Marktontwikkelingen varkenssector 1.
Inleiding In de deze nota wordt ingegaan op de marktontwikkelingen in de varkenssector in Nederland en de Europese Unie. Waar mogelijk wordt vooruitgeblikt op de te verwachten ontwikkelingen in het lopende en komende jaar. Hierbij wordt gebruik gemaakt van gegevens van de Europese Commissie.
2.
Varkenssector Nederland Financiële resultaten primaire sector Saldo per maand voor het gestandaardiseerde zeugenbedrijf, 2006-2013, excl. BTW
1
Volgens het Landbouw-Economisch Instituut is het saldo van de zeugenhouderij in september ruim 6.000 euro hoger uitgekomen dan in dezelfde maand van vorig jaar. Dat is vooral te danken aan hogere opbrengsten. Lagere voerkosten gaven het saldo ook een positieve impuls. Het saldo lag in september bijna twee maal zo hoog als het langjarig gemiddelde. Op dit niveau (22.000 euro) behalen de zeugenhouders weer een positief inkomen, na de moeilijke zomermaanden. Saldo per maand voor het gestandaardiseerde vleesvarkensbedrijf, 20062013, excl. BTW
Het saldo van de vleesvarkenshouderij is in september onder het niveau gezakt van dezelfde maand in 2012, vooral door duurdere biggen. Het kwam 1.700 euro lager uit dan vorig jaar en zakte daarmee net onder het langjarig gemiddelde. De voerprijzen vertonen na de zomer een sterke daling. Inmiddels zijn de prijzen weer terug op het niveau van anderhalf jaar geleden. De verwachting is dat de voerprijzen de komende maanden nog wat verder kunnen dalen, maar dat het tempo afzwakt. De hiernavolgende figuur geeft de ontwikkeling van de prijs van vleesvarkensbrok sinds 2008 weer.
2
Prijs vleesvarkensbrok (euro/100 kg) 35,00
30,00
25,00
20,00
15,00 2008
2009
2010
2011
2012
2013
Bron: LEI
Varkensstapel Volgens de landbouwtelling, die in april is gehouden, is de omvang van de Nederlandse varkensstapel stabiel gebleven ten opzichte van vorig jaar (12,2 miljoen dieren). Binnen de totale varkensstapel nam het aantal zeugen licht toe tot 1,08 miljoen. Binnen deze categorie nam het aantal gedekte zeugen 10.000 toe tot 726.000. Uit de Landbouwtelling blijkt verder dat de schaalvergroting binnen de varkenssector zich sterk heeft voortgezet. Het aantal bedrijfseigenaren met varkens nam af tot 5.530. Dit zijn er 400 minder dan in 2012. De gemiddelde bedrijfsgrootte is gestegen tot 1.267 vleesvarkens en 481 zeugen. Varkensstapel in Nederland (x 1.000) 2010 Biggen Vleesvarkens 20-50 kg Vleesvarkens > 50 kg Zeugen Waarvan: Gedekte zeugen Totaal Bron: CBS Landbouwtelling
2011
2012
2013
5.124 1.962 4.064 1.105
5.277 1.945 4.046 1.105
5.180 1.935 4.044 1.075
5.274 1.865 3.996 1.084
756
749
716
726
12.255
12.383
12.234
12.219
Uitvoer biggen en vleesvarkens De Nederlandse export van biggen lag over dan in dezelfde periode van vorig jaar. Het miljoen tegen 4,82 miljoen vorig jaar. bestemmingen is gewijzigd. De export naar
de eerste negen maanden 1,8% hoger aantal uitgevoerde biggen bedroeg 4,9 Het aandeel van de verschillende Polen, Italië en Roemenië nam sterk af
3
ten gunste van die naar Spanje. De biggenafzet naar dit land kent een krachtig herstel na de terugval in de afgelopen jaren. De uitvoer naar onze belangrijkste handelspartner Duitsland daalde met bijna 3%, waardoor het aandeel daalde van 63% vorig jaar tot ruim 60% dit jaar. Nederlandse uitvoer van biggen (x 1.000 stuks) januari-september januari-september 2012 2013
Verschil
Duitsland België Polen Italië Roemenië Spanje Overige landen
3.048 548 422 232 185 19 361
2.964 622 386 213 137 219 359
-3% +14% -9% -8% -26% +1.079% -1%
