Contactblad van de Limburgse Natuurgidsen

België - Belgique PB - PP 3620 Lanaken Cicindria BC 30244

VU: VZW WLN - Vatstraat 3 - 3620 Lanaken - Afgiftekantoor: 3620 Lanaken Stationsstraat - Erkenningsnummer P702057

Contactblad van de Limburgse Natuurgidsen

Herfst 2012 Oktober - November - December Driemaandelijks

Algemene Informatie Jaargang 39 - Magazine Zomer 2012 Voorzitter

Verantwoordelijke Uitgever

Secretaris – Persverantwoordelijke

Abonnementen

Penningmeester

Druk:

Leo Thomassen Velmerlaan 12 3806 Velm Sint-Truiden TEL: 011 68 88 11 email: [email protected] Luc Reinquin Wiekstraat 119 3600 Genk TEL: 089 36 26 38 email: [email protected]

Robert Spelmans Rode Kruisplein 12/3 bus 1 3940 Hechtel TEL: 011 73 44 87 email: [email protected]

Natuur Informatie Punt Limburg Het Groene Huis Domein Bokrijk 3600 Genk TEL: 011 26 54 86 email: [email protected]

2

Marc Van de Sande Vatstraat 3 3620 Lanaken TEL: 0499 71 86 00 email: [email protected] €8,00 of €10,75 (inclusief verzekering) met vermelding van Erica + ‘Naam’ op: RekNr: 235-0010248-75. IBAN: BE05 2350 010248 75 BIC: GEBABEBB Drukkerij Begas 3620 Lanaken

Cover Fotografie:

Henne J. De Groot www.natuurfoto-zeevang.nl

www.limburgsenatuurgidsen.be

Colofon

Inhoud Algemene informatie.......................................................................................... 2 Inhoud................................................................................................................ 3 Nieuws van CVN ................................................................................................ 3 Woordje van de voorzitter................................................................................... 4 Facebook en Twitter .......................................................................................... 5 In memoriam .................................................................................................... 6 Website Limburgse Natuurgidsen ...................................................................... 7 De Wijers ................................................................................................... 8 - 11 Natuurnieuws .......................................................................................... 12 -15 Slechtvalken in België .............................................................................. 16 - 18 CleanTechPunt en Syntra ......................................................................... 19 - 20 Vakantiecursus ....................................................................................... 21 - 24 Noord-Zuid en Er was eens ....................................................................... 25 - 28 Vormingsactiviteiten ................................................................................ 29 -30 Bibliografie ..................................................................................................... 31 Kalender ......................................................................................................... 32

Nieuws van CVN -

CVN wint 2de prijs Argus-ecologieprijs Ontdek je vrijetijdsactiviteit van najaar 2012 in de nieuwe CVN-vormingsbrochure Jaarverslag 2011 kan je downloaden Je kan je abonneren op de nieuwsbrief. Word fan van CVN op Facebook en veel meer....

Alle informatie vind je op www.c-v-n.be

Inhoud

3

Woordje van de voorzitter Erica Herfst 2012

Leo Thomassen

Iedereen is weer ontspannen, uitgerust en met volle goesting terug begonnen aan een nieuwe start. Van de zomermaanden mogen wij niet echt klagen, eerst somber, dan (te) warm maar ideaal zal het nooit zijn voor iedereen. Door het goede voorbeeld, en het succes van de cursus natuurgids in Tongeren zijn wij ook dit jaar, op 20 september gestart met een cursus natuurgids op donderdagvoormiddag in Bokrijk. Zo proberen wij toch aan weer een ander publiek de kans te geven om de cursus te volgen. Wij realiseren ons dat ook deze optie niet voor iedereen past en daarom bieden wij opnieuw begin februari 2013 een cursus aan op zaterdagvoormiddag. Telkens komt het er weer op aan om publiciteit te maken voor onze cursussen. Voor de cursus paddenstoelen, die loopt sedert einde augustus, mogen wij rekenen op heel wat belangstelling, en dat doet ons plezier. Wij moeten toegeven dat wij toch heel wat aandacht besteden, en moeten besteden, om de mensen te bereiken. Op het einde van de maand zullen de natuurgidsen duidelijk aanwezig zijn op de ‘Wijerdag’ die op 30 september door het Regionaal Landschap Lage Kempen wordt georganiseerd in Midden Limburg, het vijvergebied van de provincie. Voor deze gelegenheid, en voor nadien natuurlijk ook, hebben wij voor polo’s gezorgd met het logo van de Limburgse Natuurgidsen. Wij hopen op die manier meer herkenbaar te zijn als natuurgidsen, toch een status waarop wij fier mogen en moeten zijn. Wij doen ook meer en meer beroep op de sociale digitale netwerken zoals de website, facebook en twitter. Onze nieuwe website (www.limburgsenatuurgidsen.be) is deze maand online gegaan (zoals dat heet) en het is de moeite waard om hem te bezoeken. Zij die van nostalgie, of de tijd van vroeger houden, kunnen op de website de Erica’s lezen van bij het begin van de Werkgroep in 1975 tot nu. Ik heb gezien dat er hier en daar nog iets niet helemaal klopt maar dat is om onze lezers aan te sporen om opnieuw een bezoek te brengen en te zien of er verbeteringen zijn en tegelijkertijd onze nieuwsjes te vernemen. Zo blijven wij interactief in contact met elkaar want dat vinden wij toch belangrijk. Dat is ook wat wij telkens zeggen aan onze ‘afgestudeerden’. ‘Als je tevreden bent van de cursus die je volgde, zeg het aan de hele wereld maar als je niet tevreden bent, zeg het aan ons dat kunnen wij ons verbeteren door je medewerking. Leo

4

Algemeen

Limburgse Natuurgidsen op facebook en twitter

Kom en ‘Like It’

Voor al jouw vragen en meldingen!!

Wordt volger

Algemeen

5

In memoriam

Herinnering aan Trees Van Hout echtgenote van de Heer Guido SYMONS ° 21-9-1932 +30-7-2012

Guido, We wensen jou, jouw familie en vrienden, veel sterkte bij het verlies van jullie dierbare

6

Tjirps

Website Limburgse Natuurgidsen In het Nieuw

De website van de Werkgroep Limburgse Natuurgidsen is in een nieuw kleedje gegoten. Je vindt er alle informatie over de activitieten van de werkgroep. Ook het Erica-archief zal, naar de toekomst toe, uitgebreid worden. De website biedt je eveneens aan om je in te schrijven voor allerlei cursussen en vormingsactiviteiten. Ook kan je je abonneren op de Nieuwsbrief (gratis) en de Erica. Verder vind je er de Links naar Twitter en Facebook. Inderdaad, de Werkgroep wordt modern. Er zal een duidelijke inspanning geleverd worden om de site zo goed mogelijk up to date te houden zodat jullie op elk moment over de meest courante informatie kunnen beschikken. Tim en Kris, bedankt voor jullie werk!! Het mag gezien.

