Ministerie Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Water

Ministerie Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Water Businesscase Uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water: Blauwdruk uitvoeringsorganisatie, zakelijke afweging en Programma van Eisen 15 februari 2010

Ministerie Verkeer en Waterstaat, Stationsplein 1 Postbus 907

Directoraat-Generaal Water

3800 AX Amersfoort Telefoon 033 4677777 www.twynstragudde.nl

Businesscase Uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water: Blauwdruk uitvoeringsorganisatie, zakelijke afweging en Programma van Eisen

Sas Terpstra Eric van Capelleveen Albert van Duijn Mario Vermeulen Amersfoort, 15 februari 2010 537270/STE/JGG

Voorwoord In de periode december 2009 - februari 2010 heeft Twynstra Gudde de businesscase voor de uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water (IHW) opgesteld. Opdrachtgever was het ministerie van Verkeer en Waterstaat DirectoraatGeneraal Water (DGW) namens het Nationaal Water Overleg (NWO). Naast de zakelijke afweging omvat dit rapport een blauwdruk voor de uitvoeringsorganisatie en een Programma van Eisen. Verschillende partijen hebben belang bij het organiseren van de informatiestromen en het informatiebeheer tussen alle waterbeherende partijen. Momenteel vindt de uitvoering van de werkzaamheden versnipperd plaats over diverse waterpartners. Om de kwaliteit van de gegevensuitwisseling, het gegevensbeheer te versterken en de continuïteit op de langere termijn te waarborgen, zijn de waterpartners van mening dat er één gezamenlijke uitvoeringsorganisatie ingericht moet worden. Dit is de uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water. De auteurs hebben dit businesscase onderzoek met veel genoegen uitgevoerd.

Inhoudsopgave

Voorwoord 1 2 2.1 2.1 2.2 3 3.1 3.2 3.2.1 3.3 3.4 3.5 3.6 3.6.1 3.6.2 3.6.3 3.6.4 3.6.5 3.7 3.7.1 3.7.2 3.7.3 3.7.4 3.7.5 3.7.6 4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.2

Management samenvatting

1

Inleiding Aanleiding: structureren van informatiestromen Belang van informatievoorziening: informatie als vierde productiefactor IDsW, voorloper van het Informatiehuis Water

4 4 4 5

Schets van de uitvoeringsorganisatie Omgevingsanalyse: beter gebruik standaarden leidt tot meer rendement Positionering Context: breed speelveld en veel informatievragen Uitgangspunten voor de uitvoeringsorganisatie IHW Missie: waterinformatie laten stromen en ontsluiten Doelen om aan de missie te voldoen Werkzaamheden Afbakening van de werkzaamheden; smalle basis voor een krachtige start Groeimodel voor de uitvoeringsorganisatie IHW Kernactiviteiten uitvoeringsorganisatie IHW; standaarden, waterdata en applicaties Werkzaamheden van de uitvoeringsorganisatie IHW Overige activiteiten uitvoeringsorganisatie IHW Organisatie-inrichting: smalle basis, gebruik flexibele fte-schil en gefaseerd uitbreiden Strategie Structuur Personeel Managementstijl Procedures (administratieve organisatie) Cultuur

6 6 6 6 9 10 10 12 12 14

Zakelijke afweging Kosten en baten: hefboom kostenreductie bij doorzetten standaardisatie bronregistraties Kosten Baten Exploitatie Kwalitatief belang: gemeenschappelijke taal en positieve beeldvorming

36

16 17 22 24 24 25 30 33 33 34

36 36 37 38 39

4.3

Inzicht in belangen en risico’s: op zoek naar grootst mogelijk gemeenschappelijk belang om succesvol van start te gaan

39

5 5.1

Programma van Eisen Eisen aan de huisvestende organisatie

41 41

6 6.1 6.2

Bestuursakkoord uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water 46 Bestuursakkoord als basis voor instelling van de uitvoeringsorganisatie IHW 46 Juridische verankering uitvoeringsorganisatie IHW 47 Bijlagen Rapportagebehoefte per thema Over te nemen KRW beheeractiviteiten Toekomstige kosten applicaties Rechtsvorm uitvoeringsorganisatie IHW

1. 2. 3. 4.

1

Management samenvatting

Aanleiding Informatievoorziening speelt een essentiële rol in de watersector. Overheden hebben een sterke onderlinge afhankelijkheid om tijdig te kunnen beschikken over kwalitatief goede informatie. Verplichte rapportages vanuit Den Haag aan Brussel en Tweede Kamer, maar ook de verantwoording aan burgers op lokaal en regionaal niveau over het gevoerde beleid en behaalde resultaten is van groot belang. Geconstateerd is dat de huidige informatievoorziening verre van optimaal is gestroomlijnd. Daardoor worden informatievragen ad hoc beantwoord, maar bovendien op een manier die weinig effectief en efficiënt is. Door het éénmalig inwinnen en méérvoudig gebruik van informatie en door toepassing van standaarden in de manier van data inwinning, verwerking, verzameling en bewerking zijn grote verbeterslagen mogelijk. Door informatieuitwisseling tussen waterpartners te stroomlijnen kan er sneller en goedkoper over kwalitatief betere informatie worden beschikt. Om de kwaliteit van de gegevensuitwisseling, het gegevensbeheer te versterken en de continuïteit op de langere termijn te waarborgen, zijn de waterpartners van mening dat er één gezamenlijke uitvoeringsorganisatie ingericht moet worden. Dit is de Uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water. In opdracht van het ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Water (DGW) namens het Nationaal Water Overleg (NWO) heeft Twynstra Gudde voor een dergelijke uitvoeringsorganisatie een businesscase opgesteld. Naast de zakelijke afweging omvat dit rapport een blauwdruk voor de uitvoeringsorganisatie en een Programma van Eisen. De missie van de Uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water is ‘waterinformatie efficiënt en effectief tussen waterpartners laten stromen en beschikbaar stellen voor derden’. Hieraan gekoppeld zijn doelstellingen geformuleerd die te gerelateerd zijn aan de verschillende stappen in de informatiestroomlijning tussen waterpartners. Wat doet de Uitvoeringsorganisatie IHW? In de voorliggende businesscase wordt als eerste prioriteit gegeven aan het vervolmaken van de informatiestroomlijning rondom het thema waterkwaliteit. Het gaat daarbij om het stroomlijnen van de hele informatieproductieketen; van inwinnen van data tot en met het presenteren van informatie in rapportages.

1/1

De rol van de Uitvoeringsorganisatie IHW is naast het verzamelen en het ontsluiten van waterinformatie, met name gericht op het mogelijk maken dat gegevens eenduidig worden ingewonnen en informatie adequaat kan worden gepresenteerd. De uitvoeringsorganisatie verzorgt de stroomlijning van informatie tussen waterpartners. IHW is daarbij dus een Uitvoeringsorganisatie voor en door de deelnemende waterpartners. Voor het thema waterkwaliteit betekent dit concreet dat de uitvoeringsorganisatie de standaardisatie voortzet (huidig werk van IDsW), de verantwoordelijkheid voor het beheer van enkele KRW-applicaties overneemt (dat nu door verschillende partijen wordt gedaan zonder duidelijke eindverantwoordelijkheid) en bovendien verantwoordelijk is voor het bijeenbrengen en ontsluiten van waterkwaliteitsdata (met name de KRW-database en -portaal, momenteel in beheer bij RWS-Waterdienst). Door deze taken onder één verantwoordelijkheid te brengen, wordt er meer duidelijkheid gecreëerd en kan er een efficiency-winst worden geboekt (geringer aantal fte’s nodig). Een tweede prioriteit is het verbreden van de activiteiten van de Uitvoeringsorganisatie IHW naar andere waterthema’s. Ook daarvoor gelden immers rapportageverplichtingen en zijn er voordelen te behalen door het stroomlijnen van de informatie tussen partijen. De ontsluiting van waterdata voor professionals bij de waterpartners is onderdeel van bovengenoemde activiteiten; voor KRW is dit middels het KRW-portaal reeds mogelijk, maar voor andere waterthema’s is een dergelijke voorziening nog niet aanwezig. Deze moet worden ondergebracht bij de uitvoeringsorganisatie IHW. De derde prioriteit is het omvormen van de fysieke KRW-database naar een virtuele waterdatabase. Omdat dit aanpassingen vergt tot in de primaire werkprocessen van de waterpartners, is het niet reëel om te veronderstellen dat dit op korte termijn (binnen vijf jaar) voor alle waterthema’s kan worden gerealiseerd. De Uitvoeringsorganisatie zal voor het thema waterkwaliteit nagaan op welke wijze de omslag van een fysieke naar een virtuele database kan worden vormgegeven en hoe bij andere waterthema’s hier al in een vroeg stadium rekening mee kan worden gehouden. Belang bestuursakkoord Het belang van een bestuursakkoord tussen de NWO-partners is groot. Allereerst om de basis te leggen voor de samenwerking onder de noemer Uitvoeringsorganisatie IHW. Een tweede, groot belang van het bestuursakkoord is dat de betrokken waterpartners gezamenlijk overeen moeten komen om de Aquo-standaarden consequent door te voeren in hun primaire processen.

2/2

De Uitvoeringsorganisatie IHW kan hiertoe ondersteuning bieden door de toepassing van de standaarden uit te leggen en te ondersteunen bij de implementatie, maar kan implementatie zelf niet afdwingen. Het belang is zo groot omdat juist door het hanteren van dezelfde standaarden in de primaire werkprocessen en in de basisdatabases bij de bronhouders grote kostenbesparingen mogelijk zijn. Het opstellen van rapportages kost nu ontzettend veel geld omdat afzonderlijke bronhouders veelal externe expertise inhuren om hun eigen gegevens om te zetten naar informatiestromen die voor rapportages bruikbaar zijn. Dit is zeker het geval als het interbestuurlijke rapportages betreft waar informatie en data van verschillende partijen wordt samengevoegd. Aanbevelingen - De eerste helft van 2010 is een belangrijke periode om meer grip te krijgen op de feitelijke informatiebehoeften vanuit de verschillende waterthema’s. Als dit verhelderd is, kan ook concreter worden bepaald welke capaciteitsinzet voor de komende jaren nodig is. - Een uitgewerkt groeimodel moet onderdeel uitmaken van het meerjarenactiviteitenprogramma voor de Uitvoeringsorganisatie IHW, zoals dat als onderdeel van het bestuursakkoord in 2010 ter accordering aan het Nationaal Water Overleg zal worden voorgelegd. - Het cluster MRE verzorgt namens NWO/DWO de aansturing van zowel de Uitvoeringsorganisatie IHW alsook de Projectgroep Informatiehuis Water. De Projectgroep Informatiehuis Water zal geen rol blijven spelen in de directe aansturing van de Uitvoeringsorganisatie IHW, maar zal wel een aansturende rol hebben voor de ontwikkeltrajecten rondom de waterthema’s die de komende jaren volgens het groeimodel aan de Uitvoeringsorganisatie IHW moeten worden toegevoegd. - Ontwikkeltrajecten worden buiten de directe verantwoordelijkheid van de uitvoeringsorganisatie IHW gehouden. Dit is wenselijk om te voorkomen dat budgettaire en bestuurlijke aandacht voor het ontwikkelingswerk de reguliere werkzaamheden van de uitvoeringsorganisatie IHW frustreert. - Houd de Uitvoeringsorganisatie IHW compact. De organisatie moet voor en door waterpartners worden gezien als een doelen resultaatgerichte organisatie die vragen kan beantwoorden en handige standaarden en tools beschikbaar stelt voor stroomlijning en ontsluiting van data en informatie. - Met het oog op een zelfstandige en onafhankelijke rol van de uitvoeringsorganisatie IHW is een eigen juridische entiteit op korte termijn wenselijk; IHW hoeft dan niet tijdelijk bedrijfsmatig onderdeel uit te maken van de hostende organisatie. Bijkomend voordeel is dat de personele onzekerheid hiermee wordt verkleind en discontinuïteit wordt voorkomen. Aanbevolen wordt om de discussie over een juridische rechtsvorm reeds in 2010 te voeren, zodat bij het sluiten van het bestuursakkoord ook tot deze rechtsvorm kan worden overgegaan.

3/3

2

2.1

Inleiding

Aanleiding: structureren van informatiestromen Voorjaar 2009 heeft het ministerie van Verkeer en Waterstaat, DirectoraatGeneraal Water (DGW) het initiatief genomen om de informatiestromen en het informatiebeheer tussen alle waterbeherende partijen meer structureel te organiseren. Aanleidingen hiervoor zijn: - voortzetten van de werkzaamheden van het programmabureau Informatie Desk standaarden Water (IDsW) - voortzetten, verbeteren en uit te bouwen van informatie-uitwisseling tussen waterpartners over de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). Denk daarbij aan periodieke (voortgangs)rapportages aan Brussel en de Tweede Kamer - adequaat (snel en kwalitatief goed) kunnen reageren op diverse informatievragen rondom wateropgaven. Denk daarbij aan studies van het Planbureau voor de Leefomgeving of maatschappelijke organisaties - de huidige versnippering in het beheer en onderhoud van cruciale applicaties tegengaan - het willen en moeten realiseren van meer efficiëntie (‘sneller, beter en goedkoper’).

2.1

Belang van informatievoorziening: informatie als vierde productiefactor Waterbeheer wordt steeds meer informatiebeheer. Vanuit verschillende partijen worden de waterbeheerders benaderd met verzoeken om informatie over de toestand van het watersysteem op gebied van veiligheid, waterkwaliteit en waterkwantiteit, de voortgang van de maatregelen om dit in stand te houden dan wel te verbeteren en over de ingezette middelen. Voor zowel incidentele als structurele informatievragen geldt dat goede afspraken over kwaliteitsborging met betrekking tot het informatiebeheer van groot belang zijn. Naast het willen verbeteren van de kwaliteit van het primaire proces met betrekking tot het uitvoeren van de taken van (water)beheerders is ook het willen en moeten realiseren van meer efficiëntie (‘beter en goedkoper’) een belangrijke drijfveer. Dat is niet alleen van belang voor het maken van plannen maar ook bij de uitvoering van maatregelen en van andere reguliere taken van waterbeheerders. Hierbij zijn naar verwachting aanzienlijke kostenbesparingen mogelijk.

4/4

Kortom, in de huidige praktijk van het waterbeheer is informatievoorziening inmiddels een cruciale pijler voor de bedrijfsvoering. Kwaliteit, effectiviteit en efficiency van de bedrijfsvoering worden niet meer alleen bepaald door de drie klassieke productiefactoren (mensen, ‘productiemiddelen’ en geld). Adequate informatievoorziening en de daarbij behorende gegevenshuishouding speelt daarin een minstens zo belangrijke rol. Informatie kan daarom worden beschouwd als een vierde productiefactor. Mede op basis van deze vierde pijler kunnen de Nederlandse waterbeheerders hun maatschappelijke taak vervullen; een goede bescherming tegen overstromingen, het zoveel mogelijk voorkomen van wateroverlast en droogte, en een goede waterkwaliteit in oppervlakteen grondwater in een breed krachtenveld van belangen, waaronder die van veiligheid, natuur, landbouw, scheepvaart, ruimtelijke ordening, volksgezondheid en recreatie. 2.2

IDsW, voorloper van het Informatiehuis Water Sinds het Convenant informatievoorziening Sector Water (1997) en met de InformatieDesk standaarden Water (2003 t/m 2009) is een belangrijke stap gezet in het stroomlijnen van de informatievoorziening en het standaardiseren van gegevens. Door IDsW wordt in overleg met waterbeherende organisaties en gebruikers gewerkt aan het ontwikkelen van ‘één gezamenlijke taal’ voor waterwerkend Nederland. IDsW zorgt voor standaarden voor: - opslag en uitwisseling van (geografische en administratieve) gegevens - (definities van) termen en begrippen - de verwerking en presentatie van gegevens. Gebleken is dat IDsW succesvol is geweest in het maken van deze standaarden. Tegelijkertijd wordt geconstateerd dat IDsW niet de doorzettingsmacht heeft om partijen ook daadwerkelijk gebruik te laten maken van de standaarden. Ten behoeve van het opstellen van de eerste generatie stroomgebiedbeheerplannen (2010-2015) zijn de afgelopen jaren tijdelijke afspraken gemaakt over het uitwisselen, bewerken en verwerken van waterkwaliteitsgegevens (huidige toestand, doelen, maatregelen). Door de waterbeherende organisaties worden gegevens ge-upload en ge-download via websites (‘KRW-portaal’), waardoor het aggregeren van deze gegevens op het benodigde rapportageniveau mogelijk wordt. Door te werken met de ‘Aquo-standaard’ die IDsW heeft ontwikkeld, wordt gelijksoortige informatie op een vergelijkbare en uniforme manier (benamingen, eenheden) aangeleverd. Begin 2010 is door de IDsW een rapportage over een Aquo-Keurmerk gepubliceerd waarin de uitbouw van de Aquo standaard is beschreven.