Totaal Bron: I&R
4.815
4.900
+1,8%
De uitvoer van vleesvarkens ligt dit jaar op een hoger niveau dan vorig jaar. Over de eerste negen maanden werden 2,7 miljoen vleesvarkens uitgevoerd; dit is een stijging van 2,7%. Dit is volledig te danken aan de sterk toegenomen vraag uit Duitsland. De afzet richting de overige bestemmingen viel fors terug. Het aandeel van Duitsland steeg hierdoor nog verder en bedraagt nu meer dan 95%. Op grote afstand volgt Hongarije, dat nog maar 2% van de Nederlandse uitvoer van vleesvarkens voor zijn rekening neemt. Nederlandse uitvoer van vleesvarkens (x 1.000 stuks) januari-september januari-september 2012 2013
Verschil
Duitsland Hongarije Polen België Italië Overige landen
2.381 102 55 26 31 38
2.577 55 16 16 31 10
+8% -47% -70% -39% -1% -74%
Totaal Bron: I&R
2.633
2.705
+2,7%
Productie en export Het aantal varkensslachtingen is in de eerste tien maanden van 2013 met bijna 2% gedaald ten opzichte van dezelfde periode in 2012. Het gemiddelde slachtgewicht van de vleesvarkens nam met 200 gram toe tot 93,3 kg. De binnenlandse varkensvleesproductie daalde per saldo met ruim anderhalf procent. De gedaalde productie heeft geleid tot een afname van de export van varkensvlees. Uit de exportenquête van het PVV blijkt dat in de eerste negen maanden ruim 3% minder varkensvlees is uitgevoerd. Vooral de afzet naar Duitsland en het Verenigd Koninkrijk
4
nam sterk af (-10%). De uitvoer naar Griekenland daalde ook vrij sterk (-7%), terwijl die naar Italië opvallend genoeg stabiel bleef. Consumptie De verwachting voor dit jaar is dat het verbruik van varkensvlees licht zal dalen. Deze daling zal ongeveer 2% bedragen. In de eerste negen maanden van het jaar is binnen de huishoudelijke markt bijna 7% minder vers varkensvlees verkocht dan vorig jaar. Hier stond een toename van 3,5% van de verkoop van vinken, schijven en burgers tegenover. Varkensvlees is een belangrijke component in deze producten. De verkopen van vleeswaren en gehakt bleven respectievelijk 3% en 2% achter bij die van vorig jaar. De afzet via de buitenhuishoudelijke markt vertoont nog niet veel tekenen van herstel. In het tweede kwartaal heeft de horeca slechts 0,6% meer omzet behaald dan een jaar eerder. Dit kwam door de hogere prijzen (+1,8%). Het volume kromp namelijk met 1,3%. Lichtpunt is dat binnen de horeca de restaurants wel een hoger volume wisten te realiseren (+1,6%). 3.
Europese Unie In de onderstaande tabel zijn van de belangrijkste varkensproducerende landen in de EU de tellinggegevens van mei 2013 weergegeven. EU varkensstapel (meitelling x 1.000 stuks) Totaal 2013/2012 (%) Duitsland 27.690 -1,6 Spanje 24.419 -2,9 Frankrijk 13.594 -0,6 Polen 12.518 +4,8 Nederland 12.219 -0,1 Denemarken 12.252 -1,3 Italië 8.664 -6,6 België 6.593 -0,6 Roemenië 4.527 -1,4 Verenigd Koninkrijk 4.979 +11,1 Hongarije 2.850 -2,2 Oostenrijk 2.873 -3,0 Ierland 1.552 -1,2 Zweden 1.414 +3,7 Totaal (97% van EU) Bron: Eurostat
136.144
-0,9
Gedekte zeugen 1.479 1.523 774 748 726 783 490 396 211 345 183 180 103 105
2013/2012 (%) -6,5 -6,8 -2,3 +4,9 +1,4 0,0 +3,3 -1,4 -2,0 -4,4 -2,1 -4,1 -1,2 +7,9
8.046
-2,5
De Europese varkensstapel liet volgens de telling van dit voorjaar een lichte daling van 0,9% zien ten opzichte van 2012. Het aantal gedekte zeugen daalde veel sterker, namelijk met 2,5%. Voor een belangrijk deel wordt het kleinere aantal zeugen echter gecompenseerd door een toenemende productiviteit van de zeugen. De Europese Commissie ontvangt drie keer per jaar een prognose van alle lidstaten over het aanbod van varkens ofwel de bruto eigen productie. De laatste prognose dateert van oktober. De Europese Commissie verwacht dat het varkensaanbod in het laatste kwartaal van dit jaar ruim 2% lager zal uitkomen dan in dezelfde periode van vorig jaar. Voor volgend jaar wordt een zeer licht herstel van de productie verwacht. 5
