Linnaeus 300 jaar 2007

Linnaeus 300 jaar 2007 Overzicht van projecten, activiteiten, ideeën, mogelijkheden….

Ambassade van Zweden Jan Willem Frisolaan 3 2517 JS Den Haag tel. + 31 - 70 412 02 00 fax. + 31 - 70 412 02 11 [email protected]

Inhoud Projectplannen • •

Ambassade van Zweden Natuurhistorisch Museum Rotterdam + Natuurhistorisch Museum Maastricht

p. 3-6 p. 7-8

•

Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam

p. 9

•

UvA Amsterdam Afdeling Scandinavische talen

p. 10

•

Nationaal Herbarium Nederland, afdeling Wageningen

p. 11-12

•

Ger Meesters

p. 13-16

•

Rijksuniversiteit Groningen

p. 17

•

Hortus Botanicus Amsterdam

p. 18

•

Hortus Botanicus Leiden

p. 19-20

•

Harderwijk

p. 20-25

•

Organisatieschema Leidse instellingen

p. 26

•

KNAW

p. 27-30

•

Artis en de Universiteit van Amsterdam (zoologisch museum)p. 31

2

2006-06-16

Den Haag

Linnaeus-activiteiten 2007

De Zweedse ambassade wil aandacht besteden aan het Linnaeus-jubileum in 2007. Het jubileum biedt de mogelijkheid om niet alleen de Zweedse wetenschapper Linnaeus en zijn werk onder de aandacht te brengen, maar ook om de lijnen door te trekken naar de moderne wetenschap en te laten zien wat het werk van Linnaeus vandaag de dag nog betekent. Sleutelwoorden bij de activiteiten zijn: "Creativity - Curiosity – Science". De ambassade wil de Zweedse en de Nederlandse organisaties ondersteunen bij hun activiteiten voor zover mogelijk, bijvoorbeeld door overleg-bijeenkomsten te organiseren, informatie te verspreiden, materiaal beschikbaar te stellen, medewerken in contacten leggen, enz.

Wetenschappelijke evenementen De ambassade is bereid de organisaties die wetenschappelijke symposia etc. organiseren bij te staan in het zoeken naar geschikte Zweedse sprekers en mogelijkheden om deze personen naar Nederland te laten komen. Tentoonstelling De fototentoonstelling Herbarium Amoris zal zeer waarschijnlijk geplaatst worden bij Keukenhof en eventueel in Maastricht. De ambassade assisteert bij het tot stand komen van een overeenkomst tussen de ontvangende en zendende organisatie en ziet erop toe dat de praktische aspecten geregeld worden. Receptie De ambassade zal één of eventueel een paar Linnaeus-recepties organiseren, in aansluiting op overige Linnaeus-activiteiten. Materiaal Linnaeus-materiaal (films, publicaties, multimediapresentaties, enz.) dat mogelijk een tentoonstelling, evenement of presentatie kan ondersteunen, wordt verspreid onder de Nederlandse organisaties.

3

Persreisen De ambassade hoopt in samenwerking met Svenska Institutet en Visit Sweden minimaal 5 journalisten de mogelijkheid kunnen bieden deel te nemen aan een persreis naar Zweden teneinde persaandacht voor het Linnaeus-jaar te genereren. "Linnaeus was here" (zie bijlage) Folder "Linnaeus in Nederland" De mogelijkheid om een folder te laten drukken met daarin informatie over de verschillende Linnaeus-activiteiten wordt onderzocht, mogelijk in samenwerking met het Zweeds verkeersbureau VisitSweden. (zie ook bijlage) Informatie De ambassade streeft ernaar om zo veel mogelijk relevante informatie over de Linnaeusactiviteiten door te geven aan de betrokken organisaties in Zweden en Nederland om samenwerking te bevorderen. De mogelijkheid om een website op te zetten wordt onderzocht.

4

Linnaeus-gids 2007 In samenwerking met de organisaties die gedurende 2007 Linnaeus-activiteiten zullen ondernemen, wil de Zweedse ambassade een Linnaeus-gids laten drukken. Deze gids zou de volgende onderdelen kunnen bevatten: Achtergrond - korte informatie over Linnaeus - kort over het jubileum Aanbevelingen - voorwoord door een bekende persoon Activiteiten - agenda met datum een plaats voor de Linnaeus-activiteiten - korte informatie over de verschillende Linnaeus-tentoonstellingen "Linnaeus was here" - inspiratie om de Linnaeus-locaties te bezoeken Oplage: circa 100 000 ex. Verspreiding via: - deelnemende organisaties - VVV-kantoren - Tuinorganisaties - Media een idee:

5

"Linnaeus was here" Project in Zweden Het project "Linné was here" in Zweden wilt aansporen tot ontdekkingsreizen, in de voetsporen van Linnaeus. De hedendaagse reiziger kan met behulp van de bordjes, de plek vinden waar Linnaeus ooit een keer heeft gestaan en zelf de beschrijving van toen vergelijken met de huidige toestand. De reiziger Linnaeus Linnaeus reisde van naar alle uithoeken van Zweden om het landschap en de verscheidenheid van de natuur te bestuderen en beschrijven. Zijn "apostelen" werden erop uitgestuurd om verre landen en nieuwe planten te onderzoeken, maar zelf reisde Linnaeus niet veel buiten Zweden. Behalve, naar Nederland! Linnaeus in Nederland In 1735 kwam Linnaeus naar Amsterdam en na een korte stop reisde hij door naar Harderwijk, waar hij promoveerde aan de universiteit. De jaren die daarop volgde bracht Linnaeus door als lijfarts bij George Clifford op diens landgoed de Hartecamp bij Haarlem en ordende er de botanische, mineralogische en zoöologische verzamelingen (1735-1737). Project in Nederland Vanwege Linnaeus' bijzondere link met Nederland ligt het voor de hand om het project ook de Nederlandse plaatsen te laten omvatten. "Linnaeus was here" – Nederland - bordjes op de plaatsen waar Linnaeus geweest is; Harderwijk, Amsterdam, Leiden en Haarlem - publicatie met plattegronden en achtergrondinformatie - website met informatie over Linnaeus en de locaties - telefoongids, mogelijkheid om via een nummer op het bordje telefonisch informatie op te vragen Voor het maken van de bordjes, de publicaties en de teksten is een bedrag van ongeveer 8 000 euro nodig.

6

Linnaeus 2007 Linnaeus is de grondlegger van de biologische nomenclatuur. Alle soorten hebben een zg. wetenschappelijke naam, die in een gestandaardiseerde vorm wordt genoteerd. De naamgeving wordt gereguleerd door een aantal wetboeken of Codes, waarvan die voor zoologie en botanie de belangrijkste zijn. Deze codificatie is - net als de juridische codificatie - onderhevig aan permanente bijstelling, aanpassing aan nieuwe omstandigheden. Kern van de nomenclatuur is en blijft het begrip type. Voor het grote publiek heet het vaak dat soorten een “latijnse naam” hebben, die door vage wetenschappers wordt gehanteerd naast de populaire naam (volksnaam, vernacular name). De ratio achter de codificatie en achter het type-begrip gaat het publiek echter voorbij. Voorstel Rotterdam/Maastricht: een kleine expositie waarin het publiek kennisneemt van het hoe en waarom van de Linneaanse nomenclatuur. Centraal staat een aantal goede typeexemplaren moeten. Daaromheen kunnen begrippen als: - wat is een soort? - hoe komen soorten aan hun naam? - natuurlijke variatie - soortvorming - het nut van een eenduidige nomenclatuur - de betekenis van natuurhistorische collecties als archieven van het leven - etc. uit de doeken worden gedaan. Overleg tussen de directies van de beide musea heeft de volgende afspraken opgeleverd: 1. 2. 3. 4.