Tjirps

7

De Wijers Een uniek project, een unieke aanpak De Wijers, het vijvergebied in MiddenLimburg, is een uniek gebied met meer dan 1.000 vijvers, samen goed voor zo’n 700 ha water en riet. Het is een thuis voor heel wat zeldzame dier- en plantensoorten. Zonder deze vijverstreek als ‘kraamkamer’ zouden soorten zoals bijvoorbeeld de roerdomp en de boomkikker in Vlaanderen al uitgestorven zijn. Daarnaast is dit een streek met een rijke culturele geschiedenis, een prachtig gevarieerd landschap, een bloeiende economie en toeristische topattracties als Bokrijk, Kelchterhoef, Hengelhoef, Domein Kiewit, Bovy en Circuit Zolder. En dit

8

Luc Reinquin

alles in de directe omgeving van Hasselt en Genk. In het kerngebied van De Wijers, dat deel uitmaakt van de Europese beschermde Natura 2000 gebieden (het vijvergebied Midden-Limburg) wordt met Europese LIFE+ steun, geïnvesteerd in ecologische verbeteringen. Deze hebben o.m. tot doel de populatie van bedreigde soorten als de roerdomp en de boomkikker te vergroten. Het project schenkt extra aandacht aan het samengaan van ecologie en economie en de sleutelrol die educatie daar in kan spelen. Uniek aan dit project is de samenwerking

Focus

De Wijers Een uniek project, een unieke aanpak toeristische aantrekkingskracht kent. (Bron: www.rllk.be) Lees meer op www.rllk.be Dag van de Wijers: 30 september 2012

tussen publieke en private partners. Kortom, De Wijers is een streek waar we trots op mogen zijn! De algemene doelstelling van het Life+ project 3watEr is de instandhouding van Europees belangrijke habitattypes en soorten. Enkele voorbeelden hiervan in het vijvergebied Midden-Limburg zijn de roerdomp en de boomkikker. Dit project is uitzonderlijk om meer dan één reden. Enerzijds stoelt het project op een unieke privaat-publieke samenwerking. Dit is een partnership tussen verschillende actoren: lokale privé landeigenaars, het Agentschap Natuur en Bos, lokale gemeenten en regionale organisaties. Anderzijds wordt het buitengewone karakter van dit project nog verhoogd door de Triple E-aanpak waarbij een integratie van ecologie, educatie en economie centraal staat. Deze aanpak verzekert een sterke en duurzame basis voor natuurbehoud op lange termijn en stimuleert de verdere ontwikkeling van dit unieke gebied dat een hoge

Focus

Op 30 september vindt in de 7 Wijergemeenten (Diepenbeek, Genk, Hasselt, Heusden-Zolder, HouthalenHelchteren, Lummen en Zonhoven) de eerste Dag van de Wijers plaats. Op verschillende locaties in De Wijers kan je deze prachtige vijverstreek gaan proeven en beleven aan de hand van meer dan 50 activiteiten. Iedere inwoner van de 7 Wijergemeenten krijgt half september het volledige programma in de brievenbus! Ook de werkgroep Limburgse Natuurgidsen zal van de partij zijn. Wij verzorgen, vanuit de Bosberg te Kelchterhoef, natuurbelevingswandelingen voor gezinnen. Ouders en kinderen zullen onder begeleiding van een natuurgids in de grond wroeten, ruiken, betasten, voelen, proeven, ruiken en zien. Kortom, we zullen de natuur op een andere manier beleven en alle zintuigen van jong en oud op de proef stellen. We organiseren een rondleiding om 9u, 11u, 13u en 15u. Maar in de Bosberg is er meer te doen tijdens die dag. Vanaf 9u tot 16u kan je ook deelnemen aan een verhalentocht. Een mysterieuze figuur neemt je mee doorheen het park en vertelt verhalen van spoken, heksen en geheimzinnige wezens in Kelchterhoef. Plezier voor

9

De Wijers Een uniek project, een unieke aanpak jong en oud gegarandeerd. Je kan ook deelnemen aan een initiatie Nordic wandelen en ook aan een “Stap-jefit” wandeling, waar je met het gezin, onder begeleiding, een fitte wandeling doet en over beekjes moet springen, over boomstammen wandelen enz… Misschien wil je met je gezin deelnemen aan een initiatie oriëntatieloop? Je ziet, er is van alles te doen. In de Bosberg zelf kan je op het terras genieten van een heerlijk biertje bij de proefstand van Ter Doolen of heerlijk smullen van een typisch streekgerechtje, klaar gemaakt door de kok van de Bosberg. Er

10

Luc Reinquin

zijn activiteiten voor kinderen voorzien zoals schminkers, volksspelen en een springkasteel en je kan genieten van de permanente diapresentatie over de Wijers met prachtige beelden van planten, dieren en landschap. Het is zeker de moeite waard om er bij te zijn. Lees meer: www.houthalen-helchteren.be/toerisme www.limburgsenatuurgidsen.be www.gezinsbondlimburg.be Wil je meer weten over alle activiteiten Dag van de Wijers: www.dewijers.be

11

Natuurnieuws Interessant om weten Geslaagd broedgeval van zeldzame Hop in Nederland De zeldzame Hop broedde dit jaar met succes in de Nederlandse provincie NoordLimburg. Dat is, voor zover bekend, het eerste geslaagde broedgeval sinds 1995 van deze ravissante schoonheid. Zou het een terugkeer als broedvogel inluiden? Door de klimaatopwarming rukken allerlei zuidelijke insecten op in onze richting. Zo zijn vuurlibel, distelvlinder en sikkelsprinkhaan op korte tijd heel normale bewoners van ons landschap geworden. Het zou fantastisch zijn als de Hop daarvan zou weten te profiteren. Meest bedreigde zangvogel van Europa maakt pitstop in België De Waterrietzanger is een kleine trekvogel die aardig hoog op de Rode Lijst van met uitsterven bedreigde vogelsoorten prijkt. Hij leeft op het scherp van de snee: Hongarije zag onlangs zijn volledige broedpopulatie verdwijnen als sneeuw voor de zon. In België, net als in enkele andere West-Europese landen, kan de Waterrietzanger enkel waargenomen worden wanneer hij een tussenstop houdt op zijn lange trektocht naar het warme zuiden. Op 26 juli werd het eerste exemplaar voor dit najaar van een ring voorzien bij Antwerpen. We kijken uit naar meer. Klimaat beïnvloedt vlinders Het wordt steeds duidelijker dat klimaatverandering niet alleen leidt tot een stijging van de gemiddelde temperatuur maar ook tot meer extreme en onvoorspelbare weersomstandigheden. Zo kenden we dit jaar een record warme maand maart, terwijl de rest van de lente dan weer zeer koud en nat was, helemaal het omgekeerde van het voorjaar van 2011. Wat de effecten hiervan zijn op dagvlinders is nog helemaal niet duidelijk. Maar dat ze er zijn, is zeker.

