Platform Minima Organisaties
nieuwsbrief winter 2009
Resultaten PMO onderzoeken
MINIMAAL l minimaa
PMO Nieuwsbrief Winter 2009 Platform MinimaOrganisaties Organisatie Haarlem e.o. Platform Minima Haarlem e.o.
De vorige journaliste, Stephanie Hoogstede, is door verhuizing niet meer beschikbaar. Inmiddels is Colette Alberts de nieuwe schrijvende kracht achter de PMO nieuwsbrief. Ze is van huis uit dagbladjournalist en was werkzaam voor kranten zoals de Arnhemse Courant en het Zutphens Dagblad. Op een gegeven moment had ze het wel gezien in Nederland en vertrok samen met haar vriend, voor anderhalf jaar, op wereldreis. Daarna streek ze neer in Haarlem en is daar gebleven. Sindsdien werkt ze als free-lance journaliste en tekstschrijver. Ze is getrouwd en heeft twee kinderen.
‘Zorgplicht gaat vóór economische zelfstandigheid’ In januari 2009 vond de presentatie plaats van een onderzoek over alleenstaande ouders: Noortje Dickhoff, studente aan de Universiteit van Amsterdam, verrichtte dit onderzoek in opdracht van het PMO. Alleenstaande ouders hebben het moeilijk. Enerzijds moeten ze werken en geld verdienen, anderzijds moeten ze zorgen en hun kinderen opvoeden. Het beleid van de gemeente Haarlem is erg gericht op financiële onafhankelijkheid. Voor veel alleenstaande ouders echter gaat de zorgplicht boven economische zelfstandigheid. Alleenstaande ouders hebben vaak het gevoel dat gemeente ambtenaren hun verhaal niet serieus nemen. Daardoor ontstaat een gevoel van wantrouwen. De gemeente moet erkennen dat het hebben van kinderen voor veel mensen méér betekent dan alleen zorgen. En het dient aanbeveling dat de gemeente uitgaat van vertrouwen, in plaats van wantrouwen naar deze groep. Dat zijn enkele beleidsaanbevelingen aan de gemeente Haarlem uit het onderzoek van Noortje Dickhoff. Ze onderzocht in hoeverre de gemeentelijke sociale dienst begripvol omgaat met alleenstaande ouders die zorg en arbeid moeten combineren. Ook bekeek ze of deze groep ouders veel last heeft van de gemeentelijke bureaucratie, én of de gemeente deze mensen kan helpen bij het vinden van een oplossing. PMO Nieuwsbrief Nieuwsbrief PMO
2
Herfst 2007 Winter 2009
Toevallig De uiteindelijke beslissing over wel of niet gaan werken ligt voor de alleenstaande ouder bij de ‘klantmanager’. Het advies van de medische keuring is niet bindend, de gemeentelijke klantmanager beslist uiteindelijk. Ouders hebben daardoor het gevoel dat het besluit, of ze wel of niet moeten werken, afhankelijk is van de klantmanager die ze toevallig treffen. Op 1 januari 2007 waren er 4758 eenoudergezinnen in Haarlem. Van deze groep zaten er 568 in de bijstand. Het regeringsbeleid is erop gericht deze mensen aan het werk te krijgen, zodat ze zelf in hun onderhoud kunnen voorzien. De Wet Werk en Bijstand echter geeft alleenstaande ouders met kinderen tot 12 jaar het recht arbeid te weigeren zolang de gemeente geen oplossing heeft voor passende kinderopvang, en/of voldoende scholing. Met ingang van 1 januari 2009 is in dertig gemeenten een experiment van start gegaan met de Wet ‘Bevordering participatie alleenstaande ouders’. Doel van deze wet is om te kijken of financiële prikkels helpen om alleenstaande bijstandsouders