MET ELKAAR VOOR ELKAAR

MET ELKAAR VOOR ELKAAR

Verkiezingsprogramma 2014 – 2018 GroenLinks/PvdA Utrechtse Heuvelrug

oktober 2013

1

MET ELKAAR VOOR ELKAAR Verkiezingsprogramma GL/PvdA Utrechtse Heuvelrug 2014-2018

INHOUD

2

INWONERS EN GEMEENTE WERKEN SAMEN

4

DE SOCIALE GEMEENTE

6

Transities in het sociale domein: integraal benaderen met de mens centraal

6

We praten niet over maar mét de jeugd

6

Resultaat telt bij zorg voor de jeugd

7

Onderwijs voor iedereen: een goed begin is het halve werk

7

Brede scholen voor opvang, ontmoeting en samenwerken

8

Van leren naar werken, daar mag geen gat tussen zitten

9

Passend onderwijs, geen kind wordt meer als afwijkend bestempeld

9

Gezond bewegen is de norm

10

Goed onderhouden sportvoorzieningen en optimale samenwerking

10

Iedereen moet kunnen sporten: ook ouderen en mensen met beperkingen

10

Een eenvoudig en ruim minimabeleid voorkomt sociale uitsluiting

11

Minima-effect rapportage moet vinger op de zeerste plekken leggen

11

We laten niemand vallen en afhankelijkheid is geen verlies van eigen regie

11

Bijstand: ruimhartig aan de poort en strikt in het vervolg, niet andersom

12

Goede ondersteuning vraagt professionele medewerkers en inbreng cliënten

12

Eén aanspreekpunt bij de Sociale Dienst

12

Maatwerk naast wetgeving voor de menselijke maat

12

Schuldhulpverlening, belangrijker dan ooit

12

Vrijwilligerswerk in de bijstand mag

13

Dienstencentrum met gesloten beurs

13

Betere afstemming vraag en aanbod arbeidsmarkt: 50 jeugdbanen erbij

13

Onbelemmerde en beschutte arbeidsplaatsen voor gehandicapten

13

Startende ondernemers actief ondersteunen

14

Onttutteling en pgb welzijn voor doorbreken isolement

14

Woonservicegebieden op weg naar integratie in dorpsgericht werken

14

Eigen kracht stimuleren brengt mensen eigen regie

14

Oplossingsgerichte zorg en ondersteuning vanuit de Wmo

15

Persoonsgebonden budget blijft mogelijk bij intensieve zorgvraag

15

Vervoersvoorzieningen soms overbodig

15

Zelfstandig wonen vraagt aanpasbaar bouwen en flexibel bestemmingsplan

16

De gemeente rolstoeltoegankelijk en alle beleid gehandicaptenproof in 2020

16

Dagbesteding of (vrijwilligers)werk, weg die schotten tussen de budgetten

16

Zorg dichtbij

17

Sociale zorgkaart digitaal en voor iedereen toegankelijk

17

2


Geen verschraling van de thuiszorg

17

Gezondheidszorg in eerste lijn en voor asielzoekers zijn punten van aandacht

17

Zorg voor en met elkaar

17

Kunst verrijkt en geeft glans: geef creativiteit de ruimte

18

Behoud van ons cultureel erfgoed

19

DE GROENE GEMEENTE

20

Sociale huurwoningen; bestand uitbreiden en verduurzamen

20

Groen en bouwen kan samen

20

De groene omgeving van onze gemeente is een waarde op zichzelf

21

Vergroenen van bedrijvigheid en bedrijventerreinen

21

Voorrang voor fiets en openbaar vervoer

21

Langzaam rijden is veiliger: 30 km en 60 km in plaats van 50 km en 80 km

22

Een groene gemeente is een schone gemeente

22

In 2035 wekken we alle energie zelf op: een duurzaamheidsfonds helpt

23

Aandacht voor dierenwelzijn hoort bij een duurzame samenleving

23

Voedsel van dichtbij of zelf verbouwd

23

De openbare ruimte is van ons allemaal

23

Utrechtse Heuvelrug: een schone gemeente die afval beschouwd als grondstof

24

DE OPEN GEMEENTE

25

Dorpsgericht werken

25

Lokale democratie; een sociale basis en ruimte voor initiatief

25

Een betwist en duurzaam gemeentekantoor

26

Een krachtig college én flexibele publieke professionals

26

Interactieve beeld-, oordeel- en besluitvorming in de gemeenteraad

26

De jongerenraad en jeugdgemeenteraad hebben meerwaarde

27

Breed gedragen politieke raadsagenda voor optimale samenwerking

27

Communicatie en nieuwe media: snel, toegankelijk en met omgevingsgevoel

27

Goede, vriendelijke en toegankelijke dienstverlening

28

Sociale veiligheid maak je met elkaar

28

Ondernemers zijn dragers van de lokale samenleving

28

Een duurzame financiële huishouding

29

Uitgangspunt bij bezuinigingen: ombuiging naar een duurzame samenleving

30

Vereenvoudigen belastingen stimuleert toerisme en ondernemerschap

30

Regionale samenwerking heeft plussen en minnen

30

3


INWONERS EN GEMEENTE WERKEN SAMEN In maart 2014 zijn er weer verkiezingen voor de gemeenteraad. GroenLinks en PvdA in de gemeente Utrechtse Heuvelrug presenteren hierbij hun gezamenlijk programma voor langer dan één raadsperiode. Wij hopen u te winnen voor een progressieve politiek. U kunt daaraan bijdragen. Wij willen niet dat u alleen maar uw stem uitbrengt, om daarna weer vier jaar aan de zijlijn te staan. Inwoners willen in deze tijd betrokken worden bij het bestuur. Een progressieve partij wil en mag dat niet negeren. Wij willen samenwerken, niet alleen in incidentele gevallen, maar uit principe, op alle gebied en bij elke kwestie. Daarvoor beschrijven we in dit programma onze koers naar een veranderende werkwijze en gemeentecultuur. Komende periode wordt geen gemakkelijke tijd. Als gemeente krijgen we opnieuw te maken met bezuinigingen vanuit het rijk vanwege de crisis. Wij denken na over hoe het anders kan, soberder, duurzamer, dienstbaarder, socialer en eerlijker. Dorpsgericht werken is voor ons het uitgangspunt. We zullen ook de komende tijd weer gedwongen worden tot moeilijke keuzes. Daar dragen we verantwoordelijkheid voor en die gaan we niet uit de weg. Wel willen we deze keuzes zoveel mogelijk met inwoners maken. Daarvoor zoeken we naar nieuwe vormen van samenwerken. Want in voor en tegenspoed, één ding is zeker; de gemeente zijn wij als inwoners met elkaar. GroenLinks/PvdA wil de omschakeling naar een duurzame lokale samenleving bewerkstelligen. Bij de overgang naar een duurzame lokale samenleving én economie moeten we het in hoge mate hebben van het initiatief van de inwoners zelf. Dat bewijzen de veelbelovende initiatieven van de afgelopen tijd, zoals bijvoorbeeld de Heuvelrug Energie Coöperatie, Fair Trade gemeente, Comité Vestdijk, Water Natuurlijk uit de kraan, Transition Town, Volkstuin Zendingshuis Diaconessen en vrijwillige terminale thuiszorg. Wij hebben vertrouwen in deze krachten vanuit de samenleving en willen ruimte en vertrouwen geven aan mensen die zelf het initiatief nemen. Daarbij hoort dat de gemeente meewerkt en initiatieven mogelijk maakt wanneer deze bijdragen aan die sociaal, ecologisch en economisch duurzame samenleving. Regels moeten daarbij helpen en er niet aan in de weg staan. Een meewerkende gemeente is er wat ons betreft één die actief meewerkt aan het oplossen van problemen van mensen. Een lokale overheid verdeelt de lasten en lusten eerlijk, is er echt wanneer dat nodig is en laat inwoners niet vallen. Inwoners werkelijk betrekken bij beleid en besluitvorming is essentieel. Maar het ontslaat ons als politieke partij niet van het maken van eigen keuzes en afwegingen, gebaseerd op voor GroenLinks/PvdA belangrijke waarden. Centraal staan voor ons een duurzame toekomst en gelijke kansen voor iedereen. De fundamenten van bestaanszekerheid en menswaardig samenleven worden wat ons betreft niet door bezuinigingen aangetast en waar mogelijk zelfs verstevigd. Om dit ook voor toekomstige generaties en mensen elders op de wereld mogelijk te maken en te houden is duurzaamheid geen beleidskeuze maar een overlevingsvoorwaarde. De omslag van 'ik' naar 'wij', het versterken van de (georganiseerde) solidariteit, het tot stand brengen van binding en gelijke kansen op participatie en ontplooiing; daar moet het volgens ons vooral om gaan. Als bezuinigingen de meest kwetsbaren in de samenleving onnodig treffen, dan gaan wij ervoor liggen. Zo zijn we er trots op dat in 4


de afgelopen raadsperiode niet is bezuinigd op het minimabeleid, maar dat dit zelfs verruimd is. Ook op de uitvoering van het milieubeleidsplan is ondanks de bezuinigingen niet gekort. Daar waar natuur en milieu in het geding zijn zullen we beschermend en sturend optreden. De discussies binnen onze gemeente over de onderlinge communicatie hebben tot diep nadenken aangezet. Het duidelijkst kreeg dat vorm als de 'Bruggenbouwers', een groep inwoners die de kloof tussen burgers en bestuur wil helpen dichten. We zijn hen als GroenLinks/PvdA dankbaar voor hun inzet. We stemmen in met hun aanbevelingen en zien deze als basis voor ons programma. Voorstellen en initiatieven vanuit de inwoners omarmen we en zoeken we op. Wij zien een veranderende rol voor de lokale overheid: samenwerken met inwoners én vertrouwen in inwoners. Dat vraagt om een gemeente die meer ondersteunt dan oplost, meer luistert dan spreekt, meer uitvoert en mogelijk maakt dan bedenkt. Door te werken vanuit de basis van vertrouwen en de overtuiging dat samenwerken leidt tot betere oplossingen en draagvlak willen we al doende vorm geven aan participatieve politiek. De volgende hoofdstukken presenteren onze invulling van de gemeentelijke taken. We nodigen u van harte uit om dit programma aandachtig en kritisch te lezen, en vragen u om straks, samen met ons en het lokale bestuur, verder vorm te geven aan onze prachtige gemeente. Dit programma is verlevendigd met haiku's van Jac Vroemen. Ze geven een onverwacht gezicht aan de tekst, bedoeld om daar even heel anders naar te kijken.