het project blijft beperkt tot de musea van Maastricht en Rotterdam de expositie opent in Rotterdam medio maart 2007 en duurt daar ca. 4 maanden daarna gaat de expositie naar Maastricht, voor ook ongeveer 4 maanden onze beide musea bezitten de nodige type-exemplaren die voor het project worden ingezet. Daarnaast zal een beroep worden gedaan op materiaal van Naturalis en de Universiteit Utrecht. 5. voor de tentoonstelling worden door Rotterdam 14 kleine vitrines ter beschikking gesteld. Het zijn afsluitbare vitrines met een perspex kap en een onderstel van zg. Zweeds (!!) underlayment, modern vormgegeven. 6. zowel Maastricht als Rotterdam stellen uit eigen middelen € 5000 beschikbaar. 7. in september 2006 is een inhoudelijk concept gereed voor verspreiding. Daarin zal ook nader worden ingegaan op de objecten en de vormgeving 7

Voorlopige begroting: transport verzekering ontwerpkosten drukwerk PR (flyers, uitnodigingen, mini-posters) kosten openingen 2 x € 1000 drukkosten boekje liggend A5, oplage 6000

€ 2.500 € 1.500 € 2.000 € 3.000 € 2.000 € 4.000

totaal

€ 15.000

dekking bijdrage Rotterdam uit begroting bijdrage Maastricht uit begroting

€ 5.000 € 5.000

totaal

€ 10.000

voorlopig tekort

€ 5.000

8

Dieren uit de Artisbibliotheek Tentoonstelling Bijzondere Collecties Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam Oude Turfmarkt 139, Amsterdam Data: 13 september 2007 – 13 januari 2008 Voor openingstijden en toegangsprijzen zie http://www.uba.uva.nl/bc Dieren uit de Artisbibliotheek wordt de tweede tentoonstelling van de Bijzondere Collecties op de Oude Turfmarkt. Aanleiding is het 300ste geboortejaar van Linnaeus, dat zowel in Zweden als in Nederland zal worden herdacht in tal van festiviteiten en exposities. De Artis Bibliotheek, onderdeel van de Bijzondere Collecties, beheert één van de grootste collecties ‘Linnaeana’ ter wereld, waarin alle belangrijke werken van en over Linnaeus zijn vertegenwoordigd. De bibliotheek omvat daarnaast ook een prentenverzameling van ongeveer 80.000 prenten met afbeeldingen van dieren, de zogenaamde Iconographia Zoologica. Deze unieke verzameling is volgens de systematiek van Linnaeus geordend. De tentoonstelling wordt aangevuld met collectie uit het Zoölogisch Museum Amsterdam. Over deze tentoonstelling vindt directe afstemming plaats met het Zoölogisch Museum Amsterdam en Naturalis. Contactpersoon: Marian Schilder Hoofd Publiekspresentaties Bijzondere Collecties Singel 425 1012 WP Amsterdam tel. 020-525 3377

9

UvA Amsterdam Afdeling Scandinavische talen Astrid Surmatz Ons idee is, om, bijvoorbeeld, in aansluiting aan de KNAW conferentie (12.10.2007) in Amsterdam, een wat bescheidener symposium (ca 4 sprekers, 3.10.) te organiseren, met als werktitel iets als "Lapland-Holland, playing with the exotic and establishing new discourses".

10

De digitalisering van het Clifford Herbarium (1685 – 1760) Projectleider: Prof. dr. M.S.M. Sosef Nationaal Herbarium Nederland, afdeling Wageningen Generaal Foulkesweg 37, 6703 BL Wageningen Email: [email protected], tel: 0317 483306

Samenvatting De doelstelling van dit project is zichtbaar maken en behouden van een verborgen collectie door het digitaal beschikbaar maken van het Nederlandse deel van de wetenschappelijke en (cultuur) historisch belangrijke herbariumcollectie van George Clifford (1685-1760). Clifford was een engelse koopman en bestuurder, wonend in Haarlem, met een grote fascinatie voor de natuurlijke rijkdom. Om een ordening aan te brengen in zijn imposante collecties, gaf hij een toen veelbelovende jonge academicus, Carl Linnaeus (17071778), de opdracht deze in kaart te brengen. Linnaeus gebruikte daarvoor o.a. de omvangrijke collectie gedroogde planten van Clifford, welke hij beschreef in Voorbeeld van Clifford’s Anemone zijn beroemde werk Hortus Cliffortianus (1737). In Sylvestris alba, voorzien van gegraveerde pot en etiket. Tevens Wageningen bevinden zich uit deze collectie ca. 275 zijn hier annotaties en nummeringen soorten gedroogde kruiden, varens en mossen. uit verschillende periodes te zien. Vanwege haar kwetsbaarheid wordt deze collectie niet tentoongesteld, hoewel zij het verdient voor een breed publiek zichtbaar te zijn. Deze collectie is één van de laatste aan Linnaeus gelieerde collecties die nog niet internationaal ontsloten is. Voor het project wordt intensief samengewerkt met specialisten van het Natural History Museum in Londen, waar het grootste deel van de Clifford collectie aanwezig is en al veel ervaring is opgedaan met de studie naar aan Linnaeus gelieerde collecties. De doelgroepen voor deze website zijn (nationaal en internationaal): wetenschappers, cultuurhistorici en geïnteresseerden in de brede zin van het woord op het gebied van planten, de vroege introductie van exotische planten in Nederland, de naamgeving van planten, en van de geschiedenis van de regio Haarlem. Dit project beoogt het volgende: ™ digitaal fotograferen en het op internet publiceren van deze collectie: met: o vertaling van de oorspronkelijke (Latijnse) tekst op de etiketten o huidige wetenschappelijke naam o belang van de betreffende plantensoort in de verdere studies van Linnaeus en voor het hedendaagse onderzoek naar naamgeving van planten. o tekstpagina’s over de historische context van de collectie en van de gravures o verwijzingen naar andere websites over verwante onderwerpen. ™ restauratie en conservering van de collectie ™ maken facsimile versie ™ nationaal en internationaal publiceren over deze collectie

11

™ een module ontwikkelen die in 2007 gaat deelnemen aan een reizende tentoonstelling in het kader van het jubileum van het 300ste geboortejaar van Linnaeus Project is van start gegaan per 1 juni 2006. Vermoedelijke einddatum: april 2007. Nog benodigde financiering (voor tentoonstellingsmodule): **, zie bijlage.

Bijlage 1: Extra benodigde financiering . Kostenposten: - Versteviging tentoonstellingsmodule - Maken bekisting voor tentoonstellingsmodule - Vervoer Hortus Amsterdam – Wageningen v.v. - Vervoer van Hortus Leiden – Wageningen v.v. - Onvoorzien

