MINISTERIE VAN BUITENLANDSE ZAKEN
I
!
I
'I Directic)ACdd+: Onderwerp:
Ph.JT4h.l.ru
8 a p r i l i958 Kenmerk: 51799-3372 t)atum:
"De a n t i - N e d e r l a n d s e a c t i e s i n Indonesiëfi
i,:,
Poto-nr:
GS
166 123
z i n g naar m i j n SchriJ'ven van 1 0 maart 1958 no. 36209-2421 GS U h i e r n e v e n s aan t e b i e d e n een op d i t Departement o p g e s t e l d v e r s l a g , g e t i te l d : "De a n t i - N e d e r l a n d s e a c t i e s i n I n d o n e s i e f v e r s l a g o v e r d e maand maart 1958.
DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN, voor deze : i De Regeringscommissaris voor Indonesisq&e Aangelegenheden,
4
i
'i
/
i ,
....
L
. _. -.
-_-__-
-
__. ... .... _. ... -. - ......... - . . ... .... .......... . V E R Z O E K E BIJ B E A N T W O O R D I N G D A T U M . K E N M E R K E N O N D E R W E R P T E VERMPI.DE!N
__
I _ ^
.
I
i
M I N I S T E R I E V A N
8 U l T E N L A N D S E Z A K E N
GEHEIM
Verslag over de maand maart 1958
‘
!.i
I nh o u d s o p gave.
Hfdst.
I
Hfdst.
I1
Anti-Nederlandse m a a t r e g e l e n
pag. i
-
8
D i p l o m a t i e k e c o n t z c t e n en
pag. 9
-
12
buitenlandse r e a c t i e s Hfdst.
I11
Gevolgen van d e a n t i - N e d e r l a n d s e maatregelen voor Indon e s i ë en Nederland
pag.13
- 21
Hfdst.
IV
Evacuatie e n e m i g r a t i e
pag.22
-
i
25
,
FOTO-BtZ.
166123 a 1.
H o o f d s t u k I.
Anti-Nederlandse Liaatrecqelen. Behe e r Ne de rl a n d s e onder-nemingen
De inmeiiying van de beheerscommissies i n de b e d r i jfsu i t v o e r i n g w o r d t g e s t a d i g u i t z e b r e i d . Zo werd, naar e e r s t tlrars bekend i s geworiien, op 26 f e b r u a r i d o o r c?e V o o r z i t t e r van de Beheersconmissie Nederlandse B e d r i j v e n van h e t r e s s o r t Djakarta ( z i e n o o t p a g i n a 2 , v e r s l a g f e b r u ü r i 1958) een " b e v e l s c h r i f t t 1 uitgevaardigd, waarbij aan a l l e v o o r l o p i g e b e h e e r d e r s van Nederlandse b e d r i jveri opgedragen werd: a l l e u i t g a v e n en a n d e r e vermogensonttrekkingen t e c o n t r o l e r e n en t e v e r i f i e r e n ; cheques en g i r o ' s mede t e o n d e r t e k e n e n , i n d i e n h e t b e t r e f t u i t g a v e n u i t s l u i t e n d i n h e t b e l a n g van h e t bedrijf. T o t het s t e l l e n van handtekeningen z i j n g e r e c h t i g d de v o o r z i t t e r ( m i l i t a i r ) o f d e waarnemend v o o r z i t t e r ( p o l i t i e - f u n c t i o n a r i s ) van de v o o r l o p i g e b e h e e r s c o n m i s s i e s . T e z e l f d e r t i j d werd door de M i l i t a i r e Gezaghebber van D j a k a r t a e e n ' l b e v e l s c h r i f t ' l u i t g e v a a r d i g d w a n r b i j h e t de banken verboden werd on c h e q u e s / g i r o * s van Nederlandse bed r i j v e n u i t t e b e t a l e n i n d i e n deze b e t a l i n g s o p d r a c h t e n n i e t mede ondertekend z i j n d o o r de v o o r l o p i g e b e h e e r d e r s van deze b e d r i j v e n . i
Aan de Beheerscommissies van de 1andbGuwondernemingen z i j n b i j b e s l u i t van de K i n i s t e r van L a n d b o u w d d . 3 maart j i . a d v i e s c o l l e g e s toegevoegd. I n deze c o l l e g e s z i j n v e r tegenwoordigd d e a r b e i d e r s ( 3 l e d e n ) , d e landbouwers ( 3 l e d e n ) , h e t K i n i s t e r i e van A g r a r i s c h e Zaker, ( 1 l i ù ) en de Meerscornr1,issie ( I l i d ) .
2.
1
De taak van deze c o l l e o e s omvat h e t geven van advies i n z a k e de s o c i a l e be1aïii;en van a r b e i d e r s e n landbcuwera en alle k w e s t i e s d i e de a r b e i d s p r o d u c t i v i t e i t raken. Door deze a d v i e s c o l l e g e s i s de communistische i n v l o e d i n de b e d r i j f s l e i d i n g v e r s t e r k t .
!
i b a r a n a l o g i e vnn h e t g e e n r e e d s e e r d e r t e n a a n z i e n van de overgenomen landbouwondernemingen i s g e s c h i e d , werden b i j r e g e r i n g s v e r o r d e n i n g i n g a a n d e 4 maart cenfral M e e r s l i c h a m e n i n h e t l e v e n geroepen v o o r d e overgenome Nederlandse i n d u s t r i e l e en mijnbouwbedrijven e n e r z i j a s I "
en v o o r de h a n d e l s b e d r i j v e n a n d e r z i j d s . Taak e n d o e l van-. deze beheersorganen i s e e n zo goed mogelijk b e h e e r van 1,'3
de overgenomen b 3 d r i j v e n overeenkomstig de wensen van de r e g e r i n g . Daartoe worden b i j a l l e b e d r i j v e n I n d o n e s i s c h e k r a c h t e n aangewezen d i e overeenkomstig de r i c h t l i j n e n van h e t c e n t r a l e orgaan h e t b e h e e r - ook h e t f i a n c i e l e voeren.
-
T e r gelegenheid van de e e r s t e v e r g a d e r i n g van h e t c e n t r a l e beheersorgaan v o o r de landbouwbedrijven hield de I n d o n e s i s c h e : Z i n i s t e r van Landbouw e e n rede waarin h i j h e t volgende v e r k l a a r d e . De overriame van de landbouwbedrijven h i e l d e e n
o.m.
(. i
1
i
g r o t ô - - v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d en e e n g r o o t r i s i c o i n . De c t r i J d om i'Jest-Irian wzs overgegaan i n e e n economische o o r l o g t u s s e n Nederland e n I n d o n e s i ë . I n de c o n s o l i d a t i e van d e s t r i j d was d e b e l a n g r i j k s t e f a c t o r de k w e s t i e van de a f z e t m a r k t e n . Nederland had de t r a r ì s i t o - h a n d e l
i n Indonesische producten
a l t i . j d aan z i c h gehouden. De I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g was doende om d e i n a r k t i n Nederland v o o r I n d o n e s i s c h e
i!
p r o d u c t e n naar a n d e r e 1ar;den over t e brengen, h e t geen een s l a g v o o r h e t Nederlandse economische l e v e n z o u be t e ke ne ri. 1
.'
I,
'.'
-I nd i e n-
I
' i, ?
\
I
!
I
3.
