",
-* MINISTERIE
VAN BUITENLANDSE
ZAKEN
's-Gravenhage,
8
oktober 1974.
Met ve~ijz!::a~e~o~o::~{.,inz~e
de gevangenhouding van Uw zoon in de Bondsrepubliek Duitsland, moge ik bij deze herhalen, dat het geval van Uw zoon de voortdurende aandacht heeft zowel van de betrokken ambtenaren van mijn Ministerie als van de Nederlandse Ambassade te Bonn en van de Consul-Generaal te Hamburg.
Op mijn verzoek is door Hr Ms Ambassade te Bonn bij de competente autoriteiten in de Bondsrepubliek hieromtrent navraag gedaan. Uit het ingestelde onderzoek is gebleken, datkunnen van censore ~ sprake isoUw Geconstateerd is worden,deprivatie dat vanui~de cel, waar zoon gevangen wordt gehouden, ~eluiden uit de ~an~, die daar langs voert, kunnen worden waargenomen; evenals muzi ek en ~ezRng uit de gevangeniskerk. Bovendien heeft Uw zoon in zijn cel de beschikking over een radio. Hij kan voorts, indien hij dat wenst, spreken met het gevangenispersoneel. Hr Ms Ambassadeur deelde mij tenslotte op 7 oktober j.l. nog mede, dat de autoriteiten in kwestie besloten hebben, dat de omstandigheden van de gevangenhouding van Uw zoon
l
in zoverre zullen worden dat hijzoals voortaan bij besprekingen met zijn raa ~ewijZigg, sman niet meer, tevoren, i~or een venster van deze zal zfj~ gescheide~.
{;C\
I
( Mr M. van der Stoel ) Minister van Buitenlandse Zaken Mevrouw J. Augustin-Bas, Jac.Veltmanstraat 30 (111 ), Amsterdam.
, c~
,
, MINISTERIE VAN BUITENLANDSE ZAKEN M/vdH
PLEIN 23 -
'S·GRAVENHAGE
- TEL. 614941
J
Mevrou'll~J • Augu.stin, Jac. Veltmanstraat AMSTERDAM.
Dieostooderdeel: Directie Ooderwerp:
./.
Ronald
Algemene
Zaken
Augustin
In vouwe
Datum:
24 oktober 1974
Keomerk:
DAZ/SZ-249949
dezes moge ik U een kort verslag
het onderhoud, dat U op 21 oktober Van der Stoel had.
30 111,
aanbieden
van
jl. met Minister
DE CHEF DER DlRECTIE ALGEMENE ZAKEN Voor deze, Het Hoofd van het Bureau Sociaal-Economische Zaken,
VERZOEKE DU DEANTWOORDING 13-47-1-74
DATUM, KENMERK EN ONDERWERP
TB VERMELDEN
.; ..1...'..
! ! r
/
.'
i)eu1tAQ.q
Korte/same~vatting
gesprek met mevrouw
Mr.,7ak}r.er.Schut. 'enDr.
Theuns •..
. 1"
.
/ TIjzette uiteen, en zoon Augustin'en ]fang bezig waren datMinisterie met het geval van ,dat de bedoelingvan hat huidige gesprek was, .om :'te ./overleggen wat voor de zoon kan worden gedaan. Uw .'; linlichtingen nopens wateronthouding en sensare depri-
.
/
I / ;/
Over Mn punt warenU en Uw ~e.s.prekspartnershet aens, namelijk dat af de zaak afspeelt in eenander vatie weke;,n van de zieh inlichtingen van mevrouVi A.land, ",;: zander Nederlandse beslissingsbevoegdheid. Na~at er klachten waren binnengekomen,; is kontakt met da Dui tse autori teiten opgenomen en dit i8 geregeld her-il haald.'De Nederlandse autori teiten doen voor 'zoon. ! Augustin alles wat wij voor alle Nederlanders in dergeI!
I
;'
vrouw A. was de meest recente informatie, die van' Consul Hamburg ontvangen •. lijke omst~ndigheden doen. Vervolgens vertelde TIme-
/. J'
./ / I -- -.f.:.·t::'~=t"':~.,; .... ~
l
f
Ir
/
/
/
Volgens mevrouw A.zou
/; .......•.. -_.'
I
de cel wel geluidsdich~
ziJn.
'._
U antwoordde, dat deze pas deze zelfde achtend waren ontvangen •. Dr. Theunshoopte, dat de communicatie in de toekomst verbeterd zou worden en hoopte zelf bij Ronald op bezoek te magen gaan.
,
.
TI verzocht om te alle informatie van Het de kant mevrouw A. vervQlgens en haar zoon magen ontvangen. feit! v~jlj dat Honald bezoek van de Consul had gev'Ieigerd ,maakte het op de hoogte blijven extra moeilijk. TIwenste over zo concr~et mogelijke gegevens te beschikken. 1/
11
,
.
'.;'
Mr B. S. merkte op, dat er twee punten van belang waren
n'I
1\
informatie van de advocaten en' ~: a) de mogelijkheid discrepanti.e tussen officiE:He end;:,:,, b) dat hij de zelf of Dr. informatie Theuns als persd' nen die het vertrauwen v~n Ronal~ genieten, onder vier ogen met hem.zoudenkunnen spreken. Hij meende dat er door de heksenjacht op de BaaderMeinhofgroep dingen waren gebeurd, die niet door de beugel konden.
-2-
,:i
I:
fl"
",
.. JI:!
----- ..,.-.-------------:----===~=-::::=:======== -~~,-:.~~~~:"-',-.~.-,:-,,:,-.:
...•-.-.~-:
.-.-,-.-
•. - .. -, -'--.-
..• -.:.'-•. -••... '.-;..•...•....