12

Nieuws

Natuurnieuws Interessant om weten Waar zijn de Argusvlinders?

Vroeger kon je hem overal vinden in Vlaanderen, langs zandpaden, op muurtjes of op steile bermen. Maar de Argusvlinder lijkt wel van het toneel verdwenen. Enkel uit de kustpolders, het Antwerpse havengebied en de Maaskant komen er nog regelmatig meldingen. Elders is het doodstil.

van de familie van de Spinners die overdag actief is. Vooral bij zonnig weer schieten de mannetjes heen en weer door de lucht. De vrouwtjes doen het rustiger aan en komen pas bij valavond te voorschijn. Vrijwilligers die actief zijn in het nachtvlindermeetnet vinden ’s ochtends vaker vrouwtjes dan mannetjes in de nachtvlinderval omdat deze beter op licht afkomen Nieuwe vragen amfibieënschimmel

over

gevreesde

Superman is niet de enige held die vliegt Zigge zagge en zoef, voor je het goed en wel beseft, is hij al voorbij. Het is een held: de Hagenheld. Laat je niet beetnemen en verwar deze held niet met de Rouwmantel, een heel zeldzame dagvlinder. De Hagenheld (Lasiocampa quercus) is een algemene nachtvlinder

Nieuws

Overal ter wereld heerst bezorgdheid over de afname van amfibieën. Populaties krimpen en soorten sterven aan een hoge snelheid uit. De schimmelziekte chytridiomycose lijkt hierin een sleutelrol te spelen. In 2010 berichtten onderzoekers van de Gentse universiteit van een eerste Belgische sterfgeval ten gevolge van de schimmel bij een Vroedmeesterpad (Alytes obstetricans), gevonden nabij Marche-en-Famenne (Pasmans et al., 2010). Ze geven hierbij aan dat er nood is aan onderzoek dat nagaat hoe dit fenomeen weegt op het niveau van de populatie. Een team van Zwitserse biologen onderzochten van 2002 tot 2008 26

13

Natuurnieuws Interessant om weten populaties van Vroedmeesterpad in het kanton Luzern (Tobler et al., 2012). Tot hun verbazing bleek besmetting met Bd geen invloed te hebben op de groeisnelheid van de populaties. Besmette populaties bleken zelfs sneller te groeien dan niet besmette. Voorzichtigheid blijft geboden, aangezien de achterliggende oorzaken en mechanismen van dit fenomeen vooralsnog niet gekend zijn.

Was dit de hamster?

laatste

wilde

Vlaamse

Daar komen ze weer Op een afgemaaide graanakker in Tongeren heeft een vrijwilliger van Natuurpunt afgelopen weekend een dode wilde hamster gevonden. Zonder twijfel gaat het hier om een van de laatste exemplaren van de soort in Vlaanderen. Natuurpunt vraagt dat de overheid prioriteit geeft aan het op grote schaal afsluiten van beheerovereenkomsten met de landbouwers. Als dat niet gebeurt, zijn alle verdere inspanningen om de hamster te redden bij voorbaat tot mislukken veroordeeld. De spanning stijgt. De hoofden zijn opgericht. Alle posten worden bemand en ook zonder baby’s overheerst de blijde verwachting: de Ooievaars komen eraan. Traditioneel ondertussen, is de periode tussen midden augustus en midden september het moment bij uitstek geworden om een groep Ooievaars boven je huis, je kantoor of je wagen te zien overtrekken. Alerte chauffeurs spotten misschien wel een overnachtend groepje van deze geluksbrengers op de verlichtingspalen van een autostrade, twee aan twee, paal na paal.

14

De ‘onverwachte’ amaniet duikt weer op in Vlaanderen Eind oktober 2008 werd in het privaat kasteeldomein Drietoren te Londerzeel de Zwarte amaniet gevonden, een primeur voor België. In een tuin, die in vogelvlucht 625 m van deze eerste vindplaats ligt, gebeurde op 18 augustus de tweede Belgische vondst van deze mysterieuze zwam Vier jaar geleden kreeg de ontdekking van de Zwarte amaniet (Amanita inopinata) veel persaandacht. Het ging dan ook om een spectaculaire vondst! Er worden regelmatig nieuwe

Nieuws

Natuurnieuws Interessant om weten op het West-Europese landschap. Schaarse waarnemingen van een eeuw geleden geven aan dat de biodiversiteit er toen heel anders uitzag, met meldingen van tal van soorten waar we nu alleen maar van kunnen dromen. Het spreekt dan ook tot de verbeelding als een soort uit een zo lang vervlogen tijd weer zijn opwachting maakt. Dat lijkt nu het geval voor de Rode Snuitvlieg. paddenstoelen waargenomen in België, maar het gaat meestal om (zeer) kleine en lastig herkenbare soorten waar voordien nog niemand naar zocht. Het vinden van een nieuwe amaniet (familie van de vliegenzwam), met een hoed van ca. 10 cm doorsnee, is dan ook vrij uitzonderlijk. Natuurgebieden essentiële stapstenen richting noorden Wilde dieren worden door klimaatverandering gedwongen om zich te verplaatsen. Natuurbescherming richt zich al decennia op beschermen van gebieden omwille van hun biodiversiteit. Hebben deze natuurgebieden dan een toekomst in tijden van klimaatverandering? Uit een nieuwe studie blijkt dat het antwoord hierop volmondig ‘ja’ is. Soorten gebruiken natuurgebieden als stapstenen om naar het noorden te verhuizen, als antwoord op klimaatverandering en andere milieuveranderingen. Uitkijken naar de Rode snuitvlieg! De voorbije 100 jaar heeft de mens bijzonder drastisch zijn stempel gedrukt

Nieuws

Massale vluchten eikenprocessievlinder later dan anders De koele maanden juni en juli hebben de ontwikkeling van de eikenprocessierupsen ten opzichte van de voorgaande jaren met zeker tien dagen vertraagd. Er worden al wel eikenprocessievlinders aangetroffen in speciale feromoonvallen, maar de aantallen liggen nog tachtig procent lager dan vorig jaar in dezelfde periode. Als het de komende weken droog blijft, zullen de vlinders echter massaal uitvliegen om zich voort te planten. Meer informatie over natuurnieuws en over deze berichten vind je op www.natuurbericht.be