I n d i e n deze pogin.-;en e c h t e r zouden f a l e n , dan zou d i t een sl.ag v o o r I n d o n e s i ë worden, Tesenover een Antara-correspondent v e r k l a a r d e deze E i n i s t e r i n a n t w o o r d op e e n vraag o m t r e n t d e p o s i t i e van d e Ne d e r l a r i d s e o iîC:e r ne m i nge n b i j e v e n t u e 1.e onderhand e linge n met Mederland d a t : I n d o n e s i ë a l l e e n b e r e i d i s t o t onderhandelen op basis van souvereiniteitsoverdracht o v e r Nieuw Guinea a m I n d o n e s i ë , de Nederlandse ondernemingen onderworpen zouden z i j n a a n d e Wet op b u i t e n l a n d s e i n v e s t e r i n g e n , h e t v o o r e e n g r o o t d e e l van de N e d e r l a n d e r s zou afhan;;en o f de ondernemingen zouden worden geconf i s k e e r d d a n wel g e n a t i o n a l i s e e r d o n d e r t o e k e n n i n g van e e n compensatie.
!
De v a k v e r e n i g i n g vrrn a r b e i d e r s i n de o l i e i n d u s t r i e h e e f t k e n n e l i j k met a f g u n s t de medezeggenschap, d i e d e a n d e r e v a k v e r e n i g i n s e n i n de Nederlandse b e d r i j v e n hebben g e k r e g e n , g a d e s e s l a g e n e n z i j t r a c h t z i c h een s o o r t g e l i j k e p o s i t i e t e verwerven. L i j s t e l t v o o r - e e n commissie van t o e z i c h t voor d e o l i e b e d r i j v e n i n t e s t e l l e n , waardoor de m o g e l i j k h e i d van ''sabotci.ge" door d e rnaatschapgi j e n voor\ komen wordt e n de toekomstige i n d o n e s i a n i s a t i e van de bed r i j v e n bevorderd zou vorden. S e d e r t Ge nunvang van d e I r i a n - b e v r i j d i n g a c t i e zouden de o l i e m a a t s c h a p p i j e n - a n h e t b i j z o n d e r de B.P.."!. - doende geweest z i j n Indonesië', voor z i j n o l i e b e h o e f t e meer van haar a f h a n k e l i j k t e maken. Als v e r k a p t e sabota,:e ' w o r d t o.m. genoekid de v e r v a n g i n g v2,n N e d e r l a n d e r s d o o r a n d e r e n a t i o n a l i t e i t e n - niet-Indon e s i e r s , Ook zouder! de S t a n v a c en d e B.P.A de d i s t r i b u t i e van o l i e b e p e r k t hebben, w a a r d o o r p l a a t s e l i j k d e o l i e v o o r r a d e n u i t g e p u t raken. '
'.\
-1n-
4.
I n a a n s l u i t i n j op h e t g e e n i n h e t f e b r u a r i v e r s l a g op p a g i n a 2 vermeld werd o m t r e n t d e d i f f e r e n t i a t i e i n beheersv o e r i n 6 z i j vermeld d a t b i j i n s t r u c t i e van h e t C e n t r a l e O o r l o p s e z a g v m 4 siazrt n a d e r e r i c h t l i j n e n z i j n gegeven i n z a k e de b e h e e r s v o e r i n g . E r w o r d t o n d e r s c h e i d gemaakt tussen: i . b e h e e r (penzuasaan) - waarbij de e i g e n a a r w e l i s w a a r h e t eigendomsrecht behoudt, dach d e b e d r i j f s u i t o e f e n i n g b i j de beheerder berust. 2. t o e z i c h t (pengawas) waarbij de b e h e e r d e r geen d i r e c t e bemoeienis h e e f t met de b e d r i j f s v o e r i n g , doch i n a i r e c t h i e r o p wel i n v l o e d u i t o e f e n t . 3. c o n t r o l e ( p e n i l i k a n ) waarbij a l l e e n materiaal verzameld v i o r d t d a t als g r o n d s l a g moet d i e n e n v o o r n a d e r e m a n t r z g e l e n van prev e n t i e f dan w e l r e p r e s s i e f k a r a k t e r , zonder d a t op d e h i ë r a r c h i e k e verhoudingen i n h e t b e d r i j f i n b r e u k wordt ge-
-
-
maakt.
Het b e s l u i t g e e f t v o o r t s r i c h t l i j n e n i n z a k e d e rem u n e r a t i e van de b e h e e r d e r s ( m i l i t a i r - o f p o l i t i e p e r d o n e e 1 o n t v a n g t Geen h o n c r a r i u m ) ; i n d o n e s i a n i s a t i e e n h e t g e b r u i k van onroerenee en r o e r e n d e goederen. De b e d r i j v e n met gemengd PTed e r l a n d s / b u i t e n l a n d s k a p i t a a l worden s l e c h t s onderworpen a a n t o e z i c h t , d i e E e t gerriengd ~ ~ e d e r l a n d s / I n ~ o n e s i skcahp i t a a l w o r d e n onder v o o r l o p i g beheer ::estelrd, waarna e r riatilr g e s t r e e f d m o e t worden d r ? t de l e i d l r y : i n hancien v:a h e t IKdonesisch kap i t a a l koffit. , -OverCracht-
5.
Overdracht van b e d r i j v e n a a n n a t i o n a l e onderuieniera i s t o e g e s t a a n , doch b e t a l i n g kan n i e t i n vreemde v a l u t a g e s c h i e d e n . De kocjpsorii k a n e c h t e r met vergunning van h e t D e v i e z e n i n s t i t u u t d o o s de rechthebbende worden aangewend v o o r k o s t e n , welke r e c h t s t r e . : k s verband houden met h e t v e r t r e k van de b e d r i i f s l e i d e r s u i t I n d o n e s i ë (b.v. passagegelden). illat u i t e i n d e l i j k h e t d o e l i s van h e t l l t o e z i c h t l t op
Nederlandse b e d r i j v e n b l i j k t d u i d e l i j k uit d e t e k s t van d e b i j l a g e van een b e s l u i t van h e t Militair Gezag i n Oost-Java d d . 1 f e b r u a r i j i . , waarvan ee:rst o n l a n g s k e n n i s kon worden genomen, H i e r i n w o r d t nl, g e s t e l d d a t h e t t o e z i c h t de " e e r s t e fase" vormt om h o t werk b i j d e "twee.de f a s e t 1 t e vergemakk e l i j k e n , t . w . d e l i q u i d a t i e van de economische belangen van Nederland i n I n d o n e s i ë e n de o v e r d r a c h t van d e f u n c t i e s e n d e rijkdommen daarvan a a n d e r e g e r i n g e n h e t v o l k van Indonesië. T i j d e n s h e t t o e z i c h t b l i j f t h e t r e c h t van eigendom alsmede d e b e d r i j f s v o e r i n g b e r u s t e n b i j d e eigenaar/werkgever, d i e de v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d b l i j f t . dragen voor p r o d u c t i e , w e r k v e r s c h a f f i n g e n e x p l o i t a t i e k o s t e n (waarond e r s a l a r i s s e n ) . Vel>antwoordelij k h e i d i n z a k e h e t u i t b e t a l e n van l o n e n b l i j f t b e s t a a n , ook i n d i e n h e t b e d r i j f s t i l l i g t . Deze uiantregel z a l geen f i n a n c i e l e d r u k op d e Staatskas tengevol-:e hebben. ( B l i j k b a a r maakt men z i c h geen z o r g e n o v e r de vraag wie de l o n e n w e l z a l b e t a l e n als de o neldmiddelen van h e t s t i l l i g g e n d e b e d r i j f z i j n u i t g e p u t ) . Het toezichthoudend team wordt opgedragen een schema op t e s t e l l e n v o o r d e o m z e t t i n g van h e t b e d r i j f i n eeq nationaal staatsbedrijf.
6.