over de schutting de bloemen van de buren gedeeld genoegen

5


DE SOCIALE GEMEENTE Transities in het sociale domein: integraal benaderen met de mens centraal De gemeente bereidt zich voor op drie grote transities:  De invoering van de Participatiewet (waarin de Wet werk en bijstand, de Wet op de sociale werkvoorziening en een groot deel van de Wajong worden samengevoegd).  De overgang van Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) taken op het gebied van begeleiding en misschien ook persoonlijke verzorging naar de gemeente/Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO)  De transitie van de Jeugdzorg. Een operatie die het geheel van de jeugdzorg betreft. Het gaat hier niet alleen om dat wat nu onder provinciale verantwoordelijkheid valt, maar ook om de gesloten jeugdzorg, de jeugd geestelijke gezondheidszorg, de zorg voor licht verstandelijk beperkte jongeren, de jeugdbescherming en de reclassering. Deze 'transities' gaan gepaard met kortingen door het rijk, zodat de gemeente met aanzienlijk minder middelen haar taken moet zien te verrichten. Dit kan alleen door ook anders te gaan werken. En dat zal niet eenvoudig zijn aangezien dit van de bestaande zorgorganisaties een andere werkwijze vraagt. In de afgelopen raadsperiode is al diverse malen met professionele zorgorganisaties over dit onderwerp gesproken en zijn een aantal pilots van start gegaan waarbij professionals van verschillende organisaties beter samen werken en met elkaar op stap gaan. GroenLinks/PvdA wil dat de gemeente een heldere regierol neemt. Dat doet zij uiteraard niet alleen. De positie van zorgontvangers hierbij uiterst belangrijk. GroenLinks/PvdA wil een cliëntenraad of brede consultatie van de mensen die professionele zorg ontvangen bij de vormgeving van de transities. Hierbij denken wij aan uitbreiding van de participatievormen naast een klassieke WMO-raad, bijvoorbeeld door de organisatie van spiegelgesprekken, meerjarige panels, gebruik van de sociale media, diepte-interviews etc. Voor sommige van de toekomstige doelgroepen, (bijvoorbeeld mensen met een verstandelijke beperking) zijn specifieke manieren van raadplegen nodig om te zorgen dat hun stem gehoord wordt. In de aanbestedingen met professionele zorgaanbieders wil GroenLinks/PvdA vooral contracten sluiten met aanbieders die hun personeel scholen in de Eigen Kracht benadering, uitgaan van de kracht van een gezin of netwerk en moderne flexibele organisatievormen hebben, zoals Buurtzorg. Immers, de slagkracht van professionals moet groot zijn om maatwerk te kunnen leveren. De gemeente moet de regie over dit alles gaan voeren en de mogelijkheid benutten om zaken anders te regelen en te organiseren dan in de huidige situatie het geval is. Als we daardoor minder versnippering van diensten bereiken zit daar winst in. Maar om met aanzienlijk minder middelen toch de hulp beter te organiseren zijn goede afspraken met zorgaanbieders en uitvoeringsinstanties nodig. Alleen vanuit een heldere regierol kan de gemeente de randvoorwaarden scheppen voor nieuwe werkwijzen. De nieuwe taken moeten gericht zijn op de ondersteuning en dienstverlening aan kwetsbare groepen en kunnen, door de bezuinigingen waarmee ze gepaard gaan, grote gevolgen hebben voor huishoudens waarin de regelingen samenkomen. GroenLinks/PvdA kijkt met een constructief kritische blik naar de 6


transities en de kansen die ze bieden om alle regelingen in één hand te hebben en vanuit één visie te benaderen. Samenvattend: aan de drie transities liggen wat ons betreft dezelfde uitgangspunten ten grondslag: van vangnet naar springplank, zoveel mogelijke dicht bij huis, en voorkomen in plaats van genezen. Wij willen deze in elkaar grijpende transities dan ook integraal benaderen. Die integrale benadering zal wat ons betreft het hele domein van welzijn, jeugd, sport, zorg en onderwijs bestrijken, om verkokering en versnippering tegen te gaan en nieuwe verbindingen te kunnen maken. Vanuit de basiswaarde dat GroenLinks/PvdA staat voor alles wat kwetsbaar is zijn onze leidende principes bij deze hervorming van het sociale domein:  één gezin/huishouden, één plan, één aanspreekpunt;  de inwoner en diens vraag staan centraal: maatwerk;  uitgaan van eigen kracht en eigen regie: de zorgvrager aan het roer  waar dat kan op dorps- en wijkniveau de zaken organiseren, kleinschalig en flexibel;  een uitrukmentaliteit voor zorgmijders en mensen die het water aan de lippen staat. We praten niet over maar mét de jeugd Elk kind verdient een goede start, in een gezonde omgeving en met onderwijs dat talenten ontwikkelt. Wij willen kinderen de ruimte geven, voldoende speel- en sportmogelijkheden waar dat enigszins kan dicht bij huis. Door verantwoordelijkheid te krijgen groei elk kind, daarvoor moeten binnen onderwijs, sport en spel situaties worden gecreëerd. We willen niet dat jongeren voortijdig afhaken. Wij willen dat iedereen die leerplichtig is op school zit of een leerwerktraject volgt dat aansluit bij het bedrijfsleven. Kinderen en jongeren hebben de toekomst. We nemen hun wensen serieus en betrekken hen actief bij alles wat voor hen wordt georganiseerd. We praten niet over jongeren, maar mét jongeren als het gaat over de inrichting van speel- en ontmoetingsplekken, het jongerenwerk, de bestrijding van jongerenoverlast en de decentralisatie van de jeugdzorg. De gemeente nodigt jongeren actief uit om initiatieven te nemen en stelt hen in staat om hun ideeën uit te voeren. We willen dat jongeren zonder al te grote zorgenlast kunnen opgroeien in hun eigen omgeving. Problemen voorkomen, tijdig signaleren en aanpakken is ons devies. Daarvoor is nodig dat de gemeente de samenwerking bevordert tussen professionals die direct betrokken zijn bij gezinnen (leerkrachten, huisartsen, welzijnswerkers, verenigingen), en waar mogelijk ook de scholen betrekt bij de transitie jeugdzorg. Resultaat telt bij zorg voor de jeugd Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) is dichtbij en laagdrempelig aanwezig en geeft ondersteuning bij preventieve vragen over opvoeden en opgroeien. Waar (opgroei) problemen ontstaan, bijvoorbeeld omdat een ouder verslaafd is, als er schulden zijn, of als een kind kampt met een psychiatrische ziektebeeld, is een bredere of specialistische benadering nodig. Hierbij wordt steeds een integrale aanpak nagestreefd, over de scheidslijnen van de diverse sociale domeinen heen, die jeugdigen en gezinnen met hun sociale netwerk versterkt en waar nodig ondersteund. Als de gemeente straks verantwoordelijk is voor de gehele jeugdzorg is wat ons betreft het uitgangspunt dat iedere jongere de hulp krijgt die nodig is. Ook

7


specialistische hulp. We willen dat jongeren uiterst serieus genomen worden en zoveel mogelijk zelf mogen zeggen welke hulp zij nodig hebben. Wij zullen de volwassenen uit hun omgeving (van ouders tot hulpverleners) vragen om serieus naar de jongeren te luisteren. Zo denken wij dat stem gegeven wordt aan jongeren zelf en zoveel mogelijk tot een integrale aanpak binnen een gezin/huishouden gekomen kan worden. Wij vragen zorgaanbieders om zoveel mogelijk samen te werken op wijk, dorp of gemeenteniveau. Wij willen dat hulpverleners die in dezelfde gezinnen actief zijn elkaar kennen. Zo ontstaan korte lijnen en kunnen hulpverleners snel schakelen. Doelstelling is uiteraard effectieve hulp met als uitgangspunt één huishouden/gezin, één plan. Voorkomen moet worden dat er een hulpverleners-vergadercircuit ontstaat, waarbij de tijd gaat zitten in onderlinge coördinatie en niet in daadwerkelijke hulp. Aanbieders die dit effectief organiseren hebben onze voorkeur. De betrokken professionals krijgen meer handelingsvrijheid en bureaucratie wordt tegengegaan. We willen voorkomen dat er wachtlijsten voor jeugdzorg groeien, ook in de overgangsperiode van de decentralisatie. Dat betekent dat daarop tijdig gestuurd moet gaan worden. De gemeente maakt op (boven) regionaal niveau afspraken moeten maken om zwaardere, specialistische jeugdzorg goed te organiseren en te financieren. Goede preventie begint bij goede samenwerking en vroegtijdige signalering. Onderwijs voor iedereen: een goed begin is het halve werk Goed onderwijs vraagt om schoolgebouwen die passen bij de eisen van deze tijd: schoon, veilig, comfortabel en groen. Leerprestaties mogen niet lijden onder een slecht binnenklimaat. De gemeente vergoedt de aanpassingen die nodig zijn om het binnenmilieu van een school aan de wettelijke normen te laten voldoen. We willen scholen van verschillende gezindte zoveel mogelijk bij elkaar vestigen. We krijgen te maken met een dalende leerlingenpopulatie. Samenvoeging van verschillende denominaties kan hier een oplossing bieden: met behoud van eigen identiteit kunnen zo gebouwen en voorzieningen als mediatheek, gymnastieklokaal, sportveld of ruimte voor buitenschoolse activiteiten worden gedeeld. Ook kunnen schoolpleinen buiten schooltijd als buitenspeelruimte voor de wijkkinderen worden gebruikt. De gemeente zorgt voor een goede spreiding van het openbaar onderwijs over de gemeente. Zij heeft de plicht te voorzien in voldoende openbaar onderwijs voor de inwoners. Vanwege het recht op vrije onderwijskeuze is het van belang dat er een zo breed mogelijk aanbod van verschillende typen en soorten scholen aanwezig en bereikbaar is. In kleine dorpen zoals Maarsbergen moet de basisschool behouden blijven, uiteraard op voorwaarde van behoud van onderwijskwaliteit. Achterstanden moeten we aanpakken. Alle kinderen binnen de gemeente krijgen een goede start om met zo min mogelijk achterstand te starten, in een doorgaande lijn, van voorschoolse, vroegschoolse voorzieningen naar groep 3. We zorgen samen met ouders dat alle kinderen met (een risico op) taalachterstand in het Nederlands in 2015 hieraan deelnemen: aan de voor - en vroegschoolse educatie, waarin achterstanden in een vroeg stadium worden gesignaleerd, met een warme overdracht naar de basisschool. Ook kinderen (en hun ouders) met een andere thuistaal worden ondersteund in hun algehele en Nederlandse taal ontwikkeling zodat ze goed toegerust zijn om het onderwijs te kunnen volgen. Vroegsignalering en samenwerking zijn hierbij cruciaal. We zorgen ervoor dat alle kinderen met (een 8


risico op) taalachterstand in het Nederlands in 2015 deelnemen aan de voor - en vroegschoolse educatie, waarin achterstanden in een vroeg stadium worden gesignaleerd, met een warme overdracht naar de basisschool. Brede scholen voor opvang, ontmoeting en samenwerken Er moet goed onderwijs zijn voor iedereen. Elke school is een plek in de wijk of het dorp waar onderwijs, ondersteuning en vrije tijd samenkomen. Naast onderwijs is er kinderopvang, wordt er samengewerkt met welzijn en zorginstellingen, en met culturele en sportverenigingen zowel binnen als buiten reguliere schooltijden. Maar ook met de buurt en met het CJG bestaan samenwerkingscontacten. Zo ontstaat een plek waar kinderen, ouders en omwonenden terecht kunnen en komt de ontmoetingsfunctie van de school tot zijn recht. Op zo'n verbindende school wil GroenLinks/PvdA inzetten. De gemeente moet wat ons betreft de samenwerking van scholen met andere instellingen stimuleren. Voor het vormgeven van samenwerking met niet-onderwijsinstellingen bieden combinatiefunctionarissen mogelijkheden. Van leren naar werken, daar mag geen gat tussen zitten Iedere jongere zit op school of volgt een leerwerktraject: geen enkele leerplichtige jongere zit thuis. Schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten worden actief benaderd. Ook wordt altijd onderzocht of er iets aan de hand is in de privésituatie of op school (bv. pesten of niet meekomen). Speciale aandacht is nodig voor het voorkomen en ondervangen van ‘thuiszitters’ – zeker na de invoering van het passend onderwijs. Voor jongeren met gedragsproblemen bestaat kortstondige opvang, met als doel terugkeer naar school (een 'rebound' voorziening). Met het bedrijfsleven maakt de gemeente afspraken over stage/leerplekken voor (vroegtijdige) schoolverlaters en mentor- en coachingsprojecten. De gemeente ziet er, voor zover dit mogelijk is, op toe dat het aanbod van het beroepsonderwijs goed aansluit bij de behoefte van het bedrijfsleven. Passend onderwijs, geen kind wordt meer als afwijkend bestempeld In 2014 wordt een nieuw stelsel voor passend onderwijs ingevoerd. Centraal daarin staan de extra hulpmiddelen en de aandacht die kinderen nodig hebben. Het is dan verplicht een passend onderwijsarrangement aan te bieden, zoveel mogelijk op reguliere scholen,aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Wij steunen de invoering van dit nieuwe stelsel en hopen dat daarmee een einde komt aan de grote groei van het aantal kinderen dat als afwijkend wordt bestempeld. Er gaat veel veranderen voor leerkrachten, kinderen en ouders. GroenLinks/PvdA wil dat de focus komt te liggen op wat kinderen wél kunnen. Ieder kind is uniek en heeft specifieke onderwijsbehoeften. Scholen moeten daar op inspelen. Leerkrachten moeten hulpmiddelen kunnen aanschaffen en extra hulp kunnen bieden. Om kinderen met een ziekte of handicap een plaats te kunnen geven op een 'gewone' school is (overdracht van) gespecialiseerde kennis, en verbreiding daarvan, nodig. Kinderen en leerkrachten moeten snel de nodige hulp krijgen en ouders moeten weten waar ze terecht kunnen. We moeten zien te voorkomen dat de bureaucratie weer toeneemt en er een wirwar van regeltjes ontstaat. Ouders moeten een sterkere positie krijgen in het nieuwe stelsel. De aansluiting bij de jeugdzorg is een belangrijk aandachtspunt. GroenLinks/PvdA streeft naar het ideaal van onderwijs en gemeente die samenhangend passend onderwijs én passende opvoeden opgroeiondersteuning bieden aan een kind, een gezin en leerkrachten in de klas.