15

Slechtvalken terug in België

André Van de Sande

Misschien wel dankzij de Limburgse Natuurgidsen

Vorige Erica verscheen er een artikel over de Slechtvalk die meer en meer onze contreien bezet. Natuurlijk zijn de inspanningen van de werkgroep “roofvogels” zeer belangrijk, maar ................. Dankzij de Limburgse Natuurgidsen is de Slechtvalk terug in Limburg en België. (?) In 1982 kreeg wijlen Pol Evers, Voorzitter van Wielewaal Midden Limburg van ‘Het Fonds ter Instandhouding van Prooivogels’, het verzoek om mee te doen aan de bescherming van de slechtvalkhorsten in de Vogezen. De bedoeling was de bekende horsten dag en nacht tegen eierverzamelaars en jachtvogelhouders te beschermen. De omgeving van het nest werd omringd door een alarmkabel. Er was een radioverbinding met de plaatselijke politie. Een tent stond op de rots boven het nest om de nachtwakers wat comfort te gunnen. Nee, niet om te slapen, maar om te waken. Een achttal avonturiers waagden de onderneming. Het nest lag op een rots aan “Plain-Faing” een verlaten boerderij waar weinig of geen comfort was. De weg erheen was een drama. De mountainbikers zouden deze bosweg zeker als “Te gevaarlijk” bestempeld hebben. Maar Hugo met zijn Zastava, met aanhangwagen en met vier personen nam die hindernissen zonder moeite. De gaten in het pad moesten soms wel opgevuld worden. En het beschermplaat onder het motorblok was ook van vorm veranderd. De andere auto’s bleven beneden uit veiligheid of durf. Een brede bergop lopende aanloopstrook naar de boerderij liet toe om, zonder in de modder vast te geraken, de top te behalen. Eens boven zagen we de werkelijkheid in wat een “verlaten boerderij” wil zeggen. Een jaren oude achtergelaten hoeve dienden als verblijfsplaats. Het enige bed zag er niet meer uit als een bed. De rest sliep op de vloer of een slaapzaak. De keuken was een juweel (geweest). De tafel moest met een schop gereinigd

16

Focus

Slechtvalken terug in België Misschien wel dankzij de Limburgse natuurgidsen worden. De al jaren achtergebleven etensresten vormden toch een vrij harde koek. Het zuiver maken van het fornuis heeft langer geduurd dan heel het eten koken samen. De schouw liet geen rook door, zodat wij zelf ook gerookt werden. Nu nog noemen wij het “Vogezengeur”. En over het keukenaanrecht zwijgen we. Zonder twijfel zou gezondheidsinspecteur Bax er een hartinfarct over gehouden hebben. En toch hebben we lekker gegeten . Voor de eerste maal in ons leven aten we rode aardappelen. Daar is geen geheim aan, de patatjes worden gewoon in wijn gekookt. En iemand meende een kikkereitje te ontdekken in de craissonsoep. Daarbij nog dat vele sausjes verdacht veel naar Fryns of Bols roken. Met Hugo als chefkok...... Het slapen in de schuur was ook een ervaring. De even oude stroschuur werd ingericht als slaapplaats. Het niet meer zo frisse hooi en stro beschermde de slapers tegen de sneeuw. Die viel er in dat “Paasverlof ” overvloedig. De ABL- slaapzakken deden veel en warme dienst. De saus zal daar ook wel een rol in gespeeld hebben. Een uurrooster zorgde ervoor dat iedereen zijn werk deed. Vrije tijd was er nauwelijks. Toch konden we de omringende natuur bekijken en bewonderen. Een wonderbare vegetatie. De meeste tijd tijd ging natuurlijk naar de slechtvalk. Naast de ploeg die “boven” dienst deed was er ook een ploeg die vanuit de schuur de waarnemingen deed. De duikvluchten van de prooivogel kenden we van buiten. Van welke richting hij kwam, hoe hij de prooi sloeg, waar hij de prooi verslond, niets ontsnapte aan de batterij telescopen en verrekijkers die daar opgesteld stonden. De vogel kon och arme zijn poepje niet laten of we hadden het gezien. Nu begrijp ik de duivenliefhebbers waarvan er zoveel duiven achterblijven uit die langere vluchten. Naast reis- werden er ook vele wilde duiven geslagen. Tegen die snelle vlucht en duik is geen vogel opgewassen. Er werd ook veel gefantaseerd. Er waren er bij die zelfs konden zien van op zeker enkele honderden meters dat de eieren bevrucht waren. De meest fantasierijke zagen zelfs jongen. De nachtbeurten waren zeker niet slaapwekkend. De geluiden die je in zulk

17

Slechtvalken terug in België

André Van de Sande

Misschien wel dankzij de Limburgse Natuurgidsen

woud hoort zijn wonderbaar. Wie de “Tegmalm” toen nog niet kende zal hem nooit kennen. En een roepende gems lijkt verdacht veel op een mensenhulpgeroep. Zeer akelig. Er werd zelfs beweerd dat het menselijke geluiden zouden geweest zijn. Tot dat beest zich op zo een snelle manier verplaatste die ‘s nachts voor een mens onmogelijk is. Mysterie opgelost natuurlijk. Die beschermingsweek was echt een geslaagde operatie. En heeft ze nut gehad? Natuurlijk. Anders waren er hier in Belgie toch geen slechtvalken. Die vogels konden daar zo rustig broeden dat er grote populaties ontstonden en door elk een nieuw biotoop te kiezen zijn ze ons achterna gekomen om in België te komen broeden. Je moet altijd geen bioloog zijn om een conclusie te trekken.

18

Focus

Maurice Ballard

CleanTechPunt en Syntra Start van een ambitieus project

Het gebruik van hernieuwbare materialen en energiebronnen is van groot belang voor een duurzame samenleving. Het uitzicht op economisch toegevoegde waarde in combinatie met milieuwinst maakt het ook voor Limburgse bedrijven erg aantrekkelijk deze milieu-uitdaging aan te gaan. Het gebruik van onze natuurlijke hulpbronnen optimaliseren en de milieu-impact minimaliseren is de doelstelling van CleanTechPunt vzw. Om deze doelstelling te realiseren organiseert CleanTechPunt in samenwerking met SYNTRA Limburg de opleiding CleanTechAmbassadeur. Deze opleiding wordt gegeven door docenten die frontrunners zijn in hun sector, samen mét de pioniers: bedrijven / openbare besturen die het CleanTech engagement reeds hebben aangegaan. Deze opleiding geeft een uitgebreid inzicht op het inzetten van ‘schone technologie’ (clean technology). Het inzetten van Cleantech zorgt voor ongekende positieve perspectieven waar onze bedrijven, werknemers én samenleving, in een duurzaam model, nood aan hebben! Deze opleiding maakt de relatie tussen het inzetten van ‘clean technology’ enerzijds en de impact op People, Planet en Profit anderzijds, glashelder én zichtbaar! De CleanTechAmbassadeur wordt opgeleid om deze verandering aan alle geïnteresseerden, zowel binnen als buiten het bedrijf, duidelijk en concreet over te brengen. Het programma is opgebouwd uit 16 sessies. Hiervan zijn er 10 opleidingssessies met nadruk op transitie naar cleantech, 2 methodieksessies, 2 bedrijfsbezoeken, 1 modelrondleiding en 1 evaluatiesessie. Met deze opleiding richten CleanTechPunt en SYNTRA zich op eco-designers, architecten, preventieadviseurs, milieucoördinatoren en –

