Mariniers bewaken en beschermen op zee. Haarlem gaat onvermoeid door. Alle Hens

Mariniers bewaken en beschermen op zee Haarlem gaat onvermoeid door

05|11

Alle Hens

Alle Hens Colofon:

Coverfoto: Het Vessel Potection Detachment in actie op het kraanschip Hermod (Foto: team VPD) Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensiemedia. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden verleend. Hoofdredactie: KLTZSD Robin Middel Eindredactie: LTZ2OC Maartje van der Maas

Bewaken en beveiligen op zee

Lay-out & druk: OBT B.V., Den Haag Adreswijzigingen KM-personeel: Zie Intranet.

Geen toegang tot Intranet? Vraag naar formulier Dfe 073b bij DC HR: 0800 22 55 733 [email protected] Adreswijzigingen Veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus 125 3940 AC Doorn Telnr.: 0343 474 150

4 Hr.Ms. Haarlem in Unified Protector

8

Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus 20 1910 AA Uitgeest Telnr.: 0900 226 52 63 (10ct p/m) www.aboland.nl Redactieadres: Alle Hens Postbus 10.000 1780 CA Den Helder Telnr.: 0 223 657 635 DSN 209 57635 E-mail: [email protected] Internet: www.defensie.nl Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op 16 juni. Abonnementsprijs: € 17,02 (buitenland € 21,55 per jaar) Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding.

Integer op de werkvloer

18 Amfibisch oefenen met Engelsen

ISSN 0024-0389

En verder:

29

32 Sport | 33 Logboek | 39 Mensen & Mutaties

Alle Hens | Mei 2011

2

column

Met opgeheven hoofd Nu het eerste nieuws van de grote bezuinigingen bij Defensie bij iedereen is geland en het wat stiller is geworden in de communicatie rond dit onderwerp, wordt er in de organisatie aan de uitwerking van de maatregelen gewerkt. Veel is nu nog onzeker. Het is dan ook niet verwonderlijk dat mensen zich zorgen maken over de toekomst en dit onder andere hebben laten blijken tijdens de manifestatie van 26 mei. De afgelopen weken ben ik bij meerdere eenheden in Nederland en het Caribische Gebied op werkbezoek geweest. Daarbij vallen mij ondanks de onzekerheid en zorgen toch ook de opgeheven hoofden van vele marinecollega’s op. De storm brengt de bemanning niet van koers. meer informatie is, zal dat aan u medegedeeld worden. U kunt in de tussentijd het liveblog van de ontwikkelingen volgen op het intranet.

Grand old lady

Het oudste schip van de marine, Hr.Ms. Zuiderkruis, kreeg op 8 april te horen dat ze tegen de kant gaat. Daarop volgde het nieuws dat ze voor haar uitdienststelling nog een term gaat draaien in de antipiraterij-operatie Atalanta. Tijdens mijn bezoek aan boord, ontdekte ik dat de grand old lady er strak bij ligt en in perfecte conditie is. De bemanning is trots op het schip en klaar voor de missie. Ze hebben zich vast voorgenomen om te laten zien dat de Zuiderkruis weliswaar wordt afgestoten, maar niet zonder een laatste rol van betekenis te spelen.. Dezelfde spirit komt mij ter ore van Hr.Ms. Haarlem. De mijnenjager gaat na de Operatie Unified Protector ook tegen de kant, maar de bemanning zet zich voor de volle honderd procent in voor de kust van Libië. Natuurlijk volgden er zure dagen na het nieuws van de bezuinigingen. Toch zette de bemanning de schouders eronder om deze laatste reis van de Haarlem tot een succes te maken. Ook bij de mortiercompagnie van het Korps Mariniers zitten de mannen niet bij de pakken neer. Zij zijn in een werkorganisatie bezig de overgang naar de landmacht zo soepel mogelijk te laten verlopen. Om er toch voor te zorgen dat er in de tussentijd geen kennis en kunde verloren gaat, gaan ze binnenkort drie weken oefenen in Groot-Brittannië. Het patrouilleschip Holland is officieel overgedragen van de werf naar de Defensie Materieel Organisatie. De vier OPV’s zijn gedoopt maar helaas worden twee ervan afgestoten. De tomeloze inzet van de bemanning, die met een kleine club van vijftig personen het schip bestiert, is bewonderenswaardig.

Niet onzeker

Eén aspect van onze toekomst als zeestrijdkrachten is in ieder geval niet onzeker. Ons operationeel product is onverminderd veelgevraagd. Tijdens het schrijven van deze column, is het derde Vessel Protection Detachment naar de wateren bij de Hoorn van Afrika vertrokken. Zij zullen het Nederlandse kraanschip Hermod begeleiden van Singapore naar de Verenigde Arabische Emiraten. De mijnenlegactiviteiten van Khadaffi-aanhangers voor de kust van Libië hinderen het humanitaire hulpverkeer. Er is dus nog steeds een noodzaak aan expeditionair mijnenjagen. De operatie Frontex is weer van start gegaan, waarbij we in Europees verband de zuidgrens van Spanje bewaken en illegale migratiestromen uit Afrika tegen gaan. Ook in het verdere verschiet zal blijken dat wij nuttig werk leveren. De piraterij voor de kust van West-Afrika neemt toe en het probleem bij Somalië is ook nog verre van opgelost. Daarnaast komt de missie naar Kunduz in het vizier. Onze mariniers zullen daar zeker ingezet worden.

Ons operationeel product is onverminderd veelgevraagd

We bevinden ons in een onzekere tijd en we staan nog steeds pas aan het begin van een zeer omvangrijke ombuiging van Defensie. Toch is het goed te zien dat velen van u doorzetten en trots blijven. Ik ben ervan overtuigd dat we met deze fighting spirit ook deze storm kunnen trotseren.

Ook bij instellingen aan de wal, zowel in Nederland als tijdens mijn bezoek in het Caribische Gebied, kom ik dezelfde ijver tegen. De afdeling P&O werkt hard om voor zoveel mogelijke mensen een passende oplossing te vinden. Hoewel de toekomst voor diezelfde P&Omedewerker ook onzeker is, gaan zij integer en in transparante communicatie om met het personeel. De komende maanden zullen de consequenties van de maatregelen in de beleidsbrief op steeds meer fronten duidelijk worden. Daar richten we ons op. Zodra er

De Commandant Zeestrijdkrachten M.J.M. Borsboom, vice-admiraal

3


O perationeel

Planning inzet Vessel Protection Detachements gaf veel ‘hoogspanning’

“De planning moest

écht strak gebeuren”

De Directie Operaties in Den Haag en de Nederlandse reders Heerema en Vroon kijken tevreden terug op de inzet van de eerste twee Vessel Protection Detachements in de wateren bij de Hoorn van Afrika. Ze hadden daar tot taak om Nederlandse koopvaardijschepen te beschermen tegen aanvallen van piraten. Alleen het eerste team was - via de radio getuige van een aanval op een schip door zeerovers, in het tweede geval bleef alles rustig. “Kennelijk durfden de piraten door de uitstraling van VPD’s geen confrontatie aan te gaan met de schepen”, denkt luitenant-kolonel Edwin Altena, planner van de Antipiraterij Desk.