9


jongen op de fiets plotseling harder trappend om niets, om alles

Gezond bewegen is de norm Sporten en bewegen is gezond en goed voor ontspanning. Wat GroenLinks/PvdA betreft wordt de gemeente Utrechtse Heuvelrug een JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht) gemeente of sluiten we aan bij de belangrijke campagne die erop gericht is om de Norm Gezond Bewegen (30/60 minuten per dag) te laten beklijven in de lokale samenleving. Daarvoor is actief sporten bij een sportvereniging niet noodzakelijk. Neem de fiets naar het werk of naar school, pak de trap in plaats van de lift en maak een extra ommetje met de hond. Maar sporten bij een vereniging is natuurlijk wel leuk en, zeker voor de jeugd, ook vanuit sociaal oogpunt van belang. Goed onderhouden sportvoorzieningen en optimale samenwerking Goede sportvoorzieningen zijn dan ook een noodzakelijk onderdeel van de gemeentelijke infrastructuur. Gemeentelijke sportaccommodaties worden goed onderhouden. De sportverenigingen op de Utrechtse Heuvelrug zijn de afgelopen jaren geprofessionaliseerd en voor de gemeente is vooral een faciliterende en stimulerende rol weggelegd. Het is belangrijk dat meer mensen – letterlijk – in beweging komen. We stimuleren iedereen om te gaan sporten en sporten moet voor iedereen mogelijk zijn. Wat ons betreft gaan meer scholen sport aanbieden als naschoolse activiteit. 'Fair Play' staat hierbij centraal. We willen sport zo vanzelfsprekend mogelijk maken in het dagelijks leven. Sportverenigingen zijn bij voorkeur geen eilandjes voor eigen leden maar leggen de verbinding met andere (sport)verenigingen en met het onderwijs (combinatiefunctionarissen) etc. Meer samenwerking kan, ook wat velden en accommodaties betreft, kostenbesparend en deelnameverhogend zijn. Iedereen moet kunnen sporten: ook ouderen en mensen met beperkingen Alle leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs krijgen een kennismakingsprogramma bij de verschillende sportverenigingen. Een gezonde levensstijl begint het best op jonge leeftijd. Gelet op de toename van overgewicht onder kinderen en jongeren, is een inzet voor deze doelgroep actueel. De gemeente investeert hierin bijvoorbeeld via de GGD, in samenwerking met sportverenigingen en in communicatiecampagnes. Ook zet de gemeente in op goed bewegingsonderwijs. De combinatiefunctionarissen spelen daarin een cruciale rol en moeten daarom gehandhaafd worden en worden versterkt met sportbuurtcoaches om meer mensen aan het bewegen te krijgen. Hiervoor stelt het ministerie van VWS subsidie beschikbaar. De sportdeelname van kinderen uit minder bedeelde gezinnen wordt extra gestimuleerd en mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning via de minimaregelingen. Hierover maakt de gemeente afspraken met sportverenigingen. Voor senioren komt er dichtbij huis een gevarieerd aanbod aan sporten bewegingsactiviteiten, afgestemd op de behoeften binnen deze groep. Wij zouden willen dat de gemeente sportverenigingen en de welzijnsinstelling stimuleert om met de seniorenadviesraad en ouderenorganisaties te komen met een passend en toegankelijk aanbod om ouderen vitaal te houden. Ook particuliere initiatieven van groepjes senioren die bijvoorbeeld samen wandelen of jeu de boulen moeten wat 10


GroenLinks/PvdA betreft op aanmoediging en ondersteuning van de gemeente kunnen rekenen. Verder komen er wat GroenLinks/PvdA betreft meer sportmogelijkheden voor mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking. Via aangepastsporten.nu is inzichtelijk geworden dat het aanbod dat in de regio bestaat aan aangepaste sportmogelijkheden voor mensen met een beperking mager is en grotendeels buiten de gemeente ligt. Ook mensen met een beperking moeten in hun eigen omgeving kunnen sporten. GroenLinks/PvdA wil de sportverenigingen stimuleren dit op te pakken. Een zwembad is wat GroenLinks/PvdA betreft een belangrijke basisvoorziening voor sport en recreatie. We zien, voor het behoud van een binnenzwembaden in onze gemeente, mogelijkheden in samenwerking op publiekprivaat terrein. Een eenvoudig en ruim minimabeleid voorkomt sociale uitsluiting Het is in deze tijd meer dan ooit nodig ervoor te zorgen dat niemand door armoede geïsoleerd raakt of aan de zijlijn van de maatschappij moet staan. Daarvoor is een toereikend minimabeleid belangrijk, wat ons betreft voor alle inwoners met een inkomen onder de 120% van de bijstandsnorm. Dit moet met een enkelvoudige procedure kunnen worden aangevraagd en zo mogelijk automatisch verstrekt: één aanvraagformulier voor alle regelingen. Bij minimaregelingen gaat het om: kwijtschelding gemeentelijke belastingen, langdurigheidtoeslag, bijdrage voor deelname aan maatschappelijke, sportieve en culturele activiteiten, tegemoetkoming chronisch zieken en bijzondere bijstand. Het niet-gebruiken van minimaregelingen wordt tegengegaan door gerichte informatie en communicatie naar doelgroepen en maatschappelijke instellingen die signalen kunnen afgeven; verder door buurtgerichte activiteiten en thuisgesprekken. Niet-uitkeringsgerechtigden met een laag inkomen (veelal senioren) worden nu nog te vaak niet bereikt. Serviceloketten in de woonservicegebieden en de formulierenbrigade kunnen hierin een rol van betekenis spelen. Minima-effect rapportage moet vinger op de zeerste plekken leggen De bezuinigingen raken ons allemaal. De gemeente maakt door een minimaeffectrapportage inzichtelijk wat de gevolgen zijn van de stapeling van vele bezuinigingen en maatregelen voor mensen die afhankelijk zijn van een uitkering. Waar nodig compenseert zij de onevenredige gevolgen. We laten niemand vallen en afhankelijkheid is geen verlies van eigen regie Sociaal is ook: plaats inruimen voor mensen die het niet goed gaat. Mensen die pech hebben, hun baan kwijt zijn of verkeerde keuzes hebben gemaakt, laten we niet vallen. Ook als je langer bent aangewezen op hulp van de overheid, moet je ondanks die afhankelijkheid de regie over je eigen leven kunnen houden. We willen dat niemand in armoede leeft. We ondersteunen mensen bij het vinden van betaald werk of een andere maatschappelijke activiteit, liefst samen met lokale ondernemers. Iedereen moet kunnen deelnemen aan de samenleving. Van zowel de gemeente als de Regionale Sociale Dienst verwachten we een ‘uitrukmentaliteit’, als mensen zich melden omdat het water hen aan de lippen staat worden ze meteen geholpen.

oude man met stok levenslijn werd stippellijn elke stap een punt

11


Bijstand: ruimhartig aan de poort en strikt in het vervolg, niet andersom De bijstandsuitkering is een vangnetuitkering. Het credo moet zijn: ruimhartig aan de poort en strikt in het vervolgproces. Nu is het vaak andersom, waardoor veel mensen in de financiële problemen komen. Mensen worden indien nodig geholpen bij het aanvragen van allerlei voorzieningen, toelages en regelingen: daarvoor is de 'formulierenbrigade'. Op de website van de gemeente en de RDWI komt een link naar begrijpelijke en actuele informatie over landelijke en gemeentelijke regelingen voor inkomensondersteuning. Een huishouden met meerdere problemen krijgt één verantwoordelijk hulpverlener. Deze helpt het leven weer op orde te brengen en regelt de samenwerking met bijvoorbeeld het maatschappelijk werk, de woningcorporatie en de welzijnsinstelling. De RDWI heeft hier een belangrijke signaleringsfunctie. Goede ondersteuning vraagt professionele medewerkers en inbreng cliënten Cliënten van de Sociale Dienst verdienen de beste ondersteuning. Op plekken van essentiële dienstverlening moeten de beste mensen zitten. Daarom willen we investeren in de professionaliteit van medewerkers. De dienstverlening, de organisatie en de structuur moeten aangepast zijn aan de (veranderende) doelgroep. Hierbij moet een goed gefaciliteerde cliëntenraad een adviserende en begeleidende rol spelen. Eén aanspreekpunt bij de Sociale Dienst Cliënten hebben één aanspreekpunt bij de sociale dienst: een eigen coach die zorgt voor ‘dienstverlening op maat’. De cliënt is de norm; de begeleiding wordt afgestemd op wat hij nodig heeft. Eén aanspreekpunt betekent ook de mogelijkheid tot (intensief) persoonlijk contact wanneer dit nodig is (i.p.v. digitaal). Bijvoorbeeld omdat dit voor de cliënt prettiger is, maar ook omdat zo een vertrouwensband kan worden opgebouwd en een beter inzicht wordt verkregen in hoe de cliënt functioneert. Indien nodig kan een ervaringsdeskundige of hulpverlener bij het traject worden betrokken. Een integraal gesprek werkt beter voor de onderlinge afstemming en het traject heeft een grotere kans van slagen. Maatwerk naast wetgeving voor de menselijke maat Medewerkers van de Sociale Dienst beoordelen aanvragen voor een uitkering niet alleen op basis van de wettelijke richtlijnen, maar krijgen de ruimte om rekening te houden met de specifieke situatie van de cliënt. Er moet ruimte zijn voor maatwerk. Het weigeren van een bijstandsuitkering heeft bijvoorbeeld veelal ongewenste gevolgen. Als later blijkt dat er voorafgaande rechten bij andere uitkeringen zijn, kan dat worden verrekend: we willen geen onnodige bureaucratie voor uitkeringsgerechtigden en dus ook geen controlelast voor medewerkers van de Sociale Dienst. Schuldhulpverlening, belangrijker dan ooit Naast een ruimhartig en laagdrempelig minimabeleid worden in de gemeente Utrechtse Heuvelrug mensen met schulden altijd geholpen. Hiervoor is bij het bureau schulphulp van de RSD (Regionale Sociale Dienst) begeleiding en een schuldsaneringstraject mogelijk. Maar we proberen schulden ook te voorkomen. GroenLinks/PvdA kiest voor een actieve aanpak van de schuldenproblematiek via goede preventie, schuldsanering en nazorg. Dit betekent dat de RSD een stevige afdeling voor schuldhulpverlening intact houdt. Periodiek wordt er een preventiecampagne gevoerd. 12


Vrijwilligerswerk in de bijstand mag Voor mensen die (nog) geen kans op betaald werk maken, zoekt de gemeente/ Regionale Dienst Werk en Inkomen (RDWI) naar alternatieven: scholing, participatiebanen, seniorenbanen, leer/werkplekken, stageplaatsen of vrijwilligerswerk. Het streven is dat iedereen zoveel mogelijk bij een reguliere werkgever een plaats kan vinden. Dit bevordert ook de sociale integratie en het gevoel van eigenwaarde. Met iedere werkzoekende bespreken we een op maat gemaakt leer/werktraject. Mensen die geen werk (meer) hebben worden uitgedaagd tot het doen van vrijwilligerswerk om sociaal isolement te voorkomen, talenten in te zetten en de lokale samenleving een dienst te bewijzen. We willen niet dat vrijwilligerswerk wordt verboden omdat het de re-integratie in de weg zou kunnen staan. Wij stimuleren dat mensen met een uitkering zich actief voor anderen inzetten. Dienstencentrum met gesloten beurs We zouden graag zien dat er op de Utrechtse Heuvelrug een 'dienstencentrum' komt, waarin mensen met gesloten beurs elkaar diensten kunnen bewijzen en gebruik kunnen maken van elkaars mogelijkheden. De gemeente kan dit stimuleren en faciliteren. Betere afstemming vraag en aanbod arbeidsmarkt: 50 jeugdbanen erbij In de gemeente Utrechtse Heuvelrug realiseren we in nauwe samenwerking met lokale werkgevers de komende periode tenminste 50 jeugdbanen, werkervaringsplaatsen of banen voor mensen met een arbeidsbeperking (social return). De gemeente creëert hiertoe ook eigen (stage) plekken. We zien de dringende noodzaak van een betere afstemming tussen de vraag op de lokale arbeidsmarkt en het aanbod. We zouden graag zien dat met het Regionale Opleidingscentrum (ROC) wordt afgesproken dat mensen op meer momenten kunnen instromen dan de huidige twee keer per jaar. Tijdelijk kunnen werkzoekenden met behoud van uitkering in een leer/werktraject zitten. Na succesvolle afronding verplicht de werkgever zich de werkzoekende een bepaalde periode in dienst te nemen. GroenLinks/PvdA wil gebruik maken van 'social return' voor mensen die zonder re-integratieondersteuning niet aan het werk komen. Bij aanbestedingen van de gemeente wordt dan als eis opgenomen dat een minimaal aantal werkzoekenden (met uitkering of arbeidshandicap) uit de regio in dienst wordt genomen. Het doel van re-integratie is dat mensen definitief zonder uitkering kunnen rondkomen. In crisistijd is het doel van re-integratie vaak zo snel mogelijk uit de uitkering komen in plaats van zo lang mogelijk erin blijven. De draaideur die daardoor ontstaat is schadelijk voor de werkzoekende en helpt ook de sociale dienst niet echt. Onbelemmerde en beschutte arbeidsplaatsen voor gehandicapten Mensen met een beperking moeten in principe overal aan het werk kunnen. Ook zij hebben het recht om zelfstandig en in eigen regie te kunnen werken. Gebrekkige toegankelijkheid, noodzakelijke aanpassingen op de werkvloer of vervoer mogen geen belemmering meer zijn. Beschutte sociale werkplaatsen zijn voor sommigen de enige veilige manier van werken. Voor hen blijft wat GroenLinks/PvdA betreft die mogelijkheid bestaan, ook binnen de Participatiewet.

