milieu verslag 2008
Milieu verslag 2008 Naturalis beschouwt zichzelf als een publieke instelling die maatschappelijk verantwoord onderneemt. Die verantwoordelijkheid uit zich in verstandig omgaan met elkaar en met het milieu. Daarom investeert Naturalis in duurzame milieuzorg.
Onderstaand wordt verslag gedaan van de milieuzorg binnen Naturalis in 2008. Tot de milieuzorg wordt gere-
kend energiegebruik, omgang met afvalstoffen, onderhoud aan (klimaat)installaties en transport. Door inzicht te geven in het verbruik en de ontwikkeling daarvan over de jaren, zou de discussie over het verbruik en de mogelijkheden om het verbruik te reduceren en/of compenserende maatregelen moeten worden gestimuleerd. Bijzonderheden van het jaar 2008 •
Op 1 januari 2008 is het Activiteitenbesluit (Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer) in werking getreden. Het activiteitenbesluit onderscheidt drie typen inrichtingen (A, B of C). Afhankelijk van de mogelijke effecten voor het milieu door activiteiten die de inrichting verricht, is een bedrijf niet-meldingsplichting, meldingsplichtig of vergunningsplichtig. Dit nieuwe besluit betekent een vereenvoudiging van de milieuregelgeving voor bedrijven.
Vanwege de opslag van gevaarlijke stoffen blijft Naturalis, als type C bedrijf, vergunningplichtig op grond van de volgende vergunningen:
- Oprichtingsvergunning van 8 juli 1994
- Actualisatie van voorschriften van 9 november 2001
- Artikel 8.19 Wm van 22 maart 2002
•
Het Naturalis pand aan de Darwinweg 2 is voorzien van een energieprestatiecertificaat. Het gebouw is geclassificeerd in energieklasse B 1.11. Deze index is berekend op basis van de gebouweigenschappen, gebouwgebonden installaties en een gestandaardiseerd bewoners/gebruikersgedrag. Het gestandaardiseerde energiegebruik per vierkante meter gebruiksoppervlak is 945 MJ/m2. Voor de overige panden, het monumentale Pesthuis en het onverwarmde Collectiedepot, is het certificaat niet verplicht.
•
De Rijksgebouwendienst, de eigenaar van de Naturalis gebouwen, heeft het Energieambitie 2020 programma ontwikkeld om te faciliteren bij het behalen van de rijksdoelstellingen op gebied van energiebesparing, vastgesteld in het programma Schoon en Zuinig. Deze doelstellingen zijn:
1. gemiddeld tenminste 2% energiebesparing per jaar en 25% binnen de rijkshuisvesting in 2020;
2. in 2012 is de rijkshuisvesting CO2-neutraal;
3. in 2011 vindt 50% van relevante doelgroepen (in politiek en bouwkolom) dat de rijkshuisvesting het goede voorbeeld geeft met betrekking tot energiebesparing en C02-reductie.
Het basispakket aan maatregelen is erop gericht in een relatief korte periode energiebesparing te realiseren. De samenstelling van dit pakket is gebaseerd op een terugverdientijd van ongeveer 3 jaar en een verwachte energiebesparing van 7 à 8 procent. •
In 2008 is wederom 100.000 kWh natuurstroom afgenomen. Dit is 3,7% van de totale afname.
•
Er wordt steeds meer LED verlichting toegepast in de tentoonstellingen. Daarbij zijn kleurtemperatuur en kleurweergave net zo belangrijk als warmteafgifte en energiezuinigheid. Bijvoorbeeld: Een halogeen schijnwerper in Naturalis gebruikt 100W bij een levensduur van ca. 4.000 uren en veroorzaken flink wat warmte. Een LED schijn-
2
werper gebruikt slechts 25 watt en produceert weinig warmte. De levensduur is in meer dan 40.000 uren.
•
Door het centraal plaatsen van oud-papier bakken en kleinere prullenbakken op de kamers, zijn mede werkers meer bewust geworden van afvalscheiding en is er in 2008 aanzienlijk meer papier verzameld dan in vorige jaren. Bovendien brengt het inzamelen van oud-papier een leuk bedrag op voor de personeels vereniging, zo wordt het inzamelen extra gestimuleerd.
Samenvattend overzicht van verbruik 2008
gemiddeld
in %
in %
1999-2007
2008 t.o.v.