Het lot vc52y1. de wcryecomen Nederlandse ondernemingen e n b e d r i j v e n i s l i e t onderwerp van u i t v o e r i g e d i s c u s s i e s geweest i n d e N a t i u n a l e R a a d onder V o o r z i t t e r s c h a p van P r e s i d e n t Sukarnc. Het r e s u l t a a t van deze b e s p r e k i n g e n i s vervat i n een actntal a a n b e v e l i n z e n d i e a a n h e t K a b i n e t z u l l e n worden v L o r g e l e g d e n d i e o.m. h e t volgende b e h e l z e n : Een i n t e s t e l l e n commissie z a l de Nederlandse b e d r i j v e n i n d r i e groepen v e r d e l e n -t.w.: 1 Winkels en k l e i n e b e d r i j v e n ( z o a l s kappers, bakkerijen e.d.). Deze zouden binnen a f z i e n b a r e t i j d aan d e eigen a w s teruzgegeven kunnen worden. 2. openbare n u t s b e d r i j v e n e n vervoersmaatschappijen. Deze d i e n e n g e n a t i o n a l i s e e r d t e worden. Over de s c h a d e l o o s s t e l l i n g z a l worden onderhandeld t u s s e n de I n d o n e s i s c h e a u t o r i t e i t e n e n d e e i g e n a r e n , zonder h u l p van derden. 3. a n d e r e bedrijven/ondernemingen d i e a l s b e l a n g r i j k
.
.
'
y
Deze moeten onder r e g e r i n g s t o e z i c h t b l i j v e n t o t d a t Uederland b e r e i d i s Nieuw G u i n e a a a n I n d o n e s i ë o v e r t e dragen.
._ \
-Vo 1ge n s -
7.
Voi::ens eeil y e r s b e r i c h t van 23 maart i s i n o p d r a c h t van de 1 J l i l i t a i r e Gezaghebber van Djakarta v o o r w a t z i j n r e s s o r t b e t r e f t , de u i t b e t ; - l l i n g van bonussen, d i v i d e n d e n , g r a t i f i c a t i e s en anciere u i t k e r i n g e n naast normale salar i s s e n aan Neder1::ndse employées van de overgenomen Nederl a n d s e b e d r i j v e n v o o r l o p i g o p g e s c h o r t . Volgens d e t o e l i c h t i n g op deze i n s t r u c t i e i s de f i n a n c i e l e p o s i t i e van de Nederlendse b e d r i j v e n z o d a n i g a c h t e r u i t g e g a a n d a t deze m a a t r e g e l t e r v e r s t e r k i n g van de l i q u i d i t e i t noodz a k e l i j k i s om een v e r d e r e e x p l o i t a t i e d e z e r b e d r i j v e n mog e l i j k t e maken.
Banken
Op 5 maart werd d o o r h e t C e n t r a a l Oorlogsgezag e e n
v e r o r d e n i n g u i t g e v a a r d i g d d i e de f i n a n c i e l e b e t r e k k i n g e n t u s s e n de overgenomen Rederla,ndse b e d r i j v e n de Nederlandse banken r e g e l t . Krachtens deze v e r o r d e n i n g z i j n de Nederl a n d s e banken v e r p l i c h t t o t h e t v o o r t z e t t e n van a l l e bec t a a n d e f i n a n c i e l e be t r e k k i n g e n me t Nederland se b e d r i j v e n , d i e d o o r de I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g z i j n overgenomen. De b e k e e r d e r s d e z e r b e d r i j v e n hebben o.m. de bevoegdheid t o t h e t opnemen van b e d r i j f s g e l d e n d i e b ï j de betrokken Nederl a n d s e banken z i j n gedeponeerd. i Bovendien wer2en d o o r h e t C e n t r a l e O o r l o p g e z a g b i j b e s l u i t nadere r i c h t l i j n e n gegeven i n z a k e c r e d i e t v e r s t r e k k i n g d o o r de banken. B i j b e s l u i t vcn 15 december jl. was r e e d s aan de banken opgedragen de p e r 30 november 1957 lopende c r e d i e t overeenkonisten v - o r t t e z e t t e n . B i j b e s l u i t van 5 naart w o r d t de banken boveridïen d e v e r p l i c h t i n s opgelegd nieuwe c r e d i e t e n t e v e r s t r e k k e n a a n b e d r i j v e n - i . h . b . i n d u s t
I
i
8.
Een zodanî_:e CreCietverstrekkin:; kan s l e c h t s afgewezen worden na voorafgaand o v e r l e g met h e t c e n t r s l e c o l l e g e van t o e z i c h t o: de bankeiì o f edn d o o r d i t c o l l e g e aangewezen andere i n s t a n t i e . Op yrond vari d i t b e s l u i t kunnen d e banken d e r h a l v e gedwongen worden b e d r i j v e n t e m a n i e r e n d i e d o o r wanbeh e e r van d e Indoriesische beheerscommissies o f a n d e r s z i n s i n x o e i l i j kheden z i j n oekomen. Transfers
B i j c i r c u l a i r e van h e t I n d o n e s i s c h e D e v i e z e n i n s t i t u u t van 1 4 maart werd bekend gemaakt d a t aan b u i t e n l a n d s e b e d r i j v e n en/of b i ; i t e n l a n d e r s d i e i n I n d o n e s i ë werkzaam z i j n , ingaande 1 4 maart, i n b e g i n s e l i s -toegestaan om een d e v i e z e n p a k k e t voor h e t j a a r i958 o v e r t e maken. I n d i % verband z i j e r a a n h e r i n n e r d d a t b i j bes:luit van 5 december 1957 a l l e t r a n s f e r s n a a r h e t b u i t e n l a n d waren s t o p g e z e t . De c i r c u l a i r e vSi1 h e t D e v i e z e n i n s t i t u u t vermeldt n i e t s o m t r e n t de voorwaarden waaraan v o l d a a n moet worden noch o m t r e n t de omvang van h e t d e v i e z e n p a k k e t , bvenmin i s bekend o f t e n a a n z i e n van Nederlandse werknenïers z a l worden gediscrimineerd. Afgevracht d i e n t t e worden op welke w i j z e de c i r c u l a i r e 4
i n d e p r a c t i j k z a l worden t e n u i t v o e r g e l e g d . i
,
i’
9.
H o o f d s t u k 11.
Diplomatieke Contacten e n b u i t e n l z n d s e r e a c t i e s .
m. s. "Rasimbar
D e i n h e t f e b r u a r i - v e r s l a g vermelde i n s t r u c t i e t o t
h e t ondernemen van een dérnarche i n z a k e h e t m.S. ItKasimbarn werd d o o r de T i j d e l i j k Z a a k g e l a s t i g d e t e Djakarta op 3 maart u i t g e v o e r d . De d e s b e t r e f f e n d e n o t a i s nog n i e t d o o r de I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g beantwoord. Op 6 maart werd t e r z a k e van de a a n h o u d i n g van het m, s . tlKasirnbnrtt d o o r de I n d o n e s i s c h e T i j d e l i j k Zaakgelast i e d e h i e r t e r s t e d e een p r o t e s t n o t a ingediend. I n de n o t a w o r d t g e s t e l d d a t de t i j d e l i j k e onderbeh e e r s t e l l i n g van de K.P.M. e n h e t g e b r u i k van de schepen van deze X a a t s c h a p p i j haar basis v i n d t i n d e V e r o r d e n i n g îdedewerking Bedrijven". Op g r o n d van deze v e r o r d e n i n g acht d e I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g z i c h volkomen bevoegd en gerecht i g d h e t m.S. llKasimbarqít e g e b r u i k e n i n h e t algemeen economisch b e l a n g van I n d o n e s i ë . I n vgrband hiermede is de I n d o n e s i s c h e r e g e r i n y van mening d a t h e t o p t r e d e n van H.X. s ItDrecthetl biniien Ge t e r r i t o r i a l e w a t e r e n v a n Indon e s i ë e e n f l a g r a n t e r e c h t s s c h e n d i n g , v e r s t o r i n g van d e vreedzame v a a r t eri i n b r e u k op d e h u m a n i t a i r e normen tegenover de opvarenden van h e t m . s . ltKasimbarll b e t e k e n t . De I n d o n e s i s c h e reGerin2; t e k e n t d a n ook e e n krachtig prot e s t a a n t e g e n de d o o r h e t EI.M.*s ltDrenthelí genomen maatr e g e l e n en e i s t : I . t e r u g p v e van h e t m o s . " K a s i m b a r " , 2. o n m i d d e l l i j k e t e r u g z e n d i n y van p a s s a g i e r s , berr,anning en m i l i t a i r e n met v o l l e a i g e 'oewas e n i n g pelsnede van d e l a d i n g , 3. v o l : l e d i _ ; e v e r g o e d i n 2 ;en a a n z i e n van a l l e s c h d e , v e r l i e s en/of s l a c h t o f f e r s d i e h e t g e v o l g z i j n van h e t o p t r e d e n van de Nederl m d s e oorlo;ebodem,
.
