milieu verslag 2007
milieu verslag 2007 Naturalis beschouwt zichzelf als een publieke instelling die maatschappelijk verantwoord onderneemt. Die verantwoordelijkheid uit zich in verstandig omgaan met elkaar en met het milieu. Daarom investeert Naturalis in duurzame milieuzorg. Onderstaand wordt verslag gedaan van de milieuzorg binnen Naturalis in 2007. Tot de milieuzorg wordt gerekend energiegebruik, omgang met afvalstoffen, onderhoud aan (klimaat)installaties en transport. Door inzicht te geven in het verbruik en de ontwikkeling daarvan over de jaren, zou de discussie over het verbruik en de mogelijkheden om het verbruik te reduceren en/of compenserende maatregelen te nemen, moeten worden gestimuleerd.
Bijzonderheden van het jaar 2007 • Naturalis is overgeschakeld op de ecologisch verbouwde chacha koffie uit Peru. Zo worden de Peruaanse boeren aangezet tot het verbouwen van koffiebonen, in plaats van het kappen van bomen op grote schaal, zodat de apen in het nevelwoud niet meer worden bedreigd. • In 2007 is wederom 100.000 kWh natuurstroom afgenomen. Dit is 3,34% van de totale afname. • De proeven met LED verlichting in de tentoonstellingen zijn geslaagd. Het zal steeds meer worden toegepast. • Door een bedrijfsreorganisatie verbruikt Naturalis nu minder alcohol en helemaal geen 1
fotochemicaliën meer. • De oude printers zijn vervangen door energiezuinige printers die dubbelzijdig kunnen printen. • Bij de personeelstoiletten zijn milieuzuinige artikelen geplaatst: zeepdispensers met schuim dat het zeepverbruik tot 50% reduceert, toiletrollen zonder binnenhuls en afstelbare papieren handdoekrollen met sensor. • In plaats van extra aardewerk kopjes zijn er papieren wegwerpbekers met een plastic laagje geplaatst om te besparen op afwaswater, zeep en elektriciteit. De bekers doen het goed als brandstof voor de afvalovens. • De eigenaar van het pand (de Rijksgebouwendienst) is gestart met het inspecteren van het gebouw voor het bepalen van de EPBD-norm (energieprestatie van gebouwen). Tevens zal een advies worden gegeven voor energiebesparende maatregelen.
Verbruik 2007
Totaal Darwinweg
Pesthuis
gas
33 m
495 m3
water
2.652 m3
1.150 m3
elektriciteit stadsverwarming
3
2.982.872 kWh 11.747 GJ
Gas en water De verbruikscijfers van gas en water zijn dit jaar omgerekend naar jaarverbruik (i.p.v. mei tot mei). Hierbij valt op dat het gasverbruik in de keuken van het restaurant met een kwart is gestegen.
Elektriciteit Electriciteit: jaarverbruik in kWh 2
jaarverbruik
4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 3.627.916 3.687.170 3.719.755 3.741.131 3.611.452 3.866.774 3.861.474 3.190.167 2.982.872
Het elektriciteitsverbruik in 2007 is 6,5% minder dan in 2006, waarmee de dalende trend zich voortzet. De betere afstelling van de koelinstallaties heeft duidelijk de gewenste resultaten geboekt. Er werd in 2007 gemiddeld 18,6% minder elektriciteit verbruikt dan in de vorige jaren. Het heeft over het jaar een min of meer constant verloop.
400.000 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 1999-2006 2007
jan
287.915 241.445
feb
269.904 218.944
mrt
294.246 256.809
apr
288.773 261.528
mei
309.422 249.276
jun
314.475 254.053
jul
248.447 271.980
aug
354.175 268.750
sep
328.280 248.340
okt
310.918 249.035
nov
273.269 236.004
dec
283.406 226.708
Per uur is het stroomverbuik gemiddeld: 7 tot 19 uur
9 tot 17/18 uur
basisverbuik
kantoor
museum
± 230 kWh
± 100 kWh
± 130 kWh
500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 kWh 0 3 6 9 12 15 18 21 0 3 6 9 12 15 18 21 0
maandag 11 dec. en dinsdag 12 dec.
8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 kWh
Van 1 t/m 7 januari 2007 Op 1 januari is zowel het museum als het kantoor gesloten. Het basisverbruik voor
7 jan ‘07
6 jan ‘07
5 jan ‘07
4 jan ‘07
3 jan ‘07
2 jan ‘07
de koeling is 6000 kW per dag.
1 jan ‘07
3
0 tot 24 uur
Tijdens de zomervakantie is het elektriciteits-verbruik hoog. Er is meer koeling nodig en het museum
12 aug ‘07
11 aig ‘07
10 aug ‘07
9 aug ‘07
8 aug ‘07
7 aug ‘07
6 aug ‘07
is tot 18 uur open.
