Met vrijwilligers blijf je bezig

Met vrijwilligers blijf je bezig Handleiding bij het spel - Voor jeugdhuizen van Formaat

Vrijwilligersspel ‘Met vrijwilligers blijf je bezig’ - HANDLEIDING JEUGDHUIZEN Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw

1

Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen met uitdrukkelijke bronvermelding. november 2007

Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw De Wittestraat 2, 2600 Berchem (T) 03 226 40 83 - (F) 03 226 40 85 [email protected] - www.formaat.be rekeningnummer 001-0465548-24

Voorwoord

De idee voor het ontwikkelen van een ondersteuningsinstrument voor het vrijwilligersbeleid van jeugdhuizen kwam tot stand vanuit de ervaring dat veel jeugdhuizen met vragen zitten rond het aantrekken en behouden van vrijwilligers. Pasklare antwoorden bestaan er jammer genoeg niet, maar het kan wel al helpen even stil te staan bij de jeugdhuiswerking. Dat is wat dit spel jullie wil laten doen. Dit spel maakt deel uit van een breder project rond vrijwilligers. Enerzijds is de bedoeling van dit project mensen binnen de jeugdhuiswerking te doen nadenken rond het vrijwilligerswerk dat er plaatsvindt; dit is waar het gezelschapsspel toe dient. Anderzijds wil dit project ook duidelijk maken wat het jeugdhuiswerk met vrijwilligers is, het wil vrijwilligers zichtbaarder maken. Het is immers belangrijk dat vrijwilligers binnen de jeugdhuiswerking tot hun recht komen. Formaat wenst er jullie veel succes (en plezier) mee!


3

Inhoudstafel

5 7 8 9 10 17

Voorwoord Inhoudstafel Eerst even dit Het spel Richtlijnen voor een kwartetspel De thema’s Meer weten?! Uitleg bij de vragen Bibliografie Bijlagen Spelkaarten Themafiches Thematische overzicht


4

Eerst even dit

Een vrijwilligersbeleid? Sommigen zullen de wenkbrauwen fronsen bij het lezen van dit woord, bij anderen zal een lichtje gaan branden. De bedoeling van dit spel is dat bij iedereen die het speelt, een lichtje gaat branden. Met vrijwilligers blijf je immers bezig! Je vrijwillig inzetten voor een jeugdhuis is namelijk niet zo vanzelfsprekend, want waarom zou iemand zich inzetten als die inspanning niet wordt opgemerkt en geapprecieerd? Wees je hier bewust van; met vrijwilligers blijf je bezig! En als dit nog niet overtuigend genoeg is om na te denken over een vrijwilligersbeleid, vergeet dan dit niet: zonder vrijwilligers, geen jeugdhuis. Zij zijn degenen die zich telkens weer inspannen om een toffe jeugdhuiswerking op poten te zetten, dankzij die vrijwilligers blijf je bezig!

Allemaal goed en wel als je nu begrijpt waarom je met vrijwilligers bezig blijft, maar wat houdt een vrijwilligersbeleid dan eigenlijk in? Het antwoord hierop staat niet helemaal vast, want geen enkele vrijwilliger is dezelfde en geen enkel jeugdhuis is hetzelfde. Bijgevolg zal je beleid ook anders zijn dat het beleid van andere jeugdhuizen.

- ‘Waarom zouden vrijwilligers bereid zijn om juist mijn organisatie onbetaald hun vrije tijd te schenken?’ Voor wat hoort wat! Waarom komen jongeren in de eerste plaats naar een jeugdhuis? Hoe komen ze ertoe de overgang te maken van bezoeker naar vrijwilliger? Waarom blijven ze actief binnen het jeugdhuis? Al deze vragen verwijzen naar de sterkten en zwakten van het vrijwilligersbeleid binnen je jeugdhuis. Door even stil te staan bij de jeugdhuiswerking, vind je de antwoorden op deze bedenkingen misschien wel en dan kan je vanuit die antwoorden op zoek gaan naar kansen tot verandering en verbetering. ’De’ jeugdhuisvrijwilliger bestaat natuurlijk niet, maar toch zijn er algemene kenmerken of behoeften waaraan je jeugdhuiswerking kan tegemoetkomen om vrijwilligers aan te trekken, tevreden te houden, of zich beter te doen voelen binnen de werking. De functies, processen en principes van het jeugdhuiswerk kunnen je al goed op weg helpen om een antwoord te formuleren op de vraag wat vrijwilligers kan stimuleren om zich voor de werking in te zetten.

Toch zijn er twee richtvragen die je al aardig op weg kunnen helpen om te begrijpen wat een vrijwilligersbeleid is en wat het kan inhouden: - ‘Welke mensen wil ik graag als vrijwilliger aantrekken?’ Omdat een van de hoofdprincipes van het jeugdhuiswerk is dat het jeugdhuis dient open te staan voor alle soorten jongeren, moet er met deze vraag omzichtig omgesprongen worden. Toch zijn er enkele noodzakelijke kenmerken om actief te zijn binnen het jeugdhuiswerk, zoals het kunnen samenwerken en communiceren, constructief met kritiek kunnen omgaan, zich bewust zijn van de eigen referentiekaders om zo de andere te kunnen waarderen, durven experimenteren, bereid zijn tot leren… Afhankelijk van de functie die ingevuld dient te worden, kan dit profiel nog uitgebreid worden, maar bedenk wel dat het jeugdhuiswerk voor iedereen bestemd is en dat je de (nieuwe) vrijwilligers dus ook niet moet bedelven onder een berg eisen. Vanuit zijn of haar inzet kan een vrijwilliger trouwens snel en veel bijleren. Stimuleer hem of haar hier eerder in dan op voorhand al af te remmen.


5

Een berg informatie, denk je nu, maar wat ben je daarmee? Het doel van dit spel en deze handleiding is dat vrijwilligers, professionelen en zelfs bezoekers binnen een jeugdhuis op een leuke en creatieve manier stil kunnen staan bij wat vrijwilligers betekenen voor het jeugdhuiswerk en wat jeugdhuiswerk kan betekenen. Veel plezier ermee.


6

Het spel

1.

Veel blabla, weinig…

Jullie lezen gewoon de vragen in de handleiding en de groep vat de discussie aan, jullie vertellen jullie verhaal… Je kan hierbij kiezen om de extra uitleg ook door te nemen, of gewoon te focussen op de richtvragen. Het spel zal hierdoor sneller gaan, maar misschien ook eerder vervelen. Om iedereen aan het woord te laten, is het een goede tip dat elk thema door een andere persoon wordt geleid. Dit wil zeggen dat iemand de vragen een voor een overloopt en eerst zijn of haar eigen mening formuleert en er vervolgens over waakt dat iedereen aan het woord komt en dat de opmerkingen genoteerd worden.

2.

Een vluggertje

Jullie kunnen ervoor kiezen om het kwartetspel te spelen, maar de extra uitleg in de handleiding niet op te nemen in het spel. Het voordeel hiervan is dat het spelen sneller gaat, maar de achtergrondinformatie of extra uitleg bij de vragen krijg je op deze manier niet. Zo duurt het spel een tweetal uur.

3.

All the way

Tenslotte kan ervoor gekozen worden om het spel volledig te spelen: nadat iedereen zijn eigen mening op de vraag geformuleerd heeft, wordt er gekeken naar de extra uitleg bij de betreffende vraag in de handleiding. Aan de hand hiervan kunnen jullie misschien acties bedenken, aanvullingen maken of de discussie hervatten. Houd er rekening mee dat het spel op deze manier al snel twee à drie uur duurt. Maak dit mensen die je uitnodigt om te spelen ook duidelijk.

Om met dit spel te beginnen, moet de groep met minimum drie en maximum zeven zijn (al kan er per twee gespeeld worden). Hoe je dit spel speelt, is afhankelijk van de tijd en het werk dat je erin wil steken. Wel is het de bedoeling dat er bij al deze vormen aandachtig geluisterd wordt naar de mening van iedereen die meespeelt.

Wanneer je ervoor kiest ‘een vluggertje’ of het spel ‘all the way’ te spelen, lees dan de richtlijnen voor een kwartetspel.

Het is ten slotte niet het hoofddoel om te winnen. Het belangrijkste is dat de spelers nadenken over de vrijwilligerswerking en hoe deze op een aantrekkelijke manier verder uit te bouwen. Er zijn verschillende manieren waarop gespeeld kan worden. In overleg met de spelers en afhankelijk van de beschikbare tijd kunnen jullie kiezen voor…


7

Richtlijnen voor een kwartetspel

1. Leg het thematisch overzicht (vanaf pagina 10) en de handleiding deel ‘Meer weten?! Uitleg bij de vragen’ in het midden van de tafel. Kies een viertal thema’s die jullie zeker willen behandelen. Jullie kunnen je keuze maken door de uitleg van de thema’s zoals die staat op het thematisch overzicht te lezen.

