovanbussel.blogspot.com - www.hetvirtueleland.be Vormingsactiviteiten - www.deds.nl - www.elfenbankje.net Dag van de kers in de Euregio - Dideriek Wintmolders

Algemeen

31

Kalender Vormingsactiviteiten 2011

Zondag 28 augustus

Maandag 08 augustus

Paddenstoelen Excursie

Paddenstoelen Binnenles

Groene Huis, Prov. Domein Borkrijk

Lozerheide Kaulille

Groene Huis, Prov. Domein Borkrijk

Vakantiecursus tot Voeren 12 augustus

09.00

09.00

14.00

09.00

09.00

Parking Kattevenia

Parking Doemein Nieuwenhoven

-

-

Kerk Kaulille

-

ca 12.00

22.00

17.00

-

Zondag 04 september

Cursus Natuurgids PIBO St-Truider- steenweg 323 Startdag Tongeren

Kaart en kompas Binneles

Domein Nieuwenhoven Sint-Truiden

14.00

Parking Engelhof tgo. Congresgebouw (Hengelhoef)

ca 12.00

Einde

Zaterdag 10 september

Paddenstoelen Excursie Kattevenia Genk

09.00

Kerk Bolderberg

11.00

Samenkomst

Zaterdag 10 september

Kaart en kompas Excursie

Domein Hengelhoef Houthalen

09.00

11.30

Uur

Zondag 11 september

Paddenstoelen Excursie

Vijverstraat Zolder

Parking Smeetshof Weerterweg Bocholt

Plaats

Zaterdag 17 september

Paddenstoelen Excursie

09.00

Parking Engelhof tgo. Congresgebouw (Hengelhoef)

12.00

Thema

Zondag 18 september

Weetgrage zondag Bocholt Smokkelwandeling

09.00

Parking bezoekerscentrum Nieuwenhoven

Datum

Zondag 25 september

Domein Hengelhoef Houthalen

09.00

zie www.voerstreek.be of Info bij [email protected]

Zondag 02 oktober

Paddenstoelen Excursie

Nieuwenhoven

-

Zondag 09 oktober

Kleine bewoners van het bos

17.00

ca 12.00

ca 12.00

12.00

Zondag 09 oktober

* Voor meer informatie: zie pagina 23 t.e.m. 27