2008 t.o.v.
trend
gemiddelde
2007
Mensen
245.275
219
204
Bezoekers Medewerkers en gastmedewerkers
-0,6%
0,5%
7,2%
5,3%
-14,5%
-15,2%
Huisvesting in m2 BVO
26.161 m2 30.603 m2
Gebouwen
Energie
2.792.362
3.508.107
Electra kWh
-20,4%
-6,4%
11.167
14.765
Warmte GJ
-24,4%
-4,9%
30
34
Gas in m Darwinweg
-11,1%
-9,1%
3
Gas in m Pesthuis
-22,5%
-34,9%
2.215
3.167
Water in m3 Darwinweg
-30,1%
-16,5%
1.209
1.590
Water in m3 Pesthuis
-24,0%
5,1%
322
3
246.730
415
3
Afval
67.853
52.360
Bedrijfsafval in kg
-29,6%
-54,7%
45
38
Batterijen in kg
17,8%
15,4%
64
64
TL en spaarlampen in kg
-0,6%
146,2%
nvt
nvt
niet geleegd
Alcoholtank, 5000 liter
47
92
Cartridges
-49,1%
34,3%
4
15
Printerrollen
-73,8%
0,0%
60
54
Kopieertoners
11,1%
15,4%
650.000
1.285.294
-49,4%
-1,5%
Aantal vel papier
Transport
14.372
18.124
Aantal km bedrijfsbus
3.139
2.594
Aantal km woon-werkverkeer Aantal medewerkers regio Leiden
76
93,80
18.568
20.010
1 op 13
1 op 12
bezoekers
bezoekers
Aantal parkeermunten verkocht
-20,7%
-16,4%
21,0%
58,2%
-19,0%
-41,5%
-7,2%
-5,3%
Verhouding Bezoeker/parkeermunt
Elektriciteit Naturalis is een zakelijke grootverbruiker van elektriciteit. De koeling van het collectiedepot en de tentoonstellingen consumeert dag en nacht een constante hoeveelheid elektriciteit, gemiddeld 50% van het totale energieverbruik. Het museum verbruikt bij openstelling ongeveer 25% en het kantoor de overige 25% elektriciteit. De onderstaande grafiek toont het verbruik in kWh per 24 uur op verschillende dagen:
licht oranje
1 januari 2008 – nieuwjaarsdag: museum en kantoor zijn beide gesloten
midden oranje
14 januari 2008 – maandag: museum gesloten, kantoor geopend
vol oranje
3 januari 2008 – vakantieperiode: museum en kantoor zijn beide geopend
Electriciteitsverbruik nieuwjaarsdag
vakantiedag
maandag
140 130 120 110 100 90
kWh
80 70 60 50 40 30 20 10 0 00:00
02:00
04:00
06:00
08:00
10:00
12:00
Tijd
4
14:00
16:00
18:00
20:00
22:00
00:00
Het elektriciteitsverbruik in 2008 was 6,4% lager dan in 2007, er is de laatste 4 jaar een dalende trend. Electriciteit in kWh 4.000.000 3.500.000 3.000.000 2.500.000 2.000.000 jaarverbruik
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
3.627.916
3.687.170
3.719.755
3.741.131
3.611.452
3.866.774
3.861.474
3.190.167
2.982.872
2.792.362
In 2008 is er 20,4 % minder elektriciteit verbruikt dan gemiddeld in 1999 t/m 2007.
400.000
Elektriciteit in kWh
350.000 300.000 250.000 200.000 150.000
jan
feb
mrt
apr
mei
jun
jul
aug
sep
okt
nov
dec
1999-2007
282.752
264.241
290.087
285.746
302.739
307.762
339.951
344.683
319.397
304.042
269.128
277.106
2008
213.431
210.594
218.387
223.339
244.934
230.900
279.421
258.910
226.628
237.893
224.019
223.906
Het elektriciteitsverbruik heeft over het jaar een min of meer constant verloop. In de maand juli, met 10 tropische dagen en warme nachten, is er veel koeling nodig geweest. Net als in voorgaande jaren wordt er in de piekuren gemiddeld 10% meer elektriciteit verbruikt dan in de daluren. Elektriciteit in kWh 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000
Dal
80.000
Piek
60.000 40.000 20.000 0 5
jan
feb
mrt
apr
mei
jun
jul
aug
sep
okt
nov
dec
Warmte De gebouwen worden verwarmd door Stadsverwarming. Naturalis heeft 4,9 % minder warmte verbruikt dan vorig jaar, en 24,4% minder dan het meerjaren gemiddelde. Warmte in GJ 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 jaarverbruik
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
14.320
16.653
16.474
16.197
15.481
16.496
14.770
14.346
11.747
11.167
Het gemiddelde verbruik over de afgelopen jaren en het warmteverbruik in 2008 verdeeld over de maanden wordt in de onderstaande figuur weergegeven:
2.000
Warmte in GJ
1.500 1.000 500 0
jan
feb
mrt
apr
mei
1999-2007
jun
jul
aug
1.648
1.531
1.368
1.246
2008
1.283
1.043
1.025
1.020
sep
okt
nov
dec
1.009
981
808
497
460
579
1.034
981
1.315
1.447
1.798
477
618
1.105
1.218
1.842
5 Het warmteverbruik is bijna omgekeerd evenredig aan de buitentemperatuur. Het jaar 2008 was zeer zonnig, het twaalfde warme jaar op rij. Met uitzondering van september, oktober en december (15 vorstdagen en 3 ijsdagen), lag de gemiddelde temperatuur in alle maanden boven het meerjarig gemiddelde.