1000 1000 200 200 100

Totaal

2500

12

Projectplan Linnaeus en Lapland In 1732 maakte Carl Linnaeus een maandenlange tocht door Lapland om in opdracht van de Koninklijke Wetenschappelijke Sociëteit de drie rijken van de natuur te beschrijven. Hij beschreef naast de planten, dieren en mineralen echter ook het leven en de gewoonten van de Samen (Lappen). Ter gelegenheid van het Linnaeus-jaar 2007 (hij werd geboren in 1707) verschijnt, is het plan ontstaan een vertaling van het dagboek te maken. Daarnaast is het bedoeling in een begeleidend essay-boek aan de hand van dit dagboek de veranderingen in Zweeds Lapland sinds de tijd van Linnaeus te duiden, met nadruk op de huidige situatie. Aanleiding voor dit essay-boek is, naast het Linnaeus-jubileum, de juridische strijd die in Zweden gaande is tussen de rendierhoudende Samen en de boseigenaren. Een strijd die verstrekkende gevolgen kan hebben voor de toekomst van de Samen. De grondpolitiek, die al sinds de Middeleeuwen speelt, zal als een rode draad door het boek voeren, want het kunnen beschikken over graasgebieden voor de rendieren is de kern van de Samische identiteit. Met dit boek wordt duidelijk gemaakt dat volkenrechtelijke kwesties niet beperkt zijn tot exotische streken, maar ook binnen de Europese Unie tot grote onrust kunnen leiden. Binnen de EU zou Nederland, dat ILO 169 heeft geratificeerd, een bemiddelende rol kunnen spelen in de afhandeling van dit conflict. ILO Convention nr. 169 De nadruk in het conflict tussen en samen en boseigenaren ligt momenteel op de ILO Conventie nr. 169 (ILO 169) over de rechten van inheemse volken. De Samen worden beschouwd als het enige inheemse volk van Europa naar de maatstaven van ILO 169. Deze conventie bevat een aantal bepalingen en maatregelen voor de bescherming van inheemse volken. Onder een inheems volk wordt een bevolkingsgroep verstaan die een historische band heeft met de gebieden waar ze leven en werken en hun cultuur hebben ontwikkeld. Van belang is dat deze band teruggaat tot voor de tijd waarin de huidige staten tot stand zijn gekomen. De Samische cultuur ontstond waarschijnlijk zo’n 2000 jaar geleden op basis van de samensmelting van enkele reeds langer bestaande jager/verzamelaars- en boerenculturen in het uiterste noorden van Europa. Tot op de dag van vandaag leven en werken ze binnen dit gebied, dat nu deel uitmaakt van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland. De Samen voldoen daarmee aan de criteria in ILO 169 voor een inheems volk. Tot nu toe hebben 17 landen deze conventie geratificeerd en de regeringen van deze landen zullen er op toezien dat de rechten van hun inheemse bevolking worden beschermd en dat hun integriteit zal worden gerespecteerd. Tot de ondertekenaars behoren naast een groot aantal Zuid-Amerikaanse landen en Nederland ook Denemarken (t.a.v. de Inuit van Groenland) en Noorwegen (t.a.v. van de Noorse Samen). De regeringen dienen in overleg met de volken maatregelen die hen aangaan te nemen en zulke voorwaarden te scheppen en te waarborgen dat ze zo veel mogelijk over hun eigen ontwikkeling kunnen beslissen. De conventie eist dat het inheemse volk ten volle gebruik kan maken van de mensenrechten en alle basisvrijheden. De Zweedse Riksdag heeft erkend dat de Samen voldoen aan de criteria voor een inheems volk in de zin van ILO 169, waardoor de Samen in Zweden volkenrechtelijk kunnen eisen dat ze een bijzondere culturele behandeling krijgen. De Samen zijn bovendien een minderheid in Zweden waarvoor bijzondere regels gelden betreffende hun taal en cultuur. Zweden heeft meegewerkt aan de totstandkoming van de ILO 169 en de ambitie van de huidige Zweedse regering is ILO 169 zo snel mogelijk te ratificeren. Kern van het probleem De huidige discussie in Zweden gaat over het recht van de Samen hun rendieren ’s winters te laten grazen in bossen die eigendom zijn van anderen, maar gelegen zijn in traditionele wintergraasgebieden van de rendieren. Van doorslaggevende betekenis is hierbij art. 14 van de ILO Convention nr. 169: Article 14 1. The rights of ownership and possession of the peoples concerned over the lands which they traditionally occupy shall be recognised. In addition, measures shall be taken in appropriate cases to safeguard the right of the peoples concerned to use lands not exclusively

13

occupied by them, but to which they have traditionally had access for their subsistence and traditional activities. Particular attention shall be paid to the situation of nomadic peoples and shifting cultivators in this respect. 2. Governments shall take steps as necessary to identify the lands which the peoples concerned traditionally occupy, and to guarantee effective protection of their rights of ownership and possession. 3. Adequate procedures shall be established within the national legal system to resolve land claims by the peoples concerned. Opbouw van het boek Doelstelling van het boek is een compleet verslag te geven in woord en beeld van de huidige situatie Samen in Zweden (en de rest van Scandinavië) door historisch onderzoek en interviews. Hoewel in onderstaande samenvatting vooral politieke thema’s worden genoemd, zal het boek een grotere draagwijdte hebben en aandacht besteden aan alle aspecten van de Samische cultuur! Voorwerk pag. 1-4 Inleiding pag. 5-12 1 Voor 1700: thema: oorsprong van de Samen pag. 13-36 Aan de hand van museumcollecties en archeologische vindplaatsen wordt de geschiedenis van de Samen gereconstrueerd. In de middeleeuwse IJslandse saga’s wordt al melding gemaakt van handel met de Samen. Later hebben alleen de zogenoemde Birkarlar (vermoedelijk afkomstig uit Pirkala bij Tampere in Finland) het recht om met de Samen handel te drijven. Zij verdelen Lapland in ‘Lappmarker’, handelsdistricten. Van hun verdiensten dragen ze een klein deel af als belasting. In de 16e eeuw (1535) neemt de Zweedse staat het belastingrecht over van de Birkarlar. In 1542 schrijft Gustav Vasa dat het onbebouwde land (de Lappmarker dus) toehoort aan God en de Kroon en aan niemand anders. Deze brief wordt soms gezien als bewijs dat alle grond eigendom van de staat is, anderen zien er echter een aanwijzing in dat niemand zich land kan toe-eigenen door het simpelweg te bezetten. Er werd een begin gemaakt met de kerstening (de eerste kerk wordt in 1603 gebouwd) en de eerste natuurlijke hulpbronnen werden geëxploiteerd (de eerste zilvermijn in 1634). De Samen worden min of meer gedwongen te gaan werken in deze mijnen. Omdat de Samen hun belasting moeten betalen in de vorm van vis en rendieren, zijn ze gedwongen hun voorheen vrij kleine kuddes rendieren fors uit te breiden. In 1683 wordt de Samische ‘afgoderij’ verboden en alle religieuze voorwerpen worden verbrand en de Samische heilige plaatsen vernield. In 1693 wordt Lars Nilsson zelfs met zijn trommel verbrand omdat hij met oude rituelen had geprobeerd zijn verdronken zoontje weer tot leven te wekken. In 1695 wordt de ‘lappby’ (na 1971 ‘sameby’) een administratieve eenheid 2 18e eeuw: thema - In de tijd van Linnaeus pag. 37-96 Vanaf 1700 maakte de Zweedse overheid serieus werk van de kolonisering van de uitgestrekte wildernis boven de poolcirkel. Veel land dat van oudsher door de Samen werd gebruikt voor het weiden van de rendieren kwam in handen van de Kroon en later in particuliere handen. Kolonisten raken steeds vaker in conflict met de Samen. In 1751 wordt de grens vastgesteld tussen Noorwegen, Zweden en Finland, hierbij wordt nadrukkelijk vastgelegd dat Samen met hun rendieren de traditionele routes mogen blijven volgen ‘zelfs in oorlogstijd’) en dat ze slechts in een van de landen belasting hoeven te betalen. Aan de hand van het dagboek van Carl Linnaeus worden de politieke situatie in de 18e eeuw (via zijn ontmoetingen met vertegenwoordigers van de Zweedse kerk en andere overheidsdienaren) het dagelijks leven van de Samen beschreven. e 3 19 eeuw: thema - Laestadianisme pag. 97-128 De Samen verliezen steeds meer terrein en daarmee ook een groot deel van hun eigen identiteit. Tegelijkertijd kwam een groot