4. Als iemand op deze manier vier kaarten van een thema heeft verzameld, heeft deze persoon een ‘kwartet’. Als het gaat om een thema dat jullie als groep hebben gekozen, mag de persoon met de kaarten het thema ‘leiden’. Dit wil zeggen: de overeenkomstige themafiche bij zich nemen, de vragen overlopen en de discussie op gang trachten te brengen. De vragen die op de themafiche staan en de uitleg die de handleiding per vraag bevat, kunnen de leider daarbij helpen. Het is echt belangrijk dat deze persoon het maximum uit het thema probeert te halen. Wanneer er hierbij discussies ontstaan, tracht hiervoor dan compromissen te zoeken en bedenk zo mogelijk concrete acties die tegemoet komen aan de opmerkingen, noden en wensen van de spelers. Gaat het om een kwartet van een thema dat niet werd gekozen, dan is dit ook een punt voor de speler die de kaarten heeft verzameld. Deze kaarten worden echter zonder te bespreken opzij gelegd. Als er is op het einde tijd over, kunnen ze nog altijd hernomen worden.

2. Schud de uitgeknipte kwartetkaartjes goed door elkaar en verdeel deze onder de spelers. Zorg dat iedereen evenveel kaarten heeft. De kaarten die overblijven, worden in het midden van de groep gelegd. De jongste speler begint te spelen. 3. De bedoeling is dat er zo snel mogelijk een ‘kwartet’ wordt verzameld, of met andere woorden, dat iemand vier richtvragen van een thema bijeen sprokkelt. Dit kan door tijdens de spelbeurt een nummer van een bepaalde vraag aan een specifieke ‘bevraagde’ te stellen. De ‘vrager’ moet wel zelf minstens een kaart van dat thema hebben. Heeft de bevraagde deze vraag, dan kan de vrager bij iemand een volgende kaart eisen. Wanneer de bevraagde de kaart niet heeft, wordt de bevraagde vrager en mag hij een kaart opvragen, tot ook hij fout gokt. Je kan er als vrager ook voor kiezen om in plaats van een kaart van een andere speler te eisen, er een van de stapel in het midden te nemen. Deze kaart mag je dan houden, maar de beurt gaat wel naar de speler links van je.

5. Wanneer alle kwartetten zijn gevormd, is het spel ten einde. Degene met de meeste kwartetten is de winnaar van het spel. Het is raadzaam na te gaan of er wel degelijk iets uit de bus is gekomen tijdens het spelen van dit spel. Zijn de ideeën genoteerd, heeft iedereen zijn zegje kunnen doen, zijn de onenigheden uitgeklaard… ? Als blijkt dat er nog iets ontbreekt, kan dit onderdeel nog (kort) hernomen worden.

Een voorbeeldje hiervan: Jan (= de vrager) heeft al twee kaarten van het thema ‘Stoppen=droppen?!’. Hij wil nu kaart 4 van dit thema verkrijgen en vraagt deze aan Hanne. Wanneer Hanne (= de bevraagde) deze heeft, krijgt Jan ze en mag Jan aan Hanne of een andere speler een volgende kaart vragen. Jan mag zolang kaarten eisen totdat hij verkeerd gokt en de bevraagde de gewenste kaart niet kan voorleggen. Wanneer Hanne dus kaart 4 niet kan geven, mag zij vrager worden en een kaart eisen van een andere speler. Het principe herhaalt zich telkens weer.

DUS, kort samengevat: gen op tafel leg thema’s en uitleg bij de vra

gen

en

kaartjes schudden en verdel

kwartetspel spelen

gekozen thema compleet

= thema leiden

de spel = winnaar

meeste kwartetten aan ein

wat heeft het spel nu opgele


8

verd?

De thema’s Het thematisch overzicht kan helpen om een selectie te maken aan het begin van het spel.

Hierbij volgt een korte toelichting van de verschillende thema’s. Samen in het jeugdhuis. Of: Jeugdhuis:samen uit én thuis Een van de basisprocessen en principes binnen het jeugdhuis is samenwerking. In welke mate is hiervan sprake binnen je jeugdhuis, hoe verloopt die samenwerking, hoe wordt er omgegaan met

Vrijwilligers blijvend motiveren. Of: Hou ze b(l)ij! Vrijwilligers bijhouden, of voor een tijdje op hen kunnen rekenen, houdt in ze kunnen motiveren en tevreden houden. Bijhouden komt dus overwegend neer op ‘blij houden’. Hierin wordt stilgestaan bij richtvragen die peilen naar de mate waarin hiermee rekening wordt gehouden, die nagaan welke motivaties er allemaal kunnen zijn om je te engageren binnen de jeugdhuiswerking en hoe met deze motivaties omgegaan wordt. Ook de mogelijkheid tot flexibiliteit binnen het jeugdhuiswerk komt aan bod.

conflicten… Het jeugdhuis is een plaats waar jongeren samenkomen. Tegelijkertijd is het een plaats waar jongeren zich thuis moeten kunnen voelen, waar ze voelen dat het mogelijk is zichzelf te zijn en zichzelf te uiten. Hoe ziet je jeugdhuis eruit? Of: Toogbeeld van een jeugdhuis Hierbij komen vooral de ‘zakelijke’ vragen aan bod: hoe is de relatie met de gemeente, hoe staat het met het budget en wie heeft hier inspraak in… Het antwoord op deze vragen geeft aan hoe je jeugdhuis werkt, hoe dingen veranderd kunnen worden, wat jullie mogelijkheden zijn…

Beëindigen van de samenwerking. Of: Stoppen=droppen?! Nog te vaak wordt er niet genoeg aandacht besteed aan het einde van de ‘carrière’ van de vrijwilliger, terwijl deze persoon zich toch hard heeft ingezet om de jeugdhuiswerking mee te maken tot wat ze is. Waarom kan het belangrijk zijn hier toch aandacht aan te besteden en hoe kan dit dan gebeuren? Wat kan de vrijwilliger overhouden aan de werking? Stoppen zou niet zomaar ‘droppen’ mogen betekenen, maar het dient een doordachte actie te zijn, niet enkel vanuit de vrijwilliger, maar vanuit de hele jeugdhuiswerking.

Wat is vrijwilligerswerk in jouw jeugdhuis? Of: Vrijwilligerswerk! Wadisda? In deze categorie komen vragen aan bod die betrekking hebben op welke rol vrijwilligers kunnen spelen binnen verschillende verenigingen, wat de spelers vinden dat vrijwilligerswerk binnen het jeugdhuis betekent, over de wetgeving en ten slotte over de taken die vrijwilligers binnen het jeugdhuis doen.

Mix van thema’s. Of: ‘Achter de hand’-vragen In deze categorie komen restvragen aan bod die vooral naar persoonlijke wensen, ideeën… peilen. Ook vragen die niet onder de vorige thema’s vallen, zijn bij dit onderwerp geplaatst.

Werven van vrijwilligers. Of: Trek (het je) aan! Omdat er veel jeugdhuizen zijn die zich pas echt met een vrijwilligerswerving bezig houden wanneer er zich een tekort aan vrijwilligers voordoet, laat dit thema je stilstaan bij waarom iemand eigenlijk vrijwilliger zou worden, het mogelijke selectieproces, het toetreden van vrijwilligers…


9

Meer weten?! Uitleg bij de vragen

Jeugdhuis: samen uit én thuis

2. Wie Wie zit er in het jeugdhuis, zowel bezoekers als vrijwilligers? Gezien er binnen de jeugdhuiswerking zo weinig mogelijk onderscheid gemaakt wordt tussen de verschillende jongeren en de verschillen tussen hen als iets goed gezien worden, is het goed dat dit ook aan vrijwilligers en jongeren toe duidelijk gemaakt wordt. Het jeugdhuis wordt gezien als een experimenteerruimte voor de latere wereld; hopelijk een wereld waarbij verschillen tussen mensen als iets goed worden gezien. Als jongeren op een positieve manier met deze verschillen leren omgaan, kan dit een eerste voorzichtige stap betekenen naar een betere toekomst in de multiculturele samenleving.

3. Gebeurt in het jeugdhuis alles in samenwerking of is er ook ruimte om iets alleen te ondernemen?

1. Doe een brainstorm rond het woord ‘samen’ in het jeugdhuis. Bespreek deze woorden achteraf.

Ook al is ‘samen’ een van de belangrijkste woorden binnen de jeugdhuiswerking, toch moet beseft worden dat ‘alleen’ voor sommigen een opluchting kan zijn. Samenwerken mag ook geen verplichting worden. Geef je vrijwilligers ook de kans om af en toe zich alleen te kunnen uitleven binnen een taak, wanneer zij dit wensen.