13


Startende ondernemers actief ondersteunen De gemeente/RDWI helpt actief werkzoekenden die een eigen bedrijf willen starten. We helpen ze met het maken van een ondernemingsplan. Als dit levensvatbaar is, krijgt men voldoende tijd om met behoud van uitkering een eigen onderneming te starten. De gemeente/RDWI zoekt samenwerking met zzp-collectieven en de Kamer van Koophandel. Onttutteling en pgb welzijn voor doorbreken isolement Bij het aanbod aan welzijnswerk zijn inwoners het uitgangspunt en niet het aanbod van de instellingen. Zo groeit een proces van 'onttutteling' dat mensen in staat stelt om hun eigen leven vorm te geven. GroenLinks/PvdA wil een experiment met een persoonsgebonden budget (pgb) voor welzijn voor chronisch zieke of gehandicapte inwoners die in een sociaal isolement verkeren. Het budget is bedoelt voor vrije tijdsbesteding en sociaal contact. Maatschappelijke participatie is niet voor niets een kernwoord in de Wet maatschappelijke ondersteuning. Met zo min mogelijk procedures en bureaucratie sociaal geïsoleerde inwoners over de streep te trekken Maatwerk is het motto in combinatie met vertrouwen en positieve aandacht. Daarmee spreken we de eigen kracht van mensen aan. Voor zorgmijders met zware psychische klachten, is juist weer een andere benadering nodig. Deze groepen hebben belang bij een voet tussen de deur benadering. Vasthoudende professionals die met empathie en met respect voor het individu maatwerk bieden. Woonservicegebieden op weg naar integratie in dorpsgericht werken Wij willen dat inwoners in onze gemeente zo lang mogelijk zelfstandig, veilig en prettig kunnen wonen en leven. Daarom werken wij actief mee aan de ontwikkeling van woonservicegebieden. Een woonservicegebied is een wijk waarin ouderen en mensen met fysieke, verstandelijke of psychische beperkingen zo zelfstandig mogelijk kunnen wonen. Dit betekent: zinvolle bezigheden, een prettige en toegankelijke woonomgeving, contact met andere mensen en professionele ondersteuning waar nodig. zorg is in de directe woonomgeving beschikbaar, maar domineert niet. Elk woonservicegebied moet een eigen service- en inlooppunt krijgen, waar de gemeente en andere dienstverleners beschikbaar zijn voor elke inwoner. De woonservicegebieden moeten wat ons betreft binnen twee jaar integraal deel uitmaken van het dorpsgericht werken. Eigen kracht stimuleren brengt mensen eigen regie Mensen zorgen als vanzelf voor elkaar. Ook ouderen en mensen met een beperking. Maar soms is het zwaar en raken mensen overbelast of gezinnen in crisis. GroenLinks PvdA wil vooral de eigen kracht van gezinnen of groepen mensen stimuleren. Zij hebben de regie. Zij moeten zoveel mogelijk in staat gesteld worden hun eigen plan te maken, en kunnen daarbij flexibele hulp en ondersteuning van professionals krijgen. Uit onderzoek blijkt dat bijvoorbeeld bij gezinnen waar uithuisplaatsing dreigt, een Eigen Kracht conferentie dit kan voorkomen. Indien een gezin of een netwerk rond een gezin een plan maakt en dit uitvoert, is het beroep wat het gezin daarnaast op aanvullende professionele zorg doet veel lager. Daarnaast is de hulp duurzamer en effectiever. Wij zijn er trots op dat op ons initiatief in de afgelopen periode de eerste tien Eigen Kracht conferenties in deze gemeente gehouden zijn en willen de mogelijkheden hiertoe vergroten.

14


Oplossingsgerichte zorg en ondersteuning vanuit de Wmo Mensen met een beperking, een chronische ziekte of een psychosociaal probleem moeten de zorg en/of ondersteuning ontvangen die passend is om aan de samenleving te kunnen blijven meedoen, of thuis te kunnen blijven wonen. Bij nieuwe aanvragen voor zorg of ondersteuning wordt altijd een huisbezoek gebracht. Samen met de aanvrager en diens naasten wordt bekeken welke ondersteuning nodig is, gebaseerd op wat iemand zelf niet meer kan, wat de omgeving (familie, vrienden, buurt) eventueel met hulp kan bijdragen, en welke professionele hulp zo nodig moet worden ingeschakeld. De gemeente heeft hierbij een ‘compensatieplicht’. De benadering van de gemeente moet oplossingsgericht zijn en niet zorggericht. Standaardoplossingen bestaan niet meer en er wordt niet automatisch doorverwezen. Centraal staat: mensen doen zelf wat ze zelf kunnen, maar het wordt geregeld voor mensen die het niet zelf kunnen. Nogmaals, we laten mensen niet aan hun lot over. De huisbezoeken worden uitgevoerd door getrainde en goed opgeleide personen. Zij hebben het mandaat om indicaties te stellen voor veel voorkomende, eenvoudige voorzieningen. Ook zijn zij het vaste aanspreekpunt om de inzet en betrokkenheid van eventuele andere hulpverleners te organiseren. Een keer per jaar wordt bij iedereen van boven de vijfenzeventig jaar een regulier huisbezoek afgelegd door een 'meedenker'. Het is belangrijk dat er een goed signaleringsnetwerk is; we maken met sociale dienst, artsen, zorgverleners, welzijnswerkers, onderwijzers, buurtcomités, vrijwilligers, senioren advies raad e.a. afspraken over melding van zorgsituaties aan de gemeente (WMO of serviceloket), waarna een huisbezoek kan volgen. De huishoudelijke hulp heeft nu bij veel ouderen die signaleringsfunctie, maar gezien de noodzaak tot keuzes maken bij financiële schaarste wil GroenLinks/PvdA de WMO voorziening hulp bij het huishouden beperken tot mensen die deze echt nodig hebben en die er zelf (financieel) niet in kunnen voorzien. Persoonsgebonden budget blijft mogelijk bij intensieve zorgvraag Een persoonsgebonden budget (PGB) blijft wat ons betreft mogelijk bij een intensieve zorgvraag. Voor wie het aanbod van bestaande instellingen onvoldoende aansluit bij de behoeften of ten koste gaat van de gewenste eigen regie, stellen we een persoonsgebonden budget beschikbaar, waarmee zowel zorg, wonen, als ook werk naar eigen inzicht kan worden geregeld. Voor sommige mensen met een intensieve zorgvraag is een PGB essentieel om zelfredzaam en zelfstandig te functioneren. De belanghebbende hoeft zich over de besteding van het PGB achteraf niet nog eens te verantwoorden. Dit voorkomt veel bureaucratie en kosten. Vervoersvoorzieningen soms overbodig Er is de afgelopen jaren hard gewerkt aan toegankelijke bushaltes. Ook aan de toegankelijkheid van treinen wordt gewerkt. Wanneer er voldoende toegankelijke openbaar vervoersmogelijkheden zijn is het in veel minder gevallen nodig een specifieke vervoersvoorziening te verstrekken. Ook hier is maatwerk van groot belang om een ieder de mogelijkheid te bieden tot het ontplooien van eigen maatschappelijke activiteiten. Zelfstandig wonen vraagt aanpasbaar bouwen en flexibel bestemmingsplan Ouderen en mensen met een beperking kunnen zelfstandig blijven wonen. Op de woningmarkt moet hiervoor een diversiteit aan geschikte woonruimtes beschikbaar komen. Mogelijkheden hiervoor worden bij nieuwbouw en herstructureringsprojecten 15


ten volle benut. We denken aan aanleunwoningen, nul treden - woningen, kangoeroewoningen, beschermd wonen – projecten, begeleid zelfstandig wonen en woningtypen waarbij mantelzorgers in de buurt kunnen zijn en kunnen wonen. Bestemmingsplannen moeten het mogelijk maken dat er meer ruimte komt voor mantelzorgwoningen en voor woningsplitsing ten behoeve van mantelzorg. We zullen initiatieven tot woonvormen tussen zelfstandig wonen en een verzorging of verpleeghuis in stimuleren en faciliteren, bijvoorbeeld via groepswonen voor ouderen of centraal wonen projecten. We maken een bewuste afweging tussen de voor - en nadelen van het aanpassen van de woning of het verhuizen naar een passend huis; zeker nu intramuraal wonen voor de meeste mensen geen optie meer is. Hierbij kijken we zowel naar de kosten van verschillende mogelijkheden als naar het zich thuis kunnen voelen, en kunnen participeren, in een nieuwe omgeving en kunnen beschikken over mantelzorgers. De gemeente rolstoeltoegankelijk en alle beleid gehandicaptenproof in 2020 Iedereen hoort volwaardig mee te kunnen draaien in onze samenleving; niemand mag gedwongen aan de zijlijn staan. Op de arbeidsmarkt moeten gehandicapten meer kansen krijgen om te laten zien wat ze waard zijn. Veel mensen met een beperking krijgen lastig toe- en doorgang tot openbaar vervoer, horecagelegenheden, winkels en andere publieke voorzieningen. Dat moet verbeteren. Evenals de toegankelijkheid van de openbare buitenruimte voor rolstoelen en rollators. GroenLinks/PvdA wil de rechten van mensen met een beperking in de gemeente Utrechtse Heuvelrug waarmaken. D In 2012 heeft de gemeente met het Platform voor Mensen met een Functiebeperking een intentieverklaring getekend om te komen tot 'inclusief beleid' op alle terreinen, waardoor mensen met een beperking niet langer uitgesloten worden van participatie aan de samenleving. Hoog tijd voor actie. Wij willen dat in elk beleidsstuk een checklist staat waaruit blijkt dat het geformuleerde beleid 'gehandicaptenproof' is en, wanneer dit niet het geval is, dit helder staat aangegeven zodat verantwoordelijk bestuurders zich ervan bewust zijn dat ze beleid vaststellen dat niet voor iedereen is. De gemeente Utrechtse Heuvelrug wordt rolstoeltoegankelijk. Gemeentelijke gebouwen, trottoirs, winkels en overige voorzieningen dienen fysiek toegankelijk te zijn. Dit geldt ook voor evenementen. Met een jaarlijkse schouw spoort de gemeente samen met de inwoners,het PMF en De SAR de bestaande obstakels en problemen voor rolstoelen en rollators op. Met elkaar bepalen we welke problemen we als eerste gaan aanpakken om de gemeente rolstoel en rollator toegankelijk te maken. Nijpende obstakels worden direct verholpen en met de bevindingen wordt ook rekening gehouden bij de herinrichting van straten en wijken en bij nieuwe planontwikkeling. En we streven naar een gemeente die in 2020 volledig toegankelijk en rolstoeltoegankelijk is. Dagbesteding of (vrijwilligers)werk, weg die schotten tussen de budgetten GroenLinks/PvdA wil mensen met een beperking stimuleren zinvol bezig te zijn met werk, vrijwilligerswerk of dagbesteding. Dat draagt bij aan hun zelfstandig functioneren. Om mensen uit het hele palet van werk, vrijwilligerswerk, dagbesteding en gezondheid een passend arrangement te kunnen laten kiezen en maatwerk mogelijk te maken, is ontschotting van budgetten van belang. Voor kwetsbare ouderen willen we dagbesteding binnen het eigen dorp/woonservicegebied stimuleren. 16