Tekst: Jack Oosthoek | Foto’s: VPD

De Vessel Protection Detachements (VPD’s) worden ingezet in de gebieden waar Nederlandse en buitenlandse marineschepen van de internationale antipiraterijmissie (Ocean


4

Shield van de NAVO, Atalanta van de Europese Unie, Combined Maritime Forces onder leiding van de Verenigde Naties) opereren. Dat zijn de Golf van Aden, de Arabische Zee en het Somalië Bassin. Op dit momenten varen er circa 25 marineschepen rond in dit onmetelijk grote gebied. Alleen al de kustlijn van Somalië meet ongeveer 3.900 kilometer. “De coalitie kan

O perationeel Drie VPD’s

Het eerste VPD, 34 mariniers, was gestationeerd aan boord van het Nederlandse kraanschip Hermod dat - begeleid door twee sleepboten eind maart vanuit de Indiase havenstad Mumbai naar Dubai in de Verenigde Arabische Emiraten voer. Het tweede team (twintig mariniers) opereerde eveneens aan boord van een Nederlands kraanschip, de MPI Adventure. Dat voer medio april van Singapore naar Suez. Half mei is besloten om, na een aanvraag daarvoor bij het Kustwachtcentrum in IJmuiden, een derde VPD naar de wateren bij de Hoorn van Afrika te sturen. Het te beveiligen transport bestaat uit hetzelfde schip dat eind maart/begin april door het eerste team werd beschermd. Alleen gaat de reis dit keer in omgekeerde richting, van de Verenigde Arabische Emiraten naar Singapore.

niet overal tegelijk zijn”, aldus Altena. Meespeelt ook dat piraten moeilijk te pakken zijn, omdat ze vanaf uiteenlopende locaties opereren. Vanaf de kust, vanaf gekaapte schepen die ze als moederschip gebruiken: de ‘creativiteit’ kent weinig grenzen. Daarom werkt de antipiraterij coalitie aan tactieken om de piraten nog actiever en robuuster te bestrijden, vertelt Altena. Ook minister Hans Hillen wees daar onlangs al op. “Met de huidige aanpak op zee is het vooral symptoombestrijding. Nuttig, maar geen echte oplossing”, aldus de bewindsman. Prikkeldraad

De huidige situatie betekent dat in het zeegebied bij Somalië varende koopvaardijschepen een prooi voor piraten blijven. In afwachting van beter hebben veel rederijen ondertussen maatregelen (Best Management Practices) getroffen om hun schepen optimaler te beveiligen. Zoals prikkeldraad op de reling, waterkanonnen, een verhoging van het vrijboord en het creëren van een citadel (safe room) met communicatie5


O perationeel

middelen waarin een bemanning gedurende een kaping en tijdens een boarding van coalitiemilitairen veilig is. Ook is er het onder EU-vlag opererende Maritime Situation Centre Horn of Africa in Northwood (Groot-Brittannië). Aan de hand van ingediende vaarprogramma’s stelt dat onder meer konvooien samen die in de wateren bij Somalië bescherming krijgen van coalitieschepen. Een aanpak die volgens Altena vruchten afwerpt. “Het aantal kapingen daalt.” Toch blijven er omstandigheden waarin schepen ‘solo’ door de wateren bij de Hoorn van Afrika moeten en dus kwetsbaar zijn voor aanvallen van piraten. Varen ze onder Nederlandse vlag, dan kunnen de betreffende rederijen zich voor militaire bijstand met VPD’s bij het Kustwachtcentrum in IJmuiden melden. Dat sluist het verzoek door naar de ministeries van Veiligheid en Justitie, Buitenlandse Zaken, Infrastructuur en Milieu en Defensie die nagaan of het verzoek in aanmerking komt voor de verlangde bijstand. Zo ja, dan beslist de Minister van Defensie of er een VPD beschikbaar wordt gesteld. Bij een positieve beslissing slaat de Anti Piraten Desk van de Directie Operaties aan het plannen, en schuiven de betreffende reder en het Commando Zeestrijdkrachten aan tafel voor het uitwisselen van de broodnodige gegevens. Wat is de aard van het transport? Om wat voor schip gaat het? Hoeveel bemanningsleden? Hoe staat het met accommodatie? Wat is de vertrek- en aankomsthaven? Hoe lang duurt de reis? Et cetera. Hoogspanning

Aan de defensieattaché en de medewerkers van de ambassade in het land van vertrek de taak om de komst van het VPD samen met lokale autoriteiten in goede banen te leiden. Een taaie klus, de leden van een VPD voeren wapens en munitie Alle Hens | Mei 2011

6

in en nemen een volledig toegerust medisch team (met reservepersoneel) mee. “Dat moet allemaal langs diplomatieke weg geregeld worden, wat hoogspanning geeft. In India bijvoorbeeld heerst veel bureaucratie, reden waarom een planningsperiode van een maand eigenlijk te kort was. Ondanks de welwillende medewerking van de autoriteiten, hielden we er rekening mee dat alles op het laatste moment wel eens niet zou kunnen doorgaan. We hebben vooral daar veel geluk gehad. Hadden we de planning niet gehaald, had deze operatie de reder nodeloos veel geld gekost. Het transport van Mumbai naar Dubai vertegenwoordigde een enorme economische waarde. Dan kun je het vertrek niet zomaar met één of meer dagen uitstellen.” Betrouwbaar

Wat de reders en Defensie betreft liep de inzet van de eerste twee VPD’s tamelijk op rolletjes. “De rederijen hopen op een voortzetting van de samenwerking”, aldus Altena. Die komt er met het besluit medio mei van minister Hillen om een derde Nederlands VPD naar Azië te sturen. Verder verscheen begin dit jaar het rapport ‘Piratenbestrijding op Zee’ van de Adviesraad Internationale Vraagstukken, dat aanbeveelt om particuliere bewapende beveiligingsteams aan boord van Nederlandse commerciële schepen toe te staan. De Regering heeft een commissie onder voorzitterschap van prof. mr. J.L. de Wijckerslooth ingesteld die over drie maanden met een advies komt of dit wenselijk is. Vooruitlopend daarop staat volgens Altena één ding al vast: Defensie concurreert niet met particuliere beveiligingsorganisatie. “We varen een eigen koers waarbij elke aanvraag volgens eenduidige criteria in behandeling wordt genomen.”