Van 5 t/m 11 november 2007 Op maandag is er geen stroomverbruik in de tentoonstellingen. Op donderdag is
11 nov ‘07
10 nov ‘07
9 nov ‘07
8 nov ‘07
7 nov ‘07
het kantoor het drukst bezet.
6 nov ‘07
8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 kWh
Van 6 t/m 12 augustus 2007
5 nov ‘07
10.000 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 kWh
4
Warmte Met een gemiddelde jaartemperatuur in De Bilt van 11,2 ºC tegen een langjarig gemiddelde van 9,8 ºC was 2007, samen met het voorgaande jaar, het warmste jaar sinds het begin van de regelmatige waarnemingen (in 1706). Het was een milder jaar waardoor er maar liefst 18% minder warmte verbruikt is dan vorig jaar, en 24,7% minder dan het meerjaren gemiddelde. 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000
1999 14.320
2000 16.653
2001 16.474
2002 16.197
2003 15.481
2004 16.496
2005 14.770
2006 14.346
2007 11.747
Het gemiddelde verbruik over de afgelopen jaren en het verbruik in 2007 verdeeld over de maanden is in de onderstaande figuur aangegeven: 2.000 1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 gemiddeld 1999-2006 2007
jan
1.689 1.315
feb
1.563 1.277
mrt
1.379 1.283
apr
1.295 850
mei
1.050 680
jun
1.041 495
jul
849 481
aug
1.092 576
sep
okt
nov
dec
1.001 819
1.331 1.185
1.467 1.289
1.836 1.498
sep
okt
nov
dec
De temperatuurgrafiek in 2007 verloopt omgekeerd evenredig. 25 20 15 10 5
5 0 2006 2007
jan 1,5 7,1
feb 2,9 6
mrt 3,9 8
apr 9 13,1
mei 14,5 14,1
jun
16,7 17,5
jul
22,3 17
aug 16,4 17,1
17,9 13,8
13,6 10,1
9,2 6,9
6,5 3,8
Samenvattend overzicht van verbruik
2007
% gedaald
/ gestegen
gemiddeld van
1999 t/m 2006 personen
aantal bezoekers
aantal medewerkers
(gastmedewerkers x 50%)
huisvesting in m2 BVO (totaal)
Darwinweg 2
containers opslag
Raamsteeg
opslag
243.935
-1,3%
247.261
208
3,0%
202
30.861
- 0,8%
31.125
2.982.872
-18,6%
3.663.230
26.016 45 4.700 100
energie
elektriciteit kWh
stadsverwarming GJ
11.747
-24,7%
15.592
gas in m3 Darwinweg 2
33
-8,3%
36
gas in m Pesthuislaan 7
495
18,4%
418
water in m Darwinweg 2
2.652
-35,6%
4.117
water in m3 Pesthuislaan 7
1150
-38,3%
1.863
43.850
-14,8%
51.488
3
3
afval
bedrijfsafval in kg
batterijen in kg
39
4,7%
37,25
verfresten in kg
24
-42,9%
42
TL en spaarlampen in kg
26
-63,4%
71
alcoholafvaltank, 5000 liter
aantal inkjet cartridges
aantal printerrollen
aantal copier- en printertoners
aantal vel papier
niet geleegd 35
-69,0%
113
4
-84,9%
26,5
52
0,0%
5
660.000
-55,9%
1.495.392
17.200
-8,5%
18.792
1.984
-25,4%
2.660
130
48,3%
87,67
19.610
-3,8%
20.378
1 op 12,5
1 op 12
transport
aantal km bedrijfsbus / dienstreis
aantal km woonwerkverkeer
aantal mdw regio Leiden
aantal parkeermunten verkocht
parkeermunten per bezoeker
Afval • Totaal aantal kilo bedrijfsafval was iets meer dan vorig jaar. • Bedrijfsafval betreft papier (5.100 kg), karton (10.030 kg) glas (300 kg), afval (10.970 kg), bouw- en sloopafval (17.540 kg). • Er worden minder batterijen ingeleverd en afgevoerd • Afval van verfresten is ongeveer gelijk aan vorig jaar. • Er zijn iets minder TL-buizen en spaarlampen weggebracht naar de gemeente Leiden. • De afvaltank van de gebruikte alcohol kan 5000 liter bevatten en is in 2007 niet volledig gevuld. • Er zijn 50% minder inkjet catridges besteld dan vorig jaar en 5% minder copier- en printertoners. • Het papierverbruik is gedaald met 51%. Samen met het vorige punt kan worden geconcludeerd dat er in 2007 aanzienlijk minder is geprint. • Voor onderhoud zijn er maar 4 printerrollen vervangen. Later in het jaar werden de oude printers afgevoerd.