Het samenzijn, samenwerken en samenleven zijn belangrijke functies binnen het jeugdhuiswerk en het werd al eerder aangegeven: geen jeugdhuis zonder verenigde krachten. De groep mensen binnen het jeugdhuis is meer dan de som van iedereen apart: elk heeft zijn eigen mogelijkheden, maar doordat er zoveel mogelijkheden bij elkaar komen, verkrijgt het jeugdhuiswerk net dat beetje extra. Door het samenwerken krijg je de mogelijkheid je eigen talenten, ideeën… te versterken en verder te ontwikkelen. Of leer je net je ideeën aan te passen of beter te verwoorden.

4. Hoe gaan jullie om met conflicten? ‘Een van de jongens binnen het jeugdhuis is dronken en hangt rond een groepje meisjes. Zij laten hem wat links liggen, maar op een gegeven moment komt de vriend van een van de meisjes binnen. Hij ziet de andere jongen rond zijn vriendin hangen en kan hier helemaal niet mee lachen. Hij verkoopt hem een dreun in zijn gezicht. De dronken jongen reageert niet meteen, maar het is duidelijk dat iemand zal moeten ingrijpen, om te vermijden dat de situatie uit de hand loopt.’

Samenzijn begint met een open houding tegenover elkaar. Samenwerken veronderstelt dan weer samen verantwoordelijkheid opnemen, de werking samen vorm geven, hierin eigen keuzes maken en tegelijkertijd overleggen met de andere. Het jeugdhuis is er voor en door jongeren. Door samen te leven in het jeugdhuis, samen feestjes en activiteiten te organiseren en verantwoordelijkheid op te nemen ontwikkelen gedeelde afspraken, waarden en normen. Je krijgt er een plaats (het jeugdhuis) en geeft er betekenis aan. In het jeugdhuis krijg je de kans om je vrienden- en kennissenkring uit te breiden. Door dit ‘sociale netwerk’ kan je jezelf ontwikkelen en wanneer er iets misloopt, is dit netwerk het vangnet waardoor problemen plots minder erg kunnen lijken of makkelijker worden opgelost.

‘Jeugdhuis Xienix heeft een grote groep vrijwilligers en bezoekers en heeft nooit veel problemen gehad in verband met een tekort aan volk. Nu is er in het jeugdhuis sinds enkele maanden een nieuw bestuurslid, Pieter, die zich echt wel als het ‘hoofd’ ziet en zo veel mensen tegen hem in het harnas jaagt. De sfeer tijdens vergaderingen is aan het verzieken en het lijkt nog maar een kwestie van tijd voor de anderen beginnen af te haken. Iedereen is dezelfde mening aangedaan, maar er is niemand in de groep die zich geroepen voelt om erover te beginnen. Uiteindelijk doet Pieter ook wel heel veel voor het jeugdhuis en dat beseffen de andere jongeren ook…’


10

‘De jongeren in Den Appel vinden het moeilijk om bezoekers drank te weigeren, ook wanneer ze duidelijk dronken worden. De laatste tijd lijkt het echter echt uit de hand te lopen: er zijn er al enkelen ziek geweest en de sfeer gaat er ook niet op vooruit. Kunnen ze drank weigeren, hoe kunnen ze ervoor zorgen dat jongeren niet dronken worden, is het nodig hier een activiteit rond te maken of kunnen ze gaan samenwerken met iemand buiten het jeugdhuis, die beter weet hoe om te gaan met dit probleem?’

je uit te drukken. Het versterkt de (vriendschaps)banden tussen jongeren en kan bijdragen tot een betere samenleving. Een aantrekkelijke werking is er een die tegemoet komt aan deze positieve aspecten. Het is belangrijk te beseffen dat deze werking door iedereen anders wordt ingevuld. Je hiervan bewust zijn en hier trachten rekening mee te houden door genoeg afwisseling in het jeugdhuis toe te laten, is een belangrijke stap in de goede richting.

Dé oplossing bestaat niet wanneer je jeugdhuis te maken krijgt met conflicten binnen de groep, of met agressieve en/of dronken jongeren. Alles hangt af van de situatie waarin je je bevindt. Wel kan het een gouden tip zijn om de dingen niet te veel op te blazen, erover te praten (wanneer iedereen gekalmeerd is) en om ook het gebeurde te kunnen vergeven. Het is ook belangrijk om als een groep op te treden bij problemen en om elkaar te ondersteunen, zodat jullie achteraf vooral het gevoel hebben dat het voorval niet enkel negatief was. Problemen en het oplossen van problemen kunnen je als groep sterker en rijker maken.

2. Hoe zit het met de communicatie tussen vrijwilligers onderling, tussen vrijwilligers en bezoekers, met toekomstige bezoekers of vrijwilligers…? Is er een ledenblad of een website? Worden er folders rondgedragen binnen de gemeente? Letten jullie erop dat je de buurtbewoners informeert omtrent activiteiten? Is er in het jeugdhuis een ideeënbus en werkt dit communicatiemiddel? Enkele leuke informatie- of communicatiecampagnes kan je terugvinden in de handleiding ‘Vrijwilligers aantrekken is een kunst’ van de Steunpunten vrijwilligerswerk1.

Toogbeeld van een jeugdhuis

3. Wat is de relatie met de gemeente? Sinds 1993 is het jeugdwerk een gemeentelijke aangelegenheid. Dit houdt in dat de subsidiegelden vanuit de Vlaamse overheid worden verdeeld onder de gemeenten, die dit op hun beurt verdelen onder de verschillende jeugdverenigingen in de gemeente. Dit maakt communicatie tussen de jeugdverenigingen, waaronder het jeugdhuis, en de gemeente noodzakelijk. Zo moet er driejaarlijks een jeugdwerkbeleidsplan opgemaakt worden in samenwerking met de verschillende jeugdverenigingen, betrokken jongeren, kinderen en deskundigen in jeugdaangelegenheden. Ook de jeugdraad is een deel van de link tussen gemeente en jeugdhuis. Hierin komen verschillende jeugdverenigingen samen met mensen binnen de gemeente die in verband staan met de jeugdwerking. 1. Wat is de doelstelling van jullie jeugdhuis? In een jeugdhuis ontwikkelen jongeren een positiever beeld over zichzelf, doordat ze er al (mee)doende leren, ze er zichzelf mogen en kunnen zijn. Het jeugdhuiswerk biedt jongeren kansen, er moet veel kunnen en gebeuren binnen het jeugdhuis. Het is een plek waar je elkaar leert kennen en met elkaar omgaat, waar mensen leren opkomen voor elkaar en voor de belangen van het jeugdhuis. Wie naar het jeugdhuis komt, wordt gestimuleerd om verantwoordelijkheid op te nemen. Sleutelwoorden daarbij zijn participatie en inzet. Bovenal wil het jeugdhuis een plek zijn waar jongeren zich thuis voelen en waar ze zo samen een eigen jeugdsubcultuur kunnen ontwikkelen. Ook het jeugdhuis zelf levert een bijdrage aan die cultuur door de keuzes die gemaakt worden in activiteiten, de muziek, inrichting… Deelnemen aan activiteiten is een manier om

4. Hoe tevreden zijn de mensen in het jeugdhuis? Ook al loopt alles goed binnen het jeugdhuis, het kan nooit kwaad om af en toe eens te vragen naar de mening van bezoekers en medewerkers over de gang van zaken. Soms zijn zulke onderwerpen gemakkelijker ter sprake te brengen tijdens een gewone babbel achter de toog. Op vergaderingen zullen sommige mensen misschien minder snel hun mening durven zeggen, terwijl deze wel degelijk van belang kan zijn voor een betere jeugdhuiswerking. Vat opmerkingen ook niet meteen op als negatief, maar eerder als een nuttige tip voor een nog toffer jeugdhuis.


11

Vrijwilligerswerk! Wadisda?

Let er ook op dat je niet alles in regeltjes gaat gieten. Al is een minimum aan afspraken nodig, het gevoel hebben dat er nog veel meer mogelijk is, is een van de drijvende krachten van de jeugdhuiswerking.

2. Doe een pictionary rond de verschillende taken die er in het jeugdhuis zijn. Het kan ook nuttig zijn om te kijken naar de ‘eigenschappen’ van de mensen die op je lijst staan. Wanneer deze groep bijvoorbeeld een vriendenkring vormt, zonder dat er anderen bij betrokken zijn, kan dit er op langere termijn voor zorgen dat er geen vernieuwing binnen de organisatie kan plaatsvinden. Zijn het vooral oudere jongeren, dan kan het nuttig zijn eens tussen de bezoekers te gaan zoeken naar ‘jong bloed’. Zijn er weinig vrijwilligers, maar nemen die elk veel verantwoordelijkheid op? Ga dan na of ze hier wel gelukkig mee zijn, probeer hun takenlast eventueel te verminderen. Samenwerken en zo het jeugdhuis samen dragen, is namelijk een belangrijke pijler binnen het jeugdhuis. Zijn er vrijwilligers bij die regelmatig hun steentje bijdragen? Wat kan dit naar de toekomst toe betekenen? Ook plannen is belangrijk voor de continuïteit van een jeugdhuiswerking.