Zorg dichtbij Informatie over zorg is voor inwoners gemakkelijk te krijgen. Lichte hulp en ook zwaardere vormen van ondersteuning moeten dichtbij (op wijk- dorpsniveau) voorhanden zijn in de woonservicegebieden. GroenLinks/PvdA vindt dat basiszorg voor inwoners altijd dicht in de buurt moet worden aangeboden (de menselijke maat), ongeacht of de zorg binnen de gemeente zelf of via bovengemeentelijke instellingen wordt georganiseerd. De gemeente moet binnen de woonservicegebieden de samenwerking - en niet de concurrentie - tussen zorg en welzijn organiseren. Probleem is dat de instellingen niet op wijkniveau zijn georganiseerd (en de laatste jaren flink zijn uitgedijd). Daarom is ons advies geen subsidie te geven aan instellingen, maar per probleem bij te springen, wat neerkomt op 'ontkokeren'. Het gaat ons om de mensen die we willen bereiken. Sociale zorgkaart digitaal en voor iedereen toegankelijk De gemeente geeft actief informatie over mogelijke voorzieningen, via website, lokaal zorgloket of huisbezoek. De website is informatief en toegankelijk voor zowel inwoners als professionals en bevat een up-to-date sociale zorgkaart, waarop alle contactinformatie en mogelijkheden voor zorg en ondersteuning staat aangegeven. De website is ook voor mensen met visuele beperkingen volledig toegankelijk. Geen verschraling van de thuiszorg GroenLinks/PvdA wil geen verschraling van de thuiszorg, ondanks het feit dat de komende jaren flink wordt bezuinigd op de thuiszorg. Door aanbestedingen en keuze voor de laagste inschrijving dreigt een verdere inhoudelijke verschraling van het werk. Uit het experiment Buurtzorg blijkt dat door een andere wijze van organiseren een betere zorg tegen lagere kosten mogelijk is. Gezondheidszorg in eerste lijn en voor asielzoekers zijn punten van aandacht Op grond van haar zorgplicht voor alle inwoners brengt de gemeente knelpunten in de gezondheidszorg in kaart en bevordert oplossingen voor die knelpunten. Zoals eerder al aangegeven is een bewegingsprogramma daarbij van groot belang. Waar mogelijk bevordert de gemeente de totstandkoming van een veelzijdige eerstelijnszorg (gezondheidscentra). Op het grondgebied van de gemeente bevindt zich het asielzoekerscentrum Leersum. Verantwoordelijk voor de gezondheidszorg voor de daar verblijvende asielzoekers is het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA). In het recente verleden hebben zich daar problemen voorgedaan met de toegang van de bewoners tot de gezondheidszorg. De gemeente onderhoudt contact met het COA om op de hoogte te blijven van de stand van zaken. Zorg voor en met elkaar GroenLinks/PvdA stimuleert in de gemeente manieren voor mensen om elkaar te helpen en te ontmoeten. Bijvoorbeeld via ontmoetingsplekken en andere buurtvoorzieningen. Samenwerking tussen ondernemers, zorgen welzijnsinstellingen en vrijwilligerswerk wordt gestimuleerd. Professionals en vrijwilligers werken met elkaar samen in bijvoorbeeld zorgteams en vullen elkaar aan. De professionals zijn verantwoordelijk voor het zorgtraject. De door het kabinet afgeschafte maatschappelijke stages (MAS) door leerlingen van 17


het voortgezet onderwijs, worden in de gemeente Utrechtse Heuvelrug voortgezet. De maatschappelijke stages blijken een bron voor nieuwe vrijwilligers: de betrokken burgers van de toekomst. In samenwerking met onderwijs, welzijnswerk en instellingen worden deze stages gecontinueerd. Bewoners en cliëntenorganisaties worden actief betrokken bij het ontwikkelen en uitvoeren van het beleid rond zorg, welzijn en wonen: we zetten ze aan het stuur, geven ze meer de regie. We vragen mensen zich in te zetten - stimuleren burgerparticipatie: burgers worden als zorgvragers, als vrijwilligers, als buurtbewoners of vanuit cliëntenorganisaties actief betrokken bij het ontwikkelen en uitvoeren van het welzijns- en zorgbeleid. Dat betekent: burgers betrekken bij het benoemen van de problemen en ze vragen waar het (altijd te beperkte) budget moet worden ingezet. Initiatieven van burgers ondersteunen en faciliteren in plaats van vóór hen te bepalen. de zee in een schelp de rivier in het oog van vissen in het ijs

Kunst verrijkt en geeft glans: geef creativiteit de ruimte Een open gemeente is gebaat bij een bloeiende culturele sector. Kunst en cultuur verrijkt ons leven en geeft glans aan het bestaan. Kunst en cultuur dragen bij aan een gemeente waar iedereen graag woont of komt en waar bedrijven zich graag vestigen. Wij willen kunstenaars in de gemeente Utrechtse Heuvelrug de ruimte geven en we willen aandacht voor cultuuronderwijs. We zijn trots op ons culturele erfgoed en daar zorgen we goed voor. Juist in deze tijd van crisis is het belangrijk om creativiteit alle ruimte te laten. Zonder kunst en cultuur geen bezieling, laat staan vooruitgang. Laat de crisis onze kunst en cultuur niet verschralen! We willen de gemeente Utrechtse Heuvelrug bruisend en levendig houden, met een divers aanbod aan cultuur voor iedereen. In een tijd van teruglopende financiën zijn inventieve manieren nodig om met beperkte middelen zoveel mogelijk creativiteit te stimuleren. Het accent komt meer te liggen op faciliteren en maatwerk. Dat hoeft niet altijd veel geld te kosten: denk aan het verlenen van een vergunning of een opstartsubsidie. Het lokale cultuuraanbod wordt nog beter op elkaar afgestemd en gepromoot zodat meer mensen er van kunnen genieten. Een cultuurmakelaar en een culturele kaart kunnen hierin een rol spelen. De gemeente Utrechtse Heuvelrug moet een scherpe keuze maken, gebaseerd op haar, te beschrijven, cultureel profiel, de aanwezige culturele infrastructuur en de vraag vanuit de bevolking. Kortom: benut het potentieel dat er is en wees daar ambitieus in, kijk naar de regio en maak dit overzichtelijk en voor iedereen bereikbaar. Investeren in programmering is dan belangrijker dan in gebouwen. De gemeentelijke cultuurprijs blijft wat ons betreft, als waardering voor een vernieuwend initiatief of bijzondere prestatie, bijvoorbeeld op het gebied van de amateurkunst of een geslaagd samenwerkingsproject. Wij dringen aan op meer aandacht voor kunst- en cultuureducatie. Scholen moeten worden gestimuleerd om jongeren enthousiast te maken voor kunst en cultuur. 18


Jongeren zouden op elke leeftijd kennis moeten kunnen maken met kunst. Amateurkunst is belangrijk: het is niet alleen leuk, maar brengt ook mensen in contact met elkaar en met professionele kunst. Door kunsteducatie en amateurkunst goed op elkaar af te stemmen kan gemakkelijker doorstroming plaatsvinden van kunst op school naar kunstbeoefening in de vrije tijd. Cultuur is voor iedereen: een jeugdcultuurfonds moet kinderen uit armere gezinnen in staat stellen om bijvoorbeeld dans, theater of muziekles te nemen. De openbare bibliotheek gaat zich wat GroenLinks/PvdA betreft ontwikkelen tot een ontmoetingsplaats op het terrein van kunst en cultuur. Om kennis en cultuur voor iedereen toegankelijk te maken, is extra aandacht voor bepaalde groepen nodig. De bibliotheek levert met activiteiten op het gebied van leesbevordering, informatie en culturele educatie een bijdrage aan de cultuurparticipatie van de bevolking. Ze fungeert tevens als vraagbaak, adviescentrum en in de dorpen steeds meer als ontmoetingsplaats op het terrein van kunst en cultuur (door culturele activiteiten, leessessies van auteurs etc.) De bibliotheek behoort tot de meest succesvolle culturele instellingen van ons land. Tegelijk zien we een aantal zorgwekkende trends: er wordt minder gelezen, taalachterstanden en laaggeletterdheid nemen toe en onder bepaalde groepen daalt het bibliotheekgebruik. Om dat tij te keren heeft de gemeente met de bibliotheek afspraken over taal- en leesbevordering, mediawijsheid, digitalisering, bereikbaarheid en samenwerking op het gebied van kunst en cultuur. Vooral de minder kansrijke groepen hebben daarbij extra aandacht. Behoud van ons cultureel erfgoed Waardevolle gebouwen, interieurs en landschapselementen moeten worden beschermd. Wat bijzonder is hoeft niet altijd een officiële monumentenstatus (met de daaraan gekoppelde bescherming) te hebben. Denk aan een leegstaande kerk, een oud schoolgebouw, de restanten van een oude stuwwal of een straatbeeld. Herbestemming kan op vele creatieve manieren, maar zal altijd de geschiedenis van een bijzonder gebouw onder de aandacht van het publiek moeten brengen. De gemeente doet mee aan Open Monumentendag en stimuleert historische wandelingen, beelden- en architectuurroutes. Door deze activiteiten leren mensen niet alleen over de lokale geschiedenis, ze zullen deze ook meer gaan waarderen. Cultuurhistorische waarden worden tegelijk toeristisch en recreatief benut: de activiteiten maken de gemeente aantrekkelijker. Bij de invulling van genoemde cultuurroutes kunnen de historische verenigingen een belangrijke rol spelen. De gemeente steunt de plaatselijke historische verenigingen/ kringen en maakt actief gebruik van hun kennis. Het is niet zo dat GroenLinks/PvdA landgoederen en monumenten geen enkel ontwikkelruimte wil bieden. Soms is die noodzakelijk als financiële drager voor de instandhouding of restauratie. Wanneer het behoud van natuur- en cultuurhistorische waarden niet in het geding is willen we daar graag aan meewerken.