Focus

19

CleanTechPunt en Syntra Start van een ambitieus project

Maurice Ballard

adviesbureaus, energiedeskundigen, toeristische , stads- en natuurgidsen… Vandaag staan we voor enorme milieu-uitdagingen. Limburg CO2 neutraal is een ambitieus project, maar hoe pakken we dit aan? De klimaatproblematiek vereist effectieve maatregelen t.a.v. gebruik van fossiele brandstoffen, maar kan het ook anders? De achteruitgang van onze biodiversiteit roept om maatregelen, maar is dit nog te herstellen? Schaarser wordende grondstoffen vereisen een nieuwe aanpak om grondstoffen zolang mogelijk in een kringloop van hergebruik te houden, maar hoe? Kan hernieuwbare energieopwekking ons energievraagstuk echt wel oplossen? Tal van Limburgse bedrijven zijn reeds met CleanTech bezig. De uitdaging is om al de Limburgse bedrijven te bezielen met dit milieubewust ondernemen. SYNTRA Limburg en CleanTechPunt zijn er klaar voor en gaan samen deze uitdaging aan. De Werkgroep Limburgse Natuurgidsen stond mee aan de basis van de oprichting en uitbouw van CleanTechPunt vzw. Om deze reden zal CleanTechPunt vzw voor gediplomeerde natuurgidsen of afstuderende natuurgidsen een terugbetaling van 30% van de inschrijvingskosten voorzien voor de opleiding CleanTechAmbassadeur. De opleiding tot CleanTechAmbassadeur start op 17 september 2012 om 19 uur. Op 28 januari 2013 start de volgende cursus CleanTechAmbassadeur. Meer informatie vind je op de website van: www.cleantechpunt.be

20

Tjirps

Luc Reinquin

Vakantiecursus Voerstreek 2012

Vakantiecursus Voeren 2012 Elk jaar organiseert CVN, in samenwerking met de Limburgse Natuurgidsen, een vakantiecursus Voeren voor natuurliefhebbers. Deze cursus gaat door in juli. Dit jaar werd de cursus georganiseerd van 23 tot en met 27 juli. Gezien in juli al veel plantensoorten zijn uitgebloeid, maar ook omdat er keuzes moeten gemaakt worden in het enorme aanbod van mogelijkheden in de Voerstreek, worden er jaarlijks een “terugkomcursus” in een weekend in het voorjaar georganiseerd. In 2013 zal deze cursus doorgaan in het weekend van 4 en 5 mei. De aandacht zal dus voornamelijk uitgaan naar de prachtige voorjaarsbloeiers, maar ook zullen er bezoeken gepland worden die niet in de vakantiecursus geprogrammeerd stonden. Meer informatie over deze cursus(sen) kan je vinden op de website CVN en Limburgse Natuurgidsen. Hieronder een klein verslag van de vakantiecursus 2012. ’s Gravenvoeren: Na een vrij troosteloze juli werden de deelnemers aan de vakantiecursus Voeren door de weergoden extra verwend. Gedaan met de veel te lage temperaturen, striemende regenbuien en gure noordwestenwinden. In de plaats daarvan startte de vakantiecursus Voeren zoals het hoort. Volop zon, aangename zomertemperaturen en af en toe een verfrissend briesje. Druppelsgewijs kwamen 10 geïnteresseerden uit heel Vlaanderen op maandagmorgen 23 juli naar Voeren. Zij namen deel aan onze jaarlijkse vakantiecursus om zich een week lang onder te dompelen in de schitterende natuurpracht, de idyllische plekjes, de typische bouwstijlen, de historische gebouwen en natuurlijk ook de knusse terrasjes van Voeren.. Gaby Lormans organiseerde deze cursus tot in de puntjes en dank zij haar voorbereiding heeft ze de cursisten een onvergetelijke week bezorgd. Zelfs het schitterende weer had ze besteld en dat was maar goed na de natte weken voor de cursus. 23 juli: Introductie Voerstreek, bezoek aan bezoekerscentrum en botanische wandeling Onze Voerenkenner, Magda Vantilt, verwelkomde de cursisten in de Provinciale Secundaire school te ’s-Gravenvoeren. Na een vluchtige kennismaking en het invullen van de noodzakelijke documenten legde ze aan de cursisten uit hoe de typische landschapskenmerken van de Voerstreek miljoenen jaren lang werden

Focus

21

Vakantiecursus Voerstreek 2012

Luc Reinquin

gevormd tot wat ze nu zijn. Magda beschreef ook de geologische kenmerken die de Voestreek zo uniek maakt en die, samen met de geografische ligging, een unieke flora oplevert. Haar heldere en enthousiaste uitleg zette onmiddellijk de teneur voor de rest van de week. De cursisten begrepen onmiddellijk dat deze cursus niet zo maar een rustige wandelweek ging zijn. Na de uiteenzetting begeleidde Magda de cursisten naar het mooi verzorgde bezoekerscentrum van ’s Gravenvoeren om naast de geologische en biologische aspecten ook een blik te werpen op de cultuurhistorische aspecten van de streek. Het bezoekerscentrum beschikt over een mooie cartografische en een natuureducatieve tentoonstelling over de Voerstreek. Na de lunch hadden we een afspraak met Jos Buyse die ons meenam voor een botanische wandeling in de streek van StMartens-Voeren. Jos, een zeer ervaren botanist, Voerengids en inwoner van Voeren begeesterde de groep met zijn enorme kennis van de typische Voerense flora, maar ook zijn anekdotes, de kleine verhaaltjes uit Voeren en eigen ervaringen die hij op een zeer smakelijke manier en met twinkelende ogen vertelde, hield de cursisten geboeid. De eerste dag zat er op en we hadden het gevoel dat de volgende dagen ons nog heel wat te bieden zouden hebben. 24 juli: Landschapswandeling Teuven – ’s Gravenvoeren Dinsdagochtend verzamelden we terug aan de poort van de school en namen daar de lijnbus richting Teuven. Magda nam ons op sleeptouw voor een wandeling van oost naar west. De nadruk lag op de landschapselementen vanuit de geologische en geografische perspectieven, maar ook de cultuurhistorische aspecten werden natuurlijk behandeld. De wandeling bracht ons langs weidelandschappen, bossen, de spoorwegtunnel, lieflijke gehuchten, historische plaatsen en gebouwen. Magda gaf op elke plaats een deskundige uiteenzetting, aangevuld met weetjes van de cursisten zelf hetgeen de dag zowel voor de natuurliefhebbers als de cursisten met interesse in het cultuur-historische tot een zeer leerrijke dag maakte. Onderweg kregen we ook de kans om een dassenburcht te bekijken op een privaatterrein. De dassen zelf hebben we natuurlijk niet gezien. Rond 17u sloten we deze mooie