5/5

3

3.1

Schets van de uitvoeringsorganisatie

Omgevingsanalyse: beter gebruik standaarden leidt tot meer rendement Na enkele jaren IDsW is geconstateerd dat de door IDsW ontwikkelde standaarden zorgen voor een betere oplijning van gegevens tussen waterpartners, maar dat deze standaarden nog lang niet door alle waterbeheerders worden toegepast. Als de standaard wel wordt gebruikt door waterbeheerders, is dit vaak slechts als vehikel om gegevens op het gevraagde moment aan te leveren, zonder de standaard consequent ook toe te passen op de totstandkoming van de basisgegevens in het eigen primaire proces. In opdracht van IDsW is hiernaar door DHV onderzoek gedaan. In het onderzoeksrapport ‘Gegevenshuishouding van de watersector’ constateert DHV dat de uitwisseling van gegevens in de watersector momenteel niet effectief en efficiënt is georganiseerd. Door het ontbreken van standaarden of het niet toepassen van standaarden in de primaire processen bij en de uitwisseling van gegevens tussen de diverse waterpartners is er sprake van: - inefficiëntie in werkprocessen bij zowel de organisaties die gegevens leveren als de organisaties die de gegevens ontvangen: er gaat veel tijd verloren met het verzamelen, interpreteren en bewerken van gegevens - er worden hierdoor veel kosten gemaakt, onder andere voor het inhuren van externe dienstverleners - doorlooptijden van werkzaamheden zijn substantieel langer dan nodig is - de kwaliteit van de gegevens is niet gegarandeerd waardoor uitkomsten minder zeker zijn - een en ander kan er toe leiden dat niet aan wettelijke verplichtingen kan worden voldaan - bij elke gegevensvraag wordt naar pragmatische en ad-hoc oplossingen gezocht. Deze werkwijze staat een structurele oplossing in de weg.

3.2

Positionering

3.2.1

Context: breed speelveld en veel informatievragen Gegevensbeherende partijen Het vraagstuk van het organiseren van de waterinformatie omvat alle overheidslagen (rijk, provincies, gemeenten en waterschappen), ieder met hun eigen verantwoordelijkheid en ieder met hun eigen informatieen sturingsbehoefte. - Ministeries moeten de verantwoordelijke bewindspersoon equiperen om te kunnen rapporteren aan Europese Commissie en Tweede Kamer over voortgang en evaluatie van het beleid

6/6

- Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het beheer van rijkswateren. - Provincies zijn verantwoordelijk voor het beheer van grondwater. - Waterschappen zijn verantwoordelijk voor het regionaal waterbeheer (kwaliteit, kwantiteit, veiligheid); bovendien wordt het beheer van grondwater (deels) overgenomen van de provincies. - Gemeenten zijn verantwoordelijk voor rioleringen en kwantiteit (stedelijke wateropgaven). Deze partners hebben vaak eigen capaciteit in huis om gegevens in te winnen en vast te leggen in databases en vervolgens bruikbare (management)informatie te genereren. Soms worden (deel)activiteiten belegd bij speciaal daarvoor opgerichte (werk)organisaties. Zo is er sprake van onder andere: - InformatieDesk standaarden Water (IDsW). IDsW is onafhankelijk; het programmabureau ontwikkelt en beheert de Aquo-standaard voor alle partijen binnen de watersector. IDsW ondersteunt bovendien bij de implementatie. IDsW is gehuisvest bij RWS-WD. - Het Waterschapshuis (HWH). Op het gebied van Informatie en Communicatie Technologie hebben de waterschappen de regie en uitvoeringstaken belegd bij Het Waterschapshuis (HWH). Per 1 januari 2010 zal niet langer sprake zijn van een stichting, maar van een Gemeenschappelijke Regeling. - Helpdesk Water. Doel van de Helpdesk Water is informatievoorziening aan ‘derden’. De Helpdesk Water wordt gehost door RWS-WD en is opgehangen onder het (nieuwe) Watermanagement Centrum Nederland. Het wordt aangestuurd vanuit het NWO. - Rijkswaterstaat Waterdienst (RWS WD) is actief levert kennis en expertise voor de waterprojecten van Rijkswaterstaat. De Waterdienst heeft een brugfunctie tussen beleid, beheer, uitvoering, toezicht en kennis op watergebied. RWS Waterdienst verzamelt bovendien in opdracht van DGW de KRWinformatie en verzamelt en beheert chemische monitoringgegevens via de landelijke enquête waterkwaliteit (bulk-database). Nieuw is de oprichting van het Water Management Centrum Nederland, waar enkele diensten zoals Helpdesk Water zijn ondergebracht. - Rijkswaterstaat Data-ICT-Dienst (RWS DID) regisseert en faciliteert de realisatie, instandhouding en ontwikkeling van de informatievoorziening voor Rijkswaterstaat. - STOWA. Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer is het kenniscentrum van regionale waterbeheerders en ontwikkelt, vergaart en verspreidt kennis die nodig is om de wateropgaven goed uit te voeren. De STOWA verzamelt en beheert met name ecologische informatie uit onderzoeksprogramma’s en projectmatige monitoringactiviteiten in de Limnodata-database. - RIONED. Stichting RIONED is platform, kenniscentrum en belangenbehartiger van de rioleringszorg in Nederland en richt zich met name op gemeenten. RIONED voert in opdracht van de gemeenten benchmarks uit en verzamelt en beheert informatie met betrekking tot riolering.

7/7

- TNO verzamelt en beheert informatie met betrekking tot de kwaliteit van het grondwater die door provincies (landelijk en provinciale grondwatermeetnetten) en RIVM worden vergaard. - RIVM verzamelt en beheert, in het kader van de Nitraatrichtlijn, informatie met betrekking tot de waterkwaliteit op landbouwbedrijven (Landelijke Meetnet effecten Mestbeleid) verzamelt en beheert bovendien de gegevens van de waterkwaliteit in natuurgebieden (Trend Meetnet Verzuring). Typen informatievragen Rapportageverplichtingen Waterbeheerders dienen periodiek richting “Brussel” verantwoording af te leggen. Zo is in het Waterbesluit (en de Waterregeling) op grond van de Waterwet wettelijk vastgelegd dat regionale overheden informatie aanleveren aan het minisiterie van Verkeer en Waterstaat voor de 3-jaarlijkse (tussen)rapportages aan Brussel over de KRW. Daarnaast heeft de Staatssecretaris van VenW toegezegd de Tweede Kamer jaarlijks te zullen informeren over de voortgang met betrekking tot de uitvoering van de KRW. Hetzelfde geldt voor de jaarlijkse rapportage aan de Tweede Kamer ten aanzien van de voortgang in het waterbeleid (Water in Beeld). Ministeries moeten worden gevoed met gegevens van de overige waterbeheerders. Daarnaast hebben de partners van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) op zowel lokaal, regionaal als landelijk niveau behoefte aan informatie ten behoeve van de verantwoording en sturing van de implementatie van ondermeer het NBW en de KRW. Bestuurders en het management van de organisaties hebben informatie nodig voor het aansturen van de organisatie, maar ook om door middel van voortgangsrapportages verantwoording af te leggen aan de maatschappij. Bovenstaande betreft met name structurele informatievragen. Incidentele informatievragen Daarnaast is er sprake van incidentele informatievragen. Door allerlei partijen kunnen aan waterbeheerders vragen worden gesteld. Denk bijvoorbeeld aan het Planbureau voor de Leefomgeving , ingenieursbureaus en adviesbureaus of maatschappelijke organisaties die een studie verrichten. Op basis van het Verdrag van Aarhus moeten overheden gegevens en/of informatie bovendien beschikbaar kunnen stellen aan partijen en burgers die hiervan gebruik willen maken. Elektronische dienstverlening is een aspect van de ontsluiting van dergelijke informatie. Binnen de Nederlandse situatie is de vraag of waterbeheerders hier individueel aan willen voldoen of dat er een centrale ontsluiting van informatie wordt gerealiseerd.

8/8

Plaatsing binnen een breder speelveld Ook buiten de watersector gebeurt er veel op het gebied van informatievoorziening. Het stelsel van basisregistraties (gericht op het vastleggen van vitale, authentieke gegevens van hoge kwaliteit) is gebaseerd op het principe ‘eenmalige inwinning, meervoudig gebruik’. Daardoor kan de overheid die klanten doelgericht werken en over de juiste informatie beschikken. Zo is momenteel de Basisregistratie Grootschalige Topografie in ontwikkeling; de BGT raakt aan de informatievoorziening in de watersector. 3.3

Uitgangspunten voor de uitvoeringsorganisatie IHW Door de gezamenlijke waterpartners zijn de volgende uitgangspunten voor de uitvoeringsorganisatie IHW1 meegegeven: - De uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water is een onafhankelijke organisatie die een samenhangend pakket van werkzaamheden uitvoert voor en door de waterpartners, aangestuurd vanuit het NWO. De meerwaarde ten opzichte van de huidige situatie ligt in het bij elkaar brengen van applicaties, standaarden en databases in één werkproces. De uitwerking van de werkzaamheden komt aan bod in hoofdstuk 3.6.4 en 3.6.5, de sturingsvraag in hoofdstuk 3.7.2. - Het gaat daarbij primair om het realiseren van afstemming en stroomlijnen van bestaande gegevensstromen en bestaande gegevensuitwisseling. Het principe van informatiestroomlijning en de rol van de uitvoeringsorganisatie IHW, komt aan de orde in hoofdstuk 3.5. - Het beheer van en de verantwoordelijkheid voor de basisdata blijft bij de bron. Iedere waterpartner is en blijft eigenaar en beheerder van en verantwoordelijk voor de eigen gegevens. - De uitvoeringsorganisatie IHW start met een beperkte opdracht, maar zal volgens een groeimodel uiteindelijk waterbreed moeten functioneren. De hoofdstukken 3.6.1 en 3.6.2 gaan hier op in. - De werkzaamheden van de uitvoeringsorganisatie IHW moeten aansluiten bij de bedrijfsprocessen van de waterbeheerders. Dit is van belang omdat het gaat om de basisdata in de primaire processen van waterbeheerders. NB: Andersom geldt ook dat de standaarden en applicaties die de uitvoeringsorganisatie IHW maakt, dienen te worden toegepast door de waterbeheerders. Alleen dan kan daadwerkelijk een snellere, betere en goedkopere informatieuitwisseling worden gerealiseerd. Dit is een belangrijk onderwerp voor het bestuursakkoord dat aan bod komt in hoofdstuk 6.1.

1

Dit rapport richt zich op de uitvoeringsorganisatie IHW. De term ‘Informatiehuis Water’ betreft het geheel van afspraken tussen waterpartners in het kader van het Nationaal Wateroverleg (NWO) over de gegevensuitwisseling (inclusief lange termijn visie) en het informatiebeheer rond water ten aanzien van onder meer organisatie, benodigde infrastructuur, werkwijze én financiering.

9/9

Deze uitgangspunten krijgen een plek in de verdere uitwerking zoals die in dit rapport voorligt. Waterpartners

Derden privaat/publiek

mbv gegevensstandaard Water (Aquo) doorzetten

Vraag

Uitvoeringsorganisatie IHW

Aanbod

KRW database

mbv gegevensstandaard Water (Aquo) verzamelen

Waterpartners Bron database

Figuur 1: Positionering uitvoeringsorganisatie IHW 3.4

Missie: waterinformatie laten stromen en ontsluiten De vraag is welke rol de uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water binnen de hiervoor geschetste context moet spelen. Daartoe is de missie van de uitvoeringsorganisatie IHW als volgt verwoord: De uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water laat waterinformatie efficiënt en effectief tussen waterpartners stromen en stelt deze beschikbaar voor derden.

3.5

Doelen om aan de missie te voldoen Voor de uitvoeringsorganisatie IHW is het doel als een zelfstandig opererende eenheid in opdracht en onder verantwoordelijkheid van en aangestuurd door de gezamenlijke waterpartners de beoogde gegevensuitwisseling tussen de waterpartners helpen stroomlijnen. Om de missie te kunnen realiseren, gelden voor de uitvoeringsorganisatie IHW de volgende doelen: - doel 1: waterinformatie baseren op sectorbrede basisgegevens - doel 2: elkaars taal kunnen verstaan en watergegevens kunnen lezen - doel 3: gegevenskwaliteit en directe bruikbaarheid kunnen garanderen - doel 4: waterinformatie eenduidig en tijdig laten rouleren - doel 5: waterinformatie waterbreed op één punt kunnen vinden en bieden

10/10

- doel 6: waterinformatie betekenisvol kunnen laten gebruiken - doel 7: waterinformatie vergelijkbaar verantwoord kunnen presenteren. Aan de hand van de onderstaande informatieproductieketen is de rol en positionering van de uitvoeringsorganisatie IHW uitgewerkt. De informatieproductieketen beschrijft kortweg de verschillende processtappen om van data-inwinning te komen tot relevante rapportage-informatie. Elke bol stelt een logische processtap voor.

Inwinnen

Valideren

Vastleggen /aggregeren

Primaire taak aanleverende waterpartners

Distribueren /raadplegen

Bewerken /verrijken


maken van standaarden

Analyseren

Presenteren

Primaire taak rapporterende partners

maken van applicaties database

portaal

Figuur 2: Rol van uitvoeringsorganisatie IHW in informatieproductieketen Doelen 1 tot en met 4: Standaarden De uitvoeringsorganisatie IHW heeft een rol in het formuleren van standaarden, zodat deze informatieproductieketen soepel kan worden doorlopen. Het gaat immers primair om het realiseren van afstemming en stroomlijnen van gegevensstromen tussen waterpartners. Het maken van standaarden richting gegevensaanleverende partijen heeft vooral betrekking op de stappen Inwinnen, Valideren en Vastleggen. Doel 5: Waterportaal en waterdatabase De uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water is gericht op het samenbrengen van waterdata uit de verschillende bronbestanden. Bovendien vervult de uitvoeringsorganisatie IHW een portaalfunctie voor de ontsluiting en uitwisseling van waterdata (Distribueren/raadplegen). Doelen 6 en 7: Applicaties en tools De rol van de uitvoeringsorganisatie IHW in het Bewerken, Analyseren en Rapporteren heeft betrekking op het zodanig klaarmaken van de data dat er informatie uit kan worden afgeleid (over onder andere de stand van zaken, over onderlinge vergelijkingen tussen waterbeheerders).

11/11

Bovendien kunnen uit deze gegevens dwarsdoorsneden of andere bewerkingen gemaakt ten behoeve van (overwegend beleidsmatige) analyse en rapportage. Wat de uitvoeringsorganisatie IHW daarbij expliciet niet doet, is het toekennen van betekenis aan deze informatie; dit is een taak voor de beleidsmakende instituties. De structuur en werkzaamheden van de uitvoeringsorganisatie IHW worden zodanig vormgegeven dat deze doelen kunnen worden gerealiseerd. 3.6 3.6.1

Werkzaamheden Afbakening van de werkzaamheden; smalle basis voor een krachtige start Stap 1 De basis van de uitvoeringsorganisatie IHW wordt gevormd door de stroomlijning van de informatie voor de Kaderrichtlijn Water. Dit betreft voortzetting van de IDsW-werkzaamheden, maar ook het beheren en doorontwikkelen van de KRW-database en het KRW-portaal en het overnemen van de verantwoordelijkheid voor alle KRW-applicaties die door derden worden beheerd. Dit is in onderstaande figuur aangegeven als stap 1.

Overige thema’s & activiteiten

Uitbreiding obv groeimodel

Waterpartners

2

Derden privaat/publiek

mbv gegevensstandaard Water (Aquo) doorzetten

IDsW

Vormen basis voor

KRW-gelelateerde zaken (o.a. portaal)

1 KRW db

Vraag


3

Water db

KRW-database Nu nog fysieke database; data moeten worden ge-upload Later wellicht virtuele database; via portaal direct ‘inprikken’ op brondata

Aanbod mbv gegevensstandaard Water (Aquo) verzamelen

Waterpartners

Bron Db’en

Figuur 3: Strategie in 3 stappen Het is voor de uitvoeringsorganisatie IHW van belang om te starten met een duidelijk afgebakend pakket aan werkzaamheden. Dit is van belang om de komende jaren ook daadwerkelijk te kunnen voorzien in de behoefte om gegevens en informatie tussen waterpartners te laten stromen.