19


DE GROENE GEMEENTE zonder vergunning bouwen de vogels in mei toch maar weer een nest

Sociale huurwoningen; bestand uitbreiden en verduurzamen De herontwikkeling van de Zonstraat in Driebergen laat volgens ons heel goed zien dat we het aantal sociale woningen kunnen uitbreiden en verduurzamen zodra huurders, corporatie, ontwikkelaar en gemeente met elkaar samenwerken. Er zijn betaalbare woningen bij gekomen en door goede isolatie zijn de woonlasten gedaald. Onze gemeente kent een ruim aanbod aan woningen in de hogere prijsklasse. Sociaal én duurzaam bouwen en wonen betekent voor ons echter: nadruk op betaalbaar bouwen voor jongeren, starters en ouderen. In goed overleg met de woningcorporaties en ontwikkelaars willen wij streven naar een bouwbeleid dat ook mensen met minder inkomen de kans geeft te (blijven) wonen in onze prachtige gemeente. Wij streven naar een verdeling van 30% van de nieuw te bouwen huizen in de sociale huurklasse; 30% woningen in de middenklasse; en 40% in de vrije sector. Concreet willen we dat de gemiddelde wachttijd voor een sociale huurwoning over vijf jaar gehalveerd is. Bedenk dat in deze tijd van stagnerende bouw ook de bouwers hiervan profiteren. Wij steunen de corporaties die willen bouwen voor mensen met een inkomen tot 1,5 maal modaal. Echter wel op voorwaarde dat de huidige voorraad aan sociale huurwoningen niet afneemt, maar groeit. Deze woonvisie zal samen met inwoners en betrokkenen uit de bouwsector moeten worden uitgewerkt. Met die extra aandacht voor jongeren en senioren en starters leggen wij tevens nadruk op 'levensloopbestendig' wonen, en op duurzame nieuwbouw en verduurzaming van de bestaande voorraad. Dit laatste onder andere door goed isoleren, groene daken en zonnepanelen. Wij willen met de tijd mee, en dat betekent 'wonen op maat': mensen in staat stellen om vorm en inhoud te geven aan hun specifieke woonbehoeften. Door de bouw van mantelzorgwoningen te stimuleren bevorderen we zorgverlening door naasten. Flexibilisering van bestemmingsplannen is daarbij nodig, zowel voor particulieren als voor ondernemers. Maar wie opkomt voor bescherming van de leefomgeving moet op rechtszekerheid kunnen rekenen. Heroverweging van taak en bedoeling van welstandsnota en welstandscommissie is hiervoor noodzakelijk. Met als uitgangspunt dat ruimtelijke kwaliteit niet mag worden aangetast. Als gemeente van meet af aan meedenken in het ruimtelijk zo mooi mogelijk realiseren van de bouwplannen werkt daarbij in principe beter dan welstandstoetsing achteraf. Groen en bouwen kan samen Een kernkwaliteit van onze gemeente is de ligging in het groen en het nationaal park. Om die te verdedigen houden wij vast aan de 'rode contour'. Ruimte voor nieuwbouw zullen we moeten vinden binnen deze omlijning. De extra druk die dat legt op de bestaande bebouwing kunnen we verlichten door waar mogelijk te renoveren en zo de variabele woonlasten terug te dringen, en ook door binnen de dorpen iets hoger te bouwen dan de nu bestaande twee bouwlagen: mits in te passen in de groene omgeving en architectonisch verantwoord. Kavelsplitsing en woningsplitsing zijn daarbij voor ons, mits ruimtelijk aanvaardbaar, acceptabel, zeker waar dit de zorgtaken voor familieleden vergemakkelijkt. Ook willen wij, door kavels 20


aan particulieren te gunnen, bevorderen dat inwoners zelf kunnen bouwen. Bij nieuwbouw – woningen of bedrijven – stimuleren wij nieuwe ontwikkelingen zoals gescheiden watersystemen, zonnepanelen en optimale isolatie. Bij het vernieuwen van bestaande woningen moet dit voorop staan. hiernaast wordt gebouwd buurman met zijn waterpas mussen met takjes

De groene omgeving van onze gemeente is een waarde op zichzelf Het nationaal park Utrechtse Heuvelrug is een landelijk ‘keurmerk’ voor een waardevol, kwetsbaar en tegelijkertijd toeristisch gebied. Iedereen is hier dan ook welkom maar met het oog op de natuurbelasting is grootschalig toerisme niet wenselijk. Laat onze mooie streek de roep krijgen van: aantrekkelijk om te fietsen en te wandelen, mede dankzij geriefelijk openbaar vervoer! Onze geen voor recreanten en toeristen van elders. Met ons erfgoed en de variatie aan landschappen hebben we goud in handen. Het is van belang dat de recreatiegebieden en de wandelen fietsroutes op orde blijven. Voor een deel moet het aanbod ook worden aangepast aan de vraag van de recreant van vandaag. Dit betekent dat we bereidheid moeten hebben om nieuwe activiteiten en voorzieningen toe te staan. Daarbij is het wel van belang dat deze ontwikkelingen aansluiten op het karakter van de terreinen en hun omgeving nu: de kracht van de Utrechtse Heuvelrug en het Kromme Rijngebied is dat je er kunt genieten van de rust en de groen waarden, dat moet zo blijven. Dat geld ook voor de bedrijvigheid die in het gebied gewenst is. Duurzaamheid staat daarbij wat ons betreft voorop. Dit in goed overleg met de plaatselijke ondernemers. Investeren in de zichtbaarheid en aantrekkelijkheid van bestaande groene entrees is noodzakelijk, alsook in goede alternatieven voor de auto: makkelijk kunnen parkeren aan de randen van de dorpen, gecombineerd met fietstaxi of pendelvervoer. Verder nodigen wij creatieve geesten uit hun ideeën met ons te delen. Vergroenen van bedrijvigheid en bedrijventerreinen Onze ondernemers nemen wat ons betreft zoveel mogelijk lokaal personeel aan en stimuleren de fiets en het openbaar vervoer voor hun woon-werkverkeer. In overleg met de gemeente werken zij eraan mee om jeugdwerkloosheid terug te dringen en werkgelegenheid voor arbeidsgehandicapten te scheppen. 'Duurzaam ondernemer van het jaar' bijvoorbeeld mag wat ons betreft een gewilde prijs worden. Bestaande bedrijventerreinen knappen we op en vergroenen we. Voor nieuwe bedrijventerreinen zien wij geen functie meer binnen onze gemeente. Bij Maarsbergen is nog een bescheiden uitbreiding mogelijk - en noodzakelijk - om lokale ondernemers de ruimte te geven. Uitbreiding van het bedrijventerrein Amerongen/Leersum achten wij ongewenst. Voorrang voor fiets en openbaar vervoer We stimuleren reizen per fiets en het openbaar vervoer. Autorijden zullen we ontmoedigen. Er komt wat ons betreft geen uitbreiding van de infrastructuur voor auto's maar meer aandacht voor goede voet- en fietspaden en voorrang voor de fiets. We geven ruim baan aan de bus en vervoer op maat binnen de dorpen, bijvoorbeeld via een belbus. Uiteraard moet de fiets in de bus mee kunnen. De aanleg van een fietssnelweg juichen wij van harte toe. 21


Langzaam rijden is veiliger: 30 km en 60 km in plaats van 50 km en 80 km Wij dringen er bij de provinciale overheid opnieuw op aan om op de wegen die ons gebied doorkruisen de maximum snelheid van 60 km in te voeren. In de eerste plaats om de gezondheid van onze naar school fietsende kinderen (fijnstof). Voor de veiligheid van mens en dier en ter vergroting van de natuurbeleving die voor wandelaars en fietsers zo'n belangrijke rol speelt. Mede in verband met de recreatieve betekenis van ons gebied pleiten wij ook voor een afsluiting van sommige wegen voor gemotoriseerd verkeer in het weekend. We willen dat in woonwijken, voor bevordering van de leefbaarheid en veiligheid, maximaal 30 kilometer per uur gereden wordt. Daartoe zijn snelheidsbeperkende maatregelen en een passende wegen wijkinrichting nodig. Bij de scholen staat de veiligheid van fietsers en voetgangers centraal. Rond de basisscholen worden schoolzones ingericht waar maximaal 15 km per uur wordt gereden. Een schoolzone vestigt de aandacht van alle weggebruikers op de aanwezigheid van kinderen. Ouders willen we stimuleren om hun kinderen te voet of op de fiets naar school te brengen. Verminder het autogebruik door auto’s te delen. Ook scholen willen we uitnodigen samen te denken over vervoersmanagement. Voor elektrisch vervoer zorgen we, met het bedrijfsleven, voor voldoende oplaadpunten. Een ecologisch overslagpunt aan de rand van de gemeente heeft onze aandacht. Oplossingen hiervoor zoeken we samen met inwoners en gerenommeerde kennisinstellingen als de universiteiten en hogescholen van Utrecht en Wageningen. moeder op de fiets kindje voor, kindje achter elke dag circus

Een groene gemeente is een schone gemeente Een groene gemeente is vanzelfsprekend ook een schone gemeente, met schone lucht, schoon water, schone grond en een schone openbare ruimte . De uitgangspunten en ambities van het milieubeleidsplan staan voor ons als een huis. Wie iets vervuilt ruimt het zelf op of draagt de kosten. Wij willen een gemeente die in duurzaamheid een koploper in Nederland is. Denk aan het terugdringen van licht- en geluidshinder voor mens en dier, dimbare en energiezuinige straatverlichting en stoppen met beeldbepalende gebouwen 's nachts te verlichten; kiezen voor geluidsarm asfalt en snelheidsbeperkingen. Wij willen verdere verdroging en waterverspilling voorkomen, het kostbare regenwater niet maar laten weglopen door het riool, maar behouden voor de bodem. Bodem en lucht moeten van gif verschoond blijven door milieuvriendelijke onkruidbestrijding, voldoende bomen voor fijnstofopvang, en hoge eisen voor veehouderijen ten aanzien van uitstoot van ammoniak. Om het hoge ambitieniveau dat is beschreven te kunnen waarmaken is voldoende ambtelijke capaciteit op milieu een voorwaarde. De gemeente koopt wat ons betreft uitsluitend groene elektriciteit in, zo dichtbij mogelijk opgewekt, onder andere door nieuwe vormen van lokale samenwerking te zoeken, bijvoorbeeld met lokale energiecoöperaties en ondersteuning bij de vergunningverlening. Inwoners en bedrijven worden gestimuleerd tot het zelf opwekken of gebruiken van schone energie. Voor opwekkingscentrales of velden voor zonnecollectoren moet binnen de bestemmingsplannen voldoende ruimte zijn. Tegen proeven voor het winnen van schaliegas zeggen we nadrukkelijk nee. 22


onder het asfalt schuilen miljarden zaden de aarde wacht af

In 2035 wekken we alle energie zelf op: een duurzaamheidfonds helpt. Voor particulieren en ondernemers die serieus werk willen maken van het behalen van deze doelstelling zetten we, om eventuele financiële drempels te slechten, een duurzaamheidfonds in. Inwoners meer betrekken bij hun eigen leefomgeving is een van onze uitgangspunten. In overleg met agrariërs willen we komen tot kringloopboerderijen (biomassaverwerking) en ecologisch akker, oever en bermbeheer. Ook denken we aan contracten voor zelfbeheer van groenonderhoud en particuliere vergroening activiteiten op bermen en tussenbermen. Bij het beheer van het gemeentelijk groen staan biodiversiteit, bescherming van dieren (zoals maai- en kapverbod in het broedseizoen) en hun leefgebieden voorop. gevallen nestje ingeweven haar van haar zinvol hergebruik

Aandacht voor dierenwelzijn hoort bij een duurzame samenleving Bij een duurzame samenleving hoort ook dierenwelzijn. In onze gemeente is geen plaats voor megastallen. We stimuleren de aanleg van schuilstallen en bomensingels. Het dierenasiel blijven we steunen. De negatieve gevolgen van energiebesparende renovaties van daken en muren willen wij helpen opvangen waar vleermuizen en vogels geen nestruimte meer vinden. De gemeente kan gratis gierzwaluwdakpannen en vleermuiskasten aanbieden aan elke inwoner die zijn huis duurzaam renoveert. Om dieren en planten gezond te houden en de ruimte te geven moeten groene gebieden zoveel mogelijk aaneengesloten zijn. Uiteraard koesteren en respecteren we de Ecologische hoofdstructuur en faciliteren we de aanleg en het onderhoud van faunapassages en ecoducten. Ecoducten via provincie, hoogstens faciliteren In het nationaal park gaan we de plaatsing van hekken zoveel mogelijk tegen en willen we geen hekken hoger dan 1,50 meter toestaan omdat reeën daar niet overheen kunnen springen. Ook moeten de hekken aan de onderkant ruimte laten voor doorgang van kleinere dieren zoals konijn, das, wezel en marter. Voedsel van dichtbij of zelf verbouwd We bevorderen het kweken en afnemen van lokale land- en tuinbouwproducten en het aanleggen van gezamenlijke moestuinen. Voedsel moet weer dichterbij de inwoners komen. Basisscholen kunnen moestuinen gebruiken om kinderen iets te leren over natuur, voedselproductie en koken. Natuureducatie blijft van groot belang, de lokale natuurverenigingen spelen hierin een belangrijke rol. De openbare ruimte is van ons allemaal Bij een goede woonomgeving en een prettig leefklimaat hoort een goed en gezamenlijk beheer van de openbare ruimte, zo belangrijk in de dorpen als leefomgeving. Het is de buitenruimte die ons verbindt, in letterlijke en figuurlijke zin. We gebruiken deze om ons van huis naar werk, school en winkels te begeven, maar ook om te spelen, te recreëren, om de natuur en de seizoenen te ervaren en om een buurtfeest te houden. Het gaat erom de openbare ruimte schoon, heel en veilig te 23