10
A l s onmiddellijice r e a c t i e b i j de i r i ontvangstneming van de p r o t e s t n o t a werd a n n de I n d o n e s i s c h e T i j d e l i j k Z a a k g e l a s t i g d e mcde<-edeeld, d a t de Neaerlandse r e g e r i n g t e n v o l l e haar s t a n d p u n t h a n d h a a f t d a t I n d o n e s i ë n i e t bed i e e e n Nederlandse voegd i s de schepen van de K.P.X.,
z e e b r i e f hebben, t e gebruiken. De I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g k a n e r d e r h a l v e van v e r z e k e r d z i j n d a t haar p r o t e s t d o o r de K e d e r l m d s e r e g e r i n g z a l worden afgewezen. Het g e b r u i k van de I(.P.+:.-schepen i s i n s t r i j d met de R.T.C.-Overeenkomst en een beroep op de Verordening :Iedewerking B e d r i j ven gaat n i e t op. V o o r t s werd d e T i j d e l i j k Z a a k g e l a s t i g d e medegedeeld d a t de n o t a t e z i j n e r t i j d beantwoord zou worden. De I n d o n e s i s c h e opvarenden van h e t m. s. tJKasimbarm z i j n i n m i d d e l s u i t Kieuw-Guinea naar Singapore overgeb r a c h t en z u l l e n vandaar naar I n d o n e s i ë worden v e r v o e r d .
K. P. M.
Naar a a n l e i d i n g van e e n binnengekomen b e r i c h t d a t d e voor I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g h e t voornenen zou hebben K.P.14.-acheroepentranspen t e g e b r u i k e n v o o r t r o e p e n t r a n s p o r t werd de T i j d e l i j k port Z a a k g e l a s t i g d e i n Djakarta op 5 maart g e i n s t r u e e r d d e I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g mondeling met n a d r u k t e doen weten d a t de Nederlandse r e g e r i n g haar a f w i jzeiid standpunt' t e n a a n z i e n van h e t g e b r u i k van K..F.fll.-schepen, zoals blijkend u i t e e r d e r e demarches, h a n d h a a f t . Aan deze i n s t r u c t i e werd op 7 riaart u i t v , e r i n ~ gegeven. Gebruik
tchepen
Consulaat t e Paramaribo --
D o o r d e I n d o n e s i s c h e Vertzgenwoordiging a l h i e r werd h e t v e r z o e k gedaan VOL!' t e staan d a t de Vice-Consul t e Paramaribo uari de Diplomatieke Vertegenwoordiging a l h i e r zou worden toejevoe7;d en a l s z o d a n i g e n i g e t i j d i n S*iname zou v e r b l i j v e n t e n e i n d e werkzaamheden t e v e r r i c h t e n t e n behoeve van de I n d o n e s i e r s a l d a a r , d a n wel de behart i g i n g d e r I n d a n e s i s c h e belanGen I n Suriname t e doen ges c h i e d e n d o o r een d e r I n d o n e s i s c h e p o s t e n i n n a b i j g e l e gen l a n d e n .
I n antwoor2 h i c r o p i s d e I n d o n e s i s c h e Diplomatieke Vertegenwoordigin3 m e d e p d e e l d d a t tegeri d e t a c h e r i n g van de Vice-consul t e Paramaribo b i j de Diplomatieke Vertegenwoordiging a l h i e r geen bezwaar b e s t a a t , en i s a a n deze f u n c t i o n a r i s t o e g e s t a a n t o t 8 maart 1958 i n S u r i n a n e t e b l i j v e n . Voor wat b e t r e f t de belant5enbehart i g i n g van de I n d o n e s i e r s i n Suriname n a evenvermelde d a t u m , i s nedeTedeeld d a t w e l l i c h t Geregeld zou kunnen worden d a t e e n l i d v m de s t a f v a n de i n d o n e s i s c h e V e r t e ge nw o o r d i g i n g aìh i e r z i c h i n voorkomend g e v a l v o o r e e n k o r t bezoek n a a r Suriname b e g e e f t , Lening 1950
Aangezien op de op 1 f e b r u a r i jl. ondernomen ddmarche b i j de I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g i n z a k e de opschort i n g van de betalin: van r e n t e en a f l o s s i n g op de Lening 1950 n o g geen a n t w o o r d werd ontvangen, werd de T i j d e l i j k Z a a k g e l a s t i g d e t e Djakarta g e i n s t r u e e r d de I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g t e h e r i n n e r e n a a n de beantwoording van h e t desb e t r e f f e n d e Nederlandse a i d e rndmoire t e r z a k e en d a a r b i j weder op b e t a l i n g t e i n s i s t e r e n . T i j d e n s een onderhoud op 26 maart t u s s e n H,M,'s Ambassadeur t e New D e l h i en d e waarnemend CornrnonweaPth s e c r e t a r i s d e e l d e l a a t s t g e n o e m d e mede d a t t e r z a k e van de Nederlandse belangen i n Iridonesië I n d i a g e p o r t e e r d b l e e f v o o r b e s p r e k i n g e n en z o nodig v o o r b e t a l i n g van een r e d e l i j k e compensatie voor de g e n a a s t e Nederlandse b e d r i j v e n , Aan I n d o n e s i ë was r e e d s v e r s c h i l l e n d e m
12.
De b u i t e n l a n d s e p e r s wijdde o o k gedurende d e maand maart v e e l a m d a c h t aan d e g e b e u r t e n i s s e n i n I n d o n e s i ë , zulks evenwel zonder d e Nederlands-Indonesische verhoud i n g t e r s c r z k e Uc bren:;en.
r
I
’
2.3
.
H o o f d s t u k III.
Gevolgen ve.n d e anti-Nederlandse n e s i ë e n Nederland.
maatregelen voor Indo-
De monetaire p o s i t i e van I n d o n e s i ë w e r d ook i n deze verslagperiode gestadig s l e c h t e r , zoals u i t onderstaand staatje b l i j k t . 19/3/58
19/2/58
Verschil
-I__
1. Voorschotten a a n d e r e g e r i n g ( i n mln r p )
16.181
16.741
+ 560
2. D i r e c t o p e i s b a r e verp l i c h t i n g e n ( i n mln r p )
18.152
18.522
+ 370
3. Goud/deviezenreserve ( i n mln r p )
1,886
1..7 87
-
99
9.65
-
0.74
4.
dekkingspe x e n t a g e
10.39
.