14

aantal van hen in de ban van Lars-Levi Laestadius, die een zeer streng protestants geloof prediktel dit leidde in 1852 in Kautokeino (N) zelfs tot moordpartijen. Dit drukte een zwaar stempel op de Samische gemeenschap. Steeds vaker worden de Samen als een minderwaardig ras beschouwd door ‘wetenschappers’ en de publieke opinie. Vanaf 1877 wordt Zweeds de voertaal op Samische scholen. e 4 20 eeuw: thema - Eigen e identiteit pag. 129-160 In de loop van de 20 eeuw nemen bos- en mijnbouw een grote vlucht in Noord-Zweden, waardoor de rechten van de Samen steeds vaker in het gedrang komen. Ook worden de eerste grote nationale parken ingericht (Abisko, Stora Sjöfallet, Sarek, Pieljekaise en Sånfjället), waardoor de bewegingsvrijheid van de Samen wordt beperkt. In 1919 publiceert Herman Lundborg, directeur van het ‘rasbiologisch instituut’ in Uppsala het boek ‘Rasfrågor i modern belysning’ de these dat ‘het Lapse ras nauwelijks gerekend kan worden tot de hogere. Ze zijn daarentegen een achtergebleven ontwikkelingsvorm van de mens’. Met dit standpunt neemt Zweden officieel een institutioneel racisme aan. Als gevolg van de splitsing van Noorwegen en Zweden in 1905 verliezen veel Samen in Noord-Zweden een groot deel van hun weidegebieden en moeten gedwongen verhuizen. Veel grote rivieren worden afgedamd ten behoeve van elektriciteitscentrales, waardoor grote delen van de traditionele weidegronden verdwijnen onder stuwmeren, onder andere binnen nationale park Stora Sjöfallet, waardoor de Samen die eerst al moesten verhuizen vanwege de splitsing van Noorwegen en Zweden, nu opnieuw weg moeten. Vanaf 1960 neemt de Svenska Samernas Riksförbund (SSR) de belangbehartiging ter hand. Vooral de jurist Tomas Cramér speelt een belangrijke rol. In de komende decennia worden veel rechtszaken aangespannen over weiderecht, jachtrecht en andere grondgebonden rechten. Uiteindelijk wordt de Zweedse Staat in 1995 aangeklaagd bij de Europese commissie voor Mensenrechten. De klacht wordt afgewezen. In 1996 beginnen de processen tussen Samen en grondeigenaren over het recht op winterweidegebieden in Härjedalen en Dalarna. De eerste processen worden door de Samen verloren. e 5 21 eeuw: thema - Nieuw perspectief pag. 161-224 De processen gaan door en worden doorgaans verloren door de Samen, vaak ook al omdat de Samen de proceskosten, die in de miljoenen lopen, niet kunnen opbrengen. De regering grijpt in en stelt de Gränsdragningskommissionen in. Op 15 februari 2006 heeft deze commissie het rapport Samernas sedvanemarker (SOU 2006:14) gepresenteerd, waarin op basis van historische bronnen de grenzen van de traditionele winterweidegebieden van de rendieren in Zweden zijn vastgelegd. Dit rapport zal de komende tijd voor de nodige commotie zorgen tussen de Samen en de boseigenaren. Literatuur, noten en verantwoording pag. 225-236 Register pag. 237-240 De belangrijkste hoofdstukken zullen uiteraard Hoofdstuk 2 (met als thema “In de tijd van Linnaeus”) en Hoofdstuk 5 (met als thema “Nieuw perspectief”) zijn. Hierin zullen de verschillen en overeenkomsten tussen de 18e eeuw en onze tijd geschetst worden aan de hand van tekstfragmenten uit het Linnaeus-dagboek en reportages en interviews uit hedendaags Lapland. Hiertoe zullen gesprekken worden gevoerd met alle partijen die rechtstreeks te maken hebben met het wel en wee van de Samische gemeenschap in Europa, hun geschiedenis en hun toekomst. Werkwijze In het kader van deze kwestie en voor de hoofdstukken over de geschiedenis en culturele achtergrond én toekomst van de Samen worden de volgende personen geïnterviewd (de contacten zouden kunnen worden gelegd via de Zweedse Ambassade): Per Gustav Idivuoma, voorzitter Sámiid Riikkasearvi / Samernas Riksförbund

15

Lars-Göran Pettersson, voorzitter Lantbrukarnas Riksförbund (LRF, land- en tuinbouworganisatie) Ulf Österblom, chef LRF Skogsägarna (boseigenaren) Ann-Christin Nykvist, minister voor Landbouw en Samen (maar dit jaar zijn er verkiezingen en er kan dus een ander komen!) Tomas Cramér, oud-jurist van de SSR (indien beschikbaar, hij is 82 jaar!) Hugh Beach, professor sociaalantropologie, Uppsala Universitet, [email protected] Eva Silvén, conservator Nordiska Museet, Stockholm Lowissa Mannerheim, conservator Härjedalens Fjällmuseum, Funäsdalen Anna Westman, conservator Ájtte Museum, Jokkmokk Daarnaast gaat de auteur in de periode april-oktober 2005 verschillende rondreizen door Lapland maken om enerzijds bovengenoemde personen en hun instituten te bezoeken en om anderzijds via ontmoetingen met Samen zich een eigen beeld te vormen van de Samische gemeenschap in Zweden. Tijdsplanning Het boek wordt geschreven en geproduceerd in de periode juni 2006-april 2007. De interviews kunnen plaatsvinden in de periode september-november 2006. Beeldresearch en fotografie gedurende gehele periode. De productie neemt ongeveer 6 weken in beslag. Begroting Research- en uurkosten interviews eassayboek: 7 weken à 40 uur à 37,50 euro = Reis- en verblijfkosten: Eerste rondreis Lapland (voorjaar/zomer, 5 weken) Tweede rondreis Lapland (herfst, 3 weken)

€ 10.500,00

€ 3.500,00 € 2.500,00

Vertaalkosten dagboek (complexe tekst): 6488 regels à 9,25 woorden * 0,30 euro =

€ 18.004,20

Totaal:

€ 34.504,20

Vergoedingen Vergoeding vertaling vlg. standaardtarief @ 5,8 ct/wrd Vergoeding royalty essay-boek

-€ 3.480,81 -€ 4.698,00

Verkregen subsidie Bert Schierbeekfonds Benodigde subsidie

-€ 8.500,00 € 21.306,20

Benodigde subsidie vertaling Benodigde subsidie essay-boek

€ 6.023,39 € 15.282,81

16

Linné 2007 The Rijksuniversiteit Groningen is planning a symposium on `Linnæus and the Environment, Yesterday and Today´ (or some such title) in late-September or early-October, 2007. The idea is to look at Linnæus´ ideas about and response to the environment (and to matters we would today call “ecological”). To do this, we propose the following tentative schema: Day I 12:00-13:30 Arrival, registration 13:30 Opening welcome, the theme introduced 14:00-15:30 Session 1 Linnæus´ world-view Linnæus as traveler 15:30-1600 Coffee 16:00 Linnæus´”apostlar” (Sverker Sörlin) Dinner 20:00 Linnæus today Day II 10:00-12:30 Session 2 Linnæus and the environment, today (This session will be organized by the Arctic Centre of the RuG.) Lunch 14:00-16:30 Session III Linnæus wasn’t here Linnæus from a Saami point of view (Krister Stoor) 17:00 Closing borrel We are hoping to invite Sverker Sörlin (Uppsala University) and Krister Stoor (Umeå University) as our principal speakers and, perhaps, one more.