1. Wat versta je onder vrijwilligers en vrijwilligerswerk? Wat wint de vrijwilliger zelf bij zijn of haar inzet? Ten eerste krijgt de vrijwilliger de mogelijkheid te tonen wat hij of zij kan, en het vrijwilligerswerk kan de kans bieden die talenten verder uit te bouwen. Het is dus een vorm van sociale, creatieve… zelfontplooiing. Vrijwilligerswerk bezorgt de vrijwilliger kennis, ervaring en vaardigheden, het bevordert zijn of haar contacten en levert erkenning op. Vrijwilligerswerk blijkt het zelfrespect te verhogen en komt tegemoet aan de behoefte om van elkaar te leren.

3. Stel jullie volgende situatie voor: na een fuif heeft niemand nog zin om op te kuisen. Wie neemt initiatief, hoe reageert de groep… Het kan misschien een goede oplossing zijn om taken samen te doen, ook die taken die niet graag gedaan worden. ‘Samen’ betekent immers sneller én leuker! Zorg ook voor voldoende flexibiliteit binnen je taken: het is maar eerlijk als ook de minder aantrekkelijke taken door iedereen eens uitgevoerd worden en als iedereen zowel van de leuke als van de minder leuke taken kan ‘genieten’. De jeugdhuiswerking tracht immers een democratische structuur te zijn! Een andere nuttige tip is aan zoveel mogelijk taken een zinvolle invulling te geven, of ze amusanter te maken dan ze zijn. Waarom zou de ‘opkuis’ saai moeten zijn als je er af en toe eens een zeep- en watergevecht van kan maken? Tenslotte is het ook belangrijk om duidelijke afspraken te maken over deze klussen en erover te waken dat ze wel degelijk worden uitgevoerd. Onenigheden hierover kunnen het best meteen aangekaart worden, want anders kunnen ze tot grote frustraties leiden.

De vrijwilliger zelf heeft vaak een sterke persoonlijke motivatie om het werk te doen en dit is op zich al een grote meerwaarde; het is niet het geld dat hem of haar drijft en de bijdrage kan hierdoor langduriger en intenser of enthousiaster zijn. Ook de ‘ervaringskennis’ die de vrijwilliger heeft, of opdoet, is een belangrijk pluspunt. Vrijwilligerswerk wordt ook belangrijk geacht in het verkrijgen, behouden of versterken van een solidaire samenleving. Het vrijwilligerswerk en jeugdhuiswerk worden hierbij gezien als onderdeel van de ‘sociale ruimte’. Zonder deze sociale ruimte, zou er minder gemeenschapsgevoel of een verminderd gelijkwaardig samenleven kunnen zijn. Deze positieve effecten van vrijwilligers(werk) zal je enkel zien wanneer je de vrijwilliger ten eerste de kans geeft te tonen wat hij in zijn mars heeft en ten tweede, wanneer je jeugdhuis een degelijk vrijwilligersbeleid heeft. Inderdaad, ook hieruit blijkt weer: voor wat hoort wat! Vooraleer je vrijwilligers je zullen willen laten ontdekken wat ze allemaal waard zijn, zal jij ook aan hen moeten bewijzen dat je hiervoor waardering hebt. Met vrijwilligers moet je bezig blijven. Communicatie met de vrijwilligers is daarom een sleutelwoord: wat verwachten zij, waar hebben ze nood aan, wat vinden ze goed en slecht aan de werking, wat werkt belemmerend…?

4. Waar halen jullie informatie over bijvoorbeeld wetgeving? Meer over de wetgevingen die van toepassing zijn op de jeugdhuiswerking, kan je vinden op www.formaat.be , onder ‘Jeugdhuis & wet’. Onder deze link staat een handige én verstaanbare samenvatting van de verschillende wetteksten. Je kan ook altijd bij de medewerkers van Formaat terecht voor meer gerichte informatie (en dan niet enkel over wetgeving).


12

Trek (het je) aan!

Wanneer je campagne voert, is het belangrijk om dit op verschillende manieren te doen. Niet iedereen leest plaatselijke krantjes of komt op de website van het jeugdhuis. Je hebt het minst kans op succes door enkel binnen het jeugdhuis actie te voeren. Hoe meer manieren je uitprobeert om jongeren te bereiken, hoe groter de kans op succes wordt. Een voorbeeld uit jeugdhuis Xienix kan dit duidelijk maken. Ze waren daar al een tijdje op zoek naar ‘jong bloed’ om de huidige ploeg van medewerkers te versterken en uiteindelijk hun taken over te nemen. Ze hadden al veel geprobeerd: affiches in het jeugdhuis waarop hun oproep stond, het aanspreken van de bezoekers en een oproep in het gemeentekrantje. Veel succes had dit niet: in het jeugdhuis kwamen vaak dezelfde mensen en de meesten ervan hadden wel al meegewerkt in het jeugdhuis en wilden niet opnieuw herbeginnen. Het gemeentekrantje kon ook niet helpen om nieuwe mensen aan te brengen, het bleek voor veel jongeren een te grote stap om te bellen naar de jeugdhuisverantwoordelijke. Totdat twee jaar geleden enkele medewerkers het idee kregen om op een speciale manier actie te voeren; ze zouden de aandacht trekken en zo mensen aanspreken om het jeugdhuis te bezoeken en om vrijwilligers aan te trekken. Hun zoektocht naar leuke acties op internet leidde tot het volgende ‘promoplan’, waar veel tijd, moeite en samenwerking in kroop, maar de resultaten waren er dan ook naar. In de jeugdraad stelden Lore en Bram voor om, samen met de andere verenigingen in het dorp, een soort opendeurdag op te zetten. De samenwerking met andere organisaties, kon ertoe leiden dat er meer reclame gemaakt kon worden (via de verschillende verenigingen mond-aan-mond-reclame, in de plaatselijke krantjes, overal grote affiches, reclame via mails en op verschillende websites…) én dat ook een ander publiek werd aangesproken dan het huidige jeugdhuispubliek. Het jeugdhuis kon op deze manier meer aandacht trekken. De tweede stap was op die dag een spectaculaire activiteit te organiseren die verschillende mensen aansprak. Het jeugdhuis koos voor een ‘Water Adventure’, een avontuurlijk parcours met veel water. Inschrijven vooraf was niet nodig. Rondom het parcours hingen foto’s op van activiteiten van het jeugdhuis, van de vrijwilligers en de bezoekers. De mensen die het jeugdhuis bezochten, kregen de kans muziek te draaien onder begeleiding van de ‘jeugdhuis-DJ’, er werd uitgelegd hoe je een pintje moest tappen, een vat moest aansluiten, je kon zelf voorstellen doen voor activiteiten… Tijdens de dag stond er een barbecue-kraam en de dag werd afgesloten met een fuif in het jeugdhuis, waarop de vrijwilligers van andere organisaties ook meehielpen.

1. Waarom zijn jullie vrijwilliger geworden of waarom blijf je liever bezoeker?

2. Zoeken jullie nieuwe vrijwilligers of wordt hier niet bij stil gestaan? Vaak gaan jeugdhuismedewerkers ervan uit dat vrijwilligers wel vanzelf komen en gebruiken dan ook de ‘simpele technieken’ om vrijwilligers te werven: de bezoekers vragen om enkele uren mee te staan achter de toog, een activiteit mee te begeleiden… Zo rollen de meesten in het vrijwilligerswerk. Toch is het soms niet slecht om eens een echte ‘wervingscampagne’ op te zetten. Het evalueren van de eigen werking wordt dan meestal de eerste grote opdracht; wat hebben we de vrijwilligers te bieden, wat zouden we hen willen aanbieden en wat heeft de jeugdhuiswerking nodig? Stel de werking in vraag en pas deze zonodig aan. Pas daarna kan je beginnen met de ‘campagne’. Ga je voor een klassieke techniek, zoals folders verdelen, advertenties plaatsen… of meer voor een ‘we trekken er op uit’-techniek, waarbij je de werking aan een ruimer publiek gaat voorstellen om zo mensen warm te maken voor de jeugdhuiswerking. Er zijn ook de zogenaamde ‘piektechnieken’, waarbij je een actie gaat organiseren in de buurt van de werking, een zoektocht op poten zet, zodanig dat er nieuwe mensen worden betrokken bij een jeugdhuisactiviteit… Als deze technieken je wel wat lijken, of je wil er meer over te weten komen en nog andere ideeën opdoen, is het zeker de moeite waard een kijkje te nemen in de handleiding ‘Vrijwilligers aantrekken is een kunst’, uitgegeven door de Steunpunten Vrijwilligerswerk. Je kan deze handleiding gratis bestellen bij de Steunpunten Vrijwilligerswerk, of deze downloaden op hun website: www.vrijwilligerswerk.be

Deze actie heeft haar vruchten afgeworpen, de opendeurdag had de belangstelling gewekt voor de activiteiten van het jeugdhuis (en voor de andere verenigingen) en er waren nieuwe bezoekers gekomen, die ook geïnteresseerd bleken om mee te werken. Ondertussen is deze opendeurdag een jaarlijks succes geworden, en dat dankzij de samenwerking met de verschillende organisaties in de gemeente en met de gemeente zelf.


