Meer dan een Master Professionele kwaliteit hbo-docent
Amersfoort 1 november 2012 Willem Eikelenboom
Meer dan een Master
Reis en ritme – Maatschappelijke ontwikkelingen t.a.v. professionalisering – Waarom is professionalisering überhaupt een item bij leraren?
– Wat kan dan wel?
© Twynstra Gudde 1-11-2012
2
Meer dan een Master
Steeds scherpere eisen aan professionaliteit, bijvoorbeeld:
– Zorg: Wet BIG (1993) – Onderwijs: Wet BIO (2006) – Zakelijke dienstverlening: WFT (2007)
© Twynstra Gudde 1-11-2012
3
Meer dan een Master
Antwoord vanuit het hbo, o.a: Prestatieafspraak met OCW: van 66% met masterkwalificatie of PhD nu, naar 80% in 2018.
Aanname is dat stijgend kwalificatieniveau leidt tot stijgend niveau onderwijs
Vrij naar McKinsey?
© Twynstra Gudde 1-11-2012
4
Meer dan een Master
Was het maar zo makkelijk… – Studenten waarderen hun docent met gemiddeld een 7 voor hun vakexpertise en iets meer dan een 5 voor ‘overige vaardigheden’ (lees: generieke docentvaardigheden) – Generieke docentvaardigheden krijgen weinig aandacht in het hbo. Er zijn geen wettelijke benoembaarheideisen ! – Cie. Bruijn c.s. geeft aan dat de toetskwaliteit in het hbo beneden de maat is
Is BKO voldoende impuls voor boost in generieke Docentvaardigheden? © Twynstra Gudde 1-11-2012
5
Meer dan een Master
Willen leraren niet veranderen? Ja, maar… “ het lekt bij de loodgieter thuis” “niets zo moeilijk om met een leraar over leren te praten”
“Hoe kun je over professionele ruimte praten als je niet weet wat professionaliteit inhoudt?” © Twynstra Gudde 1-11-2012
6
Meer dan een Master
Waarom professionalisering van leraren doorgaans een gevoelig thema is – Sociologisch perspectief: frontliniewerker (Lipsky, 1980) met belemmerende ‘coping strategies’ – Psychologisch perspectief: restricted professionality of ‘perspectivische obsoletie’ (Thijssen 2006), bang voor verandering, ‘defensive routines’ (Argyris, 1999) – HR-perspectief: weinig loopbaandifferentiatie, en functieprofielen die vaag zijn qua benodigde professionaliteit – Managerial perspectief: geen aanspreekcultuur (‘leniency’) mede vanwege solistisch hooggeschoold beroep – Politiek-sociologisch perspectief: teveel top-down en ‘MBAmanagement’, aangeleerde hulpeloosheid (Seligman), geringe beroepstrots © Twynstra Gudde 1-11-2012
7
Meer dan een Master
Deel 3: wat wél kan werken Een combinatie van interveniëren in: – Willen – Waardering van de rollen
– Explicitering van de rollen – De groep
© Twynstra Gudde 1-11-2012
8
Meer dan een Master
1: Intervenieer in “willen” Bijvoorbeeld : maak andere docentrollen dan die van de vakexpert onderwerp van intervisie, R&O, dialoog over rolopvatting, enz
Kunnen
(cognitief emotionele dispositie)
Rolopvatting Identiteit / zelfbeeld
Willen
Gedrag
(interne toelating)
Overtuigingen en waarden
Mogen
(externe toelating) © Twynstra Gudde 1-11-2012
context
9
Meer dan een Master
2. Waardeer ‘andere’ docentrollen expliciet! Bijvoorbeeld: – In landelijke eisen / evt. register – In instellingsplan
– In communicatie – In voorbeeldgedrag – In R&O / jaargesprekken – In STO en evaluaties van onderwijseenheden – In professionalisering en middelen (tijd en geld) – In toelatingseisen tot een bepaalde taak of functie – In systemen (bv. registratie van bekwaamheid in een bep. rol) © Twynstra Gudde 1-11-2012
10
Meer dan een Master
3.Werk de rollen concreet uit: ook in benodigde kennis en vaardigheden
© Twynstra Gudde 1-11-2012
Meer dan een Master
4. Gebruik de groep (en hun direct leidinggevende) Denk aan: – De kracht van het sociale systeem en ‘groupthink’ – De diversiteit in leren (leervoorkeuren)
– De diversiteit in persoonskenmerken – De diversiteit in taken, functies, omvang aanstelling – De managementstijl
© Twynstra Gudde 1-11-2012
12
Meer dan een Master
Motivatie: interveniëren in gedrag en beleving uit Self –Determination theory Deci & Ryan
lage motivatie
Geen motivatie
hoge motivatie
Extern
Belonen straffen
Ten dele extern Waardering
Ten dele intern Identificatie
Intrinsieke motivatie Van binnen uit
Extrinsieke motivatie (beïnvloedbaar) © Twynstra Gudde 1-11-2012
13
Meer dan een Master
Interveniëren op motivatie (is per definitie extrinsiek):
Mate van duurzaamheid
Identificatie
aanpakken van: belemmerende overtuigingen, beroepsbeeld
waarderen belonen straffen
Hier ligt de kern van dit (taaie) vraagstuk; dat andere docentrollen dan die van de vakexpert doorgaans te weinig status hebben in het hbo
is zeer afhankelijk van de persoon
quick wins
Mate van complexiteit van de interventie
© Twynstra Gudde 1-11-2012
14
Meer dan een Master
Een veranderkundige aanpak t.b.v. professionalisering Landelijke eisen Landelijk register Monitoring en waardering
Individuele keuzes expliciteren en verantwoorden
Vertaling eigen instelling in concrete functievereisten En in taken / rollen
Bespreken in je team Samen keuzes maken Teamverantwoordelijkheid
© Twynstra Gudde 1-11-2012
Functiegroepen kunnen dit zelf ‘laden’. Het is essentieel dat elke functiegroep zich herkent in de gestelde eisen. 15
Meer dan een Master
Motivatie ook vanuit hogere leeropbrengst Meten en waarderen (niet vrijblijvend)
Monitoring en waardering
Eigen keuzes expliciteren en verantwoorden
Benut de kracht van binnen uit © Twynstra Gudde 1-11-2012
Uitstraling van belangrijkheid en duidelijkheid Landelijke eisen Landelijk register
Vertaling eigen instituut: in concrete functievereisten En in taken / rollen
Bespreken in je team Samen keuzes maken Teamverantwoordelijkheid
Benut ‘ de groep’ voor veranderkracht 16
Meer dan een Master
Willem Eikelenboom
[email protected]
www.twynstragudde.nl Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot deze presentatie berusten bij Twynstra Gudde. Niets uit deze presentatie mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Twynstra Gudde.
© Twynstra Gudde 1-11-2012
17