17

Linnaeus in de Hortus Botanicus Amsterdam anno 2007 1) De betekenis van Linnaeus in de botanie een tentoonstelling van eind april tot eind september • • • •

binomiale naamgeving (verwijzing naar project Snippendaal!) gebruik type-exemplaren (bij voorkeur in samenwerking met Naturalis en natuurhistorische musea) indeling van het plantenrijk APG als voorbeeld van nieuwe methodieken en nieuwe inzichten

2) 325 jaar Hortus in de Plantage deels als onderdeel van de bovengenoemde tentoonstelling, en een verdieping middels een serie (dia-) lezingen, liefst in samenwerking met de UVA • • • •

Linnaeus in Amsterdam Tijdgenoten: Burmann, Thunberg, Merian, Cliffort Commelin, Moninx en de Moninx-atlas Hortus Cliffortianus (in samenwerking met Renske Ek/NHN-Wageningen)

3) Snippendaal Juni 2007 • •

Opening Snippendaal-tuin Uitgave boekje met biografie, originele catalogus en vertaling

4) Kinderactiviteiten 5) Culturele omlijsting • • 6)

Muzikaal Kunstexpositie in de Oranjerie

Culinaire invulling in ons zomerrestaurant

18

Linnaeusplannen Hortus botanicus Leiden, 16 juni 2006: een discussiestuk

Werktitel: Hortus botanicus L. – Linnaeus, het plantenrijk geordend De activiteiten in de Hortus botanicus Leiden starten op de verjaardag van Linnaeus, woensdag 23 mei 2007, een prachtige dag voor een opening. Er zijn drie plannen, die verder uitgewerkt gaan worden. Project A, de themawandeling, is de basis: tot eind oktober 2007 zal de wandelroute in tuin en kassen van de Leidse Hortus voor het publiek beschikbaar zijn. Project B omvat het aanbieden van digitale informatie, project C het aanbieden van een audiotour en/of datastreaming, ontwikkeld voor een breed publiek. Voor de informatie op de borden, de digitale presentatie en de audiotour zullen we nauw samenwerken met andere instituten zoals het Nationaal Herbarium Nederland, Naturalis, en de Hortus botanicus Amsterdam, en waar mogelijk met andere instituten. A. Themawandeling De algemene opzet zal bestaan uit een wandelroute door de tuin en een buitententoonstelling waarbij verschillende aspecten van Linnaeus’ leven en werk worden toegelicht. Er wordt een plattegrond met een route ontwikkeld waarbij in korte teksten met beeldmateriaal een onderdeel van het thema wordt uitgelicht. De wandelfolder wordt afgedrukt in kleur op A3-formaat, Nederlands- en Engelstalig, en bij de entree gratis overhandigd bij de start van het bezoek aan de Hortus. Het niveau van de aangeboden informatie zal aansluiten bij het algemene publiek van de Hortus, maar ook inzetbaar zijn als didactisch materiaal voor jong publiek, voor het middelbaar onderwijs en bij colleges botanie of wetenschapshistorie van de Universiteit Leiden. Op de informatiepunten wordt tijdens de wandeling de tekst van de folder inhoudelijk verdiept met extra informatie (eveneens Nederlands- en Engelstalig) en beeldmateriaal, en indien mogelijk met doe-opdrachten. Daarbij zullen steeds de planten een hoofdrol spelen. Voorbeelden van dergelijke punten zijn: - Introductie bij de entree over het Linnaeusjaar, activiteiten in de Hortus en partners in het project - Linnaeus en Herman Boerhaave bij de Tulpenboom, die tijdens het directoraat van Boerhaave geplant werd en door Linnaeus is gezien. - het borstbeeld van Linnaeus, uitkijkend over de nieuwe systeemtuin, omringd door een kleine selectie van voorbeeldplanten uit zijn indeling van het plantenrijk; hier in de buurt groeit en bloeit ook het Linnaeusklokje - de nieuwe systeemtuin: vergelijking van de indeling van Linnaeus met de meest recente inzichten in verwantschappen tussen planten - Lonicera, van dezelfde soort als die ooit door Linnaeus in de Leidse Hortus zou zijn geplant - Linnaeus en het herbarium - Linnaeus’ cryptogamen (in de varentuin) - De educatieve tuin: een uitgebreide beplanting die zo gedetailleerd mogelijk de ‘Clavis systematis sexualis’ van Linnaeus illustreert en vergelijkt met de huidige indeling - Het markeren van alle plantlabels bij door Linnaeus benoemde planten

19

Kosten project A - uitwerking concept, tekst en drukwerk €4500 - productie tuinposters €1500 - labelmateriaal en etiketten €1500 - modules tuin € 500 - extra planten € 500 - publiciteit € 500 - onvoorzien €1000 Totaal A €10.000 Pro memorie: 120 mensuren, vanuit de Hortus of (gedeeltelijk) in te huren

B. Het verhaal digitaal Een digitale versie van bovengenoemde informatie, te benaderen via de website van de Hortus en op een informatiezuil in de presentatieruimte in de Wintertuin van de Hortus. Kosten project B: ca. 40 uur externe menskracht voor het digitaal beschikbaar maken van de in project A getoonde informatie: ca. 40 uur à €100 = €4000

C. Audiotour en/of datastreaming Het ontwikkelen van een audiotour en/of datastreaming, te ontvangen via gebruik van podcasts en mobiele telefonie. Informatie zou ook te uploaden zijn via datachips, bijvoorbeeld ingebracht in plantenlabels Kosten project C: nog onbekend, wellicht een landelijk samenwerkingsproject?

Een gerelateerd project, ergens in 2007, is Pippi op Plantenjacht, vanwege de honderdste verjaardag van Astrid Lindgren (geboren op 14 november 1907)

20

Betreft: project “Harderwijk-Linnaeusjaar 2007” Graag vragen wij uw aandacht voor een bijzonder project dat wij in 2007 gaan realiseren. Aanleiding project De Zweedse botanicus (plantkundige) Carolus Linnaeus leefde van 23-5-1707 tot 10-1-1778 en is nog steeds wereldberoemd omdat hij de systematische indeling van mineralen en het planten- en dierenrijk heeft vastgesteld. Voordat hij hiertoe overging, is hij in juni 1735 aan de Universiteit van Harderwijk gepromoveerd, daarmee heeft Linnaeus gezorgd voor een internationale faam voor Harderwijk. Diverse gebouwen herinneren nog aan zijn aanwezigheid en promotie (bijv. de Linnaeustoren).

In 2007 vindt er in Nederland en Zweden een groot aantal activiteiten plaats die de 300e geboortedag van Linnaeus in herinnering brengt. De Zweedse Ambassade in Den Haag is daar de initiator en coördinator van. Zweedse reisbureaus zullen in 2007 Harderwijk en Nederland extra onder de aandacht gaan brengen, dit omdat Linnaeus in Zweden als een nationale held beschouwd wordt en omdat hij in Harderwijk is gepromoveerd en in Nederland heeft gewoond. (zie Bijlage 3 en 4).

Ter herinnering aan de aanwezigheid van Linnaeus in Harderwijk neemt de Stichting Cultuurpunt.uit (C.U.) het initiatief om in 2007 activiteiten te ontwikkelen die gezamenlijk, ter herinnering aan Linnaeus in Harderwijk, aan het publiek worden gepresenteerd (zie Bijlage 1). Het bureau van C.U. aan ’t Klooster is daarvoor als informatie- en coördinatiepunt beschikbaar gesteld. Doet u ook mee? Om dit project een zo groot mogelijke lokale uitstraling te geven verzoeken wij u om in uw onderneming/vereniging/stichting/club/enz. enz. te onderzoeken of u aan dit project mee wilt werken. Dit kan door het thema “Linnaeus in Harderwijk” op een passende wijze bij uw bestuur/leden/collega’s/enz. onder de aandacht te brengen of om ons in contact te brengen met die personen/instellingen die hieraan hun medewerking kunnen of willen geven. Nu kan het ook zo zijn dat u best aan dit plan wilt meewerken, maar gewoonweg onvoldoende financiële middelen heeft om uw initiatieven ten uitvoer te brengen. In die situaties kunt u zich aanmelden bij het Stadsmuseum Harderwijk teneinde een gecombineerd subsidieverzoek op te kunnen stellen dat aan diverse fondsen en subsidiegevers zal worden voorgelegd. Uiteraard kunnen wij u géén garantie op een positieve honorering van uw subsidieverzoek geven, maar juist de gezamenlijkheid van dit project verhoogt de kans op slagen. Informatieve bijeenkomst: 15 Namens C.U. nodigt het Stadsmuseum Harderwijk u hierbij uit om op:

juni a.s. vanaf 20.00 uur aanwezig te zijn in de ontvangstruimte van C.U. op ’t Klooster. Op deze avond wordt de doelstelling van dit project nader toegelicht, kunt u uw ideeën presenteren en eventuele vragen stellen