13

Hou ze b(l)ij! 3. Hoe kies je wie vrijwilliger wordt en wie niet? Centraal binnen de jeugdhuiswerking is de openheid, waarbij niemand uitgesloten wordt. Diversiteit wordt in de jeugdhuiswerking gezien als iets positief, maar je moet er wel wat voor doen. Zorg daarom zeker voor voldoende variatie in je aanbod. Deze openheid geldt niet alleen naar bezoekers toe, ook ‘dé vrijwilliger’ bestaat niet. Variatie kan je werking ten goede komen. Het jeugdhuis dient te werken volgens het principe van ‘zelforganisatie’: het is niet de bedoeling dat iemand bewust structuren aanbrengt, maar wel dat het mogelijk wordt gemaakt dat het jeugdhuiswerk zichzelf organiseert. Belangrijk hierbij is dat je als medewerker jongeren de kans geeft zich te ontwikkelen, zich te ontplooien en talenten te ontdekken. Het kan natuurlijk niet ontkend worden dat er voor bepaalde taken, zoals die van voorzitter, penningmeester… enkele vaardigheden of ervaring nodig zijn. Toch is het beter je ook hier niet op blind te staren: iemand kan mits het nodige geloof , vertrouwen en voldoende motivatie snel in zijn of haar rol groeien. Binnen Formaat worden er dan ook cursussen voorzien die op deze vaardigheden focussen.

1. Waarom doen jullie dit vrijwilligerswerk al een tijdje? Wanneer men het heeft over het jeugdhuiswerk afstemmen op de vrijwilligers, verwijst men algauw naar de motivaties voor vrijwilligerswerk. Over motivaties is er vanuit de praktijk al veel gezegd en geschreven. We lichten dit kort toe.

Binnen het jeugdhuis gaat men ervan uit dat jongeren de nodige ‘bagage’ kunnen verwerven en verder ontwikkelen om de belangrijkste uitdagingen in het jeugdhuiswerk aan te kunnen. Een gunstige en stimulerende omgeving is cruciaal in dit proces; het jeugdhuis dient daarom aanzien te worden als een experimenteerruimte, een laboratorium of oefenplaats.

Traditioneel verwijst men binnen vrijwilligerswerkingen al snel naar de tweefactorentheorie van Herzberg, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen ‘instandhoudende’ en ‘motiverende’ factoren. Instandhoudende factoren zijn kenmerken van de werking of van het omgaan met vrijwilligers die kunnen leiden tot ontevredenheid, omdat ze het bevredigen van behoeften kunnen afremmen. Motiverende factoren zorgen voor tevredenheid en houden vrijwilligers langer betrokken bij de werking. Voorbeelden van motiverende factoren zijn succeservaringen, erkenning en waardering, vooruitgang… Instandhoudende factoren kunnen (slechte) intermenselijke relaties, (slechte) beloning, (slechte) arbeidsomstandigheden… zijn. Wanneer de beloning bijvoorbeeld slecht is, wordt deze factor een struikelblok. Anderzijds zijn de instandhoudende factoren ook niet extra motiveren wanneer ze wel toegepast worden; ze worden dan eerder als ‘vanzelfsprekend’ beschouwd. De boodschap binnen de jeugdhuiswerking is de volgende: zorg ervoor dat de ‘instandhoudende factoren’ niet verzwakken en wanneer deze basis stabiel is, richt dan je inspanningen op de motiverende factoren.

4. Hoe worden nieuwe vrijwilligers ingewijd? Net zoals bij de voorgaande vraag, is hierbij de boodschap: onderschat de mogelijkheden van de jongeren niet! Jongeren vertrekken binnen het jeugdhuiswerk meestal vanuit de ervaringen en mogelijkheden die ze al bezitten en zullen via allerhande uitdagingen meer kennis opdoen, vaardigheden bijleren en houdingen wijzigen of versterken. Geef hen de mogelijkheid zich te ontplooien, verstik hen niet.

Clary en Schnyder wijzen op nog andere motivaties. Een eerste reden voor vrijwilligerswerk kan het uitdrukken van belangrijke waarden zijn, zoals het rekening trachten te houden met anderen. Ook meer leren over de wereld of het trainen van tot dan toe ongebruikte vaardigheden kunnen een motivatie vormen. Dat vrijwilligerswerk ertoe kan bijdragen dat mensen zich beter voelen over zichzelf, is ook een bemoedigende factor.


14

Vooral voor de jonge vrijwilliger in het jeugdhuis kan het belangrijk zijn om het jeugdhuiswerk te kunnen gebruiken als een opstap voor een verdere job of loopbaan. Het opdoen van werkervaring is met andere woorden ook motiverend. Tenslotte kan het (jong eren)vrijwilligerswerk ook gebruikt worden ter versterking van relaties of als een uitlaatklep, waardoor negatieve gevoelens verminderd kunnen worden of waardoor aan persoonlijke problemen een plaats gegeven kan worden. Al deze motivaties kunnen zowel afzonderlijk als in verschillende combinaties voorkomen en zijn ook afhankelijk van persoon tot persoon. Gezien het gedrag van jongeren niet zomaar in regeltjes is te gieten en er dus geen kant-en-klare oplossingen zijn om vrijwilligers te motiveren, is het belangrijk de mogelijkheden open te houden, zodat jongeren zich begrepen en aanvaard voelen en weten dat ze binnen het jeugdhuis de kans krijgen om zichzelf te zijn en hun motivaties binnen het jeugdhuis te verwezenlijken

3. Hoe worden vrijwilligers beloond? ‘Jeugdhuis De Pollepel bestaat al enkele jaren en heeft nooit iets speciaal gedaan om haar vrijwilligers te belonen. Er is altijd genoeg volk geweest om te helpen en ook nu nog zijn er geen echte problemen in het vinden en behouden van vrijwilligers. Wanneer de jongeren in het bestuur gevraagd wordt wat ze doen om hun vrijwilligers te belonen, kijken ze vreemd op. Vrijwilligerswerk doe je toch uit je eigen vrije wil; het is geven en beloond worden via het werk dat je kan verrichten. Het is toch niet nodig om nog eens speciale activiteiten in te richten voor de medewerkers?’ ‘In Den Appel zien ze het ietwat anders dan bij De Pollepel. Zo geven ze een kilometervergoeding voor jongeren die naar vergaderingen komen, zorgen ze ervoor dat de jongeren die meehelpen extra drankbonnen krijgen en twee maal per jaar doen ze iets origineels met alle medewerkers: gaan paintballen, een etentje… Het is niet omdat ze hun vrijwilligerswerk zogezegd belangeloos uitvoeren, dat je hen niet op een speciale manier hoeft te tonen hoezeer je dit waardeert.

Cockx heeft het over ‘ecocipatief handelen’, dat het motiveren in vrijwilligerswerk ook kan verklaren. Betekend leren maakt daarvan de kern uit. Jongeren zetten zich in voor het jeugdhuis en geven op die manier betekenis aan de wereld rondom hen of zo proberen ze van betekenis te zijn in de wereld. Zo leren ze ook bij. Jongeren vertrekken volgens deze theorie vanuit hun onmiddellijke omgeving waarin ze de mogelijkheid krijgen om dingen uit te proberen. Wat de jongeren bijleren, sluit meestal aan bij hetgeen zij al weten, kunnen of doen. Als een jongere in het jeugdhuis bijvoorbeeld muziek wil draaien, is dat om zichzelf te tonen en een plaats te verwerven in het jeugdhuis. Door zijn eigen interesses uit te spelen, wil hij iemand van betekenis worden binnen de groep. Een gevolg hiervan is dat de jongere door het draaien in het jeugdhuis, bijvoorbeeld beter zal leren mixen, nieuwe muziek zal leren kennen, tips zal krijgen van anderen waardoor hij steeds beter wordt in het draaien van plaatjes.

4. Krijgen de vrijwilligers zelf de mogelijkheid om van taak te veranderen wanneer ze hier zin in hebben? Jongeren moeten in het jeugdhuis op eigen initiatief en volgens hun eigen wensen kunnen handelen. Dit houdt in dat ze ook de kans moeten krijgen te veranderen van taak. De werking van het jeugdhuis moet vertrekken van de interesses, wensen of talenten die iemand heeft en is steeds gericht op het ontwikkelen en benutten van de mogelijkheden van zijn bezoekers en vrijwilligers.

De motivatie om bezig te zijn met en/of binnen het jeugdhuis, is om zichzelf te kunnen tonen en bewijzen. De taak van het jeugdhuiswerk kan er dan uit bestaan om de kans te bieden initiatief te nemen en dingen uit te proberen, aanmoedigen om een eigen weg daarbinnen te zoeken.