12/12

Op basis van deze informatie moet het immers mogelijk zijn om rapportages te kunnen opstellen en informatie aan derden beschikbaar te stellen. Het traject van standaardiseren, bijeenbrengen en ontsluiten van data (portaalfunctie) en het maken van applicaties voor monitoring en rapportage is voor de KRW inmiddels ver ontwikkeld. Toch is ook voor KRW gebleken dat er verbeteringen mogelijk zijn om een volgende rapportageronde effectiever te organiseren. Zo moet onder andere de aansluiting worden verbeterd met gerelateerde onderwerpen (denk aan zwemwaterrichtlijn, nitraatrichtlijn en richtlijn stedelijk afvalwater - voor zover dit de waterkwaliteit betreft). De uitwerking hiervan is opgenomen in hoofdstuk 3.6.4. Prioriteit voor de uitvoeringsorganisatie IHW ligt de komende jaren dan ook bij het vervolmaken van de informatiestroomlijning voor de Kaderrichtlijn Water. Op basis van het principe ‘eenmalig aanleveren - meervoudig gebruik’ zijn hiermee al grote voordelen te behalen. NB 1: Grondwater maakt integraal onderdeel uit van de KRW. Voor dit deelthema zijn nog diverse verbeterpunten rondom de informatievoorziening en -stroomlijning geconstateerd in het uitvoeringsprogramma “van peilbuis tot KRW-portaal”. Drie projecten die aandacht verdienen, zijn: - grondwaterproject 1: In- en uitvoer KRW-grondwaterdatabase in DINO - grondwaterproject 2: Organisatie Stroomlijning en proces - grondwaterproject 3: Toolbox van grondwater naar KRW-rapportage In voorliggende businesscase zijn deze werkzaamheden ondergebracht onder de verantwoordelijkheid van de uitvoeringsorganisatie IHW. Stap 2 Gaandeweg wordt de uitvoeringsorganisatie IHW op meerdere thema’s actief (waterveiligheid - toetsing keringen en richtlijn overstromingsrisico’s, waterkwantiteit - WB21, waterketen/riolering en zout water - Kaderrichtlijn Mariene Strategie). De uitvoeringsorganisatie IHW moet vanuit haar rol vroegtijdig signaleren welke beleidsthema’s in de komende jaren eveneens een rapportagebehoefte hebben en of hierin een rol is weggelegd voor de uitvoeringsorganisatie IHW. Dit is aangegeven als stap 2. Het groeimodel hiertoe is in wording. In paragraaf 3.6.2 is hiertoe een aanzet gegeven. Taken worden pas onder verantwoordelijkheid bij de uitvoeringsorganisatie IHW gebracht als de instrumenten of processen voldoende zijn uitontwikkeld. In de uitwerking van het groeimodel moet duidelijk worden welke thema’s op welk moment rijp zijn om onder verantwoordelijkheid van de uitvoeringsorganisatie IHW te worden ondergebracht. Terugkerende werkzaamheden per thema zijn het vormgeven en beheren van standaarden, het onderbrengen van de gegevens in een database, het maken en beheren van applicaties om informatie te genereren ten behoeve van rapportages en het ontsluiten van de informatie via een portaal.

13/13

Mocht eerst een ontwikkeltraject voor thema’s nodig zijn, dan zal dat buiten de uitvoeringsorganisatie IHW plaatsvinden. Zie hoofdstuk 3.7.2. Stap 3 Tegelijkertijd, maar gericht op een langere termijn, moet bij waterbeheerders de omslag plaatsvinden om de standaarden tot op het niveau van hun basisgegevens in de primaire werkprocessen te implementeren. Als dit het geval is, hoeft door de uitvoeringsorganisatie IHW niet langer door middel van een eigen ‘fysieke’ database de gegevensverzameling plaats te vinden, maar kan de uitvoeringsorganisatie IHW direct bij de brondata. Er is dan sprake van een ‘virtuele’ database. Omdat dit aanpassingen vergt tot in de primaire werkprocessen van de waterpartners, is het niet reëel om te veronderstellen dat dit op korte termijn (binnen vijf jaar) voor alle waterthema’s kan worden gerealiseerd. De uitvoeringsorganisatie zal voor KRW nagaan op welke wijze de omslag van een fysieke naar een virtuele database kan worden vormgegeven en hoe bij andere waterthema’s hier al in een vroeg stadium rekening mee kan worden gehouden. NB: Als er binnen de uitvoeringsorganisatie IHW in termen van capaciteit spanning ontstaat tussen de stappen 1 en 3, wordt de prioriteit gelegd bij stap 1. Het is in de eerste plaats van belang dat op basis van een goede stroomlijning van gegevens daadwerkelijk (tijdige en kwalitatief goede) rapportages kunnen worden opgeleverd. 3.6.2

Groeimodel voor de uitvoeringsorganisatie IHW Volgens een groeimodel zal het takenpakket van de uitvoeringsorganisatie IHW toenemen. Uiteindelijk zal de uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water de informatiestroomlijning tussen de waterpartners regelen voor het waterbeheer in brede zin. Het groeimodel wordt zowel thematisch als gericht op activiteiten vormgegeven Thema’s Bij de start richt de uitvoeringsorganisatie IHW zich op het thema waterkwaliteit, inclusief alle direct gerelateerde onderwerpen. IHW zal uiteindelijk alle relevante (interbestuurlijke) waterthema’s moeten bestrijken. Voor het groeimodel is leidend welke informatievragen er spelen in de tijd. De thema’s zijn waterveiligheid (o.a. periodieke toetsing van de keringen en Richtlijn Overstromingsrisico’s), waterkwantiteit (WB21, evaluatie NBWactueel), waterketen/riolering en Kaderrichtlijn Mariene Strategie. Waterveiligheid: toetsing keringen In 2011 wordt door Inspectie VenW een landelijke rapportage toetsing keringen opgesteld. In 2010 worden daartoe regionaal de gegevens verzameld door de waterschappen en rijkswaterstaat. De provincies geven hierover hun oordeel, waarna Inspectie VenW een landelijk rapport opstelt.

14/14

Omdat nu reeds gegevens worden verzameld, is er geen rol meer voor de uitvoeringsorganisatie IHW om de gegevensinwinning te (laten) standaardiseren. Wel is te overwegen om IHW een rol te geven in de eerstvolgende activiteiten (centraal verzamelen, beheren, beschikbaar stellen aan derden). Daartoe zouden dan met de aanleverende en ontvangende partijen afspraken moeten worden gemaakt. Waterveiligheid: Richtlijn Overstromingsrisico’s In het kader van de ROR moeten de komende jaren (ontwerp)gevaar- en risicokaarten worden opgesteld, als voorbereiding op de Overstromingsrisicobeheerplannen die in 2015/2016 worden opgesteld. Met betrekking tot inwinning, verwerking en rapporteren van data zou IHW al op korte termijn kunnen meedenken. Waterveiligheid: Veiligheid Nederland in Kaart en Hoogwaterbeschermingsprogramma Wellicht is het de moeite waard om ook de rol van IHW voor de projecten Veiligheid Nederland in Kaart en Hoogwaterbeschermingsprogramma te verkennen. Waterkwantiteit: Waterbeheer 21e eeuw Onder de waterschappen zal een enquête worden gehouden (Waterschapspeil) ten behoeve van de voortgangsrapportage NBWa (waarin onder ander WB21, het vraagstuk rondom regionale wateroverlast, is opgenomen). Momenteel worden de vragen daartoe voorbereid en moeten indicatoren worden vastgesteld. Omdat deze actie al loopt, zal de rol van IHW bij de gegevensinwinning beperkt zijn. Het is wel de moeite waard om te verkennen of IHW in de stroomlijning van informatie een rol kan spelen. Waterketen/riolering De huidige rapportages met betrekking tot waterketen en riolering worden door RIONED verzorgd. Op termijn is een verkenning wenselijk naar de betrokkenheid van de uitvoeringsorganisatie IHW bij KRM. Ten opzichte van de eerder genoemde thema’s lijkt dit echter minder urgent. Kaderrichtlijn Mariene Strategie De activiteiten rondom de informatievoorziening KRM zijn momenteel ondergebracht bij RWS-WD. Op termijn is een verkenning wenselijk naar de betrokkenheid van de uitvoeringsorganisatie IHW bij KRM. Ten opzichte van de andere thema’s lijkt dit minder urgent. NB: zie bijlage 1 voor een uitvoeriger overzicht van de verschillende thema’s. Het thema waterkwaliteit is hierin niet opgenomen, omdat KRW al deel uitmaakt van het basispakket van de uitvoeringsorganisatie IHW.

15/15

Activiteiten Bij aanvang van de uitvoeringsorganisatie IHW ligt het zwaartepunt bij het beheren en maken van standaarden en het samenbrengen van data. Dit is een voortzetting van de huidige activiteiten van IDsW en KRW-portaal. De komende periode zal de uitvoeringsorganisatie IHW bovendien veel aandacht moeten geven aan het laten gebruiken van de standaarden. Dit is deels te realiseren door voorlichting te geven over de standaarden en de toepassing ervan. Dit geldt zeker voor de KRW, een onderwerp waarvoor jaarlijks rapportages moeten worden opgesteld. Omdat de uitvoeringsorganisatie IHW verplicht gebruik door waterpartners niet kan afdwingen, is het van belang dat het bestuursakkoord hierover duidelijk is (zie hoofdstuk 6.1). Van waterpartners mag worden verwacht dat zij op niet al te lange termijn de Aquo-standaard toepassen tot op het niveau van hun primaire werkprocessen. Dit betekent dat brondata volgens de standaard zijn vastgelegd. Gedurende de tijdsduur van het bestuursakkoord (2010-2015) zal de uitvoeringsorganisatie IHW ook een faciliterende rol in de informatievoorziening aan derden moeten gaan spelen. Dit zal eerst betrekking hebben op de KRW en later voor meerdere thema’s gelden, volgend aan het tempo waarin thema’s bij de uitvoeringsorganisatie IHW worden ondergebracht. Het bestaande KRW- portaal voor professionals wordt daarmee uitgebouwd tot een waterportaal dat ook voor burgers raadpleegbaar is. Op termijn zou de uitvoeringsorganisatie een rol kunnen krijgen in het certificeren van waterpartners en het verzorgen van kwaliteitstoetsing. 3.6.3

Kernactiviteiten uitvoeringsorganisatie IHW; standaarden, waterdata en applicaties De kernactiviteiten van de uitvoeringsorganisatie IHW zijn: 1. het beheren en ontwikkelen van standaarden, gericht op het stroomlijnen van de data- en informatiestromen. Voor elke processtap van het informatieproductieproces (zie figuur 2) kunnen één of meerdere standaarden worden gedefinieerd op basis waarvan de informatieverwerking in een processtap plaats kan vinden. De Aquo-standaard is ontwikkeld als de taal voor definitie, inwinning, uitwisseling, opslag. Het afstemmen met andere standaardisatieorganisaties (met name aanpalend aan het waterveld) is hierbij cruciaal 2. het samenbrengen, beheren en ontsluiten van waterdata. Het gaat daarbij om het samenbrengen van de basisgegevens. Deze basisgegevens blijven van (en ook bij) de bronhouders, maar de uitvoeringsorganisatie IHW zorgt er voor dat de waterdata bij elkaar wordt gebracht. De uitvoeringsorganisatie IHW heeft daarbij bovendien de verantwoordelijkheid om de gegevens te aggregeren tot het niveau waarop kan worden gerapporteerd (zie ook 3) en is verantwoordelijk voor het ontsluiten en uitleveren van data

16/16

3. het beheren en ontwikkelen van applicaties, gericht op het geschikt maken van de gegevens voor analyse of rapportage, maar ook de protocollen en tools voor monitoren, beoordelen, toetsen, bewerken, verwerken, integreren en presenteren van gegevens. NB: Het opstellen van de rapportages (beleidsmatige betekenis verlenen aan de informatie) is geen taak voor de uitvoeringsorganisatie IHW. 3.6.4

Werkzaamheden van de uitvoeringsorganisatie IHW Op basis van de 3 kernactiviteiten zijn de volgende werkzaamheden onderscheiden: 1. standaarden: 1a. Het onderhoud, beheer en ontwikkeling van de Aquo-standaard 1b. Standaarden laten gebruiken door de waterpartijen 1c. Afstemming met andere sectoren 2. KRW-database en portaal: 2a. Beheer, onderhoud, actualisatie en uitbreiding KRW- waterdatabase 2b. Van een fysieke database naar een virtuele database 2c. Van KRW-portaal naar Waterportaal 3. beheer en doorontwikkeling van applicaties. 1. Standaarden 1a. Het onderhoud, beheer en ontwikkeling van de Aquo-standaard Dit betreft het ontwikkelen van ‘één gezamenlijke taal’ voor waterwerkend Nederland in de vorm van standaarden. De werkzaamheden bestaan uit: - definiëren van gegevens (Aquo-lex, Aquo-domeintabellen) - standaardisatie gegevensuitwisseling (Informatiemodel Water, uitwisselmodel Aquo) en opslag van gegevens (Logisch model Aquo) - standaardisatie van inwinning, presentatie en verwerking van gegevens - verder ontwikkelen van de Aquo standaard tot een Nederlandse Open Standaard. Bij deze werkzaamheden wordt door de uitvoeringsorganisatie IHW aansluiting gezocht bij de bedrijfsprocessen binnen de waterbeheerders. 1b. Standaarden laten gebruiken door de waterpartijen Om daadwerkelijk kostenbesparingen, meer effectiviteit en een betere kwaliteit te realiseren, is het van belang dat waterpartners gebruik maken van de standaarden (tot op het niveau van het vastleggen van basisgegevens). De uitvoeringsorganisatie IHW heeft niet de bevoegdheid om dwingend op te treden in de richting van waterpartners.

17/17

Wel kan de uitvoeringsorganisatie IHW stimuleren dat waterpartners gebruik maken van de standaard. Op verschillende manier spant de uitvoeringsorganisatie IHW zich hiervoor in: - Servicedesk vragen rondom de activiteiten van de uitvoeringsorganisatie IHW en toepassing van standaarden kunnen worden gesteld aan de Servicedesk - Gebruikersgroepen: via gebruikersgroepen wordt getoetst of de standaarden voldoen en in de praktijk toepasbaar zijn - Kennisnetwerk: de medewerkers van uitvoeringsorganisatie IHW zitten sterk verankerd in diverse wateren watergelateerde netwerken. Zij zijn experts op het gebied van databeheer, informatievoorziening en standaardisatie en hebben daarom een belangrijke rol in het kennisnetwerk. Groeimodel Overwogen kan worden om in het groeimodel certificering en kwaliteitscontrole door de uitvoeringsorganisatie IHW op te nemen. Gezien de aandacht die andere zaken vragen, ligt het niet voor de hand om hier al binnen enkele jaren operationele afspraken over te maken. 1c. Afstemming met andere sectoren De werkzaamheden van de uitvoeringsorganisatie IHW zijn alleen succesvol als er rondom de gekozen thema’s ook voortdurend afstemming is met de standaarden die worden gebruikt in andere sectoren (onder andere Bodem, ruimtelijke ontwikkeling, ICT, Natuur). Op zowel strategisch, tactisch als operationeel niveau zal hieraan vanuit de uitvoeringsorganisatie IHW invulling worden gegeven. 2. KRW-database en portaal; samenbrengen en ontsluiten van waterdata 2a. Beheer, onderhoud, actualisatie en uitbreiding KRW- waterdatabase Zaken die onder de verantwoordelijkheid van de uitvoeringsorganisatie IHW vallen, zijn: - het beheer, onderhoud en periodieke actualisaties van de huidige KRWdatabase met basisgegevens betreffende onder meer waterkwaliteit, doelen, maatregelen en kosten. Het betreft informatie met betrekking tot de Kaderrichtlijn Water met inbegrip van de Richtlijn prioritaire stoffen - de uitbouw van de KRW-database met informatie over de voortgang van de uitvoering van maatregelen (inclusief kosten) - de uitbouw van de database met basisgegevens betreffende overige Europese watergerelateerde verplichtingen. Het gaat hierbij primair om oppervlaktewaterkwaliteitsgegevens ten behoeve van de Nitraatrichtlijn, Richtlijn Stedelijk Afvalwater, Zwemwaterrichtlijn en Vogel- en Habitatrichtlijn.