S e d e r t 4 december i 9 5 7 z i j n de v o o r s c h o t t e n a a n Be r e g e r i n g m e t Rp 2.895 mln toegenomen, d e d i r e c t o p e i s b a r e v e r p l i c h t i n g e n met Rp 2.188 mln, waartegenover d e goude n d e v i e z e n r e s e r v e m e t Rp 759 mln i s verminderd en h e t d e k k i n g s p e r c e n t a g e met 5.94 $. Ondanks d i t s û u i b e r e f i n a n c i e l e b e e l d w o r d t i n o f f i c i e l e r e g e r i n ~ ~ s v e r k i a r i n ~dee ne r n s t ven de t o e s t a n d genegeerd o f laat men o p t i m i s t i s c h e g e l u i d e n horen. B i j d e ' b e h a n d e l i n g van d e b e g r o t i n g 1'358 i n h e t p a r l e ment raamde d e I n d o n e s i s c h e . . i n i s t e r van F i n a n c i ë n h e t t e k o r t o v e r 1957 op 5 & 5;; m i l j z r d ru1:iahs (:in j u l i en novemb e r i 9 5 7 was d i t t e k o r t Derasimd op r e s p e c t : i e v e l i j k 1,5 e n
3,7 m i l j a r d r u p i a h s ) -Over-
I
14.
Over h e t t e k o r t o v e r 1958, i n decenber j l . geraamd op 4,6 m i l j a r d , l i e t äe X i n i s t e r ziCh n i e t n a d e r u i t . liel l i e t h i j een o p t i n i s t i s c h S e l u i d h o r e n t e n a a n z i e n van de e x p o r t , a z n 2 e z i e n h e t i n d e x c i j f e r v o o r de e x p o r t aanmeldingen i n z ' e b r u a r i bozer vlas d a n i n j a n u a r i en december. Deze u i t i n ; vac optiraisme i s e c h t e r weer i n t e g e n s p r a a k met zijn v e r k l a r i n g d a t de s t i j g e n d e k o e r s van de e x p o r t c e r t i f i c a t e n de a c h t e i u i t g a n g i n de e x p o r t w e e r s p i e g e l t . I n a c t w o o r d op een s u g g e s t i e d a t de e x p o r t markten n a a r I n d o n e s i ë o v e r g e b r a c h t worden, antwoordde de X i n i s t e r d a t d i t een d o e l op l a n g e t e r m i j n was. E c h t e r moesten geen o v e r h a a s t e s t a p p e n genomen worden d i e de I n d o n e s i s c h e e x p o r t s l e c h t s zouden schaden. Klinkt e r af en t o e n o g wel e e n s een waarschuwend g e l u i d , dan gaat d i t v e r l o r e n i n c o n t r a d i c t i o n e l e p o l i t i e k e v e r k l a r i n g e n . Zo werd op 7 rnacirt d o o r h e t K a b i n e t na een d i s c u s s i e over d e f i n a n c i e e l - e c o n o m i s c h e t o e s t a n d e e n v e r k l a r i n g a f g e l e g d , waarin o.me gezegd werd dat d e financieel-economische s i t u a t i e i n v e r g e l i j k i n g met d i e op h e t t i j d s t i p d a t h e t h u i d i g e Kabinet aan h e t bewind k w a m ( i . c * mei 1357), n i e t zo s l e c h t i s als z i j o v e r h e t algemeen a f g e s c h i l d e r d wordt, d o c h dGarentegen v o o r u i t g a n g v e r t o o n t . T e z e l f d e r t i j d e c h t e r meldt e e n A n t a r a b e r i c h t d a t de 3 n i s t e r van F i n a n c i ë n aan de banken o p d r a c h t h e e f t gegeven om d e c r e d i e t v e r s t r e k k i n g t e beperken i n verband met de som:)ere fina.2cik.ï.e p o s i t i e van h e t l a n d . U i t v e r t r o u w e l i j k e b r o n werd vernomen d a t de I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g , nu haGr pogingen om een tabaksmarkt buit e n Nederland t e v e s t i g e n m i s l u k t z i j n , z i c h i n p r i n c i p e e r b i j h e e f t neergelegd d a t t a b a k nederon i n Nederland e n op oude basis w o r d t g e v e i l d . Evenwel w i l z i j d a a r b i j als voorwaarde s t e l l e n d a t d e b e t r o k k e n m a a t s c h a p p i j e n de e e r s t v o l g e n d e o o g s t efi e v e n t u e l e a a n p l a n t f i n a n c i e r e n .
-€lovend i e n -
Bovendien zouden bepaalde deskundigen n a a r I n d o n e s i ë gezonden moeten worden alwaar z i j e e n a d v i s e r e n d e taak zouden hebben, dgch L.enerlei bemoeienis met b e l e i d s a a n gele ge nhe de n I n d i t verband d i e n t vermeld t e worden d a t de Minist e r van Landbauw i n z i j n r e d e v o o r h e t C e n t r a a l beheersorgaan v o o r 1andb~;uwondernemin~en waarover i n Hoofdstuk I r e e d s w e r d gesproken w e l enige bezorgdheid t o o n d e o v e r h e _t _ f i-n a n c i e r i n g s p r o b l e e m . De Mederlandse banken i n I n d o n e s i ë zoudei: vaii hun hoofdkantoren i n Nederland opd r a c h t gekregen hebben geen c r e d i e t e n t e v e r s t r e k k e n aan landbouwondernemingen. D e N a t i o n a l e banken hadden n l . nog geen voldoende e r v a r i n g i n d e f i n a n c i e r i n g van landbouw ondernemingen.
.
.d
-
-
-
I
i
D e v e r v a n g i n g van Nederlandse employées van de B.P.M, i n Balikpapan d o o r Engelse employées z o u v o l g e n s een p e r s b e r i c h t c r i t i e k van I n d o n e s i s c h e z i j d e hebben u i t g e l o k t . V e r v a n g i n g van Nederlandse employées zou gepaard moeten gaan met v e r s n e l d e I n d o n e s i a n i s a t i e . Bovendien zouden de Engelse employées z i c h n i e t aan de h e e r s e n d e t o e s t a n d e n kunnen aanpassen, i
I I
Z i j n , z o a l s u i t h e t v\;orgaande b l i j k t de f i n a n c i e e l economische v o o r u i t z i c h t e n v o o r I n d o n e s i e z e e r s l e c h t , d i e v o o r h e t Nederlmdse b e d r i j f s l e v e n i n Indonesie z i j n el even ongunstig. Unaniem i s men i n ondernemerskringen van mening d a t e<:n t e r u g k e e r naar d e o u d e , o f e e n daarmede v e r g e l i j k b a r e s i t u a t i e u i t g e s l o t e n i s . D e overname van b e d r i j v e n d a n w e l de t o e e i g e n i n g van v o l l e d i g e zeggenschap d a a r i n v i n d t met l o c a l e v a r i a t i e s i n tempo e n mate, g e s t a d i g voortgang. -1n-
In
d e sector v a verkeer en energievoorziening i s
he t Ne de rlaric?s e e l e me r i t gehe e 1 u i t Ze s c h e k e l d. I n de i n d u s t r i e h e e f t men een v e r s n e l d e I n d o n e s i a n i s a t i e doorgevoerd of b e r e i d t men deze voorb. De v o o r u i t z i c h t e n z i j n ook h i e r d o o r gebrek a a n g r o n d s t o f f e n , s t e r ke s t i j g l n g van p r o d u c t i e k o s t e n en a f z e t m o e i l i j k h e d e n w i n î g hoopvol.