22

Focus

Vakantiecursus Voerstreek 2012 wandeling, die heel veel impressies heeft nagelaten, af. 25 juli: Fietstocht Maasvallei Woensdag stond er een fietstocht naar de Maasvallei op het programma. Een sympathieke Nederlander stond op tijd klaar met zeer goede huurfietsen, huur van een elektrische fiets was mogelijk, en weer was het Magda en haar man, die als fietshersteller mee ging, die ons op sleeptouw namen. Na het vertrek waren we al snel in een stukje Nederlands Limburg met romantische dorpjes en historische gebouwen. Zo kwamen we in Mesch, waar we een vluchtig bezoek brachten aan de Sint-Pancratiuskerk en in het mooie stadje Eijsden waar we even de kasteeltuinen van het kasteel Eijsden gingen bezichtigen. Uiteindelijk namen we het veerpont voor wandelaars en fietsers dat ons van het Nederlandse Eijsden over de Maas naar het Waalse Lanaye (Ternaaien) bracht. Voor ons zagen we de bestemming van de volgende dag, de St. Pietersberg, liggen. De fietstocht liep verder tot het mooie mergeldorpje Kanne. De fietsen werden gestald bij het restaurant, waar we de lunch gingen gebruiken, en we stapten te voet naar Château Neercanne van waaruit je een schitterend zicht hebt op de wijdse omgeving met de glooiende heuvels, het Albertkanaal dat prachtig schittert door de lichtinval en in de verte de kerktorens van Maastricht. ’s Namiddags na de lunch reden we me de fiets, over de fietsbrug, naar de mergelgrotten. Bèrke, de plaatselijke gids, wachtte ons op voor een exclusieve rondleiding in de grotten. Het was een aangename verfrissing gezien de temperatuur in de grotten altijd 8° C is. Zowel in de zomer als in de winter. Bèrke is een aangename verteller en hield er van om zijn verhaal te doorspekken met grappige anekdotes of om de bezoekers te doen verschrikken in de donkere gangen. Op het einde van het bezoek kregen we de kans om verse champignons tegen een zacht prijsje aan te kopen. Na het grottenbezoek ging het verder richting Maastricht waar de groep aan de Maasoevers een terrasje ging doen. De tocht ging uiteindelijk verder naar Voeren, maar eerst stopten we, net buiten Maastricht, om in een plek in het bos, naar karstof orgelpijpen te kijken die zo typisch zijn voor deze streek. 26 juli: Wandeling St.Pietersberg en het natuurgebied Altenbroek Het vertrekpunt voor vandaag was terug de parking van de secundaire school in ’s Gravenvoeren waar Rik Palmans, leerkracht biologie in de school en Voerenkenner met bijzondere voorliefde voor de flora in deze regio, ons opwacht. Met de auto reden we richting St.Pietersberg, maar eerst stopten we aan de vistrap van de stuw van Lixhe aan de Maas. We hadden geluk vandaag. Een medewerker van de universiteit van Luik was vis aan het wegen aan de vistrap en we konden daardoor tot aan de vistrap komen. Bovenaan de vistrap zit een hok, waar de vis opgevangen wordt zodat het onderzoeksteam van de universiteit de vis kan onderzoeken. Op het

Focus

23

Vakantiecursus Voerstreek 2012

Luc Reinquin

moment van ons bezoek zat er een forel en een meerval in de opvangbak. Na dit gelukkige oponthoud, reden we verder naar de St.Pietersberg om de kalkgrotten en de flora te bezichtigen. Op sommige plaatsen zagen we in de hellingen ook de verschillende geologische lagen die de streek zo uniek maakt. Jammer dat het seizoen van de orchideeën voorbij was, want in de lente staan er hele velden orchideeën in bloei. Maar daarvoor organiseren we ook de terugkomcursus waar je verder meer over kan lezen. Iets na de middag begaven we ons terug naar ’s Gravenvoeren voor de lunch. In de namiddag stond een wandeling in het natuurgebied van Altenbroek op het programma. Rik is een echte kenner van het gebied en vertelt over de verschillende plantensoorten die hier te vinden zijn en de natuurbeheerswerken van Natuurpunt, met hun voor- en nadelen. 27 juli: Hohnvallei en de zinkflora Onze laatste dag stond in het teken van de zinkflora. Afspraak hadden we in SintPieters-Voeren om dan met carpooling naar het oosten richting Aken te rijden. Toch hielden we even stil bij de Amerikaanse begraafplaats en monument van Henri-Chapelle. Indrukwekkend en om stil van te worden. De begraafplaats ligt op een heuvel en geeft ook een mooi uitzicht over de voerstreek met de diverse landschapselementen. Na het bezoek werd de tocht verdergezet naar Duitstalig België om een bezoek te brengen aan de Hohnvallei dat uit zeer oude bossen bestaat en door de vroegere zinkmijnen over een specifieke zinkflora beschikt. Na een stevige wandeling reden we verder naar het bedevaartsoord van Moresnet met haar prachtige tuinen met bloeiende rodondendrons en sierstruiken. In het verleden was Moresnet ook nog bekend om een andere reden. Van 1816 tot 1919 was het wel een heel bijzonder dorp. Omdat de Nederlanden en Pruisen (België bestond toen nog niet) het na de val van Napoleon niet eens geraakten over wie er aanspraak op mocht maken, werd het dorp in drie delen gesplitst met in het midden een neutraal gebied: Neutraal Moresnet.werd zo één van de merkwaardigste ministaatjes uit de Europese geschiedenis: 344 ha met een eigen administratie, een eigen munt. En 256 inwoners in 1816, bestuurd door Koninklijke commissarissen van Nederland (later België) en Pruisen. In de namiddag bezochten we nog de mijnsite van Plombières met de specifieke zinkflora rond de waterloop De Geul. Het werd tijd om de cursus af te sluiten met een heerlijke regenbui na een week zon. De cursisten bleven nog even nakaarten in een oergezellige Voerense herberg en bevestigden volmondig dat deze cursus geslaagd was. Een onvergetelijke ervaring.