18/18

- de koppeling aanbrengen tussen de landelijke waterdatabase en de DINOgrondwaterdatabase waarin landelijke en provinciale grondwatergegevens zijn opgeslagen. Dit betreft grondwaterproject 1 In- en uitvoer KRWgrondwaterdatabase in DINO (eerste helft 2010): . aanvullende data nodig in DINO ten behoeve van goede rapportages . knelpunten & onduidelijkheden (aanleveren, valideren, opslaan in DINO) . verbeteringen ten behoeve van verkrijgen en selecteren van data uit DINO - grondwaterproject 2: Organisatie Stroomlijning en proces (eerste helft 2010): . efficiënt organiseren en uitvoeren van de informatiestroom KRW vraagt om fte’s en geld . er moet directe regie komen op uitvoer en doorvoer van verbeteringen in de informatiestroom . de betere onderlinge communicatie over benodigde aanpassingen en wensen . het inrichten helpdesk voor het onderdeel grondwater. - beheer en harmonisatie van Limnodata, EBeoSys en bulkdatabase (met resultaten van de jaarlijkse landelijke CIW-enquête) als onderdeel van en aanvulling op de KRW-database - koppelingen aanbrengen tussen de landelijke waterdatabase en bestaande meetnetten en overige relevante databases: . het Landelijk meetnet effecten mestbeleid (LMM) . de database van de GegevensAutoriteit Natuur (GAN) . de database van Emissieregistratie (directe en indirecte emissies zowel geregionaliseerd als per bedrijf) . DONAR (gegevens Rijkswaterstaat) - aandacht voor de relatie met de omgeving (onder andere gegevensarchitecturen andere sectoren en thema’s zoals GegevensAutoriteit Natuur, activiteiten GEONOVUM en projecten als Inspire en E-overheid). 2b. Van een fysieke database naar een virtuele database; Via het KRW-portaal worden door waterbeheerders gegevens geupload naar de centrale KRW-database waarvoor de uitvoeringsorganisatie IHW de verantwoordelijkheid krijgt. Sommige waterbeheerders doen dit direct vanuit hun basisgegevens zoals die zijn vastgelegd in het primaire proces van hun organisatie, maar in de meeste gevallen is dat niet het geval. De meeste waterbeheerders moeten middels een extra vertaalslag hun eigen gegevens aan de standaard laten voldoen alvorens ze worden opgestuurd naar de KRWdatabase. Dit betekent dat er nog geen optimaal gebruik wordt gemaakt van de afgesproken standaarden, die er juist op zijn gericht om de gegevens bij de bron (bij elke waterbeheerder afzonderlijk) al gestandaardiseerd vast te leggen. Zouden alle waterbeheerders dit doen, dan hoeft er niet langer sprake te zijn van een fysieke database, maar kan worden volstaan met het samenbrengen en ontsluiten van de individuele data van de waterbeheerders in een virtuele omgeving.

19/19

Deze virtuele omgeving wordt ingericht en onderhouden onder verantwoordelijkheid van de uitvoeringsorganisatie IHW. Er doet zich het volgende dilemma voor: het huidige KRW-portaal en de ‘fysieke’ database die daaraan ten grondslag ligt, is een werkbare manier gebleken om rapportage-informatie boven tafel te krijgen. De inspanning om waterbeheerders de standaarden te laten toepassen tot op het niveau van hun basisgegevens (in hun eigen primaire processen) is aanzienlijk. De inschatting is dat dit zeker enkele jaren zal duren. Gedurende deze periode zullen er informatieen rapportagevragen blijven bestaan, die vragen om een adequate informatievoorziening. Hierin kan de huidige fysieke KRW-database voorzien. Die moet dan ook functioneel blijven. Tegelijkertijd moet echter de inspanning worden gepleegd om de waterbeheerders de standaarden te laten toepassen tot op het niveau van hun primaire processen, zodat de basisgegevens geschikt zijn om in de KRW-database een plek te krijgen. Zie activiteit 1b. Uit de KRW is een les te trekken voor andere waterthema’s waar informatieen rapportagevragen aan de orde zijn. Bij de basisinspanning voor de uitvoeringsorganisatie IHW horen dan ook de werkzaamheden om partijen aan te sporen de standaarden toe te passen in hun primaire processen. Een volledig functionerende virtuele database is echter alleen mogelijk als alle waterbeheerders dit doen. Groeimodel In het groeimodel wordt ondergebracht de uitbouw van de database met basisgegevens voor de overige werkvelden in water. Denk aan bijvoorbeeld waterkwantiteit (WB21), veiligheid (toetsing van de keringen, Richtlijn Overstromingsrisico’s), waterketen/riolering. Het tempo en de volgorde waarin dit gebeurt is afhankelijk van de verdere uitwerking van het groeimodel. 2c. Van KRW-portaal naar Waterportaal De verantwoordelijkheid voor beheer, onderhoud en ontwikkeling van het KRW-portaal wordt ondergebracht bij de uitvoeringsorganisatie IHW. Op dit moment heeft het portaal betrekking op de uitvoering van de KRW. Groeimodel In het groeimodel is ruimte voor het uitbouwen van het KRW-portaal tot een breder ‘Waterportaal’. Onder het Waterportaal wordt uiteindelijk verstaan het geheel aan internetapplicaties waarmee de informatie-uitwisseling, het be- en verwerken van informatie en het presenteren van informatie via internet plaatsvindt en door geïnteresseerden kan worden benaderd en opgeroepen. De ontwikkeling hiervan zal stapsgewijs plaatsvinden, waarbij aangesloten wordt op de waterthema’s die achtereenvolgens bij de uitvoeringsorganisatie IHW worden ondergebracht.

20/20

3. Beheer en doorontwikkeling van applicaties De uitvoeringsorganisatie IHW is verantwoordelijk voor het beheer en de ontwikkeling van Aquo-Kit (‘KRW tool-kit’). Hieronder vallen onder andere: - iBever: instrumentarium voor de toetsing & beoordeling van chemische parameters in oppervlaktewater. Momenteel is iBever in beheer bij RWS. - QBWat: instrumentarium voor de toetsing en beoordeling van ecologische parameters in oppervlaktewater. Momenteel via STOWA in beheer bij éénmansadviesbureau. - Integratiemodule ‘KRW-i’: koppelt meetgegevens aan KRW-waterlichamen en integreert uitkomsten van deelbeoordelingen tot eindoordeel over de toestand conform KRW-systematiek. Momenteel vindt onderhoud, beheer en ontwikkeling plaats bij een extern adviesbureau in opdracht van provincie Noord-Brabant. - Grondwaterproject 3: Toolbox van grondwater naar KRW-rapportage (tweede helft 2010): De missende schakel tussen DINO en het KRW-portaal moet worden ontwikkeld. Dit vraagt om duidelijkere afspraken en instrumenten (toolbox) ten behoeve van analyseren en toetsen van KRW-data en het opstellen van rapportages. Een meer uitvoerig overzicht van het applicatiebeheer dat onder de verantwoordelijkheid van de uitvoeringsorganisatie IHW wordt gebracht, is opgenomen als bijlage 2. Momenteel zijn deze applicaties en tools in beheer bij diverse partijen. Verschillende partijen hebben aangegeven hiervoor niet langer de beheerder te willen of kunnen zijn. De uitvoeringsorganisatie IHW zal moeten bepalen of zij het functioneel beheer (gebundeld) elders uitbesteed of het functioneel beheer zelf gaat doen. Hoe dan ook zal er door deze centrale verantwoordelijkheid door de uitvoeringsorganisatie IHW een efficiencyslag moeten worden gerealiseerd; in plaats van de huidige beheerkosten (omgerekend ongeveer 6,5 fte) moet het mogelijk zijn om dit voor een equivalent van ruim 4 fte te realiseren. Dit betekent een efficiencywinst van 2,5 fte. In de kosten van de uitvoeringsorganisatie IHW is er rekening mee gehouden dat de komende jaren extra moet worden geïnvesteerd in de doorontwikkeling van bovenstaande applicaties. Voor een goede taakvervulling is het nodig dat de uitvoeringsorganisatie IHW hiervoor voldoende middelen heeft. Een onderbouwing is gegeven in bijlage 3. Deze claim is onderdeel van de kosten zoals die in hoofdstuk 4.1 zijn weergegeven.

21/21

Groeimodel Afhankelijk van de thematische fasering van het groeimodel zal de uitvoeringsorganisatie IHW ook voor andere waterwerkvelden de relevante applicaties, protocollen en instrumenten gaan verzorgen. Dit betreft dan protocollen voor het monitoren, beoordelen, toetsen, bewerken, verwerken, integreren en presenteren van gegevens. De uitvoeringsorganisatie IHW zal in elk geval het beheer verzorgen en kan een rol spelen in de ontwikkeling hiervan (als deze ontwikkeltaak is gespecificeerd in de bestuurlijke opdracht aan de uitvoeringsorganisatie IHW). 3.6.5

Overige activiteiten uitvoeringsorganisatie IHW Vanuit haar ondersteunende rol richting de waterpartners zal de uitvoeringsorganisatie IHW bovendien de volgende taken vervullen. 4. Opstellen spoorboekje gegevensuitwisseling Het opstellen van een ‘Spoorboekje’ met betrekking tot de uitwisseling van gegevens: op welke momenten in de planperiode is uitwisseling van de meest actuele informatie tussen waterpartners cruciaal met oog op te realiseren producten (zoals evaluaties, rapportages aan Tweede Kamer en Europese Commissie). Dit overzicht zal inzicht moeten bieden in de achtereenvolgende vragen waarvoor informatie-uitwisseling zal moeten plaatsvinden. Door de uitvoeringsorganisatie IHW zal bovendien moeten worden nagegaan of zij hierin een rol kan spelen (nut en noodzaak van het maken van standaarden, ontsluiten en samenbrengen van data etc.) en bepalen op welk moment en vanuit welke rol IHW dan moet instappen. Het opstellen van het Spoorboekje gegevensuitwisseling is een belangrijke bron voor het groeimodel. Het komt tot stand via de volgende stappen: - De eerste aanzet hiertoe is opgenomen in voorliggende businesscase - In 2010 stelt de uitvoeringsorganisatie IHW een meer gedetailleerd spoorboekje op, mede op basis van de werkprogramma dat Min VenW, DG Water opstelt. Gezamenlijk is dat de basis voor het meerjarenactiviteitenprogramma voor de uitvoeringsorganisatie IHW. Deze wordt voorgelegd aan NWO, als onderdeel van het bestuursakkoord. - Na accordering NWO richt uitvoeringsorganisatie IHW per thema een standaardisatietraject in. Voor prioritaire thema’s wordt enerzijds benoemd welke (samengestelde/geaggregeerde) gegevens nodig zijn, worden hiertoe standaarden ontwikkeld en afspraken gemaakt over verzameling en aanlevering van de gegevens en wordt een rapportagetool opgesteld. Anderzijds wordt nagegaan hoe deze rapportagevragen een plek moeten krijgen in de bijbehorende processen binnen het waterbeheer (bij de aanleverende partijen).

22/22

- De gegevens die bij die processen horen, worden vervolgens gestandaardiseerd. Dit totaal levert zicht op de gewenste standaardisatietrajecten van brongegevens (gegevens van bronhouders in waterbeheerprocessen). Met name deze stap zal om (mogelijk grote) investeringen door de bronhouders vragen. Het opstellen van dit spoorboekje is een zeer urgente actie. Reeds in 2010 moet dit door de uitvoeringsorganisatie IHW worden opgeleverd, zodat het NWO hierover (als onderdeel van het bestuurlijk akkoord) een beslissing kan nemen. Door NWO wordt de uiteindelijke prioritering vastgesteld. NB; ook aan het thema Waterkwaliteit dient in het spoorboekje gegevensuitwisseling aandacht te worden besteed, omdat ook de doorontwikkeling van de informatiestroomlijning rondom waterkwaliteit een plek moet krijgen in het werkprogramma. Het gaat dan bijvoorbeeld om het uitschrijven van de standaard voor maatregelen en doelen, monitoring van de voortgang in de uitvoering van maatregelen, en het geschikt maken van de ecologische toetsmodule voor Kust en Overgangswateren. 5. Uitwerken van de informatiebehoefte Reeds bij aanvang wordt door de uitvoeringsorganisatie IHW de informatiebehoefte voor waterkwaliteitgerelateerde Europese richtlijnen inclusief grondwateraspecten in beeld gebracht. Dit gaat om het vertalen van het beleid naar een informatievraag (uitgedrukt in gegevens, standaarden en applicaties). Voor KRW is dit reeds gedaan en de volgende acties zijn in gang gezet: - door het cluster MRE wordt in het kader van het project ‘Stroomlijnen van de vraag’ de informatiebehoefte momenteel in beeld gebracht met betrekking tot de Europese richtlijnen. Het gaat hierbij vooralsnog om het in beeld brengen van de aard van de informatiebehoefte in de vorm van (te analyseren) parameters - door de UvW en DGW wordt momenteel de informatiebehoefte in beeld gebracht met betrekking tot WB21. De uitvoeringsorganisatie IHW kan de uitkomsten van bovenstaande acties gebruiken voor verdere rolbepaling. Een taak voor de uitvoeringsorganisatie IHW is om de informatiebehoefte rondom waterketen en riolering te verkennen en maakt de vertaling wat deze acties betekenen voor de diverse standaarden/gegevens. Voor riolering is de afstemming van belang met de landsdekkende benchmark rioleringszorg die RIONED (voorjaar 2010) uitvoert.

23/23

6. Informatiebehoefte voor monitoringprogramma’s De uitvoeringorganisatie IHW krijgt ook een rol in het doorvertalen van de informatiebehoeften naar monitoringprogramma’s. Aan de afzonderlijke waterpartners moet duidelijk worden gemaakt welke informatie (parameters, locaties, frequenties) door hen dient te worden aangeleverd. De uitvoeringorganisatie IHW ondersteunt de verschillende waterpartners in het opstellen van monitoringsprogramma’s door expliciet de informatiebehoefte van anderen zichtbaar te maken, applicatietools en diverse standaarden te ontwikkelen. Hierdoor wordt tevens een belangrijke bijdrage geleverd aan het onderling afstemmen en waar mogelijk efficiënter inrichten van bestaande monitoringsactiviteiten en meetnetten (waaronder het actualiseren van het KRWmeetprogramma, een activiteit die reeds in gang is gezet onder aansturing van het cluster MRE). 7. Bedrijfsvoering en exploitatie Dit betreft de diensten die de uitvoeringsorganisatie IHW levert, met onder andere de frontoffice inclusief Servicedesk en het afhandelen van vragen, maar ook de eigen bedrijfsvoering. 3.7

3.7.1

Organisatie-inrichting: smalle basis, gebruik flexibele fte-schil en gefaseerd uitbreiden Strategie De strategie om de vooraf gestelde doelen te bereiken is om in 3 stappen vorm te geven aan de werkzaamheden: - bij de start van de uitvoeringsorganisatie IHW wordt gekozen voor een smalle insteek, met de focus op waterkwaliteit; hierdoor kan de capaciteit van de uitvoeringsorganisatie IHW gericht worden ingezet op het standaardiseren van de gehele keten. Hieruit kunnen lessen worden getrokken die toepasbaar zijn op de andere waterthema’s - gaandeweg wordt de uitvoeringsorganisatie IHW op meerdere waterthema’s actief via een groeimodel. Terugkerende werkzaamheden per thema zijn het vormgeven en beheren van standaarden, het onderbrengen van de gegevens in een database, het (laten) maken en beheren van applicaties om informatie te genereren ten behoeve van rapportages en het ontsluiten van de informatie via een portaal - tenslotte wordt de fysieke waterdatabase omgevormd tot een virtuele waterdatabase. Dit kan alleen als de waterpartners ook daadwerkelijk hun basisgegevens volgend de Aquo-standaard in hun primaire werkprocessen verankeren. Dit is een traject van meerdere jaren; de komende vijf jaar is zeker nog niet te verwachten dat waterpartners volledig tot standaardisatie zijn overgegaan.

24/24

3.7.2

Structuur Uitgangspunten Aan de structuur van de uitvoeringsorganisatie IHW zijn de volgende eisen gesteld: - Onafhankelijk, voor en door waterpartners. Onafhankelijkheid vraagt ook om een bepaalde mate van vrijheid; de uitvoeringsorganisatie moet zelfstandig kunnen opereren binnen een helder mandaat. Naast een duidelijk afgebakende opdracht en taakgebonden budget vraagt dit om een bepaalde autonomie om de opdracht naar eigen inzicht te kunnen inrichten. - Bestuursakkoord als basis. Voorlopig is de uitvoeringsorganisatie IHW het resultaat van een samenwerkingsafspraak tussen de waterpartners. Deze afspraak wordt bekrachtigd in een bestuursakkoord. - Eigenstandig in bedrijfsvoering. Op termijn zal de uitvoeringsorganisatie IHW een eigen juridische entiteit krijgen. Dit om ook zelfstandig een bedrijfsvoering te kunnen voeren, contracten te kunnen afsluiten en zelfstandig te kunnen rapporteren over haar bedrijfsvoering. Bij de gekozen structuur van de organisatie en aansturing dient hiermee rekening te worden gehouden. In bijlage 3 is een aanzet gegeven van de mogelijke structuur tegen de achtergrond van een rechtsvorm, die de uitvoeringsorganisatie IHW op termijn zal krijgen. Definitieve besluitvorming over een rechtsvorm is in de regel afhankelijk van vele factoren en valt nu buiten de reikwijdte van dit onderzoek. De meest voor de hand liggende rechtsvormen zijn een publiekrechtelijke stichting, coöperatie of maatschappelijke onderneming. Hoewel een BV en NV ook mogelijk zijn, verwachten we niet dat deze rechtsvormen de voorkeur genieten. NB. Zolang er geen sprake is van een eigenstandige juridische entiteit, zal de uitvoeringsorganisatie IHW moeten functioneren volgens het bedrijfsmodel van de gastheerorganisatie. - Strategische aansturing vanuit waterdomein. De strategische aansturing vindt daarbij door cluster MRE plaats. Zij formuleert de strategische opgave en de kaders waar binnen de uitvoeringsorganisatie IHW dient te opereren. De manager van de uitvoeringsorganisatie IHW legt verantwoording af aan een eigen bestuur. Een bestuur dat een vertaling maakt binnen de aangereikte kaders naar een beleid om de operationele uitvoeringsorganisatie via de manager IHW aan te sturen.

