Sociaal beleidskader gemeente Oirschot Lokale beleidskaders voor de decentralisatie Jeugdzorg, overheveling AWBZ naar Wmo, de invoering van de participatiewet en de Wet Passend Onderwijs.
“Voor elkaar, met elkaar, door elkaar”
1
Voorwoord
Door wethouder
Inhoudsopgave
0. Samenvatting en leidende principes 1. Inleiding 1.1 De decentralisaties integraal benaderd 1.2 Sociaal beleidskader 2. Sociaal domein, wat is dat? 3. Doelgroepen in beeld 3.1 Jeugd en passend onderwijs 3.2 Wmo 3.3 Participatie 4. Kaders en uitgangspunten 4.1 Regionale kaders 4.2 Subregionale en lokale kaders 4.2.1
Algemeen
4.2.2
Eigen kracht en zelfredzaamheid
4.2.3
Maatschappelijke inzet en participatie
4.2.4
Integrale toegang
4.2.5
Organisatie van de uitvoering
4.2.6
Veiligheid
5. Rol van de gemeente 6. Regionale samenwerking 7. Financiën en kwaliteitsbewaking 8. Proces
Bijlagen
2
0.
Samenvatting en leidende principes
We stimuleren en faciliteren zelfredzaamheid en samenredzaamheid We willen de zelfredzaamheid en de samenredzaamheid van mensen
In onderliggend beleidskader geven we een visie en stellen we kaders en
stimuleren en faciliteren. Daarbij streven we naar een wisselwerking
uitgangspunten vast voor de overheveling van taken in het sociale domein
tussen informele en formele zorg. Onder andere door ondersteuning aan
(decentralisaties) en de transformatie van het sociale domein. We hebben
te bieden in en met behulp van de directe leefomgeving, de opvoedkracht
daarbij het volgende ambitieniveau:
te versterken, mensen met een beperking te stimuleren tot deelname aan de arbeidsmarkt en werkgevers te bewegen hen in dienst te nemen, participatie, door vrijwilligers en mantelzorgers te faciliteren etc.
Iedere burger, ieder gezin en iedere jeugdige wordt vanaf 2015 door de gemeente Oirschot geholpen. Geen burger, gezin of jeugdige valt tussen wal en schip.
Ondersteuning is gericht op het stimuleren van de eigen kracht van inwoners en hun netwerk. Dit vraagt om maatwerk in de ondersteuning, waarbij de inwoner centraal staat. We stimuleren dat mensen binnen hun eigen netwerk oplossingen zoeken voor hun problemen of hulpvragen.
In het beleidskader werken we dit ambitieniveau, op basis van een aantal
Anderzijds stimuleren we dat mensen anderen in hun omgeving
integrale thema’s verder uit. We gaan daarbij uit van een aantal leidende
waar nodig helpen. Daarbij realiseren we ons dat er grenzen zijn aan het
principes. Alle in dit beleidskader uitgewerkte kaders, uitgangspunten en
zelf oplossend vermogen van de inwoner en zijn/haar omgeving.
meer operationele onderwerpen, hebben we uitgewerkt vanuit onderstaande principes:
We werken zoveel mogelijk vanuit de eigen regie van de inwoner Het principe van de transformatie is dat zo veel mogelijk gewerkt wordt
We investeren in preventie en (vroeg-)signalering
vanuit de eigen regie van de inwoners. Dit is een belangrijk uitgangspunt
We zetten in op een samenleving waarin inwoners ‘elkaar kennen’ en waar
bij de vernieuwing in het sociale domein. We realiseren ons dat wanneer
inwoners ‘gekend worden’, op een sterke (pedagogische) civil society en
inwoners een beroep moeten doen op ondersteuning, onder andere uit het
op sterke basisvoorzieningen. Daarbij richten we ons op preventieve
eigen netwerk, zij afhankelijk (kunnen) worden en daarmee mogelijk een
ondersteuning; we willen problemen of hulpvragen zo veel
deel van de eigen regie verliezen. We zoeken dan ook naar een goed
mogelijk voorkomen en zijn alert op ongewenste en problematische
evenwicht tussen informele en formele zorg waarbij de
ontwikkelingen, bijvoorbeeld eenzaamheid.
ondersteuningsvraag van de inwoner altijd het uitgangspunt is.
3
We bieden ondersteuning aan inwoners waar nodig: licht en
beschikken over een eigen netwerk of financiële draagkracht is er een
algemeen waar mogelijk, alleen complex en gespecialiseerd waar
vangnet.
nodig, dichtbij en op maat. Verreweg de meeste inwoners slagen er prima in op eigen kracht hun weg te vinden. Soms lukt dat niet. Dan bieden we als gemeente de ondersteuning die nodig is. Waar nodig bestaat onze ondersteuning uit algemene, collectieve of maatwerkvoorzieningen. Wie vanuit het informele netwerk geen of onvoldoende hulp ontvangt, kan een beroep doen op ondersteuning. Laagdrempelig en dichtbij. Bij het bieden van ondersteuning is het adagium ‘normaliseren’ en uitgaan van de mogelijkheden.
We ontwikkelen een eenvoudiger systeem We ontwikkelen een systeem dat gekenmerkt wordt door eenvoud. Dat wil zeggen eenvoudig toegankelijke ondersteuning, beperkte registratie, regie op de resultaten van ondersteuning, zo min mogelijk coördinatie en doorverwijzing rondom een ondersteuningsvraag. Het uitgangspunt ‘één burger/ gezin, één plan’ sluit hierbij aan. Het ondersteunen van inwoners vraagt om maatwerk en om flexibiliteit. Om dit te kunnen bieden is ruimte voor professionele afwegingen en beslissingen essentieel.
We dragen zorg voor een kwalitatief hoogwaardig vangnet voor kwetsbare inwoners. Niet alle burgers kunnen zonder enige vorm van ondersteuning, omdat ze in bepaalde leefgebieden kwetsbaar zijn of beperkingen ondervinden. Inwoners voor wie zelfredzaamheid (tijdelijk) buiten bereik ligt en niet
4
1.
Inleiding
domein uit te voeren. Deze integrale benadering van de verschillende decentralisaties is van belang om een aantal redenen:
De komende jaren krijgen gemeenten te maken met omvangrijke taakverschuivingen in het sociale domein. Taken worden vanuit het Rijk en
1. De visie en uitgangspunten van de verschillende decentralisaties
provincie overgebracht naar gemeenten. De gemeente wordt
komen grotendeels overeen. Zelfredzaamheid, eigen kracht en het
verantwoordelijk voor alle maatschappelijke ondersteuning en niet-
meer inzetten van sociale netwerken zijn begrippen die in elk van
medische hulp aan haar inwoners. Samen worden de nieuwe
de decentralisaties centraal staan. Ook uitgangspunten als zorg en
verantwoordelijkheden de drie decentralisaties, ofwel decentralisaties
ondersteuning dichtbij huis, inzetten op preventie om zwaardere
genoemd. Daarnaast treedt de Wet Passend Onderwijs in werking. De
zorg te voorkomen en participatie komen bij elke decentralisatie
voorbereiding, implementatie en borging van deze projecten vindt in
terug. Deze visie en uitgangspunten vragen om een nieuwe
Oirschot plaats binnen het programma ‘decentralisaties’. Het programma
benadering, ook wel transformatie, van het sociale domein. Deze
decentralisaties is één van de vier programma’s die vallen onder de door
transformatie leidt onder andere tot een beperktere rol van de
de gemeenteraad vastgestelde koersnotitie.
overheid en vermindering van de inzet van overheidsgeld. Hiervoor is een andere rolverdeling tussen burgers,
1.1`
De decentralisaties integraal benaderd
Gemeenten staan voor de uitdaging om de samenhang tussen de
maatschappelijke instellingen en de overheid noodzakelijk.
2. Er bestaat een overlap van doelgroepen en leefgebieden tussen
verschillende decentralisaties te bezien en deze vanuit een integrale visie
de afzonderlijke decentralisaties. Binnen één gezin kan zorg en
op het sociale domein uit te voeren. Deze integrale benadering van de
ondersteuning vanuit verschillende decentralisaties nodig zijn. Ook
verschillende decentralisaties is van belang om een aantal redenen:
individuen kunnen te maken hebben met zorg en ondersteuning vanuit meer dan één decentralisatie. Om het principe één gezin,
Om onze inwoners optimale zorg en ondersteuning te kunnen bieden
één plan, één regisseur te kunnen realiseren en bureaucratie,
kunnen we de verschillende decentralisaties niet los van elkaar zien. We
verkokering en fragmentatie in zorg en ondersteuning aan burgers
staan voor de uitdaging om de samenhang tussen de verschillende
voorkomen, is het integraal afstemmen van zorg en ondersteuning
decentralisaties te bezien en deze vanuit een integrale visie op het sociale
essentieel.
5
3. Een integrale benadering van de decentralisaties is van belang om kosten en middelen te kunnen beheersen. Dit is van essentieel
meerwaarde heeft. Onderliggend beleidskader biedt een horizon voor de komende jaren en geeft richting aan;
belang gezien de grote omvang van het totale budget, de daarmee gepaard gaande kortingen en de financiële ontschotting tussen de
•
afzonderlijke decentralisaties.
De rolverdeling en veranderende verhoudingen tussen burgers, (maatschappelijke) instellingen en de lokale overheid binnen het sociale domein
De visie en uitgangspunten achter de afzonderlijke decentralisaties zijn
•
Kapstok voor het nemen van besluiten (door college en raad)
vergelijkbaar en vragen om een nieuwe benadering, ook wel transformatie,
•
Kapstok voor de verdere uitwerking/ voorbereiding van de
van het sociale domein: meer participatie en eigen kracht van de burger
overheveling van alle taken vanuit de verschillende
(zelfredzaamheid), minder bureaucratie, meer slimme combinaties om
decentralisaties.
echte resultaten te bereiken in het sociale domein, een beperktere rol van de overheid en vermindering van de inzet van overheidsgeld. Hiervoor is
Met het sociaal beleidskader geven we een visie en stellen we kaders en
een andere rolverdeling tussen burgers, maatschappelijke instellingen en
uitgangspunten vast voor de overheveling van álle taken in het sociale
de overheid noodzakelijk. Het bevorderen van zelfredzaamheid van hun
domein. We hebben ervoor gekozen zowel het beleidskader Jeugd als het
burgers en de ondersteuning van burgers die er niet meer alleen uitkomen
beleidskader WMO integraal op te nemen in het onderliggend sociaal
zijn het doel, de decentralisaties het middel.
beleidskader.
1.2
Beleidskader Jeugd
Sociaal beleidskader
Iedere gemeente is, conform de nieuwe Jeugdwet, verplicht een De laatste jaren hebben het WMO beleidsplan 2012-2015 en de jeugdvisie
beleidskader Jeugd vast te stellen voor november 2014. In dit beleidskader
2013-2015 gediend als uitgangspunt voor ons handelen binnen het sociale
moet beschreven zijn hoe gemeenten de nieuwe verantwoordelijkheden
domein. Daarnaast zijn er in de voorbereidingen van de afzonderlijke
voor alle vormen van jeugdhulp per 1 januari 2015 gaan regelen. In het
decentralisaties (met name decentralisatie jeugdzorg) op bepaalde
beleidskader moet beschreven staan wat we als gemeente willen bereiken,
onderdelen al specifieke uitgangspunten vastgesteld. Toch hebben we
hoe we de zorg rondom jeugdigen willen organiseren, welke middelen we
geconcludeerd, gezien het belang van de integrale benadering van de
daarvoor inzetten en hoe we invulling geven aan onze eigen rol.
verschillende decentralisaties dat een integrale en actuele visie
6
•
Beleidskader Wmo
een zo integraal mogelijke dienstverlening op het gebied van
Iedere gemeente is verplicht, conform de nieuwe Wmo, een periodiek plan
maatschappelijke ondersteuning, zorg, jeugdzorg, onderwijs, welzijn,
op het gebied van de Wmo vast te stellen. Dit plan beschrijft de
wonen, werk en inkomen. •
beleidsvoornemens ten aanzien van:
een zo integraal mogelijke dienstverlening door samenwerking met zorgverzekeraars en zorgaanbieders (ZVW)
•
Sociale samenhang (toegankelijkheid, veiligheid, leefbaarheid,
•
keuzemogelijkheden tussen aanbieders
voorkoming en bestrijding huiselijk geweld)
•
toegankelijkheid van voorzieningen, diensten en ruimten voor mensen
•
Ondersteuning mantelzorgers en andere vrijwilligers
•
Voorkomen beroep op ondersteuning (preventie)
•
Aanbod
•
algemene
voorzieningen
aan
mensen
met een handicap.
die
Gezien onze expliciete keuze voor een zoveel mogelijk integrale
maatschappelijke ondersteuning nodig hebben
benadering van de decentralisaties hebben we ervoor gekozen het
Maatwerkvoorzieningen ter ondersteuning van zelfredzaamheid en
beleidskader Jeugd, het beleidskader Wmo en het algemene sociale
participatie aan mensen die daar niet of onvoldoende op eigen
beleidskader als één document op te stellen.
kracht of met hulp van mantelzorg, gebruikelijke hulp, of sociaal netwerk toe in staat zijn •
Maatwerkvoorzieningen aan mensen die zich niet op eigen kracht kunnen handhaven in de samenleving (opvang of beschermd wonen).
Het plan is erop gericht dat mensen zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving kunnen blijven en mensen die beschermd of in opvang wonen, zo snel mogelijk weer op eigen kracht te lasten deelnemen aan de samenleving. In het plan is aandacht voor:
7
2.
Sociaal domein, wat is dat?
Participatiewet) zullen terugvallen omdat ze geen gebruik meer kunnen maken van voorliggende voorzieningen. De rechten van de huidige Wsw-
Het sociale domein gaat over alles wat mensen in hun directe bestaan
medewerkers worden gegarandeerd, zij blijven aanspraak maken op een
raakt. Het heeft primair betrekking op zorg, welzijn, arbeid, onderwijs,
groot deel van het budget. Per 1 januari 2015 wordt de toegang tot de
gezondheidszorg en vrije tijdsbesteding. Het sociale domein gaat dus om
Wajong beperkt tot personen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt
mensen en de wijze waarop zij in staat zijn om deel te nemen aan de
zijn. Deze ontwikkelingen hebben een verzwaring van de gemeentelijke re-
samenleving. Binnen het sociaal domein kennen we een veelheid aan
integratietaak tot gevolg.
organisaties, diensten en voorzieningen die mensen ondersteunen als zij niet of onvoldoende in staat zijn deel te nemen aan de samenleving.
Er komen geen bestaande taken over naar gemeenten. Wel krijgen gemeenten de beschikking over twee nieuwe taken en over een nieuw
De komende omvangrijke taakverschuivingen op het gebied van jeugd,
instrument:
WMO en de invoering van de participatiewet en passend onderwijs hebben effect op het gehele sociale domein en daarmee op de leefwereld en
-
Nieuwe taak: Beschut werken Beschut werken is bedoeld voor inwoners, die door hun beperking
leefgebieden van vrijwel alle burgers.
een zodanige mate van begeleiding en aanpassingen van hun werkplek nodig hebben, dat niet van een regulier werkgever mag
Participatiewet
worden verwacht, dat hij deze in een dienst betrekking neemt. Met Vanaf 1 januari 2015 treedt de Participatiewet in werking. Het doel van de
de voorziening beschut werken kan de gemeente deze inwoners
wet is om meer inwoners, ook inwoners met een arbeidsbeperking, aan de
toch in een dienstbetrekking laten werken.
slag te krijgen. Gemeenten worden vanaf die datum verantwoordelijk voor
-
Nieuwe taak: Werkbedrijf
inwoners met arbeidsvermogen die ondersteuning nodig hebben.
De 35 arbeidsmarktregio’s hebben een belangrijke rol om
Eveneens vanaf 1 januari 2015 wordt de Wet sociale werkvoorziening
inwoners met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen. In
(Wsw) afgesloten voor nieuwe instroom. Tegelijkertijd wordt er begonnen
elke arbeidsmarktregio wordt een Werkbedrijf ingericht.
met de opbouw van beschut werk. De eisen om in aanmerking te komen
-
Nieuw instrument: loonkostensubsidie
voor beschut werken zijn zwaarder dan die bij de Wsw. Dit betekent dat
Om het voor werkgevers aantrekkelijker te maken om iemand met
meer inwoners met beperkingen op de WWB (per 1-1-2015 genaamd
een arbeidsbeperking in dienst te nemen, krijgt de gemeente de
8
mogelijkheid om loonkostensubsidie te verstrekken. De
structuur met een praktische invulling. Er komt geen landelijke blauwdruk
loonkostensubsidie wordt verstrekt aan de werkgever en kan, waar
van de inrichting van de werkbedrijven. Iedere arbeidsmarktregio is
nodig, structureel worden ingezet. Loonkostensubsidie kan ook
anders.
worden ingezet voor werknemers die beschut werken. De loonkostensubsidie wordt op basis van de loonwaarde bepaald.
Een werkbedrijf dient randvoorwaarden te scheppen die het mogelijk maken om mensen uit de doelgroep te plaatsen. Het betreft hier:
Met werkgevers is afgesproken extra banen te realiseren. Wordt dit
•
Nauwe en duurzame relaties met werkgevers en de (sub)regio.
onvoldoende behaald dat treedt een wettelijk quotum in werking, dit op
•
Professionele acquisitie van geschikt werk. Bestaande vacatures zijn
basis van een aparte Quotumwet. Eerste meting is in 2015.
vaak niet geschikt. Er moeten arrangementen tot stand komen met bedrijven waarbij zij zorgen dat het beschikbare werk geschikt wordt
Op 11 april 2013 is er een sociaal akkoord tot stand gekomen van kabinet, werkgevers en werkgeversorganisaties. In dit sociaal akkoord hebben
gemaakt voor de doelgroep. •
Kennis en expertise voor een goede match. Een juiste diagnose
werkgevers en overheid zich samen garant gesteld om 125.000 extra
aangevuld met (arbeids)ervaring moet leiden tot een plaatsing, waarbij
banen voor arbeidsgehandicapten te creëren. De werkbedrijven gaan een
na verloop van tijd een loonwaardebepaling kan plaatsvinden.
belangrijke rol spelen om deze banen in te vullen. Een werkbedrijf is een
•
Begeleiding en nazorg als er kandidaten geplaatst zijn.
regionaal netwerk van uitvoerders. Gemeente, SW-bedrijven, UWV en andere uitvoerders werken in het werkbedrijf samen aan hetzelfde doel:
In de regio Zuidoost Brabant worden nu initiatieven ontplooid om op 1
zoveel mogelijk mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan de slag
januari 2015 een werkbedrijf te realiseren. De partners (in eerste instantie
te helpen. De regio staat centraal bij de uitwerking van de werkbedrijven.
gemeenten, werkgevers, werknemers, UWV) maken gezamenlijk een
Aansluiting is gezocht bij het niveau van de arbeidsmarktregio’s.
regionaal marktbewerkingplan. Het werkbedrijf is aanjager voor het
De regionale indeling van de 35 werkbedrijven volgt de (huidige) 35
realiseren van de afspraken in het marktbewerkingplan, monitort de
arbeidsmarktregio’s zodat kan worden aangesloten op de al bestaande
resultaten en rapporteert daarover.
infrastructuur zoals werkplekken en servicepunten. Bij de totstandkoming van werkbedrijven worden sw-bedrijven niet gedwongen tot fuseren. Gemeenten hebben de “lead” bij de vorming van de werkbedrijven en werken nauw samen met sociale partners en UWV. Het betreft een lichte
9
In de huidige Wmo staat de compensatieplicht centraal. Gemeenten zijn
Wmo
verplicht om mensen met een beperking of psychische problematiek te De nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning kent drie doelen, in
compenseren voor de beperkingen die zij ondervinden bij hun
plaats van de oude negen prestatievelden:
zelfredzaamheid en participatie. In de huidige wet worden daarbij vier resultaatgebieden onderscheiden. In de nieuwe Wmo wordt de term
•
•
Het bevorderen van sociale samenhang, de mantelzorg, het
‘maatwerkvoorziening’ geïntroduceerd. De verplichting voor gemeenten
vrijwilligerswerk en de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente,
om maatwerk te leveren is in het nieuwe wetsvoorstel ruimer geformuleerd
alsmede voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld.
dan de compensatieplicht. De maatwerkvoorziening is aanvullend op wat
Het ondersteunen van de zelfredzaamheid en de participatie van
iemand zelf kan bijdragen, en vormt samen met de inzet van eigen kracht
personen met een beperking of met chronische, psychische of
of, indien van toepassing, gebruikelijke hulp of mantelzorg een
psychosociale
samenhangend ondersteuningsaanbod, ofwel maatwerk. Ook het gebruik
problemen,
zoveel
mogelijk
in
de
eigen
van een algemene voorziening kan, afhankelijk van de omstandigheden
leefomgeving. •
Het
bieden
van
opvang
(maatschappelijke
opvang,
van de cliënt, tot het vereiste maatwerk leiden.
vrouwenopvang, beschermd wonen en verslavingszorg vallen hieronder).
In de nieuwe Wmo krijgen gemeenten meer en andere taken en verantwoordelijkheden. Een aantal taken wordt van het Rijk overgeheveld
De gemeente moet zorg dragen voor de maatschappelijke ondersteuning
naar gemeenten. Het gaat hierbij om de volgende nieuwe taken:
en bevordert in dat verband goede toegankelijkheid van voorzieningen, diensten en ruimten voor mensen met een handicap en de zelfredzaamheid van participatie van personen met een beperking, chronische psychische of psychosociale problemen, teneinde te bevorderen dat burgers zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving kunnen blijven wonen. De gemeente draagt zorg voor de kwaliteit en de continuïteit van de voorzieningen.
Begeleiding Het grootste deel van de mensen die onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid komt te vallen krijgt een vorm van begeleiding. Deze functie is bedoeld om de zelfredzaamheid van mensen te bevorderen, te behouden of te compenseren. Begeleiding beoogt een verblijf in een instelling zo lang mogelijk uit te stellen of overbodig te maken. Begeleiding omvat zowel individuele begeleiding als begeleiding in een groep.
10
Individuele begeleiding
Vervoer
Individuele begeleiding richt zich op het begeleiden in het dagelijks
Een deel van de mensen maakt gebruik van vervoer om naar de
functioneren. Het gaat om actief herstellen, dan wel compenseren van het
dagbesteding toe te gaan. Dit onderdeel komt ook mee met de
beperkte of afwezige regelvermogen van een persoon waardoor hij
decentralisatie van de functie begeleiding. De huidige zorginstellingen
onvoldoende of geen regie over het eigen leven kan voeren. De
regelen op dit moment voor een belangrijk deel hun eigen vervoer. We
ondersteuning bestaat bijvoorbeeld uit het helpen plannen van activiteiten,
zien op provinciaal niveau veel overlap. Wij onderzoeken of we efficiënter
het regelen van dagelijkse zaken, het nemen van besluiten en het
kunnen omgaan met de kosten voor vervoer door de dagopvang dichtbij
structureren van de dag. Individuele begeleiding kan ook praktische hulp
de inwoner te organiseren en door het bundelen van de verschillende
en ondersteuning bij het uitvoeren van algemene dagelijkse
vervoersstromen (doelgroepen vervoer).
levensverrichtingen inhouden zoals begeleiden bij het wassen en aankleden. Daarbij is geen medische zorg nodig of een hoog risico daarop.
Kortdurend verblijf
Afhankelijk van de individuele situatie kan individuele begeleiding
Kortdurend verblijf is een functie in de AWBZ die mantelzorgers tijdelijk
kortdurend, maar ook langdurig worden ingezet.
ontlast en daarmee onder-steunt. Mensen met een beperking of een handicap die thuis wonen en permanent toezicht en/of hulp nodig hebben,
Begeleiding in een groep
kunnen een indicatie voor kortdurend verblijf krijgen. Dit betekent dat zij
De begeleiding in een groep wordt meestal dagbesteding genoemd. Deze
maximaal drie etmalen per week ergens kunnen logeren zodat de
activiteiten variëren van arbeidsmatige dagbesteding zoals werken in een
mantelzorger even ontzien wordt. Voorbeelden hiervan zijn logeerhuizen
horecagelegenheid onder begeleiding van de zorgaanbieder tot recreëren
voor kinderen met een beperking, zorgboerderijen met logeermogelijkheid,
zoals wandelen.
een gastgezin of andere zorg gerelateerde instellingen. Mensen met een indicatie voor Kortdurend Verblijf, hebben altijd een andere AWBZ-indicatie
Iemand kan zowel individuele begeleiding krijgen thuis, zoals
voor extramurale zorg, bijvoorbeeld voor begeleiding, persoonlijke
ondersteuning bij zelfredzaamheid, en voor een zinvolle invulling van de
verzorging en/of verpleging.
dag buiten de deur deelnemen aan dagbesteding in de vorm van groepsactiviteiten (begeleiding groep). Er zijn dus mensen die van zowel
Veel mensen verlenen voor kortere of langere tijd ‘mantelzorg’ aan hun
individuele begeleiding als begeleiding in een groep gebruik maken.
partner, ouders of andere familieleden, buren of vrienden. De meesten vinden dat vanzelfsprekend, ze vinden dat zorgen voor dierbaren bij het
11
leven hoort. Soms kan deze zorg echter behoorlijk zwaar vallen. Wij willen
beschermd wonen nodig. Daarbij is intensieve begeleiding nodig; in het
daarom dat mensen die mantelzorg geven de ondersteuning krijgen waar
pakket zit geen vorm van behandeling. Een eventuele behandelaar is dus
ze behoefte aan hebben. Kortdurend verblijf is daarbij een cruciale
niet direct betrokken bij de zorgverlening. Wanneer nodig kan behandeling
voorziening voor zwaar belaste mantelzorgers.
gegeven worden in een andere instelling dan waar de persoon woont en zal gefinancierd worden vanuit de Zorgverzekeringswet.