2. Worden je vrijwilligers uitgedaagd in het werk of gaat het enkel en alleen om routine? De uitdaging voor het jeugdhuiswerk bestaat er bij dit thema uit om te kijken waaraan de vrijwilliger nood heeft en signalen hierover op te vangen. Je moet erop letten dat de vrijwilliger wordt uitgedaagd, zodat zijn of haar werk niet gaat vervelen. Tegelijkertijd moet je er ook over waken dat het werk niet te veel wordt, of dat de uitdaging de vrijwilliger niet afschrikt. In de praktijk komt het erop aan om een evenwichtige uitdaging te zoeken, in overleg met de vrijwilligers zelf. Je moet je er ook van bewust zijn dat de behoeften van de vrijwilligers veranderen, dus zal je af en toe moeten nagaan of de vrijwilliger zich nog wel steeds goed voelt bij het werk dat hij doet.


15

Stoppen=droppen?!

3. Houden jullie contact met de vroegere vrijwilligers of niet? Er zijn verschillende redenen om degelijk afscheid te nemen van je vrijwilligers en om contact met hen te blijven houden. Zij zijn degenen die de jeugdhuiswerking zolang mee hebben helpen dragen, die het jeugdhuis mee gemaakt hebben tot wat het nu is. Op een speciale manier afscheid nemen, maakt zichtbaar hoe belangrijk je de vrijwilligers vindt binnen de jeugdhuiswerking. Als je achteraf ook nog contact houdt, zullen zij zich de tijd bij het jeugdhuis ook nog lang positief herinneren, erover aan anderen vertellen… Betere reclame bestaat er niet! Ook bezitten zij vaak veel kennis, hebben ze veel meegemaakt en kunnen hun verhalen, ideeën, contacten en ervaringen de huidige en toekomstige jeugdhuiswerking misschien ten goede komen.

1. Hoe lang blijven vrijwilligers ongeveer binnen de werking of varieert dit?

4. Wat houden de vrijwilligers achteraf over aan de werking?

Momenteel is er binnen het verenigingswerk veel sprake van de zogenaamde ‘nieuwe’ vrijwilliger die als tegengesteld wordt gezien aan de ‘traditionele’ vrijwilliger. De nieuwe vrijwilliger zou korter actief blijven binnen de vereniging van zijn keuze en vervolgens overschakelen naar een andere vereniging, die meer tegemoetkomt aan zijn of haar veranderende eisen. In tegenstelling tot de traditionele vrijwilliger, zou de nieuwe vrijwilliger het vrijwilligerswerk meer zelf trachten te sturen. Men stelt het wel heel cru: de nieuwe, individualistische vrijwilligers zijn slecht voor het verenigingsleven, terwijl je op de traditionele vrijwilliger tenminste kon rekenen. Het was gemakkelijker een vereniging te laten voortbestaan, gezien het vrijwilligerswerk altijd kon doorgaan op dezelfde manier.

Buiten de vele positieve herinneringen en contacten die je overhoudt aan je tijd binnen het jeugdhuis, zal je er ook veel bijleren, of je nu bezoeker of vrijwilliger bent. Je krijgt de kans om vormingscursussen te volgen, die kunnen leiden tot het attest animator in het jeugdwerk, hoofdanimator… Ook kan het jeugdhuisvrijwilligerswerk een goede referentie op je CV zijn wanneer je naar werk zoekt en je kan ervan op aan dat je in het jeugdhuis heel wat kennis hebt opgedaan die bruikbaar kan zijn binnen je (toekomstige) job. Formaat wil er in de toekomst ook werk van maken om hetgeen je geleerd hebt binnen het jeugdhuis om te zetten in een soort diploma of erkenning .

In de realiteit is dit verschil niet zo groot of belangrijk. Ten eerste is het onderscheid tussen ‘traditionele’ en ‘nieuwe’ vrijwilliger helemaal niet zo duidelijk aanwezig. Ook vroeger zullen mensen zich slechts voor korte termijn hebben ingezet en nu zijn er ook nog steeds mensen die zich hun leven lang inzetten voor de vereniging waar de ouders ook actief bij waren, zonder zich hier veel vragen bij te stellen. Ten tweede hoeft de zogenaamde nieuwe vrijwilliger niet het einde van de werking te betekenen: hij of zij is zich heel bewust van wat er te doen is en zal zich misschien minder lang, maar daarom niet minder succesvol inzetten. Ten derde vormt deze zogenaamde kloof tussen vroeger en nu vooral een probleem omdat men ervan uitgaat dat het niet nodig is om de eigen jeugdhuiswerking in vraag te stellen. Waarom raakt een vrijwilliger uitgekeken op de werking? Wat kan ons jeugdhuis hem of haar nog meer bieden?

‘Achter de hand’-vragen 1. Bespreek beurtelings wat jullie zelf nog willen verwezenlijken of wat jullie nog verwezenlijkt willen zien binnen het jeugdhuis.

2. Schrijf elk anoniem op een papiertje iets wat zeker beter kan binnen de jeugdhuiswerking en op een ander papiertje iets positief binnen het jeugdhuis.

3. Hoe zien jullie de toekomst van de jeugdhuiswerking in?

2. Doen jullie iets speciaal voor de mensen die stoppen?

4. Zijn er buiten het jeugdhuis nog andere uitgaansmogelijkheden in de buurt voor jongeren?


16

Bibliografie

- Bouverne-De Bie, M. (2002). Vrijwilligerswerk in het welzijnswerk: een specifieke vorm van arbeid? In: Vlerick, P., Lievens, F., en Claes, F. (red.) Mens en organisatie. Liber Amoricum Pol Coetsier. (pp. 221-234). Gent: Academia Press. - Cockx, F.(2005) In de ban van de biografie. Biografisch onderzoek, biografisch werk en biografisch leren. In: Cockx,F. en De Vriendt, J. (2005) Wisselwerk. Cahier ’05. Biografisch leren en werken. November 2005-januari 2006. Gent: Druk in de Weer. - Formaat (2007). Open huis houden. Welkom in de jeugdhuismethodiek! Gent: ACDC. - Fraters, D. en Vancriekinge, S. (2001). Jeugdhuizen en de nieuwe jonge vrijwilliger. Aanpassen of sluiten! In: VFJ, Kruu. Antwerpen: VFJ. - Hambach, E. (oktober 2002). Vrijwilligers aantrekken is een kunst. Een praktisch handleiding. Steunpunten vrijwilligerswerk. Antwerpen: drukkerij Halewijn. - Rommel, W., Opdebeeck, S., Lammertyn, P. en Bouverne-De Bie, M. (1997). Vrijwillige inzet in Vlaanderen, een exploratie. Leuven: Lucas. - Steunpunten Vrijwilligerswerk. (mei 2000). Vrijwilligerswerk organiseren. (Bij)houden is de kunst. Vrijwilligers motiveren. Steunpunten vrijwilligerswerk. Hasselt: drukkerij Leen. - http://www.vrijwilligerswerk.be - http://www.formaat.be


17

Spelkaarten Knip onderstaande kaarten uit om het kwartetspel mee te spelen.

2. Jeugdhuis: samen uit én thuis

Doe een brainstorm rond het woord ‘samen’ in het jeugdhuis. Bespreek deze woorden achteraf.

2.

Wie zit er in het jeugdhuis, zowel bezoekers als vrijwilligers?




Gebeurt in het jeugdhuis alles in samenwerking of is er ook ruimte om iets alleen te ondernemen?


4.

Hoe gaan jullie om met conflicten?


Vrijwilligersspel ‘Met vrijwilligers blijf je bezig’ Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw


3.




1.








2. Toogbeeld van een jeugdhuis

Hoe zit het met de communicatie tussen vrijwilligers onderling, tussen vrijwilligers en bezoekers, met toekomstige bezoekers of vrijwilligers…? Toogbeeld van een jeugdhuis



Wat is de relatie met de gemeente?

4.

Hoe tevreden zijn de mensen in het jeugdhuis?





3.





Wat is de doelstelling van jullie jeugdhuis?

2.


1.






2. Vrijwilligerswerk! Wadisda?

Wat versta je onder vrijwilligers en vrijwilligerswerk?

2.

Doe een pictionary rond de verschillende taken die er in het jeugdhuis zijn.




Stel jullie volgende situatie voor: na een fuif heeft niemand nog zin om op te kuisen. Wie neemt initiatief, hoe reageert de groep…

4.

Waar halen jullie informatie over bijvoorbeeld wetgeving?





3.




1.








2. Trek (het je) aan!

Waarom zijn jullie vrijwilliger geworden of waarom blijf je liever bezoeker?

2.

Zoeken jullie nieuwe vrijwilligers of wordt hier niet bij stil gestaan?

Trek (het je) aan!

Trek (het je) aan!