houden. Dit vraagt samenwerking met buurtbewoners die er immers direct bij betrokken zijn. Inwoners kunnen hun straat vrij van zwerfvuil houden. De gemeente zorgt voor voldoende afvalbakken en dat ze tijdig geleegd worden. We willen een fijne, aantrekkelijke woonomgeving met elkaar, straten waar je veilig doorheen durft, waar ook ouderen en kinderen in het straatbeeld passen; een economisch vitaal centrum waar mensen graag komen winkelen, en toegankelijke buurten voor als je niet zo goed ter been bent. Een schone, hele en veilige omgeving draagt bij aan het welzijn van de bewoners en draagt er ook toe bij dat bewoners er zuinig op zijn. Als bewoners mee gaan doen in het beheer van hun woonomgeving zal de openbare ruimte beter gaan aansluiten bij de behoeften van de buurt. Betrokkenheid, ondernemerschap en solidariteit zullen belangrijker worden dan het streven naar een uniform kwaliteitsprofiel, terwijl de gebruikswaarde en de sociale functie van de openbare ruimte toeneemt. Utrechtse Heuvelrug: een schone gemeente die afval beschouwd als grondstof GroenLinks/PvdA wil de totale hoeveelheid afval beperken. De gemeente werkt zoveel mogelijk digitaal en beperkt zo het papiergebruik. Ons streven is dat al het afval in de gemeente Utrechtse heuvelrug wordt hergebruikt, zodat er geen grondstoffen meer verbrand hoeven te worden. Huis aan huis inzameling levert de beste resultaten, dus willen we dat ook voor plastic zien gebeuren. Het gebruik van oude spullen willen we in samenwerking met kringloopwinkels en op te richten repaircafé's stimuleren. Dat geldt ook voor composteren door het gratis aanbieden van een composteerton. Ook bij het beperken van (rest) afval zien wij voor de gemeente een voorbeeldfunctie. GroenLinks/PvdA wil een pilot met omgekeerd inzamelen. Daarbij ligt de focus op hergebruik van grondstoffen. Een hoogwaardige dienstverlening (ophalen) bij aanbod van waardevolle grondstoffen en een laagwaardige dienstverlening (wegbrengen) op restafval. Dit om een zo goed mogelijk scheidingsgedrag te stimuleren en restafval te minimaliseren tot bijzaak. verbaasd hoort het kind hoe gave flessen breken in de glasbak

24


DE OPEN GEMEENTE in de bosvijver staart een reiger roerloos naar zijn spiegelbeeld

Dit hoofdstuk gaat over de relatie tussen inwoners en politiek en de vraag hoe wij met elkaar komen tot een situatie waarin gelijkwaardig samenwerken tussen inwoners en gemeente een basishouding is geworden. We hebben een gemeentebestuur nodig om besluiten voor te bereiden, samenspraak mogelijk te maken, keuzes te maken, conclusies te trekken en knopen door te hakken. Daarvoor draagt ze dan ook de verantwoordelijkheid. De gemeenteraad neemt beslissingen in het algemeen belang en heeft de plicht daarbij ook terdege rekening te houden met de wensen en belangen van de (zwijgende) minderheid. Ook is het goed te bedenken dat er tussen inwoners en overheid van nature een zekere afstand bestaat. Dat is onvermijdelijk, mits die afstand niet te groot wordt, want teveel afstand leidt tot onbegrip over en weer, terwijl een zekere, zeg maar natuurlijke afstand nodig is om overzicht te houden over al de uiteenlopende wensen en belangen van inwoners. Elke democratische overheid, ook de lokale, moet erop toezien dat al die belangen zo goed mogelijk worden meegewogen en afgestemd. Daarom is een algemene cultuur van vroegtijdige onderlinge gedachtewisseling en de wil tot gelijkwaardige samenwerken in onze gemeente zo belangrijk. Dat is wat wij verstaan onder een 'open gemeente'. Dorpsgericht werken Het dorpsgericht werken is al sinds de start van de gemeente Utrechtse Heuvelrug een speerpunt van GroenLinks/PvdA. Onze wethouder heeft hierin de afgelopen jaren goede stappen gezet. Zo zijn er dorpscoördinatoren aangesteld en dorpsagenda’s gemaakt met inwoners. Dat biedt een basis voor verdere versterking van de eigen dorpscultuur en de onderlinge betrokkenheid in de zeven dorpen die onze gemeente rijk is. Ook kan nu de integratie van de zogenaamde 'woonservicegebieden' met hun serviceloketten (waarover elders in dit programma meer) in het dorpsgericht werken plaats gaan vinden. Door bundeling van krachten zal dit een extra impuls geven aan de versterking van laagdrempelige kleinschalige voorzieningen en van de sociale infrastructuur in de dorpen. GroenLinks/PvdA wil voortvarend doorbouwen aan sterke dorpen met breed door de inwoners gedragen dorpsagenda's. De gemeente heeft hierin een regisserende en faciliterende rol. Hierbij past een gemeentelijke basishouding van 'mogelijk maken'. Lokale democratie; een sociale basis en ruimte voor initiatief In onze maatschappij groeit meer en meer het besef dat de (gemeentelijke) overheid niet meer de verzorgingsstaat is zoals we die kenden. De economische crisis en de vergrijzing hebben daar aan bijgedragen. Maar we zien ook een groeiend bewustzijn bij inwoners van verantwoordelijkheid voor elkaar: het besef dat bestuur en inwoners samen de gemeente zijn. Wij willen als GroenLinks/PvdA een democratische lokale samenleving waaraan inwoners op basis van hun eigen betrokkenheid en verantwoordelijkheid mede vorm geven. Onze democratie heeft belang bij een sterke gemeenschap en een collectief goed vangnet. Wij streven naar een lokale samenleving waarin particuliere initiatieven en verenigingen in grote zelfstandigheid taken verrichten op sociaal, 25


economisch, ecologisch en cultureel gebied. Daarvoor is een overheid nodig die duidelijk is over haar verantwoordelijkheden; een solide sociale basis als noodzakelijke voorwaarde voor het voortbestaan van de solidariteit. En die ruimte biedt en voorwaarden schept voor bruisende duurzame sociale, economische en groene initiatieven. Enkele prachtige voorbeelden hiervan benoemden we al in onze inleiding. Een betwist en duurzaam gemeentekantoor GroenLinks/PvdA is blij met de hoge mate van duurzaamheid van het kantoor in Doorn waarin alle gemeentelijke medewerkers sinds kort gevestigd zijn. Optimale afstemming tussen medewerkers en afdelingen worden door huisvesting op één locatie efficiënter mogelijk. We verwachten veel van de betere integrale samenwerking. Ondanks onze overtuigde steun aan het voorstel tot duurzame nieuwbouw van het gemeentekantoor en onze tevredenheid over de goede bewaking van de bouwkosten, waarop we nauwlettend hebben toegezien, kunnen we niet onverdeeld gelukkig zijn met dit mooie huis van de gemeente. Dit komt door de gang van zaken tussen gemeente en inwoners die zich tegen de bouw van het nieuwe gemeentekantoor keerden. Aard en toon van acties en reacties waren over en weer zodanig dat geen open en redelijk gesprek mogelijk was. Dit kwam voort uit onrust, onvrede en wantrouwen van inwoners ten opzichte van de gemeente. Een ernstige situatie die de kloof tussen inwoners en bestuur groot heeft gemaakt en het vertrouwen geschaad heeft. Wel heeft al die onvrede en het wantrouwen een brede discussie op gang gebracht, geleid door de eerder genoemde 'bruggenbouwers'. Komende raadsperiode zullen we ervoor zorgen dat de aanbevelingen van de bruggenbouwers uitgevoerd worden. Een krachtig college én flexibele publieke professionals Gebleken is dat een college met drie wethouders goed functioneert. Het vraagt van de wethouders wel een grote inzet en focus op het lokaal bestuur. GroenLinks/PvdA wil ook voor de komende periode een college met drie wethouders. De veranderingen in het publiek domein houden niet op. We denken aan de crisis en de daarmee gepaard gaande forse bezuinigingen en ombuigingen, aan de overheveling van grote zorgtaakvelden van het rijk naar de gemeente én aan de toenemende burgerbetrokkenheid. Dit dwingt de organisatie tot een flexibele en proactieve werkhouding. De ambtelijk medewerker van morgen is een publiek professional met overtuigingskracht. Hij/zij moet sterk in de schoenen staan en goed zijn in samenwerken en onderhandelen. Maar vooral vaardigheid in luisteren en communiceren is wezenlijk in komende interactieve processen en projecten. Vakkennis is essentieel, maar het precies toepassen van weten regelgeving is zeker niet meer doorslaggevend. De ambtelijke organisatie is sinds het Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) bezig met werkverbetering. Het veranderingsproces is volop gaande. Gegeven het belang van het onderwerp gaan we er vanuit dat in een nieuw college de portefeuille 'personeel & organisatie' een politieke portefeuille wordt. Interactieve beeld, oordeel en besluitvorming in de gemeenteraad In de komende periode zet GroenLinks/PvdA actief in op een andere manier van werken van de raad. Wij willen het besluitvormingstraject verhelderen en inwoners vanaf het begin van het proces betrekken. Voor hen is het vaak ondoorzichtig waar de raad mee bezig is en hoe besluiten tot stand komen. De laatste jaren hebben we al enige ervaring opgedaan met het knippen van de onderwerpen in 'hamerstukken 26


en bespreekstukken'. Dat moet wat ons betreft verder uitgebreid worden. Wij stellen ons voor dat een verdeling in de stappen beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming voor raadsleden én inwoners de besprekingen beter te volgen maakt, en ook verduidelijkt wat de rol van betrokken partijen is in iedere fase. Daarmee wordt de kunst van het goed naar elkaar luisteren weliswaar niet vanzelf verbeterd, maar wel vergemakkelijkt. In het gehele besluitvormingstraject moet een systematische inbreng van inwoners gerealiseerd worden. De jongerenraad en jeugdgemeenteraad hebben meerwaarde GroenLinks/PvdA vindt de inbreng van jongeren via de jongerenraad en de jeugdgemeenteraad erg waardevol. Niet alleen voor de politieke vorming van jongeren, maar vooral omdat de raad hierdoor vroegtijdig zicht krijgt op wensen en behoeften van jongeren. Breed gedragen politieke raadsagenda voor optimale samenwerking Oppositiepartijen voelde zich de afgelopen periode in de gemeenteraad nogal eens buiten spel gezet. Dat kunnen we ons, zeker in tijden van crisis, niet veroorloven. Alle hens aan dek en constructieve samenwerking is meer dan ooit noodzakelijk. Daarom willen we streven naar een breed gedragen politieke raadsagenda, op te stellen in het begin van de raadsperiode. Natuurlijk willen we het niet zodanig dichtspijkeren dat een goed politiek debat onmogelijk wordt. Communicatie en nieuwe media: snel, toegankelijk en met omgevingsgevoel De communicatie binnen de gemeente heeft plaats op alle gebieden, afhankelijk van wie zender en/of ontvanger is: het college, de ambtelijke organisatie, de gemeenteraad, of de inwoners. Resultaat is dat er nogal eens langs elkaar heen gepraat wordt. Er vinden een groot aantal min of meer los van elkaar staande communicatiestromen plaats. Dat maakt dat vrijwel altijd partijen er last van hebben dat ze niet de informatie krijgen die ze nodig hebben of zouden moeten hebben. Het ideale uitgangspunt voor de diverse 'stromen' zou moeten zijn dat er snel complete en eerlijke informatie wordt verstrekt aan iedereen die het aangaat. Dat betekent: toezien op een brede en ruime 'leverplicht' van informatie, breed in de zin van: aan veel partijen; ruim in de zin van: meer dan alleen dat wat wettelijk moet. Het college is de vertegenwoordiger van de lokale overheid en als zodanig verantwoordelijk voor alle gemeentelijke communicatie; het dient 'omgevingsgevoel' te hebben en aan te voelen wanneer welke betrokkenen van informatie moeten worden voorzien. De ambtelijke organisatie voert het vastgestelde beleid uit maar is ook 'oren en ogen' van de gemeente. Wanneer beleid een ongewenst effect lijkt te hebben voor groepen of individuen, moeten medewerkers dit opmerken en aan de bel te trekken. Wij vinden dat de raad zich in het begin van elk belangrijk beleidsdossier moet laten adviseren door betrokken inwoners of organisaties. Optimale digitale informatie-uitwisseling via de website, nieuwe sociale media en liveuitzending van de raadsvergaderingen dragen bij aan snelle en complete communicatie en interactie met inwoners en vice versa. mensen onderweg met gesloten gezichten op weg naar contact