Beschermde woonvorm GGZ mensen (C-pakket) In de concept tekst van de nieuwe WMO is het beschermd wonen als een
Cliëntondersteuning MEE
maatwerkvoorziening opgenomen naast de voorzieningen voor
Per ingang van 1 januari 2015 worden ook de MEE-middelen
maatschappelijke opvang en vrouwenopvang. Het betreft in dit geval dus
overgeheveld naar gemeenten. De hoofdactiviteit van MEE bestaat uit
een extra wettelijke taak waar een centrumgemeente uitvoering aan moet
cliëntondersteuning aan chronisch zieken en Gehandicapten Er wordt in
geven. Voor de gemeente Oirschot is dat gemeente Eindhoven. Eindhoven
landelijk verband n nog overleg gevoerd over de voorwaarden waaronder
is als (centrum)gemeente verantwoordelijk voor bijna (verblijf op basis van
de middelen naar gemeenten zullen worden gedecentraliseerd,
behandeling uitgezonderd) de gehele keten van woon- en
bijvoorbeeld als het gaat om frictiekosten en de continuïteit van
zorgvoorzieningen voor de doelgroep maatschappelijke zorg, namelijk het
ondersteuning.
crisisverblijf (de maatschappelijke en vrouwenopvang), het beschermd wonen, het begeleid wonen en het begeleid zelfstandig wonen. Bij
Decentralisatie Jeugdzorg
Beschermd Wonen is er altijd sprake van een psychiatrische diagnose en een indicatie in de vorm van een zorgzwaartepakket (ZZP). Dit is een
Uit een evaluatie op de Wet op de Jeugdzorg is gebleken dat het huidige
indicatie (van het CIZ) met recht op intramuraal verblijf. Er zijn in de GGZ
jeugdstelsel een aantal tekortkomingen vertoont, zoals de druk op de
twee soorten ZZP’s. Het ZZP ‘B’ is voor mensen die intramuraal verblijven
gespecialiseerde zorg, het gebrek aan samenwerking rond kinderen en
omwille van hun behandeling. Het ZZP ‘C’ is voor mensen die verblijven in
gezinnen (verkokering), het onnodig medicaliseren van afwijkend gedrag
een beschermde woonomgeving en waarbij behandeling niet meer op de
en het kostenopdrijvend effect als afgeleide van deze knelpunten. De
voorgrond staat. Hierbij gaat het om het bieden van structuur en
landelijke overheid streeft naar een cultuuromslag waarbij
begeleiding. In het huidige voorstel van het Ministerie gaan de ZZP’s B
demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren sleutelwoorden zijn. Hierbij
naar de zorgverzekeraars en de ZZP’s C naar gemeenten. Deze laatste
geldt dat de overheid pas in beeld komt als ouders een onoverkomelijk
groep heeft wegens psychiatrische problematiek langere tijd een vorm van
probleem ondervinden bij het opvoeden en opgroeien van hun kinderen.
12
De professionals moeten dan ook de vrijheid en de verantwoordelijkheid krijgen om het traject af te stemmen op de specifieke situatie van het kind
Jeugdgezondheidszorg
en het gezin en het traject in te richten op het herstel van de kracht van
Gemeentelijke opvoed- en
gezinnen en hun netwerken. De decentralisatie moet de gemeenten in staat stellen om integraal beleid te ontwikkelen en maatwerk te bieden,
opgroeiondersteuning Gesloten jeugdzorg Gemeenten: alle
afgestemd op de lokale situatie en uitgaan van de mogelijkheden en de
ondersteuning, hulp en
behoeften van individuele jeugdigen en hun ouders. De decentralisatie gaat daarmee nadrukkelijk niet alleen om het neerleggen van taken bij de gemeenten, het gaat juist om een transformatie van het jeugdzorgbestel.
De decentralisatie jeugdzorg betekent dat de gemeenten per 1 januari
zorg bij opgroei-, Provinciale jeugdzorg Jeugdbescherming Jeugdreclassering Jeugd GGZ
opvoedings- en psychische problemen en stoornissen (preventie, jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering)
2015 bestuurlijk en financieel verantwoordelijk worden voor alle vormen van jeugdzorg (provinciale jeugdzorg, alle taken die onder Bureau Jeugdzorg vallen, taken van jeugdzorginstellingen, gesloten jeugdzorg,
Jeugd-VB Begeleiding
jeugd geestelijke gezondheidszorg en jeugd lichtverstandelijke beperking).
Persoonlijke verzorging
Daarnaast worden gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdbeschermingmaatregelen en de jeugdreclassering. De gemeenten blijven hun preventietaken t.a.v. jeugdigen en gezinnen verder behouden. Taken die nu versnipperd door verschillende partijen worden uitgevoerd worden overgedragen aan gemeenten.
Deze nieuwe taken moeten worden ingebed in de (boven)lokale structuren (CJG, onderwijs, veiligheidshuis) en verbonden worden met de eigen dienstverlening op het terrein van onder andere werk en inkomen en de Wmo, zoals schuldhulpverlening binnen een gezin.
13
Passend onderwijs Verantwoordelijkheden gemeenten m.b.t. de jeugdzorg vanaf 1 januari 2015: Regie op de gehele jeugdketen; Het realiseren van een toereikend en integraal aanbod op het gebied van jeugdhulpverlening; Zorgdragen voor herkenbare en laagdrempelige toegang tot jeugdhulp;
De Wet Passend Onderwijs gaat op 1 augustus 2014 in en is erop gericht voor álle kinderen een passende onderwijsplek te bieden. Onderdeel van de wet is de invoering van de zorgplicht voor scholen. Dat betekent dat
Het treffen van voorzieningen m.b.t. jeugdhulp als jeugdigen en ouders
scholen verantwoordelijk zijn om elk kind een goede onderwijsplek te
het niet op eigen kracht redden;
bieden. Op de eigen school, eventueel met extra ondersteuning in de klas,
Verantwoordelijkheid voor de uitvoering van jeugdbescherming en de
op een andere reguliere school in de regio of in het (voortgezet) speciaal
jeugdreclassering;
onderwijs. Ouders worden hierbij nauw betrokken. Om aan alle kinderen
Jeugdigen kosteloos en anoniem advies bieden over de door hen
daadwerkelijk een goede onderwijsplek te kunnen bieden, vormen
voorgelegde vragen m.b.t. tot opgroei- en opvoedingsproblemen,
reguliere en speciale scholen samen regionale samenwerkingsverbanden.
psychische problemen en stoornissen; Het nemen van maatregelen om kindermishandeling te bestrijden; Het bieden van een onafhankelijke vertrouwenspersoon voor ouders en jeugdigen die te maken hebben met jeugdhulpverleners;
De scholen in het samenwerkingsverband maken afspraken over de ondersteuning aan leerlingen en de bekostiging daarvan. De samenwerkingsverbanden stemmen dit af met de gemeenten die vallen
Een verplichte regionale samenwerking met andere gemeenten voor in
binnen het samenwerkingsverband. Met name de afstemming tussen
ieder geval de jeugdbescherming, jeugdreclassering, meldpunt Huiselijk
gemeenten en samenwerkingsverbanden ten aanzien van jeugdhulp,
Geweld en Kindermishandeling en de Kindertelefoon;
onderwijshuisvesting, leerlingenvervoer en leerplicht is daarbij van belang.
Het bieden van advies voor professionals die werken met jeugdigen of
De wetgever acht dit belangrijk vanuit het oogpunt van één gezin, één
ouders;
plan. Leer- of functioneringsproblemen van een kind op school kunnen
Zorgdragen dat jeugdhulp ook na verwijzing door de huisarts, de medisch
immers hun oorzaak hebben in de leefwereld buiten de school. Zo kunnen
specialist en de jeugdarts toegankelijk is.
de problemen voortkomen uit een verstoorde thuissituatie. Dit overstijgt vaak de verantwoordelijkheid van de school en roept het belang op van één integraal plan dat kijkt naar alle verschillende aspecten van het leven van het kind en gezin. Vaak hebben scholen zelf al een eigen zorg- en ondersteuningsstructuur ingericht. Het is belangrijk dat de zorg binnen en buiten de school op elkaar zijn afgestemd: één gezin, één plan.
14
3.
Doelgroepen in beeld
tussen wal en schip valt. Juist in de vroegvolwassenheid (18 tot 23 jaar) kan een stukje extra preventieve ondersteuning zinvol zijn.
We hebben in het sociale domein te maken met verschillende doelgroepen. De totale doelgroep van het sociaal domein wordt gevormd
In de gemeente Oirschot woonden op 1 januari 2014 4.769 jeugdigen
door álle inwoners van Oirschot (vanaf -9 maanden). Per 1 januari 2013
waarvan 3.721 jongeren waren dan 18 jaar.
bedroeg het totaal aantal inwoners van onze gemeente 17.935. Om een duidelijk beeld te kunnen schetsen van de specifieke doelgroepen
Leeftijdscategorie
Oirschot (peildatum 1 januari 2014)
binnen het sociale domein maken we in deze paragraaf onderscheid in de 0 t/m 3 jaar
641
4 t/m 11 jaar
1.585
12 t/m 17 jaar
1.495
Jeugd en passend onderwijs
18 t/m 22 jaar
1.048
Inwoners die te maken hebben met de overheveling van de AWBZ
Totaal
4.769
volgende categorieën:
-
Aantal jeugdigen in de gemeente
naar de WMO -
Inwoners die vallen onder de participatiewet.
Bovendien waren er op deze datum in totaal 1.646 huishoudens met kinderen (Bron: stadsindex.nl).
3.1
Jeugd en passend onderwijs Het aantal leerlingen (4 t/m 12 jaar) dat onderwijs volgt binnen het
De jeugdwet gaat bij de ondersteuning en hulp voor jeugdigen en gezinnen
primair onderwijs in onze gemeente bedraagt per 1 oktober
uit van de doelgroep tot en met 18 jaar. Ook bij de uitvoering van
2013 1590. Zij volgen onderwijs op éen van de zes basisscholen in onze
jeugdbeschermingsmaatregelen wordt deze leeftijdsgrens gehanteerd.
gemeente. Het aantal leerlingen dat voortgezet onderwijs volgt
e
Ondersteuning kan ook na het 18 jaar nog plaatsvinden en doorlopen tot
bedraagt ongeveer 1200. Van deze leerlingen volgt ongeveer een derde
het 23 jaar voor zover deze hulp niet onder een ander wettelijk kader valt.
onderwijs in Oirschot (Kempenhorst College) en een derde in Best
Wij hanteren bij het opstellen van dit beleidskader met betrekking tot het
(Heerbeeck College).
e
preventieve stuk een leeftijdsgrens tot 23 jaar. Het huidige CJG richt zich nu ook al op jeugdigen tot 23 jaar, om te voorkomen dat deze doelgroep
15
Uit landelijk onderzoek komt naar voren dat het met 85% van de jeugd
vertrouwenspersoon op school). De meest voorkomende hulpvragen zijn
goed gaat en dus op een normale manier kunnen opgroeien in de
hieronder weergegeven.
maatschappij. Met 15% gaat het (soms) wat minder en is extra ondersteuning of hulp nodig. Van die 15% is bij 5% sprake van zwaardere problematiek waarvoor intensieve hulp of zorg nodig is. We hebben geen aanwijzingen dat Oirschotse jongeren significant van dit beeld afwijken. Uit de GGD jeugdmonitoren (0-11 jaar en 12-18 jaar) concluderen we dat het merendeel van de Oirschotse jeugd zich over het algemeen gelukkig voelt: 84% van de ouders van kinderen tot 11 jaar ervaart hun kind over het algemeen als “blij”. Van de jongeren tussen de 12 en 18 jaar ligt dit percentage op 72%. De Oirschotse jeugd verschilt hiermee nauwelijks van de jeugd in Zuidoost Brabant. Voor een specificatie van het beeld van de Oirschotse jeugd verwijzen we naar bijlage 2. Deze uitkomsten laten zien dat het meer dan verantwoord is een beleid te maken dat zich richt op een brede doelgroep waarbij aandacht is voor een speciale groep met wie het niet zo goed gaat.
Daarnaast zien we in Oirschot wel enkele opvallende zaken terugkomen. Zo zien we het hoge percentage dat lid is van een (sport)vereniging. Aan de andere kant ervaren jongeren Oirschot wel als wat saaier.
De aard van de problematiek bij Oirschot jeugdigen komt ook overeen met het landelijk beeld. Zo zien we bepaalde problematieken ook in Oirschot terugkomen zoals een gebrek aan beweging, overgewicht en leefstijl (zoals gezond eten), pesten of gepest worden (ook via internet en social media), de relatie met ouders gedurende de puberteit en de vragen die jongeren bezig houden en onzeker maken. Ook de mate waarin jongeren
Opmerkelijkste resultaat is wel alcoholgebruik onder de jeugd dat hoger is dan elders in de regio. Vooral het percentage forse drinkers (>20 glazen per week) is onder jongeren fors te noemen. In bijlage 1 hebben we een overzicht opgenomen van veelgestelde vragen door Oirschotse ouders aan het CJG in 2013. Dit geeft een goed beeld van de vragen waar zij mee rondlopen.
zeggen hulp zoeken verschilt nauwelijks van andere Nederlandse jongeren. Hierbij zoeken jongeren vooral naar hulp en ondersteuning in de directe omgeving (via leerlingbegeleider/ mentor, huisarts of
16
Jeugdgezondheidszorg (GGD)
Zvw: jeugd GGZ tweede lijf
De gemeente Oirschot kent relatief weinig reguliere GGD onderzoeken.
met verblijf (DBC)
Het percentage doorverwijzingen ligt echter relatief hoog (bijna 10 %).
0
0%
* Peildatum 1 juli 2011
(Bron: PON Doelgroep- en financiële analyse van het voorliggend veld M.b.t. opgroeien in veiligheid zien we dat de volgende cijfers terugkomen:
2013)
Tabel. Aantal jeugdigen in Oirschot in 2011 dat te maken heeft gehad met jeugdbescherming,
Doelgroepen die specifieke ondersteuning nodig hebben
jeugdreclassering, geplaatst is in een gesloten jeugdzorginrichting (jeugdzorg plus) of gemeld
Hieronder volgen enkele kengetallen met betrekking tot de verschillende
is door AMK Aantal jeugdigen Oirschot 0
in % van het totaal aantal
tot 18 jaar (2011)
jeugdigen in Oirschot*
Jeugdbescherming
1
0,02 %
Jeugdreclassering
4
0,08 %
Gemelde kinderen AMK
15
0,3 %
Gesloten jeugdzorg
0
0%
nieuwe jeugdzorg vormen die per 1 januari 2015 overkomen naar de gemeente Oirschot. Voor een toelichting op de verschillende zorgvormen verwijzen we naar bijlage 6. Tabel. Aantal jeugdigen in Oirschot dat in 2011 gebruik heeft gemaakt van jeugdzorgvoorzieningen, dan wel een indicatie heeft dat recht geeft op deze jeugdzorgvoorzieningen
Uit bovenstaande cijfers kunnen we de volgende conclusies trekken: Aantal jeugdigen Oirschot 0
in % van het totaal aantal
tot 18 jaar (2011)
jeugdigen in Oirschot* (4.769 jeugdigen in Oirschot)
Ambulant
27
0,6 %
Verblijf deeltijd/ voltijd
2
0,04 %
Pleegzorg
5
0,1 %
AWBZ- zorg aan jeugd zonder
90
1,9 %
5
0,1 %
Zvw: jeugd GGZ eerste lijn
65
1,4 %
Zvw: jeugd GGZ tweede lijn
121
2,4 %
verblijf
zonder verblijf (DBC)
Jeugd en Opvoedhulp (ambulant, verblijf deeltijd/voltijd, pleegzorg) De gemeente Oirschot kent een laag aantal jeugdigen dat in 2011 een beroep heeft gedaan op Jeugd en Opvoedhulp (J&O). Het gemiddelde aantal jeugdigen dat in 2011 een beroep heeft gedaan op J&O is in Zuidoost-Brabant 1,7 %. Voor de gemeente Oirschot is dit aantal slechts 0,8 %. Het gaat hier om 30 jeugdigen in
verblijf AWBZ- zorg aan jeugd met
•
Oirschot ten opzichte van het totaal aantal jeugdigen in Oirschot van 0 t/m 17 jaar. Dit aantal is uit te splitsen in 90 % ambulant (27 jeugdigen), 6,7 % residentieel (2 jeugdigen), 3,3 % daghulp (1 jeugdige), 16,7 % pleegzorg (5 jeugdigen) en 0 % observatie.
17
(Bron: PON Jeugdzorg in Beweging Regiorapportage Zuidoost-
Doelgroep- en financiële analyse van het voorliggend veld 2013).
Brabant)
De totale kosten van de afgesloten DBC’s voor jeugdigen van de gemeente Oirschot bedroegen in 2011 423.284 euro. De kosten
•
Clienttrajecten BJZ
van een gemiddeld Oirschots traject bedroegen 3.498 euro. Dit
Het aantal jeugdigen uit Oirschot in een cliënttraject bij BJZ is
gemiddelde trajectbedrag ligt lager dan het gemiddelde in de regio
relatief laag. Op 31 december 2011 zaten 3.450 unieke jeugdigen
Zuidoost-Brabant: 4.536 euro per cliënttraject. (Bron: PON
uit Zuidoost-Brabant in een cliënttraject bij BJZ. Dat is 1,9% van
Jeugdzorg in Beweging Regiorapportage Zuidoost-Brabant)
het totaal aantal jeugdigen (151.935). In de gemeente Oirschot ligt dit percentage 1,3 % (50 van de 3.929 jeugdigen tot en met 17
•
Jeugdbescherming (OTS en voogdij), Jeugdreclassering, AMK en
jaar). (Bron: PON Jeugdzorg in Beweging Regiorapportage
gesloten jeugdzorg
Zuidoost-Brabant).
Het aantal jeugdigen in het gedwongen kader (jeugdbescherming en jeugdreclassering) ligt ook relatief laag in de gemeente
•
AWBZ-zorg
Oirschot). In Oirschot ligt dit aantal op 6 jeugdigen (0,2 %),
Er is weinig bekend over specifieke AWBZ-jeugdzorg. In Oirschot
1 jeugdige heeft een maatregel (voorlopige) voogdij opgelegd
gaat het om 95 jeugdigen. Uit een onderzoek van Woittiez e.a.
gekregen (0,03 %) en 4 jeugdigen hebben een JR maatregel
(2012) blijkt dat er de laatste jaren een groei te zien is van het
opgelegd gekregen (0,1 %). In heel Zuidoost-Brabant heeft 0,4 %
aantal jongeren met een vraag naar zorg via de AWBZ. De
van de jeugdigen een maatregel (voorlopige) ondertoezichtstelling
instellingsgegevens bieden echter geen zicht op het aantal
opgelegd gekregen; 0,1 % heeft een maatregel (voorlopige)
jeugdigen dat zorg in het particuliere circuit krijgt vanuit de AWBZ
voogdij en 0,2 % heeft een JR maatregel opgelegd gekregen.
met een pgb.
(Bron: PON Jeugdzorg in Beweging Regiorapportage ZuidoostBrabant). Omdat bij adviezen en consulten de gemeente van
•
herkomst van jeugdigen (bewust) niet geregistreerd wordt, kan
Jeugd-GGZ In heel Zuidoost-Brabant heeft 3,4 % van het aantal jeugdigen een e
alleen van AMK onderzoeken informatie op regionaal niveau en
beroep gedaan op de 2 lijns jeugd-GGZ met een in 2011
niet op het niveau van de gemeente Oirschot inzichtelijk worden
afgesloten Diagnose Behandelcombinatie (DBC). Dit aantal ligt in
gemaakt. Ook zijn de gegevens van de gesloten jeugdzorg
Oirschot een stuk lager op 2,4 % (121 jeugdigen). (Bron: PON
(JeugdzorgPlus) nog niet vrijgegeven.
18
vallen Eindhoven, Veldhoven, Son en Breugel, Eersel, Best, Nuenen, Onderwijs in relatie tot jeugdhulp
Gerwen en Nederwetten, Bladel, Valkenswaard, Reusel-De Mierden,
Ook vanuit het onderwijs wordt vaak ondersteuning geboden aan
Bergeijk, Waalre, Oirschot en Heeze-Leende.
jeugdigen. Dit kan parallel aan ander jeugdhulpverleningsaanbod plaatsvinden. We hebben hiervoor cijfers in beeld gebracht. Op 1 oktober
3.2
WMO/AWBZ
2010 waren er in Oirschot 2.069 kinderen woonachtig in de leeftijd van 4 tot 12 jaar en 1.467 jongeren van 13 tot 18 jaar. Van de eerste categorie
Het gaat bij de AWBZ-taken die overkomen om een zeer diverse groep
waren er toen 88 leerlingen geïndiceerd (ongeveer 4%). Van de categorie
gebruikers: mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking,
13-18 jaar waren 166 leerlingen geïndiceerd, ongeveer 11%. In bijlage 3
chronisch zieken, ouderen die fysiek achteruitgaan en/of te maken hebben
hebben we deze indicaties en de schoolsoorten verder uitgewerkt. Hieruit
met dementie, mensen met een psychiatrische achtergrond en kinderen en
blijkt dat er procentueel gezien meer indicaties worden gesteld op het
volwassenen met een lichamelijke, verstandelijke of zintuiglijke
voortgezet onderwijs dan op het basisonderwijs. Bovendien blijkt dat van
beperking. Het gaat om mensen in alle leeftijdscategorieën.
de geïndiceerde leerlingen van 4 tot 12 jaar 53% buiten Oirschot naar school haat omdat zij extra zorg nodig hebben. Van de geïndiceerde
Op 1 januari 2015 komen er naar verwachting 250 AWBZ cliënten
jongeren van 12 tot 18 jaar is dit ongeveer 50%. Daarnaast zijn er
(begeleiding en persoonlijke verzorging) over naar de Wmo in Oirschot.
leerlingen die wel (meer) hulpbehoevend zijn, maar hier geen extra
Deze zijn als volgt verdeeld:
indicatie voor krijgen. Het gaat bijvoorbeeld om leerlingen die hoogbegaafd of dyslectisch zijn.
Aantal volwassen cliënten naar AWBZ zorgsoort:
Door het Rijk zijn samenwerkingsverbanden passend onderwijs bepaald.
Zorgsoort
Aantal cliënten
In Oirschot valt het primair onderwijs onder het samenwerkingsverband
Begeleiding
130
PO3009 Stichting samenwerkingsverband Passend Onderwijs De
Persoonlijke verzorging
5
Kempen. Hieronder vallen de gemeenten Bergeijk, Bladel, Cranendonck,
ZZP gehandicaptenzorg
5
Eersel, Heeze-Leende, Oirschot, Reusel-De Mierden, Valkenswaard,
ZZP GGZ
2
Veldhoven en Waalre. Het voortgezet onderwijs valt onder de Stichting
ZZP verpleging en verzorging
70
Regionaal samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland. Hieronder
Bron: decentralisatiemonitor Wmo Kantoor , 2013
19
Aantal jeugdige cliënten naar AWBZ zorgsoort:
Kerngetallen per 1-1-2014 Oirschot
Zorgsoort
Aantal cliënten
NWW (Niet Werkende Werkzoekende)
560
Begeleiding
35
Persoonlijke verzorging
3
WWB - aantal uitkeringen
89
ZZP gehandicaptenzorg
0
ZZP GGZ
0
Wsw - (WSD)
123
ZZP verpleging en verzorging
0
Bron: decentralisatiemonitor Wmo Kantoor , 2013
3.3
Participatiewet
Van overdracht van de huidige Wajong-gerechtigden met arbeidsvermogen naar de gemeenten zal geen sprake zijn. Zij blijven een uitkering van het UWV ontvangen en ook de re-integratie van die doelgroep blijft een verantwoordelijkheid van het UWV.
Vanaf 1 januari 2015 is de toegang tot de Wajong voor nieuwe gevallen beperkt tot degenen die duurzaam en volledig arbeidsongeschikt zijn. Nieuwe gevallen waarbij sprake is van (enig) arbeidsvermogen kunnen een beroep doen op Participatiewet, mits zij voldoen aan de polisvoorwaarden van die wet. De omvang hiervan zal naar verwachting landelijk beperkt blijven tot enkele duizenden per jaar.
Voor de gemeente Oirschot kunnen we de volgende kengetallen geven:
20
4.
Kaders en uitgangspunten
biedt - rekening houdend met lokale verschillen. Expertise kan gebundeld worden en inkoopkracht kan worden versterkt. Daarnaast moeten
Met het sociaal beleidskader geven we richting aan de vormgeving van het
gemeenten zich moeten verhouden tot andere samenwerkingsverbanden,
sociaal domein vanaf 1 januari 2015. In dit hoofdstuk geven we aan welke
bijvoorbeeld die van het onderwijs (zelfs een wettelijke verplichting).
regionale, subregionale en lokale kaders we willen vaststellen ten aanzien hiervan. We geven aan welke regionale kaders (SRE) reeds door de
In 2011 zijn in SRE verband gezamenlijk kaders geformuleerd voor wat
gemeenteraad zijn vastgesteld. Deze kaders hebben met name betrekking
betreft de decentralisatie jeugdzorg. In 2012 is een functioneel model
op de decentralisatie Jeugdzorg. De subregionale en lokale kaders geven
ontworpen op basis waarvan de individuele gemeenten hun eigen beleid
weer hoe we in Oirschot invulling willen gaan geven aan het sociale
verder vormgeven. Zowel de kaders als het functioneel model zijn
domein. We gaan daarbij uit van het onderstaande ambitieniveau:
gebaseerd op het “wrap around care” principe.
Iedere burger, ieder gezin en iedere jeugdige wordt vanaf 2015 door
Regionale kaders (vastgesteld door de 21 SRE gemeenten in juni
de gemeente Oirschot geholpen. Geen burger, gezin of jeugdige valt
2012):
tussen wal en schip.