"
r .• _
.. -"-
.'
__
;r;;,- •...• ;·..-y
.~;. '--.
.... ,:....,:):! -'----.----.::----..::----------::----------.~--..--.-----.----~c==~1
"-"--',-.,-.•-:-:-••-, '-'-~"--'r.--:-::--.~.- .•
--
_ .. -.~--:;
-:.
':-;-':;:::';-,';,;~:;_7'
'.--'-'".
,.••. , '.• _
• "."
"--C"'-','
-';r-
" .• ' _. _ ...
~n"_'_'
._._'
ji'1
".-
~-.-
Mevrouw A. 'overhandi sde :enkele papieren, die afkomstig warenvan de advoca;t3n. ' I I
MrB.S. verzocht da'.tde Consul ook lcontakt met de advocaten zouopnemen./ '( ,
.'
.
)"
, '
Umerkte op, dat wij met twee conflicteren<3;e "beweringen ' te maken hebben ,enerzij ds de ontkentling,van het O.M.• vanademhalingsmbeilijkheden en anderzijds~enklacht, vande advQ~atert'tegen debehandelende arts. '" -
I
Uvroeg vervolg'el1sverschillendemalen aanmevrouwA, -'ofzijbereid zouzijninvloed op haar zoon ui t,te oefenen,opd~ildeze zijnhongerstaking zou'beei'ndigen. Mevrouw A.-was hiertoe niet bereid. '.
/
U steldedat/degezondheidstoestand .. /,-
..
-
",~.
.'
,
'I'
van Ronald primair
.
'.
was • ' Mevrouw A.'ze:Lde, dat' de hongerstaking
'.
pas ZQU worden
opgehevenj, gevangenen .in gemeenschap werden gebracht me adra" anderedegevangenen.
I
'
Dr. Theun's zeide dat men, Ronald het vocht moest,toe~eMr~:B.'S'.'· nen dat liem het liefste was, dus 'v'later';'~Cok drong h~er op aan • .I f
Concluderende stelde U, dat het beeld thans duidelijk I • was. U!betreurde het, dat geen~wegen werden gez1en, de hon;;:erstakingop te heffen. U zeide U te zullen bezinnen w~t ,in deze situatie aan mogelijkheden overblijf~. U zotrU opnieuv' vergewissen vande wijze varivoeding en daar.6ver opnieltW informatie vragen. Ook zou U de Consul vraten, aan de advocaten gegevens te vragen.
.
;
Mr/n.S. concludeerde, dat de hongerstaking gerespecteerd ril9'est worden en dat derhalve zou worden aangedrongen op tpediening vanwater. I U
I
! •
Mr B.S. zeide: dit zou dan,water "sec" moeten z1Jn. Voorts kwam hij nogmaals terug op het ·toelaten van ver""; t:rouwenslieden uit Nederland onder vier agen, te beginnen ~ :r
U zou dit laten onderzoeken, doch zeidewelte vrezen met de voÖr eenConsul. '1mpasse van...bewering tegenover contra-oewering. ",
_._--~---_._------~----.~,
,
•. ~
of inmiddels toch niet water is
!
I
I
zou latenonderzoeken /verstrekt.
~.--
~_~
••
-----------__ ~,.~
----
..
.. ----------~
f
------------,---'--~----,
' __'_·
__
~'·r'~
----,"-~
-
--'--' ------
'
't.
Beapreking van men. .1 A.ugu8tin~ BC\$ mr. Pi.ter H. ltakker 80hut en dr. J.P. 'eun .et m1n1ater rar. M. 'Va:r1 der 8toel, mniater Tan Bu1tenlancl.e Zaken, op sUDbureau, Pletn 2' te '.-Gravenhage, d.cl. 21 oktober 1974.
....
------~--.~---~~~~-~~--~-~------.-----------~--_.----.~----.---.~
JUnister Vu aer 8toel, gasekoad.er4 ioor da heer S1raons,41. aanteke111ngen bUb,ou4ten DOgeen aabtenaar, opent het gesprek .et een uitee.setting over sua beaoeienissen betreftencle cle heer Ilonal. Augu.atin, si.da 15 aaanclenin v66ranest in 41.•.er.e Du1t.e .e'VllollCttnis.en. B:fJ sua, via da ottioi'le kanal.n 1Dpvoanen iatormati.s, is ~ tot cl. voorlopige konklusie gakoun, c1at4e heer A..wel in volsllrekte sociale isolatie wor4t gavancen phouclen en ook verpleeg4, .aar 4&t er. volp.s h•• pe sprake is va.nraarteliDg cloor sensorische "eprivati •• De heer Sillons voegt eX'nog &antoe 4&t dooX'het r&Ulvel licht kan koun en .elts gelui4, hetgeen cloor.e'92• .1. wor4t tepqasprokenl er is iJDIHrs nog e.n ek.tra plastioraaa to••• v••••. &anhet ~tuu.r, aissohien vergi.t de heer S. sich .et het teit 4&t de ekstra glasschUt in 4e ruimte wau de he.X'A. sioh .st sun advoltaat .oet onterhouden is vervvdsr4. Ook blUltt de beteke111svan cle sensorisohe 4.privati •• n da ellen41ge gevolgen cl&arYanni.t volcloend. uOX'd. ambt.1Uke_.sn te sijn doorge4roqen, en wor4t selt. het insioht in cle betekenis s:rvan algeveer4 via atleid1ngsJI&I1eUVerB. Zoals het aaadaoht vra,pn in •• btelUke st11kkenvoox'tutilitsiten 41e niet tel' sake 4Mn, ot de aandaoht va.nda probleraatiek atleiden. Zeal. 4s aanvesip.id 'Va:r1 .ea ra410 in de i80le.reel, hetge.n .ehter ge.n oph.ttine van 4. soeial. isolatie b•.