24

Focus

Er was eens

Rene Martens

Noord-Zuid nieuws en ... nog niet zolang geleden Noord-Zuid nieuws. Nog steeds weinig nieuws over deze zaak. Wij weten uit een vorige aflevering dat het nog steeds wachten is op de uitspraak ten gronde door de Raad van State. Men verwacht deze uitspraak na de verkiezingen dus mogelijk is dit nog voor onze volgende Erica. Wel weten wij uit goede bron dat de auditeur het vernietigingsverzoek heeft bestudeerd en zijn bevindingen heeft overgemaakt aan de Raad van State. Hieruit blijkt dat de argumenten tegen de omleidingsweg voor het grootste deel zijn opgenomen. Het plan M.E.R. zou niet volgens de regels zijn opgemaakt. En wat de overheid ook zegt over “milderende maatregelen” stelt hij vast dat het hier gaat om “compenserende maatregelen”. Hij zegt ook ”hoe men de zaak ook noemt, milderende maatregelen vragen een andere procedure” (dit dossier is te lijvig om hier in detail op in te gaan). Of de Raad van State de adviezen van de auditeur zomaar naast zich kan neerleggen is voor mij een vraag. Wat velen ook niet weten is dat de omleidingsweg liefst 160ha. bijkomende ruimte zou innemen. Een tunnel slechts 3ha. met ook minder onderhoud, minder Co2 uitstoot, enz. Verder blijkt nog dat de auditeur de voorstanders van de tunnel in grote delen gelijk geeft. “ Het gaat voor ons de goede richting uit” aldus Gust Feyen. En nu iets over: De Rwandese genocide Ik probeer steeds een link te leggen met mijn vorig artikel. Daar had ik het even over een kraanzaag in Byumba – (Rwanda). Rwanda??? Ik ben beschaamd maar ik was het bijna vergeten. U misschien ook, beste lezer. Dat een burgeroorlog, noem het eerder een volkerenmoord van die omvang, welke de hoofditems waren in alle kranten, zo vlug kan vervagen in een menselijk brein is onbegrijpelijk, ja zelfs onvergeeflijk. Ik ben op verschillende plaatsen op zoek gegaan naar informatie. In 1994 werden immers naar schatting een miljoen Tutsi’s en gematigde Hutu’s vermoord in een periode van honderd dagen. Twee extremistische Hutu-milities waren hiervoor verantwoordelijk. De internationale vredesmacht was in die regio gestationeerd maar greep niet in gezien het krappe mandaat van de troepen. Dit oogstte veel kritiek aan het adres van de Verenigde Naties. De genocide werd gestopt door een Tutsi-rebellenbeweging onder leiding van Paul Kigame welke daarna president werd.

Focus

25

Er was eens

Rene Martens

Noord-Zuid nieuws en ... nog niet zolang geleden Hoe kon nu toch zoiets gebeuren? Hiervoor moeten wij zeer ver teruggaan in de geschiedenis. Toen reeds werd Rwanda geregeerd door een Tutsi-koninklijke familie. De Rwandese adel bestond bijna uitsluitend uit Tutsi’s, al maakten zij slechts 10% van de bevolking uit. (Hutu’s 90%) Na de eerste wereldoorlog werd Rwanda en ook Burundi een Belgische kolonie. De Belgen lieten duidelijk hun gezag gelden en vormden de Tutsi-minderheid om in een Tutsielite die de arme Hutu-meerderheid wreed onderdrukte onder aanmoediging van de Belgen. Dit duurde tot 1962 toen Rwanda onafhankelijk werd en een gapende tegenstelling tussen de bevolkingsgroepen achterbleef met sociale spanningen als gevolg. In 1962 werd de Tutsi-elite door Hutu’s verdreven met verschillende vergeldingsacties als gevolg. In 1990 vielen de Tutsi’s terug Rwanda binnen maar met de hulp van Zaïrese, Franse en Belgische troepen bleef Habyarimana in het zadel. De voorbereiding. Wij herinneren ons waarschijnlijk wel de ophitsende taal van Radio Milles Collines tegen de ”Tutsi-kakkerlakken”. Kapmessen werden aangekocht, en lijsten van Tutsi’s werden opgesteld. Hutu’s werden tot moorden gedwongen, vooral door gezinsleden van weigeraars te vermoorden. Hutu’s die met Tutsi’s getrouwd waren werden verplicht om hun geliefden te vermoorden, wat velen ook deden. President Habyarimana. Het vliegtuig met de Rwandese president aan boord werd neergeschoten net voor de landing in Kigali. (6 april 1994) De president van Rwanda en ook de president van Burundi stierven. Over de oorzaak en de verantwoordelijkheid van deze aanslag bestaat nog steeds twijfel. Ook herinneren wij ons nog de moord op 10 Belgische VN.-soldaten welke in opdracht van de internationale vredesmacht de nieuwe president moesten beschermen. (7 april 1994) De soldaten werden echter onderschept en gegijzeld door Hutu-extremisten met het gekende noodlottig gevolg. Maar ook nu nog verschijnen haast elke dag in de kranten artikels

Focus 26

Er was eens Noord-Zuid nieuws en ... nog niet zolang geleden over verkrachtingen, plunderingen en moorden met massa’s vluchtelingen tot gevolg. In hoeverre zit Rwanda hierachter?

vriendenkring op de hoogte blijft van de werking van het centrum en ook om uit te nodigen op welke manier te helpen. Dit Byumba-comité is nu uitgegroeid tot een volwaardige V.Z.W. De bedoeling van het project was: de landbouw te organiseren door diversiteit aan te brengen in de culturen voornamelijk door terrasbouw op de heuvels. De Broeder werd niet voor niets

En nu terug naar Rwanda-ByumbaKisaro. Vorige keer had ik het even over Broeder Cyriel. Hij word dit jaar 90, is 70 jaar Broeder van Christelijke Scholen en is 40 jaar actief in Rwanda. Alvorens te vertrekken naar Rwanda richtte hij een comité op met enige vrienden ter ondersteuning van het project. Er zou een driemaandelijks contactblad verschijnen zodat de nu zeer uitgebreide

door een afvaardiging van het Ministerie van Landbouw”de pionier van radicale terrassering genoemd. Ondanks kritiek en spot zette hij door. Als ervaren landbouwer was hij zeker van zijn slagen. Na ook eerst de jongeren te hebben overtuigd, bewees de eerste opbrengst van aardappelen een haast wonderbare opbrengst. Ook de gerst lukte zeer goed. De vooruitgang van de terrassering was niet meer te stuiten. Ze vond haar bekroning in het bezoek van de toenmalige president Habyariama in 1985. Zijn bewondering en steun mondden uit in de erkenning van de methode voor erosiebestrijding op 5 juli 1989.