Ouders zijn en blijven primair verantwoordelijk voor het opgroeien en de opvoeding van hun kinderen. Dit vraagt om een constante inspanning van ouders;
4.1
Regionale kaders
De samenleving heeft een inspanningsverplichting om ouders aan te spreken op hun verantwoordelijkheden en helpt daarbij;
Regionale kaders jeugd
De leefomgeving van het kind (wijk, school, vrije tijd) is het fundament bij het opgroeien en de ontwikkeling van kinderen;
In de Jeugdwet is vastgelegd dat gemeenten op een aantal onderdelen
De nadruk ligt op normaliseren en niet op problematiseren;
verplicht moeten komen tot bovenlokale samenwerking. Dit betreffen de
Opvoeden is normatief, bij risico’s wordt ingegrepen;
taken op het gebied van jeugdbescherming en jeugdreclassering, gesloten
Hulp die geboden wordt, is gericht op herstel van het normale
jeugdzorg, een meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling en de
leven van kind en gezin;
Kindertelefoon. Daarnaast is het zo dat vanuit het oogpunt van efficiëntie
Ondersteuning moet gericht zijn op het versterken van de eigen
bovenlokale samenwerking op onderdelen een duidelijke meerwaarde
kracht en die van de omgeving (familie, wijk, school);
21
Hulp wordt ingeroepen in de natuurlijke leefomgeving, het kind
over de toegang tot specialistische jeugdzorg en de consultatierol
wordt niet doorverwezen;
hierin van specialisten.
Eén kind, één gezin, één plan, één coördinator.
In te stemmen met voorstel voor niveau regionale samenwerking per zorgvorm (ambulante zorg aan kind en gezin, dagbehandeling,
Aanvullende organisatorische regionale kaders:
dag- en nachtbehandeling, toezicht en rechterlijke macht:
Een adequate vraaganalyse en risicotaxatie aan de 'voorkant’ door
jeugdbescherming en jeugdreclassering en speciale producten).
professionals, die de juiste afweging kunnen maken of er een
Ontwerpfase regionaal, uitvoering zoveel mogelijk
vervolgtraject nodig is en welke zorg het best passend is.
lokaal/subregionaal.
Optimale professionele handelingsruimte. Ruimte voor
De jeugdbescherming / jeugdreclasseerder wordt bij voorkeur
professionals, om datgene te doen wat nodig is om vertrouwen te
ingekocht bij één gecertificeerde instelling voor de regio Zuidoost-
winnen, de eigen kracht van de jeugdigen en/of opvoeders te
Brabant.
versterken en daarmee grip op het normale leven te herstellen en
De jeugdbeschermer / jeugdreclasseerder vervult een
te optimaliseren.
tandemfunctie met de generalist in het gezin, welke inhoudelijke
Eén coördinator, die samen met het gezin verantwoordelijk is voor
hulp levert. De jeugdbeschermer / jeugdreclasseerder geeft samen
het opstellen en uitvoeren van een integraal (gericht op het hele
met de generalist het plan van aanpak vorm en is toezichthouder.
sociale domein) gezinsplan. Ondersteuning is zo ingericht dat met minder professionals meer problemen aangepakt kunnen worden. De klantroute kent geen overbodige schakels.
In te stemmen met de uitwerking van de risicospreiding voor de zorgvorm dag- en nachtbehandeling, waarbij wordt uitgegaan van een gemiddelde berekening over een periode van 2 jaar of 4 a 5 jaar. Geen afspraken te maken over het gebruik van zorg (in het
Daarnaast is ook in de regio nagedacht over wat lokaal en (sub)regionaal moet worden opgepakt. Hierbij heeft de regio een aantal streefresultaten bepaald:
verlengde hiervan wordt nagedacht over de verbinding tussen jeugdhulp en passend onderwijs, de integrale regionale crisisdienst en het AMHK (schaal Zuidoost Brabant).
Iedere gemeente in Zuidoost- Brabant beschikt op 1 januari 2015
In SRE verband is vervolgens een regionale decentralisatie-agenda
over generalistisch werkende teams en heeft afspraken gemaakt
opgezet. De 21 gemeenten werken op deze thema’s samen:
22
Inzet specialistische zorg;
De generalist is spin in het web, hij kijkt met een onafhankelijke
Wettelijke taken (jeugdbescherming en jeugdreclassering,
blik.
Steunpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling en
Specialisten worden alleen ingezet daar waar nodig.
Kindertelefoon);
Generalistisch waar mogelijk en specialistisch waar nodig.
Financiën en sturing (gezamenlijke inkoop en risicospreiding bij
Generalisten werken pro-actief en vindplaatsgericht.
inkoop (zeer) dure vormen van zorg.
Om de lokale kracht te benutten bij het signaleren en voorkomen van problemen wordt uitgegaan van de vraag en de kracht van de
Op basis hiervan zijn regionale projectgroepen geformeerd met eigen
burger en de wijk. Samen maken zij de omslag van aanbod- naar
opdrachten. De uitkomsten hiervan zijn beschreven in “21 voor de jeugd”
vraaggericht werken.
en “21 voor de jeugd 2.0”. Oirschot is echter voor wat betreft de samenwerking op het sociale domein Op basis van de regionale inhoudelijke uitgangspunten en het functioneel
uit de Kempensamenwerking gestapt. Vanaf medio 2013 is Oirschot zich
model is in de Kempen de “kadernotitie de basis voor Andere Jeugdzorg in
gaan richten op de samenwerking met Best en Veldhoven.
de Kempen - dichtbij, in samenhang en effectief” opgesteld en door de individuele gemeenteraden vastgesteld. Ook in Oirschot is deze
Regionale kaders passend onderwijs
kadernotitie door de gemeenteraad dus vastgesteld (april 2013). In deze notitie zijn kaders opgenomen in aanvulling op de regionale en landelijke
Samenwerkingsverbanden moeten, conform de Wet Passend Onderwijs,
kaders uit het wetsvoorstel:
een ondersteuningplan opstellen waarin zij aangeven hoe zij invulling geven aan passend onderwijs. Over dit ondersteuningsplan voeren samenwerkingsverbanden verplicht overleg met gemeenten om tot afstemming te komen als het gaat om jeugdhulp, onderwijshuisvesting, leerlingenvervoer en leerplicht. Alle gemeenten in de regio zien graag dat het onderwijs werkt met een ondersteuningsplan dat uitgaat van “leerling centraal” geformuleerde ambities. Voor het voortgezet onderwijs hebben gemeenten regionaal afgesproken de volgende uitgangspunten te hanteren:
23
Vervoer 1. er is sprake van een sluitend netwerk. Dit blijkt uit de ondersteuningsprofielen van de deelnemende scholen en de spreiding van voorzieningen over de regio; 2. het onderwijs is inclusief, dat is geen leerlingen buitensluiten op grond van een beperking, en tevens thuisnabij; 3. er is sprake van een ononderbroken ontwikkelings-/leerlijn. Het
9. thuisnabijheid, een passende onderwijsplek en de schoolvoorkeur van ouders vormen de uitgangspunten voor de noodzaak van leerlingenvervoer (waarbij gestreefd wordt naar regionale afstemming van de lokale verordeningen); 10. Over grensverkeer zijn met andere regio’s duidelijke afspraken gemaakt;
ondersteuningsplan beschrijft de samenhang tussen ondersteuning en jeugdbeleid uitgaande van: één kind, één plan, één aanpak en één regievoerder. Concreet: het ondersteuningsplan beschrijft hoe de ondersteuning op school afgestemd wordt met de zorg en andersom en het ondersteuningsplan beschrijft hoe een doorgaande lijn gerealiseerd wordt op breukvlakken zoals de aansluiting tussen primair en voortgezet onderwijs. 4. iedere leerling heeft of krijgt een passende leer(werk)plek;
Huisvesting 11. het ondersteuningsplan gaat uit van het optimaal benutten van de bestaande vierkante meters, eventueel met inzet van technologie; 12. huisvestingsvraagstukken (waaronder vragen rondom “tussenvoorzieningen”) worden in regionaal perspectief beschouwd; gebaseerd op specifieke leerlingenpopulaties en een voorstel waar de juiste expertise en passende leer(werk)plek zich zou kunnen bevinden als hiervoor de noodzaak aanwezig is;
5. het ondersteuningsplan gaat uit van het educatieve partnerschap tussen onderwijsgevenden en ouders respectievelijk opvoeders; 6. medische diagnostiek is niet langer het uitgangspunt voor het ontwikkelingsperspectief van het kind; de focus ligt op diens mogelijkheden en talenten. Het ondersteuningstraject is bedoeld
Arbeidsmarkt 13. het ondersteuningsplan VO beschrijft hoe de overstap van school naar werk in de regio vorm krijgt voor leerlingen met het uitstroomperspectief arbeidsmarkt;
om zoveel mogelijk zelf (weer) te kunnen; 7. de beschreven werkwijze plaatst een accent op primaire en secundaire preventie en het voorkomen van curatie; 8. er zijn geen wachtlijsten, geen thuiszitters en het aantal voortijdig
De samenwerkingsverbanden worden geacht de beginsituatie in kaart gebracht te hebben (nulmeting) en met belanghebbenden samen te werken met niet vrijblijvende prestatieafspraken, mijlpalen en indicatoren
schoolverlaters laat een dalende lijn zien;
24
met als vertrekpunt deze nulmeting. Dit vraagt om monitoring om het effect
In aansluiting op de Jeugdwet, WMO, Participatiewet en het lokale WMO
van het beleid te kunnen meten.
beleid en de jeugdvisie gaan we daarbij zoveel mogelijk uit van de eigen kracht van burgers om op eigen wijze vorm te geven aan zijn of haar
Daarnaast verwachten gemeenten dat de samenwerkingsverbanden de
leven. Met eigen kracht bedoelen we niet alleen het individu of het gezin
dataverzameling continueren en verbreden tussen het PO, het VO en
zelf, maar ook de sociale, vaak informele netwerken en relaties
MBO. De gemeenten zijn van mening dat er sprake moet zijn van door
daaromheen. In de jeugdvisie 2013-2015 hebben we dit, als het gaat om
samenwerkingsverbanden geformuleerde ambities die gekoppeld zijn aan:
het opgroeien van kinderen ook we de ‘civil society’ genoemd.
14. overdracht zoals die van PO naar VO en V(M)BO plaatsvindt op
Iedereen moet kunnen participeren in de samenleving. Burgers zijn hier
basis van objectiveerbare en betrouwbare leerlinggegevens. Deze
zelf verantwoordelijk voor. Zij hebben echter ook een verantwoordelijkheid
gegevens maken afstroom, doorstroom en opstroom op basis van
naar anderen. De gemeente komt pas in beeld wanneer burgers, door
schooladviezen mogelijk;
bepaalde beperkingen, niet naar vermogen kunnen participeren in de
15. meten van kwantitatieve en kwalitatieve resultaten (gebaseerd op evaluatiekader 2013 en evaluatieplan 2013 Passend Onderwijs).
samenleving en zij dit zelf of door de sociale netwerken om hen heen, op kunnen lossen.
Voor zowel het primair als het voortgezet geldt dat de
Vanuit deze benadering zien we, als het gaat om een integrale visie op het
ondersteuningsplannen inmiddels in concept gereed zijn en aangeboden
sociale domein, vier thema’s centraal staan die elk alle decentralisaties
aan de Inspectie. Over zowel het ondersteuningsplan primair onderwijs als
raken. We werken het sociaal beleidskader daarom op basis van de
het ondersteuningsplan voortgezet onderwijs hebben de
volgende thema’s uit:
samenwerkingsverbanden en betrokken regio gemeenten overeenstemming bereikt.
4.2
Subregionale en lokale kaders
Zoals reeds gesteld willen we de decentralisaties lokaal in samenhang bezien vanuit een integrale visie op het gehele maatschappelijke domein.
25
Beleidsplan. In bijlage 3 geven we de drie peilers weer waarop onze 1. Eigen kracht en zelfredzaamheid
Jeugdvisie is opgebouwd.
2. Maatschappelijke participatie en maatschappelijke inzet We hanteren een integrale benadering van de decentralisaties. We
3. Toegang en verwijzing
gaan uit van het principe één gezin, één plan, één regisseur en willen 4. Organisatie van de uitvoering
bureaucratie, verkokering en fragmentatie in zorg en ondersteuning aan burgers voorkomen.
We gaan daarbij vanzelfsprekend zoveel mogelijk uit van bestaande beleidstukken zoals het WMO beleidsplan en de jeugdvisie. Daarnaast zijn
De visie en uitgangspunten die ten grondslag liggen aan de afzonderlijke
een aantal inzichten landelijk bepaald of worden door wetgeving ingevuld.
decentralisaties komen grotendeels overeen. De decentralisaties raken elk alle leefgebieden van burgers en kennen een overlap in doelgroepen. We
Naast bovenstaande thema’s werken we in dit sociaal beleidskader een
kiezen daarom voor een integrale benadering van de decentralisaties en
vijfde thema uit; jeugd en veiligheid. Dit thema betreft uitsluitend de
kiezen voor een integrale visie op het sociaal doemin (sociaal
doelgroep jeugd en heeft met name betrekking op een aantal wettelijke
beleidskader). We kiezen met name voor een integrale benadering daar
taken zoals jeugdbescherming, jeugdreclassering en het Advies- en
waar het gaat om beleidsontwikkeling, toegang en verwijzing,
meldpunt Kindermishandeling. Deze taken zijn dusdanig spcialistisch dat
ondersteunende instrumenten, communicatie, dienstverlening en
we deze niet onder kunnen en willen brengen onder een van de vier
financien.
bovenstaande thema’s.
4.2.1
1
De “sociale piramide ” vormt de basis van onze visie.
Uitgangspunten algemeen
1
Naast de uitgangspunten per thema, zoals geformuleerd in de volgende
De “sociale piramide ” vormt de basis van onze visie. Burgers moeten een
paragrafen, gaan we uit van een aantal algemene uitgangspunten. Deze
eigen huishouden kunnen voeren, een sociaal netwerk kunnen
uitgangspunten vormen de basis voor het sociaal beleidskader. Deze uitgangspunten zijn deels gebaseerd op de Jeugdvisie en het Wmo
1
Opgesteld door Radar ‘bureau voor sociale vraagstukken’ en Divosa
26
onderhouden en kunnen deelnemen aan de samenleving en arbeidsmarkt.
zetten voor anderen in hun omgeving. Daar ben je elkaars familie, buren
Burgers zijn hier zelf verantwoordelijkheid voor. Daarnaast hebben zij ook
en vrienden voor. De gemeente vertrouwt op de eigen kracht van de
een verantwoordelijkheid naar anderen in hun omgeving. De gemeente
burger en de kracht van diens sociale netwerken en zet in op de
biedt zo nodig aanvullende zorg en diensten. Voor kwetsbare groepen is er
versterking hiervan. Ook algemeen preventief beleid en
bovendien specialistische zorg en hulpverlening beschikbaar. De ‘sociale
preventieactiviteiten zijn onderdeel van de nul-lijn.
piramide’3, met een brede basis en smalle top, visualiseert die verdeling. De gemeente Oirschot is op grond van de Wet Maatschappelijke :
Ondersteuning (Wmo) en de wet Publieke Gezondheid (wet PG) ook op dit moment al verantwoordelijk voor het preventieve (jeugd)beleid, opvoed- en gezinsondersteuning en de jeugdgezondheidszorg. Om deze
Signaleringsoverleg Kwetsbaren
reden heeft de gemeente Oirschot
Oirschot:
de laatste jaren al geïnvesteerd in
Sinds 2008 bestaat het Signaleringsoverleg Kwetsbaren
het preventieve veld met lokale
Oirschot. Dit is een samenwerking van
partners.
WoonInc., Maatschappelijk Werk
Voorbeelden hiervan zijn het
Dommelregio, Politie, ISD de Kempen,
signaleringsoverleg Oirschot,
Welzijn Best-Oirschot en de gemeente. Het doel van dit overleg is het signaleren
het scholen van buurtverkenners
van kwetsbare inwoners die niet of
en vrijwilligers in hun signalerende
moeilijk zelfstandig kunnen participeren
rol en het nauw onderhouden van
in de samenleving én het signaleren van
contacten (en op structurele basis
zorgmijders en daarop actie te ondernemen in de vorm van het uitzetten
aanwezig zijn) met vindplaatsen
én afstemmen van
De brede basis (nul-lijn) zijn de burgers zelf, de sociale netwerken rondom
zoals scholen, kinderdagverblijven,
hulpverleningstrajecten.
burgers en de algemeen toegankelijke voorzieningen (zoals buurtcentra,
peuterspeelzalen, het
scholen, verenigingen). In eerste instantie zorgen burgers voor zichzelf en
consultatiebureau en verenigingen.
voor elkaar. Van burgers wordt verwacht dat zij zich af en toe in willen
27
generalistenteam waar het kind woont, houdt contact met de school en het Aansluiting met onderwijs
kind.
Omdat jeugdigen het grootste gedeelte van hun tijd op school doorbrengen, is het van belang af te
Uit praktijkervaringen blijkt dat circa 80-85 procent van de inwoners wel
stemmen tussen wat er thuis en wat op school gebeurt. Leraren kunnen
eens gebruik maakt van een voorziening in het sociaal domein (nul-lijn).
problemen signaleren bij leerlingen. Daarom is verbinding en bundeling
De klanten zijn mensen die een regulier leven leiden, en geen bijzondere
van krachten tussen jeugdhulp en specialistische hulp met het onderwijs
aanspraken op hulp of ondersteuning hoeven te doen. De gegeven
en schoolmaatschappelijk werk belangrijk. Met het primair onderwijs (PO)
ondersteuning betreft vaak laagdrempelige (collectieve) voorzieningen
kan het generalistenteam die verbinding goed maken, omdat de leerlingen
voor informatie- en advies, zoals het Centrum voor Jeugd en Gezien
voor het overgrote deel in hetzelfde gebied wonen als waar de school
(CJG), een buurtvoorziening, welzijnswerk e.d., of een algemene
staat. Van belang is dat het generalistenteam zorgt voor een vast,
voorziening , zoals het consultatiebureaus (JGZ). De dienstverlening is
deskundig contactpersoon bij wie de (basis)school terecht kan. Deze
vooral gericht op preventie, en het versterken (en behouden) van de
contactpersoon biedt scholen handvatten om zelf vragen en problemen op
zelfredzaamheid van de burger.
2
te pakken, zodat leerlingen zo lang mogelijk op een goede manier kunnen ste
functioneren in de klas. Wanneer extra inzet nodig is, gaan school en
De middenlaag (1
generalistenteam samen in gesprek met de leerling en diens ouders om te
Hier vind je de expertise die nodig is om te bepalen of mensen hun
bepalen welke hulp nodig is, wat het generalistenteam in principe zelf
probleem zelf kunnen oplossen, hun omgeving het probleem kan oplossen
biedt.
of dat ze daarbij professionele ondersteuning nodig hebben. Indien nodig
lijn) vormt de verbinding tussen de basis en de top.
wordt een breed scala aan lichte vormen van hulpverlening en Een andere aanpak is nodig voor scholen voor speciaal (basis) onderwijs,
ondersteuning geboden dat voor iedereen eenvoudig toegankelijk is. En tot
voortgezet onderwijs (VO) en het mbo. Deze scholen staan vaker buiten
slotte kan hier uiteindelijk ook gesteld worden dat meer specialistische
het gebied waar het kind woont. Het zijn bovenwijkse voorzieningen. Het
hulp nodig is.
uitgangspunt is, net als bij het generalistenteam, een gezinsgerichte werkwijze. Tegelijkertijd moet er een goede aansluiting zijn met de infrastructuur en de cultuur van het onderwijs. De professional vanuit het 2
Zie bijlage 1
28
e
De smalle top (2 lijn): Aan de top bevindt zich de langdurige
nadruk op het voorkomen van problemen (preventie) zonder daarbij
specialistische zorg. Ongeveer 2-5% van de bevolking maakt gebruik van
belerend te worden. In gesprekken voert altijd normalisering de boventoon;
deze zorg. Het gaat om de professionele begeleiding van en de
het gaat om gewone mensen met een gewone hulpvraag. Dit alles vraagt
hulpverlening aan kwetsbare groepen. Het is de opgave om deze zorg niet
in sommige gevallen om een andere manier van denken en werken bij
geïsoleerd van de samenleving te organiseren maar te verbinden aan de
hulpverleners en burgers. Niet de doelen van de hulpverlener zijn leidend
brede doelstelling van meedoen.
maar de vraag van en de kracht van de burger en de wijk. Samen maken zij de omslag van aanbod- naar vraaggericht werken. Basis is de eigen
De nullijn, eerste en tweede lijn kunnen we niet los van elkaar zien. Ook, of ste
juist, als mensen gebruik maken van ondersteuning in de 1
de
en 2
lijn,
kracht van de burger en/of het gezin en de sociale leefomgeving daaromheen. Specifiek ten aanzien van jeugd zetten we in op een
blijft de basis de nullijn. Ook dan blijven we een beroep doen op de eigen
versterking (‘empowerment’) van ouders in hun opvoedkundige taken. In
kracht en zelfredzaamheid van inwoners. De verschillende lagen (nul-,
onze jeugdvisie hebben we dit als volgt verwoord:
eerste en tweede lijn) lopen daarmee parallel aan elkaar. De nullijn blijft de basis, daar bovenop (complementair daaraan) komen de eerste en tweede lijn.
We zetten in op het “normaliseren” en het “ontzorgen”. We gaan uit van een positief beleid. Hulp of ondersteuning vragen is normaal. We stimuleren wel dat dit zoveel mogelijk in de eigen omgeving (nullijn) gebeurt. Hierdoor verwachten we dat de inzet van specialisten uit de “tweede lijn vermindert.
De focus van ons gemeentelijk beleid ligt niet in eerste instantie op problemen en risico’s maar op het stimuleren en ontwikkelen van een gunstig en positief leefklimaat voor alle inwoners en het positief benaderen van opvoeden en opgroeien (van ‘ilness naar welness’). We leggen de
29
De “civil society” kunnen we zien als de basis van de samenleving, ook wel
Uit “Jeugdvisie Oirschot 2013-2015”:
1 om hulp en/of ondersteuning moet zoveel mogelijk de nullijn. Het vragen
“‘It takes a village to raise a child’. Het is een eeuwenoude Afrikaanse uitspraak die ervan uitgaat dat de sociale omgeving van een gezin van belang is voor het opgroeien van jeugdigen. Dit betekent dat niet alleen de ouder in beeld is bij de opvoeding van een kind, maar ook
hier plaatsvinden. Een sterke nadruk op preventie, (vroegtijdige) signalering en het creëren van een laagsdrempelig en dekkend aanbod van hulp en ondersteuning stellen we centraal om verwijzing naar zwaardere vormen van hulp zoveel mogelijk te voorkomen.
de relaties binnen de eigen sociale leefomgeving. Het kan daarbij bijvoorbeeld gaan om een buurman, een ouder, een vrijwilliger bij een sportvereniging of een leraar. Samen vormen zij de pedagogische
Zorg en ondersteuning is zo tijdelijk mogelijk en zover mogelijk
‘civil society’, oftewel het geheel van netwerken en relaties in de
gericht op terugkeer naar de eerste of nulde lijn. We nemen daarbij
sociale leefomgeving van een gezin die van invloed zijn op het
geen zorg over maar schuiven aan, gaan naast mensen zitten. We
gezond opgroeien van het kind. Zij kunnen worden beschouwd als
helpen mensen zichzelf te helpen en blijven uitgaan van de eigen
‘mede-opvoeders’ van een jeugdige.
kracht van mensen.
4
1: jeugdige
Niet alle hulp- of ondersteuningvragen kunnen door burgers of hun sociale
3
2: directe relaties (gezin,
netwerken daaromheen opgelost worden. Als burgers niet in staat zijn om
2 1
opvoeders)
op eigen kracht of binnen hun sociale omgeving de benodigde hulp of
3: indirecte relaties
ondersteuning te regelen, kunnen zij een beroep doen op de gemeente.
(overige familie,
De dan, via de gemeente, aangeboden zorg of ondersteuning is altijd zo
vrienden, buren etc)
tijdelijk mogelijk en (indien mogelijk) gericht op terugkeer naar de eerste of
4: relaties met grote
nulde lijn. We nemen geen zorg over maar helpen mensen zichzelf te
groepen of instanties,
helpen, zodat zij in het vervolg (beter) in staat zijn de benodigde zorg en/of
bv school, kerk,
ondersteuning zelf te organiseren. De nullijn (de burger zelf en de sociale netwerken daaromheen) blijft de basis, ook bij zorg en/of ondersteuning in de eerste en tweede lijn.
30
We kiezen niet alleen voor een decentralisatie, maar ook voor een
gemeente voert de regie over het proces. Dat betekent nadrukkelijk niet
transformatie van het sociale domein. Dit doen we gefaseerd. Op 1
dat wij alles naar ons toe trekken. Sterker nog, we gaan niet uit
januari 2015 leggen we de basis. In de jaren na 2015 volgt de
centralistische sturing of beheersing. Samen met inwoners en
doorontwikkeling. Pas op langere termijn kunnen we echt spreken van
maatschappelijke partners ontwikkelen staat centraal, met acceptatie van
een transformatie van het sociale domein.
daarbij behorende onzekerheden. Het gaat om een nieuw evenwicht tussen regie voeren en loslaten.
De decentralisaties in het sociale domein vragen om andere werkwijzen en andere verhoudingen tussen burgers, overheden en het maatschappelijke
We realiseren ons dat we veel vragen van inwoners, partners, aanbieders
veld. We noemen dit ook wel de transformatie van het sociale domein.
en onszelf. Ook (of juist) in de jaren na 2015 blijven we daarom inzetten op
We vragen van burgers meer regie en meer verantwoordelijkheid over hun
leren en (door)ontwikkelen. De gewenste cultuurverandering bij de
eigen leven.
gemeentelijke organisatie, maatschappelijke partners, beroepskrachten en
We vragen van de samenleving als geheel meer maatschappelijke inzet en
inwoners vraagt daarbij om blijvende aandacht.
hulp en ondersteuning voor elkaar, door elkaar en met elkaar. We verwachten sterke sociale netwerken en minder inzet van de eerste- en
In het “Communicatieplan Decentralisaties” hebben we deze gefaseerde
tweede lijn. Om dit te kunnen verwezenlijken zetten we sterk in op het
transformatie door middel van een omgevingsanalyse weergegeven. We
versterken van de nullijn, onder andere door de inzet van preventiebeleid,
hebben alle partijen die een rol spelen in het transformatieproces
preventieactiviteiten, het versterken van de signaalfunctie van het
beschreven op basis van de huidige situatie (2014), de gewenste situatie
maatschappelijk veld en het
per 1 januari 2015 én de gewenste situatie op langere termijn (2014) na de
versterken van burgerkracht.