De landbouwbedrijven z i j n , z o a l s r e e d s i n een e e r d e r v e r slag gemeld werd, onder b e h e e r g e b r a c h t van e e n c e n t r a a l overkoepelend o r g a a n , Het Nederlandse p e r s o n e e l op d e onùerneminLen i s g r o t e n d e e l s v r r t r o k k e n en h e e f t voorzov e r h e t nog aanwezig i s een b e p e r k t e en afneslende a d v i s e rende bevoegd h e i d. P r o d u c t i e en a f v o e r van landbou-,?producten vinden vooralsnog v r i j normaal voortgang. De p r o d u c t i e v ~ r m i n d e r i n e zal z i c h d o o r financierinzsmoeilijKheden eZi h e t i n d u s t r i e e l k a r a k t e r h e t e e r s t openbaren i n de s u i k e r i n d u s t r i e . Voor andere producten i.h.b. tabak z a l q u a l i t e i t s v e r m i n d e r i n g e e n g r o t e r o l s p e l e n voor de a f z e t m o g e l i j k h e d e n , Ook v.01: d e ia- en e x p o r t b k d r i j v e n l i j k e n de t o e komstmogelijkheden g e r i n g . De h u i d i g e a c t i v i t e i t e n van de Nederlandse h a n d e l s h u i z e n zijn e r op g e r i c h t zich z o mogelijk s c h u l d v r i j t e houden e n n a a r a n d e r e wogen t e z o e k e n i n hun r e l a t i e n e t I n d o n e s i ë . Af e n t o e worden van o f f i c i e l e z i j d e v e r k l a r i n g e n afgel egd waaruit gec:,ncludeerd kan worden dat h e t overnenen van de handel n i e t z o een eenvoudige taak i.i als aen z i c h !-!el had v o o r ; ; e s t e l d . Zo v e r k l a a r d e de X i n i s t e r van F i n a n c i ë n i n h e t p a r l e n e n t d a t , met h e t o o g op d e s t e r k veI7minderde uitvOi!r, d e r e g e i i n g b e s l o t e n h a d h e t oude h a n d e l a a p p a r a a t wer.er i n t e sc’nslkelen, I
-De-
... . , ...., .
"
,. ,
<.
".
.,
,"
"-
.I......X._
17
De ~ d l n i s t e rVat! Handel v e r k l a a r d e d a t he-t op h e t h u i d i g e o g e n b l i k n i e t h e t d o e l was om de h a n d e l van Nederland
naar a n d e r e l a n d e n t e verlegga:,doch v e e l e e r om nieuwe a d d i t i o n e l e markten t e vinden. A a n v e r k l a r i n g e n 21s deze d i e n t v o o r s h a n d s geer, a l t e g r o t e waarde toegekend t e worden. Z i j t o n e n s l e c h t s aan dat i n b e p a a l d e k r i n g e n een open o o g bestaCLt v o o r de d z s a s t r e u z e gevolgen van de a n t i - N e d e r l a n d s e m a a t r e g e l e n en z i j geven b l i j k van g e n e i g d h e i d t o t een v o o r z i c h t i g ttrugdLaaaien van d i v e r s e $74 m a a t r e g e l e n . Met i s e c h t e r de vraag o f deze meer prak- &< t t i s c h e overweginzen h e t van d e p o l i t i e k e z u l l e n winnen.& d
- .. _.
-
Tegenover de v e r k l a r i n g van de M i n i s t e r van Handel kan men s t e l l e n een v e r k l a r i n g van z i j n c o l l e g a van Landbouw, voorkomende i n d i e n s meergenoemde t o e s p r a a k t e r g e l e g e n h e i d van de e e r s t e b i j e e n k o m s t van h e t C e n t r a a l B e h e e r s i n s t i t u u t m o r Landbouwondernemin2:en. Volc;.ens deze bewindsxan i s h e t meest b e l a n g r i j k e a s p e c t van d e I n d o n e s i s c h e economie op h e t o z e n b l i k de l i q u i d a t i e van de Nederlandse p o s i t i e als t r a d i t i o n e e l centrum van de t r a n s i t o h a n d e l i n I n d o n e s i s c h e landbouwproducten. Deze l i q u i d a t i e was i n h a e r e n t aan d e economische oorlog t u s s e n Nederland eri Indonesië. De i n s t e l l i n g van b e h e e r s l i c h a m e n v o o r d e h a n d e l en v o o r de m i j n b o u w en i n d u s t r i e duiden e e r d e r op e e n v o o r t g e z e t t e afbraak van d e Nederlandse posities dan op e e n ook maar g e r i n g h e r s t e l van de Nederlandse belangen. Vele TTederlandse b e d r i j v e n i n I n d o n e s i ë r i c h t e n z i c h d a n o o k op zo mogelijk e e n behoud V a n k e r n f o r n a t i e s e n zo d i t g e h e e l z i n l o o s i s geworden op een Z O goed W F l i j k e b e h a r t i g i n g van de aancl eelhoude m b e l a n g e n
Ken d e n k t i n d i t verband aan t o e v o e g i n g van Nederlandse a d v i s e u r s - t e c n s :tan :;eindonesianiseerde b e d r i j v e n o f aan h e t s l u i t e n van b e h e e r s - c o n t r a c t e n . U i t e r a a r d gaat men h i e r b i j u i t van de praemisse d a t t r a n s f e r van dividenden t . z . t . t o e g e s t a a n zal 1,vorden. De voorlo2i;e c i j f e r s van d e Nederlandse ex- en i m p o r t naar r e s p . u i t I n d o n e s i ë geven e e n g e s t a d i g e a c h t e r u i t k g i n g t e z i e n , hetgeen u i t ondelnstaande t a b e l moge blijken. Gemi tl d e l de Jan.t/m Nov.
dec.
jan.
febr.
1957
1958
1958
7 ~I I7 ~ ; ~
Invoer u i t Indonesië i n c l . t i n e r t s ( i n mln g i d ) U i t v o e r naar I n d o n e s i ë (in mln g i d )
Scheepvaart
___
3796
*O
38
30
2394
15
14
9
Op 1 2 maart wister, e e n d r i e t a l R.T.N.-schepen, die i n Menado op Noord Celebes vastgehouden werden, aan d e I n d o n e s i s c h e waakzaamheid t e ontsnappen e n met 100 Neder-
-
wur,
l a a l = s a g i e r s de“\.,,..vlucht t e ne raen. Op 40 km u i t de k u s t werden z i j d o o r e e n Nederlandse oorlogsbodem op ‘evcrn ;en er: onder e s c o r t e n a a r FJederlands ’-he----
-
Mieuw Guinea g e d i r i g e e r d . Uit z e e r v e r t r o u w e l i j k e b r c n werd vernomen d a t ä o o r h e t u i t v a l l e n van d e K.Y.M. h e t v r a c h t - en p a s s a g i e r s v e r v o e r i n d e I n d o n e s i s c h e a r c h i p e l van d e X. J.C.P.L. (waarbij d e K.P.X. belan-; h e e f t ) belangr i j k i s toesenomen. /
-Dezelfde-
,cJd
t
3'
Dezelfde b r o n aielGde d a t d e t o e s t a n d e n i n de havens d o o r h e t m i l i t a i r t o e z i c h t i n v e r g e l i j k i n g met v o r i g jaar v e r b e t e r d z i j n . D i e f s t a l l e n en v e r n i e l i n g e n z i j n door d e g r o t e r e c o n t r t S l e afgenomen. I n t u s s e n i s de I c d o n e s i s c h e r e g e r i n g wel doende om e l d e r s schepen t e v e r k r i j g e n . I n a s n s l u i t i n g op h e t g e e n i n h e t voorgactnde v e r s l a g werd vermeld omtrent onderhand e l i n g e n over de l e v e r l n g van R u s s i s c h e schepen kan t h a n s b e r i c h t worden dat op 17 maart i n de haven van T a n d j o n g P r i o k een t i e n t a l R u s s i s c h e s c h e p e n niet ezn gemiddelde tonnage van 19Gû t o n i s G e a r r i v e e r d . Eaar de X i n i s t e r van Scheepvaart dededeelde zouden deze schepen aanvankel i j k i n c h a r t e r v a r e n d o c h n a d e r h a n d was b e s l o t e n d e schepen t e kopen. De b e t a l i n g z a l g e s c h i e d e n i n het kad e r van de o n l a n g s g e r a t i f i c e e r d e Russisch-Indonesische o v e r e nicoyist voor t e c h c i sche en economische h u l p v e r l e n i n g , t e n bedrage vzn V 100.- mln. Deze schepen z u l l e n voorsh a n d s v a r e n met Russische k o o p v a a r d i j - o f f i c i e r e n . B i j b e s l u i t van d e I n d o n e s i s c h e M i n i s t e r P r e s i d e n t van 4 n a a r t w e r d onder i n t r e k k i n g van h e t ' b e s l u i t van,de X i n i s t e r van Defensie van G december 1957 een nieuwe beh e e r s r e g e l i n g v o o r de K . I . 2 . i n g e s t e l d . K r a c h t e n s deze r e g e l i n g werd de K.Y.2. not; s t e e d s onder t i j d . e l i j k e cont r ô l e ' van de S t a a t v e r k l a a r d en h e t d a a d w e r k e l i j k e b e h e e r van de maatsciia2pi j toevertrouwd a m een "X. P . 2 * -Beheerscorcité". B i j b e s l u i t van à e X i n i s t e r P r e s i d e n t v a n 2Q maart werden a l l e K.P..:. - s c h e ..en d i e z i c h i n I n d o n e s i s c h e water e n ' bevinden, van bovengenoemd beheer u i t g e z o n d e r d e n Tevens werC i n d i t b e s l u i t beterugeyegeven aar, de K.P..J. p a a l d d a t de K.P. :<#.. ,;een vergunning meer w o r d t gegeven om de kustvaart i n I n d o n e s i ë u i t t e oefenen. I n h e t begel e i d e n d s c h r i j v e n van de L i i n i s t e r van S c h e e p v a a r t werd medegedeeld d a t cle 1C.P.X. een z o s p o e d i g rno;;elijk v e r t r e k
20,
bevorderen. I>e teruggave v8n de schePen z a 1 gescllieden
i n de havens waar z i j z i c h bevinden,
!