25/25

Gremia De uitvoeringsorganisatie IHW kent de volgende omgeving: Cluster MRE Raad van Toezicht Bestuur

Raad van Advies

Manager uitvoeringsorganisatie IHW

Standaarden, Databeheer & informatievoorziening, Applicaties

Dienstverlenersoverleg

Gebruikersoverleg

Standaardisatieoverleg

Exploitatieoverleg

Dienstverleners

Ontwikkelaarsoverleg

Klanten

Ontwikkelaars standaarden

Figuur 4: Uitvoeringsorganisatie IHW in haar omgeving Uitvoeringsorganisatie IHW De organisatie is compact van omvang en kent een platte en eenvoudige structuur. Zie hoofdstuk 3.7.3 voor de uitwerking van de functies. De beoogde kernactiviteiten en beoogde rol van de uitvoeringsorganisatie IHW vereisen een taakgerichte, maar ook flexibele organisatie. Flexibiliteit blijkt uit de opzet dat aan het beoogde groeimodel invulling wordt gegeven door uitbreiding in principe plaats te laten vinden op basis van detachering: professionals uit de deelnemende waterpartners kunnen tijdelijk zijn verbonden aan de uitvoeringsorganisatie IHW om thema’s en activiteiten uit het groeimodel toe te voegen (flexibele schil). De medewerk(st)ers blijven in dienst van de toeleverende organisaties. Cluster MRE Cluster MRE bepaalt op strategisch niveau de opdracht en richting van de uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water. Het is een bestuursorgaan dat is samengesteld uit vertegenwoordigers van de participerende waterpartners; ministeries VenW en VROM, Rijkswaterstaat-Waterdienst, Unie van Waterschappen, InterProvinciaal Overleg en Vereniging Nederlandse Gemeenten (+ Vereniging Nederlandse Riviergemeenten).

26/26

Het Cluster MRE is verantwoordelijk het aanreiken van de strategische kaders en prestatieafspraken waarbinnen het IHW dient te opereren. Het Cluster MRE keurt het door het bestuur van de uitvoeringsorganisatie IHW vastgestelde jaarplan (met NWO mandaat) goed. Bestuur Het bestuur van het IHW is verantwoordelijk voor het gevoerde beleid en de operationele prestaties van het IHW. Zij stuurt hiertoe de manager IHW aan, die belast is met de dagelijkse leiding van het IHW. Raad van Toezicht (optioneel) Afhankelijk van de gekozen rechtsvorm laat het bestuur zich controleren door een Raad van Toezicht. In deze raad zitten vooral vertegenwoordigers die vanuit bestuurlijk vakmanschap het bestuur ter zijde staan en toezicht houden op de maatschappelijke rol die het IHW in de watersector vervult. Raad van Advies (optioneel) Afhankelijk van de gekozen rechtsvorm laat het bestuur zich adviseren door een Raad van Advies. In de Raad van Advies zitten vooral vertegenwoordigers die vanuit managerial vakmanschap het bestuur ter zijde kunnen staan. De Raad van Advies kent een brede samenstelling (partijen die betrokken zijn bij de producten van de uitvoeringsorganisatie IHW), inclusief vertegenwoordigers van de diverse overheidsinstituten/instellingen. Denk aan Min VenW, VROM, IPO, VNG, RWS-Waterdienst, RIVM, Planbureau voor de Leefomgeving, RWS-DiD, Het Waterschapshuis, UvW, Inspectie Verkeer en Waterstaat. Onderaannemers zijn hierin geen deelnemer. De Raad van Advies zwengelt met name de technisch/inhoudelijke onderwerpen aan die de kaderstelling vanuit het MRE aan het IHW kunnen beïnvloeden. Het IHW-bestuur in casu de manager IHW adresseert deze onderwerpen in het overleg dat hij/zij voert met het cluster MRE. Diverse overleggen In diverse overleggen houdt de uitvoeringsorganisatie IHW op operationeel en tactisch niveau contact met gebruikers, dienstverleners en ontwikkelaars: - Het dienstverlenersoverleg is het operationeel overleg tussen de dagelijks beheerder en de dienstverleners om de operationele prestaties en contractuele zaken te bespreken. Het kent het karakter van een overleg tussen opdrachtgever en opdrachtnemers. - Het exploitatieoverleg is een overleg tussen klanten, dienstverleners en de dagelijks beheerder over de eisen en prestaties die klanten vragen van zowel het IHW als opdrachtgever en de dienstverleners als opdrachtnemers. Hier komen tarieven en prestaties aan de orde.

27/27

- Het gebruikersoverleg tussen de dagelijks beheerder en de klanten omvat operationeel overleg over de openstaande issues en gewenste functionaliteit. - Het standaardisatieoverleg is een overleg tussen de senior Standaarden, klanten en ontwikkelaars van standaarden respectievelijk programmatuur. Hier worden zowel tactische als operationele zaken inzake functionaliteit/standaardisatie besproken. - Het ontwikkelaarsoverleg is een overleg tussen ontwikkelaars en de Manager Standaarden. Dit is een operationeel overleg over de uitvoering van taken en projecten met betrekking tot standaardisatie. NB: Het dienstverlenersoverleg, exploitatieoverleg en gebruikersoverleg kennen deels een overlap en kunnen afhankelijk van de rolopvatting, deels samenvallen. Verdeling lijnactiviteiten en innovatieprojecten Uitvoeringsorganisatie IHW als lijnorganisatie De uitvoeringsorganisatie IHW wordt door het NWO via het cluster MRE hiërarchisch aangestuurd. Er is in de uitvoeringsorganisatie IHW met name aandacht voor de reguliere taken van beheer, afstemming en uitvoering. Als zodanig kan IHW als een lijnorganisatie worden beschouwd voor het dagelijkse beheer (inclusief actualisatie en doorontwikkeling).

Strategisch

Tactisch

Operationeel Beheer en actualisatie applicaties

Beheer en actualisatie database en portaal

Bedrijfsvoering en exploitatie

Beheer en actualisatie standaarden

Figuur 5: Taken binnen de uitvoeringsorganisatie IHW

28/28

Alle taken binnen bovenstaande driehoek vallen onder verantwoordelijkheid (en binnen de opdracht) van de uitvoeringsorganisatie IHW. De drie hoofdtaken van de uitvoeringsorganisatie zijn Applicaties, Database & portaal en Standaarden. Daarnaast is als vierde taak onderscheiden de reguliere bedrijfsvoering en exploitatie. Zie voor een specificatie van de taken hoofdstuk 3.6.4 en 3.6.5. De uitvoeringsorganisatie IHW dient zelf te bepalen op welke wijze het beste invulling kan worden gegeven aan deze taken. Bovenstaande figuur geeft een indicatie van de verdeling van werkzaamheden die de uitvoeringsorganisatie IHW zelf doet (donkere delen - werkzaamheden van met name strategische en tactische aard) en de werkzaamheden die (mogelijk) worden uitbesteed (lichtere delen - met name operationele beheertaken). Het is aan de uitvoeringsorganisatie om functionele koppelingen te leggen met andere partijen waardoor de informatiestroomlijning (binnen één werkproces) zo effectief mogelijk worden georganiseerd. Denk bijvoorbeeld aan een functionele relatie met de Helpdesk Water (onderdeel van het Watermanagement Centrum Nederland) als het gaat om de ontsluiting van data, applicaties en databeheer en een functionele relatie met Het Waterschapshuis op het gebied van standaarden. Innovatie- en ontwikkelprojecten Expliciete innovatie- en ontwikkeltrajecten worden projectmatig opgepakt en buiten de uitvoeringsorganisatie IHW geplaatst. De ontwikkelprojecten geldt dat zij met als de uitvoeringsorganisatie IHW hiërarchisch onder cluster MRE zijn geplaatst, waarbij de meer operationele aansturing gebeurt door een projectgroep. De rol van de uitvoeringsorganisatie IHW in deze ontwikkelprojecten is om ervoor zorg te dragen dat informatie rond te gebruiken standaarden binnen de projecten gedeeld wordt (functionele aansturing). De uiteindelijke invulling van het groeimodel (te ontwikkelen in 2010 voorafgaand aan het bestuursakkoord) zal duidelijkheid moeten bieden over de deelname van IHW in deze projecten (in termen van timing en gevraagde capaciteit). Vooralsnog is in deze businesscase uitgegaan van ongeveer 1 fte (mogelijk verdeeld over meerdere medewerkers) om in diverse “externe ontwikkeltrajecten” te participeren. Het groeimodel kan aanleiding geven om op basis van detacheringen meer medewerkers vanuit/namens IHW aan de ontwikkeltrajecten te laten deelnemen (flexibele schil).

29/29

NWO Hiërarchische sturing

Cluster MRE projectgroep Operationele sturing

Strategisch Strategisch

Functionele sturing Standaarden & ICT

Tactisch Tactisch

Operationeel Operationeel ROR

DAGELIJKS BEHEER

Keringen

WB21

KRM

INNOVATIE & ONTWIKKELTRAJECTEN

Figuur 6: Uitvoeringsorganisatie IHW in relatie tot innovatieprojecten Wanneer innovatie- en ontwikkelprojecten afgerond zijn, zal de ‘beheerdriehoek’ uitbreiden (de basis van de uitvoeringsorganisatie IHW wordt breder). Waneer de beheerverantwoordelijkheid voor de uitvoeringsorganisatie IHW toeneemt, kunnen op termijn extra beheer fte’s binnen de uitvoeringsorganisatie IHW noodzakelijk zijn (te zijner tijd nader te bepalen). 3.7.3

Personeel De uitvoeringsorganisatie bestaat uit één team waarbinnen medewerkers nader omschreven functies vervullen. Er wordt gekozen voor een zeer eenvoudige organisatie-opzet met één manager die het team aanstuurt. De functies worden toegekend binnen de aandachtsgebieden Applicaties, Database en portaal, Standaarden en Bedrijfsvoering. Functies, taken, kennis en vaardigheden Manager uitvoeringsorganisatie IHW (1 fte) - Taken: Op strategisch niveau moet de organisatie voortdurend zijn afgestemd op wat de omgeving op het hoogste niveau wenst, zowel in inhoudelijk opzicht (NWO via MRE) als qua organisatie en middelen. Dit is een taak voor de manager uitvoeringsorganisatie IHW.

30/30

De manager is verantwoordelijk voor de dagelijkse aansturing van uitvoeringsorganisatie IHW, inclusief de HRM-taken en de leidinggevende en coachende rol richting de medewerkers. - Vaardigheden: Managementvaardigheden, netwerkvaardigheden / bestuurlijk en politiek gevoel, aansturen van professionals - Kennis: Kennis van het waterveld, kennis van het proces en het organiseren van beheer en ontwikkeling. Kennis van standaardiseren is een pre. Senior projectleiders (2 fte) - Taken: De senior projectleiders opereren op tactisch niveau als go-between om de vraag ‘van boven’ ‘naar beneden’ te vertalen. Deze senioren kunnen het beste worden beschouwd als een meewerkend voorman, met bovendien een sterke externe oriëntatie. Zij onderhouden het contact met vertegenwoordigers van gebruikers en, op horizontaal niveau, met aan water gerelateerde werkvelden. Accountmanagement is een belangrijke taak die door deze senioren wordt vervuld. Zij zijn naast de manager de ogen en oren in het werkveld en hebben een sterke externe oriëntatie. Hierdoor zijn zij in staat om ontwikkelingen te herkennen en te adresseren in het team. De senioren zijn verantwoordelijk voor het opstellen van het spoorboekje gegevensuitwisseling inclusief de uitwerking van de informatiebehoefte voor nieuwe thema’s op basis van het groeimodel. - Kennis: Diepgaande kennis van portefeuilles die onder beheer zijn. . Applicatiebeheer en databases: Heeft kennis van applicatieontwikkeling en beheer, van informatievoorziening in de watersector en belendende sectoren. . Standaarden: Heeft kennis van standaardisatieprocessen en van informatiehuishouding in watersector en belendende sectoren. - Vaardigheden: Logische denker die de grote lijnen in het achterhoofd houdt en tegelijkertijd heel precies is en het belang van het detail kent. Koestert liefde voor (het bedenken van) methodieken en systemen van beheer. Sensitief voor (ontwikkelingen in) de omgeving. Heeft bovendien een groot schakelvermogen, is creatief, ziet verbanden en mogelijkheden. Generieke interesse in het brede veld van informatievoorziening en tegelijkertijd goed thuis in de wereld van de ontwikkeling en het beheer van standaarden. Kent en respecteert de behoefte aan concreetheid van deze wereld. Sensitief voor (ontwikkelingen in) de omgeving. Communicatief vaardig en politiek-bestuurlijk gevoelig.

31/31

Projectleiders en beheerders (8 fte2) - Taken: Projectleiders en beheerders zijn verantwoordelijk voor het op operationeel niveau beheren en doorontwikkelen van producten (applicaties en standaarden, databases en portaal) in overleg met de aanleverende partijen. Door hun dagelijkse werkcontacten en deelname aan projectgroepen en overleggen hebben de projectleiders en beheerders ook een verbinding met de aanleverende en ontvangende partijen. Hun taak is echter primair intern georiënteerd. Op specifieke onderwerpen kunnen enkele projectleiders een accountmanagementfunctie vervullen, in aanvulling op of ter vervanging van de senior projectleiders. Een specifieke rol is er voor de Dagelijks Beheerder; hij/zij draagt zorg voor de operatie van zowel de portalen (inclusief databanken die waterinformatie ontsluiten) als de instrumentele programmatuur die daarbij een rol speelt. Deze faciliteiten hebben infrastructureel karakter en garanderen onbelemmerde en voortdurende toegang tot gestandaardiseerde waterinformatie. Ook de geboden ondersteuning bij het gebruik van gegevens uit het portaal valt onder de aan te sturen taken van de Dagelijks Beheerder. - Vaardigheden: Wil graag iets maken op een beperkte ruimte. Puzzelen, net zo lang zoeken tot er een oplossing is voor een probleem. Klanten willen helpen en tegelijkertijd een systeemgrondslag intact willen houden en verstevigen. Een werkgroep op bekend inhoudelijk terrein kunnen voorzitten. Verantwoordelijk willen zijn voor een afgerond product. 2e lijnsopvang van vragen. - Kennis: Kennis van het specifieke product dat in beheer is. Bedrijfsvoering: frontoffice, officemanagement, communicatie en servicedesk (2 fte) - Taken: De officemanager zorgt voor het dagelijks reilen en zeilen. De medewerkers van de Servicedesk onderhouden de contacten met de gebruikers van de producten. Tevens zijn zij ondersteunend aan de teams, onder andere door bij overleggen het secretariaat te voeren. Taken op het gebied van communicatie (o.a. actuele website, maar ook adviserend bij de werkzaamheden van de uitvoeringsorganisatie IHW) zijn belegd bij een communicatieadviseur.

2

Deze opsomming is vanuit de veronderstelling dat het huidige functioneel KRW-applicatiebeheer wordt ondergebracht bij IHW. IHW kan kiezen voor effectieve uitbesteding, zodanig dat nog steeds de voorgestelde besparing op het functioneel beheer kan worden gerealiseerd (zie bijlage 2).

32/32

- Vaardigheden: Met gemak naar buiten gericht zijn in gesproken en geschreven woord. Communicatief vaardig. Secretariaat van gebruikersoverleg kunnen voeren. 1e lijnsopvang van vragen. - Kennis: Kennis van portefeuilles die onder beheer zijn. Groeimodel Vooralsnog wordt uitgegaan van een organisatie van 13 fte. Wanneer nieuw ontwikkelde applicaties of databases operationeel zijn en in beheer kunnen worden genomen door de uitvoeringsorganisatie IHW, zal passend bij de behoefte en indien noodzakelijk uitbreiding van het aantal fte’s plaatsvinden. Op basis van de huidige inzichten wordt een uitbreiding in de komende vijf jaar nog niet voorzien; gedurende deze periode zullen huidige en nieuwe beheertaken efficiënter worden ingericht. Dit betekent onder andere dat meer werk bij dezelfde bezetting mogelijk moet zijn. Bovendien wordt gedacht aan een flexibele schil; zeker als nieuwe thema’s bij de uitvoeringsorganisatie IHW worden ondergebracht wordt gebruik gemaakt van tijdelijke medewerkers/fte’s van waterpartners op basis van detachering. Zij brengen kennis in of doen tijdelijk een stuk uitvoering, totdat de eigen medewerkers van de uitvoeringsorganisatie IHW het kunnen overnemen. Door te werken met detacheringen kan de organisatie klein en efficiënt worden gehouden en wordt bovendien kennisuitwisseling tussen waterpartners gestimuleerd. 3.7.4

Managementstijl In de uitvoeringsorganisatie IHW worden de professionals resultaatgericht gestuurd; de professionals moeten immers op basis van een strak jaarplan producten leveren. De professional verdient respect en vrijheid, maar moet boven alles meerwaarde leveren voor de omgeving. Dit vraagt van de manager om balanceren tussen vrijheid geven en sturen. Formeel gezag werkt averechts. De manager uitvoeringsorganisatie IHW moet bovendien tussen veel partijen en niveaus schakelen en als smeerolie fungeren. De manager zal resultaat- en doelgericht moeten sturen, maar zonder al teveel bombarie. Dit vraagt om een relatief losse managementstijl in het volle besef dat de kwaliteit van Informatiehuis wordt bepaald door de strakheid waarmee wordt beheerd en de stiptheid richting gebruikers.