Bijeenkomst maatschappelijke partners 10 april 2014:
uitgewerkt.
We verwachten van aanbieders een open lerende houding,
“Alleen door zelfreflectie bij
meer vraag- dan aanbod gericht
organisaties (maatschappelijke
en een resultaatgerichte aanpak
instellingen, aanbieders en
met concrete doelen. Ook de rol
gemeente) kunnen we daadwerkelijk
van de gemeente moeten we anders invullen. De
transformatie. De verschillende (gewenste) rollen zijn in dit plan concreter
een transformatie bereiken!. Iedereen zal moeten veranderen en dat begint bij de eigen organisatie.”
4.2.2
Eigen kracht en zelfredzaamheid
We gaan uit van de eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid van burgers. Burgers zijn en blijven op de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor hun eigen leven. Ouders zijn en blijven op de eerste plaats zelf
31
We richten het sociale domein in vanuit het perspectief van inwoners. verantwoordelijk voor het gezond en veilig opgroeien van kinderen. Deze
De basis wordt gevormd door de eigen kracht en het zelfredzame
verantwoordelijkheid wordt nooit overgenomen door een hulpverlener, met
vermogen van de burgers. Het zelforganiserend vermogen van
uitzondering van enkele situaties waarbij de veiligheid van een kind in
burgers, eigen oplossingen en de inzet van het sociale netwerk staat
gevaar is.
centraal. We hanteren de zelfredzaamheidsmatrix als integraal instrument waarmee we een beeld kunnen krijgen van de mate van
De mate waarin burgers zelfredzaam zijn speelt een belangrijke rol.
zelfredzaamheid van burgers.
Burgers kunnen zelfredzaam genoemd worden als ze een acceptabel 3
niveau van functioneren hebben gerealiseerd op de gebieden (domeinen)
We hanteren de zelfredzaamheidsmatrix als instrument waarmee we een
waarmee zij in het dagelijks leven te maken krijgen.
beeld kunnen krijgen van de mate van zelfredzaamheid van burgers. De
Zelfredzaamheid is niet ‘alleenredzaamheid’. Om een acceptabel niveau
zelfredzaamheidsmatrix heeft betrekking op 11 leefdomeinen (financien,
van functioneren te behouden of te bereiken zijn moeten mensen in staat
dagbesteding, huisvesting, huiselijke relaties, geestelijke gezeondheid,
zijn om gebruik te maken van de vaardigheden, expertise,
lichamelijke gezondheid, verslaving, activiteiten dagelijks leven, sociale
middelen en mogelijkheden van anderen. ‘Anderen’ zijn bijvoorbeeld
netwerken, maatschappelijke participatie en justitie).
familie en vrienden (nullijn). Zelfredzaamheid is wel vragen om de hulp van anderen wanneer je die nodig hebt om een acceptabel niveau van
Per leefdomein onderscheiden we vijf niveaus van zelfredzaamheid:
functioneren te behouden of te bereiken.
We hanteren de volgende definitie van zelfredzaamheid: “Het in staat zijn
1. Acute problematiek:
De situatie is onmhoudbaar.
2. Niet zelfredzaam:
Situatie verslechterd als niet wordt
om zelf een acceptabel niveau van functioneren op de belangrijke domeinen van het dagelijks leven te realiseren, indien nodig door zelf de
ingegrepen. 3. Beperkt zelfredzaam:
juiste hulp te organiseren op het moment dat een daling van het functioneringsniveau dreigt of plaatsvindt, die men niet zelf kon voorkomen
Situatie is stabiel maar minimaal Toereikend.
4. Voldoende zelfredzaam:
Burger is voldoende zelfredzaam
of verhelpen”. (Bron: Zelfredzaamheidsmatrix 2013, GGD Amsterdam, gemeente Rotterdam). 3
Zelfredzaamheidsmatrix. Februari 2013, GGD Amsterdam i.s.m. gemeente Rotterdam.
32
5. Volledig zelfredzaam:
De zelfredzaamheid van de burger is
De inzet van vrijwilligers en mantelzorgers te stimuleren
bovengemiddeld goed.
en te faciliteren. Het stimuleren en faciliteren van initiatieven uit de
In de zelfredzaamheidsmatrix is per leefdomein elk niveau concreet
samenleving die de zelfredzaamheid en eigen kracht van
omschreven. De zelfredzaamheidsmatrix vormt daarmee een
burgers versterken.
basisinstrument voor het in beeld brengen van de zelfredzaamheid van
Het opstellen en uitvoeren van preventiebeleid en
burgers en gezinnen en gebruiken we als basis bij het binnenkomen van
preventieactiviteiten.
hulp- en ondersteuningsvragen (zie ook paragraaf 4.5 integrale toegang).
Het versterken van de signalerende rol van het maatschappelijke veld.
Als gemeente zetten we in op het versterken van de eigen kracht en zelfredzaamheid van de burgers. We zetten daarom in op het zoveel mogelijk versterken van de nul-lijn.
De gemeente heeft een faciliterende en stimulerende rol bij het bereiken van meer (pedagogische) kracht in de sociale omgeving van burgers en gezinnen. Naast het versterken van de eigen kracht van de burger en het
We stimuleren dat burgers hun hulpvragen zoveel mogelijk oplossen
gezin zelf, streven we naar meer (pedagogische) kracht in de sociale
binnen hun eigen sociale netwerken, de nullijn. Voor veel burgers, maar
omgeving van de burger en het gezin. Zo moeten ouders zoveel mogelijk
ook voor hulpverleners betekent dit een gedragsverandering. Burgers,
gebruik kunnen maken van hun eigen sociale netwerk van familie en
gemeenten en professionals komen in andere verhoudingen tot elkaar te
vrienden om mogelijke problemen die een gezond en veilig opgroeien van
staan. We proberen deze gedragsverandering te stimuleren door het
hun kinderen in de weg staan, te voorkomen. Hierbij spelen ook
versterken van de nullijn door;
vrijwilligers en professionals die jeugdigen in hun vrije tijd of op school veelvuldig zien een belangrijke rol. Zij moeten in staat gesteld worden om
Een beroep te doen op de verantwoordelijkheid van
mogelijke problemen te signaleren, in gesprek te gaan met ouders (of de
mensen voor hun eigen leven.
jeugdige zelf) en weten waar ze terecht kunnen als er meer nodig is.
De eigen kracht van mensen en gezamenlijke kracht van groepen te benutten.
Landelijk beleid is erop gericht instroom in de specialistische (en dure)
De inzet van informele netwerken te stimuleren en te
vormen van jeugdzorg terug te dringen en uitstroom te bevorderen. Ook de
faciliteren.
gemeente Oirschot beweegt “naar voren” waarbij een sterkere nadruk op
33
preventie, signalering en het bereiken van een dekkend aanbod van
De invulling van het begrip “zelfredzame burger” is niet voor iedereen
laagdrempelige jeugdhulp. Er wordt stevig ingezet om vroegtijdig
gelijk. Als burgers hulp en ondersteuning binnen hun eigen sociale netwerk
problemen te herkennen zodat escalatie naar zwaardere vormen van
kunnen regelen en daardoor minder of geen beroep doen op professionele
jeugdhulp voorkomen kunnen worden.
zorg en ondersteuning, zijn zij in onze visie zelfredzaam. Voor de individuele burger kan het moeten inschakelen (om hulp vragen) van hun sociale netwerk juist resulteren in een sterk gevoel van afhankelijkheid.
Er zijn grenzen aan zelfredzaamheid.
Waar zij voorheen zelfstandig de benodigde hulp en ondersteuning aan het “gemeenteloket” konden regelen, zonder daarmee anderen “lastig te
We gaan uit van de eigen kracht en zelfredzaamheid van burgers en
moeten vallen”, moeten zij nu een beroep doen op familie, vrienden, buren
gezinnen. Niet iedere inwoner of gezin is echter in staat om
etc. Vooral op korte termijn zullen sommige burgers zich hierdoor minder
ondersteuningsvragen zelf of binnen het sociale netwerk op te lossen.
zelfredzaam voelen. Ook dit is onderdeel van de transformatie van het gehele sociale domein en zal pas op langere termijn veranderen.
Eigen kracht en zelfredzaamheid kent grenzen:
Informatievoorziening en communicatie tussen overheid en burgers is
-
Als inwoners geen of beperkte (financiële) middelen hebben om
hierbij van essentieel belang. In het communicatieplan decentralisaties
eigen problemen op te lossen en/of de benodigde hulp en
hebben we voor alle belanghebbenden (zoals burgers, vrijwilligers,
ondersteuning te regelen, kunnen ze rekenen op zorg en
cliëntraden, adviesraden, bedrijfsleven etc) uitgewerkt welke resultaten we
ondersteuning vanuit de gemeente (gericht op eigen kracht en
willen bereiken, welke communicatiestrategie en welke
zelfredzaamheid).
communicatiemiddelen hiervoor in willen zetten.
-
Het meer uitgaan van eigen kracht en zelfredzaamheid leidt op korte termijn niet per definitie ook tot een meer zelfredzaam gevoel
-
bij mensen. Dit is onderdeel van de transformatie van het sociale
Om zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie te stimuleren,
domein.
en te komen tot andere verhoudingen tussen burgers, overheid en
Soms, zoals in het geval van jeugdbescherming en
maatschappelijke partners, kiezen we voor nieuwe manieren van
jeugdreclassering zal het niet altijd lukken om de eigen kracht
werken met veel ruimte voor burgerinitiatieven. De gemeente
voldoende in te zetten.
stimuleert en faciliteert daarbij maar neemt in eerste instantie geen initiatief (overheidsparticipatie bij burgerinitiatieven).
34
“zelf mee kunnen doen”. Het helpen van anderen door middel van De decentralisatie van het sociale domein leidt tot andere verhoudingen
bijvoorbeeld vrijwilligerswerk komt bij het thema ‘maatschappelijke inzet’
tussen burgers, overheid en maatschappelijke partners. De rol van de
aan bod.
gemeente gaat veranderen en wordt steeds meer een regierol. Er is meer ruimte voor burgers om met eigen initiatieven te komen. We
Klankbordgroep raad
Alle inwoners kunnen naar vermogen deelnemen aan de
d.d. 15 januari 2014:
samenleving. Inwoners kunnen zo lang mogelijk zelfstandig blijven
verwachten van burgers, groepen van
functioneren, zelfredzaam zijn en blijven en deelnemen aan de
burgers, wijken en andere sociale
“Werk wijkgericht.
netwerken ook dat zij zelf initiatief nemen.
Stimuleer en faciliteer
We verwachten dat burgers eigen
sociale netwerken. Zet in
Maatschappelijke participatie is van belang voor zowel de persoon of het
verantwoordelijk nemen voor hun eigen
op het verhogen van
gezin zelf als voor de samenleving. Actief bezig zijn is nuttig, leidt veelal tot
leefomgeving. Als gemeente stimuleren en faciliteren we deze initiatieven. We nemen echter geen taken over.
sociale cohesie in buurten en wijken. Denk aan het koppelen van mensen en wijken (leren van elkaar)”.
maatschappij.
een hogere betrokkenheid bij wat er leeft in de sociale omgeving, kan de sociale samenhang in buurten en wijken versterken en kan daarnaast bijdragen aan een goede gezondheid, een positief opvoed- en opgroeiklimaat en persoonlijke ontwikkeling. In sommige gevallen is maatschappelijke participatie zelfs een eerste stap om de afstand tot de
4.2.3.
Maatschappelijke inzet en participatie
arbeidsmarkt te verkleinen. Daarnaast hebben we, ook gelet op alle veranderingen binnen het sociale domein, alle inwoners hard nodig om bij
Maatschappelijke participatie
te dragen aan het sociale en maatschappelijke leven in Oirschot.
We willen een gemeente zijn waarin alle inwoners deelnemen aan de
Met de komst van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) zijn
samenleving. Iedereen moet kunnen participeren in de samenleving, op
gemeenten al verantwoordelijk om burgers te ondersteunen bij het
zijn of haar eigen niveau en mogelijkheden. Met maatschappelijke
vormgeven van hun maatschappelijke deelname. We hebben hier de
participatie bedoelen we in dit kader “het deelnemen aan de samenleving
afgelopen jaren als gemeente, in samenwerking met onze
door het verrichten van betaalde en onbetaalde arbeid en/of deelname aan
maatschappelijke partners al sterk op ingezet. Met de decentralisaties in
vrijetijdsbesteding”. Voor wat betreft onbetaalde arbeid betreft het hier het
35
het sociale domein worden de verantwoordelijkheden van de gemeente in
beperkingen, ondersteunen we bij het regelen of mogelijk maken
dit kader verder uitgebreid en moeten we hier (nog) meer op inzetten.
van de participatie. •
Van inwoners die niet participeren, of wel participeren maar geen betaalde arbeid verrichten, en een beroep doen op de gemeente
Inwoners zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor hun
voor ondersteuning, verwachten we dat zij een maatschappelijke
maatschappelijke participatie. Als inwoners belemmeringen ondervinden bij (het bevorderen van) hun maatschappelijke participatie en dit niet zelf, of binnen hun sociale omgeving, kunnen
tegenprestatie te leveren (zie ook maatschappelijke inzet). •
oplossen, komt de gemeente in beeld. We onderscheiden hierin verschillende doelgroepen.
Inwoners die niet of nauwelijks participeren en geen activiteiten ondernemen om dit wel te doen,
Bijeenkomst Wmo Adviesraad en
en die geen beroep doen op de
CJG klankbordgroep d.d. 15 april
gemeente voor hulp of
2014:
(financiële) ondersteuning, Inwoners zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk om deel te nemen
laten we met rust. Ook als ze
“Besteed specifieke aandacht aan
aan maatschappelijke activiteiten, mee te doen, werk te zoeken, te
helemaal niets doen uit zichzelf
zorgmijders. Aandachtspunt is een
bewegen en te recreëren. Niet voor iedereen is maatschappelijke
en voor zichzelf. Geen getrek
participatie echter even vanzelfsprekend. Als inwoners belemmeringen
aan mensen die geen
ondervinden bij (het bevorderen van) hun maatschappelijke participatie en
verwachtingen hebben van de
dit niet zelf, of binnen hun sociale omgeving, kunnen oplossen, komt de
overheid of overheidssteun niet
kunnen vragen (en die dit wel via de
gemeente in beeld. Deze ondersteuning is echter geen
nodig hebben.
oude formele kanalen deden).
vanzelfsprekendheid en we blijven, ook in het geval van hulp of
•
nieuwe groep zorgmijders die wellicht kan ontstaan; inwoners die geen hulp of ondersteuning binnen hun eigen sociale omgeving willen of
Inwoners die op geen enkele
ondersteuning, een beroep doen op de eigen kracht en eigen
manier participeren maar schade (dreigen) toe (te) brengen aan
verantwoordelijkheid van mensen. Als het gaat om het bieden van hulp of
zichzelf, de omgeving of aan de maatschappij komen in een
ondersteuning bij (het bevorderen van) maatschappelijke participatie
verplicht ondersteuningstraject als eerste opstap in de richting van
onderscheiden we verschillende groepen,
participatie. •
•
Inwoners die graag willen participeren via betaalde arbeid zijn zelf
Inwoners die graag willen participeren maar dit niet kunnen op
verantwoordelijk om een baan te vinden. Pas als zij daar niet toe in
eigen kracht, financieel of anderszins, bijvoorbeeld door
staat zijn, kan de gemeente steun bieden.
36
Op lokaal niveau treden we in gesprek met (sport)verenigingen over We gaan zoveel mogelijk uit van een inclusieve benadering bij de
inclusief beleid en de rol die daar voor verenigingen in is weggelegd.
vormgeving van de lokale fysieke en sociale infrastructuur (ook mensen met beperkingen moeten van de algemene voorzieningen
Maatschappelijke inzet
gebruik kunnen maken). (Sport)verenigingen spelen hierbij een belangrijke rol.
Met maatschappelijke inzet bedoelen we dat mensen zich actief en onbetaald inzetten voor zorg en ondersteuning aan anderen en/of de
Een van de rode draden uit het WMO beleidsplan 2012-2015 is inclusief
sociale omgeving. Dit betreft met name mantelzorgers en vrijwilligers.
beleid. “ Inclusief beleid is beleid dat rekening houdt met de verschillende
Deze groepen vormen een onmisbaar onderdeel van de samenleving, met
mogelijkheden en beperkingen van mensen. Een van de resultaten van
name na de transformatie van het sociale domein. Vrijwilligers en
inclusief beleid is dat algemene voorzieningen ook beschikbaar zijn voor
mantelzorgers zijn onderdeel van de nullijn.
mensen met een beperking. Het doel van inclusief beleid is dat mensen met een beperking vanzelfsprekend op een gelijkwaardige manier kunnen
Mantelzorgers en vrijwilligers vormen een onmisbaar deel van de
deelnemen aan alle aspecten in het dagelijkse leven. Inclusief beleid is
samenleving. Het belang van deze functies wordt de komende jaren
nodig voor een samenleving waarin iedereen kan meedoen en niemand
nog groter. Als gemeente hebben we een rol in het versterken en
buitengesloten wordt” (Wmo beleidsplan gemeente Oirschot 2012-2015).
ondersteunen van deze functies, om de transformatie van het sociale
Ook met de komst van de nieuwe taken binnen het sociale domein zetten
domein te kunnen verwezenlijken.
we deze eerder ingezette lijn door en gaan we zoveel mogelijk uit van een inclusieve benadering bij de vormgeving van de lokale fysieke en sociale
We verwachten van inwoners dat zij meer en eerder een beroep doen op
infrastructuur. We zien hier een belangrijke rol weg gelegd voor
hun eigen kracht en hun sociale netwerken. Vrijwilligers en
(sport)verenigingen. Dit betekent overigens niet dat elke lokale
mantelzorgers vormen een essentieel onderdeel van deze sociale
sportvereniging per 1 januari 2015 voor alle doelgroepen toegankelijk moet
netwerken. We moeten daarom als gemeente inzetten op het versterken
zijn. Wel is het van belang dat er, ook op meer regionaal niveau,
van deze functies:
voldoende mogelijkheden zijn voor mensen met een beperking om op hun eigen niveau en op basis van hun mogelijkheden te kunnen participeren.
37
met name daar waar het gaat om de signaalfunctie die zij (kunnen) •
We zetten in op het stimuleren, ondersteunen en faciliteren van
vervullen.
vrijwilligers(werk). We zetten in principe niet in op het creëren van vrijwilligerswerk. •
We gaan uit van een positieve benadering als het gaat om het
We zetten in op het ondersteunen en faciliteren van
principe van wederkerigheid. We verwachten van alle inwoners,
mantelzorgers, met name wanneer de zorg voor anderen hun
maar met name als zij hulp of ondersteuning van de gemeente
eigen participatie in de samenleving belemmert. Veel mensen
ontvangen, dat zij maatschappelijke inzet tonen. We verplichten
verlenen voor kortere of langere tijd ‘mantelzorg’ aan hun partner,
deze inzet vooralsnog niet, buiten de categorie waar deze verplichting
ouders of andere familieleden, buren of vrienden. De meeste
wettelijk voor geldt.
mensen vinden dat vanzelfsprekend, ze vinden dat zorgen voor dierbaren bij het leven hoort. Soms kan deze zorg echter behoorlijk
In de wetteksten rondom de participatiewet en Wmo wordt uitgegaan van
zwaar vallen. De positie van de mantelzorger verstevigt in de
het principe van wederkerigheid; het vervullen van een tegenprestatie voor
nieuwe Wmo. Het werk van mantelzorgers draagt vaak
ontvangen hulp of ondersteuning. Voor een aantal doelgroepen wordt deze
bij aan de kwaliteit van leven
tegenprestatie wettelijk verplicht gesteld. Gemeenten hebben wel
van de degene die mantelzorg ontvangt. Daarom vinden wij
een (mogelijke) signaalfunctie:
beleidsvrijheid om hier invulling aan te geven.
Maaltijdverstrekkers die signaleren
het belangrijk dat mensen die
dat een klant al dagen zijn of haar
Wij gaan uit van een positieve benadering als het gaat om het principe van
mantelzorg geven de
eten laat staan en niet uit bed komt.
wederkerigheid. We verwachten van inwoners dat zij maatschappelijke
ondersteuning krijgen waar ze
Buurtverkenners die signaleren dat
inzet tonen, ook (of juist) als zij hulp of ondersteuning ontvangen. We gaan
behoefte aan hebben. Bij
op een bepaald adres de gordijnen
uit van de bereidwilligheid en medewerkingsbereidheid van mensen en
mantelzorgers is het van belang
al een aantal dagen niet open zijn
de balans tussen draagkracht en
gegaan.
draaglast te bespreken en goed te bewaken. •
Voorbeelden van vrijwilligers met
We zetten in op het versterken
Trainers bij sportverenigingen die signaleren dat een jongere regelmatig huilbuien heeft en
stellen het tonen van maatschappelijke inzet vooralsnog niet verplicht (buiten de doelgroepen waar deze verplichting wettelijk voor geldt). We zien het tonen van maatschappelijke inzet (onder andere als tegenprestatie) als een middel om de volgende doelen te bereiken:
agressief gedrag vertoont.
van vrijwilligers en mantelzorgers,
38
•
De burger dient in staat te zijn de inzet te leveren (inzet naar
a)
Het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie van burgers
vermogen). Met name bij (jongere) jeugd en ouders die een
b)
Het leveren van een bijdrage aan de samenleving
(financiële) ondersteuning van de gemeente ontvangen voor hun kind is maatschappelijke inzet geen vanzelfsprekendheid. Het
Klankbordgroep raad d.d. 15 januari 2014:
Het tonen van maatschappelijke
inschattingsvermogen van de professional bepaalt of en zo ja hoe
inzet (en de verwachting dat
maatschappelijke inzet in dit geval realistisch is.
burgers zich inzetten) is altijd “Gedragsverandering bereik je niet
specifiek onderdeel van ieder
We monitoren ons beleid (geen verplichte tegenprestatie als dit niet
met regels en dwang. Burgers komen
gesprek tussen gemeente en
wettelijk verplicht is). Als blijkt dat er structureel sprake is van (een
in beweging (effect is het grootst) als
burger met een hulp- of
je ze eigen keuzes laat maken en zelf
categorie) inwoners die niet bereid is tot het tonen van
ondersteuningsvraag. Dit geldt niet
maatschappelijke inzet bij ontvangen hulp of ondersteuning van de
alleen voor complexe vragen
gemeente, gaan we over tot een verplichte vorm van
waarbij een keukentafelgesprek
maatschappelijke inzet voor deze (categorie) inwoners.
verantwoordelijk laat zijn. Als echter blijkt dat stimuleren niet voldoende is, moeten we de stap naar een verplichte vorm van tegenprestatie
plaatsvindt, maar ook eenvoudige
durven maken. Zorg in ieder geval
vragen die direct opgelost kunnen
We monitoren ons beleid (geen verplichte tegenprestatie). Pas als blijkt dat
dat het principe van wederkerigheid
worden (zie basisschema
er daadwerkelijk een categorie inwoners is die wel hulp of ondersteuning
altijd bespreekbaar blijft”.
“integrale toegang”).
ontvangt, maar niet bereid is enige maatschappelijke inzet te tonen, gaan we over tot een meer verplichte
Bij maatschappelijke inzet van burgers gaan we uit van de volgende
vorm van maatschappelijke inzet.
randvoorwaarden:
We hebben op dit moment nog
Klankbordgroep raad d.d. 15 januari 2014:
onvoldoende in beeld van welke
“Hanteer een positieve insteek. Ga
De inzet mag re-integratie en acceptatie van betaald werk niet in
doelgroepen en voor welke
bijvoorbeeld uit van een
de weg staan;
ontvangen hulp en ondersteuning
stimuleringsbijdrage in plaats van
•
De omvang van de inzet en de duur in tijd dienen beperkt te zijn;
we in ieder geval maatschappelijke
verplichting of probeer gebruik te
•
De inzet mag niet leiden tot verdringing van regulier werk op de
inzet verwachten en deels (indien
arbeidsmarkt;
wettelijk vastgelegd) verplichten.
•
maken van het “olievlekprincipe”. Als een aantal mensen zich actief inzetten voor hun sociale omgeving, kunnen zij andere stimuleren en zo verder. Goed voorbeeld doet volgen.
39
We moeten deze doelgroepen en ondersteuningsvormen specificeren.
inhoud verschilt. Door de processen zoveel mogelijk op elkaar af te
Daarnaast is het van belang aan te geven wat we verstaan onder
stemmen kunnen we de ondersteuning aan de burger verbeteren en zetten
maatschappelijke inzet. We willen dit in 2014 in beeld hebben.
we onze middelen en capaciteit efficienter in.