O perationeel

Commandant eerste VPD bewaart dubbel gevoel aan inzet, maar:

Voorkomen beter dan genezen “Het was een bijzondere en zinvolle missie. We hebben veel geleerd van planning, logistiek en communicatie. Bovendien heeft het systeem van VPD’s zijn nut bewezen. Tot nu toe is geen enkele koopvaarder met een dergelijk team aan boord gekaapt.” Eerste luitenant der mariniers Frank Pieterse fungeerde van tussen eind maart en medio april als commandant van het eerste Nederlandse VPD, dat het kraanschip Hermod van de firma Heerema en twee sleepboten tijdens de overtocht van Mumbai naar Dubai tegen piraten beschermde. Met succes, het transport arriveerde heelhuids. Geen garantie

Dat de door het eerste Nederlandse VPD te beveiligen schepen veilig in Dubai afmeerden, kent volgens Pieterse twee oorzaken. In de eerste plaats is het gebied waarin de piraten opereren, zoals al gemeld, oneindig groot. “Kom je piraten tegen, dan berust dit min of meer toeval”, aldus de in het dagelijks leven pelotonscommandant bij de 11de Infanteriecompagnie van het 1ste Mariniersbataljon in Doorn. Ten tweede voeren de schepen langs de rand van het risicogebied, ver van het ‘epicentrum’ van het piratengeweld, legt Pieterse uit. Overigens vormt dat volgens hem geen garantie dat kapers een schip dan niet aanvallen. “Hun (moeder)schepen kunnen overal opduiken en daarnaast verschuift hun werkterrein en wordt groter”, weet hij. Hoewel de Hermod dus behoorlijk ver van het strijdgewoel voer, liep de spanning aan boord tijdens de overtocht naar Dubai toch even op. Dat was toen de scheepsradio een kaping door piraten van een koopvaardijschip meldde, in een gebied waar het transport later doorheen moest. Ondanks dat de afstand tot de plek des onheils liefst driehonderd zeemijlen bedroeg, was de bemanning toch onder de indruk van de overval. Immers, dit kon hen ook overkomen. Pieterse:

“Iedereen was op dat moment dubbel blij met onze aanwezigheid. Op onze beurt realiseerden we ons hoe zinvol de plaatsing van een VPD op een koopvaarder is. Overigens liep de kaping goed af. Toen de bemanning van het aangevallen vaartuig veilig in de citadel zat, greep de Amerikaanse marine in.” Rekening houden

Dat Pieterse in een dergelijk schuitje zou belanden, kon hij een maand daarvoor nooit vermoeden. Medio februari, tijdens de arctische training van het 1ste Mariniersbataljon in Noorwegen, werd hem en zijn peloton (in totaal 34 man) gezegd rekening te houden met inzet in een VPD in de wateren bij de Hoorn van Afrika. Direct begonnen zij met schietoefeningen op een Noorse schietbaan en (in een fjord in militair gebied) op een boot. Terug in Nederland onderging het VPD-peloton opnieuw een korte opleiding en een reeks ‘briefings’ waarbij onder anderen een juridisch adviseur uitleg gaf over de zogeheten geweldsinstructie. Uiteindelijk stapte de VPD-ploeg, onder wie medisch personeel, op 23 maart in Mumbai aan boord van de Hermod en de twee sleepboten die deze gigant begeleidden. De taak van de mariniers tijdens de tiendaagse oversteek naar Dubai: het 24 uur per dag ‘monitoren’ van het zeegebied rond de Hermod, het bekijken van radarbeelden, het pauzeloos bemannen van uitkijkposten. Kortom, scherp blijven in afwachting van piraten die zich niet zouden vertonen. Was dit wel gebeurd, dan was het VPD aan de hand van de geweldsinstructie opbouwend opgetreden, vertelt Pieterse. Dat betekent: het verdachte schip aanroepen met het verzoek weg te wezen en melding maken van de aanwezigheid aan boord van de koopvaarder van security forces. Uitdagende klus

Dat het aan boord van de Hermod gedurende de overtocht van Mumbai naar Dubai rust bij de stukken was, bezorgde Pieterse achteraf een dubbel gevoel, erkent hij. “Een beveiligingsdetachement wil operationeel worden ingezet. Aan de andere kant is voorkomen natuurlijk beter dan genezen.” Al met al blikt de luitenant terug op een even interessante als uitdagende klus. “Wij vormden het eerste zelfstandige Nederlandse VPD in de wateren bij Somalië. We zijn natuurlijk gewend om op en vanaf schepen te opereren. Verder vond ik het vanwege de enorme dankbaarheid van de bemanning een positieve ervaring. Wat mij betreft gaan we zo weer.”

7


operationeel Naast Hr.Ms. Haarlem zijn op 9 mei ook Hr.Ms. Middelburg, Hellevoetsluis en Maassluis stil gezet. “Een heel sombere dag voor Defensie”, aldus de Commandant der Strijdkrachten generaal Peter van Uhm. “En wrang omdat de wereld steeds meer onzekerheden kent. Kijk naar Libië, of de piraterij voor de kust van Somalië. Nu moeten we hele goede spullen gaan verkopen, die we nog goed kunnen gebruiken. Dat gaat ook mij niet in de koude kleren zitten.”

‘We concentreren ons volledig op de missie’

Hr.Ms. Haarlem

zit niet bij de pakken neer

Sinds 25 maart maakt Hr.Ms. Haarlem deel uit de van operatie Unified Protector. Ondanks dat de mijnenjager bij thuiskomst tegen de kant gaat als gevolg van de bezuinigingen, zet de bemanning zich onvermoeid in om de missie succesvol af te ronden. Naast voorkomen dat er wapens in het door oorlog verscheurde Libië binnen gesmokkeld worden, doet Hr.Ms. Haarlem ook waarvoor ze is gebouwd: jagen op mijnen.

Tekst: Maartje van der Maas | Foto’s: Hr.Ms. Haarlem

Met ongeloof vernam de bemanning op 8 april het nieuws van de bezuinigingen tijdens een Alle Hens aan boord. Dat hun schip, in het midden van een operationeel deployment van de sterkte van de mijnendienst af gaat, was wel even slikken. “Omdat we een prima band hebben met elkaar en goed met elkaar over de situatie kunnen praten, werd de spanning over de situatie met de dag minder”, vertelt matroos 1 OD Martijn Wuisman. “Na een dag of drie was het nieuws verwerkt. Iedereen pakte de draad weer op en ging volop aan het werk. We concentreren ons volop op de missie.” Chatten op zee

“De operatie Unified Protector richt zich op het handhaven van het wapenembargo voor de kust van Libië”, vertelt mijnenjachtofficier luitenant-ter-zee 2 Derk-Jan Heersema. “Wij dragen daaraan bij door verdachte scheepvaart te ondervragen en te rapporteren. Als we een schip niet vertrouwen, adviseren we er een boardingteam op af te sturen om een kijkje aan boord te nemen.” De commandant van Hr.Ms. Haarlem, luitenant-ter-zee 1 Wilbert van Gemeren, vult hem aan. “Even belangrijk is het aandeel dat wij leveren in de common operational picture. In dat overzicht staan niet alleen alle verAlle Hens | Mei 2011

8

dachte bewegingen, op zee en in de lucht, maar ook die van de vriendschappelijke eenheden. Er varen namelijk meerdere transportschepen van de Libische oppositietroepen rond en schepen die noodhulp verlenen of vluchtelingen evacueren.” Van Gemeren legt uit dat het maritieme gedeelte van de operatie wordt geleid vanuit het Italiaanse Napels. “Het commando kan alleen beslissen over de inzet van de eenheden als ze weten waar zij en de vijandelijke eenheden zich bevinden.” Om deze verschillende taken te kunnen uitvoeren loopt op de brug continu een extra uitkijk. De (assistent-) mijnenjachtofficieren en de verbindelaars in de radio houden rond de klok al het berichtenverkeer in de gaten. Intensieve samenwerking