Trek (het je) aan!

Hoe kies je wie vrijwilliger wordt en wie niet?

Trek (het je) aan!

4.

Hoe worden nieuwe vrijwilligers ingewijd?

Trek (het je) aan!



3.


Trek (het je) aan!


1.



Trek (het je) aan!



Trek (het je) aan!


2. Hou ze b(l)ij!

Waarom doen jullie dit vrijwilligerswerk al een tijdje?

2.

Worden je vrijwilligers uitgedaagd in het werk of gaat het enkel en alleen om routine?

Hou ze b(l)ij!

Hou ze b(l)ij!

Hou ze b(l)ij!

Hoe worden vrijwilligers beloond?

4.

Krijgen de vrijwilligers zelf de mogelijkheid om van taak te veranderen wanneer ze hier zin in hebben?

Hou ze b(l)ij!

Hou ze b(l)ij!


4. Hou ze b(l)ij!

3.

4. Hou ze b(l)ij!

Hou ze b(l)ij!

2. Hou ze b(l)ij!

1.

3. Hou ze b(l)ij!

3. Hou ze b(l)ij!

Hou ze b(l)ij!

1. Hou ze b(l)ij!

1. Hou ze b(l)ij!

Hou ze b(l)ij!


2. Stoppen=droppen?!

Hoe lang blijven vrijwilligers ongeveer binnen de werking of varieert dit?

2.

Doen jullie iets speciaal voor de mensen dit stoppen?

Stoppen=droppen?!

Stoppen=droppen?!

Stoppen=droppen?!

Houden jullie contact met de vroegere vrijwilligers of niet?

4.

Wat houden de vrijwilligers achteraf over aan de werking?

Stoppen=droppen?!

Stoppen=droppen?!



3.


Stoppen=droppen?!


1.



Stoppen=droppen?!



Stoppen=droppen?!


2. ‘Achter de hand’-vragen

Bespreek beurtelings wat jullie zelf nog willen verwezenlijken of wat jullie nog verwezenlijkt willen zien binnen het jeugdhuis.

2.

Schrijf elk anoniem op een papiertje iets wat zeker beter kan binnen de jeugdhuiswerking en op een ander papiertje iets positief binnen het jeugdhuis. ‘Achter de hand’-vragen

‘Achter de hand’-vragen


Hoe zien jullie de toekomst van de jeugdhuiswerking in?

4.

Zijn er buiten het jeugdhuis nog andere uitgaansmogelijkheden in de buurt voor jongeren?





3.




1.







4. Hoe gaan jullie om met conflicten? - In de handleiding staan enkele verhaaltjes. Bespreek hoe jullie dit zouden aanpakken. Haal eventueel een/enkele voorval(len) uit jullie jeugdhuis aan. - Houd daarbij rekening met de situatie in jullie jeugdhuis: met hoeveel staan jullie achter de toog, wie is verantwoordelijk, hoe dien je het conflict in te schatten… - Worden conflicten achteraf nog eens besproken op een vergadering? - Steunen jullie elkaar wanneer er zich een probleem voordoet?

3. Gebeurt in het jeugdhuis alles in samenwerking of is er ook ruimte om iets alleen te ondernemen? - Waarom is dit zo? Bedenk enkele taken waarvoor zeker samenwerking vereist is en zoek voor elk van deze taak een ‘tegenhanger’ die alleen ondernomen kan worden. - Wie in de groep werkt graag alleen, wie wil er het liefst altijd samenwerken? - Wordt daar rekening mee gehouden?

2. Wie Wie zit er in het jeugdhuis, zowel bezoekers als vrijwilligers? - Zijn er verschillende groepen of houdt iedereen er dezelfde ideeën op na, houdt iedereen van dezelfde muziek, hebben ze dezelfde smaak…? - Zien jullie dit als iets goed of slecht en hoe gaan jullie hiermee om? - Willen jullie zoveel mogelijk diversiteit in jullie groep, zowel op vlak van afkomst, als geslacht, als muziekstijk… of zit er in jullie jeugdhuis een bepaalde jongerencultuur? - Willen jullie net meer of minder diversiteit en hoe zouden jullie dat dan kunnen bereiken? - Welke drempels kunnen nieuwe mensen ervaren?

Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw

Vrijwilligersspel ‘Met vrijwilligers blijf je bezig’

1. Doe een brainstorm rond het woord ‘samen’ in het jeugdhuis. Bespreek deze woorden achteraf. Laat de deelnemers in het midden van een blad ‘samen’ noteren. Schrijf hierrond alle woorden die er in jullie opkomen. Wanneer dit is gebeurd, bespreek dan gedurende een vijftal minuten de meest interessante associaties. - Zijn er associaties die opgenoemd werden omdat er problemen mee zijn geweest? Bijvoorbeeld: samen opkuisen na een activiteit; iemand haalt dit aan omdat de helpers die zich hadden opgegeven, na de fuif vorige week plotseling waren verdwenen. - Waarom werd dit gezegd? - Is deze discussie eerder al eens uitgepraat? - Hoe kan daar in de toekomst beter mee omgegaan worden?

Themafiche Jeugdhuis: samen uit én thuis


4. Hoe tevreden zijn de mensen in het jeugdhuis? - Krijgen jullie soms klachten op jullie werking of vinden de bezoekers en medewerkers alles okee? - Hoe tevreden zijn jullie zelf? - Horen jullie regelmatig positieve reacties of is het net omgekeerd? - Hoe gaan jullie om met zulke reacties?

3. Wat is de relatie met de gemeente? - Is er regelmatig contact, zijn jullie vertegenwoordigd in de jeugdraad? - Krijgen jullie ondersteuning vanuit de gemeente? - Hoe denken jullie over die ondersteuning? - Is er iemand die regelmatig verslag uitbrengt aan de gemeente? - Vragen zij zelf om verslagen, komen ze soms eens langs? - Indien jullie niet zoveel contact hebben, willen jullie dit dan anders? Hoe kunnen jullie dit aanpakken?


2. Hoe zit het met de communicatie tussen vrijwilligers onderling, tussen vrijwilligers en bezoekers, met toekomstige bezoekers of vrijwilligers…? - Wordt hierover bewust nagedacht en welke acties worden dan ondernomen? - Is er iemand speciaal die zich hiermee bezig houdt? - Is er voldoende overleg of hebben jullie het gevoel dat jullie soms met zaken blijven zitten die je aan niemand kwijt kan?

1. Wat is de doelstelling van jullie jeugdhuis? - Weten jullie bezoekers of medewerkers wat een jeugdhuis is, wat vrijwilligerswerk binnen het jeugdhuis is… - Vinden jullie het belangrijk dat de mensen die komen weten wat een jeugdhuis is, wat de bedoeling ervan is? - Kent iedereen dit meewerkt dit doel en wordt daar af en toe over gepraat?

Themafiche Toogbeeld van een jeugdhuis

4. Waar halen jullie informatie over bijvoorbeeld wetgeving? In jullie mailbox zit een vraag van een vijftienjarig meisje dat wil weten of ze wel al binnen mag in het jeugdhuis. Of ze wel naar fuiven van het jeugdhuis mag komen die plaatsvinden in het zaaltje achter het café in de buurt. - Weet iedereen hoe dit wettelijk ineen zit? En als jullie het niet (zeker) weten, waar kunnen jullie dan terecht? - Is er iemand die wettelijke verplichtingen en rechten opvolgt? Het jeugdhuis kan met alle vragen in verband met de werking terecht bij Formaat. De mensen die daar werken, helpen jullie graag vooruit.

3. Stel jullie volgende situatie voor: na een fuif heeft niemand nog zin om op te kuisen. Wie neemt initiatief, hoe reageert de groep… - Gebeurt het bij jullie vaak dat mensen hun taken niet nakomen? - Treden de mensen in het jeugdhuis als een groep op wanneer er iets minder leuk gedaan moet worden? - Zijn er mensen die het gevoel hebben dat de nare taken vaak op hen terecht komen? - Hoe kunnen jullie situaties zoals deze vermijden?



2. Doe een pictionary rond de verschillende taken die er in het jeugdhuis zijn. Bespreek deze taken. - Wie voert de taken uit? - Zijn de taken eerlijk verdeeld? - Zit iedereen op zijn plaats? - Zijn er genoeg medewerkers? - Worden de taken regelmatig herbekeken?

1. Wat versta je onder vrijwilligers en vrijwilligerswerk? - Wat kan er goed aan zijn en hoe kan deze meerwaarde tot uiting komen? - Waarom wil iemand zich onbetaald inzetten voor een werking, terwijl extra geld wel altijd welkom is? - In welke mate is het engagement vrijblijvend? Mag je je vrijwilligerswerk volledig zelf invullen, of moet er ook een regelmaat zijn? - Kan je op je vrijwilligers rekenen?

Themafiche Vrijwilligerswerk! Wadisda?