De maatschappelijke inzet vertoont gelijkenissen met vrijwilligerswerk. Het belangrijkste verschil betreft dat inwoners die een beroep doen op hulp of ondersteuning worden gestimuleerd door de gemeente om zich maatschappelijk in te zetten. Dit in tegenstelling tot het verrichten van
We hanteren een integrale benadering als het gaat om de toegang tot hulp en ondersteuning om synergie te creëren en overlap te voorkomen.
vrijwilligerswerk dat op eigen initiatief gebeurd. De activiteiten die vanuit de
Gezinnen maar ook burgers kunnen te maken krijgen met vragen of
maatschappelijke inzet worden verricht betreffen vaak wel vrijwilligerswerk.
problemen op het gebied van verschillende decentralisaties. Doelgroepen van de verschillende decentralisaties komen (deels) overeen. Tegelijkertijd hebben de decentralisaties (deels) betrekking op dezelfde leefgebieden
De tegenprestatie kan in sommige gevallen mogelijk ingezet worden in plaats van of ter voorbereiding op arbeidsmatige dagbesteding of beschut werken (bijvoorbeeld als er een wachtlijst is voor beschut werken). De mogelijkheden hiervoor zijn afhankelijk van de behoeften en capaciteiten van de betreffende inwoner.
van inwoners. We kiezen er daarom voor de toegang tot hulp en ondersteuning integraal vorm te geven (één gezin, één plan, één regisseur). Inwoners worden, ongeacht de aard van de vraag, op dezelfde manier geholpen. We werken daarvoor met een breed integraal generalistenteam dat bestaat uit professionals vanuit zowel jeugd, Wmo als participatie. In de hiernavolgende “basisstructuur integrale toegang” beschrijven we hoe we hier lokaal vorm aan gaan geven.
4.2.4.
Integrale toegang
Voor elk van de decentralisaties geldt het principe één gezin, één plan, één regisseur. Voor elk van de decentralisaties geldt dat er sprake is van het binnenkomen van een vraag (toegang), het analyseren van de vraag (analyse), het samen met de burger zoeken naar een oplossing en het eventueel doorverwijzen (verwijzing). Het proces is grotendeels gelijk, de
40
We gaan voor de toegang tot hulp en ondersteuning in het sociale domein uit van de onderstaande “basisstructuur integrale toegang Basisstructuur integrale toeganguitgangspunten. Oirschot Oirschot” en de daarbij horende
In het hiernaast staande schema geven we de basisstructuur weer van de integrale toegang voor inwoners van Oirschot bij hulp- en ondersteuningsvragen. We hanteren hierbij een integrale benadering; alle hulp- of ondersteuningsvragen komen via dezelfde kanalen binnen en worden op dezelfde manier opgepakt. Bij elke vraag vormt de mate van zelfredzaamheid de basis van het vervolg. We maken daarbij onderscheid tussen front- en backoffice. Onderdeel van het frontoffice is het brede generalistenteam waarin professionals vanuit zowel jeugd, Wmo als participatie zijn vertegenwoordigd.
41
Uitgangspunten bij basisstructuur integrale toegang Oirschot
-
Hulpvragen vanuit AWBZ
-
Hulpvragen via medisch specialisten
Waar komt de vraag vandaan?
-
Hulpvragen via jeugdarts
Hulp- of ondersteuningsvragen hebben altijd betrekking op een buger en/of
-
Hulpvragen via jeugdreclassering en jeugdbescherming (bij rechterlijke uitspraak)
gezin. In veel gevallen is het dan ook de burger of het gezin zelf die met de vraag bij de gemeente terecht komt. In sommige gevallen komt de vraag niet rechtstreeks vanuit de burger of gezin maar via een signaleerder bij de
-
Hulpvragen via advies en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling (AMHK)
gemeente terecht. Signalering kan door iedereen plaatsvinden. Vaak gebeurt dit vanuit de sociale omgeving van burgers (familie, vrienden, mantelzorgers). We verwachten echter expliciet een signalerende rol van het maatschappelijke veld zoals scholen, kinderdagverblijven,
In het geval vragen rechtstreeks bij zorgaanbieders terecht komen, worden deze eerst terug geleid naar de gemeente (m.u.v. de hierboven uitgezonderde vragen).
peuterspeelzalen en (sport)verenigingen. We ondersteunen, stimuleren en versterken het maatschappelijk veld om deze rol te kunnen vervullen. Vindplaatsen vormen in dit kader een belangrijke rol. Vindplaatsen zijn plaatsen/ locaties waar de doelgroep veelal aanwezig is en waar
Waar komt de vraag terecht? Burgers kunnen met hun vragen op verschillende plaatsen en via verschillende kanalen bij de gemeente terecht:
betrokkenen een signaalfunctie (kunnen) vervullen. Dit kunnen professionals (bijvoorbeeld jongerenwerk) maar ook vrijwilligers (bijvoorbeeld buurt- of sportverenigingen) zijn. Vragen kunnen ook via huisartsen, praktijkondersteuners, GGD of jeugdartsen bij de gemeente terecht komen. Vragen die bij deze personen en organisaties terecht komen kunnen deels direct doorverwezen worden naar zorgaanbieders, zonder tussenkomst van de gemeente. Dit betreft de volgende hulpvragen:
Inlooppunten: plaatsen/ locaties waar de doelgroep veelal aanwezig is. Een generalist (uit het brede generalistenteam) is hier op structurele basis aanwezig om vragen van burgers te kunnen beantwoorden. Dit kunnen vragen zijn ten aanzien van alle gebieden, maar zullen logischerwijs meestal passen bij de locaties. De aanwezige generalist maakt een analyse van de vraag waarbij altijd aandacht is voor de mate van zelfredzaamheid. Bij eenvoudige vragen en voldoende zelfredzaamheid kunnen vragen direct opgelost worden (dit kan ook
-
Hulpvragen vanuit huisartsen naar GGZ
een verwijzing naar een aanbieder zijn). Bij complexe vragen of
42
eenvoudige vragen waarbij de zelfredzaamheid onvoldoende
gezinsplan en de eventuele hulp of ondersteuning te regelen.
(kwetsbare burger) is, vindt altijd een keukentafelgesprek plaats.
Keukentafelgesprekken vinden zoveel mogelijk in of dicht bij huis van de
Vooralsnog zien we scholen, kinderdagverblijven en peuterspeelzalen
burger/ het gezin plaats. Bij elk keukentafelgesprek kijken we eerst naar de
als vindplaatsen. We bekijken of het in de toekomst zinvol is om ook
mogelijkheden die burgers zelf hebben (binnen hun eigen sociale netwerk
andere vindplaatsen als inlooppunt te benoemen. Hierbij denken we
en/of door gebruik te maken van algemene voorzieningen).
bijvoorbeeld aan verenigingen of verzorgings- en verpleeghuizen.
Maatschappelijke inzet is altijd onderdeel van het gesprek. Keukentafelgesprekken worden in de meeste gevallen gevoerd door een
Loket: we gaan uit van één loket in de kern Oirschot als dé ingang
generalist uit het brede generalistenteam (zie hieronder). Indien uit de
voor alle hulpvragen van inwoners, signaleerders en derden. Dit betreft
eerste analyse van de vraag (bij inlooppunt of loket) blijkt dat de vraag
zowel een fysiek loket als een digitaal en telefonisch loket. Bij dit loket
dermate complex em/of specialistisch is, kan ervoor gekozen worden het
wordt een analyse gemaakt van de vraag waarbij altijd aandacht is
keukentafelgesprek te laten voeren door een specialist uit het
voor de mate van zelfredzaamheid. Bij eenvoudige vragen en
specialistenteam.
voldoende zelfredzaamheid kunnen vragen direct opgelost worden (dit kan ook een verwijzing naar een aanbieder zijn). Bij complexe vragen
Wie pakt de vraag op?
of eenvoudige vragen waarbij de zelfredzaamheid onvoldoende
Alle vragen die vanuit een keukentafelgesprek binnen komen (complexe
(kwetsbare burger) is, vindt altijd een keukentafelgesprek plaats. Het
vragen en vragen van meer kwetsbare burgers) worden opgepakt door
loket wordt vooralsnog niet bemensd door generalisten uit het
een breed integraal
generalistenteam. We bekijken in hoeverre dit op termijn eventueel wel
generalistenteam (vaak ook wel
nodig is.
wijkteam genoemd) of (in
Klankbordgroep raad d.d. 15 januari 2014:
sommige gevallen) door het
“Wijkteams vervullen een centrale
Hoe wordt de vraag opgepakt?
specialistenteam. Het
rol. Zij moeten daadwerkelijk in de
Eenvoudige vragen bij voldoende zelfredzaamheid kunnen direct bij een
generalistenteam is een lokaal
wijk aanwezig zijn. Dit hoeft niet
inlooppunt of bij het loket opgelost worden. Bij complexere vragen of
team (werkzaam voor de hele
altijd, maar in ieder geval op gezette
vragen van meer kwetsbare burgers wordt altijd een keukentafelgesprek
gemeente Oirschot), bestaande
gevoerd. Dit gesprek is bedoeld om de vraag te verhelderen, het beoogde
uit een aantal generalisten die elk
resultaat van ondersteuning te formuleren in een ondersteuningsplan/
affiniteit hebben met een bepaald
tijden. Elke wijk is daarbij anders. Werk zoveel mogelijk wijkgericht en heb daarbij aandacht voor de verschillen tussen wijken en buurten”
43
onderwerp. Zij zijn in staat, op basis van het keukentafelgesprek, een
organisatie die specialistische zorg levert. We denken vooralsnog aan de
totale analyse van de hulpvraag te maken, ook buiten het eigen terrein.
volgende invulling (functies) van het brede generalistenteam:
Het team bestaat uit een aantal generalisten op het brede terrein van jeugdhulp, één of meerdere generalisten op het terrein van de WMO en één of meerdere generalisten op het terrein van
Generalistenteam4 Jeugd/ onderwijs
Wmo
participatie
Jeugdverpleegkundige
Klantmanager
Klantmanager
School- en
Algemeen maatschappelijk
jeugdmaatschappelijk werker
werker
participatie/ sociale zaken. Generalisten stellen op basis van het keukentafelgesprek een ondersteuningsplan/ gezinsplan op waarin zij het eventuele vervolgtraject en de te behalen resultaten vastleggen. We
Cliëntondersteuner
werken met één integraal ondersteuningsplan per huishouden (individu of gezin). Dit ondersteuningsplan omvat alle acties op alle relevante
Praktijkondersteuner huisarts
leefdomeinen. Het plan is van de inwoner / het gezin, niet van de professional. In het plan gaan we uit van te behalen resultaten rond
Jongerenwerker
dementie
zelfredzaamheid en participatie op alle relevante leefdomeinen. Het plan is maatwerk. Maatschappelijke inzet is onderdeel van het plan. Er is ruimte voor creatieve oplossingen.
Zorgtrajectbegelleider
Daarnaast zullen bepaalde functies, zoals een leerplichtambtenaar en een wijkverpleegkundige op afroep bij het generalistenteam aansluiten. Over de inzet van wijkverpleegkundigen gaan we in gesprek met de
Generalisten zijn, in ieder geval in de eerste fase (opbouwfase nieuwe basisstructuur 2015) afkomstig van of werkzaam bij de huidige maatschappelijke partners. Vooralsnog denken we hierbij, in ieder geval in
zorgverzekeraars. We willen tot afstemming komen over zorg in de wijk en maatschappelijke ondersteuning, oftewel komen tot concrete afspraken over de afstemming en overlap tussen het medische en sociale domein.
de eerste fase, aan inhuur of detachering vanuit bestaande organisaties in plaats van het in dienst nemen van generalisten bij de gemeente. Er is sprake van een netwerkorganisatie. Vanzelfsprekend is het van belang dat
Het team functioneert als één team en wordt aangestuurd door één coördinator onder verantwoordelijkheid van de gemeente (in dienst, inhuur,
generalisten, ondanks de verbinding met hun eigen (moeder)organisatie objectief en zonder belang vanuit de eigen organisatie kunnen kijken naar hulpvragen en deze kunnen analyseren. Om deze onafhankelijke blik te waarborgen is de generalist in ieder geval niet gebonden aan een
4
De in de tabel beschreven functies zijn een voorlopige inschatting. Bij de verdere uitwerking en concretisering van de basisstructuur in de loop van 2014 kunnen deze functies en de concrete invulling van het team nog wijzigen.
44
detachering). Intervisie, scholing en leren van elkaar staat in de
Wie is regisseur/ casemanager?
opbouwfase centraal. Generalisten blijven hun eigen affiniteit hebben
Elke hulpvraag vanuit een burger of een gezin kent één regisseur/
vanuit de moederorganisatie maar moeten, meer dan nu het geval is, de
casemanager (één gezin, één plan, één regisseur). De functie van
vraag breder (ook vanuit andere terreinen) kunnen analyseren. Dit
casemanager wordt ingevuld door een generalist uit het brede
betekent dat bijvoorbeeld een generalist vanuit het jeugdmaatschappelijk
generalistenteam (in het geval een vraag wordt opgepakt in het
werk ook in staat moet zijn om (op hoofdlijnen) een hulpvraag op het
generalistenteam) of een specialist (in het geval de vraag wordt opgepakt
gebied van Wmo en participatie moet kunnen analyseren.
in het specialistenteam). Als een specialist de rol van casemanager oppakt, blijft er altijd een verbinding met het generalistenteam. Dit is de
We zien vooralsnog de volgende taken voor de generalisten uit het brede
verantwoordelijk van de casemanager. De belangrijkste reden hiervoor is
generalistenteam:
dat de kennis en ervaring van de specialist niet alleen bij de specialist blijft, maar gedeeld wordt met de generalist. Het generalistenteam krijgt hierdoor
Openstaan voor en het ontvangen van hulpvragen van burgers en
meer kennis, ervaring en grip op de grote verscheidenheid aan
gezinnen;
hulpvragen. Op termijn verwachten we dat hierdoor minder hulpvragen
Signalering van hulpvragen binnen het sociaal domein;
naar het specialistenteam doorverwezen worden.
Het verhelderen van de vraag (keukentafelgesprek); Het opstellen van een integraal ondersteuningsplan/ gezinsplan
Er is altijd één casemanager per gezin/ huishouden die het proces blijvend
samen met de burger/het gezin;
volgt en de kaders bewaakt (inhoudelijk en financieel). Dit ligt vast in het
Zelf ondersteuning bieden vanuit eigen expertise en competenties;
ondersteuningsplan. Inwoners kunnen dus rekenen op één professional
Een
die het plan blijft volgen.
inschatting
maken
welke
aanvullende
(specialistische)
ondersteuning noodzakelijk is en deze ‘invliegen’;
De betreffende generalist of specialist blijft casemanager totdat het traject
Verbinding leggen met het maatschappelijke veld en een advies-
is afgerond en de hulpvraag is beantwoord. Bij uitzonderingen kan deze
en consultfunctie vervullen (zichtbaar zijn / outreachend), onder
functie ingevuld worden door een zorgaanbieder.
andere op de huidige inlooppunten.
45
Wat gebeurt er is een hulpvraag niet binnen het generalistenteam kan
begeleiding en verzorging van jeugdigen en gesloten jeugdhulp in het
worden opgepakt?
kader van ernstige opgroei- en opvoedproblemen. Ook wanneer
We zetten in op het verminderen van de instroom in de gespecialiseerde
ondersteuning buiten het gezin nodig is, bijvoorbeeld in het kader van
zorg en het bevorderen van de uitstroom. Goed toegeruste generalisten
dagbehandeling, behandeling met verblijf of pleegzorg, is het
kunnen problemen in een vroeg stadium herkennen, zodat escalatie van
specialistenteam aan zet om te bepalen wat het gezin of de jeugdige nodig
problemen wordt voorkomen. Dit betekent dat zij (h)erkennen wanneer een
heeft. Bij de vormen van jeugdhulp die buiten het gezin (specialistisch)
hulpvraag de eigen mogelijkheden overstijgt of de veiligheid van jeugdigen
worden ingekocht staan het door het specialistenteam opgestelde
in het geding is. Als dit meteen duidelijk is, moet snel worden
ondersteuningsplan centraal. Dit betekent dat betrokken professionals en
overgeschakeld op de inzet van specialistische zorg of drang en dwang.
organisaties zich conformeren aan de concrete doelstellingen die hierin
Specialisten worden alleen ingezet daar waar nodig. Generalistisch waar
zijn opgesteld.
mogelijk en specialistisch waar nodig. Wanneer er sprake is van veiligheidsrisico’s, geweld, mishandeling, Als een hulpvraag dusdanig specialistisch is en/of de vraag het niveau
misbruik of een acute crisis zal moeten worden samengewerkt met
(kennis en ervaring) van het generalistenteam overstijgt, wordt de
regionale instellingen. Deze samenwerking beschrijven we in 4.2.6.
hulpvraag overgeheveld naar het specialistenteam. Dit kan zijn na de eerste analyse van de vraag bij het loket of inlooppunt. Het keukentafelgesprek kan dan plaatsvinden door een specialist uit het specialistenteam. Dit kan ook zijn nadat het keukentafelgesprek is gevoerd door een generalist uit het brede generalistenteam. De vraag wordt dan overgeheveld/ opgeschaald naar het specialistenteam.
Het specialistenteam richt zich op de specialistische zorg voor burgers en gezinnen. Op het moment dat er sprake is van complexere problematiek en lichte lokale ondersteuning niet toereikend is, kan specialistische ondersteuning worden ingezet. Als het gaat om specialistische jeugdhulp betreft dit hulp aan jeugdigen met een verstandelijke beperking (jeugd-vb),
46
We denken vooralsnog aan de volgende invulling (functies) van het
kan de kwaliteit worden geborgd. Tot slot kan het zinvol zijn dat de
specialistenteam:
specialisten buurgemeenten kennen. De leefwerelden van met name jongeren gaan over gemeentegrenzen heen, denk aan onderwijs. We Specialistenteam5 participatie
kiezen er daarom voor om een subregionaal specialistenteam in te richten
Jeugd/ onderwijs
Wmo
Jeugdarts
Ambulant hulpverleners
dat wordt aangestuurd door een gezamenlijk aangestelde
GGZ, VB (begeleiding)
teamcoördinator. De coördinatiefunctie kan ook worden ondergebracht bij
Ambulant hulpverleners
één van de specialisten. We merken hierbij op dat we op dit moment in
GGZ, VB en jeugdzorg
overleg zijn met de gemeenten Best en Veldhoven over de invulling van
Gedragswetenschapper/
het subregionaal specialistenteam. In principe hebben alle drie de
orthopedagoog
gemeenten aangegeven meerwaarde te zien in een subregionaal
BJZ
specialistenteam. Uit de verdere concrete uitwerking die de komende Psycholoog (1ste lijn)
Schuldhulpverlening
maanden plaats vindt moet blijken of een subregionaal team haalbaar is en zo ja, welke concrete afspraken we hierover maken.
Welke instrumenten gebruiken we? Specialistische ondersteuning wordt minder vaak ingezet dan
We gebruiken een uniforme werkwijze en uniforme instrument(en) voor
ondersteuning vanuit het generalistenteam. Het ligt daarom voor de hand
integrale vraagverheldering (keukentafelgesprek) en het maken van het
om samen te werken met andere gemeenten. Subregionale samenwerking
ondersteuningsplan/ gezinsplan. Belangrijke elementen in dit
op de uitvoering van dit specialistenteam kan leiden tot een grotere
ondersteuningsplan zijn:
efficiency waardoor de kosten beter beheersbaar blijven, daarnaast wordt de kwetsbaarheid van het specialistenteam verminderd omdat het team uit
-
Algemene persoonsinformatie
meer professionals kan bestaan. Door intervisie met meerdere specialisten
-
Hulpverleden
-
Sociale omgeving/ sociale netwerk
-
Signalen van welzijn/veiligheid
-
Mate van zelfredzaamheid
-
Doelen
5
De in de tabel beschreven functies zijn een voorlopige inschatting. Bij de verdere uitwerking en concretisering van de basisstructuur in de loop van 2014 kunnen deze functies en de concrete invulling van het team nog wijzigen.
47
-
Inzet hulp en ondersteuning
het sociale domein door de decentralisatie van taken naar gemeenten.
-
Risicotaxatie
Binnen de nieuwe basisstructuur maken we zoveel mogelijk gebruik van de kennis en ervaring vanuit het huidige CJG. Zo bestaat het CJG Oirschot
We maken gebruik van de zelfredzaamheidsmatrix (zie paragraaf 4.2.2.).
al uit een op elkaar ingespeeld team van professionals dat in toenemende
Met name bij de Wmo maken we gebruik van profielen en arrangementen.
mate een integrale aanpak hanteert bij het ondersteunen en helpen van
Vooralsnog maken we hier geen gebruik van als het gaat om jeugd en
jeugdigen en gezinnen. De huidige netwerkpartners zetten we zoveel
participatie.
mogelijk in binnen de nieuwe basisstructuur. Doordat we uitgaan van een integrale benadering van de decentralisaties vallen alle taken van het
Waar vindt de hulp en ondersteuning plaats?
huidige CJG onder het nieuwe brede integrale generalisten- en
Hulp en ondersteuning moet voor iedereen gemakkelijk en toegankelijk
specialistenteam. Dit betekent ook dat de huidige functie coördinator CJG
zijn, zowel voor de kleine vragen als voor grotere problemen. We zetten
vervalt. De coördinatie CJG is dan onderdeel van de functie van de nieuwe
hulp en ondersteuning daarom zoveel mogelijk in op plekken waar zij in
coördinator voor de gehele integrale toegang.
hun dagelijkse leven al komen (vindplaatsgericht werken). Vooralsnog zijn dit met name vindplaatsen voor jeugd; scholen, kinderdagverblijven,
Wie heeft welke beslissingsbevoegdheid/ mandaat?
peuterspeelzalen, het consultatiebureau, het jongerencentrum, etc. We
Zowel het generalistenteam als het specialistenteam krijgen mandaat om
bekijken in hoeverre we dit op termijn uitbreiden voor andere doelgroepen.
zorg, voorzieningen en diensten in te zetten. We maken hierbij wel een
Ook de specialistischere vormen van hulp proberen we daar waar het kan
onderscheid in verschillende vormen van ondersteuning:
dichtbij huis aan te bieden. Dit sluit aan bij landelijke ontwikkelingen waarin een verschuiving optreedt naar de inzet van meer ambulante zorg.
Eigen kracht en sociaal netwerk Vrij toegankelijke algemene voorzieningen
Hoe gaan we om met bestaande functies en structuren?
Lichte individuele voorzieningen
Enkele jaren geleden hebben we het lokale Centrum voor Jeugd en Gezin
Zware individuele voorzieningen
(CJG) opgezet. Inmiddels is het CJG een netwerkorganisatie die goed verankerd is in de lokale gemeenschap. Het CJG kent een goed werkende
Uitgangspunt bij de inzet van hulp en ondersteuning is de professionele
zorgstructuur dat een goede aansluiting heeft met de vindplaatsen. We
inschatting van het generalistenteam of het specialistenteam. Op voorhand
hebben hiermee een goede basis gelegd voor de nieuwe vormgeving van
stellen we als gemeente geen criteria op wanneer welke zorg, dienst of
48
voorziening kan worden ingezet anders dan de (globale) criteria zoals
van jeugdhulp, waaronder lichte en zware individuele voorzieningen voor
straks in de verschillende verordeningen staan en/of wettelijk gelden. We
jeugdigen. We maken hierover afspraken met artsen om voldoende
geven zoveel mogelijk ruimte aan professionals om maatwerk te kunnen
afstemmming te bereiken en deze groep jeugdigen niet uit beeld te
leveren en snel te kunnen handelen. Wel geldt als eis dat er altijd eerst
verliezen. Daarnaast kan een aantal vormen van jeugdhulp nooit ingezet
gekeken wordt naar wat inwoners zelf of samen met hun sociale omgeving
worden zonder een besluit van de reachter. Dit betreft jeugdbescherming-
kunnen oplossen. Ook maatschappelijke inzet is altijd een onderdeel van
en jeugdreclasseringsmaatregelen, gesloten jeugdzorg en overige
het ondersteuningsplan. We gaan vooralsnog uit van de onderstaande
gedwongen opnamen en gedwongen uithuisplaatsingen.
mandaten/ beslissingsbevoegdheden: In deze paragraaf hebben we de lokale en deels subregionale opzet voor Mandaat bij
6
Basisstructuur
Generalistenteam
Specialistenteam
integrale toegang beschreven. Deze toegang kent geen geen wachttijden of wachtlijsten. Burgers worden zo snel mogelijk en zo lokaal mogelijk
Zware individuele
x
(dicht bij huis) geholpen.
voorzieningen Lichte individuele
x
x
x
x
x
x
x
x
voorzieningen Algemene
basisstructuur plaats. Afstemming met Best en Veldhoven staat hierbij
voorzieningen Eigen kracht en
De komende maanden vindt de verdere invulling van de beschreven
sociaal netwerk
centraal. Uitgaande van een subregionaal specialistenteam betekent dit dat we processen en structuren, ook ten aanzien van het generalistenteam op elkaar af moeten stemmen. Dit kan betekenen dat de in deze paragraaf beschreven basisstructuur op onderdelen (deels) nog aangepast wordt.
Naast bovenstaande mandaten schrijft de Jeugdwet voor dat de huisarts, jeugdarts en andere artsen direct mogen doorverwijzen naar alle vormen
Samengevat kunnen we de in deze paragraaf beschreven basisstructuur als volgt weergeven:
6
Onder de basisstructuur verstaan we het brede scala aan vrijwilligers- en professionale organisaties die een bijdrage leveren aan het welzijn van inwoners. Hierbij kan gedacht worden aan scholen, verenigingen, kerken, peuterspeelzalen, huisartsen, voedselbank, etc
49
ondersteuningsvragen. Deze hulp moet zo dicht mogelijk bij huis plaats vinden. We kiezen er daarom nadrukkelijk voor om het frontoffice (daar waar de vraag binnenkomt)
Klankbordgroep raad d.d.
lokaal te organiseren.
15 januari 2014:
Voor de backoffice werken we wel zoveel mogelijk samen op
“De vraag wordt
subregionaal en regionaal niveau.
doorgestuurd, niet de klant”
We zien duidelijk meerwaarde in deze (subregionale) samenwerking als het gaat om kwaliteit, kwantiteit en continuiteit van dienstverlening. Daarnaast worden we als gemeente minder kwetsbaar en lopen we minder (financieel) risico. Uitgangspunt bij (sub)regionale samenwerking is dat burgers hier geen nadelen of hinder van ondervinden. We bereiden ons
4.2.5
Organisatie van de uitvoering Communicatie en (burger)participatie zijn essentieel bij de invoering
In deze paragraaf besteden we aandacht aan een aantal specifieke
van de decentralisaties en de (gefaseerde) transformatie van het
onderdelen ten aanzien van de uitvoering en organisatie van bij de lokale
sociaal domein. Hoe we dit vormgeven hebben we uitgewerkt in het
invulling van het sociale domein.
communicatieplan “Decentralisaties”.