“Om de common operational picture nauwkeurig te kunnen opbouwen, moet de samenwerking met andere eenheden intensief zijn”, beaamt Heersema. “Het totaal aantal schepen in Unified Protector is vijfentwintig. Naast een aantal mijnenjagers en onderzeeboten doen er voornamelijk fregatten mee, maar er varen ook tankers rond zodat de schepen langer op zee kunnen blijven.” Om een goede afstemming te kunnen garanderen, zitten alle eenheden op een beveiligde webom-

operationeel

geving waarin ook een chatfunctionaliteit is opgenomen. Door dat ‘gechat’ hebben alle eenheden, maar ook de staf een realtime beeld van wat zich in de Joint Operations Area (JOA) afspeelt. Van Gemeren meent dat de operatie zijn vruchten afwerpt. “Bij de uitgevoerde boardings zijn geen wapens of andere verboden artikelen aangetroffen. Omdat het embargo goed is opgezet, ben ik er vrijwel zeker van dat scheepvaart dat toch intentie heeft om wapens Libië in te brengen daar niet in slaagt. Maar dat weet je vanzelfsprekend nooit zeker.” Goed kijken

Sinds een aantal weken heeft Unified Protector een extra dimensie gekregen voor de Haarlem. Een Frans fregat en haar boordhelikopter ontdekten mijnenlegactiviteit door Kadhaffi-aanhangers voor de kust van Misratah. Het humanitaire scheepvaartverkeer kwam daardoor stil te liggen. “Vanaf het begin was Nederland positief gestemd om de mijnenbestrijdingscapaciteit in te zetten”, aldus de commandant. “Toen vanuit Napels de vraag kwam om te gaan jagen naar eventuele andere mijnen voor de kust, zijn wij die kant op gevaren. Een aantal dagen later besloot de politiek tot onze inzet.” Vanaf deze dag kregen de uitkijken op de brug en de operators in de mijnenjachtcentrale er nog een taak bij: ze gingen op zoek naar een zogenaamde contactmijn. “Bij de dreiging van dit soort mijnen, is het belangrijk om heel goed op het water te kijken. Een verstoring in het wateroppervlak kan een goede aanwijzing zijn.” Maar ook het onderwaterbeeld wordt minutieus opgenomen. “Met onze Hull Mounted

We weten dat er in ieder geval drie zeemijnen bij Misratah zijn gelegd

Sonar speuren we niet alleen de bodem maar ook de gehele waterkolom af naar contacten die op een zeemijn lijken. De bodem voor de kust van Misratah is erg rotsachtig dus dat is niet gemakkelijk. Een hoge roulatie van de operators in de mijnenjachtcentrale en van de uitkijken op de brug is geboden om iedereen zo scherp mogelijk op post te hebben.” Drie zeemijnen

Aan boord van de mijnenjager is duidelijk dat het bloedige ernst is in Libië. “We kunnen het krijgsgeweld vanaf het schip horen en zien en soms zelf voelen.” Het werk dicht voor de kust is dan ook niet ongevaarlijk. “Voor de mijnendreiging zijn we gemaakt en uitstekend uitgerust”, stelt de commandant. “Om het schip te beschermen tegen beschietingen vanaf het land of een aanval van kleine bootjes, zijn andere eenheden ingezet.” Hoe lang de Haarlem en de twee andere mijnenjagers in de operatie voor de kust van Libië blijven mijnenjagen, kan hij niet met zekerheid zeggen. “We weten dat er in ieder geval drie zeemijnen bij Misratah zijn gelegd. We kunnen echter niet uitsluiten dat de troepen van Kadhaffi op andere locaties langs de kust meerdere mijnen hebben gelegd. Het is aan de baas in Napels om te bepalen hoe lang hij hiermee wil doorgaan.” Ook de datum van de thuiskomst van de Haarlem is nog niet zeker. “We hopen begin juli weer in Den Helder te zijn. Vijf maanden op missie is best lang voor een mijnenjager. Ik ben er echter trots op dat we dankzij het oefenen in nationaal en internationaal verband klaar zijn voor dit soort acties.” Bootsman Bram Smits en kwartiermeester Martijn Dommisse zijn het daar helemaal mee eens. “We gaan er voor de volle honderd procent voor om er een goede missie van te maken. We hebben best wat slecht nieuws gekregen en de patrouilles zijn soms langdradig maar dat weerhoudt ons er niet van om de laatste reis van de Haarlem succesvol af te sluiten.”

9


oefenin g

Verplegen Medische skilltraining in Duitsland

in de vuurlinie

Geweerschoten, overal geschreeuw. Bijna letterlijk duiken de combat life savers tussen de gewonden en doden de vuurlinie in. Redden wie er te redden valt. Dat is de belangrijkste les voor de negen medici van het 2de Mariniersbataljon tijdens de Combat Medic Advanced Skills Training op de Amerikaanse basis Grafenwöhr in Duitsland. Met een luidkeels “Lets go, hurry up”, sjouwen de militairen hun gewonde collega’s uit de gevarenzone.

Tekst: Jopke Rozenberg-van Lisdonk | Foto’s: Joyce Stevens (AVDD)

Door het slachtoffer in te pakken wordt de lichaamswarmte geïsoleerd.

“Deze trainingslocatie is uniek”, zegt arts luitenant-ter-zee 2 OC Beatrijs Vermeulen. “Met tientallen levensechte, bloedende dummies, rook-, licht- en geluidseffecten bootsen ze hier een vrij realistisch oorlogsscenario na. Dat is toch heel anders trainen dan in Nederland.” Na de eerste levensreddende handeling, het aanbrengen van een tourniquet om hevige bloedingen te stoppen, vervoeren de mariniers de slachtoffers naar een veiliger omgeving. De zweetdruppels staan op hun voorhoofd. Het is warm, stoffig en afmattend om met de zware scherfvesten aan en medicijntassen de 80kilo wegende oefenslachtoffers te verplaatsen. In een donkere, met rook gevulde ruimte vervolgen de cursisten de verpleging. “He’s bleeding! He’s bleeding!”, gilt de Amerikaanse trainer tegen één van hen. “Waar dan”, reageert de cursist geïrriteerd. Is ze net geconcentreerd bezig een vrije ademweg te creëren door een beademingspijpje in de neus van haar patiënt aan een te brengen, probeert de trainer haar met zijn geschreeuw van haar stuk te brengen. “Nuchter zijn die Hollanders wel”, vindt de Amerikaanse oefenleiding. “Ze laten zich niet snel van de wijs brengen en gaan recht op hun doel af.” Improviseren

De medevac staat gereed om de dummie te transporteren naar een ziekenhuis voor verdere behandeling.