••kent. iat.gende.la ean versterking e:rvan om4at "e ptsoleerde cloo1'da ra410aipalen juist verst.rkt bawust wor4t T&Il cla so01ale isolatie va&1"1n hUts",verkee:ri. 1llenoordeel, vaar.ee rain. Vu cler 8toel volko.en inst.t. Kin. Vu der Swel •• eat eohter, clat het beter is even vu dit onclenerp at te stappen - later kan er op terua vorien eJtoraen- o. 4e reeente teiten te bespreken. Da s1tvatie va.ncleheer A. heett sioh immen "rerslechtercl. RU is sincls enkele veken in honcerstak1J'1B.en om4&t4e Du1tse autorite1ten 41e villen breken, heett dat tot kalamiteuse toe.tandea gele1cl. De m.1nister stelt voorop, clat di. to.atuet 111et s6 ernatig is ale de •• derlan4se pen ons heett 40en willen plo"en. Met D.&IIe sou cle heer A. niet tn levenagevaar hebben "eX'ke.r4, er althans lIom.nteel nie' in verkaren. Be' eente teit wordt door .evr. A. veerlegt •• n vel .et andere be•. wijsbroanen4&n.nkel ae pen. Vu. beriohten uit Du.1tslu.4, wauon4er cl1e van 4e advokaten van de heer A., blUkt 4&t justitie&J:tsen hemge4woqen kunstmatige voeding hebbea villen toeetienen aet een sonde, vat socl&nlg Bleoht verliep 4&t hij bUDagestikt va•• Het i. 4e vraag ot 4&arbijook de keelholte i8 venond. en ot 4e 80n4e de luchtpijp 1.p.v. de slokdan. 1s 1qega&n. een niet ongebruikelijke koaplikatie bjJ gedvongensondevo.ding, en die onmJ.cldellijke4004 tengevolge ku hebben 1nclien de sonde-inhoud in cle bronohi en longen terecht komt. ook kumlenbij dergeltJke man1pulatie. ademhal1ng-stilsUnd-retlek.en optreden. Er wann niemand. ook de JIin1ster niet, ae41s.he protokollen beken4, 41. de werkelUk. toe4raoht van zaken weergeven. I'a de gedwongen8on4evoecl1ngi8 clevateronthoudillg begonnen (op d.1n.4&g15 oktober 1974), ook ve.r op in41katie van just1tie. artseIl. Dese 18 pa8 be'incligd op vrijdapiclc1ag18 oktober 1974, nadat van
2.
vele sUden, op 4. eerste plaate TU de BUdeV&ll. d. advokaten van 4. heer A., zvare d:rukop de jU8tltiaautorlte1tan va. uitgeoe,tend, en teen de he.r A. ln e.n .met188 te.etui T&D. .elt-T.rei,ttlg1q vae pkom., vaar~ irreparabele eehaele&anTltala orsuen 4ft1&'4e t. ontetaan, 41. bovenü.n •••• 1rk.1Uk4004 teDpvolp kon hebben. DU het beplp 'vateronthoud:h:a.'wil 4e m.1n1et.r g:raac een kantteken1D&'maken, maar eeret vil hij .evr • .1. het •• est reoent. nieuwe me4eelelenovar de toestand TU haar soon ui t sUDinformai1ebronnen, dat verdar nog niet bekend le. ZUD informanten hebben h•• udegedeeld, dat de heer A. sin48 eergleter (nterdag 19 oktober) ls opgeno.en in het akademisoh_lekenhuie van de universitelt van BannoTar, an dat mendaar cekonkludeerd heert, dat de heer A. butten levenspTaar Te1'kee1't. Op dit mount wendt men. A. sich tot dokter T. t en vraact h•• or hij de minister hierop vil antvoorclen. want dat dit bericht haar ni.t b.kend ie. Dr. '1'., wiens .edeko.lt utteraarcl b.kend was bij het minist.rie, maakt op ctit IIOllentvau de .eboden plegenb.id gebruik, om.eerst nog eTen toe te liohten, wauom jutet hij mee ie .ekom.n. Vanmr. :Be.kkerSehut ie dat vanselreprekend. hUheert in het begin al •.edegedee14, dat hU 4e uit l'ede1'lan4 to_pvoegde raa.c1sm&n is van de heer A., en dat hU v.rier met diens Duitee adTokaten de Terciediging Bal To.ren. Bvenals di_ van de heren Boke%'&rd. Blenok en Axel Aohenrath, de 2 voormallge l.den van het Beidelberg8 Sooialist1soh Patienten Xollektiet, die op veraoek van de Duitse justltie in tebruar1 1974 in Aasterdam.zUDgearreste_1'cl, en flUn uitgelevard deo1'de .ede1'laad.8en ••• delinpnpo11tie &aJ'1de Dultee Grenzsohutz Polizei, s6n4e1'dat .1..1 tevoren cle gelepnheicl haclclencekrepn 0JIlin Aaet.rdaa hun/een jurldieoh advis.ur te raadple.en, terwul d.I&uw'l herhaaldelfjk ombadden verBooht en de Bederland8e wet 4aarin voor.ie1;. Daaromaal Illr. B.Soh. aleno. ll&8a&I1 vat hij jurld180h voor hen kan clo.n (hun preo•••• n b•• innen 7-8 noy_ber &.8.). Dr. T. d&&rent.genheett pen reohtstre.ks kontakt m.t cle heer A. gehad, maar zijn me.der, mevr A., heett .ioh ln de af'gelopen •••• den herha&lde1ijk tot he•• ewend. omdat zU in v.rband Mt het Duits. Toorarrest van haar .oon gewellige stress-situatle. doormaakt, v~bij .ij el11•• r1el bijstand nodig he.rt; en omdat h.t tevens haar wens ls dat dr. 10 .poedia moge1ijkin de gelegenheld .1.1 wordenpst.lcl Ollberoep8halve ook haar zoon te kunnen be.o.ken. De heer 'r. toont t.r plekke un, hoe .o'n stress-lIO.ent in e!kur kan .itten. Boeseer meTr. A. en a.e andere aanwe.igen het waard.erendat 4e m.1n1ster150 snel als hem d1t mogeljJki8 mevr. A. verw1ttlgt van de om.ttan41gheden.waaronder haar zoon verkeert. blijl't het onbegrUpelijkhoe in Gounaall de Du1tse instant1e8 in dese periode, waarin de h.er A. h.rhaaldelfjk en bij voortduring in do04sg.vaar blijktdeteove1'brengingvan verkeren. nl.t I~f.,l+~ mevr. hebben op cl. heoete •• et.ld van e er A. van de A. geva.ngen1sna.ar .en akademisch ssiekenhuis, tervijl zij toch de enige peraoon i ••• t vl. hU tel' wereld nog kontakt he.rt na&st .ijn raaa.alieden. en dat zU blUkbaar ook dergelijke belancr.fJkeberiohten in levensgevaarl1Jke1o:'i818s1tuatl.e alleen .,.11.4e oftioille diplomatieke kanalen doen. Daarbijkomt nog, dat, ho.vel w1Jvol..