met kinderen tot 12 jaar de stap naar werk te laten zetten. De gemeente Haarlem is niet bij dit experiment betrokken. Niet rechtvaardig Wat betreft de bureaucratie in de gemeente Haarlem lopen de meningen uiteen. Ambtenaren zijn van mening dat ze binnen de regels rechtvaardig handelen. Alleenstaande ouders vinden juist dat ze door het star vasthouden aan diezelfde regels niet rechtvaardig worden behandeld. Ouders en ambtenaren verschillen van mening over de oplossing van het probleem werken en zorgen. ‘Hierdoor ontstaat een minder begripvolle benadering vanuit de gemeente naar de ouders’, aldus het PMO-onderzoek. Breed perspectief Het Haarlemse beleid is erg gericht op een goede kinderopvang. Als dat geregeld is, zo is de gedachte, kan de moeder gewoon meewerken met re-integratieprojecten of het zoeken naar een baan. Maar voor de meeste ouders ligt dit anders. Zij zien het zorgen voor een kind in
PMO Nieuwsbrief Nieuwsbrief PMO
3
Winter2007 2009 Herfst
een breder perspectief: het is ook opvoeden, regelen, het huishouden doen, boodschappen doen etc. Ook al is de kinderopvang in orde, dat betekent nog niet dat alle andere dingen goed geregeld zijn. Weinig hulp Het PMO-onderzoek wijst ook uit dat de gemeente positief gedrag als het volgen van een opleiding, moet stimuleren. Te vaak worden alleenstaande ouders toch nog door de gemeente in de weg gezeten. Datzelfde geldt voor het papierwerk. Veel alleenstaande ouders hebben geen goed overzicht meer over hun administratie. Ze worden overspoeld met papierwerk waar ze weinig van begrijpen. Formulieren moeten meerdere keren ingevuld worden. ‘Er is weinig hulp en slechte voorlichting’, aldus is de conclusie van het onderzoek. Verder zou de gemeente Haarlem een Turkse of Marokkaanse ambtenaar in dienst moeten hebben. Alleenstaande ouders uit deze groepen schamen zich voor hun situatie. Omdat ze geen ‘nee’ durven te zeggen, gaan ze vaak te snel aan het werk, hoewel ze dat psychisch nog niet aan kunnen. Een ambtenaar uit deze doelgroep zou de kloof kunnen overbruggen. Buiten de boot vallen Tenslotte is een conclusie uit het onderzoek, dat de scholingsplicht voor alleenstaande ouders met kinderen jonger dan vijf jaar snel van start moet gaan. Door zorgtaken krijgen vrouwen vaak uitstel van (werk en) scholing. ‘Dit uitstel betekent dat ze steeds verder van de arbeidsmarkt af komen te staan. De arbeidsmarkt is niet meer in hen geïnteresseerd. Het is belangrijk dat ze tijdig een opleiding doen, zodat ze in de toekomst niet buiten de boot vallen’, aldus het onderzoek.
Vergelijking van het armoedebeleid tussen Tilburg en Haarlem. Het rapport over armoedebeleid is geschreven in opdracht van het Platform Minima Organisaties (PMO). Voor het PMO heeft onderzoeker Ernst Nuus (student sociologie) van de Universiteit van Amsterdam het Haarlemse beleid vergeleken met dat van Tilburg. In haar rapport ‘De cirkel doorbreken’ pleit Tilburg voor een meer sociale aanpak van de armoedebestrijding. Uitgangspunt is meer vértrouwen dan wantrouwen in de burger die om financiële hulp vraagt. ‘Van zuinig naar ruimhartig, van regels naar ruimte en lef, van versnipperd naar mensgericht’, omschrijft Ernst Nuus het verschil in aanpak.