10

Amerikaanse reservisten verzorgen de vijfdaagse opleiding voor de Nederlandse Basis Medische Eenheden (BME). In Grafenwöhr leiden ze naast Amerikaans ook het medisch personeel van de coalitiepartners op, waaronder Polen, Slowakije, Roemenië en enkele Afrikaanse landen. “Ik merk dat de lessen van deze veteranen indruk maken op onze mannen en vrouwen”, zegt Vermeulen, die samen met de trainingsofficier van het 2de Mariniersbataljon vanuit Nederland de trip organiseerde. “Hun praktijkervaring spreekt tot de verbeelding. Ook geven ze de cursisten veel praktische tips. Ik ver-

oefenin g

Ze leren zich geen zorgen te maken om de onhygiënische omstandigheden wacht dat dit hen nog lang bijblijft.” De oefenscenario’s doorlopen de zorgketen van eerste contact ‘onder vuur’ tot het gewondennest buiten de vuurlinie. Daarna volgt de overdracht van slachtoffers aan het medische transport dat de gewonden naar het Role 2 ziekenhuis brengt. De eerste levensreddende handelingen zijn hier van belang. “We leren hoe je moet improviseren”, legt Vermeulen uit, die zelf in de huid van combat life saver (CLS’er) deelneemt. “Met de beperkte middelen die je tot je beschikking hebt, kun je veel meer dan verwacht.” Trainer Joe vult aan: “En ze leren zich niet te druk te maken om de vaak onhygiënische omstandigheden. Levens redden staat op nummer één, dan moet je het best mogelijke halen uit de gegeven situatie. Vaak is dat geen steriel ziekenhuis, daar komen de slachtoffers later pas terecht.” Overlevingskansen

“Bij het eerste contact met geweldsslachtoffers werken we altijd met het (c)ABCD-protocol,” vertelt algemeen militair verpleegkundige korporaal Margriet Landman. De afkorting

staat voor circulation, airway, breathing, circulation en disability. Ze controleren catastrofale bloedingen, maken luchtwegen toegankelijk, zorgen voor een adequate en efficiënte ademhaling en checken het bewustzijn van het slachtoffer. “Als dit allemaal nog enigszins naar behoren werkt of als je dit als hulpverlener weer kunt laten werken, dan zijn de overlevingskansen van het slachtoffer vrij groot”, weet Landman. Op haar bovenbeen heeft ze reepjes tape geplakt met daarop de letters cABCD. “Dan kan ik gemakkelijk aantekeningen maken over de toestand van de gewonde en de handelingen die ik heb uitgevoerd”, legt ze uit. “Dat is duidelijk bij de medische overdacht van het slachtoffer aan het medisch evacuatie team. Zo weet ik zeker dat ik niets vergeet.” Het blijven trainen van de protocollen is van levensbelang, vinden alle deelnemers. “We zijn als eerste bij de slachtoffers, vaak wanneer ze nog onder vuur liggen”, vertelt CLS’er marinier 1 Rinz van Genderen. “Onder die hoge druk mag je geen steken laten vallen. Het gaat immers om mensenlevens. Gezonde spanning zal er wel altijd zijn, maar dat maakt je ook scherp.” De BME’s van de bataljons treden vaak ondersteunend op bij oefeningen van de verschillende eenheden. Niet als oefenpartner, maar als serieus vangnet voor eventuele gewonden door blessures en dergelijke. Door hun grote operationele inzetbaarheid, heeft het medisch personeel zelf weinig tijd om te trainen en oefenen. Kwalitatief hoogstaande trainingen zijn daarom van fundamenteel belang. Momenteel kijkt het Korps Mariniers of zij de cursus in Grafenwöhr jaarlijks aan hun BME’s kunnen aanbieden.

11


mens en werk

Militaire Basisvaardigheden garanderen robuuste inzetbaarheid

Veiligheid Vaardig

Je staat aan de valreep in een buitenlandse haven. Vanuit de verte komt een man met een rugzak op je af lopen. Hij begint te rennen en komt snel dichtbij. Wat doe je? Om deze vraag te beantwoorden, komt het militair recht, de schietvaardigheid en de militaire veiligheid aan bod tijdens het jaarlijkse opfrissen van de Militaire Basisvaardigheden.

Tekst: Thijs Imandt, Maartje van der Maas | Foto’s: Archief

Steeds vaker betreden marinemedewerkers paden die buiten hun directe specialisme liggen. Daarvoor moeten ze goed zijn uitgerust. De Commandant der Strijdkrachten heeft negen basisvaardigheden bepaald waar elke militair aan moet voldoen. Zo is een basisniveau gegarandeerd om elke inzet robuust en met zelfvertrouwen tegemoet te treden. Vanaf september worden de Militaire Basisvaardigheden (MBV) ingevoerd bij de marine. Alle werknemers moeten dan beginnen aan de opfriscursus van vaardigheden die in de initiële opleiding zijn aangeleerd. Om dit praktisch in te richten zijn een aantal MBV samengebracht in onderwijsmodules. Waar richten de module schietvaardigheid en de module militair recht en militaire veiligheid zich op? Alle Hens | Mei 2011

12

Militair Recht

De man met de rugzak is een burger. De hand-out militair recht zegt dat burgers geen combattanten zijn en daarom een beschermde status hebben. Wat kan of mag je nou precies doen als hij op je af komt rennen? De alinea zelfverdediging uit hand-out geeft meer uitleg. Daar staat beschreven dat je pas geweld mag gebruiken als er onmiddellijk gevaar ontstaat ten aanzien van jezelf of de eenheid. Hiermee ben je er nog niet. Je kunt hem niet zomaar neerschieten. Je bent gebonden aan proportioneel geweld, dat wil zeggen dat jouw reactie in verhouding moet staan tot de aanval. Daarnaast moet eerst het lichtst mogelijk geweldmiddel worden gebruikt. Dat blijkt uit de rules of engagement die ook staan om-

mens en werk

Kennis van het omgaan met wapens is voor iedere militair van belang schreven in de hand-out. “Deze casus is een prima voorbeeld om de kennis over het militair recht op te frissen”, concludeert Hoofd Sectie MBV, luitenant-ter-zee 2 Léon Pieters. Schietvaardigheden

De man is niet te stoppen. Uit zijn zak haalt hij een pistool en schiet. Hij is gelukkig geen begenadigd schutter en mist. Jij moet reageren. “We gaan ervan uit dat iedere actieve militair een initiële opleiding heeft gehad en dus beschikt over de basiskennis en kunde op het gebied van schieten en omgaan met een wapen,” aldus Pieters. “Met de MBV willen we dat basisniveau op peil houden. Iedere militair moet in staat zijn om minstens de eis van basisschutter te kunnen halen.” Schutters moeten klapschijven op honderd meter raken en kunnen groeperen. Vlootpersoneel heeft geen persoonlijk wapen. Ongegradueerden schieten met een Diemaco C7 met mechanisch richtmiddel. De onderofficieren schieten met de Glock 17. Mariniers vuren wel met hun persoonlijk wapen. Het belang van deze schietvaardigheidlessen is bij het korps geborgd binnen de eigen bedrijfsvoering en het oefenprogramma. Maar omgaan met wapens is voor iedere CZSK- militair van belang. “De geschetste situatie is nog nooit voorgekomen maar je moet wel weten wat je moet doen als het ooit zover komt.” Militaire veiligheid

Bij dezelfde module hoort ook de behandeling van militaire veiligheid. “We willen bereiken dat iedereen zich ervan bewust is dat ze de veiligheid van de eenheid ook zelf moeten handhaven. Informatie, personeel en materieel moet beschermd worden tegen spionage, diefstal, verlies of onrechtmatige kennisneming. We kennen allemaal de verhalen van de verloren USB-stick.” Onderwerpen die de MBV behandelen zijn sleutelveiligheid, de tien geboden van bureaudiscipline en het omgaan met informatie en gegevensdragers.