•. komenaf willen ga.anop de betrouwbaarheld va.n de inf'omatie van de mlnister omtrent d. aktuele g•• ond.heldstoestand van d. heer A•• en .e1; name dat hU niet meer 1n 1evensgeva&rverk.ert, het in gene 4e1e V&st staa.1;dat de heer A. momenteelin het 'R'a.n"'overe.akacluisohe zlekenhu1s de adekwate behandeling laiJct, ctie hU in zUDo.etancl1gbed.ennocl1gh.ett en nog JIlinder ot hij er de vrue arteeueuse heel't, wur hU reoht 0» he.tt. M.Tr. A. bea.amtde.e arguaent&1;ie. en onurstreept dat IU •• t namevreest -1..1
!.
4&t Jl8D ook iD de niewe OJlg8viDgvan haa1"zoon niet het jui.te beer!p op ul laumen brugen voor S1JD. ,oliti8lee .1I1vatie., waa:roabij &a:D. 4e kollekt1eve hongerataklne .et een poo" aaatal &I1clen1'011tielee pftDgenen in 4e :BIlD cleelne•• t. Hie:ropvaagt mr. Bakker Sohut het voorcl. Bt1 .et uiteen, hoe uit 4e verschillende e:rvarir1BenV&D 4e aaIlveslpn blijkt, c1&t.u eteunen op ver.ch111encle1ntomatiebronnen, di8, hoewel allen lee1ti_, el't(aal" niet dekken, en le •• ten t.o.v. elkaar vertonen. :&nclat er •• eil inataat1e 1e, eek het dokumentatieoen"rua van de mn1ster niet, 41e volcJ.oendecle diverse intomatiekanalen BlOJI8nteelovenist en k08:r41nerel1en 1:ates:re:r8llkan. Da&romlUkt hemoOk, 4at de antwoordnota 't'U minister Van Ur Stosl en V&r1 zUDkolls ••. Vu An op te e.naU41geintozmatie be:rut. 81'ldat •• t naDleniet gebru1k 1s «naa-1c:tTU de intormatie Tan 4e advokaten Ta1'lbetrokken.n. Kr. :B.Soh.ple1t voor •• n so vol1841« aoplUke ",edenUbe 1:atormatie van 4e divers. bet:rokkenen, op4at e8ll ieder op .~ verantwoo:r4 mogelUk.yt1ze.UDtaak ka:nvenichten. 0011: h•• aeU 1I&D8'81 t hat op hat egenbltk &aneen so allround -,.lUke tDtoZ8&tie over aijn klienten. ne minister i8 het hter •• e e.ns t en bij vaagt uvr. Ä. ot stJ h•• nog verdere, hemonbekendein1'ema1:1e, kaa verschatten. Mevr. Ä. ge.lt 4aa.rep de minister vat zU &&D. kopieln TU brieven Ta.n cleaclvekaten ui t da mm bU de band heett, al •• de .en cloor cle UM.' naengeetelde doltumentatlemap. Uit de.e intormatie leomthet il1te:re•• &11tepgeven tevooreohUn dat er mm-rechters iD te oel "I'aI1 de heer Ä•• ijn gewee.t, en hebben gekenstateerd, dat er vel degelUk spft.ke i8 TU volle41p sooiale isola.tte sn sensorisohe 4eprivatie. Dat bliJkt uit een br1et '9'&11 de a4TOk&at, die zich beroept op aeze ge:reohtelUkedokuaentatie (tmterlagell). Bet is jammerdat deze 'Unterlapn' Tan de rechtere ontbreken, sovel in hat dossler vau de a1n!ster als in dat vaa ar. B.Soh. Da a1nieter aal de•• en andere noodsaJtelijkeaanvullende intozaat1. alanoB opv:racen. Opnieuv kenetate.rt DIr. B.Sch. het onbehagelUkegevoel, dat we b~ elkaar zitten over .en gewichtige ••• k, ",aarover BOg onlaDg8o1'1'i0111eve:rklar1Dgen zUnatgelega, te:rw:vlvoldo.nde al.lJdl«. dok1Daentatieontbreekt. Ben .teaer van a.e aanwe1l1gena&1ctaaromTaft • lt&ntproberen soveel IIlOgelijk intomatle te ve:rJa11gen,en a.e heer Siaons s.gt, dat hU t.n alle tijde g:raag berei4 is voor de uitwisseling T&D 4e gasevens en hat Tenuekken van intormat1e. De he.r T. etelt clan, dat het bUbuitenlaacl8. Hken waa.reobijlllUk ook onvolcloend..bekend is, vat s10h 1n .eclerl&11d,an 4aarDa in l)u1tsland heett &1'gespeelel.et cI.ein teb1'WL:riui tceleverde lede11 van het To01'll&1.1«8 SPK, de uren B18llcken Äohenrath, INt v1e hij indertUd 1n Bederland bereepeb&lvevan doen hael, en ut wi. hiJ get:raoht heett v1a Volkagesondhe1denJ.gerlei kontakt te onderhouclen,lIIa&rtot !lOgtoe tavergeet •• tr1teigen .rv&:ring 4eelt bij nog .ee, hoe .eilUk het 1s bij de.e •• nsen 1n voorane.t op be.oek te caan, en al. het clanAl lukt, hoe 11ft hemer 1:a 5 minuten ui tge••• ten heett, en wel op een lriJ••• n op een tOOD.,d1e un sioh alleen nOBk:anherinneren uit 4e ja:ren 40-45. Bij sal sraag 4e Jlinieter in .en rapponje h1e1"'f'lm als!lOBop de hooBte brengen. Veor sover hea ac.enteel bekend, bevinden sioh cle•• SPK.le4en v'l in ".clle4ige 1soat1e, lI&&r111etoneler sensorieohe cleprivat!e (neota hoewel de heer nenok de beru.ohte sg. Glocke marie11ng 8chijnt te hebben ondergaan, •• n prooedurs va&1"bU at en toe clo4envalln). Dit siJn dus voo:rma11geSn-leden. Maar, atelt mr. Bakker Sohutt het ••.1 de minister toch niet ontgaan sUn, dat hat niet allemaal oa atsonderliJke inc1denten gaat, aaar dat de autor1te1ten in de mm e.n kuns•• tlge hetze en ketterjaoht ontleetenel1t.gen alle. vat J&1. aanduielenut 4e !&ad.rXelnhot groep. ]In dat het op die boop ge••• ten vorten, v66r. tU4ena, ot