Het frontoffice richten we zo lokaal mogelijk in. Voor de backoffice richten we ons juist zoveel mogelijk op subregionale samenwerking met andere gemeenten. Onze primaire partners daarbij zijn de gemeenten Best en Veldhoven.
We bereiden ons voor op de decentralisaties en de (gefaseerde) transformatie van het sociaal domein in cocreatie met inwoners (al dan niet vertegenwoordigd in advies- en cliëntraden) en maatschappelijke partners. Wij vragen hen om mee te denken en bijdragen te leveren aan de (her)ontwikkeling van het sociaal domein in Oirschot. De gemeente voert
Burgers en gezinnen moeten zo snel en zo lokaal gebruik kunnen maken van de integrale toegang bij hulp- of
de regie maar daarbij is alle kennis, kunde en inzet nodig van alle betrokkenen om de transformatie van het sociale domein tot stand te
50
brengen. Dit vereist een intensieve samenwerking met inwoners,
gemeentelijke budgetten) uit te kunnen voeren. Tegelijkertijd verwachten
maatschappelijke organisaties en met de regiogemeenten. We hebben dit
we dat dit de eerste jaren na de invoering van de decentralisaties nog niet
concreet uitgewerkt, op basis van diverse omgevingsanalyses, in het
haalbaar is. Per 1 januari 2015 hebben we de structuur voor integrale
communicatieplan “Decentralisaties”. Uitgangspunt bij zowel communicatie
toegang in basis neergezet. Deze structuur moet vanaf dan echter
als burgerparticipatie is een integrale benadering. Alleen als zaken echt
doorontwikkeld worden. Generalisten en specialisten moeten geschoold
afzonderlijk vanuit een van de decentralisaties opgepakt moeten worden,
worden, teams moeten worden gevormd, de bedrijfsvoering neergezet
om welke reden dan ook, doen we dit.
worden etc. Daarnaast zijn effecten van preventie, vroege(re) signalering, het inzetten op eigen kracht en zelfredzaamheid en het versterken van sociale netwerken en sociale samenhang pas op langere termijn te
We werken binnen de financiële gemeentelijke kaders die voor het
verwachten. Tenslotte hebben we als gemeente te maken met meerdere
lokale sociaal domein beschikbaar zijn. Het gemeentelijke financiële
subregionale samenwerkingsverbanden (zie hoofdstuk 6). Dit vraagt veel
kader is opgebouwd uit rijksbudgetten inclusief kortingen én
extra inzet ten aanzien van afstemming en samenwerking. We verwachten
bestaande gemeentelijke budgetten. We verwachten de eerste jaren
daarom, tenminste voor de eerste 3 jaren (2015, 2016 en 2017) nog niet te
na de invoering van de decentralisaties nog niet binnen de financiële
kunnen werken binnen de gemeentelijke financiële kaders. Ook de
gemeentelijke kaders te kunnen werken. Voor de eerste 3 jaren
voorlopige begroting 2015 (zie hoofdstuk 7) toont dit aan. We stellen
(2015, 2016 en 2017) gaan we daarom uit van een overgangssituatie
daarom voor te werken met een overgangssituatie waarbij we een
waarbij we werken met een bestemmingsreserve.
bestemmingsreserve hanteren. We werken dit verder uit in hoofdstuk 7.
De overheveling van taken vanuit het Rijk en provincie gaat gepaard met kortingen vanuit het Rijk. Gemeenten kunnen dezelfde dienstverlening
We onderzoeken of de huidige opzet van de gemeentelijke begroting
efficienter en effectiever leveren doordat zij dichter op de burger staan
werkbaar is voor het sociale domein of dat een andere opzet beter
(hun eigen inwoners kennen) en zaken meer integraal op kunnen pakken.
aansluit bij de financiële kaders vanuit de decentralisaties.
Wij verwachten, met name door de sterke inzet op preventie en signalering en versterking van de nullijn (waardoor uiteindelijke minder inzet van
Bij de overheveling van taken vanuit het Rijk en provincie worden ook de
zwaardere zorg nodig is), de gewenste dienstverlening inderdaad binnen
bijbehorende budgetten overgeheveld. Vanaf 1 januari 2015 worden de
de door het Rijk beschikbaar gestelde budgetten (inclusief bestaande
(oude en nieuwe) financieringsstromen vanuit de verschillende
51
beleidstereinen (jeugd, Wmo en participatie) gebundeld en opgenomen in
Wmo
het gemeentefonds. Binnen het gemeentefonds is sprake van een
De gemeenten Best, Veldhoven en Oirschot trekken zoveel mogelijk
integratie-uitkering; het deelfonds sociaal domein. Het deelfonds sociaal
gezamenlijk op in de voorbereidingen op de uitvoering van de nieuwe
domein kent voor de duur van drie jaar een bestedingsverplichting. Het
taken in de Wmo en de inkoop daarvan. De volgende afbakening geldt:
budget is ontschot en vrij te besteden binnen het sociaal domein, maar niet daarbuiten. In de huidige opzet van de begroting is er nog geen sprake van ontschotting binnen het sociale doemin. Het sociaal doemin is verdeeld over verschillende programma’s en sluit daarmee nog niet aan bij het deelfonds. We willen daarom bekijken of de huidige opzet van de
1. Gezamenlijke inkoop betreft de producten in het kader van individuele e
begeleiding (2 lijn) –de zgn. ‘maatwerkvoorzieningen’. e
e
2. De invulling van het collectieve (voorliggende) deel (0 en 1 lijn) blijft (vooralsnog) verantwoordelijkheid van iedere gemeente apart.
begroting werkbaar is voor de situatie na 1 januari 2015 of dat een andere opzet (in ieder geval voor het sociaal domein) raadzaam is.
We kiezen niet voor een traditionele manier van aanbesteden maar voor een proces van ‘bestuurlijk aanbesteden’. Het model van bestuurlijk aanbesteden biedt de mogelijkheid te sturen op de kwaliteit van de
We kopen een aantal voorzieningen en diensten regionaal in om
dienstverlening aan burgers en innovatie in het aanbod, binnen de
zoveel mogelijk te kunnen profiteren van de voordelen van
financiële kaders. De zorg- en welzijnsaanbieders verbinden zich aan het
schaalgrootte.
gemeenschappelijk doel om per 1 januari 2015 inhoud te kunnen geven aan de verantwoordelijkheden binnen de Wmo en te zorgen dat de
We hebben regionaal en subregionaal afspraken gemaakt over de inkoop van een aantal (zorg)producten en voorzieningen. Door op regionaal
inwoners van de gemeenten gebruik kunnen maken van ondersteuning, begeleiding en voorzieningen.
niveau in te kopen kunnen we profiteren van de verwachtte financiële en inhoudelijke voordelen van schaalgrootte.
Samengevat heeft bestuurlijk aanbesteden de volgende belangrijke voordelen: • maximale keuzevrijheid voor burgers/cliënten in aanbieders • innovatieve arrangementen, concrete resultaatafspraken (kwaliteit en
prijs)
en
uiteindelijk
een
resultatenovereenkomst
(deelovereenkomst).
52
• flexibiliteit zodat nieuwe ontwikkelingen/nieuwe vragen die bij het
-
Pleegzorg
aangaan nog niet bekend zijn in het contract geïntegreerd kunnen
-
Jeugdbescherming en Jeugdreclassering
worden.
-
Advies- en Meldpunt Kindermishandeling en Steunpunten Huiselijk Geweld (AMHK)
Het College van B&W heeft inmiddels het startdocument (visiedocument)
-
Crisisdienst
en de basisovereenkomst (met daarin geschiktheidseisen) voor inkoop
-
JeugdzorgPlus
vastgesteld. In het startdocument zijn een aantal uitgangspunten rondom
-
Jeugd-GGZ
de uitvoering van het inkooptraject opgenomen. Zo stellen we bijvoorbeeld dat we kansen bieden aan alle zorg- en welzijnsaanbieders, groot en klein.
Wij laten deze inkooporganisatie ook de inkoop verzorgen voor
De aanbieders worden uitgedaagd om vraaggericht en niet aanbodgericht
dagbehandeling en ambulante/extramurale zorg
te werken. In dit startdocument is ook aandacht voor de verwachtingen van gemeenten. Zo willen we met aanbieders vorm geven aan kwalitatief
Alle bovengenoemde vormen zullen door middel van bestuurlijke
hoogstaande maatwerkvoorzieningen die aansluiten bij de gekantelde
aanbesteding worden ingekocht. Op dit moment wordt het regionale
uitvoering van de Wmo en bijdragen aan het zelfstandig (blijven) leven in
inkoopvoorstel nader uitgewerkt.
de eigen omgeving en participeren in de samenleving. We verwachten van partners dat zij samen met ons investeren in een sterk sociaal domein.
Het preventieve gedeelte dat nu al bij de gemeente Oirschot ligt, en de
Samenwerkingen,
vormgeving van de toegang (generalisten- en specialistenteam) pakken
kennisdeling,
integrale
benadering
van
burgers,
signalering en preventie en het vergroten van eigen kracht zijn belangrijke
we als gemeente zelf op.
elementen daarin. In geval van gespecialiseerde ondersteuning en
Jeugd Specifiek voor jeugdhulp hebben we regionaal afgesproken dat de gemeente Eindhoven een gezamenlijke regionale inkooporganisatie vormt voor de onderstaande (jeugdzorg)producten:
maatwerkvoorzieningen hanteren we een eigen bijdrage op basis van wettelijke kaders. We onderzoeken of en zo op welke wijze we voor de laagdrempelige ondersteuning in de 1e lijn en het gebruik van algemene voorzieningen een eigen bijdrage gaan hanteren.
-
Behandeling met (voltijd/deeltijd)verblijf
53
van belang in de verantwoording, de sturing, het toezicht op de kwaliteit en Vanuit de Jeugdwet, Wmo en participatiewet is het mogelijk om voor vrij
de monitoring van de resultaten en effecten. ICT kan helpen om innovaties
beschikbare hulp (laagdrempelige ondersteuning in de eerste lijn en het
door te voeren en nieuwe vormen van dienstverlening mogelijk te maken.
gebruik van algemene voorzieningen) een eigen bijdrage in rekening te
We hanteren zoveel mogelijk een integrale benadering als het gaat om
brengen bij de burger. Deze eigen bijdrage kan inkomensafhankelijk zijn.
informatievoorziening en automatisering. We zien een integrale
Een eigen bijdrage kan echter voor de hulpvrager drempelverhogend
benadering van dit thema als voorwaarde om het principe één gezin, één
werken om passende zorg in te zetten. Tegelijkertijd kan een eigen
plan, één regisseur in de praktijk te kunnen realiseren. We werken hierbij
bijdrage een prikkel vormen om hulpvragen (meer) op te pakken binnen de
zoveel mogelijk samen met de gemeenten Best en Veldhoven, maar zijn
eigen sociale omgeving (eigen kracht). We hebben op dit moment nog
tegelijkertijd verbonden aan het Shared Service Centre De Kempen (SSC
onvoldoende zicht op de voor- en nadelen van een eigen bijdrage. We
De Kempen).
onderzoeken daarom of we voor de genoemde ondersteuning en voorzieningen wel of geen eigen bijdrage gaan hanteren en nemen dit op
We gaan uit van de volgende kaders/ uitgangspunten met betrekking tot
in de betreffende verordeningen. Vanzelfsprekend houden we hierbij
informatievoorziening en ICT:
rekening met de wettelijke verplichtingen én de maatschappelijke effecten. 1. Inhoudelijke beleidskeuzes zijn leidend. 2. We maken zoveel mogelijk gebruik van hetgeen landelijk wordt ontwikkeld. Informatie (voorziening) en ICT zijn onmisbaar om de decentralisaties op de terreinen jeugd, Wmo, participatie en passend onderwijs te laten slagen. Informatie (voorziening) en ICT zijn onmisbaar om de decentralisaties op de terreinen jeugd, Wmo, participatie en passend onderwijs te laten slagen. De inzet van ICT en informatievoorziening is niet een doel op zich, maar ondersteunen een effectieve uitvoering. ICT kan helpen om de uitvoering efficiënter te maken. Dit bespaart kosten en helpt de administratieve lasten te reduceren. Informatievoorziening is daarnaast
3. We maken zoveel mogelijk gebruik van bestaande ICTvoorzieningen en bestaande infrastructuren in het sociaal domein. We richten ons op het slim verbinden van het bestaande, en zo min mogelijk op het nieuw realiseren van ICT-voorzieningen. 4. We willen per 1 januari 2015 werkende ICT oplossingen hebben. De aanpak is daarmee vooral pragmatisch, realistisch en gericht op snel resultaat. 5. De eigen kracht en verantwoordelijkheid van burgers staan ook in de gegevensuitwisseling en informatievoorziening voorop. Dit
54
betekent dat burgers waar mogelijk zelf toegang kunnen hebben
We proberen een zo breed mogelijk aanbod Zorg In Natura tot stand te
tot hun eigen gegevens (desgewenst ook digitaal). Betrokken
brengen (ZIN) zodat inwoners samen met het generalisten- en
burgers kunnen zoveel mogelijk zelf bepalen met welke partijen
specialistenteam zoveel mogelijk keuzevrijheid hebben. Uiteraard blijft het
gegevens wel of niet gedeeld mogen worden.
mogelijk in specifieke gevallen gebruik te maken van een PGB.
6. In technische zin worden bij voorkeur (conform ‘comply or explain’)
Bijvoorbeeld wanneer hulp op afroep niet planbaar is, of in het geval van
de bestaande standaarden en voorzieningen vanuit de e-overheid
een hulpverlener met wie een langdurige relatie kan worden opgebouwd
gebruikt. Het gaat dan in elk geval om de landelijke standaarden
(dit speelt met name bij GGZ problematiek, autisme en kinderen, waar
en afspraken in het kader van het NUP–het Nationaal
vertrouwen en structuur essentieel zijn).
Uitvoeringsprogramma Dienstverlening en –overheid. Daarnaast sluiten we bij het gebruik van kerngegevens aan bij de systematiek
De gemeente moet beoordelen of een aanvrager van een PGB voldoet
van het stelsel van basisregistraties. Tenslotte zijn de bestaande
aan de volgende voorwaarden:
gemeentelijke standaarden (o.a. StUF, en de architectuurstandaarden vanuit Gemma) leidend.
1. Naar oordeel van het College van B&W moet de aanvrager het vermogen hebben om PGB-taken op een verantwoorde manier uit
Daarnaast zien we informatiebeveiliging als een belangrijk aandachtspunt. Informatiebeveiliging is (zeker) in de zorg, door de grote spanning tussen
te voeren. 2. De aanvrager moet motiveren dat het door de gemeente
het nut van ruime informatie-uitwisseling en privacy van de inwoner, een
gecontracteerde aanbod van maatwerk- of individuele
belangrijk onderwerp en pakken we daarom met de grootst mogelijke
voorzieningen niet passend is in zijn specifieke situatie.
zorgvuldigheid op.
3. Naar het oordeel van het college van B&W moet gewaarborgd zijn dat de diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen van goede kwaliteit zijn. De aanvrager krijgt zelf de
We proberen een zo breed mogelijk aanbod Zorg in Nature (ZIN) tot stand te brengen. Het blijft in specifieke gevallen en onder bepaalde voorwaarden mogelijk om gebruik te maken van een
regie en ook de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit. Het college kan met deze bepaling vooraf toetsen of kwaliteit voldoende is gegarandeerd, bijvoorbeeld in een persoonlijk budgetplan.
persoonsgebonden budget (PGB).
55
Gemeenten hebben beleidsvrijheid bij de verstrekking van het PGB: •
Gemeenten bepalen op welke wijze de hoogte van het PGB
mogen worden verstrekt als er sprake is van maatregelen van jeugdbescherming en jeugdreclassering en gesloten jeugdhulp.
wordt vastgesteld en leggen dat vast in de verordening. •
Gemeenten mogen differentiëren in de hoogte van het PGB en
Voor 1 november 2014 moet de gemeente een verordening jeugd en
verschillende tarieven hanteren voor verschillende vormen van
WMO hebben (wij gaan w.s. alles combineren in één verordening).
ondersteuning of jeugdhulp en voor verschillende typen •
hulpverleners.
De Sociale Verzekeringsbank is aangewezen om de betalingen vanuit het
Gemeenten mogen een aanvraag voor een PGB weigeren als
PGB namens betrokkenen te verstrekken. Betrokkene beheert het budget
de kosten van het PGB hoger zijn dan de kosten van de
dus niet zelf. Hij kan nog wel zelf bepalen bij welke hulpverlener de hulp
maatwerk– of individuele voorziening. Dit kan zich bijvoorbeeld
wordt ingekocht. Hiervoor is gekozen om fraude of oneigenlijk gebruik van
voordoen als een gemeente vanwege inkoopvoordelen deze
middelen zoveel mogelijk tegen te gaan.
voorzieningen goedkoper zal kunnen leveren. In de Jeugdwet
•
•
is het mogelijk dat de budgethouder het mogelijke surplus zelf
Tegemoetkoming mensen met chronische ziekte en/of beperking
bijbetaalt (dit mag volgens de WMO wet niet).
We moeten bepalen of we gebruik gaan maken van de bevoegdheid tot
Bij verordening kunnen gemeenten bepalen onder welke
het verstrekken van een tegemoetkoming op grond van de Wmo. Hierbij
voorwaarden de PGB-houder de mogelijkheid heeft om
moet ook de eventuele samenloop met de overige gemeentelijke
diensten, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere
instrumenten binnen het sociaal domein worden vermeld.
maatregelen te betrekken van een persoon die behoort tot zijn
Staatssecretaris van Rijn van VWS heeft een nota van wijziging naar de
sociale netwerk.
Tweede Kamer gestuurd waarmee aan de Wmo een bepaling wordt
Indien de cliënt onjuiste of onvolledige gegevens verstrekt,
toegevoegd om het voor gemeenten mogelijk te maken een
mogen gemeenten een PGB herzien of intrekken.
tegemoetkoming (al) dan niet in de vorm van een forfaitaire vergoeding te verstrekken aan personen met een chronische ziekte en/of
We onderzoeken de mogelijkheid om bepaalde (zeer kostbare) vormen
beperking die aannemelijke meerkosten hebben.
van hulp/ ondersteuning (bijvoorbeeld vanuit de Jeugdwet) uit te sluiten voor PGB. In ieder geval heeft de Jeugdwet bepaald dat geen PGB’s
56
4.2.6
Veiligheid
van belang om in het kader van dit wetsvoorstel – in het kader van het waar mogelijk de-medicaliseren en oog voor de behoefte van de
In dit beleidskader hebben we ervoor gekozen veiligheid als apart thema
ingezetene – kwaliteit opnieuw te definiëren. Deze exercitie vindt plaats in
op te nemen. We zien veiligheid niet zozeer als een integraal thema dat
samenspraak tussen gemeenten, cliëntorganisaties en aanbieders, zowel
centraal staat over de decentralisaties heen. We zien veiligheid echter wel
op het landelijke als het lokale niveau. Dit neemt niet weg dat instrumenten
als een dusdanig specifiek en risicovol thema bij alle decentralisaties dat
als een laagdrempelige klachtenregeling, medezeggenschap en een
we hier apart aandacht aan willen besteden.
meldingsregeling in geval van calamiteiten of misbruik ook in dit wetsvoorstel betrokken worden.
Wmo en veiligheid Aan het begrip maatschappelijke ondersteuning is ten opzichte van de
Jeugd en veiligheid
Wmo toegevoegd het element van ‘veiligheid’ in de gemeente. De regering
Ieder kind heeft het recht om veilig op te groeien. Zo ook jeugdigen in
meent dat dit van belang is omdat het gevoel van veiligheid voor
Oirschot. Ouders zijn hier primair verantwoordelijk voor. Hierbij kunnen ze
ingezetenen een wezenlijk onderdeel uitmaakt van de mogelijkheid tot
rekenen op professionele ondersteuning als ze deze nodig hebben en
participatie. Het gaat hierbij om veiligheid in de zin van ‘vrij zijn’ van het
onvoldoende kunnen vinden in de eigen sociale omgeving. Echter, zodra
risico op geweld uit huiselijke kring; er moet voor iedereen in de
ouders de veiligheid van hun kinderen niet meer kunnen garanderen, dan
thuissituatie – en als dat niet kan, elders - een veilige plek zijn. De term
heeft de overheid een verantwoordelijkheid deze kinderen te beschermen.
ziet niet op veiligheid in justitiële zin.
Hieruit volgend is in de Jeugdwet de verantwoordelijkheid voor de jeugdbescherming, jeugdreclassering, het Advies- en Meldpunt
Aanbieders zijn in het kader van de Wmo verplicht om bij de Inspectie voor
Kindermishandeling belegd bij de gemeenten.
de Gezondheidszorg (IGZ) melding te doen van calamiteiten en seksueel misbruik. Voor de nieuwe wet Wmo wordt er niet voor gekozen
Als de veiligheid van een kind in het gedrang komt, onderneemt het
Kwaliteitswet zorginstellingen (Kwzi), Wet medezeggenschap cliënten
generalisten- of specialistenteam meteen actie, wanneer de ouders of
zorginstellingen (Wmcz) en (Wet klachtrecht cliënten zorgsector (Wkcz)
jeugdigen niet willen of niet kunnen meewerken en de veiligheid van het
van toepassing te verklaren op de (brede) maatschappelijke
kind in het gezin ook in de toekomst niet gegarandeerd kan worden. De
ondersteuning. Dit vanuit de wetenschap dat genoemde wetten vooral zijn
veiligheid van het kind of de jongere moet altijd gewaarborgd zijn. Wel is
toegesneden op de zorgsector. Zoals aangegeven vindt de regering het
het in deze situatie van belang dat opvoeders waar mogelijk de
57
verantwoordelijkheid voor de opvoeding weer opnieuw kunnen oppakken,
Ook de samenwerking met de politie is belangrijk in het kader van
waar nodig met hulp. De lokale agent kan de link leggen met overleggen in
veiligheid. Agenten zien en signaleren situaties in hun dagelijks
het kader van Veiligheid (zoals het driehoeksoverleg met de
werk. Een nauwe samenwerking tussen hen en het
Burgemeester).
generalistenteam is noodzakelijk om daar snel en goed op in te springen. In de gemeente Oirschot doen we dat onder andere via
Op regionaal niveau wordt nagedacht over de samenwerking in geval van
de buurtbrigadiers, die plaatsnemen in het signaleringsoverleg.
veiligheidsrisico s, geweld, mishandeling, misbruik of een acute crisis
Daarnaast vindt tussen de gemeente Oirschot, de buurtbrigadiers
(inclusief Jeugdreclassering en Jeugdbescherming). Hieronder geven we
en jongerenwerk (Stichting Welzijn Best Oirschot) via “Jeugd in
alvast weer welke maatregelen worden genomen in het kader van de
Beeld” overleg plaats in het kader van hangproblematiek.
veiligheid van het kind.
In 2014 wordt regionaal nog nader uitgewerkt hoe de gemeenten en de partners in het maatschappelijk veld (gaan) samenwerken
In de regio Zuidoost-Brabant wordt gezamenlijk vormgegeven aan
met Openbaar Ministerie, Zittende Magistratuur en de Raad voor
het voorkomen en verminderen en signaleren van huiselijk geweld,
de Kinderbescherming. Dit geldt ook voor de onderlinge
seksueel misbruik en kindermishandeling. Er komt hiervoor een
samenwerking tussen het AMHK, de hulpverlenende instanties, de
regionaal Advies en Meldpunt Huiselijk geweld en
Raad voor de Kinderbescherming en de politie. De gemeente
Kindermishandeling (AMHK). Dit onderdeel ligt ook wettelijk
Oirschot wil een goede samenwerking tussen deze partijen verder
verankerd in de Wmo.
bevorderen.
Jeugdigen moeten kosteloos en anoniem vragen kunnen stellen en
Het Veiligheidshuis is een samenwerkingsverband van de negen
hun verhaal kwijt kunnen. Dat kan bij de Kindertelefoon, onderdeel
gemeenten in de regio Zuidoost-Brabant. Het Veiligheidshuis zorgt
7
van Bureau Jeugdzorg . Dit Landelijk Bureau Kindertelefoon zorgt
binnen de regio voor betere afstemming tussen partners die
voor het realiseren van alle landelijke publiciteit, projecten en
werken aan preventie, dwang en nazorg van crimineel gedrag. Op
beleidsvraagstukken van de Kindertelefoon. Ook worden daar de
een fysieke locatie werken verschillende partijen uit de
chat, het 0800 nummer en de website beheerd.
veiligheidszorg en strafrechtketen samen om verergering van problemen en terugval te voorkomen, en kansen te bieden aan het
7
Alle Kindertelefoonlocaties zijn aangesloten bij het Landelijk Bureau Kindertelefoon, onderdeel van Jeugdzorg Nederland in Utrecht.
gezin. Het veiligheidshuis Brabant Zuidoost is een samenwerkingsverband tussen gemeenten, (justitiële)
58
overheidsinstellingen en maatschappelijke organisaties. Het doel
jeugdreclasseerders vormen een koppel met de betrokken generalist. De
is de verbetering van veiligheid en leefbaarheid in de 21
eersten zijn vooral betrokken bij de toezichttaak, de laatste bij het gezin en
gemeenten in Brabant Zuidoost. Er vindt samenwerking tussen de
het uitvoeren van het gezinsplan. We willen voorkomen dat rondom deze
verschillende organisaties, zoals gemeenten, politie, Openbaar
“gedwongen” hulp, wachtlijsten ontstaan. De invulling van de
Ministerie, Raad voor de Kinderbescherming, maatschappelijk
tandemfunctie wordt momenteel nader uitgewerkt.
werk, verslavingszorg en Slachtofferhulp Nederland. Door die samenwerking kunnen problemen op het gebied van veiligheid
Acute crisis
beter worden aangepakt.