i
il I
J
i i
l
i
,
'
Tezenover de ,;er3 v e r k l a a r d e de I n d o n e s i s c h e : # l i n i s t e r VWI S c h e e p v a a r t d u t deze b e s l i s r i n s .enomen T:US om t e voorkonen dat de K . P a a t Li, n h e t genot z o u worden g e s t e l d van d e v c r z c ~ e i ~ i n ~ s p r e mdii ee v e l e malen p o t e r was d a n de w e r k e l i j k e n a a r z e van de schepen. U i t ' hoze-bedoeld b e s l u i t van de I n d o n e s i s c h e M i n i s t e r P r e s i d e n t d d . 20 maart v o l g t , d a t de w a l b e d r i j v e n van de K.P.X. n i e t worden teruggegeven. De Tilinister van S c h e e p v a a r t d e e l d e i n d i t verband mede d a t de K . P a X , noy e e n s c h u l d aan de ï n d c n e s i s c h e r e g e r i n s h e e f t van Rp 50 n l n wegens voor:;eschoten s a l a r i s k o s t e n , Zolang deze s c h u l d d i , o r de K.P.ft?. n i e t erkend w o r d t , z a l de I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g a l l e h a v e n e t a b l i s s e m e n t e n , t e c h n i s c h e d i e n s t e n e t c . i n b e z i t houden. De r e d e n van h e t I n d o n e s i s c h e b e s l u i t t o t t e r u g g a v e van de schepen aan de K.P,K. i s , d a t Lloyds a l s g e v o l g van de inbeslagnemin; d e r schepen een c l a i m v e r k r e e g op d e I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g en d a t deze v e r z e k e r i n g s m a a t s c h a p p i j te kennen h e e f t gegeven de premies voqr de vaart OP Indon e s i s c h e h a v e nIs a a n z i e n l i j k t e zullen verhogen. De teruggegeven schepen hebben p e r u l t i m o van d e i v e r slagmaand I n d o n e s i ë v e r l a t e n met h e t (zehele w a l p e r s o n e e l van de K.P.X. Volgens een v e r k l m i n g van de n i e u w oJi6;etredcn Engela e algemeen verte.;enwcordi ;er van de X o n i n k l i j . c e / S h e l l - g r o e p t e Djakarta z u l l e n d e b e l ~ i - ~ evan n deze ;roep, welke t h a n s i n I n d o n e s i ë vorden VerteGenwoordigd d o o r d e B.P.::. worden over:senamen d o o r een nieuwe i n Iu!rloner;ië gevesti;:de vennootschap "Perserom t e r b a t a s $:iel1 I n d o n e s i a " (R.V. Shell I n d o n e s i ë ) . N a h e t v e r k r i j , e n vrzn r , c h t s p e r s o o n l i j k h e i d zal de S h e l l I n d o n e s i ë de l e i c i r i , ; van de B.POLql. overnenen. De a a n d e l e n van S h e l l I n d o n e s i ë z u l l e n i n handen z i j n van e e n m a a t s c h a p p i j van de S h e l l - g r o e p , 2 e v e s t i g d i n een d e r l a n d e n van h e t B r i t s e Gemenebest.
,
T T
I
I
I
I
I
I
I
21
I
Ne d e r1a n c! s Onderwijs i n Indonesië
I I I
I
-..._-
t
De .-;r ,ot$scheepse e v a c u a t i e v a n de Nederlunders u i t
I n d o n e s i e ei? d e v o o r I n d o n c s i e r s geldende verbodsbepalingen met betrekkin(-; t o t h e t v o l g e n van o n d e r w i j s aan b u i t e n l n n d s e s c h o l e n hebben t o t gevolg gehad d a t de b e z e t t i n g van d e s c h o l e n v m de " S t i c h t i n g Kederlands Onderwijs" a a n z i e n l i j k i s terugzelc,sen, zoals u i t h e t ondervolgende staat j e b l i j k t .
Ondervri j s
v . x 1:1. o.
.
Nat,leerlin<;en
Aantal
p e r 1/9/57
n i e t -He (? e r l a n d e r s
Nederlanders
459 57 0
U.L.O.
Ne d e r l a n d e r s niet-Nederlanders
Handelsonderwijs
3ederlanders niet-Rederlznders
Lager Onderwijs
Ne d e r1:A- n 6e r s niet-Nederlanders
Aant a:L p e r 1/3/58
126
Achteruitgang in k -'72 $ 80 $
li1
-
463 405
12%
6%
-
73
%
130
30 69
- 77 - 70
$
-
P P
223
6.304 2.279
7.787
349
-
84 $
71 85 i
Totaal
Ne d e r l a n d e r s n i e t-Xederlanders
7.350 3.477
2.065
591
-
72 $ 83 $
cursus jaar nog s l e c h t s e d n v o o r t z e t k i n g van h e t lager
l 1
I
22.
Hoofdstuk I V
E v a c u a t i e e n ernig.ratie. Evacu::tie
.