na. de berechting, elke maatregel, ook de meast afschuwlijke moet rechtvaardigen. Dat manook in dit licht moet zien, de maatregelen die da BRD-justitie sioh permiteert t.o. de heer A., terviJl diens TOnnisnog moet wordengeveld. Set is dat, wat vel vordt aangeduid met 'lloord op krediet'. Door ons hier gemeenschappelijkin te zetten voor de saa.k van de heer A., ieder op zijn wijze, da minister VIm regeringswegs, de andere a.ls deskundige, of gewoonmaar als etaatsburger, betekent tegelijk, er voor waken, dat deze eksessen schering an ins lag worden. Hat is daarom dat wjJalert moeten zUn, 8n onze 1n.tormatie en d.okumentatieso goedqlogelijk opbouwen.Aldus mr. B.Seh. De heer Saons vraa.gt, waaromin hat verband met de hechtenis over 'lotentrakt of dodanvleugel wordt gesproken. Mevr. A. legt uit, dat het vOlledige soeia.le isolatie betekent - behalve de gewapendebewakers is er geen menselij~wezen in wekenen maandente bespeuren - en omhet volledig verstoken zUn?an menselUkesignalen, soals geluiden, beelden door de raaen of op de gang, die menopvangt van andere mensen. Mr. B.Seh. legt u1t, dat deze deprivatie bewerkstelligd wordt, doordat maneen sehele vleugel van de Hannoversegevangenis heeft ontruimd zodat de heer A. er alleen zichzall kan tegenkomen, an dat soortgelijke toestanden ook in andere »RD-gevangen1ssengeregeld voorkomen. Mavr. A. zegt, dat er '8n lichte verbetering 1s gakomenldat zij en de advokaten nu niet meer n.n haar zoon !lUD afgesloten door de pl&eticwandovar de tafel. Dr. T. voegt er nog aa.n toe, dat man zioh bjJ Totentrakt niet moet voorstellen dat er galgen 8n guillotines zijn op zo'n ardeling, maa.rdat hat omeen begrip gaat (net als bij da Tijgerkooien, waar ook geen tijgers aanwezig zijn), een begrip, waarmeewordt aa.ngeduiddat het omvleugels, of afdelingen ga.a.twaarin leven onmogelijkis a18 mener voor kortere of langere tijd wordt opgeeloten, en dat deze Totentrakts eteeds gepertektioneerder worden gemaakt, modat ze ook minder ruimte in beslag behoeven te namen- en daardoor nog verhulder sijn. Deminister brengt het gesprek weer op de akute toestand Vaft de heer A. an op de vraag, in ho.verra er verkelijk sprake 1s gelle.st Vaft doelbewuste vochtonthouding. Da rapporten vermelden 1.mmers,dat &anda heer A. suikerwa.ter, melk en bier aa.ngebodenis, maar dat deze dranken door hemzelt geweigerd zijn. Mevr. A. bevestigt dit, en zegt d.at ~ alleen water wilde hebben, maar dat dit hemgeweigerd 18. En dat talrfJke andere gevangenen uit solida.riteit met hea, daaromook geweigerd hebben omwater te drinken, dat, terw1Jl zij al meer claneen ma.a.ndin hongerstaking zijn. Zjj ziet daa.rin een hege mate van vastbeslotenhaid, moedoa voor da politieke ovartuiging op te komen, en solidariteit. De heer T. gaat in op deze wa.terhuishouding. Vooropstaat, dat men zieh de vraag moat stellen, of mengevangenenhat reoht toekent of niet om in hongersta.ki~ te gaan. aet is het laatste, en in de Totentrakts vaak het enige middel omhun overtuiging kraoht bij te zetten en hun protest te uiten. Indien manhun dit recht niet ontzegt, d&n.dienen die maatregelen genomente worden dat hen zo min lIogalijk sohade wordt aangedaan. Een van de belangrjjkste ma.atregelen is, dat hen voldoende va.ter ter beschikking wordt gesteld, 3-5 maal zoveel als niet hangerende mensentot zich nemen. Immersin voedsel .i t gewoonljjkook veel voobt, an verder teert het organisme een hoeveelheid reservestoffen in, die hat lichaam heert opgeela.gen, en die nu opgeteerd worden. Toor de a..fva.lstotten die da.a.rbijoverblijven, is veel vooht nodig omze via de nieren af te voeren. Indien dat niet gebeurt, dan bopen ze mich op de eerste plaats in de nieren en vervolgens elders in het liohaam op. Dit veroorsaakt vergit. tiging van de weefsela, waa.rdoorsemaJckeljJkirreparabele schade kan optreden, &ande nieren, de lever, a. ogen, de barsenen etc., en waard.oor
5.