Over de crisishulp is gezegd dat deze zo snel mogelijk weer overdragen moet worden aan de ‘normale’ hulp van het generalistenteam. Het AMHK
De gemeente Oirschot werkt voor de specialistische taken (ambulante
moet overleggen met de generalist over de wenselijke en nodige hulp in
zorg aan kind en gezin, dagbehandeling, dag- en nachtbehandeling,
geval van kindermishandeling of huiselijk geweld. Per 1 januari 2015 biedt
jeugdbescherming, jeugdreclassering, AMHK en kindertelefoon) samen
de regionale crisisdienst (nu Spoedeisende Zorg van Bureau Jeugdzorg)
met 21 gemeenten binnen de regio Zuidoost Brabant. Voor een overzicht
acute, niet medische, hulp. Er wordt 24 uur per dag, zeven dagen per
en toelichting op deze specialistische taken verwijzen we naar bijlage 4.
week crisisinterventie voor kinderen en gezinnen verricht. Medewerkers
Samenwerking met deze 21 gemeenten zal in de praktijk plaatsvinden
van het crisisteam moeten in onoverzichtelijke situaties en onder druk
wanneer het lokale generalistenteam binnen Oirschot en het
professioneel en adequaat handelen om de veiligheid van kinderen én
specialistenteam binnen de drie gemeenten (Best, Oirschot, Veldhoven)
ouders te bevorderen voor minimaal de eerste 48 uur (ambulancedienst)
geen acute inzet en/of benodigde specialistische expertise kan bieden, bij
tot vier maximaal weken.
veiligheidsrisico’s, geweld, mishandeling, misbruik of een acute crisis.
In de regio is afgesproken dat de jeugdbeschermer / jeugdreclasseerder een tandemfunctie vervult met de generalist in het gezin. De jeugdbeschermer / jeugdreclasseerder geeft samen met de generalist het plan van aanpak vorm en is toezichthouder. Ook is voor deze voorzieningen op het gebied van veiligheid in grote lijnen bepaald hoe ze samenwerken met de generalistenteams. Jeugdbeschermers en
59
5.
Rol van de gemeente
het aan de gemeenten zelf om deze rol verder in te vullen. Ook de organisatie van de uitvoering valt onder regie van gemeenten
8
Met de invoering van de decentralisaties is het de bedoeling dat de grote
Opdrachtgever: de gemeenten worden naast regisseur ook
druk op gespecialiseerde zorg wordt teruggedrongen en de verkokerde
opdrachtgever van een breed scala aan te bieden hulp,
manier van werken worden aangepakt. De Jeugdwet, de nieuwe Wmo en
ondersteuning, voorzieningen en arrangementen. We moeten daarbij
de Participatiewet zorgen ervoor dat de gemeenten straks bestuurlijk,
nadenken over wat we willen bereiken, waarbij we het aan de
financieel en inhoudelijk verantwoordelijk worden voor (bijna) alle vormen
uitvoerders zoveel mogelijk overlaten hoe ze dit vormgeven. Dit
van niet-medische hulp en ondersteuning aan inwoners.
betekent dat we doelen en opdrachten scherp moeten wegleggen. Dit vraagt om sturing en monitoring aan de hand van
Het is daarmee ook taak aan de gemeente Oirschot om te zorgen voor een
sturingsindicatoren.
samenhangend beleid en een integrale uitvoering ten aanzien van deze
Rol burgemeester: in de Jeugdwet heeft de burgemeester als apart
hulp en ondersteuning aan inwoners. Hierbij moet de gemeente –vanuit
bestuursorgaan zelfstandig taken opgedragen gekregen. Hij heeft
het principe één burger/ één gezin, één plan”- samenwerken en
bevoegdheden in het domein van openbare orde en veiligheid
afstemming zoeken met een groot aantal partners zoals het onderwijs,
(huiselijk geweld en verplichte opname in psychiatrische inrichting
politie, justitie en eerstelijns zorgaanbieders.
wegens gevaar voor zichzelf of omgeving). o
Gemeenten hebben hierin verschillende rollen:
Is er sprake van huiselijk geweld waarbij kinderen getuige of betrokken zijn, dan stemt de crisisdienst af met de
Regievoering: gemeenten moeten sturing gaan geven op het gehele
politie. Zij kan in overleg met de burgemeester eventueel
stelsel van jeugdhulp, Wmo en participatie. Dit moet een bijdrage
zorgen voor een huisverbod voor één van de gezinsleden.
leveren aan één van de grootste knelpunten in het huidige zorgstelsel: het gebrek aan samenwerking en afstemming tussen de verschillende organisaties die hulp en ondersteuning aan een burger
8
en/of gezin leveren. Met alle vormen van hulp en -ondersteuning
ontwikkeld die de gemeenteraad heeft vastgesteld. Deze beschrijven de wijze waarop de
onder de eigen vleugels en een ontschot budget vanuit het Rijk, is
Rol generalisten: In SRE-verband8 zijn een aantal organisatorische uitgangspunten
generalisten werken en de manier waarop ondersteuning wordt vormgegeven (zie 4.1 regionale kaders jeugd)
.
60
o
In geval van acuut gevaar kan de burgemeester een inbewaringstelling (IBS) afgeven zodat een jeugdige meteen kan worden opgenomen.
o
Ook krijgt de burgemeester de mogelijkheid om via de Raad voor de Kinderbescherming om een onder toezichtstelling te verzoeken.
o
Verder vervult hij een rol in de beleidscoördinatie rondom veiligheid.
Als gevolg van de gehele transformatie van het sociale domein, worden verhoudingen tussen burgers, maatschappelijke partners en de overheid anders. Zoals uit bovenstaande blijkt voert de gemeente de regie. We verwachten van burgers een (meer) actieve en (meer) zelfredzame houding met aandacht voor elkaar en voor de sociale omgeving. Burgers komen niet meer automatisch bij de gemeente terecht als zij hulp of ondersteuning nodig. Eigen kracht en de sociale netwerken rondom burgers en gezinnen staat centraal. De gemeente vervult een faciliterende en stimulerende rol bij het bereiken van een krachtige (pedagogische), meer zelfredzame en sociale samenleving. Er ontstaat er veel ruimte voor burgerinitiatieven. De gemeente vervult ook bij deze initiatieven een faciliterende en ondersteunende rol.
61
6.
Regionale samenwerking
We kunnen stellen dat samenwerking met name ten aanzien van jeugd en Wmo meerwaarde biedt, zowel als het gaat om kennis delen,
Op 26 februari 2013 heeft de gemeenteraad besloten om op basis van de
samenwerken op beleidsniveau als samenwerken op operationeel niveau.
‘Visie op verregaande samenwerking’ in te zetten op niet vrijblijvende
Ten aanzien van de invoering van de participatiewet lijkt de samenwerking
thematische netwerksamenwerking met maatschappelijke instellingen,
met Best en Veldhoven vooralsnog niet het meest voor de hand liggend.
bedrijfsleven, burgers en overheden. Specifiek is daarbij besloten om de
We zijn als gemeente Oirschot onderdeel van de Intergemeentelijke
decentralisatieopgave in het sociale domein in samenwerking met het
Sociale Dienst (ISD) De Kempen. De voorbereiding van de participatiewet
stedelijk gebied en/of in SRE verband op te pakken.
gebeurt dan ook vanuit de ISD. Uitgaande van onze integrale benadering is een splitsing in samenwerkingsverbanden over de verschillende
Na dit besluit heeft een eerste (ambtelijke) verkenning plaatsgevonden
onderdelen niet wenselijk. We ondervinden hier momenteel al nadelen
naar de mogelijkheden voor samenwerking tussen Best, Veldhoven en
van. Zo kost de samenwerking binnen twee samenwerkingsverbanden
Oirschot binnen het sociaal domein. Ook zijn gesprekken met de
zowel ambtelijk als bestuurlijk veel capaciteit. Omdat we beleid zoveel
gemeente Eindhoven gevoerd. Op basis van deze eerste verkenning lijkt
mogelijk afstemmen met Best en Veldhoven zijn we voor de ISD in veel
samenwerking met de randstedelijke gemeenten Best en Veldhoven het
gevallen en vreemde eend in de bijt aan het worden (die vier
meest voor de hand liggend. De visie van deze gemeenten ten aanzien
Kempengemeenten stemmen beleid volledig op elkaar af). Deze situatie is
van het sociaal domein komt op hoofdlijnen overeen, de problematieken
zowel voor de gemeente als voor de ISD niet wenselijk. We stellen daarom
zijn grotendeels hetzelfde en er blijft voldoende ruimte voor een eigen
voor om, gelijktijdig met de voorbereidingen voor de invoering van de
lokale invulling. Na de eerste verkenning zijn de
decentralisaties, in te zetten op;
samenwerkingsmogelijkheden ambtelijk verder onderzocht. Voor de decentralisaties in het sociale domein is bepaald op welke onderdelen
Het verdiepen en uitbreiden van de subregionale samenwerking
samenwerking meerwaarde heeft of verdere verkenning in elk geval zinvol
met Best en Veldhoven en dit samenwerkingsverband indien
is. Het resultaat hiervan is besproken tijdens een bestuurlijk overleg tussen
mogelijk (meer) structureren en formaliseren.
de drie gemeenten op 12 december 2013. De resultaten hebben we begin
Het in kaart brengen van mogelijke scenario’s om de
2014 gedeeld met het college en de gemeenteraad.
intergemeentelijke samenwerking operationeel te maken door middel van een business case (op basis van eerder genomen besluiten en gevoerde bestuurlijke overleggen).
62
7.
Financiën en kwaliteitsbewaking
7.1
Financien
Bij de overheveling van taken vanuit het Rijk en provincie worden ook de bijbehorende budgetten overgeheveld. Vanaf 1 januari 2015 worden de (oude en nieuwe) financieringsstromen vanuit de verschillende beleidstereinen (jeugd, Wmo en participatie) gebundeld en opgenomen in het gemeentefonds. Binnen het gemeentefonds is sprake van een integratie-uitkering; het deelfonds sociaal domein. Het deelfonds sociaal domein kent voor de duur van drie jaar een bestedingsverplichting. Het budget is vrij te besteden binnen het sociaal domein, maar niet daarbuiten.
De overheveling van budgetten gaat gepaard met kortingen vanuit het Rijk. De definitieve financiele gegevens zijn op dit moment nog niet bekend en worden pas bij de mei-circulaire aan gemeneten beschikbaar gesteld. Op basis van de huidige beschikbare financiele gegevens en uitgaande van de continuering van de huidige taken hebben voor 2015 de hiernavolgende voorlopige begroting opgesteld.
63
Voorlopige begroting sociaal domein Oirschot 2015 Inkomsten nieuwe taken (excl. bestaande budgetten)
Uitgaven huidige taken
Inkomsten huidige taken
Saldo oude situatie
Uitgaven nieuwe taken (excl. oude taken)
Saldo nieuwe taken
Uitgaven totaal nieuwe situatie (oude en nieuwe taken)
Inkomsten totaal (oude en nieuwe taken)
Saldo totaal nieuwe situatie
Resultaat t.o.v huidige begroting voor 2015
€ - 1.310.217
€ 484.8908
€ - 825.327
€ - 2.263.118
€ 2.134.194
€ - 128.924
€ - 3.573.335
€ 2.619.084
€ - 954.251
€ - 128.9249
€ - 2.125.032
€ 924.134
€ - 1.200.898
€ - 2.823.762
€ 2.057.563
€ - 766.199
€ - 4.948.794
€ 3.097.896
€ - 1.850.898
€ - 650.000 11
€ - 4.868.496
€ 4.663.496
€ - 205.000
Nog niet bekend
Nog niet bekend
€ - 175.000
Nog niet bepalen
Nog niet te bepalen
€ - 380.000
€ - 175.00012
Jeugd
Wmo10
Participatie
Totaal
€ - 953.925
8
Dit budget bestaat uit de decentralisatie uitkering CJG, uitkering brede school, sport en cultuur en de rijksbijdrage versterking peuterspeelzalen. Naar verwachting stijgt dit tekort in 2016 met € 60.000 en vanaf 2017 met jaarlijks structureel € 110.000. 10 Op dit moment houden we in de begroting 2015 nog rekening met een integratieuitkering voor de huidige taken Wmo van € 924.134. Volgens de nu bekende informatie zal deze m.i.v. 2015 € 1.040.333 bedragen. In afwachting van de uitkomsten van de meicirculaire 2014 houden we hier al rekening mee (het meerder van € 116.199 zit opgenomen in de vermelde inkomsten van € 3.097.896). 11 Naar verwachting neemt dit tekort in de jaren 2016 en 2017 af. Vanaf 2018 verwachten we binnen de kaders te blijven. 12 We gaan er, zoals opgenomen in de Agenda van Oirschot dat het tekort in 2015 ten opzichte van de huidige situatie ongeveer € 175.000 bedraagt. Naar verwachting loopt dit tekort in 2016 op tot € 285.000 en vanaf 2017 tot structureel € 400.000. Omdat de verwachting is dat de korting hierna nog verder oploopt zal ook het tekort op dit onderdeel in de jaren hierna verder oplopen. 9
64
Uit voorgaande voorlopige begroting blijkt dat we vanaf 2015, en daarna
opgelost kunnen worden, zonder dat burgers eerst afhankelijk zijn van
structureel oplopend, te maken krijgen met een tekort ten opzichte van de
instemming door de gemeenteraad. Vanzelfsprekend doen we alleen een
huidige begroting.
beroep op een dergelijke bestemmingsreserve indien de bestaande gemeentelijke budgetten in een bepaald jaar niet (meer) toereikend zijn en
Zoals aangegeven verwachten we, met name door de sterke inzet op
de hulp- of ondersteuningsvraag niet op een andere manier opgelost kan
preventie en signalering en versterking van de nullijn (waardoor
worden.
uiteindelijke minder inzet van zwaardere zorg nodig is), de gewenste dienstverlening uiteindelijk binnen de door het Rijk beschikbaar gestelde
We hebben passend onderwijs niet meegenomen in de voorlopige
budgetten (inclusief bestaande gemeentelijke budgetten) uit te kunnen
begroting. De overheveling van budgetten vanuit het Rijk voor passend
voeren. Tegelijkertijd verwachten we dat dit de eerste jaren na de
onderwijs gaat naar de samenwerkingsverbanden passend onderwijs (dus
invoering van de decentralisaties nog niet haalbaar is. Deze eerste jaren
niet naar de gemeente). Wel zijn financiele effecten van passend onderwijs
zijn nog nauwelijks effecten (in financiele zin) te verwachten van het
te verwachten op bijvoorbeeld leerlingenvervoer en (mogelijkerwijs)
inzetten op eigen kracht en preventie. Bovendien gaan we werken met
onderwijshuisvesting. De financiele gevolgen hiervan zijn op dit moment
nieuwe structuren, nieuwe processen, nieuwe medewerkers. Juist in de
nog niet aan te geven.
eerste jaren zullen we hierin veel moeten investeren. De tekorten zoals geschetst in de voorlopige begroting lijken daarom reeel.
7.2
Risico’s
De decentralisaties zijn omvangrijk en complex. Nog niet alle (financiele) Op basis van bovenstaande stellen we voor te werken met een
gegevens zijn beschikbaar en nog niet alle wetteksten zijn definitief. De
bestemmingsreserve ‘sociaal domein’ voor de jaren 2015, 2016 en 2017
decentralisaties vormen daarom een risico voor de gemeente. Het
waarover we duidelijke afspraken maken met de gemeenteeraad over
Centraal PlanBureau heeft een inventarisatie gedaan naar de belangrijkste
besteding en verantwoording. Zo dienen we bijvooorbeeld afspraken te
risico’s voor gemeenten (CPB Notitie, september 2013). Daarnaast zien
maken over de (hoogte van) de vrije ruimte zodat we niet voor de
we een aantal risico’s die met name op lokaal niveau van belang zijn.
beschikbaarstelling van elk benodigd budget voor een besluit naar de
Samengevat zien we de onderstaande risico’s;
gemeenteraad hoeven. Hulp- en ondersteuningsvragen moeten direct
65
De financiële gegevens (over te hevelen budgetten vanuit het Rijk)
budgetkortingen, individuele gemeenten in financiële problemen
worden pas bij de mei-circulaire bekend. We kunnen met de
brengen. Gemeenten hebben slechts beperkte mogelijkheden om
visievorming, beleidsvorming en voorbereiding niet hierop
deze zelf op vangen. (CPB Notitie, september 2013)
wachten. Visie en beleid wordt dus vastgesteld op basis van (zeer
De decentralisatie van taken gaat gepaard met flinke kortingen
globale) voorlopige budgetten.
vanuit het Rijk. Dit afgezet tegen de groei van de
Onze primaire partners in het sociaal domein zijn de gemeenten
doelgroepen van de Jeugdzorg en de WMO in het recente
Best en Veldhoven. Deze samenwerking heeft echter (nog) geen
verleden, staan gemeenten voor een forse budgettaire opgave.
formele status en is minder intensief dan bij andere subregio’s. Dit
Daarbij komt nog dat gemeenten met name in de eerste jaren
betekent dat we als relatief kleine gemeente veel zelf moeten
moeten investeren in het opzetten van structuren, verfijnen van
oppakken en uitvoeren. Daarnaast zijn we voor een aantal
processen, monitoren van beleid, scholen van medewerkers etc.
onderdelen nog “gebonden” aan de samenwerking binnen de
Deze bedrijfsvoeringaspecten vragen de eerste jaren een flinke
kempengemeenten. Dit geldt met name voor de ISD De Kempen.
investering, zowel financieel als qua tijdsinzet. In de vanuit het Rijk
(Intergemeentelijke Sociale Dienst De kempen) en het SSC
over te hevelen budgetten is hier geen rekening mee gehouden,
(Shared Service Center Kempengemeenten). Beleid en uitvoering
naast de invoeringsbudgetten voor het jaar 2014. Tenslotte zijn de
moeten hierdoor (deels) gescheiden opgepakt worden en in
te verwachten (financiële) effecten van de inzet op eigen kracht en
sommige gevallen dubbel binnen verschillende
zelfredzaamheid en preventie (en het daardoor minder inzetten
samenwerkingverbanden. In hoofdstuk 6 hebben we aangegeven
van duurdere zwaardere zorg) pas op langere termijn te
hoe we hiermee om willen gaan.
verwachten.
Decentrale uitvoering kan gepaard gaan met schaalnadelen in de
Zowel bij de Wmo als bij de decentralisatie jeugd zijn gemeenten
uitvoering. Gemeenten opereren op een veel kleinere schaal dan
verplicht om te komen tot zorgcontinuïteit voor burgers die op 31
Rijk of provincie. Schaalnadelen kunnen ontstaan door
december 2014 in zorg zijn (of die op een wachtlijst staan).
bijvoorbeeld versnippering van kennis en inkoopmacht (CPB
Burgers met een indicatie of met een reeds lopend (zorg)traject op
Notitie, september 2013).
31 december 2014, mogen dit in het jaar 2015 voor de hoogte van
Er kan, zeker bij kleinere gemeenten, een cumulatie van financiële
maximaal 1 jaar (dus tot uiterlijk 31 december 2015) bij dezelfde
risico’s optreden. Als grote onverklaarde verschillen in de
zorgaanbieder continueren. Uitzonderingen op de
verdeelmodellen cumuleren, kan dit, bovenop de generieke
overgangstermijn van een jaar zijn de pleegzorg en zorgvormen
66
die worden opgelegd door middel van maatregelen (justitie, OM,
Naast de kwaliteitseisen die voor de gemeente Oirschot van belang zijn,
rechter). Het overgangsrecht hebben we voor de doelgroep jeugd
zijn aanbieders gehouden aan een aantal verplichte kwaliteitseisen
vormgegeven door middel van het Regionaal
voortkomend uit de nieuwe Jeugdwet, Wmo en participatiewet. Hierbij kan
Transitiearrangement Jeugd dat is opgesteld met de andere
gedacht worden aan verklaring omtrent het gedrag (VOG) voor alle
gemeenten in de regio Zuidoost Brabant. Hierin hebben de
professionals, voorschriften over informatieverstrekking, toestemming,
gemeenten gezamenlijk afspraken gemaakt over de continuïteit
dossiervorming en bescherming van persoonsgegevens en procedures
van zorg en het behoud van de hiervoor benodigde infrastructuur.
omtrent calamiteiten, procedures bij geweld bij de verlening van hulp en
Jeugdigen en hun ouders kunnen het reeds gestarte traject in
procedures in het kader van de meldcode huiselijk geweld en
2015 dus gewoon afronden bij de voor hen bekende aanbieder.
kindermishandeling.
Voor pleegzorg en jeugdhulp opgelegd in het kader van een
7.3
rechterlijke maatregel geldt het overgangsrecht voor een langere
Specifiek ten aanzien van jeugd heeft de Inspectie Jeugdzorg een rol in
periode.
het toezicht op de kwaliteit van de jeugdzorg en op de naleving van de
Financieel gezien betekent deze overgangssituatie en de
wetgeving. De inspectie zorgt voor een onafhankelijk oordeel over de
gemaakte afspraken dat een (aanzienlijk) deel van de in 2015 te
kwaliteit van de jeugdzorg dat relevant is voor de professional, de instelling
besteden budgetten al vastliggen.
en de overheid en dat helpt bij het verbeteren van de jeugdzorg.
Kwaliteitsbewaking
De positie van jeugdigen en ouders wordt wettelijk geborgd door een informatieplicht richting jeugdigen en/of ouders, een toestemmingsvereiste
Kwaliteitseisen
waardoor toestemming van de jeugdige en/of ouder is vereist voor het
We hechten belang aan de kwaliteit van aanbieders en hun ondersteuning.
verlenen van vrijwillige jeugdhulp, klachtenbehandeling bij klachten over
Belangrijke aspecten waarop we willen monitoren zijn:
het handelen van een professional en medezeggenschap via cliëntenraden van jeugdhulpaanbieders of gecertificeerde instellingen.
-
Inzet en uitkomsten zelfredzaamheidsmatrix
-
Focus op eigen kracht en sociale samenleving
Kwaliteitsbewaking
-
Effectief samenwerken (m.n. bij gezinsplannen)
We waarborgen de kwaliteit van hulp en ondersteuning door middel van
-
Nadruk op preventief en laagdrempelig
aanvullende kwaliteitseisen in contracten, keurmerken,
67
klachtenregistraties, het bewaken van de voortgang en het evalueren van
de Inspectie, zoals een terugkoppeling over de wijze waarop de calamiteit
de inzet van preventiebeleid- en activiteiten. Indicatoren die we daarvoor
is aangepakt, worden ingebed. Naast de wijze waarop de calamiteit actief
gebruiken zijn onder andere cliënttevredenheid, doelrealisatie, mate van
door de gemeente wordt opgelost met betrokken professionals bevat het
zelfredzaamheid (o.b.v. zelfredzaamheidsmatrix), vermindering
protocol aanwijzingen rondom de communicatie over de calamiteit.
problematiek en reden beëindiging zorg.
Incidenten en calamiteiten We hebben in paragraaf 4.2.6. aangegeven hoe we binnen de Wmo omgaan met incidenten en calamiteiten. In deze paragraaf geven we een toelichting op deze onderwerpen vanuit de decentralisatie jeugdzorg. Het toezicht van de Inspectie Jeugdzorg maakt een onderscheid tussen toezicht op calamiteiten en het toezicht op incidenten. De beoordeling en afhandeling van incidenten ligt in eerste instantie bij de instellingen zelf. Incidenten hebben namelijk betrekking op de ‘gebruikelijke zorgverlening’ en kunnen ook daarbinnen worden opgelost. Calamiteiten wordt door de Inspectie Jeugdzorg omschreven als: een gebeurtenis die heeft plaatsgevonden gedurende de betrokkenheid van een instelling en die onverwacht of onbedoeld kan leiden of heeft geleid tot een dodelijk of schadelijk gevolg voor een jeugdige, of voor een ander als gevolg van het handelen van een jeugdige. Calamiteiten moeten altijd direct schriftelijk of via een elektronisch bericht aan de Inspectie worden gemeld door de betrokken instelling.
De lokale procedure die gevolgd moet worden in het geval van een calamiteit leggen we vast in een calamiteitenprotocol waarbij de eisen van
68
8.
Proces
concept uitgangspunten van het sociaal beleidskader. We hebben de input die we deze avond hebben ontvangen verwerkt in het
We kunnen de invoering van de decentralisaties en de transformatie van
concept beleidskader. Daarna hebben de Wmo Adviesraad en de
het sociale domein niet alleen. Wij voeren de regie maar hebben daarbij
CJG klankbordgroep het concept beleidskader ontvangen en
alle kennis, kunde en inzet nodig van alle betrokkenen nodig. Ook bij de
hebben zij een formeel advies uitgebracht. De hoofdpunten van dit
totstandkoming van onderliggend beleidskader hebben we zoveel mogelijk
advies waren: nog invullen
gebruik gemaakt van input en advies van inwoners, maatschappelijke partners, aanbieders, adviesraden, cliëntraden en klankbordgroepen:
CJG klankbordgroep Zie Wmo Adviesraad
Klankbordgroep gemeenteraad In 2013 en 2014 hebben diverse bijeenkomsten met de
Cliëntraden
klanbordgroep decentralisaties van de gemeenteraad
Zie Wmo Adviesraad
plaatsgevonden. Op 15 januari 2014 hebben we met de klankbordgroep een startoverleg gevoerd over het sociaal
Maatschappelijke partners en aanbieders:
beleidskader. Op basis van de input van de klankbordgroep
We hebben de concept uitgangspunten van het sociaal
hebben we de eerste uitgangspunten en kaders van het sociaal
beleidskader met externe partners besproken in een bijeenkomst
beleidskader geformuleerd. Op 20 mei heeft een tweede
op 10 april 2014. Hierbij hebben we getoetst of onze
bijeenkomst met de klankbordgroep plaatsgevonden over het
uitgangspunten aansluiten bij de ideeën en visie van onze sociale
sociaal beleidskader. Tijdens deze bijeenkomst hebben we het
partners. Daarnaast hebben we verdere ideeën en input
concept beleidskader besproken en een toelichting gegeven op
verzameld. Deze zijn verwerkt in dit beleidskader.
het proces zoals in deze paragraaf beschreven. Resultaat nog invoegen.