Transport • Er zijn 4 fietsen bijgekomen (nu totaal 7) voor dienstritjes binnen de stad.
• Om te stimuleren dat medewerkers de auto laten staan, kan men bij P&O een renteloos voorschot krijgen om een fiets of een NS jaarabonnement te kopen. • Het parkeerbeleid moet ervoor zorgen dat het parkeerterrein alleen toegankelijk is voor medewerkers die ver wonen of zorgtaken hebben. Er zijn 50 parkeerplaatsen voor personeel en bezoek (geen publiek). • Voor museumbezoek zijn er 50 parkeerplaatsen. Er zijn 19.016 parkeermunten verkocht aan 1:12,5 bezoekers. Vorig jaar was dat 1:13 bezoekers.
• Er zijn 20% meer ritjes gemaakt met de bedrijfsbus maar nog altijd 8,5% minder dan het meerjaren gemiddelde. • 130 medewerkers wonen in de regio Leiden. Vorig jaar is alleen het aantal medewerkers in de stad Leiden geteld (70). • Het aantal kilometers woon-werkverkeer is afgenomen tot 1.984 km. Meer medewerkers wonen dichter bij Naturalis.
Conclusies In bijna alle opzichten is er in 2007 minder verbruikt dan in vorige jaren. Het restaurant draait goed te zien aan het gestegen water- en gasverbruik. Opvallend is de sterk dalende trend in het afdrukken op papier. Het gematigde warme klimaat in 2007 heeft gezorgd voor aanzienlijk minder energieverbruik. De zorg voor het milieu is bij Naturalis nog steeds geen structureel onderdeel van de normale bedrijfsvoering. Een energie/milieuzorgsysteem omvat aspecten van organisatie, techniek en gedrag. Het invoeren van een zorgsysteem is aan te bevelen.
Maatregelen milieuzorg Naast de verplichte maatregelen voor de milieuvergunning worden o.a. de volgende maatregelen al toegepast: • Lege cartridges/toners van de laserprinters worden gerecycled. • De bedrijfsauto rijdt op diesel. • De stroomvoorziening in de tentoonstellingen wordt na sluiting centraal volledig uitgeschakeld. • Er zijn afvalgescheiden prullenbakken en containers. • Tentoonstellingsmaterialen worden hergebruikt. • We kopen alleen elektrische apparaten met energielabel (bv. A-klasse of Energy Star)
• Er worden geen gloeilampen gebruikt alleen spaarlampen, TL buizen en LED verlichting • De tentoonstellingen worden minder gekoeld dan de collectietoren. • De metalen schubben op de collectietoren houden de warmte buiten. • Het energiebeheer is ingeschakeld op computerapparatuur waardoor minder energie wordt verbruikt als er niet op de PC gewerkt wordt. • Door goede deurmatten is er minder inloop van vuil waardoor minder schoonmaak nodig is. • Naturalis gebruikt nog steeds biologisch afbreekbare schoonmaakmiddelen.
Aanbevelingen 2008 Energiebesparing • Onderzoek mogelijkheid voor lichtschakeling m.b.v. bewegingsdetectie in sommige ruimten of installeer aanwezigheidsschakelaars of een sleutelkaart op kantoorkamers zodat de apparatuur en verlichting alleen werkt indien daar behoefte aan is. • Onderzoek de mogelijkheid om de stadsverwarmingsleiding naar het Pesthuis te isoleren. • Stimuleer de medewerkers om energie te besparen. • Installeer duurzame energiebronnen zoals zonneboilers en zonnecellen • 100% groene stroom. • Verwijder obstakels tegen de radiatoren en plaats reflecterend materiaal tegen de achterwand.
Waterbesparing • Plaats waterbesparend sanitair, handmatige spoelonderbreker of een 4-liter reservoir. • Plaats zelfsluitende kranen in de publieksvoorzieningen of elektronisch bediende kranen. • Hergebruik van gereinigd afvalwater of regenwater i.p.v. leidingwater. Afvalpreventie • Neem duurzaamheid als aandachtspunt op bij inkoopbeslissingen (bijvoorbeeld kantoorartikelen of assortiment catering, etc). • Maak afspraken met leveranciers over soort en hoeveelheid verpakkingen. • Kies voor duurzame materialen bij (tentoonstellings)bouw en renovatie. Milieu • Stel milieu-instructies op voor onderhoudsleveranciers, tentoonstellingsbouwers en schoonmaak. • Laat medewerkers bewuster papier en karton scheiden.
10