PMONieuwsbrief Nieuwsbrief PMO
4
Herfst Winter2007 2009
‘Zorg voor één loket’ De gemeente Haarlem zou meer kunnen doen om het makkelijker te maken voor mensen met een minimum inkomen. Allereerst moet er nu eens één loket komen, waar iedereen terecht kan met vragen rondom armoedeproblemen. Deze zogenaamde éen-loket-benadering kan voorkomen dat mensen zich van het kastje naar de muur gestuurd voelen. Door de vele regels is het gevaar toch al groot dat mensen met minimum inkomen door de bomen het bos niet meer zien. In Haarlem blijven veel geldpotjes die bedoeld zijn voor deze groep, ongebruikt. Dat is de belangrijkste conclusie van een rapport over armoedebeleid in de gemeente Haarlem. Het rapport beveelt aan om bijzondere bijstand altijd als gift te geven, en niet als lening.‘Mensen die bijzondere bijstand aanvragen, zitten al in financiële problemen. Door bijzondere bijstand als lening te geven, blijven deze mensen schulden opstapelen.’ Nieuwe schulden Ook wijst het rapport op de noodzaak om snel een uitkering te verstrekken na een bijstandsaanvraag: veel mensen hebben geen reservepotje; als ze een maand geen geld krijgen, is de verleiding groot om geld te lenen om toch rond te komen. Dat leidt dan weer tot nieuwe schulden. In Haarlem duurt het gemiddeld 42 dagen voordat er een uitkering is. Dat is eigenlijk te lang.Wat re-integratie betreft moet Haarlem zich niet alleen richten op werk, maar ook op scholing, training en begeleiding. Vooral bij ‘work first’ trajecten in Haarlem ligt de nadruk teveel op zo snel mogelijk werken. Scholing en training zijn juist belangrijk om mensen duurzaam aan het werk te krijgen. Elf regelingen Het grootste verschil met Haarlem is dat in Tilburg één organisatie de regie heeft bij gezinnen met complexe problemen. Er is één loket voor alle vragen over zorg, welzijn, wonen en inkomensondersteuning. Zo heeft Haarlem bijvoorbeeld al elf verschillende regelingen voor extra hulp aan minima. Versnipperd beleid en verschillende loketten staan een goede en overzichtelijke hulpverlening in de weg. ‘Haarlem kiest niet voor een integrale aanpak’, aldus het rapport. ‘De gemeente ziet het belang ervan wel in, maar in de praktijk komt dit weinig tot stand.’ Beide gemeenten zien het armoedevraagstuk als een breed probleem. Armoede is niet alleen te weinig geld hebben, armoede betekent ook vaak sociale uitsluiting. Leuke dingen als de
PMONieuwsbrief Nieuwsbrief PMO
5
Winter 2009 Herfst 2007
sportschool, muziekles, de Toneelschuur of de Philharmonie passen doorgaans niet in het budget van de minima. ‘Kinderen en jongeren worden door armoede ernstig in hun sociale bewegingsruimte beperkt, op school, in vrije tijd en op de arbeidsmarkt. Armoede werkt achterstand in de hand en de kans is groot dat armoede zich ook in de volgende generatie voortzet’, zegt de gemeente Tilburg in ‘De cirkel doorbreken’. De oplossing voor armoede wordt niet alleen gezien in minimabeleid, maar ook in schuldhulpverlening en re-integratie. Beide gemeenten zien werk als een belangrijke stap naar verbetering. Het PMO-rapport wijst erop dat Tilburg meer dan Haarlem doet aan scholing om mensen aan het werk te krijgen. Een ander groot verschil is dat Tilburg de werknemer subsidieert, en niet de werkgever of de baan. Om te voorkomen dat schulden groter worden, heeft in Tilburg iedereen toegang tot de schuldhulpverlening, hoe klein de schuld ook is. In Haarlem krijgen mensen met schulden een ‘buddy’ toegewezen die hen kan begeleiden. Haarlem richt zich, meer dan Tilburg, op het voorkomen van misbruik van de steunregelingen. Strenge controles moeten fraude tegengaan. In Tilburg accepteert de gemeente eerder dat de uitkering in sommige gevallen onterecht is, en dat het geld ook niet altijd teruggevraagd kan worden. Geld blijft ongebruikt In beide gemeenten is het zo dat de helft van het geld, dat bedoeld is om minima te ondersteunen, ongebruikt blijft. Ook zou het re-integratiebeleid in beide steden effectiever kunnen: als mensen uit de bijstand weten te komen, doen ze dat slechts in veertig procent van de gevallen omdat ze een baan hebben gevonden. Bovendien valt twintig procent daarvan later weer terug in de bijstand. Op het gebied van duurzame terugkeer in het arbeidsproces is er dus nog een wereld te winnen.
PMO Nieuwsbrief Nieuwsbrief PMO
6
Herfst Winter2007 2009
In Haarlem heeft 9 procent van de huishoudens een minimum inkomen; voor Tilburg is dat 10 procent. In beide steden ligt het aantal bijstandsuitkeringen rond de 5 procent. In Haarlem blijven mensen relatief langer afhankelijk van een bijstandsuitkering dan in Tilburg: er is een grote groep Haarlemmers die al tien jaar of langer in de bijstand zit. Het PMO-rapport werpt de vraag op of Haarlem hier iets aan kan doen. N.b.: de resultaten van het onderzoek zijn op de website van het PMO te vinden.