21

Organisatie: C.U. en hun partners C.U. heeft besloten om Walter Lodewijk, directeur van het Stadsmuseum Harderwijk, de functie van projectleider te geven. De algehele coördinatie van dit project loopt dan ook via hem. Daarnaast doet C.U. een beroep op de in Harderwijk gevestigde verenigingen, stichtingen, ondernemers, clubs, enz.enz. die qua werkterrein –en in de breedste zin van dit thema- een relatie met Linnaeus, historie, planten, universiteit, planten en dieren, Zweden, enz.enz. hebben, ook in dit kader in 2007 activiteiten te ontwikkelen (zie Bijlage 2). Periode Februari t/m september 2007 (waarbij april-mei zich richt op onderwijs en overige maanden op een algemeen publiek). P.R. De algehele publiciteit over dit project loopt via de kanalen van C.U. In de productie van affiches, flyers, vlaggen, logo, speciale website, informatie via de media, persberichten, activiteiten en evenementenkalender, enz.enz.enz., gericht op diverse doelgroepen en gebruikmakend van relevante intermediairs, wordt via C.U. voorzien. Ook de gemeente kan een PR-bijdrage leveren door onder de plaatsnaamborden “Harderwijk” een onderbord ”Harderwijk-Linnaeusjaar 2007” aan te brengen. Door samen te werken bereiken de deelnemende partners een groter publiek dan zij alléén zouden kunnen bereiken. Daarnaast krijgen de lokale organisaties ondersteuning van de professionele krachten van C.U. en bestaat de mogelijkheid om gezamenlijk om een financiële ondersteuning te vragen bij de verschillende fondsen. Iets wat u en/of uw organisatie normaliter niet zou lukken maar nu wel tot de mogelijkheden kan gaan behoren. Dit in het belang van uw organisatie en de totale samenleving van Harderwijk die met de realisatie van een groots project zich ook landelijk weer eens profileert als dé culturele plaats van de NW Veluwe. Voor de verdere uitwerking van uw plannen heeft u de tijd tot 15-9-2006, want op die datum sluit de aanmelding voor dit project. Met de inventarisatie en bundeling van activiteiten, alsmede met het opstellen van de subsidieaanvragen, kan C.U. dan beginnen. Een nadere afstemming met de aangemelde partners in dit project zal vóór 1 januari 2007 afgerond moeten zijn om op 1 februari 2007 met het project te kunnen beginnen. Wij verzoeken u om op 15 juni a.s. aanwezig te zijn bij de informatieve bijeenkomst waarvoor u zich aan kunt melden bij het Stadsmuseum Harderwijk: 0341-414468.

Met vriendelijke groeten, mede namens het bestuur van C.U.

Walter Lodewijk, projectleider

22

Bijlage 1: Al aangemelde partners Voor de realisatie van een ‘Linnaeus-project’ heeft C.U. de volgende partners al bereid gevonden om hieraan hun medewerking te verlenen:

Stadsmuseum Harderwijk

De Hortus, Centrum voor Natuur en Milieu

Stadsmuseum Harderwijk en de Hortus De Catharinakapel

In de collectie van het museum bevinden zich diverse objecten die een relatie hebben met Linnaeus en de Universiteit van Harderwijk. Het museum kan ook een historisch beeld geven over het thema “Waarom kwam Linnaeus speciaal naar Harderwijk om hier te promoveren?”. De betrokkenheid van Linnaeus met Harderwijk kan in een expositie worden aangetoond. Wil allerlei educatieve activiteiten op gaan zetten die gedurende 2007 kunnen draaien.Ten eerste een interactieve expositie over voorbeelden van de nomenclatuur zoals die door Linnaeus bedacht is. Op speelse wijze krijgen de bezoekers te zien hoe dat vroeger ging en zelfs nu nog gebruikt wordt. In mei wordt een 1001soortendag georganiseerd. Tevens het organiseren van een markt met vergeten (en dus oude) groenten (misschien zelfs kookles) Beide gaan een educatief project “Linnaeus terug in Harderwijk” (werktitel) voor jongeren opzetten. Dit is de historische locatie waar Linnaeus in juni 1735 promoveerde. Hier zou medio juni 2007 een promotie of andere historische gebeurtenis nagespeeld kunnen worden, dit bijv. met ondersteuning van een presentatie of expositie over Linnaeus. Daarnaast …………………..

De Muziekschool Harderwijk

Overige tekst JPH ……………

De Bibliotheek Harderwijk

Tekst Henk vd W ………………

Tekst Ellen S Het Cultureel Centrum Harderwijk ………………….

Het CKV ’t Klooster

Tekst Evelien v Z ……………………….. Tekst Henk vd W

23

Bijlage 2: Mogelijke activiteiten In een brainstorm is een aantal suggesties en mogelijke partners genoemd: Oudheidkundige Vereniging Herderewich Gilde van Harderwijker stadsgidsen Filmhuis Harderwijk werkgroep Kruidentuin van de KNNTP Groei en Bloei Theaterwerkplaats Harderwijk

Een postzegelverzamelaar of – vereniging in Harderwijk

Een lezing over Linnaeus Een Linnaeus-stadswandeling Vertoning van een film die een relatie met Linnaeus heeft, bijvoorbeeld een van de natuurfilms van Sir David Attenborough In de kruidentuin zouden speciale rondleidingen gegeven kunnen worden De terugkeer van Linnaeus naar Harderwijk om hier bijv. een ‘eredoctoraat aan de Universiteit van Harderwijk’ te krijgen zou plaats kunnen vinden door toneelspelers kan een thematische verzameling met postzegels over Linnaeus komen exposeren Wellicht zijn er ook muntverzamelaars of –verenigingen aan wie eenzelfde verzoek gedaan kan worden Vogel of plantenexcursies en/of een lezing over het belang van het werk van Linnaeus (Systema Naturae

KNNV Noordwest-Veluwe of Vogelbeschermingswacht NoordVeluwe De lokale afdeling van Groei en Bloei kan het thema “Linnaeus en de tuin” nader toelichten of lezingen over dit thema verzorgen. Uw vereniging/stichting/club/ Kan ………. onderneming Enz.enz.

Doelgroep project Hoofddoelgroep Inwoners van Harderwijk en de regio, leerlingen primair onderwijs.

Subdoelgroep Algemeen publiek uit het hele land, cultuurtoeristen en natuurliefhebbers.

24

Bijlage 3: Bezoek van Linnaeus aan Harderwijk: Linnaeus vertrekt op 17 april 1735 vanuit de haven van Helsingborg, via Helsingör naar Hamburg waar hij een korte tijd verblijft. Daarna heeft hij een roerige reis over de Waddenzee en komt na 17 dagen op de 13e mei aan in Amsterdam en maakt daar zijn opwachting bij de Amsterdamse hoogleraar in de botanie Johannes Burman. Op de avond van de 16e juni vertrek hij per schip uit Amsterdam naar Harderwijk en komt hier de volgende morgen om 03.00 uur aan bij de Vispoort. Hij heeft alleen een aantal manuscripten bij zich, waaronder zijn proefschrift, en tien foliobladen waarop hij het dieren-, planten- en mineralenrijk in een overzichtelijk systeem (‘Systema Naturae’) heeft gerangschikt. Diezelfde dag wordt hij door de rector, zijn promotor Johannes de Gorter, in het ‘Album Studiosorum’ ingeschreven. De volgende morgen legt hij met goed gevolg het examen voor ‘candidatus medicinae’ af. Na nauwkeurige bestudering van zijn proefschrift door Johannes de Gorter krijgt hij het met diens ‘Imprimatur’ terug, waarna hij het direct op zondag naar de drukker brengt. Op de maandag en dinsdag die volgen volgt hij college bij zijn promotor en botaniseert hij in de omstreken van Harderwijk, dit samen met de Gorter’s zoon David. Op woensdag 23 juni 1735 treedt de bekwame hoogleraar Johannes de Gorter voor de 54e maal als promotor. Promovendus is de 28-jarige, nog onbekende, Zweedse student Carolus Linnaeus die in Laplands kostuum naar de Academie is gekomen. Linnaeus bestijgt, samen met zijn promotor, de dubbele katheder en verdedigt zijn zienswijze over de oorzaak van de wisselkoortsen. De promotie is een ‘private’ voor de Senaat en Johannes de Gorter geeft hem de examenbeoordeling: ‘Dat ik bij den geleerden Zweed, thans den jongen doctor in de medicijnen, Carolus Linnaeus, een ongewone kennis en geleerdheid heb aangetroffen, niet alleen in alle onderdelen der artsenijkunde, maar ook in de botanie, betuig ik met mijn handtekening.’ Met zijn diploma, een gouden ring en een zijden doctorsmuts, brengt de beurtschipper hem op donderdag 24 juni weer terug naar Amsterdam. Nauwelijks zeven dagen was hij in Harderwijk geweest. Diverse gebouwen in Harderwijk herinneren ons er nu nog aan dat Linnaeus hier geweest is, in internationale publicaties staat vermeld dat Harderwijk de plaats is waar hij gepromoveerd is.