27


Goede, vriendelijke en toegankelijke dienstverlening Goede, vriendelijke en toegankelijke dienstverlening aan inwoners, ondernemers en bezoekers is een van de belangrijkste taken van de gemeente. De afgelopen jaren zijn, deels in overleg mét inwoners, belangrijke stappen gezet om de dienstverlening op een hoger niveau te brengen. Maatwerk bieden en meedenken met inwoners zijn daarbij belangrijke uitgangspunten. Op deze weg willen we de komende jaren verder. Dat betekent ook dat inwoners zoveel mogelijk zelf diensten en producten van de gemeente moeten kunnen afnemen zaken digitaal vanuit huis geregeld moeten kunnen worden. Wie behoefte heeft aan persoonlijk contact, moet dit geboden worden. Afspraken worden gemaakt met de juiste medewerker en op een moment dat het de inwoner past. Sociale veiligheid maak je met elkaar Wij willen optimale veiligheid voor alle inwoners, maar niet ten koste van alles. De beperkingen die het gevolg zijn van bijvoorbeeld integraal cameratoezicht hebben een té groot negatief effect. Gevolg van deze gedachtegang is onvermijdelijk, dat we bepaalde risico’s accepteren. Door een goede samenwerking van politie, beveiligingsdiensten en,buurtpreventieteams ontstaat een veiligere samenleving. Essentieel blijft dat de sociale veiligheid begint bij de inwoners zelf. Sociale samenhang én aanspreekbaarheid zijn daartoe de natuurlijke ingrediënten. Het is in de eerste plaats aan de inwoners om het eigen huis goed te beveiligen. Vervolgens komt de toezichthoudende en preventieve rol van de politie in beeld. Evident is dat die niet permanent overal kan rondfietsen. Succesvolle instrumenten als Burgernet en Buurtsignaal juichen wij dan ook van harte toe. Dit laatste is een methode waarbij inwoners, politie, gemeente, corporatie en welzijnswerk signalen over leefbaarheid, overlast en veiligheid (via interviews) concreet maken, zoals vorig jaar in Doorn zuid. Actief en in dialoog , betrekken van inwoners leidt tot meer gezamenlijke verantwoordelijkheid, omzien naar elkaar, informeel buurttoezicht, een sociaal veiligere omgeving en meer sociale controle. Problemen met hangjongeren lossen we samen met jongeren, jongerenwerkers en omwonenden op. Bij veiligheid denken we ook aan brandpreventie door voorlichting, specifiek voor de doelgroep mindervaliden en senioren, die doordat ze bijvoorbeeld niet goed ter been zijn, slechthorend of slechtziend niet adequaat op brandmelders kunnen reageren of kunnen wegkomen. Valincidenten kunnen worden voorkomen door goede trottoirs (onderhoud), afritten voor rollators en rolstoelen, gladheidbestrijding bij bladval, sneeuw en vorst. De gemeente kan het omzien naar elkaar in de wijk bevorderen door bijvoorbeeld het plaatsen van bladkorven of het beschikbaar stellen van sneeuwscheppen of dooikorrels. Dan kunnen buren samen de trottoirs veilig begaanbaar houden voor mensen die slecht ter been zijn. Dat voorkomt voor veel (oudere) inwoners maanden van sociaal isolement Ondernemers zijn dragers van de lokale samenleving Uit gesprekken met ondernemers is ons duidelijk geworden dat er nog het nodige te verbeteren is in de samenwerking tussen ondernemers en de gemeente. Op verbetering van de dienstverlening aan ondernemers is de afgelopen jaren, met het zogenaamde 'Bunschotenproces' al flink ingezet. We zijn blij dat de bedrijfscontactfunctionaris vanuit de gemeente goed werk levert. Desondanks ervaren ondernemers de gemeente nog te vaak als tegenkracht of blokkade. Dat kan 28


en moet anders. Juist in moeilijke economische tijden zijn er grote wederzijdse belangen waar over en weer meer aandacht voor moet zijn. Ondernemers en winkeliers zijn dragers van de lokale samenleving en zij zijn essentieel voor levendige dorpen. Ondernemers zijn ook de werkgevers. Een gezonde bedrijvigheid in onze gemeente is van belang om de sterk groeiende (jeugd)werkeloosheid te bestrijden en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kansen op werk te bieden. In ruil voor maatschappelijk betrokken ondernemen en het creëren van jeugdbanen, arbeidsplaatsen voor arbeidsgehandicapten en stageplaatsen moet de gemeente met ondernemers kijken hoe ze een gezond ondernemersklimaat en duurzame en kleinschalige economische ontwikkeling zo goed mogelijk kan faciliteren, bijvoorbeeld door bedrijfsinvesteringzones (BIZ) waarbinnen ondernemers gezamenlijk investeren in een aantrekkelijker en veiliger bedrijfsomgeving. (sociale return). Naast een heroverweging van belastingen zoals toeristenbelasting en precarioheffing wil GroenLinks/PvdA waar mogelijk de vergunningprocedures vereenvoudigen. Onze gemeente heeft 'van nature' een grote aantrekkingskracht op toeristen en recreanten. Het duurzaam en kleinschalig toerisme willen we, voor zover het onze waardevolle omgeving niet schaadt, graag stimuleren. Promotie van de regio Utrechtse Heuvelrug is belangrijk. Ook al omdat toerisme bijdraagt aan een goed ondernemersklimaat en die levendigheid weer toerisme aantrekt. Toerisme is, evenals zakelijk verblijf in conferentiecentra, een belangrijke sector voor de economie en werkgelegenheid in onze gemeente. Een duurzame financiële huishouding De belangrijkste jaarlijkse inkomstenbron van de gemeente is de uitkering van het rijk uit het gemeentefonds. Daarop is de afgelopen jaren flink bezuinigd en daarop zal de komende tijd opnieuw bezuinigd worden, structureel tot zo'n 2,5 miljoen euro. De komende jaren zullen er weliswaar ook forse bedragen worden toegevoegd voor nieuwe taken in het kader van de sociale transities (zie elders in dit programma). Doch helaas wordt er aanzienlijk minder toegevoegd dan er nu wordt besteed aan deze taken en moet de gemeente hetzelfde werk dus met veel minder geld gaan doen. In samenspraak met inwoners moeten we zoeken naar een goede balans tussen wat nodig is en wat kan. Een andere belangrijke bron van financiën voor de gemeente zijn de belastingen. Die belastingen staan voor de eigen bijdrage van de gemeente in het voorzieningenniveau. Het is wat ons betreft logisch dat de belastingen mee groeien in de ontwikkeling van kosten en uitgaven. Wij streven naar een duurzame financiële huishouding. We moeten zorgen dat onze middelen op de lange termijn nog overeenkomen met het huidige, gewenste niveau aan voorzieningen, onderhoud en beheer. Daarvoor is nodig een strakke budgetbeheersing en rapportage, een strenge bewaking van grote projecten en een verstandige balans in de grondexploitatie. Een houdbare financiële huishouding betekent dat de exploitatie meerjarig op orde is. Voor een goede sturing is een duidelijk onderscheid nodig tussen vaste en incidentele uitgaven en inkomsten. Als de gelegenheid zich voordoet kiest de gemeente wat GroenLinks/PvdA betreft altijd voor banken en fondsen die ecologisch duurzaam en sociaal verantwoord sparen en beleggen.

29


Uitgangspunt bij bezuinigingen: ombuiging naar een duurzame samenleving Na alles wat we geleerd hebben van de kerntakendiscussie en het bruggenbrouwersproject pleiten we ervoor de bezuinigingen in te vullen met inwoners en deskundige betrokkenen. Dat wil niet zeggen dat we geen visie op de ombuigingen hebben, integendeel. GroenLinks/PvdA wil een overgang naar een duurzame samenleving bewerkstelligen. Duurzaam in sociaal, ecologisch en economisch opzicht. Bezuinigingen moeten bijdragen aan die overgang. Onze inzet bij de ombuigingen is om inwoners, en in het bijzonder de kwetsbare mensen in onze gemeente, een sterkere positie te geven. Werken aan een duurzame samenleving betekent niet dat we niet op groen en duurzaamheid mogen besparen. Als middelen efficiënter kunnen worden ingezet, ontstaat er ruimte voor andere investeringen in duurzaamheid. GroenLinks/PvdA kiest bij bezuinigingen primair voor echte veranderingen, dat wil zeggen: ombuigingen in de richting van een duurzame en solidaire samenleving. GroenLinks/PvdA staat overigens in algemene zin een cultuur van soberheid voor: Verantwoord omgaan met gemeenschapsgeld en geen onnodige lastenverzwaring. Zoals gezegd is de OZB de enige beïnvloedbare inkomstenpost van de gemeente. Als er voorzieningen zijn die we vanuit onze sociale en duurzaamheidbeginselen in stand moeten houden is een verhoging van de OZB tarieven wat ons betreft bespreekbaar en verdedigbaar. De OZB is de enige belasting die naar haar aard 'progressief' en solidair is. Hoe duurder iemands huis, hoe meer hij afdraagt en daarmee bijdraagt aan de lokale voorzieningen. Overigens houdt een stijging van de OZB-tarieven niet meteen een lastenverzwaring in. Vaak wordt alleen naar de tariefontwikkeling gekeken, maar de hoogte van de OZB wordt bepaald door het tarief én de WOZ-waarde. Vereenvoudigen belastingen stimuleert toerisme en ondernemerschap Wij zien een aantal redenen om te pleiten voor vereenvoudiging van ons lokale belastingen- en heffingenbeleid. Er zijn een aantal kleinere belastingen, zoals toeristen- en forensenbelasting, waarvan de inningskosten hoog zijn ten opzichte van de opbrengst. Die opbrengst zou moeten worden ingezet voor het doel waarvoor het geheven wordt, maar dat is niet zo eenvoudig en, gezien de hoge inningskosten, ontoereikend. GroenLinks/PvdA wil met andere partijen een voorstel uitwerken om belastingen en heffingen in grote lijnen te beperken tot de onroerend zaakbelasting (OZB), de rioolbelasting en de reinigingsheffing. Het lijkt ons doelmatiger, overzichtelijker en eerlijker. Over hondenbelasting wordt thans landelijke en juridische strijd gevoerd. Wat ons betreft is het vanuit het principe van' de vervuiler betaalt' een prima belasting, ware het niet dat ook hier de kosten/baten en het gebruik van de opbrengst aandachtspunten zijn. Uitgangspunt van ons idee is wel dat de opbrengst uit de OZB straks globaal gelijk moet zijn aan de huidige opbrengst uit de OZB én de af te schaffen belastingen. Het betreft een vereenvoudiging die goed aansluit op, bijvoorbeeld, de stimulering van toeristisch ondernemerschap en de ontwikkeling van bedrijfsinvesteringzones in de gemeente, waarmee ondernemers invulling geven aan hun verantwoordelijkheden. Met bovenstaande denken wij bij te dragen aan kostenbesparing en vermindering van regeldruk. Dat komt de inwoners ten goede. Regionale samenwerking heeft plussen en minnen De enorme taakverbreding in de vorm van de drie sociale transities en de sterk gekrompen budgetten nopen tot meer intergemeentelijke samenwerking met regiogemeenten, wanneer daarmee besparingen en/of kwaliteitswinst te behalen is. 30


Dat geldt ook voor andere terreinen zoals natuur en landschap en recreatie. Ons lijkt het logisch om in dat verband contact te zoeken met Wijk bij Duurstede, Bunnik, Rhenen en Veenendaal. Het is nu al zo dat een fors deel van de taken van de gemeente wordt uitgevoerd door regio-organisaties die geen directe democratische controle kennen en waar we als raad maar zeer beperkt grip op hebben. Regionale samenwerkingsverbanden, bestuurd door een eigen directie, en meestal met bestuurlijk toezicht van wethouders uit de deelnemende gemeenten. De komende jaren zal de omvang van dergelijke bovengemeentelijke activiteiten beslist groter worden. Daarbij moet een oplossing gevonden worden voor het vraagstuk van de gebrekkige democratische legitimatie. Ook zijn we bevreesd voor vergroting van de bureaucratie door samenwerkingsverbanden. een onbekende groet mij in het voorbijgaan hij blijft me bij

31


MET ELKAAR VOOR ELKAAR

Recommend Documents