3.7.5

Procedures (administratieve organisatie) In het handboek IDsW staan de werkprocessen met betrekking tot het ontwikkelen en beheren van standaarden beschreven. De taken voor de uitvoeringsorganisatie IHW zijn in sterke mate zijn gebaseerd op de werkzaamheden van IDsW.

33/33

Het handboek IDsW wordt dan ook overgenomen, inclusief een uitbreiding voor de werkprocessen voor het ontwikkelen en beheren van basisgegevens en voor de werkprocessen voor ontwikkelen en beheren van applicaties. Mochten de werkzaamheden volgens het groeimodel leiden tot nieuwe activiteiten, dan zullen deze een plek moeten krijgen in het handboek Uitvoeringsorganisatie IHW. Het meerjarige werkprogramma van de uitvoeringsorganisatie IHW wordt bepaald door cluster MRE, waarbij de bestuurlijke bekrachtiging plaatsvindt in het Nationaal Water Overleg (NWO). Daarmee zijn de prioriteiten voor de activiteiten van de uitvoeringsorganisatie en het bijbehorende jaarlijkse werkplan bepaald. Als er via gebruikers om uitbreiding wordt gevraagd van de standaarden, basisgegevensset of applicaties dan wel om nieuwe standaarden, basisgegevenssets of applicaties, dient de aanvraag als eerste getoetst te worden aan de activiteiten in het meerjarig werkprogramma. Als deze niet staan opgenomen, dient de aanvraag getoetst te worden aan de missie en de doelen die voor de uitvoeringsorganisatie IHW zijn geformuleerd, en moet in acht worden genomen de (inhoudelijke) nut en noodzaak en de technische uitvoerbaarheid. Als een aanvraag hier niet binnen past, zal een verzoek worden afgewezen. Cluster MRE beslist hierover. Wanneer een aanvraag wel past, dient bekeken te worden of het een klein of een groot verzoek is. Kleine verzoeken kunnen zelf worden ingepland. Grote verzoeken dienen via het bestuur in het meerjarig werkprogramma te worden ondergebracht en bestuurlijk bekrachtigd. Prioritering kan plaatsvinden op bijdrage aan de doelen, mate van urgentie, hoeveelheid profiterende partijen en complexiteit van de invoering. Afhankelijk van de juridische vorm waarin de uitvoeringsorganisatie IHW wordt vormgegeven (zie ook hoofdstuk 6.2) zal de bedrijfsvoering en specifiek de bevoegdheidsverdeling, mandatering en procuratie nader geregeld moeten worden. 3.7.6

Cultuur Cultuur is de gemeenschappelijke waarden en normen van een groep professionals en de daaruit voortvloeiende manieren van doen. De cultuur van de uitvoeringsorganisatie IHW kan worden getypeerd door de volgende steekwoorden: - voor en met alle waterpartners - betrouwbaar - vooral doen!

34/34

Deze cultuuraspecten komen tot uiting in de manier waarop werk wordt aangepakt. Dit vraagt om specifieke competenties van medewerkers, namelijk: - taak- en resultaatgericht - open en transparant, communicatief vaardig - aan- en doorpakkers. In hoofdlijnen zijn bovengenoemde steekwoorden en cultuuraspecten echter kenmerkend voor de uitvoeringsorganisatie IHW. Per functie kan het accent iets anders liggen. Bij de aanname van personeel zijn hiermee rekening moeten worden gehouden.

35/35

4

4.1

4.1.1

Zakelijke afweging

Kosten en baten: hefboom kostenreductie bij doorzetten standaardisatie bronregistraties Kosten Uitgangspunt voor deze inschatting van de kosten is dat de huidige activiteiten van IDsW (met name gericht op standaardisatie) en het beheer van KRWapplicaties organisatorisch overgaan naar de nieuwe uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water. In de calculatie gaan we uit van een overgang medio 2010. De totale financieringsbehoefte voor 6 jaar wordt hiermee:

Financieringsbehoefte IDsW Personeelskosten (6,5 Fte) Overige kosten (Aquo-kit, bedrijfsvoering, communicatie, kennsicentrum)

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Totaal

€ 619.355 € 232.596 € 851.951

Uitbreiding met KRW beheerelementen tot IHW (vanaf medio 2010) Personeelskosten (6,5 Fte) Aquo-kit Bedrijfsvoering, communicatie, kenniscentrum

IHW basis (* 2% jaarlijkse inflatie) Personeelskosten (13 Fte) Aquo-kit (*2% jaarlijkse inflatie) Bedrijfsvoering, communicatie, kenniscentrum Onderhoud/uitbreiding KRW-portaal applicaties (inschatting)

€ 309.678 € 60.253 € 56.046 € 425.976

€ 1.263.484 € 1.288.754 € 1.314.529 € 122.915 € 125.373 € 127.881 € 114.333 € 116.619 € 118.952 € 912.900 € 931.158 € 949.781

€ 1.340.820 € 130.438 € 121.331 € 968.777

€ 1.367.636 € 133.047 € 123.758 € 988.152

€ 1.277.927 € 2.413.632 € 2.461.905 € 2.511.143

€ 2.561.366

€ 2.612.593

Uitbreiding van fte’s vindt in principe plaats op basis van detachering; professionals uit de deelnemende waterpartners kunnen tijdelijk zijn verbonden aan de uitvoeringsorganisatie IHW om thema’s en activiteiten uit het groeimodel toe te voegen (zogenaamde flexibele schil). Vanuit het groeimodel kan de uitvoeringsorganisatie IHW ook voor andere thema’s en activiteiten de relevante protocollen en instrumenten verzorgen. Dit kan betekenen dat ontwikkeling van extra applicaties en extra beheer noodzakelijk is. Dit komt tot uitdrukking in het meerjarige werkprogramma van de uitvoeringsorganisatie IHW.

36/36

€ 13.838.565

Zodra het ‘spoorboekje’ vaste vormen krijgt (belangrijke actie in 2010), is een reële inschatting rond ontwikkeling en beheer van extra applicaties die vanuit het groeimodel worden toegevoegd te maken. Deze inschattingen worden toegevoegd aan de jaarlijkse financieringsbehoefte. 4.1.2

Baten Beschrijvend Naar verwachting zijn aanzienlijke kostenbesparingen mogelijk door het stroomlijnende werk dat de uitvoeringsorganisatie IHW verricht. Directe baten ontstaan als gevolg van het principe ‘eenmalige inwinning en meervoudig gebruik’. De inwinning van gegevens gebeurt nu vaak meervoudig en herhaaldelijk. Dit kan (sterk) worden gereduceerd door de basisgegevens éénmalig aan te leveren en via de uitvoeringsorganisatie IHW meervoudig te gebruiken en beschikbaar te maken voor derden. Dit kan op de manier zoals die nu reeds voor KRW is toegepast, namelijk door gestandaardiseerde aanlevering van gegevens door waterbeheerders aan de uitvoeringsorganisatie informatiehuis water. Een uitbreiding met nieuwe thema’s in de loop van de tijd maakt dat dergelijke baten over de hele breedte van het waterveld zullen plaatsvinden. Extra - zeer aanzienlijke - baten kunnen worden gerealiseerd als de inwinning van gegevens direct vanuit de primaire werkprocessen van individuele waterbeheerders kan plaatsvinden. Dit kan alleen als zij hun primaire processen volgens de Aquo-standaard hebben ingericht, zodat de databases ‘on-line’ benaderd kunnen worden. Voor een daadwerkelijk virtuele database moeten primaire werkprocessen bij de waterbeheerders worden aangepast aan de standaard; dat is een traject van meerdere jaren. Bovendien vraagt dit van de waterbeheerders grote investeringen; zij moeten bestaande applicaties en eigen systemen vervangen door de Aquo-standaard. Binnen de voorwaarden voor deze businesscase bleek het niet mogelijk om deze kosten in beeld te brengen; het betreft 26 waterschappen, 12 provincies en diverse andere partijen met eigen applicaties en systemen. Bovendien is er in relatieve zin sprake van baten door standaardisatie en centralisatie van taken. Het maken van gezamenlijke afspraken maakt dat de kosten van vastlegging en deling / uitwisseling van nieuwe gegevens en informatie tegen zo laag mogelijke kosten kan plaatsvinden. Indirecte baten zijn er ook. Het kunnen beschikken over kwalitatief goede en actuele gegevens in tal van beleidsvoorbereidende-, beleidsevaluerende- en zeker ook uitvoeringsprocessen zal niet alleen leiden tot kwaliteitsverbetering, maar ook tot substantieel minder uitgaven (of meer resultaat voor hetzelfde geld). Met name door het sneller kunnen werken en kunnen afstemmen met andere domeinen kunnen planontwikkeling en uitvoering beter en sneller op elkaar worden afgestemd. Ook maakt standaardisatie het makkelijker om werk uit te besteden (onder andere door uniforme contractteksten, maar vooral door geuniformeerde werkprocessen bij aannemers).

37/37

Gekwantificeerd Eerder heeft DHV een inschatting gemaakt van de out-of-pocket kosten die gemaakt zijn door partners in de waterketen. Het betreft schattingen van de kosten voor het verwerken van gegevens, die niet gemaakt hoefden te worden wanneer men volgens een standaard zou werken. De extrapolatie is gebaseerd op kosten gemaakt in het verleden en exclusief kosten voor interne medewerkers. Er is geen reden om deze extrapolatie in twijfel te trekken; een aanvullende belronde door Twynstra Gudde resulteerde in een inschatting dat de kosten voor de Veiligheidstoetsing Nederlandse waterkeringen wellicht zelfs 3,5 tot miljoen euro per toetsronde zou kosten. Inschatting out-of-pocket kosten Keringen Veiligheidstoetsing Nederlandse waterkeringen Programma Veiligheid Nederland in Kaart (VNK) (nog niet operationeel) KRW-rapportages Artikel 5 rapportage Uitwerken globale gebiedsuitwerking en gedetailleerde/definitieve uitwerking Opstellen zomernota's/definitieve rapportages en landelijke SGBP Evaluatie KRW maatregelen en KRW verkenner en andere hulpmiddelen

€ 1.000.000 € 1.500.000 € 160.000 € 2.700.000 € 1.300.000 € 150.000 € 6.810.000

Ook voor WB21 blijkt het bij een enkele rapportageronde al snel om miljoenen euro’s te gaan om de gegevens op een goede manier te kunnen interpreteren en gebruiksklaar te maken. 4.1.3

Exploitatie De huidige bijdrageregeling voor IDsW (financiering in 2009) kent de volgende verdeling: Financiering 2009 UvW IPO RWS (waterdienst) PBL LNV IDsW

% 39% 12% 25% 6% 4% 15%

Absoluut € 357.461 € 109.406 € 228.465 € 52.016 € 32.944 € 141.982

100%

€ 922.274

(overschot 2003-2008)

Voor de toekomstige bijdrage van de waterpartners aan de uitvoeringsorganisatie IHW wordt uitgegaan van het principe: naarmate een waterpartner meer gebruik maakt (meer baat heeft), wordt de financiële bijdrage groter. In onderstaand overzicht betalen UvW, IPO, RWS, PBL procentueel minder ten opzichte van de huidige situatie IDsW. Procentueel neemt de bijdrage van V&W en VROM toe.

38/38

Wel dient te worden opgemerkt dat alle partijen in absolute zin meer gaan betalen vanwege de uitbreiding van de werkzaamheden van de uitvoeringsorganisatie IHW ten opzichte van het huidige IDsW. Toekomstige bijdrage waterpartners (voorstel): Financiering (in % en absoluut) % 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Totaal HWH (i.o.v. waterschappen) 25% € 319.482 € 603.408 € 615.476 € 627.786 € 640.341 € 653.148 € 3.459.641 IPO 10% € 127.793 € 241.363 € 246.190 € 251.114 € 256.137 € 261.259 € 1.383.856 RWS (Waterdienst) 20% € 255.585 € 482.726 € 492.381 € 502.229 € 512.273 € 522.519 € 2.767.713 PBL 5% € 63.896 € 120.682 € 123.095 € 125.557 € 128.068 € 130.630 € 691.928 VNG 5% € 63.896 € 120.682 € 123.095 € 125.557 € 128.068 € 130.630 € 691.928 V&W 25% € 319.482 € 603.408 € 615.476 € 627.786 € 640.341 € 653.148 € 3.459.641 VROM 10% € 127.793 € 241.363 € 246.190 € 251.114 € 256.137 € 261.259 € 1.383.856 100% € 1.277.927 € 2.413.632 € 2.461.905 € 2.511.143 € 2.561.366 € 2.612.593 € 13.838.565 Een simpele financieringsstructuur en structurele financieringscyclus geven een goede basis voor het opbouwen van een kwalitatief goede en langdurig betrouwbare gegevensvoorziening. Daarom wordt een financieringsperiode van zes jaar voorgesteld (gelijk aan de planperiode van het te sluiten bestuursakkoord 2010-2015). 4.2

Kwalitatief belang: gemeenschappelijke taal en positieve beeldvorming Naast kostenreductie zijn er ook kwalitatieve (niet direct duidelijk te kwantificeren) baten te behalen met de start van IHW. Te denken valt aan: - een eenduidige standaard die breed gebruikt wordt als gemeenschappelijke taal (Aquo-standaard als Gegevensstandaard Water) - gezamenlijke afspraken over gegevensinwinning en -deling (gemeenschappelijk kader) - interoperabiliteit tussen de waterpartners - kwaliteitsverbetering leidt ook tot positieve perceptie binnen en buiten (semi)overheid - minder ‘gedoe’ rond watergegevens (de kwaliteit van de informatiestromen gaat omhoog) - vermindering van operationele en bestuurlijke risico’s - efficiënte en transparante overheid - robuuste basis om op door te bouwen (vanuit lange termijn visie).

4.3

Inzicht in belangen en risico’s: op zoek naar grootst mogelijk gemeenschappelijk belang om succesvol van start te gaan Het is handig als er inzicht bestaat in de verschillende belanghebbenden met hun relatieve belang bij het oprichten van het Informatiehuis Water respectievelijk de uitvoering binnen het IHW. Betrokkenen hebben vaak een verschillend perspectief op de kern van de samenwerking (in dit geval specifiek binnen de IHW context). Zoeken betrokkenen de vraag bij hun oplossing of zijn ze op zoek naar de oplossing voor hun vraagstuk?

39/39

Verbinden van belangen is daarom belangrijk. Verbinden vergt de moed om los te komen van het eigenbelang zonder het uit het oog te verliezen. Door stil te staan bij belangen (en onderliggende waarden) en door samen te zoeken naar acceptabele oplossingen, komt er een duurzaam resultaat tot stand. Eerste inventarisatie van de belanghebbende partijen en hun belang: Belanghebbende partij Politiek Cluster MRE Waterpartners (als dataleverancier)

Waterpartners (als afnemer) Burgers

Belang - juridische verankering EU en nationale verplichtingen - Nederland kan op elk moment een getrouw beeld geven van de toestand van zijn wateren - economisch belang als resultaat van standaardisatie - moreel belang naar belastingbetalers (bijvoorbeeld mogelijke verlaging waterschapsbelasting door extra efficiency) - economisch belang als resultaat van standaardisatie - effectieve en efficiënte overheid

Bij het definitieve ontwerp van de uitvoeringsorganisatie IHW is het goed om nog eens stil te staan bij de verschillende belangen om het gezamenlijke belang zo groot mogelijk te maken. Ten aanzien van de uitvoeringsorganisatie IHW zijn de volgende kritische succesfactoren en de daarop te nemen acties benoemd. Kritische succesfactoren

Actie(s)

Bestuursakkoord met daarin in ieder geval - helder bestuursakkoord schrijook afspraken rond gebruik standaards in ven bronregistraties waterpartners (leveranciers van data Alle relevante belanghebbenden en - nauwkeurige afstemming met betrokkenen (stakeholders) betrekken relevante waterpartners Helder inzicht in de besluitvormingsmo- nauwkeurige afstemming met menten en uitvoering vanaf het ‘Bestuurswaterpartners. Bovendien veriakkoord’ fiëren bij belanghebbenden

40/40

5

Programma van Eisen

Dit Programma van Eisen is een weergave van de eisen waaraan partijen moeten voldoen om de uitvoeringsorganisatie IHW te mogen en kunnen huisvesten. Tabel 1: overzicht eisen aan huisvestende partij Eisen aan de huisvestende partij 1. Eisen aan positionering en aansturing 2. Eisen aan type organisatie 3. Eisen aan cultuur en mensen 4. Eisen aan de locatie 5. Eisen aan de kosten van huisvesting en bijbehorende diensten 6. Eisen aan inrichting 7. Eisen aan datafaciliteiten Op een aantal aspecten is te overwegen om niet van eisen te spreken, maar van pre’s. 5.1

Eisen aan de huisvestende organisatie 1. Eisen aan positionering en aansturing De aansturing van de uitvoeringsorganisatie IHW gebeurt vanuit NWO via cluster MRE. Dit betekent dat de huisvestende organisatie geen aansturingsrelatie heeft richting de uitvoeringsorganisatie IHW. Dit is vergelijkbaar met de huidige situering van IDsW in RWS-WD. De uitvoeringsorganisatie IHW komt als het ware los te hangen binnen de huisvestende organisatie.