In het eerste kwartaal zal het varkensaanbod met 0,6% toe, gevolgd door een groei van 0,3% in het tweede kwartaal. Het varkensproductie in de EU-27 zal dit jaar naar verwachting uitkomen op bijna 250 miljoen dieren. Dit is een daling van 2% ten opzichte van 2012. In gewicht uitgedrukt bedraagt de varkensvleesproductie in de Europese Unie ongeveer 22 miljoen ton. Het overgrote deel hiervan, namelijk 90%, is bestemd voor de interne markt. De zelfvoorzieningsgraad van de Europese varkenssector bedraagt circa 110%. Een deel van de productie, om en nabij de 10%, moet dus afgezet worden op de wereldmarkt. Varkensaanbod in de Europese Unie (Bruto Eigen Productie x 1.000) Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 2010 2011 2012 2013 2014 2014/2013 Bron: Eurostat
63.132 64.586 64.586 62.952 63.338
61.044 62.291 61.448 60.846 61.051
+0,6%
+0,3%
62.634 63.020 62.523 61.287
67.927 68.456 66.218 64.706
Jaar 254.737 258.501 254.775 249.790
De Europese Commissie verwacht op basis van prognoses van de lidstaten dat de varkensprijs in de eerste helft van volgend jaar op ongeveer hetzelfde niveau zal uitkomen als in de vergelijkbare periode van dit jaar. Het iets grotere aanbod in combinatie met het stabiele verbruik staan een prijsstijging in de weg. Veel hangt ook af van de exportmogelijkheden richting derde landen, met name Rusland, Japan en China. Gemiddelde EU-referentieprijs varkens (euro/100 kg) Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 2010 133,6 141,0 148,2 2011 142,8 155,7 155,9 2012 157,0 164,7 179,4 2013 171,0 169,4 187,4 2014 169,0 171,7 2014/2013 -1,1% Bron: Europese Commissie
Kwartaal 4 138,2 158,4 180,8 173,7
Jaar 140,2 153,2 170,5 175,4
+1,4%
De Europese Unie heeft in de eerste acht maanden van dit jaar iets minder varkensvlees naar derde landen uitgevoerd dan in dezelfde periode van vorig jaar. De totale hoeveelheid kwam uit op 2.024.000 ton met een waarde van 3,9 miljard euro. Dit is een afname van 0,6% in volume en 1,8% in waarde. De export van de EU nam vooral toe naar China. Dit land importeerde in de eerste acht maanden van dit jaar ruim 22% meer varkensvlees uit de EU dan in de vergelijkbare periode van vorig jaar. Het zal niet lang meer duren voordat China de belangrijkste afnemer is van Europees varkensvlees. Nu is dat nog Rusland, maar dit land heeft in de eerste acht maanden van dit jaar ruim 3% minder ingevoerd dan vorig jaar. Het aandeel daalde tot onder de 25%; dat van China bedraagt nu bijna 22%. 6
EU-27 EXPORTS of PIG Meat (Tonnes prod. weight)
Tons (pw) .
2.500.000 2.011.903
2.036.763
2.023.685 2.000.000
674.518
612.133
643.764
1.500.000 153.021
156.251
149.165
221.613
357.865
438.816
254.088
240.330
560.838
515.237
497.876
Jan-Aug 11
Jan-Aug 12
Jan-Aug 13
337.942
1.000.000
500.000
0
Russia
Hong K ong
China
Japa n
Ukraine
Othe r d estin ati ons
EU-27 EXPORTS of PIG Meat (1000 EUR)
3.992.836
in 1,000 EUR . 4.500.000
3.922.915 4.000.000
3.398.625 3.500.000
1.498.464
1.403.053 3.000.000
1.358.324 2.500.000
585.059
564.456
2.000.000
511.990 1.500.000
855.847
361.351
325.226
922.768
953.129
1.000.000 500.000 0
Jan-Aug 11
Russia
Hong K ong
Jan-Aug 12
China
Japa n
Jan-Aug 13
Ukraine
Othe r d estin ati ons
7