27

Focus

Er was eens

Rene Martens

Noord-Zuid nieuws en ... nog niet zolang geleden Een ruimere kijk op het centrum. Het opleidingscentrum voor landbouw en veeteelt, onder leiding van Broeder Cyriel, bestaat uit een opslagruimte voor de gewassen, een kiemhuis voor aardappelen en stallen voor varkens. Ook een naaiatelier, een werkhuis voor waterciternes, kruiwagens enz.. er is ook een bakkerij, een slagerij, en een schrijnwerkerij. Het broederhuis met een twaalftal slaapplaatsen, een keuken, eetplaats en vergaderruimte ligt centraal tussen de gebouwen. Intussen is er ook een opvang voor ongehuwde moeders, een kleuterklas en een lagere school. De eerste afgestudeerden van de normaalschool van Byumba kregen hun verdere opleiding in Kisaro en met deze gasten leidt Broeder Cyriel met veel enthousiasme al 40 jaar het centrum. Elke maandag worden werkkrachten aangenomen om te oogsten, soms wel 200 op een week. Met hak en schop werden zo’n 50 tal ha. vruchtbare heuvels aangelegd. Daarnaast worden nog vruchten van mensen uit de omgeving aangekocht en in de hoofdstad Kigali verkocht. De opbrengsten gaan terug naar de mensen van het centrum. Van de niet verkochte groenten word soep gemaakt voor de allerarmsten. Er worden nog huisjes bijgebouwd voor alleenstaande moeders en ook klaslokalen, alles met betonblokken gemaakt in het centrum. Regenputten worden gemaakt bij mensen zodat ze in het droge seizoen hun akkers van water kunnen voorzien. Jongeren kunnen een stuk land krijgen om te bewerken, de volledige opbrengst gaat naar hen. Omdat dit een groot project is heeft Broeder Cyriel een team van Rwandezen opgeleid om hem hierin bij te staan. Ze werken al jaren op het centrum en hebben al heel veel ervaring. Nog even een klein berichtje uit het dagboek van de broeder om een idee te krijgen over de omvang van dit project: Zaterdag 5 mei 2012. Een hele heuvel moest nog een beurt krijgen. Met meer dan honderd hakkers per dag werd er druk gewerkt om 15ha tarwe gezaaid te krijgen, verschillende ha. aardappelen te planten, 2ha. staakbonen en 2ha. struikbonen, enz….. Graag zou ik het relaas brengen van een dag in het centrum maar zo kan ik nog vele Erica’s vullen. Daarenboven beschik ik over maar liefst zeventien verslagen over: “Mijn belevenissen doorheen de oorlog in Rwanda “ door Broeder Cyriel. Hieruit zal ik proberen om een volgende maal een artikel te distilleren. Tot dan. René.

28

Focus

Marc Meert

Vormingsactiviteiten Niet te missen

SPORENPLANTEN Cursus “Sporenplanten” 2012 Al enkele jaren worden er in het Bosmuseum Gerhagen door de Werkgroep Ecologie Tessenderlo tijdelijke tentoonstellingen aangemaakt. Na tentoonstellingen over paddenstoelen, amfibieën, vlinders,… enz. viel de keuze dit jaar op het thema “mossen”. Deze tentoonstelling wordt georganiseerd door de Werkgroep Ecologie Tessenderlo in samenwerking met de Limburgse natuurgidsen en Bryolim (de mossenwerkgroep van LIKONA)

Het wordt een eerste tentoonstelling uit een reeks van twee over de sporenplanten. Deze tentoonstelling kadert in het raam van een cursus over de sporenplanten die in het najaar wordt georganiseerd. Voor volgend jaar wordt er een tentoonstelling aangemaakt over wieren, varens, paardenstaarten en wolfsklauwen.

cursus sporenplanten. Dit jaar herhalen we deze cursus in een iets uitgebreidere versie. Vermits er al enkele jaren gekozen werd om in de cursus natuurgids de les paddenstoelen en mossen te beperken tot alleen paddenstoelen kunnen we de les mossen opnemen in de cursus sporenplanten. De eerste les (en excursie) gaat over de sporenplanten in het algemeen en komen o.a. de wieren, de paardenstaarten, de wolfsklauwen en vooral de varens aan bod. Tijdens de excursie die er op volgt gaan we vooral de varens leren kennen aan de hand van een eenvoudige determinatietabel. De tweede les (en excursie) besteden we vooral aandacht aan de mossen. Zowel tijdens de theorieles als de excursie leren we de algemene mossen kennen aan de hand van opvallende kenmerken. Vermits mosplantjes vaak klein zijn is een vergrootglas tijdens beide activiteiten aan te raden.

De tentoonstelling over de mossen is elke dag (behalve zaterdag) te bekijken in het Bosmuseum Gerhagen. Het Bosmuseum is open van 14 tot 17 uur. Sinds enkele jaren organiseren we de

Cursussen en vormingsactiviteiten

29

Vormingsactiviteiten Niet te missen

Voor wie wil kan ook mee voor een daguitstap naar de kust. Hier gaan we op zoek naar wieren op het strand, naar varens en mossen in de duinen. De binnenlessen sporenplanten gaan door op woensdag 7 (varens, paardenstaarten, wolfsklauwen) en 14 (mossen) november van 19u00 tot 21u30 in het Bosmuseum Gerhagen in Tessenderlo (Zavelberg 10). De excursie varens gaat door op zaterdag 10 november van 14u tot 17u in het domein Bokrijk. Samenkomst parking kasteel (in de buurt van de fietsenparking) De excursie mossen gaat door op zaterdag 17 november van 14u tot 17u in Gerhagen. Samenkomst aan het Bosmuseum in Gerhagen

30

Marc Meert

De excursie naar zee gaat door vermoedelijk zaterdag 24 november van 8 tot 19 uur (afspraken worden tijdens de cursus gemaakt). Men kan kiezen om de hele cursus te volgen of voor het deel varens of voor het deel mossen. Inschrijven kan je door je naam op te geven via mail: meert-gybels @telenet. be. De cursus volgen is gratis. Enkele kleine brochures over sporenplanten en mossen kan je ter plaatse aankopen aan zeer democratische prijzen. Opgelet: Zie ook Agenda en Erica Zomer 2012 voor andere vormingsactiviteiten

Cursussen en vormingsactiviteiten

Bibliografie en foto’s Coverfoto H.J. De Groot www.natuurfoto-zeevang.nl De Wijers Luc Reinquin Natuurnieuws www.natuurbericht.be Rode snuitvlieg Pag 15 Florent Vandevoort www.florif.be

B

E

L

A

N

G

R

I

J

K

Rekeningnummer te gebruiken voor betaling van bijdrage om deel te nemen aan actiiviteiten:

Slechtvalken in België André Van de Sande

Werkgroep Limburgse Natuurgidsen

CleanTechPunt en Syntra Maurice Ballard

BNP Paribas Fortis 235-0010248-75 BIC GEBABEBB IBAN BE05 2350 0102 4875

Vakantiecursus Luc Reinquin Noord-Zuid en Er was eens René Martens Vormingsactiviteiten Marc Meert

Algemeen

31

Kalender Vormingsactiviteiten 2012 Paddenstoelen Kattevennen Genk

Zie Erica Zomer 2012 - Pag. 22

19.00

13.50

Parking Kasteel

Bosmuseum Gerhagen, Zavelberg 10

Parking Kattevennen

17.00

17.00

21.30

17.00

Einde

23 Sep Kaart en kompas Praktijk Tessenderlo

14.00

Bosmuseum Gerhagen, Zavelberg 10

19.00

Samenkomst

29 sep Sporenplanten Theorie Domein Bokrijk

14.00

Wordt meegedeeld tijdens de cursus

Uur

07 en 14 Nov Sporenplanten Praktijk Gerhagen

08.00

Plaats

10 Nov Sporenplanten Praktijk Kust

Thema

17 Nov Sporenplanten Praktijk

Datum

01 Dec

Voor meer Info: Zie Vormingsactiviteieten (Pagina 29 t.e.m. 30)