Geduren,Je de mzand uiaart 1 9 5 5 z i j n de ondervolgende a a n t a l l e n NederlanGers u i t I n d o n e s i ë v e r t r o k k e n op d e d a a r b i j vermelde schepen:
I
I
naar
Austral i a Zuiderkrhis
.
ex Priok Priok
E u r o p i3
S i ngap o r e
82
-
Zuiderkruis
If
Surabaja
-
Roma
It
Surabaja
299
Priok
1a7
-
It
Priok
401
12
It
Belawan Priok Priok
ûceania Oranje Oranje Zuiderkruis Flaminia Sibajak
3c/3 31/3
3v3
Surabaja
468 2 27
-
36
755
( +38 ex S i n g a p o r e )
-
252 429
-
i '
H i e r o n d e r v o l s t e e n o v e r z i c h t vitli d e a a n t a l l e n N e d e r l a n d e r s , d i e I n d o n e s i ë van 2 maart tot 29 maart w e k e l i j k s hebben v e r l 5 t e n . totaal p e r s c h i p p e r v l i et:. u i g 2-3-58 9-3-58
tot tot
8-3-58 15-3-55
i60
120
113
35
16-3-58
22-3-53
1512
81
23-3-58
tot tot
29-3-58
621
61
1593 702
2-3-513
tot
29-3-58
24.06
377
27 83
280 208
-Afvoer-
I
23. Afvoer e x InZonesie dececrioer 1957, j a n u u r i , f e b r u a r i e n m%art 1958: p e r s ch i p p e r v l i egtu i g
.
totaal ex-Indonesië 29-31 a n a r t
21 373 4.81 3
m 1.467
Algemen. Gedurende de macnd maart 1958 werden de pogingen om de ITederlanders u i t Padang t e e v a c u e r e n v o o r t g e z e t . De h e e r Durand v m liet I n t c r n a t i o n a l - e Rode K r u i s , d i e z i c h v o o r d e e v z c u a t i e vCn b u i t e n l a n d e r s u i t Padang g r o t e m o e i t e h e e f t Cezeven, h e e f t n i e t de gewenste medewerking van de I n d o n e s i s c h e regering ondervonden. D o o r de Nederlandse r e g e r i n g werd het p l a n opgevat om de Z u i d e r k r u i s , d i e van Rederlanc? lee; op weg was naar P r i o k , Padang t e l a t e n aandoen. D i t p l a n i s t e n s l o t t e n i e t verw e z e n l i j k t d u o r d a t een a a n d e r e g e r i n g t e Djakarta ger i c h t v e r z o e k o02 t o e s t e n m i n g h i e r t o e $ o n d e n k s herhaalde aandrang,onbeantwoord b l e e f . I n t u s s e n h e e f t de h e e r Durand eniUe malen ,ye?robeerd om d e s i t u a t i e v a n u i t Palenbahg t e vL>rkenrien. Enkele groepen H e d e r l a n d e r s z i j n u i t Padang naar 5iedan v e r t r o k k e n en g e d e e l t e l i jli p e r s c h i p n a a r Sini;apore geëvacueerd. Door d e m i l i t a i r e a c t i e s rondom Prapat, n a b i j ?Ledan, i s h 2 t eni;e Lieiita11.en X e d e r l a n d e r s e c h t e r n i e t g e l u k t o n Xedan t e b e r e i k e n v66r h e t v e r t r e k van d e O r a n j e op 2 0 maart ex Gelawan nazr Singapore. VLor laatct{;enoerxie ; r o e p J e d e r l s n d e r s z i j n e r e c h t e r ook andere civoermc .eli kh:ci!,?n n a a r S i n , y a p o r e . /
’
4 1 ij k e n s -
24.
B l i j k e n s b e r i c h t e n zouden e r een ca, h o n d e r d t a l lTederlXl6CrS 02 c;le,-i z i j n van Padang naar Palembang. De h e e r i)urand zal t m c h t e n h l e r o v e r i n l i c h t i n s e n t e
I I
v e r k r i j g e n . Deze kwestiv h e e f t t o t d u s v e r een v e r r e van bevredit;end v e r l o o p . I n t u s s e n h e e f t h e t I n d o n e s i s c h e Rode K r u i s bvtee scke-en i n z e z e t om de ~ V ; Z C U ~ ' Su i t Padang t e vervoeren. Ten gevolge van onvoldoende coörd i n a t i e ' zijn deze scl?e,;en o n v e r r i c h t e r z a k e naar P r i o k terusgekeerd. Voorzover v a l t n a t e gaan u i t b e r i c h t e n v a n u i t Padang a f k o m s t i g e X e d e r l a n d e r s , kunnen z i c h nog I ca 80 N e d e r l a n d e r s i n h e t d o o r de P a d a n g - a u t o r i t e i t e n beheerst e gebied bevinden. Xet k e t oog op de p o l i t i e k e s i t u a t i e op S u m a t r a werden c a 300 X e d e r l a n d e r s u i t Belavmn naar SinLyapore a f g e v o e r d , t e r w i j l de Z u i d e r k r u i s ca 700 Nederkinders u i t P r i o k en S u r a b a j a naar SinL_:aporeh e e f t g e b r a c h t . Xede d o o r dA K.L.M.s t a k i n g moesten t e n s l o t t e een z e s t a l vreemde charter-, v l i e g t u i g e n worden i n g e z e t om b i j de a f v o e r ex Singapore t e a s s i s t e r e n . Xven voor de a f v o e r z o u aanvangen, werd de K.L.:bI.-staking op>eheven, z o d a t de X.L.A. z e l f t e v e n s een g r o o t a a n t a l é v a c u é ' s ex Simzapore kon vervoeren. I n de e e r s t e h e l f t van maart slaagden d r i e t e Nenado \ aanwezige H.?.2.-schepen e r i n met oozluikende toestemmang d e r p l a a t s e l i j k e a u t o r i t e i t e n t e v e r t r e k k e n met medenemïvg van 1gg E-ederlnndse e n 48 b u i t e n l m d s e Q V & C U ~ ' S . Onder i, bescherming van N e d e r l ~ x ~ d soorlogsschepen e wisten z i j i S o r o n g t e b e r e i k e n . Verdere a f v o e r w o r d t g e r e g e l d d o o r de a u t o r i t e i t e n van Xederlands dieuw-Guinea. Voor a f v o e r van n o g i n Aoord-Celebes aanwezige b u i t z n l a n u e r s h e e f t h e t Indoze s i s c h e Rode 1Crl:.is twee k l e i n e Sclie. en in:;ezet. Il)Ver de r e s u l t a t e n v n d e z e e v ~ c u a t i e p o ~ i n1gs no,? n i e t s bekend. i
- --
-In-
I n N c o r d - e n Xidden-Celebes zouden z ï c h Paar s i c n a . t t i n , 2 110:; c a 150 iiederlan:?e::.s i n hoofdzaak p e r s o n e e l van z e n d i n g e n m i s s i e , medici e n l e r a r e n e n Indische 8ederlanders bevinden. Voor Ge a f v o e r van etnployé's e n hun g e z i n n e n (on;;eveer 8OC p e r s o n e n i n t;otaal) van de Gemeenschappelijke : ~ í ~ i j n b o u w m a a t s c h a p p iBj i l l i t o n , welke p e r 1 maart jl. i n l i q u i d a t i e i s gegaan, omdat d e I n d o n e s i s c h e r e g e r i n g h e e f t geweigerd aan h e t v o o r t b e s t a a n van deze maatschapp i j mede t e werken, worden d e nodi<5;e a f v o e r r e g e l i n g e n getroffen.
-
-
Emigratie. T e r b e s p o e d i g i n g vzn d e e m i g r a t i e naar A u s t r a l i ë v a n u i t S i n y i p o r e werd d e A u s t r a l i s c h e Commissioner aldaar d o o r z i j n r e g e r i n g gemachtigd o m , v o o r l o p i g v o o r een p e r i o d e vctn 6 rnzanden, z e l f s t a n d i g i m m i g r a t i e v i s a af t e zeven.
Xateriaal w r r d verschaft v o o r een publikatie i n d e pers, l.vaarin aanwi jzin;;en worden gegeven aan d e u i t I n d o n e s i ë g e r e p a t r i e e r d e n t o t welke i n s t a n t i e s a s p i r a n t - e m i g r k n t e n dan wel gesadi2deii v o o r u i t z e n d i n s op c o r i t r a c t z i c h kunnen wenden en atinmelden.