Eis 1.01 Eis 1.02 Eis 1.03

De huisvestende organisatie heeft geen formele aansturing richting de uitvoeringsorganisatie IHW De huisvestende organisatie heeft geen zeggenschap over beleid en strategie van de uitvoeringsorganisatie IHW De huisvestende organisatie heeft geen zeggenschap over het personeelsbeleid van de uitvoeringsorganisatie IHW 2. Eisen aan type organisatie De uitvoeringsorganisatie IHW is een plek voor en door waterpartners, gericht op stroomljijning van informatie tussen waterpartners en met partijen in belendende werkvelden. Het is daarom zeer wenselijk dat kruisbestuiving (uitwisseling van kennis, mensen, systemen) met de watersector en/of belendende werkvelden kan plaatsvinden.

41/41

Belangrijk is dat de huisvestende organisatie aangeeft hoe vanuit een omgevingsbewuste houding invulling kan worden gegeven aan deze onderlinge kruisbestuiving. Pre 2.01 Pre 2.02 Pre 2.03

De huisvestende organisatie is actief in/heeft kennis van/is gerelateerd aan de watersector De huisvestende partij heeft kennis van en ervaring op het gebied van standaardisatie van informatie De huivestende partij heeft kennis van en ervaring op het gebied van grootschalige data-transporten en dataportalen 3. Eisen aan cultuur en mensen Hoewel er geen directe sturingsrelatie is tussen huisvestende organisatie en uitvoeringsorganisatie IHW, is het voor de medewerkers van de uitvoeringsorganisatie IHW wel van belang dat ze terecht komen in een professionele omgeving waar hun kernwaarden en competenties tot hun recht komen. Dit betekent dat er minstens sprake moet zijn van een omgeving die daarvoor de ruimte laat, maar liever is er sprake van een omgeving die hierop aansluit.

Eis 3.01

Eis 3.02

De huisvestende organisatie heeft cultuurkenmerken die goed aansluiten bij de cultuurkenmerken van de uitvoeringsorganisatie IHW: - Betrouwbaar [kwaliteitsgericht, kritisch ] - Dienstverlenend (‘voor alle waterbeheerders’) - Deskundig - Professioneel - Onafhankelijke opstelling (‘werken voor het NWO’) De huisvestende organisatie heeft mensen in dienst die goed aansluiten bij een profiel met de volgende competenties: - Taak- en resultaatgericht - Klantgericht - Open en transparant - Communicatief vaardig 4. Eisen aan de locatie De uitvoeringsorganisatie IHW is een plek voor en door waterpartners. Daarmee heeft de uitvoeringsorganisatie IHW een landelijk bereik. Het moet voor waterpartners gemakkelijk zijn om de uitvoeringsorganisatie IHW op te zoeken en andersom moeten de medewerkers van de uitvoeringsorganisatie IHW gemakkelijk de waterpartners kunnen opzoeken. Dit duidt met name op de netwerkfunctie van de uitvoeringsorganisatie IHW.

Eis 4.01 Eis 4.02

De huisvestende organisatie moet een centrale ligging in Nederland hebben De huisvestende organisatie moet goed bereikbaar zijn, bij voorkeur met het openbaar vervoer (met redelijke reistijden vanuit het hele land)

42/42

5. Eisen aan huisvesting en faciliteiten Voor een goed functioneren van de uitvoeringsorganisatie IHW worden enkele eisen gesteld aan de huisvesting en de faciliteiten die door de huisvestende organisatie worden geboden. Uitgangspunt daarbij is dat de uitvoeringsorganisatie IHW zoveel mogelijk gebruik zal willen maken van de ondersteunende diensten van de huisvestende partij. Om een goede afweging te kunnen maken welke partij dit het beste kan wordt hier het palet van ondersteunende diensten en in rekening te brengen kosten voor de uitvoeringsorganisatie IHW uitgevraagd. Van de huisvestende organisatie wordt een specificatie verwacht van de vormen van dienstverlening en de kosten hiervoor. Eis 5.01

Kostprijs per werkplek voor 15 a 25 man op basis van de volgende standaardelementen: Huisvesting - 1.1 Voorzien in huisvesting - 1.2 Afdragen van belastingen & heffingen - 1.3 Verzekeren van - 1.4 Onderhouden van - 1.5 Muteren - 1.6 Verbruik van - 1.7 Beheren Diensten & middelen - 2.1 Voorzien in consumptieve diensten - 2.2 Risicobeheersen - 2.3 Schoonmaken - 2.5 Documentmanagement - 2.6 Reststoffenmanagement - 2.7 Verstrekken van ruimte en middelen ICT - 3.1 Service desk ICT - 3.2 Werkplekbeheer - 3.3 Office Backend - 3.4 Connectivity IT - 3.5 Telecommunicatie - 3.9 Overige kosten Facility Management - 4.1 Voorzien in Facility management - 4.2 Bedrijfsbureau - 4.3 Milieu - 4.4 Arbo - 4.5 Risico management - 4.6 Inkoopmanagement

43/43

Eis 5.02 Eis 5.03 Eis 5.04 Eis 5.05 Eis 5.06 Eis 5.07

- 4.7 Informatiemanagement - 4.8 Kwaliteitsmanagement Kosten vroegtijdig opzeggen huurcontract Kosten van mobiele telefonie Het moet mogelijk zijn om op de werkplekken vrij aanvullende software te installeren. Remote acces moet mogelijk zijn Aanwezigheid en kosten van opleidingsmogelijkheden personeel Aanwezigheid en kosten van overige ondersteunende diensten: - salarisadministratie - urenadministratie - P&O taken 6. Eisen aan inrichting De uitvoeringsorganisatie IHW is bij aanvang ongeveer 13 fte groot. Bovendien is sprake van een groeimodel. Dit betekent dat er minimale eisen worden gesteld aan het aantal werkplekken. De uitvoeringsorganisatie IHW moet als eenheid kunnen opereren. Daarom is het van belang dat de werkplekken van de medewerkers zijn gegroepeerd.

Eis 6.01

De huisvestende organisatie moet minimaal plek bieden aan 15 man en het moet mogelijk zijn om binnen 5 jaar uit te breiden naar 25 man.

Eis 6.02

De werkplekken dienen gegroepeerd te zijn zodat de uitvoeringsorganisatie IHW als eenheid kan worden onderscheiden. De huisvestende organisatie biedt de mogelijkheid aan de uitvoeringsorganisatie IHW om ruimten naar eigen behoefte in te (laten) richten De huisvestende organisatie biedt de mogelijkheid aan medewerkers van de uitvoeringsorganisatie IHW om zelf de werkplekken in te richten / samen te stellen (incl. kantoorautomatisering, laptops/thin clients/normale pc’s, keuze voor vaste- of flexplek) De huisvestende organisatie biedt eigen telefoonnummers per medewerker van de uitvoeringsorganisatie IHW (ivm bereikbaarheid medewerkers) Er kan gebruik worden gemaakt van minimaal 2 overlegruimten (bij voorkeur op dezelfde vloer) Bovendien moet er voor bezoekende professionals flexibele werkruimte zijn binnen het kantoor; uitgegaan wordt van tenminste 3 beschikbare werkplekken op enig tijdstip. Dit om het netwerkkarakter van uitvoeringsorganisatie IHW te ondersteunen. Het moet mogelijk zijn van buiten ‘zichtbaar’ te zijn (naambordje op de muur oid)

Eis 6.03 Eis 6.04

Eis 6.05 Eis 6.06 Eis 6.07

Eis 6.08

44/43

7. Eisen aan datafaciliteiten De uitvoeringsorganisatie IHW draait om het stroomlijnen van data. Er moeten dan ook faciliteiten zijn die dit mogelijk maken. Eis 7.01

Eis 7.02 Eis 7.03 Eis 7.04

Eis 7.05 Eis 7.06

Pre 7.07

Eis aan ICT hardware: de volgende onderdelen dienen ondersteund te kunnen worden vanuit de huisvestende partij - Server voor data (+ back-up) - Server voor applicaties - Netwerkfaciliteiten Het moet mogelijk zijn om op de servers specifieke - extern ontwikkelde applicaties te hosten Het moet mogelijk zijn om (binnen redelijke termijn) de firewall open te stellen voor bepaalde applicaties / servers Het moet mogelijk zijn voor de servers om grote datavolumes te verwerken. Er moet dus veel bandbreedte aanwezig zijn voor de uitvoeringsorganisatie IHW. Tevens moet er uitbreiding van deze capaciteit mogelijk zijn. Het moet mogelijk zijn om af te wijken van de bij de huisvestende partije geldende standaards Het moet mogelijk zijn om domeinnamen op eenvoudige wijze te registreren. Internetverwijzingen en subdomeinen dienen vrij (in overleg met de huisvestende organisatie) aan te maken zijn Mogelijkheid tot gebruik gezamenlijke infrastructuur voor vraagregistratie, administratie en website etc (wel met gescheiden domeinen en administratie e.d.)

45/45

6

6.1

Bestuursakkoord uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water

Bestuursakkoord als basis voor instelling van de uitvoeringsorganisatie IHW Algemeen De uitvoeringsorganisatie IHW werkt ‘dóór en vóór alle waterpartners’. Dit vraagt om zelfstandigheid en onafhankelijkheid, maar ook om een bepaalde doorzettingsmacht om de gewenste wijze van gegevensuitwisseling en -beheer in de praktijk bij alle waterpartners te kunnen realiseren. Het mandaat hiervoor is gelegen in een NWO-bestuursakkoord voor de periode 2010-2015. Om hieraan te voldoen zal in het NWO-bestuursakkoord in elk geval moeten zijn opgenomen: - een langetermijnvisie op de gewenste gegevenshuishouding in de watersector - de randvoorwaarden die gelden voor de uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water - de taken, de benodigde organisatie (structuur, omvang, financiën) en een voorstel voor de financiering van de uitvoeringsorganisatie Informatiehuis Water - procesafspraken over de wijze waarop de gegevensuitwisseling en het informatiebeheer in de komende planperiode (2010-2015) gaat plaatsvinden - verplichting tot het gebruik van standaarden bij de waterpartners voor het delen en uitwisselen van kerngegevens (tot op het niveau van de primaire bedrijfsprocessen) - afspraken over de wijze waarop het naleven van de overeenkomst wordt geborgd, onder andere door het instellen van de Inspectie VenW als toezichthouder en het houden van een evaluatie na drie jaar. Bijzondere aandacht Standaardisatie tot aan de bron Afspraken rond het aanpassen van de bronadministraties zullen onderdeel moeten zijn van het NWO-bestuursakkoord (periode 2010-2015). NB: Dit betekent meer dan het aanleveren van gegevens volgens de standaard. Dit vraagt om het toepassen van de standaarden tot op het niveau van de brongegevens, zoals die door de waterbeheerders in hun primaire processen worden opgeslagen. Dit uitgangspunt is van belang om de gewenste mate van zelfstandigheid en onafhankelijkheid van de uitvoeringsorganisatie IHW te waarborgen (‘dóór en vóór alle waterpartners’).

46/46

De uitvoeringsorganisatie IHW heeft met name een dienstverlenende rol voor en door de waterpartners en kan daarmee zelf geen doorzettingskracht uitoefenen. Op termijn zou een rol in de vorm van bijvoorbeeld certificering of kwaliteitstoetsing hier enige verandering in kunnen aanbrengen, maar voorlopig is deze rol nog niet aan de uitvoeringsorganisatie IHW toegekend. Het committment daartoe wordt gevraagd van de waterpartners zelf; verankering in het bestuursakkoord is hiervoor nodig. Alleen dan kan de gewenste wijze van gegevensuitwisseling en -beheer bij alle waterpartners worden gerealiseerd (zodat ook zeer aanzienlijke kosten worden bespaard, een betere kwaliteit en bovendien sneller wordt geleverd). NB: Bronhouders moeten zelf betalen voor de noodzakelijke aanpassingen binnen de eigen organisatie (bijvoorbeeld investeringen voor standaardisatie van de primaire werkprocessen). Inspectie VenW als toezichthouder De waterpartners spreken elkaar in NWO-verband aan op het nakomen van gemaakte afspraken. Het instellen van een toezichthouder is echter te overwegen om periodiek te toetsen of afspraken worden nagekomen. Het ministerie van VenW heeft systeemverantwoordelijkheid voor het waterbeheer; vanuit die hoedanigheid is de inspectie van Verkeer en Waterstaat (IVW) een mogelijke partij om deze toezichthoudende taak te vervullen. Het de moeite waarde om in 2010 te onderzoeken of en zo ja ,via welk toezichtarrangement hieraan invulling gegeven kan worden. In het bestuursakkoord kan dan de toezichthoudende rol van de inspectie VenW worden bekrachtigd. Na twee tot drie jaar wordt een evaluatie gehouden waarbij de volgende aspecten in ieder geval aan de orde komen: - is wettelijke verankering van de uitvoeringsorganisatie IHW nodig (bijvoorbeeld middels een kaderregeling of instellingsbesluit)? - is het toezicht op het nakomen van afspraken voldoende geregeld? - is een wettelijke aanleverplicht nodig? 6.2

Juridische verankering uitvoeringsorganisatie IHW Met het bestuursakkoord wordt voor de komende jaren de basis gelegd voor de uitvoeringsorganisatie IHW. Tijdens de looptijd van het bestuursakkoord is het wenselijk om over te gaan tot een formele juridische rechtsvorm. Deze eigen juridische entiteit is nodig vanwege het onafhankelijke karakter van de uitvoeringsorganisatie IHW, maar bovendien omdat IHW zelfstandig een bedrijfsvoering moet kunnen voeren, contracten moet afsluiten en zelfstandig moet rapporteren over haar bedrijfsvoering.

47/47

Definitieve besluitvorming voor een rechtsvorm is in de regel afhankelijk van vele factoren en valt nu buiten de reikwijdte van dit onderzoek. De meest voor de hand liggende rechtsvormen zijn publiekrechtelijke stichting, coöperatie of maatschappelijke onderneming. Hoewel een BV en NV ook mogelijk zijn, verwachten we niet dat deze rechtsvormen de voorkeur genieten. In bijlage 3 is hierop een toelichting gegeven. Ten opzichte van de nu voorgestelde (tijdelijke) constructie op basis van het bestuursakkoord zal de juridische rechtsvorm resulteren in enkele nieuwe organen zoals een Raad van Toezicht en Raad van Advies.

48/48

Bijlagen

Rapportagebehoefte per thema

Thema Waterkwaliteit KRW Nitraatrichtlijn

Zwemwater-richtlijn

Wettelijk verplicht

Ja

Ja, eigenstandig (1 en 2) en als onderdeel KRW (3)

Ja, eigenstandig (1 en 2) en als onderdeel KRW (3)

Frequentie

6 jaarlijks in de vorm van SGBP (aan Brussel), jaarlijkse voortgangsrapportage aan TK

1. vierjaarlijkse rapportage door RIVM en LEI in 2012.

1. Jaarlijks (ri Brussel: toestand najaar, nieuwe locaties voorjaar)

2. vijfjaarlijkse nationale evaluatie (in 2012)

2. Tweewekelijkse toestandmonitoring

3. zesjaarlijks in stroomgebiedbeheerplan Niet voor data, wel voor rapportage EU bepaalt standaard (manier van rapporteren).

3. Zesjaarlijks in Stroomgebiedbeheerplan Ja

Is er een standaard?

ja

Gebruik standaard

Gedeeltelijk (onvoldoende?)