4. Hoe worden nieuwe vrijwilligers ingewijd? - Beginnen ze met kleine taken, werken ze in het begin altijd samen of ook alleen, wordt er gekeken naar hun ervaring…? - Is er iemand die zich bezig houdt met het inwerken van de nieuwe mensen of worden ze aan hun lot over gelaten? - Vinden jullie het belangrijk dat zij degelijk ondersteund worden? - Hoe ging het er bij jezelf aan toe wanneer je begon?

3. Hoe kies je wie vrijwilliger wordt en wie niet? - Maken jullie hier een keuze in, is er een ‘screening’ voor vrijwilligers? - Zijn er mensen die jullie bewust (niet) aanspreken? - Hebben jullie ooit al iemand ‘afgeweerd’ wanneer die wou helpen? - Vinden jullie dat dit kan? Bedenk enkele taken waarvoor iedereen inzetbaar is.


2. Zoeken jullie nieuwe vrijwilligers of wordt hier niet bij stil gestaan? - Wat hapert er aan jullie techniek of wat is er net goed aan? - Weet je manieren die in andere jeugdhuizen of verenigingen worden toegepast voor het werven van vrijwilligers? - Houden jullie het bij mensen aanspreken of folders bespreken, of pakken jullie het anders aan? - Hoe ben je zelf betrokken geraakt? Bedenk nu in groep een ludiek plan om vrijwilligers te verleiden om mee te werken.

1. Waarom zijn jullie vrijwilliger geworden of waarom blijf je liever bezoeker? - Waarom zou iemand zich voor de werking willen inzetten? - Is het aantrekkelijk om mee te beginnen helpen in de jeugdhuis; wat verdienen medewerkers bij hun inzet (en dan niet noodzakelijk financieel)? - Is het belangrijk soms eens na te gaan waarom mensen zich inzetten, zodat je hierop kan inspelen?

Themafiche Trek (het je) aan!

4. Krijgen de vrijwilligers zelf de mogelijkheid om van taak te veranderen wanneer ze hier zin in hebben? - Kan iedereen doen waar hij of zij zin in heeft? - Waarom kan het goed zijn af en toe eens te kunnen veranderen?

3. Hoe worden vrijwilligers beloond? - Is er iemand die hier af en toe eens bij stilstaat? Lees en bespreek de voorbeelden van andere verenigingen. - Vinden jullie dat vrijwilligerswerk vrijwillig is en dat een beloning dus niet nodig is? - Worden vrijwilligers vergoed voor de onkosten die ze maken? - Vinden de spelers dat nodig of niet? - Kan hierover gepraat worden? - Hoe kan je je appreciatie voor hun werk tonen?



2. Worden je vrijwilligers uitgedaagd in het werk of gaat het enkel en alleen om routine? Maak een lijst met taken die vaak weerkeren en een lijst met taken die ter afwisseling kunnen gebeuren. - Vinden jullie het nodig dat je af en toe van taak kan veranderen of is het net nodig dat vaste mensen de taken doen? - Hoe kan je ervoor zorgen dat iedereen wel eens kan tappen, kan draaien… ?

1. Waarom doen jullie dit vrijwilligerswerk al een tijdje? - Zijn je motivaties veranderd tegenover wanneer je begon? - Zorgen jullie ervoor dat ook jullie vastere medewerkers een reden hebben om verder te doen? - Vinden jullie dit zelf nodig? - Hebben jullie het gevoel gewaardeerd te worden of beschouwt men jullie inzet als vanzelfsprekend?

Themafiche Hou ze b(l)ij!


4. Wat houden de vrijwilligers achteraf over aan de werking? - Kennen jullie hierbij enkele mogelijkheden vanuit andere verenigingen?

3. Houden jullie contact met de vroegere vrijwilligers of niet? - Bespreek enkele voordelen van contact houden. - Wat hebben jullie nog aan de oude medewerkers? - Zijn er dit nog regematig over de vloer komen? - Hoe voelen zij er zich bij als jullie hen raad vragen? - Hebben jullie een goede band?


2. Doen jullie iets speciaal voor de mensen die stoppen? - Waarom doen jullie dit wel of niet? - Zouden jullie het zelf vreemd vinden om te stoppen zonder dat er iets speciaals gebeurt? - Hangt dit af van de manier waarop mensen stoppen? Bedenk enkele leuke afsluiters voor de weggaande vrijwilligers, zodat ze zich het jeugdhuiswerk steeds positief kunnen blijven herinneren.

1. Hoe lang blijven vrijwilligers ongeveer binnen de werking of varieert dit? - Is dit goed of slecht? - Hoe denken jullie dat dit komt? - Proberen jullie mensen soms te overtuigen om langer te blijven? - Denken jullie dat mensen om speciale redenen weggaan? - Hoe gaan jullie daarmee om?

Themafiche Stoppen=droppen?!

4. Zijn er buiten het jeugdhuis nog andere uitgaansmogelijkheden in de buurt voor jongeren? - Hoe gaan jullie om met mogelijke concurrentie, wat is met andere woorden de meerwaarde van het jeugdhuis tegenover die andere mogelijkheden? - Wat vinden jullie daar zelf van? - Doen jullie dingen in samenwerking met andere verenigingen?



3. Hoe zien jullie de toekomst van de jeugdhuiswerking in? - Welke rol speel je daar zelf in? - Is dat positief of negatief? - Heeft iedereen dezelfde verwachtingen? - Hoe trachten jullie dit te bereiken?

2. Schrijf elk anoniem op een papiertje iets wat zeker beter kan binnen de jeugdhuiswerking en op een ander papiertje iets positief binnen het jeugdhuis. Gooi deze papiertjes door elkaar en bespreek vervolgens de opmerkingen. Zoek oplossingen of compromissen met betrekking tot de negatieve opmerkingen en ga na hoe je het positieve kan behouden of versterken.

1. Bespreek beurtelings wat jullie zelf nog willen verwezenlijken of wat jullie nog verwezenlijkt willen zien binnen het jeugdhuis. Laat je hierbij niet beperken door budget of andere praktische bezwaren. Ga vervolgens na wat de mogelijkheden zijn, of welke alternatieven er bedacht kunnen worden.

Themafiche ‘Achter de hand’-vragen



Thematisch overzicht (Leg deze bladzijden in het midden van de tafel, zodat iedereen kan zien welke vragen er te verzamelen zijn.)

Samen in het jeugdhuis. Of: Jeugdhuis:samen uit én thuis Een van de basisprocessen en -principes binnen het jeugdhuis is samenwerking. In welke mate is hiervan sprake binnen je jeugdhuis, hoe verloopt die samenwerking, hoe wordt er omgegaan met conflicten… Het jeugdhuis is een plaats waar jongeren samenkomen. Tegelijkertijd is het een plaats waar jongeren zich thuis moeten kunnen voelen, waar ze voelen dat het mogelijk is zichzelf te zijn en zichzelf te uiten.

Hoe ziet je jeugdhuis eruit? Of: Toogbeeld van een jeugdhuis Hierbij komen vooral de ‘zakelijke’ vragen aan bod: hoe is de relatie met de gemeente, hoe staat het met het budget en wie heeft hier inspraak in… Het antwoord op deze vragen geeft aan hoe je jeugdhuis werkt, hoe dingen veranderd kunnen worden, wat jullie mogelijkheden zijn…







Thematisch overzicht (Leg deze bladzijden in het midden van de tafel, zodat iedereen kan zien welke vragen er te verzamelen zijn.)

Samen in het jeugdhuis. Of: Jeugdhuis:samen uit én thuis Een van de basisprocessen en -principes binnen het jeugdhuis is samenwerking. In welke mate is hiervan sprake binnen je jeugdhuis, hoe verloopt die samenwerking, hoe wordt er omgegaan met conflicten… Het jeugdhuis is een plaats waar jongeren samenkomen. Tegelijkertijd is het een plaats waar jongeren zich thuis moeten kunnen voelen, waar ze voelen dat het mogelijk is zichzelf te zijn en zichzelf te uiten.

Hoe ziet je jeugdhuis eruit? Of: Toogbeeld van een jeugdhuis Hierbij komen vooral de ‘zakelijke’ vragen aan bod: hoe is de relatie met de gemeente, hoe staat het met het budget en wie heeft hier inspraak in… Het antwoord op deze vragen geeft aan hoe je jeugdhuis werkt, hoe dingen veranderd kunnen worden, wat jullie mogelijkheden zijn…







et te stoppen! Hier hoeft het ni nkzij blijft draaien da Jullie jeugdhuissis het de moeite waard vrijwilligers, duen toe eens te hernemen. om dit spel af ke tip kan zijn omreelken. sp Nog een andere be te a them vergadering een llie wij graag datdijut spel t Tenslotte hebben en ideeën omtr . opmerkingen of s laten wetenrbeteren. on n aa t blijven ve Zo kunnen we he

Met vrijwilligers blijf je bezig

Recommend Documents