Ook het te woord staan van de pers komt aan het bod. “Een belangrijke les is dat een journalist 24 uur per dag werkt en je dus altijd moet opletten wat je zegt”, verklaart hoofd sectie MBV. “Door medewerkers hier bewust van te maken, willen we veiligheidsincidenten voor de persoon en de organisatie minimaliseren.” Intranet

Op de site van de sectie MBV (zie kader in foto) staat duidelijk omschreven wat de verschillende vaardigheden inhouden en wie aan welke eisen moet voldoen. Voor degenen die geen of minder gemakkelijk toegang hebben tot deze site, is voor de module militair recht en militaire veiligheid papieren handouts voorzien. “We komen vaak naar de eenheden toe”, vertelt de planner/coördinator van de sectie, sergeant-majoor Otto Wouters. “Zo spreken we de chef der équipage en de hoofden van dienst om kort uit te leggen wat van het personeel verwacht wordt.” Iedere CZSK-militair moet zijn MBV’s elk jaar opfrissen. Deelname aan de lessen is genoeg om een jaar vooruit te kunnen, maar daarna moet opnieuw aangetoond worden dat de vaardigheden nog steeds parate kennis zijn. De sectie MBV ondersteunt, coördineert en plant lessen maar legt niets op. De verantwoordelijkheid voor het upto-date houden van het personeel ligt bij de lijnmanager. “We bieden echter wel alle faciliteiten om het hele personeelsbestand continu basis vaardig te houden”, besluit Pieters.

Voor meer informatie over de Militaire Basisvaardigheden. KM > Directie Personeel > Scholen en staf OKM > MBV

13


opleidin g

Air Warfare Course stuwt luchtverdedigers op tot grote hoogten

Fouten maken verplicht

Op de Marineschule in het vredige Bremerhaven is de wapenembargomissie bij Libië heel dichtbij. In een nagebootste commandocentrale controleren Nederlandse marinemensen op kleurige beeldschermen een fictief luchtruim boven de Middellandse Zee. Volgens het scenario van de Duits-Nederlandse Air Warfare Course vliegt een onbekend vliegtuig de no fly-zone in. Aan de cursisten, stuk voor stuk ervaren militaire luchtverdedigers uit NAVO-landen, de taak een list te verzinnen en het probleem op te lossen. Volgens het oefenscript beeldt de commandocentrale waarin de Nederlanders werken die van het Duitse fregat Hamburg uit. Als stafschip van een multinationaal NAVO-vlooteskader controleert dat schip in de Air Warfare Course (AWC) de situatie boven Redland. Tot ergernis van de Verenigde Naties bezet dat land een deel van Greenland Insulata. Reden om een vredesmacht in de strijd te werpen, een no fly- zone en een wapenembargo in te stellen. Om de alliantie te pesten stuurt Redland soms een vliegtuig de lucht in. “Ze willen dat de VN het eerste schot lost”, legt scenariobegeleider luitenant-terzee 1 Bob van Hoof uit, “om vervolgens te kunnen zeggen: ‘wij hebben niets gedaan’. Maar de cursisten van de AWC nemen een stevige houding aan. Bij een aanval op ons of een ernstige schending van het wapenembargo treden ze ferm op.”

Tekst en foto’s: Jack Oosthoek

gen, van luchtafweerbatterijen van het type Patriot en van NASAMS- en AWACS-radarvliegtuigen. Samenwerking is de spil waarom het in de AWC draait. “Moeilijker gezegd dan gedaan, elk land houdt er eigen methodes en procedures op na die in elkaar moeten worden geschoven”, vertelt luitenantter-zee 2OC Kevin Stolk, oud- luchtverdedigingofficier van Hr.Ms. De Zeven Provinciën. “Zo is de marine gewend om verantwoordelijkheden op een lager niveau neer te leggen en werken de luchtverdedigers daar in één ruimte samen, de commandocentrale. Bij de luchtmacht daarentegen hakt de leiding knopen door en zitten chefs over verschillende locaties verspreid, soms zelfs in de lucht. Dit wordt in de AWC allemaal op elkaar afgestemd, alleen zo kan een werkelijke luchtverdedigingoperatie soepel verlopen.” Geen standaard

Eigen methodes

Volgens het oefenplan gebeurt dit met alle deelnemende partijen. Daaronder bemanningen van schepen en vliegtuiAlle Hens | Mei 2011

14

Dat het gebied van Middellandse Zee als fictief oefengebied wordt gebruikt is normaal. Niet alleen hakt de AWC al vijf jaar met dit bijltje, alle ingrediënten voor een geslaagde luchtver-

opleidin g

AWC begrip binnen NAVO De Air Warfare Course kwam er circa tien jaar geleden via een Memorandum of Understanding’tussen de marines van Duitsland en Nederland. Aanleiding was de bouw van de Duitse F124- en de Nederlandse luchtverdediging- en commandofregatten die vele (technische) overeenkomsten vertonen. Dus waarom de bemanningen niet gezamenlijk opleiden? Tien jaar na dato is de AWC uitgegroeid tot een begrip binnen de NAVO. Noorwegen, Denemarken en Groot-Brittannië doen er intussen ook volop aan mee, Frankrijk zit in de wachtkamer.

dedigingoperatie liggen in die regio voor het oprapen. “Er is land, zee, er kan onder een kust op mijnen worden gejaagd. Overal zijn op het land, vanaf zee en in de lucht luchtverdedigingoperaties mogelijk.” De link met de wapenembargomissie bij Libië berust volgens Stolk dan ook puur op toeval. Al komt die goed van pas. “In militaire oefeningen is het belangrijk om in te spelen op de veranderende mondiale veiligheidssituatie.” Daarom wordt in de AWC de werkelijkheid zoveel mogelijk benaderd. Daarnaast draait het om creativiteit en het nemen van initiatief. Het laatste voorkomt volgens cursusleider luitenant-ter-zee 1 Geert van der Bij dat de leerlingen in moeilijke scenario’s naar standaard NAVO-procedures grijpen om het probleem op te lossen. “Net als in een werkelijke militaire operatie is in de AWC niets standaard.” Leermoment

Dat blijkt als opnieuw een onbekend vliegtuig de no fly-zone tart. In de commandocentrale van een ander nagebootst schip, HMS Daring, stijgt de spanning. “Unknown airplane on 5000 feet. This is UN, your intentions are unclear, change your direction.” Loos alarm. Een gevechtstoestel van de VN loodst het KPL Michel Plompen en LTZ2OC Kevin Stolk in actie.