de dood ka.n intreden. Maar ook zonder da.t het sover komt, i8 het moeil5Jk ui t te maken in hoeverre er al vi tale sohade aan hEtt 110haam ls toegebraoht. Iemand 1n een hongertoestand later uitdrogen staat gelUk met iemand vergittigen. Hat ie bv. op h.t ogenbllk niet bekend, in hoeverre de heer A.. reede irreparabeIe schade heeEt opgelopen. Soms worden da symptomen daarvan pas op een later tUdstip duidelUk, an kunnen nu alleen doo%' doelgeriaht madisoh onderzoek worden opgespoord. Het zou belangrUk zijn te waten, in hoeverre de haer A. momenteel in hat Hannoversa akademische ziakenhuis in deze ook onderzoek en hulp kZOUgt. De ju1stheid van 41t verhaal is niet hypothetisch, en ie gamakkelUk na te trekken bU alke arts. De minister is het hier in grote IUnen wel mee eens, de materie i8 ham ook niet geheel onbekend, alleen wil hU nog nauwkeuriger nagaan, de autoritelten werkelUk tekort zUn geechoten toen .8 de heer A. andere vochten dan water aanboden. De heer Precies daar zUn zU tekort geechoten, en wal doelbewuat. Hat is aen madlsch gegeven van algemane aard. dat men de volgende regels
ot
!.:
in achtop neemt bij mensen in een preterezenl hongertoestand: men hen het als vooht geett ean yUze die IIU zelt z.a. in~_dat die hoeveelheid, voor de 'doorspoeling' van hun liohaa:iDnoodz&kelijk i8. In de algemene geneeekunde kennen we dat bij mensen die tengevolge van een ongeval niet kunnen .ten; of die om voor henzelf onhakende of ten dele onbekende motieven niet kulmen en willen eten, bv. anore:xla nervosa. En des. regelB gelden onverkort voor personen, die op vrUwillige basls, bv. om politieke radenen geen voedsel tot zieh nemen, en de maatsohappijen van genee.kunde staan er op dat &an deze medische regels de band gebouden wordt. Minister Van der Stoel is hat hier ook volkamen mee eans. Maar bij da heer A.. hebben de justitionele artsen sich niet primair bekommerd om zUD voohtinname. De.n ha4den ze bv. niet stel ••lmatig -UD urine laten wegnemen, want in tUd van nood kan dit juist een probaa" middel zijn van vochtinniLl1le.Zij hebben in tegendeel ju1st misbruik gemaa.kt van zijn honger- !!1. dorstto.,stand, om hem op 'geoamoutleerde'yUze voedsel toe te dienen, en om zp sijn hongarstaking, zUn verzet te breken. Door water- en urineonthouding, maar wel vloelbaar voedseltoediening (want suikerwater, bier en meL~ sUD. vloeibare voedselmiddelen) hebben zij doe1bewust getraoht zijn verzet te breken, zonodig ten koste van gezondheld en leven. En dat kan des te gemakkelijker, omdat aaar al te gauw nadien wordt aangenomen, dat het niet de gedwongen wateronthouding, dooh de vrUwillige hongerstaking ie, die de 400d tengevolge heatt. Maar men dient wel te beseffen, dat een honger.taking lang, vele weken, kan worden volgehauden, mit. de waterhuishouding en de gesondheid in het algemaen op 210 goed mogelijk peil wordt gehouden. Da minister stelt dat hij het in de gegeven OIDstan41gneden belangrijk vindt, om 210 eksalet mogelUke informatie in te winnen, of, an zo ja. hoa lang, de heer A. onder wateronthouding heeft moaten leven. ~1r. B.Sch. zegt 41t besluit toe te juiohen. Bij onderstreept nogmaals hoe belangrijk het is, dat deskundigen, die door alle partijen worden geakeepteerd. dus ook door mevr. A. en haar zoon, de heer A., en die minstens voor een deel hunner Bederlands-talig zijn - zulks in verband met optimale kommunikatiemogelijkheid - in de gelegenhei4 worden gesteId, &n om hem en zijn situatie te onderzoeken, 4n hem zonodig de behandeling te geven die hU nodig heett. Bl1 \ieit .iaheeli a18 •••• 1•• aB••• a Be •• ' aaa.