Samenwerkingsverbanden passend onderwijs: De Jeugdwet verplicht gemeenten om een Op Overeenstemming
Wmo Adviesraad
Gericht Overleg (OOGO) met de samenwerkingsverbanden
We hebben op 15 april 2014 overleg gevoerd met de WMO
passend onderwijs te voeren om tot overeenstemming te komen
Adviesraad, cliëntraden en de klankbordgroep CJG over de
over het meerjarig beleidskader jeugd. De wetgever acht dit
69
belangrijk vanuit het oogpunt van één gezin, één plan. Leer- of functioneringsproblemen van een kind op school kunnen immers hun oorzaak hebben in de leefwereld buiten de school. Zo kunnen de problemen voortkomen uit een verstoorde thuissituatie. Dit overstijgt vaak de verantwoordelijkheid van de school en roept het belang op van één integraal plan dat kijkt naar alle verschillende aspecten van het leven van het kind. Vaak hebben scholen zelf al een eigen zorg- en ondersteuningsstructuur ingericht. Het is belangrijk dat de zorg binnen en buiten de school op elkaar zijn afgestemd: één gezin, één plan.
We hebben op 24 april 2014 overleg gevoerd met de Stichting Samenwerkingsverband Passend Onderwijs De Kempen 30-09 (primair onderwijs) en Regionaal Samenwerkingsverband voor Passend Voortgezet Onderwijs Eindhoven en Kempenland (voortgezet onderwijs) over het concept sociaal beleidskader, inclusief het beleidskader jeugd. Aangeven resultaat van dit overleg en eventuele wijzigingen
Inwoners We hebben het concept beleidskader van XX tot XX ter inzage gelegd. We hebben hiermee alle inwoners en betrokkenen de gelegenheid geboden een reactie en/of advies te geven op het concept plan. Resultaat nog aangeven.
70
Bijlagen:
1. Overzicht veelgestelde vragen CJG 2. Jeugd in beeld 3. Jeugdvisie 4. Vormen van specialistische jeugdhulp 5. Regionale afspraken rondom bekostiging 6. Begrippen en definities
71
Bijlage 1
Overzicht veelgestelde vragen
Qua aanbod merken we dat groepstrainingen voor ouders m.b.t. opvoedondersteuning in Oirschot op veel deelnemers kunnen rekenen.
Hieronder hebben we een overzicht opgenomen van veelgestelde vragen
Ook sociale vaardigheidstrainingen voor kinderen en jongeren lopen goed.
door Oirschotse ouders aan het CJG in 2013. Dit geeft een goed beeld van de vragen waar zij mee rondlopen.
Greep uit veel gestelde vragen door ouders (0-23 jaar) in Oirschot in 2013 aan het CJG Oirschot Waar is er een goede weerbaarheidscursus? Mijn kind heeft geen zelfvertrouwen, Waar kan ik terecht? Mijn kind kan niet goed communiceren. Wat is er aan de hand? Ik heb gelezen over Triple P. Kan ik dat ook leren in Oirschot? Mijn kind heeft PDD_NOS. Kan ik een PGB aanvragen? Ik wil dat het weer gezellig wordt in mijn gezin. Mijn kinderen vechten voortdurend en ik kan het vaak niet meer oplossen. Wat te doen? Mijn zoon van 9 zegt regelmatig dat hij dood wil. Wat kunnen we doen? Mijn zoon heeft erge faalangst. Wat kunnen we hieraan doen? Mijn partner en ik gaan scheiden. We willen de kinderen deel laten nemen aan een KIES traject. Kan dat in Oirschot? Mijn kind wordt vaak snel boos. Haar gedrag levert op school problemen op. Ikzelf wordt vaak ook boos. Wat te doen? Ik wil graag begeleide omgang voor onze kinderen. Hoe kan ik dat geregeld krijgen? Is er in Oirschot een mogelijkheid voor het ondernemen van activiteiten? Ik hoorde van de Ramblaz maar weet daar weinig van.
72
Bijlage 2
Jeugd in beeld
Beeld Oirschotse jeugd:
Situatie kinderen 0-11 jaar (2008)
Situatie jongeren 12-18 jaar (2011)**
(op basis van geïnterviewde
Lid van een vereniging: 89% (81%)
Problemen met motoriek: 7% (6%)
Heeft recent hulp (<12 mnd) gezocht bij
Taal- of spraakproblemen: 8%
hulpverlener(s): 41% (44%)
(8%)
Zoekt nooit informatie/ hulp: 3%
Leerproblemen (vanaf 4 jaar):
(2%)
12% (11%)
Zoekt alleen hulp in directe
Meest genoemde problemen:
ouders)* Gezin heeft ooit één of meer
Is afgelopen 3 mnd regelmatig op school
ingrijpende gebeurtenissen
gepest: 9% (10%)
Heeft afgelopen 3 maanden regelmatig
opvoeding: 44% (47%)
op school anderen gepest: 10% (9%)
Ouder ervaart bovengemiddeld veel
Heeft afgelopen 4 weken gespijbeld: 4%
stress bij de opvoeding: 27% (28%)
(7%)
Is lid van een vereniging (vanaf 4 jaar):
Heeft overgewicht (incl. obesitas): 9%
87% (80%)
(9%)
Sport minimaal 2x per week een uur
Sport of beweegt (>/ 1 uur p. dag) < 7
buiten school: 43% (34%)
dagen p. wk: 74% (75%)
Verantwoorde leeftijd regelmatig
Voelt zich psychisch ongezond: 10%
zelfstandig alcoholgebruik:
(13%)
omgeving: 45% (46%)
Luisteren, gehoorzamen: 20%
Zoekt (ook) informatie/ hulp bij
(19%)
professional: 51% (49%)
Houden aan/ stellen van
meegemaakt: 79% (79%) Ouder heeft soms vragen over de
Eetproblemen: 8% (8%)
grenzen: 17% (16%)
Top drie problemen: -
Ontwikkeling en gezondheid: 10% (16%)
-
Angst, onzekerheid, faalangst: 8% (11%)
Keuzes die de jongere moet maken: 47% (48%) Schoolprestaties/ cijfers: 46% (49%)
-
Uiterlijk: 35% (33%)
Sociaal contact, spelen: 6%
Weinig te leuke dingen georganiseerd in
(7%)
de buurt: 41% (35%)
* Bron: GGD Jeugdmonitor 12-18 jaar;
** Bron: GGD Jeugdmonitor 0-11 jaar
15 jaar of jonger: 1% (1%) 16-17 jaar: 32%(19%) 18 jaar of ouder: 67% (80%) Problemen bij gezondheid/ welzijn
Drinkt 20 of meer glazen alcohol per
kind:
week: 10% (5%)
Slaapproblemen: 11% (10%)
Heeft alcohol gedronken in de afgelopen
Zindelijkheidsproblemen: 11%
4 weken: 49% (41%)
(9%)
Heeft wel eens drugs gebruikt: 7% (9%)
73
Tabel: Indicaties onderwijs Basisonderwijs Plaats onderwijs indicatie Cluster 1 Cluster 2 Cluster 3 Cluster 4 SBO PRO
Elders speciaal onderwijs
Voortgezet onderwijs Oirschot
clusterschool
regulier
Elders praktijk onderwijs
cluster school
4
1 1
3
11 6
16 23
24 7
Oirschot regulier 1
LWOO
regulier 1 1 5
171
26 25
26
8 52 58 26 25 76
31
73
20 79
73
47 41
79
120
88
158
246
LWOO Subtotaal Totaal elders Totaal Oirschot Totaal
Totaal
21
41
25
34
6
246 126
* Cijfers per 1 oktober 2010 ** Cluster 1: blinde, slechtziende kinderen; cluster 2: dove, slechthorende kinderen; cluster 3: gehandicapte en langdurig zieke kinderen; cluster 4: kinderen met stoornissen en gedragsproblemen
74
Bijlage 3
Jeugdvisie
Al eerder hebben we in de jeugdvisie (vastgesteld door het College van B&W in februari 2013) enkele uitgangspunten vastgesteld die richtinggevend zijn voor ons beleid voor jeugdigen en gezinnen. Deze richten zich niet specifiek op de jeugdzorg, maar op het stimuleren van een positief opgroei- en opvoedklimaat voor jeugdigen. Onze jeugdvisie is opgesteld vanuit drie pijlers.
Maatschappelijke opvoeding
Ouders zijn primair verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kind(eren). Het gezin zorgt daarmee zelf, met hulp van de sociale omgeving (familie, vrienden e.a. zoals leraren en sporttrainers) voor de opvoeding van kinderen.
Maatschappelijk opvoeding
Als gemeente stimuleren we zoveel mogelijk de pedagogische kracht van de sociale omgeving van het gezin.
betreft alle activiteiten in de sociale omgeving van het gezin rondom het opvoeden van jeugdigen.
Participatie
Om zoveel mogelijk ontwikkelings- en ontplooiingsmogelijkheden te creëren, vinden wij het van belang dat alle jongeren de kans krijgen om naar vermogen zo actief mogelijk mee te doen en mee te denken over de samenleving
Participatie is het actief meedoen en/of meedenken door individuen of groepen van individuen aan of over de samenleving of de eigen
en/of hun eigen sociale leefomgeving. Als gemeente stimuleren en faciliteren we, daar waar mogelijk, jeugdigen om zo actief mogelijk mee te doen en na te denken in en over de samenleving en/of hun eigen leefomgeving. Als gemeente stimuleren we maatschappelijke organisaties om binnen hun eigen mogelijkheden jeugdigen zo actief mogelijk mee te laten doen en mee te laten denken in en over hun eigen sociale leefomgeving
leefomgeving
Zorg voor elkaar
Wij leggen de focus niet op problematiseren, maar zetten zoveel mogelijk in op “normaliseren” en het positief
75
De gezamenlijke
benaderen van opvoeden en opgroeien (van ‘illness naar welness’).
verantwoordelijkheid van
We zetten in op een versterking (‘empowerment’) van ouders in hun opvoedkundige taken: “mensen helpen zichzelf te
burgers en maatschappelijke
helpen”’ in plaats van alleen “mensen helpen”. Dit betekent dat eventuele opvoedingsondersteuning of –hulp gebeurt
organisaties (waaronder de
vanuit het principe dat bij de opvoeder wordt ‘aangeschoven’. We nemen geen zorgtaken en verantwoordelijkheden
gemeente) als het gaat om het
van de opvoeder over, als dit niet noodzakelijk is.
creëren en in stand houden van
We willen ouders en mede-opvoeders (professioneel en niet-professioneel) in de sociale leefomgeving van de
een gezond opgroei- en
jeugdige en het gezin:
opvoedklimaat van jeugdigen.
o
Meer handvatten bieden voor en kennis vergroten over opvoeden (algemene opvoedondersteuning) om gezinnen op een positieve wijze te kunnen ondersteunen;
o
Versterken in hun signalerende rol;
o
In de gelegenheid stellen om, mocht dat nodig zijn, snel professionele ondersteuning in te schakelen. Het CJG
o
13
is daarbij de eerste ingang.
Het CJG vervult een spilfunctie bij het realiseren van deze 3 taken en werkt hiervoor vindplaats gericht.
Bij intensievere vormen van hulp/ zorg biedt het CJG de doorgeleiding naar specialistische zorg. Na de decentralisatie van de jeugdzorg, ligt de verantwoordelijkheid op de uitvoering bij het CJG. We zetten in op het creëren van een effectieve, vindplaatsgerichte zorgstructuur voor jeugdigen van 0-23 jaar.
13
Bij het opstellen van de Jeugdvisie was het CJG de eerste ingang voor alle hulpvragen. Vanuit de integrale benadering van de decentralisaties willen we het CJG vanaf 2015 onderbrengen in de nieuwe structuren voor integrale toegang en verwijzing. Het CJG wordt dan onderdeel van het generalisten en/of specialistenteam.
76
Bijlage 4
Vormen van specialistische jeugdhulp
Ambulante zorg
Ambulante zorg is zorg waarbij de zorgverstrekker (zoals een arts, psycholoog of gespecialiseerd verpleegkundige) zich voor behandeling of begeleiding verplaatst naar de jeugdige of het gezin. Hierbij vindt geen opname van de jeugdige plaats.
Dagbehandeling
1. Behandeling in een instelling met opname en ontslag op dezelfde dag. 2. Het alleen overdag gebruik maken van de voorzieningen in een instelling, waarbij de jeugdige niet is opgenomen.
Dag- en nachtbehandeling
Bij dag- en nachtbehandeling wordt de jeugdige minimaal 1 nacht opgenomen in het ziekenhuis of de instelling.
Jeugdbescherming
Jeugdbescherming is een maatregel die de rechter dwingend oplegt. Dat
Raad voor de
gebeurt als een gezonde en veilige ontwikkeling van een jeugdige wordt
Kinderbescherming
bedreigd en vrijwillige hulp niet of niet voldoende helpt. Vanaf 2015 krijgen de Raad voor de Kinderbescherming en gemeenten intensief met elkaar te maken in het kader van de jeugdbescherming. Op dit moment wordt de samenwerking tussen de 21 gemeenten in de regio met de Raad voor de Kinderbescherming in een afsprakenkader vastgelegd.
Jeugdreclassering
Jeugdreclassering is een vorm van (ambulante) hulpverlening voor jongeren tussen 12 en 23 jaar, die met politie en / of justitie in aanraking zijn gekomen. De begeleiding kan doorlopen tot de jongere 23 jaar is, indien de jongere minderjarig was bij het plegen van het strafbare feit.
Advies en Meldpunt
Het AMHK is een integraal advies- en meldpunt voor zowel huiselijk
Huiselijk Geweld en
geweld als voor kindermishandeling.
77
Kindermishandeling (AMHK) Kindertelefoon
De Kindertelefoon is er voor iedereen van 8 tot 18 jaar die in vertrouwen iets wil bespreken.
plus
Jeugdzorg
plus
Jeugdzorg
(ook wel gesloten jeugdzorg) is voor jongeren met ernstige
(gedrags)problemen. Zij hebben bescherming nodig tegen zichzelf of tegen anderen (bijvoorbeeld bij agressie of in het kader van loverboyproblematiek). Het is in het belang van de jongeren zelf dat zij een behandeling krijgen in geslotenheid. Dit voorkomt dat zij zich onttrekken aan de zorg die ze nodig hebben of door anderen worden onttrokken aan de zorg. Bij gesloten jeugdzorg wordt een jongere gedwongen opgenomen.
78
Bijlage 5
Regionale afspraken rondom bekostiging
Regionaal worden financiële afspraken gemaakt in het kader van de eerder genoemde specialistische taken. Op deze wijze kunnen de slagkracht, de benodigde expertise en het volume voor specialistische zorgvormen behouden worden.
Voor de meeste vormen van specialistische jeugdhulp, jeugdreclassering, jeugdbescherming en het AMHK kan een dekkend aanbod enkel gewaarborgd worden door bovenlokale samenwerking. Voor een aantal van deze taken geldt een wettelijke verplichting, zoals in onderhavig plan reeds beschreven. Daarnaast zijn er vormen van jeugdhulp die weliswaar niet wettelijk bovenlokaal moeten worden aangepakt, maar die door gemeenten vanuit bestuurlijk en financieel oogpunt niet afzonderlijk zijn uit te voeren omdat ze voor een kleine, complexe doelgroep zijn.
In de notitie “21 voor de jeugd” en “21 voor de jeugd 2.0” hebben de gemeenten in Zuidoost Brabant per zorgvorm beschreven op welke wijze de 21 gemeenten gezamenlijk op willen trekken als het gaat om de inkoop van zorg. In onderstaande tabel is dit op hoofdlijnen weergegeven:
Zorgvorm
Aansluiting bij indeling macrobudget
Ambulante zorg aan kind en gezin
AWBZ: zorg aan jeugd zonder verblijf Zvw: jeugd-GGZ eerste lijn Zvw: jeugd-GGZ tweede lijn zonder verblijf Prov. Gefinancierd: alleen ambulante zorg
Voorstel niveau van regionale samenwerking 2. Product- en prijsafspraken met grote instellingen, waarbij lokaal bepaald wordt welke en hoeveel zorg wordt bekostigd.
Dagbehandeling
AWBZ: zorg aan jeugd met verblijf deeltijd Zvw: jeugd-GGZ tweede lijn met verblijf deeltijd Prov. Gefinancierd: verblijf deeltijd
2. Product- en prijsafspraken met grote instellingen, waarbij lokaal bepaald wordt welke en hoeveel zorg wordt bekostigd
79
Behandeling met verblijf
AWBZ: zorg aan jeugd met verblijf Zvw: jeugd-GGZ tweede lijn met verblijf Prov. Gefinancierd: verblijf voltijd Prov. Gefinancierd: verblijf pleegzorg Rijk: Jeugdzorgplus (gesloten jeugdzorg)
5. Gezamenlijke bekostiging met risicospreiding
Toezicht en rechterlijke macht
Prov. Gefinancierd: jeugdbescherming Prov. Gefinancierd: jeugdreclassering
3. Gezamenlijke bekostiging
AMHK
Prov. Gefinancierd: gemelde kinderen AMK
4. Gezamenlijke bekostiging met volumegarantie voor instelling.
Crisisdienst
Geen apart onderdeel verdeling macrobudget
4. Gezamenlijke bekostiging met volumegarantie voor instelling.
Met de samenwerking per zorgvorm is een richting bepaald, die de komende maanden verder wordt uitgewerkt.
Risicospreiding dag- en nachtbehandeling
De meest vergaande vorm van regionale samenwerking is de gezamenlijke inkoop, waarbij tevens een vorm van risicospreiding wordt gehanteerd. Een vorm van risicospreiding is wenselijk voor de meeste financieel ingrijpende vormen van specialistische jeugdhulp, namelijk behandeling met verblijf. Er is gekozen voor een variant van risicospreiding, waarbij de gemeente uiteindelijk zelf betaalt. Deze variant wordt hieronder toegelicht.
De 21 gemeenten financieren gezamenlijk een bepaald volume aan behandeling met verblijf en kunnen vervolgens allemaal gebruik maken van dit totaalvolume, afhankelijk van de vraag/behoefte in dat jaar (er komen geen nadere afspraken over het gebruik van zorg). De financiële bijdrage vanuit de gemeente voor de inkoop van dit totale volume wordt voorafgaand aan het jaar bepaald aan de hand van het historisch zorggebruik.
80
Wordt er in dat boekjaar meer zorg gebruikt dan gefinancierd door een gemeente, dan wordt dit niet direct afgerekend met de betreffende gemeente, maar zal de financiële bijdrage in het jaar daarna procentueel worden verhoogd. Om hierin grote schommelingen te voorkomen wordt gewerkt met een gemiddeld zorggebruik over twee jaar. Uiteindelijk betaalt dus de gemeente voor het gebruik van zorg door haar inwoners, maar met vertraging, zodat de financiële risico's bij een sterk stijgende vraag verminderen voor een individuele gemeente.
Bij minder gebruik zal de financiële bijdrage van de gemeente procentueel in het jaar daaropvolgend dalen. Hierdoor is er een prikkel ingebouwd om meer in te zetten op het preventief jeugdbeleid en om de zorg in de basisvoorzieningen goed op orde te hebben.
81
Bijlage 6
Begrippen en definities
Algemene voorzieningen:
Laag drempelige diensten of faciliteiten met een algemeen maatschappelijk doel die bedoeld zijn voor alle burgers of voor iedereen die tot een bepaalde doelgroep behoort. De burger kan vrijblijvend gebruik maken van deze voorzieningen. Algemene voorzieningen worden vaak aangeboden door de gemeente of een maatschappelijke organisatie. Er bestaat geen recht op een algemene voorziening. Als een algemene voorziening aanwezig is, dan kan de burger - of degene die tot de doelgroep van die voorziening behoort - daar (gewoon) gebruik van maken. Voor een algemene voorziening is geen toestemming of indicatie van de gemeente nodig. Een algemene voorziening wordt niet toegekend aan een persoon, maar is voor iedereen (van de doelgroep) die daar behoefte aan heeft. De voorziening is vrij toegankelijk. Dat betekent niet dat er geen voorwaarden gesteld kunnen worden aan de deelname of het gebruik van de voorziening. Een beperkte toegangsbeoordeling van algemene aard, zoals bijvoorbeeld een leeftijdsgrens, is mogelijk. Zodra specifieke (persoons)kenmerken van de individuele aanvrager en/of de voorziening naar haar aard is afgestemd op de kenmerken van de individuele aanvrager, dan is sprake van een individuele voorziening. Vrij toegankelijk betekent ook niet dat de voorziening altijd gratis is of moet zijn. Voorbeelden van algemene voorzieningen zijn het Lokaal Loket, buurtcentra, CJG, scholen, verenigingen, consultatiebureaus, sociaal-culturele voorzieningen, sportfaciliteiten, collectief vervoer, informele (buurt-)zorg etc. Algemene voorzieningen kunnen zowel in de nul-lijn als in de eerste lijn
Vormen van Jeugdzorg: Ambulant: Zorg die men ontvangt terwijl de jeugdige in de thuissituatie verblijft.
Verblijf deeltijd/ voltijd: Zorg waarbij een jeugdige 24-uur of in deeltijd in een zorginstelling verblijft.
Pleegzorg: Vorm van jeugdzorg waarbij een kind (tijdelijk) wordt opgenomen in een pleeggezin en waarbij pleegkind, pleegouders en eigen ouders worden begeleid door Jeugd en Opvoedhulp.
82
AWBZ-zorg aan jeugd zonder verblijf: AWBZ-gefinancierde zorg zonder verblijf voor jongeren met verstandelijke, lichamelijke en/of zintuiglijke beperkingen, of psychische problemen (ggz). Zorg zonder verblijf betreft zorg die men ontvangt zonder dat men in een instelling verblijft: het kind of de jongere woont thuis.
AWBZ-zorg aan jeugd met verblijf: AWBZ-gefinancierde zorg met verblijf voor jongeren met verstandelijke beperkingen of psychische problemen (ggz). Zorg met verblijf betreft zorg waarbij een persoon in een zorginstelling verblijft: het kind of de jongere woont niet meer thuis. In het geval van verstandelijk beperkten betreft dit cliënten met een indicatie voor de zorgzwaartepakketten (zzp) 1 en 2, de helft van het aantal jongeren met zzp 3 (op basis van de stand van zaken rijksbeleid mei 2013) en alle cliënten met een indicatie voor LVG-zorgzwaartepakketten met uitzondering van SGLVG-pakketten.
Zvw: jeugd GGZ eerste lijn: Deze vorm van Zvw-gefinancierde jeugdzorg is curatief en betreft op genezing gerichte geestelijke gezondheidszorg (ggz) voor jongeren met psychische beperkingen. Eerstelijns ggz is kortdurende psychologische hulp aan patiënten met psychische problemen die veelal korter dan zes maanden bestaan, die zich niet in combinatie met andere fysieke of psychische problemen voordoen en niet eerder behandeld worden.
Zvw: jeugd GGZ tweede lijn zonder verblijf (DBC): Deze vorm van Zvw-gefinancierde jeugdzorg is curatief en betreft op genezing gerichte geestelijke gezondheidszorg (ggz) voor jongeren met psychische beperkingen. Tweedelijns ggz is behandeling van cliënten met zwaardere psychische klachten. Zorg zonder verblijf betreft zorg die men ontvangt zonder dat men in een instelling verblijft. In plaats dat sprake is van behandeling kan ook sprake zijn van zorg die gericht is op begeleiding.
Zvw: jeugd GGZ tweede lijn met verblijf (DBC): Deze vorm van Zvw-gefinancierde jeugdzorg is curatief en betreft op genezing gerichte geestelijke gezondheidszorg (ggz) voor jongeren met psychische beperkingen. Tweedelijns ggz is behandeling van cliënten met zwaardere psychische klachten. Zorg met verblijf betreft zorg waarbij een persoon in een zorginstelling verblijft. In plaats dat sprake is van behandeling kan ook sprake zijn van langdurig verblijf of woonzorg waarbij de zorg gericht is op begeleiding.
Jeugdbescherming: Uitvoering van een jeugdbeschermingsmaatregel (ondertoezichtstelling of (voorlopige) voogdij) door bureau jeugdzorg op grond van een door de kinderrechter uitgesproken maatregel, waardoor het ouderlijk gezag wordt beperkt (ondertoezichtstelling) of ontnomen ((voorlopige) voogdij). Hierbij is sprake van een ernstige bedreiging van de ontwikkeling van het kind Deze hulp wordt nu nog door de provincies gefinancierd.
83
Jeugdreclassering: Begeleiding en hulpverlening aan jongeren die verdacht worden van of veroordeeld zijn wegens een strafbaar feit. Uitgevoerd door de bureaus jeugdzorg in opdracht van de raad voor de kinderbescherming, de officier van justitie of de kinderrechter. De bureaus jeugdzorg voeren de jeugdreclassering uit. Deze hulp wordt door de provincies gefinancierd.
AMK: Kinderen waarvoor één of meer meldingen van (een vermoeden van) kindermishandeling zijn gedaan. Het AMK voert naar aanleiding van een melding een onderzoek uit om te bezien of sprake is van kindermishandeling. plus
Gesloten jeugdzorg: Gesloten jeugdzorg (ook wel Jeugdzorg
) is voor jongeren met ernstige (gedrags)problemen. Zij hebben bescherming nodig tegen
zichzelf of tegen anderen (bijvoorbeeld bij agressie of in het kader van loverboyproblematiek).
POH: praktijkondersteuner huisarts
84
85