Bijlage 4: Betekenis van Linnaeus voor Harderwijk en de wereld Na zijn promotie in Harderwijk ging hij naar Leiden waar hij in datzelfde jaar de eerste editie van zijn ‘Systema Naturae’ publiceerde. Zijn hele leven zou hij doorgaan met het verbeteren en verfijnen van dit werk. In Nederland werd hij lijfarts bij George Clifford op diens buitenverblijf Hartecamp bij Haarlem en ordende er de botanische, mineralogische en zoöologische verzamelingen (1735-1737). Hier schreef hij zijn prachtige ‘Hortus cliffortianus’. In 1738 keerde Linnaeus terug naar Zweden. De grootste verdiensten van Linnaeus liggen vooral op het gebied van de rangschikking en het benoemen van de vormen van het leven. Ook voerde hij een korte, vaste, nog steeds gebruikte terminologie in ter vermijding van lange, herhaalde omschrijvingen, zoals corolla (= bloemkroon), stamen (= meeldraad), enz. Hij gaf een duidelijke en scherpe omgrenzing van de plantengeslachten en ordende het plantenrijk volgens een eenvoudig systeem, gebaseerd op de voortplantingsorganen (voornamelijk de meeldraden en de vruchtbeginsels). In 1751 publiceerde hij zijn hoofdwerk, de Philosophia botanica. In dit zeer invloedrijke werk introduceerde Linnaeus het systeem dat hem wereldberoemd zou maken: de binaire (of binominale) nomenclatuur. Dit behelsde de indeling van het dieren- en plantenrijk in een stelsel van dubbelnamen. De eerste naam gaf de groeps- of geslachtsnaam van de soort, de tweede een soortnaam. Zo kennen we bijvoorbeeld de Felix Domestica, of te wel van de groep katachtigen de soort gedomesticeerden. Wij noemen dat gewoon een huiskat. Hoewel de binaire nomenclatuur sinds Linnaeus’ dagen is aangepast en verfijnd, behoort zijn werk nog steeds tot de grote, klassieke studies van de botanie. Bij ontdekkingen van nieuwe planten en dieren, zoals in 2005 op Borneo, wordt het indelingssysteem van Linnaeus nog steeds gebruikt.

25

Linnaeus in Leiden (2007) Wetenschappelijke betekenis van Linnaeus Stadswandeling Linnaeus in Leiden Historische wandeling, stadsplattegrond

Naturalis

Tentoonstelling 'Ordening'

Herbarium

Tentoonstelling Schatkamer 'Linnaealia'

Invalshoek: ordening van het leven Belang van collecties Naamgeving Rol Linnaeus e.a. (De Buffon)

Stelt bruiklenen ter beschikking Boeken, tekeningen (leenvoorwaarden! uniek materiaal!)

Bijzondere collectie werk Linnaeus Boeken, prenten Bruiklenen Herbarium

Hortus Botanicus

Systeemtuin beeld Linnaeus

Tentoonstelling Betekenis van Linnaeus voor wetenschap

Linnaeus en ordening planten

Geschiedenis Linnaeus en Hortus Leiden Boerhaave (optioneel)

Kleine opstelling Schilderij Linnaeus Enkele boeken

26

Bezoekadres: Het Trippenhuis Kloveniersburgwal 29 Postadres: Postbus 19121 1000 GC Amsterdam T (020) 5510700 F (020) 6204941

Aan het bestuur van de Afdeling Natuurkunde van de KNAW

Ons kenmerk Doorkiesnr. E-mail Onderwerp

AFD/ML/4527 (020) 5510 746 [email protected] Linnaeus Symposium

Amsterdam, 15 juni 2006

Geacht bestuur, Zoals u bekend is, is het bestuur van de KNAW in het najaar van 2005 door de Zweedse ambassade benaderd in het kader van de viering van 300ste geboortejaar van Carolus Linnaeus in 2007. In Zweden zijn reeds verschillende overheden en instellingen bezig met de voorbereiding van activiteiten die dit feit feestelijk zullen herdenken. De ambassade heeft de Akademie uitgenodigd een wetenschappelijke bijdrage te leveren in Nederland. Op 15 februari jl. heeft een overleg plaatsgevonden tussen vertegenwoordigers van de Zweedse ambassade, de Zweedse academie en vertegenwoordigers van het Afdelingsbestuur waarin de wens werd uitgesproken om het Nederlandse activiteitenpalet te verrijken met een tweedaags internationaal wetenschappelijk symposium waarin zowel historische als actuele aspecten van Linnaeus’ wetenschappelijke erfenis aan de orde komen. Naar aanleiding hiervan heeft uw bestuur besloten de mogelijkheid te verkennen tot het organiseren van een dergelijk symposium. Het bestuur heeft hiertoe een Commissie ingesteld bestaande uit: prof. dr. P. Baas, voorzitter, prof. dr. H. Beukers, prof. dr. P.W. Crous, drs. R.J.M. van Hengstum, prof. dr. S.B.J. Menken, prof. dr. W.W. Mijnhardt, prof. dr. E.F. Smets en mw. prof. dr. L.E.M. Vet. Het bestuur heeft de Commissie de opdracht meegegeven een plan van aanpak op te stellen en een begroting. Op 31 mei jl. is de Commissie voor de eerste maal bijeen geweest. Hierbij heb ik het genoegen u namens de voorbereidingscommissie het volgende plan te presenteren. De Commissie stelt voor op 1 en 2 oktober 2007 een internationaal wetenschappelijk symposium in het Trippenhuis te organiseren met als werktitel: Linnaeus 300 – Celebrating the future of his Science.

27

Achtergond Carl von Linné, alias Carolus Linnaeus, werd in 1707 in Zweden geboren en heeft een blijvend stempel op vele terreinen van de wetenschap gedrukt, vooral op het gebied van de wetenschappelijke naamgeving en classificatie van biologische organismen en mineralen. In de gehele wereld zullen er talloze activiteiten worden ontplooid om zijn 300ste geboortedag te vieren, vooral in Zweden, maar daarbuiten met name ook in Engeland (waar het merendeel van zijn collecties zich bevindt), Japan (o.a. dank zij de persoonlijke belangstelling van de keizerlijke familie voor alle aspecten van de natuurlijke historie) en in Nederland waar Linnaeus in zijn jonge jaren inspiratie opdeed bij grote leermeesters en vakgenoten als Gronovius, Boerhaave, Burman e.a. en hij de zeer rijke en unieke biologische collecties in Nederland bestudeerde. De Zweedse Ambassade heeft de organisatoren van de zeer diverse activiteiten in Nederland een aantal malen bijeengebracht om tot optimale synergie te komen. Eén van de uitgangspunten bij de programmering was om te zoeken naar optimale complementariteit met de internationale conferenties die met name in Zweden en Engeland georganiseerd worden. Tijdens overleg van de voorzitter met de President (Prof. D.F. Cutler) en de leden van het Tercentinary Commitee van de Linnean Society of London is nauwe afstemming en samenwerking overeengekomen tussen de vele activiteiten van de Linnean Society in 2007 en het KNAW Symposium. De Zweedse Ambassade en de Koninklijke Zweedse Akademie van Wetenschappen treden graag op als co-sponsor van het Symposium in Amsterdam. Programme Outline (in English) Presentations will be thematically clustered and address historical, cultural, philosopical, taxonomic, biodiversity, genomics and evolutionary topics at “the cutting edge of science” with prominent speakers of international standing. 1.