6
Gas Gas wordt voornamelijk gebruikt in het museumrestaurant. Het totale gasverbruik per jaar is vergelijkbaar met een 1-persoons huishouden in een kleine flatwoning. Gas in m3 500 400 300 200 100 0 Pesthuis Darwinweg
2005
2006
2007
2008
427
383
450
322
24
48
33
30
Water Het totale water verbruik in 2008 is gedaald vergelijkbaar met het waterverbruik van 8 naar 7 huishoudens per jaar. Water in m3 4000 3000 2000 1000 0
2005
2006
2007
2008
Pesthuis
1499
1033
1150
1209
Darwinweg
3029
2658
2652
2215
Huisvesting •
Het pand aan de Raamsteeg wordt verbouwd en is daarom niet meegenomen in de totale Bruto Vloer Oppervlakte.
Afval •
Bedrijfsafval betreft papier (6.480 kg), karton (4.423 kg) glas (950 kg), afval (10.000 kg), bouw- en sloopafval (6.000 kg) en afval (40.000 kg) voor de perscontainer. Vorig jaar is de perscontainer niet meegeteld, dit verklaart de stijging van bijna 55%.
•
Er wordt jaarlijks gemiddeld 64 kilo TL-buizen en spaarlampen weggebracht naar de gemeente Leiden; het wisselt per jaar afhankelijk van het moment van vervanging.
•
De 5000 liter afvaltank van de gebruikte alcohol werd voorheen ieder jaar geleegd, nu om de 2 jaar.
•
Het papierverbruik is iets gedaald maar er worden 20% meer cartridges en toners gebruikt dan vorig jaar. Er kan worden geconcludeerd dat er in 2008 meer dubbelzijdig wordt afgedrukt.
7
Transport •
Naturalis heeft 7 fietsen voor dienstritjes binnen de stad en 1 bedrijfsbus.
•
D.m.v. parkeerbeleid, een renteloos voorschot voor een nieuwe fiets of een NS jaarabonnement wordt
•
Er zijn 50 parkeerplaatsen voor personeel en leveranciers. Voor museumbezoek zijn er eveneens 50 parkeer-
•
De bedrijfsbus werd minder vaak gebruikt voor verre ritten.
•
Het aantal medewerkers in de regio Leiden is anders berekend dan vorig jaar. Het betreft Leiden, Leider-
•
De berekening van het woon-werkverkeer is: het totaal aantal kilometers overeenkomstig de reiskosten
gestimuleerd dat medewerkers milieuvriendelijk reizen. plaatsen. 1 op de 13 bezoekers koopt een parkeermunt.
dorp, Oegstgeest, Voorschoten, Warmond en Alkemade. vergoedingen + (vorig jaar niet bijgeteld) 5 km per medewerker zonder reiskostenvergoeding, wonende binnen een straal van 10 km van Naturalis. Conclusies Het verbruik en de milieubelasting verschilt niet veel van vorig jaar, er zijn alleen aantal berekeningen bijgesteld. Opvallend is de vermindering van het gebruik van alcohol voor de conservatie van de collectie. Het zonnige weer in 2008 heeft gezorgd voor het vierde jaar op rij waarin minder energie werd verbruikt. Maatregelen milieuzorg Naast de verplichte maatregelen voor de milieuvergunning worden o.a. de volgende maatregelen al toegepast: - De bedrijfsauto rijdt op diesel. - Lege toners van de laserprinters worden gerecycled. - Er zijn afvalgescheiden containers en papierverzamelpunten per verdieping. Papier en karton wordt gerecycled. - Tentoonstellingsmaterialen worden hergebruikt. - De meeste elektrische apparaten hebben het energielabel A of Energy Star. - Er worden geen gloeilampen gebruikt, wel steeds meer LED verlichting. - De stroomvoorziening in de tentoonstellingen wordt na sluiting centraal volledig uitgeschakeld. - De tentoonstellingen worden zomers minder gekoeld dan de collectietoren. - De metalen schubben op de collectietoren houden de warmte buiten. - Het energiebeheer is ingeschakeld op computerapparatuur waardoor minder energie wordt verbruikt. - Door goede deurmatten is er minder inloop van vuil waardoor minder schoonmaak nodig is. - Naturalis gebruikt biologisch afbreekbare schoonmaakmiddelen en milieubewuste toiletaccessoires. Aanbevelingen 2008 Een energie/milieuzorgsysteem omvat aspecten van organisatie, techniek en gedrag. Het invoeren van een zorgsysteem is aan te bevelen. Er kan nog meer energie worden bespaard volgens het programma Schoon en Zuinig van de Rijksgebouwendienst.
8