1.11'
6.
KU biedt aan zelt bi.rtoe te willen me.werken en berei4 te zijn d8 heer A. zo spoedig mogelijk in Hannover te bezoeken. ~ neemt aan etat ook dr. T. desgevraagd ber.id zal zijn, hetgeen deze beaamt. De minister wil dit voorstel graag in overweging nemen, an ook verder Da gaa.n, hoe zo ona.thankelfJkmogeljJke iniomatie kan worden ingewonnen. In ieder geval wil hij de ooneul in HB opdra.oht gevan, zioh met de heer A. in verbinding te stellen, an te traohten ditmaal een rechtstreeks onderhoud met de heer A. te hebben, wa.a.rbij hij niS bewa.akt wordt door Duitse bewakers en reohercheurs, zoals de vorige keer, toen om die redenen geen ge.prek mogelijk was. Mevr. A. bea.amt, dat haar zoon a.a.neen 'bewaakt' gesprek met de oonsul zeker niet zal willen deelnemen. Aan het einde vau het onderhoud Tat minister Van der Stoel samena IDj zal op zo ruim mogeljJke sohaa.l alsnog verdere informat1e inwinnen. De papieren, hem door mevr. A. gageven, vil hij graag behouet.n, an met Dame aal hij verder informeren naar het onderzoek vau de Dultse rechter. naar de ag. Totentrakt. Omgekeerd kau ook bij zijn ministeri. de desg.wenste informatie ten alle tijde worden verkregen. Als kontaktpersoon zal zo veel mogelijk de heer Simons optreden. Hij zal zieh verder laten voorlichten omtrent de momentele gezon4heidstoestand vau de heer A., an alle middelen in het werk stellen deze optimaal te houden. Naar de wataronthouding tiJdens de a.fgelopen week zal bij een onderzoak instellan. Ongeacht da rechtsprooeduren in buurlanden, acht hij hat da plicht van de Nederlandse regering te~aken ovar de gesondheid •• toestand vau Nedarlanders in het buitenland, inklusie.t'in de geva.ngenissen. - Ret voorstel tot ean onderhoud met da heer A. resp. onderzoek naar zijn toestand door da heren D.Seh. an T. resp. als juridisoh en medisohl paychia trisch desl.-undigeneemt ~ ovar an hjJ zal bierloe de mogelijkhed.en onderzoeken. - Aa.n de eonsul te mI zal hij opdraeht geven de heer A. tonbewaakt' traohten te bazoeken. Ben samenvatting vau de bespreking zal hij mevr. A. doen to.kamen.
l-ies Pieler ~1. Prokken&Sokker Schut
d/Üllvelro
advokaten
Kr. M. van der Stoel Mini.ter van :Bu1 tenland.e Z&1cen Ple1n 2~ 'I - G r a y • n ~ a
g , •
----~--------~~-~.~,
'I"
I:.....Ir.
.a..a..1lI ••.-
_I.
23 oktober 1974.
bl 11~6 avr
MUnheerde Minister, betretts
Ronald Augu8tin.
Met retert. &anbet ge8prek dat plaatsTond op 21 deser op uwkantoor tU88en .evrauw.j. Augustin en u, waarbij 0.&. ook de heer J.P. Teuns en ik •• lf aanweB1gwaren, wendik m5jtot u met het naTOlcende. Op dinsdag 22 oktober j.l. daalde de he.r R. van Heurs, redakteur van het weekblacl"YrijNederland", mjj het volgencle.ed •• Op maandag21 oktober j .1. he.ft de heer VanMaure1nzüe RonaJ.dAuguetin ui tvoerig teletoDi.ob kontakt gehad .et de heer I.erman, "rekte &s81stent va.nde heer Sohllfer, Minister van Justitia van de deelstaat Neder-Saksenvan de ~ond.republ1ek Dultsland. In d1t gesprek meldde de heer I8erman 4at er Tau ttW Mini.teri. via 41ploaat1eke kanalen een veraoek bU het M1a1.t.r1e van Justitie van »eder-Sak.en was binnengekollentene1nde toesteaa1nc te TerJcriJ&'en e.n door uwlUDJ..terie samente stellen kommissievan deakun4igen een onderBoekte laten 1nstellen naar da kon41ti •• ond.r welke R. AUC'U.tin•• vangen .erd en wordt •• houden. Dit versoek sou op vr~ 18 oktober j.l. sijn pclaan en onmi4e1..lliJlt lIijn 1npwilliBd. daarbU sou VAU Dutta. kaat &'8enenk.le voorwaarcl. zUn •• atelcl m.b.t. nat.lliq. T&Il .en cl.rgeltjk. kOJlllia.1••
u ••••
Aanges1enik voorshand8 gean r.d.n heb te twijfel.n aan de ju1.th.id van 4••• cled.lingen Tau d. heer Yaa M.ura beweeaät h.t lIt1 clat in on. psprek op 21 de•• r cl••• lew.at1e in hat pbeel niet ter .prake :1..geleoman.De.ereijd. yordt h.t Tan.elfsprekend. toegejuicht 1nUen .en in1t1at1er als 'boT81lft:naeld. c100ru i8 pnomen. Eva». vanself&prelcencl,echter, dient over cle samenst.ll1q 'V'&n een dergelUte kommi.sie ovarle& te wordenppleegd met mevrouwAucuatin an haar adrian.ra. Persoonlijk sou ik h.t bijvoorbe.14 b:1.sonder01' prlJa atellen d•• l ui t t •• rel.T&n aen te lUken Tau de.a kollllll1aaie,t.neinie au reohtstreü. an •••1'60111 an aniar op de hoogte kuDnen.tallan. Ba.a.r:1.kaanneempldt hat •• ltele voor a. heer J.P. Teuna.
t.