Linnaeus in Holland. 4-5 presentations on a) Linnaeus’ intellectual, cultural and social network in the Netherlands; b) Innovative developments of scientific illustrations in natural history in the Netherlands during Linnaeus’ visit; c) the role of overseas trading companies in biological exploration; d) Linnaeus’ innovation platform: his views on the role of natural science in economic development (or under theme 6). Speakers to be invited: Rob P.W. Visser (UL &UU), Harm Beukers (UL), Harold J. Cook (Wellcome Unit History of Medicine, USA), Mariette Manktelow (Uppsala, Sweden), Pamela H. Smith (Pomona College, Claremont, USA).

2.

From Linnean Catalogue of Life to reconstruction of the Tree of Life (TOL). 3-4 presentations on: a) known and hidden species diversity; b) web-based taxonomy as an efficient tool to catalogue life on earth; c/d) examples of tree of life reconstruction . Potential speakers: John Taylor (Berkeley, USA), Charles Godfroy (Oxford, UK), Mark Chase (Kew, UK), Mike Donaghue (Yale, USA), Quentin D. Wheeler (London, UK), Conway Morris (….), David R. Maddisson (Tuczon, Arizona) , A. Rokas (Harvard, USA), Birgitta Bremer (Stockholm, Sweden).

3.

DNA barcoding and the invention of the Portable Linnaeus: 2-3 presentations as upbeat for an international workshop organised by CBS (KNAW, Utrecht) on the Barcoding of Life on 3-5 October in the framework of the EU network of excellence EDIT). Potential speakers: David Schindel, Paul Hebert, Vincent Savoilainen (Kew, UK)

4.

The evolution of biodiversity (From Linnaeus to Evo-Devo) . Highlighting new research on speciation, co-evolution and paleontology that helps understand fluctuations in species diversity in time and space. Potential speakers: Jane Lubcenko (ICSU, Paris/ Oregon, USA, Marine Diversity), En Ashaid Naeem (Columbia), Tom Tregenza (USA?)., Per Alberg (Uppsala, Sweden), Tom Gerats, Günter Theiisen of Vivian Irish (evod-devo).

28

5.

The evolution of the species concept and biological nomenclature and the phylocode since Linnaeus. 2-3 presentations on species concepts in science and the need for nomenclatural and terminological order in the genomic era. Potential speakers: Jeanine Olsen (RUG), David L. Hull (USA), Kevin de Queiroz (Paris, France), Philip D. Cantino, Tim Barraclough (Imperial College, UK), Jody Hey (Rutgers University, New York)

6.

The value and future of Biodiversity. 2-3 presentations on valorizing Biodiversity, and the threats and opportunity for diversity in a rapidly changing world, with reference to Linnaeus’ activities as self-appointed “innovation platform” in 18th century Sweden (see theme 1). Potential speakers Mariette Manktelow (Uppsala – see also under 1); Paul Cox (Hawai’i), Sir Ghillean Prance (UK), Gretchen Deli (USA). Linked Activities

1.

International Meeting at CBS/KNAW on “The Barcoding of Life” (co-sponsored by the EU network of Excellence on Taxonomy EDIT) on 3-5 October in Utrecht. 2. Public outreach: public lecture(s), integration with some of the other Linnaeus activities; short TV or Radio documentaries on Linnaeus’heritage. To be determined.

1. 2.

Partners/Co-Sponsors (pending approval of the KNAW Board) The Linnean Society of London The Swedish Embassy and Royal Swedisch Academy of Science.

Begroting Uitgaande van 200 deelnemers. Uitgaven Huur Tinbergen Zaal (€ 850 p.d) Technische assistentie (€ 50 p.u) Koffie/thee/koekjes ( € 3,75 p.p.) Lunch (€ 16 p.p.) Receptie ( € 18 p.p.) Diner sprekers en commissie (€ 100 p.p.) Reiskosten sprekers (18) Verblijfkosten sprekers (€ 140 p.p.) Gemiddeld 3 nachten p.p. Bloemen vergaderzaal Fotograaf (excl foto’s) Uitnodigingen Relatiegeschenk sprekers Onvoorzien Totaal Inkomsten Fee (150 x € 80, studenten gratis) Bijdrage Zweedse ambassade (reis en verblijfkosten Zweedse sprekers en gasten, receptie) Bijdrage Linnean Society of London (reis en verblijfkosten sprekers)

€ 1700 € 900 € 1500 € 6400 € 7200 € 5400 € 25000 € 7560 € 250 € 1500 p.m. € 1800 € 790 € 60000

€ 12000 Nog niet bekend

Nog niet bekend

29

De voorbereidingscommissie is zich ervan bewust dat met de organisatie van het symposium een groot bedrag is gemoeid, maar is er tevens van overtuigd dat Nederland en in het bijzonder de KNAW hier veel eer aan zal behalen. Er is een ambitieus programma opgesteld met vele internationaal gerespecteerde topsprekers waarvan verwacht mag worden dat deze tot de verbeelding sprekende voordachten zullen houden. De Commissie ziet op het terrein van de financiering een actieve rol voor zichzelf weggelegd en heeft goede hoop op het aantrekken van mogelijke externe financiers zoals de Linnean Society of London en de Zweedse ambassade. De laatste heeft bijvoorbeeld positieve geluiden laten horen over mogelijke medefinanciering van de kant van de Zweedse overheid. Om welke bedragen het concreet gaat, is op dit moment echter nog niet bekend. De voorbereidingscommisie is bijzonder enthousiast en zou graag de organisatie van het symposium voortvarend ter hand nemen. Wellicht zou in augustus a.s. al een vooraankondiging kunnen worden verzonden. In dit stadium is het daarom van belang dat het bestuur van de KNAW zich garant stelt voor de financiering in de vorm van een garantiesubsidie om de doorgang van het symposium mogelijk te maken. Met vriendelijke groet, Namens de voorbereidingscommissie Linnaeus 300

Prof. dr. P. Baas voorzitter

30

De deelname van Artis en de Universiteit van Amsterdam (zoologisch museum) aan het Linnaeusjaar Groote Museum in oprichting: Artis en UvA een jaar lang in teken van Linnaeus Ordening hangt af van ons eigen universum, van ons eigen waardeoordeel goddelijk, of genetisch. Van de cultuur van het ordenen, tot de ordening van micro-organismen. Van Linnaeus als observator van de goddelijke ordening, tot Linnaeus als managment tool. Van Linnaeaanse naamgeving tot DNA barcodes; De Universiteit van Amsterdam en Artis zullen in het kader van hun nieuwe samenwerking een heel jaar lang in het teken van Linnaeus staan, met tentoonstellingen, lezingen, rondleidingen, een zomeravonden-festival èn met de kinderuniversiteit, waar onder leiding van echte hoogleraren colleges en workshops voor echte kinderen gegeven worden waarin kinderen hun eigen universum kunnen scheppen. Vanaf voorjaar 2007, toegang Artis, Plantage Kerklaan 38-40, Amsterdam, dagelijks van 9.00-17.00

31