Aanleverende partijen

Waterschappen RWS Provincies Gemeenten

Aanlevering aan

KRW portaal

Gebruikende partijen

VenW (rapporteert aan EU en TK) PBL en adviesbureaus

RIVM LEI RWS-Waterdienst (oppervlakte water). RIVM RIVM LEI (MLM) EC + Tweede Kamer

Ja, maar verzamelen gegevens kost veel tijd (standaard niet vastgelegd in primair proces) Waterschappen RWS

RWS-WD (legt resultaat voor aan provincies) 1. en 2. Provincies (informeren publiek) 3. VenW/VROM (rapporteert jaarlijks aan EU)

Waterschappen, RWS, provincies Kosten (exploitatie)

Grondwaterrichtlijn Ja, als onderdeel KRW en eigenstandig

Ongeveer 10 manjaar per rapportage

Bijlage 1

Stedelijk afvalwater ntb

Thema Waterkwaliteit (vervolg) KRW Nitraatrichtlijn Opmerking

Zwemwater-richtlijn

Grondwaterrichtlijn

Mogelijke rol IHW onderzoeken. Voor 1 en 2 ligt er een voorstel voor een internetapplicatie voor analyses (geautomatiseerde validatie) en publieksinformatie (toestand, zwemwaterprofielen, inspraak nieuwe locaties).

Stedelijk afvalwater ntb

Data: Inwinnen Valideren Vastleggen Raadplegen/distribueren

Bewerken Analyseren Presenteren

Door aanleverende partijen Door aanleverende partijen Door aanleverende partijen Beschikbaar via KRW portaal

Afnemende partijen Afnemende partijen Afnemende partijen

Door aanleverende partijen Door aanleverende partijen Door aanleverende partijen nog te bouwen internetapplicatie; taak provincies, nu belegd bij RWS-WD Provincie, WD Provincie, WD Provincie, WD

Bijlage 1

blad 2

Thema Waterketen/riolering Wettelijk verplicht Frequentie Is er een standaard? Gebruik standaard Aanleverende partijen Aanlevering aan Gebruikende partijen Kosten (exploitatie) Opmerkingen

Gemeenten en RIONED leveren nu geen data aan IDsW. Maken ook geen gebruik van beschikbare informatie. Nu vaak een directe link met Waterschappen. Wellicht in de toekomst een database over rioolwater/waterzuivering

Data: Inwinnen Valideren Vastleggen Raadplegen/distribueren Bewerken Analyseren Presenteren

Bijlage 1

blad 3

Wettelijk verplicht

Frequentie


Thema Waterkwantiteit WB21 Nee, wel NBW afspraak om in 2015 te voldoen 2011 voorlopige prognose, 2013 definitief. Hangt af van KNMI klimaatscenario’s die in 2013 worden geleverd. Nee Er bestaan wel eenduidige NBW werknormen STOWA en UvW doen in 2010 poging tot uniformeren

GGOR Nee, wel afspraak om in 2012 dit gedaan te hebben. Nu al duidelijk dat dat niet wordt gehaald. nvt

Men kan gebruik maken van instrumentarium Waternood (WATERsysteemgericht NOrmeren Ontwerpen en Dimensioneren STOWA)

Gebruik standaard

Nee, iedere beheerder heeft eigen methodiek/modellen.

Divers

Aanleverende partijen Aanlevering aan

Waterschappen

Waterschappen, provincies en gemeenten Waterschappen/gebiedspartijen En eventueel VROM en VenW Resultaat is dat een peilbesluit wordt genomen of een gewenste grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR) wordt overeengekomen

UvW

Gebruikende partijen

Resultaat is potentiele wateroverlastkaart; gebiedspartijen WB21 bepalen of ze uitkomsten en maatregelen accepteert, rijk wordt daarover geinformeerd

Kosten (exploitatie) Opmerkingen

Enkele miljoenen per toetsronde Het is zeker de moeite waard om rol IHW in 2010 nader te verkennen

Het is niet de moeite waard om rol IHW hierin te verkennen. Er is tot nu toe geen periodieke interbestuurlijke vraag. Nut en noodzaak bemoeienis IHW is twijfelachtig.


Bijlage 1

blad 4

Wettelijk verplicht Frequentie


Gebruik standaard Aanleverende partijen

Aanlevering aan Gebruikende partijen

Kosten (exploitatie)

Opmerkingen

Thema Veiligheid 1 Toetsing keringen Ja 5 jaarlijks, wordt 6 jaarlijks Maart 2010 rapporteren ws aan prov 15 Jan 2011 rapporteert prov aan IVW IVW rapporteert medio 2011 landelijke rapportage toetsing (LRT) aan TK

Richtlijn Overstromingsrisico’s (ROR) Ja 2011 voorlopige risicobeoordeling 2012 ontwerp gevaar- en risicokaarten 2013 gevaar- en risicokaarten 2014 ontwerp verstromingsrisicobeheerplannen 2015 overstromingsrisicobeheerplannen 2018 herziening voorlopige Risicobeoordeling 2019 bijstelling gevaar- en risicokaarten 2021 bijstelling overstromingsrisicobeheerplannen

Ja, Voorschrift toetsen op veiligheid (vtv) kent een digitaal rapportageformat Een landelijk rapportageformat voor IVW ontbreekt nog ja, maar vtv is nog onvolledig Waterschappen RWS

Provincies, die op hun beurt het rijk (IVW) informeren IVW Uitkomst bepaalt herziening Hoogwaterbeschermingsprogramma Min VenW (projectbureau HWBP) Waterschappen O.b.v. extrapolatie gaat het per ronde zeker om enkele miljoenen (m.n. inhuur ingenieursbureaus) orde grootte 3,5 a 5 miljoen Het is zeker de moeite waard om rol IHW te verkennen, maar omdat toetsing momenteel (2010 en 2011) al plaatsvindt, is bemoeienis IHW nu te vroeg.

ja Waterschappen en RWS (data over keringen) Provincies (risicokaarten) Veiligheidsregio’s (crisisbeheersing) ??? Min VenW

Er is geen format voor ROR en de werkgroepen kaarten en plannen zijn opgeheven. Onder projectgroep IMPRO wordt verder vormgegeven aan inhoud. Aspecten rondom inwinning en verwerking data heeft daarbij mogelijk weinig aandacht. Aan de voorkant meedenken door IHW biedt kansen! Het is zeker de moeite waard om rol IHW in 2010 te verkennen.

Bijlage 1

blad 5

Thema Veiligheid 1 (vervolg) Toetsing keringen

Richtlijn Overstromingsrisico’s (ROR)


Waterschappen Waterschappen Waterschappen ??? ??? ??? ???

Thema Veiligheid 2 Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) Wettelijk verplicht Frequentie Is er een standaard? Gebruik standaard Aanleverende partijen Aanlevering aan Gebruikende partijen Kosten (exploitatie) Opmerkingen

Veiligheid Nederland in Kaart (VNK)

3 keer per jaar worden verbeterwerken gerapporteerd

Bellen met progr bureau HWBP

Er wordt gewerkt aan database om berekeningsresultaten op te slaan Bellen met DGW


Bijlage 1

blad 6

Over te nemen KRW beheeractiviteiten

In onderstaand overzicht is gespecificeerd voor welke taken de uitvoeringsorganisatie IHW de verantwoordelijkheid voor het beheer van andere partijen overneemt op het gebied van KRW. Voor een inschatting van de benodigde capaciteit is per beheertaak standaard uitgegaan van 0,1 fte, tenzij er nadrukkelijk sprake is van een grotere taak. Door uit te gaan van 0,1 fte per taak wordt een voordeel verdisconteerd van in totaal ongeveer 2,5 fte ten opzichte van de huidige situatie waarbij het applicatiebeheer versnipperd is weggezet bij diverse partijen. Taak

Bestaand element

Huidige beheerorganisatie

Inschatting functioneel beheer (in fte)

Rijkswaterstaat

0,4

KRW Factsheets (www.krwfactsheets.nl)

IPO

0,1

KRW monitoringprogramma’s (worden geleverd aan Rijkswaterstaat)

Waterbeheerders

0,1

‘bulkdatabase’, met resultaten van jaarlijkse landelijke CIW-enquete (chemisch)

Rijkswaterstaat

0,4

Limnodata met resultaten van jaarlijkse landelijke CIW-enquete (biologisch) (http://www.limnodata.nl)

STOWA

0,1

Waterdatabase KRW-portaal (http://krw.ncgi.nl/krw2009/), met KRW-doelendatabase (http://81.93.58.66/krwdoelen/login.aspx) KRW-maatregelendatabase (http://81.93.58.66/krwmaatregelen/login.aspx) KRW Milieudoelstellingen (http://81.93.58.66/krwmilieudoelstellingen)

Normendatabase Rijkswaterstaat (http://www.helpdeskwater.nl/emissiebeheer/normen_voor_het/zoeksysteem_n (Helpdesk Water) ormen)

0,1

monitoringprogramma’s

Waterbeheerders

0,1

Grondwater gegevens

DINO

TNO

0,1

Portaal

KRW-portaal

Rijkswaterstaat

Zie Waterdatabase

Aquostandaard

divers

IDsW

In IDsW prognose

Protocollen

(KRW) Protocol Toetsen en Beoordeling Oppervlaktewater / instructie

Rijkswaterstaat

0,1

Referenties en KRW-maatlatten voor natuurlijke wateren plus aanvullende documenten

STOWA

0,1

(KRW) protocol beoordeling Grondwaterlichamen

Rijkswaterstaat / RIVM

0,1

Leidraad Monitoring (http://www.helpdeskwater.nl/monitoring/leidraad_monitoring)

Rijkswaterstaat ?

0,1

(KRW) Richtlijnen monitoring Oppervlaktewater

NWO / IDsW

0,1

Bijlage 2

Taak

Instrumenten

Bestaand element

Huidige beheerorganisatie

Inschatting functioneel beheer (in fte)

(KRW) Draaiboek Monitoring Grondwater

NWO

0,1

Zwemwaterprotocollen waaronder blauwalgen protocol

Rijkswaterstaat / STOWA ?

0,1

Handboek Hydrobiologie

STOWA

0,1

STOWA Ecologische Beoordelingssystemen

STOWA

0,1

Handboek Hydromorfologie

Rijkswaterstaat

0,1

Handboek Debietmeting / Validatieplan Waterkwantiteitsmetingen

STOWA

0,1

Gebruikershandleiding iWSR methodiek en software

IPO

0,1

KRW-portaal

RWS-WD

Zie Waterdatabase

KRW-verkenner

Deltares

0,1

iBever (incl. toetsingsmodules Notove en Towabo)

Rijkswaterstaat

0,6

iWSR KRW-integratiemodule

IPO

0,3

iWSR software

IPO

0,1

QBWat

Roelf Pot / STOWA / RWS

0,1

EBEOsys

STOWA

0,1

nationaal hydrologisch instrumentarium (www.nhi.nu)?

Deltares

0,1

Omgevingsloket Online Waterwet

Rijkswaterstaat

0,1

NB: Bovenstaande activiteiten en fte’s zijn gebaseerd op de beheeractiviteiten. Dit beheer bestaat vooral uit het ontsluiten, vragen hierover afhandelen, wensen verzamelen en bundelen. Kleine aanpassingen zijn wellicht door de uitvoeringsorganisatie IHW zelf te maken, maar grotere aanpassingen vallen onder ontwikkelactiviteiten en moeten via MRE/NWO belegd worden (bij DGW, VROM, STOWA etc). Let wel: met de benodigde (door) ontwikkeling van deze applicaties is veel meer tijd en geld gemoeid dan de reguliere beheeractiviteiten. Zie bijlage 3.

Bijlage 2

blad 2

Toekomstige kosten applicaties

Bron: Rijkswaterstaat-Waterdienst In de businesscase Informatiehuis Water worden 3 kerntaken onderscheiden: 1. het beheren en ontwikkelen van standaarden (IDsW werk) 2. het samenbrengen en onsluiten van waterdata 3. het beheren en ontwikkelen van applicaties (gedeelde functionaliteit voor het geschikt maken van gegevens voor analyse of rapportage) Bij de kerntaken 2 en 3 worden diverse applicaties genoemd. Inzicht in de huidige en toekomstige kosten van de applicaties is gewenst. Applicaties: - iBever (onderdeel Aquokit) - QBWAT (onderdeel Aquokit wil STOWA onderbrengen in Ebeosys) - KRW-i (onderdeel Aquokit) - KRW-portaal - Bulk database (resultaten landelijke enquete waterkwaliteit, chemische monitoring data) - Limnodata Neerlandica (ecologische monitoring data). De applicaties iBever, QBWAT en KRW-i zijn applicaties gericht op functionaliteit (kerntaak 3 informatiehuis water), het toetsen en beoordelen van monitoringdata tot oordelen locatie en per waterlichaam. Ze hebben geen structurele database, er gaat data in (uit bronsystemen) en er komt getoetste data uit (zelf weer opslaan in bronsystemen en doorsluizen naar KRW-portaal). De applicaties KRW-portaal, Bulk database en Limnodata zijn applicaties voor het samenbrengen en ontsluiten van data. Belangrijkste onderdeel van de applicatie is de database met daarin verzamelde gegevens (kerntaak 2 van Informatiehuis water) Bij KRW-portaal gaat het om diverse gegevenssets voor de KRW-rapportage, bijvoorbeeld oppervlaktewaterlichamen, grondwaterlichamen, monitoringprogramma’s oppervlaktewater en grondwater, doelen oppervlaktewaterlichamen, milieudoelstelling oppervlaktewaterlichamen (motivaties voor status en fasering), maatregelen, belastingen op waterlichamen, en toestand van de oppervlaktewaterlichamen en grondwaterlichamen (geclassificeerde monitoringresultaten).

Bijlage 3

In KRW-portaal zitten niet de ruwe monitoringresultaten per locatie. De ruwe monitoringresultaten per locatie zitten voor chemie oppervlaktewater in de bulk-database, voor biologische kwaliteitselementen in de Limnodata (ook fysisch-chemisch dus overlap met bulkdatabase). De ruwe montoringresultaten voor grondwater kwaliteit en kwantiteit zitten in DINO. Bij de bulk database en Limnodata betreffen de fte en de kosten niet alleen de applicatie, maar ook de bij de verzamelaar gemaakte kosten voor het actualiseren van de database met nieuwe gegevens. Applicatie

eigenaar

Huidige capaciteit (fte per jaar)

huidige kosten (kEuro per jaar)

iBever

RWS

0,6

120

QBWAT

STOWA

0,0

0**

Kosten komende jaren (kEuro per jaar) inschatting 300*

200* Ebeosys

X

KRW-i

IPO

0,3***

120

200*

KRW-portaal

RWS/DGW

0,4

80

80

Bulk database

RWS/DGW

0,4

30 data update

30 data update

Limnodata

STOWA

0,0

25 applicatie 60 data update

25 applicatie 60 data update

Acties toekomst

Web based maken, nieuwe programmeeromgeving Web based maken, integreren in Ebeosys, uitbreiden voor Kust en overgangswateren Diverse verbeterpunten, meerjarige toetsing, betrouwbaarheid Betere, eenvoudigere raadpleegfuncties, Van upload naar services ontsluiten Opnemen in waterportaal, gegevens binnenhalen als service Opnemen in waterportaal, gegevens binnenhalen als service

*

komende 2 jaar hogere kosten door oppakken verbeterpunten die nu in de “wacht” staan, de genoemde bedragen zijn een eerste inschatting ** aanpassingen aan QBWAT worden momenteel om niet gedaan *** inzet voor opdrachtgeverschap, vraagspecificatie KRW-i is ad hoc ingevuld door verschillende mensen (prov NB, RWS WD, IDsW, inhuur)

Bijlage 3

blad 2

Rechtsvorm uitvoeringsorganisatie IHW

Voorlopig wordt de uitvoeringsorganisatie IHW gebaseerd op een bestuursakkoord van de NWO-partners. Het is echter de bedoeling om op termijn een juridische rechtsvorm te kiezen. Hieronder worden enkele mogelijke afwegingen geschetst, waarmee rekening is gehouden bij het opzetten van de structuur van de uitvoeringsorganisatie IHW. Hierdoor wordt voorkomen dat er nu gekozen wordt voor een opzet die in een later stadium weer drastisch moet worden herzien. Enkele relevante rechtsvormen zijn:

Bijlage 4

Belangrijke uitgangspunten voor de uitvoeringsorganisatie IHW zijn: - soberheid - transparantie - behoud van solidariteit, vrijheid in verbondenheid (invloed participanten) - groeimogelijkheden en toetreding van nieuwe participanten (flexibiliteit) - duurzaam beheer van IHW als onderdeel van de water-informatieinfrastructuur. En bovendien: - zelfstandige deelname aan rechtsverkeer (zelfstandig overeenkomsten kunnen afsluiten), dus een eigen rechtspersoonlijkheid. Dat kan publiekrechtelijk en een privaatrechtelijk. Enkele rechtsvormen zijn hieraan getoetst. Zie de scores hieronder:

Soberheid Transparantie Invloed participanten Open toetreding Flexibiliteit Beëindiging Efficiency Risicodeling

Maatsch. onderneming + + + + +

Coöperatie

Stichting

Vereniging

NV

BV

+/+ + + +/-

+ + + + + +

+ + + + + +/-

0 + + + 0

0 + + + 0

Bijlage 4

blad 2

Ministerie Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Water

Recommend Documents