mysterieuze vliegtuig de no fly- zone uit. Jammer alleen dat niemand van de luchtverdedigers dat weet. Foutje? Stolk spreekt liever van een leermoment. Waarna er wéér een onbekend toestel op het beeldscherm verschijnt, volgens de berichten met humanitaire hulpgoederen aan boord. “Maar misschien bevinden zich wel wapens aan boord”, oppert Stolk. Hij neemt het zekere voor het onzekere en sommeert de piloot weg te wezen. Achter de schermen overlegt de staf van de VN-vredesmacht met juristen. Mag de machine volgens de Rules of Engagement worden neergehaald of niet? ”De VN voert geen oorlog, maar probeert een conflict te de-escaleren en de bevolking van een getroffen gebied te beschermen”, legt assistent-luchtverdediger sergeant Jeroen Paus uit. “Ja, dit benadert de werkelijkheid heel aardig. Net Libië.” De vlieger van het onbekend vliegtuig kiest eieren voor zijn geld en blaast de aftocht. “Een heus VN-toestel had zich gemeld”, mompelt Paus veelbetekenend. Alsof het nog niet genoeg is, krijgen de Nederlandse luchtverdedigers opnieuw met een indringer te maken, de derde in een half uur tijd. “Een gemiddelde van vier á vijf incidenten per dag, met een verschillende intensiteit, is ruim voldoende om scherp te blijven”, maakt Stolk de balans op. Dat vindt ook debutant in de Air Warfare Course luitenant-ter-zee 2 OC Bastiaan Bolt van de Operationele School in Den Helder. Vooral de ideologie van de opleiding - zelf plannen maken, initiatief tonen spreekt hem aan. “Daarbij mag je, nee móet je fouten maken, anders leer je niets. Missers worden naderhand positief kritisch besproken.” Volgens air defence officer van Hr.Ms. Evertsen luitenantter-zee 2 OC Jos van der Meijden leren luchtverdedigers in de AWC onder meer op ‘een hoger niveau’ over hun vakgebied nadenken. Dat neemt niet weg dat hij het scenario, hoe realistisch ook, hier en daar wat opgeblazen vindt. “Door de wereldwijde bezuinigingen op defensieorganisaties wordt het steeds lastiger om bij een conflict een sterke vredesmacht op de been te brengen. Met deze werkelijkheid moet meer rekening worden gehouden.”

15


mens en werk

Jas uit de broek Sinds 1 juni is de draagwijze van het donkerblauwe boordtenue van de vloot veranderd. De jas is sinds het invoeren van het tenue altijd als een overhemd in de broek gedragen. Dat is niet langer zo. Net zoals bij de andere krijgsmachtdelen gaat de jas nu over de broek heen. Schoorsteeneffect

“De vraag naar deze verandering leefde bij een groot deel van de werknemers die dit tenue dag in dag uit dragen”, verklaart Chef Kabinet, kapitein-ter-zee Wolter Sillevis Smitt. “Vooral in de warme gebieden vond men het tenue erg oncomfortabel.” De Chef der Equipage Koninklijke Marine, schipper Walter Kers vult hem aan. “Het dragen van de jas over de broek zorgt voor een schoorsteeneffect. De warmte van het lichaam vindt een weg naar buiten waardoor het gevoelsmatig een stuk koeler is.” Ook vonden werknemers het tenue niet erg functioneel. “Elke keer als je bukt, hangt de jas half uit de broek. Dat is vervelend en werkt niet gemakkelijk”, aldus Kers. Na een enquête bleek dat zeventig procent van de werknemers de jas graag over de broek wil dragen. Bedrijfsveiligheid

De vraag voor verandering in de draagwijze van het boordtenue bereikte de admiraliteitsraad via de adviesraad onderofficieren (AROOKM) en de Defensieonderdeel Medezeggenschap Commissie (DMC). Hierop is advies gevraagd aan de uniform- en traditiecommissie waarin actief dienende militairen uit alle gelederen zijn vertegenwoordigd. De meerderheid onder hen was akkoord. Er is ook advies ingewonnen over de bedrijfsveiligheid. Geconcludeerd is dat het dragen van de jas uit de broek voldoende brandwerend is. Als de jas echter uitgetrokken wordt tijdens werkzaamheden, moet hij wel ergens in de buurt liggen om de armen te kunnen bedekken. Tegenstanders

Ondanks dat een groot aantal medewerkers tevreden is met de veranderde draagwijze, heeft ook een aanzienlijke groep een andere mening. “De tegenstanders vallen vooral over het visuele aspect”, aldus Sillevis Smitt. “Ze vinden dat de jas in de broek er netter en strakker uitziet.” In de admiraliteitsraad is daarop een serieuze afweging gemaakt waarbij het draagcomfort echt prevaleert boven de netheid en de uitstraling van het pak. Er is daarop besloten om het belang van de mens in het pak zwaarder te laten wegen dan de uitstraling van het pak. Voor de rest verandert er overigens niets. Het tenue wordt met hoge of lage schoenen en baret gedragen en in koude gebieden kan de Noorse coltrui eronder gedragen worden. Alle Hens | Mei 2011

16

operationeel

Hydrografische klus geklaard

De bodem in de West

staat op de kaart

‘Het in kaart brengen van de wateren rondom de Nederlandse Antillen en Aruba.’ Zo luidde in 2006 de opdracht van Hr.Ms. Snellius. Door technische problemen en een ruwe zee bleek dit een lastige taak om te volbrengen. Vijf jaar later werkten twee officieren van het Maritime Environmental Information Centre aan het restant van deze klus. “We hebben het nu wel afgekregen”, concludeert luitenant-ter-zee Niels Nijhuis trots. “En met mooie resultaten.”

Tekst: Vanessa Strijbosch | Foto’s: Peter Bijpost

Nijhuis en zijn collega luitenant-ter-zee 2OC Laura Veerman werkten bijna non stop aan de opdracht. Met een hydrografische sloep en moderne technieken brachten ze het Schottegat, de Mansalina Baai, de Baai van Valentijn, St. Annabaai, Caracasbaai en Fuikbaai in kaart. Met behulp van nauwkeurige plaatsbepaling en dieptemeter is een meer betrouwbare benadering van het werkelijke dieptebeeld verkregen. Hiermee verbetert de Dienst der Hydrografie de nieuw uit te brengen edities van de papieren en elektronische zeekaarten van het Caribisch Gebied. Duidelijke afwijkingen

In totaal is een gebied van 65 vierkante kilometer opnieuw bekeken en vastgelegd in kaart. Door natuurlijke verschuivingen bleken de dieptelijnen op veel punten afwijkend van 17

wat in de huidige zeekaarten staat aangegeven. De sloep waarmee ze de opnemingen deden, was uitgerust met de nieuwste technologie. Daarnaast was er een Long Range Kinematic Station aan boord, een plaatsbepaler die tot op de centimeter nauwkeurig is. Deze moderne middelen maakten het mogelijk om veel nauwkeuriger dieptemetingen uit te voeren. “De contouren in de kaart zijn zichtbaar veranderd”, vertelt Nijhuis. “Het was duidelijk te zien dat er afwijkingen waren ten opzichte van de meest recente kaarten.” De hydrografen zijn met de nieuwe gegevens teruggekeerd naar de Diens voor Hydrografie in Den Haag. Nu is het de beurt aan hen om hernieuwde kaarten uit te brengen. Als deze klus is geklaard, staat de bodem in de West op de kaart. Alle Hens | Mei 2011

mens en werk

Waarom integriteitschendingen altijd gemeld moeten worden

Sluit je ogen niet voor je omgeving

Even met de dienstauto langs de crèche, omdat het op de route ligt of een cadeau aannemen van een externe relatie. Kan dit? Soms lijken geintjes onschuldig, maar wat als ze structureel over dezelfde collega gaan? Integriteit is het nadenken over je handelen met als uitgangspunt de vraag of je recht doet aan alle betrokkenen. Het is zaak om van ongewenst gedrag of vermoedens van andere integriteitschendingen altijd melding te maken. Iedereen heeft immers recht op een veilige werkomgeving.