Nieuwsberichten: Als u beschikt over een internetaansluiting zijn de op onderstaande websites misschien interessant voor u. Platform Minima Organisaties www.pmo-online.nl Op de site vind u informatie over de bij het PMO aangesloten organisaties, voorgaande nieuwsbrieven en een interview over de ontwikkelingen bij ‘de Voedselbank Haarlem’. Uiteraard is uw reactie op de site van harte welkom. Krant Bijstandsgerechtigden Amsterdam www.mugweb.nl Stichting Cliëntenperspectief www.stichtingclip.nl Arme Kant - Economie Vrouwen en Armoede www.armekant-eva.nl Sociaal Cultureel Planbureau www.scp.nl Landelijke cliëntenraad www.lcr.nl Voedselbank, criteria en uitdeelpunten www.voedselbankhaarlem.nl Handboek Wet, Werk en Bijstand www.handboekwwb.nl Bureau Discriminatiezaken Haarlem www.discriminatiezaken.nl Landelijke vereniging voor arbeidsongeschikten www.lva-nederland.nl Informatie huiselijk geweld Kennemerland www.verwijsgidshuiselijkgeweld.nl Bijstandsbond Amsterdam
[email protected] Regelen van zorg, hulp en financiële steun voor gehandicapten, chronisch zieken en ouderen www.berekenuwrecht.nl Recht op voorziening www.regelhulp.nl Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting www.nibud.nl Zuidweg en Partners B.V. i.s.m. het Nibud en het Landelijk Platform Integrale Schuldhulpverlening www.schulden.nl Informatie over inkomensaanvullende regelingen van de gemeente Haarlem www.haarlem.nl Bureau Discriminatiezaken Kennemerland www.bdkennermerland.nl Info over aanvragen van zorg- en huurtoeslag en kinderopvangtoelsag www.toeslagen.nl Speciaal voor jongeren: Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (voor jongeren) www.nibudjong.nl Om kinderen/jongeren uit gezinnen met een laag inkomen, te attenderen op hulp van financiele ondersteuning www.grijpjekansen.nl Wat te doen als je schulden hebt www.jongerenloket.szw.nl
PMONieuwsbrief Nieuwsbrief PMO
7
Winter 2009 Herfst 2007
ADRESSENLIJST VAN DE BIJ HET PMO AANGESLOTEN ORGANISATIES: Algemene Ned. Bond Gehandicapten Organisatie (ANGO) Belangenbehartiging van gehandicapten in de breedste zin des woords. T.a.v. Dhr. Auke Scholten Volhardingstraat 2 2032 SX Haarlem 023 551 06 30 of: 06 51 11 63 47 e-mail:
[email protected] Samenwerkende Ouderenbonden Haarlem (SOB) Belangenbehartiging van Ouderen. T.a.v. Dhr. Henk Zurlohe Orionweg 70 2024 TE Haarlem 023 527 18 67 e-mail:
[email protected] Commissie Arme kant Haarlem Noord (CAHN) Oecumenische werkgroep die armoede in HaarlemNoord zichtbaar maakt en directe hulp biedt aan minima. T.a.v. Mw. Bep van Schie Jan Gijzenkade 95 2025 BC Haarlem 023 537 42 08 e-mail:
[email protected] CNV Anders Actieven, afdeling Haarlem e.o. Voor een ieder die hulp en advies nodig heeft voor het verkrijgen van een uitkering en toegang wil krijgen op de arbeidsmarkt: samen voor elkaar. T.a.v. Dhr. Ruut Eldering Solidarnoscstraat 73 2033 BW Haarlem 023 526 15 67 of 06 13 26 05 32 e-mail:
[email protected] Cliëntenbond Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ regio KAM) Belangenbehartiging van mensen met geestelijke problemen hebbende, of gehad, lotgenotencontact, thema- en inloopbijeenkomsten, rechtspositie en medicijninformatie. T.a.v. Dhr. Ton de Vries Volhardingstraat 2 2032 SX Haarlem 023 527 81 31 Dak- en thuislozenverbond Noord-Holland (DTV) Belangenhartigingsorganisatie voor dak- en thuislozen. T.a.v. Dhr. Edo Paardekooper Overman Bakenessergracht 8-10 2011 JW Haarlem 023 531 18 69 e-mail:
[email protected] FNV-Lokaal Haarlem Onderzoek, bemiddeling en begeleiding voor uitkeringsgerechtigden en ouderen. T.a.v. Dhr. Frits de Vries Surinameweg 8 2035 VA Haarlem 023 545 23 18 of: 537 59 57 e-mail:
[email protected]
InformatieSteunPunt in de 1e lijn geestelijke gezondheidszorg (ISP) Advies, een luisterend oor bij het zoeken naar oplossingen voor problemen op geestelijk gezondheids, sociaal- psychisch of maatschappelijk gebied. Voorlichting over ontwikkelingen in de GGZ. T.a.v. Dhr. Martien Luijcks Volhardingstraat 2 2032 SX Haarlem 023 534 22 06 e-mail:
[email protected] Haarlems MigrantenPlatform Belangenbehartiging en vertegenwoordiging van migrantenzelforganisaties op bestuurlijk, organisatorisch en praktisch gebied. T.a.v. Dhr. Erol Sayar P/a. Lange Herenvest 122 2011 BX Haarlem 06 27 35 65 91 e-mail:
[email protected] Stg. Miss Minima Belangenbehartiging, advies, begeleiding en ondersteuning voor vrouwen die van een minimumuitkering moeten bestaan. T.a.v. Mw. Joke de Groot Volhardingstraat 2 2032 SX Haarlem 023 534 60 78 e-mail:
[email protected] Stem in de Stad/Voedselbank Meldpunt voor mensen met een inkomen ver onder het minimum. Criteria voor het aanvragen van een voedselpakket en informatie over de adressen van verdeelpunten. Petra de Vries Nieuwe Groenmarkt 10 2011 TW Haarlem 023 534 28 91 e-mail:
[email protected] Steunpunt Arbeidsongeschikten (SAO) Informatie, advies en begeleiding rond uitkeringen en situaties van uitkeringsgerechtigden. T.a.v. Dhr. B Wildeboer Volhardingstraat 2 2032 SX Haarlem 023 551 06 30
Weerwerk (Interkerkelijke Taakgroep Arbeid/armoede) Belangenbehartiging en stimulans voor zelfhulporganisaties en projecten voormensen met een minimum inkomen. T.a.v. Dhr. Cees Stol Lorentzkade 192 2014 CE Haarlem 023 524 62 70 Stg. Werkverband Emancipatie en Belangenbehartiging (’t WEB) Belangenbehartiging van en advies aan lichamelijk gehandicapten in Zuid-Kennemerland. T.a.v. Dhr. Fons Hoenderdos Zijlweg 1 2013 DA Haarlem 023 531 18 34 e-mail:
[email protected] Stg. Vluchtelingenwerk Noord-West Holland, lokatie Haarlem Sociaal-maatschappelijk en juridische begeleiding van vluchtelingen en asielzoekers. T.a.v. Dhr. Ab Smits Hagestraat 12 a 2011 CV Haarlem 023 531 30 20 e-mail: ab@vluchtelingenwerk–haarlem.nl
Colofon: Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Platform Minima Organisaties Haarlem e.o. Bezoekadres: Volhardingstraat 2, 2032 SX Haarlem tel.nr: 023 534 11 95 of mobiel: 06 455 363 54 Postadres: Postbus 400, 2000 AK Haarlem E-mailadres:
[email protected]
Stg. Release Hulpverlening, informatie en advies voor dak- en thuislozen, mensen met huisvestingsproblemen en uitkeringsgerechtigden. T.a.v. Dhr. Harp Tetterode Gasthuisvest 47 A 2011 EV Haarlem 023 531 34 28 e-mail:
[email protected]
www.pmo-online.nl Coördinator: Clazina Zwanenberg Bereikbaar: dinsdag, woensdag en vrijdag van 10.00 - 16.00 uur Druk: Grafisch Buro Haarlem Vormgeving: Kim Spitsbaard Foto’s: Anke Brinkman Redactie: Colette Alberts (free-lance journaliste) en Clazina Zwanenberg
PMO Nieuwsbrief
Winter 2009