- 2 -
______
~
~~~
••_. __ ~_. ....-,_·oaa
•
•
Ties&Pieter H. d/O iveironprokken Bokker Schut advokaten
- 2 -
---------~--,.""""---,--------------,--------~~~----------------------,uUoJ.,.'i. 1& 4e akUY1tat "an van •.••• lc-s.••le plelt Dowaü_ 4a" 1n •• 1m141,.•.1baU. TU ••• Z' .••••• ~ 1D1'_ti.e aleGh". oase tMl_ ••••bollwa kaa ~ ••••.• "U •• b.trokk__ in a. b.~4 ftIl •• uJ:tIk •••.••••••••• "N1eai ••
Toor
011&.
onm1•.•.•11Uk.
alüel.
nä"."'.
Gaarne .al 1k tenake Tan u '9'U'UMa •. tau"" in 4e 100» TM •• ~ JI144ac24 oktober •.••• telefonie. koatüt Mt \lV M1n1atat. opaen.
P.1I. Jakker
saut.
MINISTERIE VAN BUITENLANDSE ZAKEN PLEIN 23 -
'S-GRAVENHAGE - TEL. 614941
AAN: Mevrouw
J. Augustin-Bas
Jac Veltmanstraat
30
111
Al\IS TERDAl'I'I
Dienstonderdeel: Directie Onderwerp:
Ronald
Algemene
Augustin.
Zaken
Datum: 30 oktober
1974
Kenmerk:DAZ/SZ-255217
Ik heb de eer U mede te delen dat, zoals door ~tinister~ van der Stoel was toegezegd, de Nederlandse Consul te Hamburg UW zoon heeft bezocht, en wel op 22 oktober j.l. Aangezien ik vernam, dat U nadien ook zelf Uw zoon een bezoek heeft gebracht, neem ik aan, dat ik U weinig nieuws kan melden. Ik wilde Unietternin, al is dat ten overvloede, berichten. Nadat hij had laten vragen of zijn bezoek ~l zoon welkom was, heeft de Consul hem in zijn cel bezocht; dit kon ook niet anders, omdat Uw zoon op dat ogenblik kunstmatig werd gevoed door intraveneuze infusie, zodat hij zich niet ver van de daarvoor nodige apparatuur kon verwijderen. Aan de duur van get gesprek was geen limiet gesteId; het heeft circa 40 minuten geduurd en het had onder vier ogen plaats. Wel kwam onder het gesprek de vrouwelijke gevangenisarts een ogenblik binnen om de apparatuur te controleren, terwijl ook de onder-directeur van de gevangenis even kwam kijken. Behalve door de genoemde gevangenisarts wordt Uw zoon tweemaal per dag gecontroleerd door artsen van de Universiteitskliniek in Hannover. Er was sprake van dat binnen~ kort een andere wijze van ~unstmatige voeding zou worden toegepast, die aangenamsris voor de patient en die hem ook minder belemmert in zijn bewegingen. Toen de Consul binnenkwam zat Uw zoon op zijn bed een krant te lezen. Hij krijgt - en kreeg - kranten en heeft, evenals v66r zijn verblijf in Lingen, de beschikking over een kleine transistorradio. - De krant
VERZOEKE BU BEANTWOORDING 1341-1-74
DATUM, KENMERK EN ONDERWERP
TE VERMELDEN
-
MINISTERIE
kenmerk:
VAN
DAZ/SZ- 25 5 217
BUITENLANDSE
datum:
30 oktober
ZAKEN
1974
blad:
2
De krant die Consul voor hem had medegebracht zei hij niet nodig te hebben en de sigaretten wees hij af, omdat hij meende dat hij op dat ogenblik beter niet kon roken. reden
Voor zover de Consul dit kon beoordelen was tot bezorgdheid over de gezondheidstoestand
er geen van Uw
zoon. De cel, waarin de Consul Thv zoon bezocht, was een andere dan d1e waarin hij v66r zijn vertrek naar Lingen verbleef. Beide cellen liggen aan een gang, die deel uit. mawct van het gevangenislazaret. Om de oude cel te bereiken moet men een deur passeren, waar achter dan nog - wellicht een zestal - cellen liggen. De gang mondt uit in een badkamer. De Consul heeft de oude cel, die opnieuw bezet was, gezien. Beide cellen zijn ~ 10 m2 groot, in een hoek bij de deur is een normaal watercloset met duübele deksel geplaatst; de slaapstee is een normaal bed met matras en, natuurlijk, een kussen, beddegoed en een drietal dekens. Beide cellen hebben een redelijk groot raam, waardoor de bewoner van de cel naar buiten kan kijken; het bovenstuk van dit raam kan door de gedetineerde zelf geopend worden om frisse lucht door te laten en, eventueel, geluid van buiten. Alle cellen aan deze gang zien uit op een binnenplaats, waar vermoedelijk weinig passage is. Het gebouw is centraal ve~varmd. De onder-directeur van de gevangenis heeft de Consul verzekerd, dat Uw zoon ongecensureerd met U en met zijn advocaten mag corresponderen. van
Thv
Ik ben zoon,
overtuigd, dat een wat cooperatiever zijn detentie dragelijker kan maken.
DE CHEF DER
DIRECTIE ALGEMENE ZAKEN, Voor deze, Het Hoofd van het Bureau
SOCiaa1-ECOnOmiSCh~ ~ IV I-4;;.______ . -'';> L{./'-/-,
1220-6·71
houding