Tekst: Marlous de Ridder | Foto’s: Maartje van der Maas

“Weer zelfverrijking bij Defensie”, kopt de Volkskrant half april van dit jaar. Dit keer is het de marine die de media haalt door een vermeende integriteitschending op het gebied van nevenwerkzaamheden. Hoewel geen enkel bedrijf het leuk vindt om op deze manier in de media te komen, dient het toch een doel meent luitenant-ter-zee 1 Frank Spruit. “Incidenten in de media geven ons werkveld een boost en als organisatie leren wij ervan. Het bewijst des te meer dat integriteitschendingen altijd eerst intern moeten worden gemeld. Het geeft de organisatie de mogelijkheid zelf onderzoek te doen en passende maatregelen te nemen. Spruit is de Centrale Adviseur Integriteit Defensie (CAID) en behartigt in dit kader de belangen van de Koninklijke Marine. Samen met collega’s luitenant-ter-zee 2 OC Robert Lobbes (Functionaris Integriteitzorg) en luitenant-ter-zee 2 OC Johan Ringma (Coördinator Lokale Vertrouwenspersonen) vormen zij de groep integriteitfunctionarissen binnen het CZSK. Ze zijn naast meldpunt ook de vraagbaak voor zowel leidinggevenden als medewerkers op het gebied van voorlichting en lastige integriteitkwesties.

Grijs gebied

In een organisatie als defensie waarbij werk en privé soms in elkaar overlopen en groepsgedrag de norm bepaalt, heeft iedereen met dilemma’s te maken. Strakke richtlijnen zijn niet altijd te geven. Het gaat juist vaak om de grijze gebieden. Wat is wel toelaatbaar en wat niet? “Ongewenst gedrag is soms lastig te definiëren”, zegt Ringma. “Maar voor iedereen vormt de gedragscode de basis. Ook besteden we veel aandacht aan ethiek en dilemmatrainingen in onze opleidingen, met name van leidinggevenden. Wij vinden dat als iemand zich bedreigd of gekwetst voelt door opmerkingen of het gedrag van een collega, er sprake is van ongewenst gedrag. Belangrijk is dat je eerst die betreffende

“De melder bepaalt welke stappen wij ondernemen”

Luitenant-ter-zee SD 1 Frank Spruit - Centrale Adviseur Integriteit Defensie (CAID) Ik ben een onderdeel van de escalatieladder op het gebied van sociale integriteit. Ik adviseer C-ZSK bij zaken waarbij een groot afbreukrisico is. Daarnaast geef ik commandanten advies over bijvoorbeeld de soorten onderzoeken die we op een eenheid kunnen doen, zoals een huishoudelijk of onafhankelijk onderzoek. Tot slot probeer ik het bewustzijn bij zowel de organisatie als haar medewerkers te vergroten om alert te zijn op mogelijke integriteitschendingen. Iedereen heeft recht op een veilig werken leefomgeving. Daarom is het zo belangrijk dat je bewust bent van je eigen verantwoordelijken en je ogen niet sluit voor je omgeving.”


18

mens en werk

Luitenant-ter-zee 2 OC Robert Lobbes – Functionaris Integriteitzorg (FIZ) “Bij mij kan iedereen terecht voor advies of het doen van een melding op het gebied van zakelijke integriteitschendingen. Zakelijk integriteit gaat simpel gezegd over datgene wat de medewerkers de organisatie aandoen. Denk aan fraude, belangenverstrengeling, nevenwerkzaamheden en het aannemen van steekpenningen. Wanneer het de organisatie raakt, is de beleving vaak anders. Men vindt het gelukkig niet normaal als een collega wordt gediscrimineerd, maar is het laten smeren en fêteren door een externe leverancier wel normaal? Als nevenwerkzaamheden je functie en het dienstbelang raken, moet je dat altijd melden. Als je twijfelt, kan je het beste advies inwinnen bij je directe lijnmanager of mij. Zo voorkom je plichtsverzuim met alle gevolgen van dien.”

“Wanneer het de organisatie raakt, is de beleving soms anders”

één centraal loket worden verzameld, zodat er een overzicht ontstaat van de aard en frequentie van de schendingen en mogelijke trends eerder worden gesignaleerd.

collega aanspreekt. Misschien heeft diegene het niet zo bedoeld. Als dat niet mogelijk is, ga je naar je direct leidinggevende of de lokale vertrouwenspersoon.” Één loket

Niet tijdig aan de bel trekken, kan desastreuze gevolgen hebben. Wat te denken van persoonlijk leed zoals ziekteverzuim en vermijdingsdrang, maar ook imagoschade. Met dit laatste kreeg defensie in 2006 te maken. Het voorval op de Tjerk Hiddes werd breed uitgemeten, waardoor een groot onderzoek van de Commissie Staal naar ongewenst gedrag volgde. De bevindingen van Staal zorgden er wel voor dat integriteit defensiebreed hoog op de agenda kwam te staan. Sindsdien is er op dat vlak veel verbeterd. Van een Centrale Organisatie Integriteit Defensie (COID) tot een Meldpunt Ongewenst Gedrag. Belangrijkste uitgangspunt is dat nu alle meldingen bij

Anoniem

Door uit te dragen waar integriteit voor staat en voorlichting te geven wat er onder zakelijke en sociale integriteit valt, hoopt ‘de driehoek’ medewerkers over de streep te trekken om integriteitschendingen altijd te melden. In de eerste plaats gebeurt dit in ‘de lijn’, maar het kan ook direct bij de integriteitfunctionarissen. Spruit: “Wij zijn in zoverre drempelverlagend, omdat wij geen functionele relatie met de melder hebben. Daarnaast is anonimiteit altijd gewaarborgd. Een klacht is nooit te herleiden tot de melder.” “Meldingen over vermoedelijke strafbare feiten leg ik altijd direct bij de commandant neer”, benadrukt Lobbes desgevraagd. Ringma: “Bij ongewenst gedrag bepaalt de melder welke stappen wij ondernemen. Niets gebeurt zonder zijn of haar toestemming.” Een hele geruststelling voor diegene die zo dapper is om de integriteitschending aan de kaak te stellen.

Luitenant-ter-zee 2 OC Johan Ringma – Coördinator lokale vertrouwenspersonen (CLVP) “Ik ben het aanspreekpunt voor alle vertrouwenspersonen als het gaat om ongewenst gedrag. Als zij met een ingewikkelde case zitten, ben ik er om te sparren. Soms komen medewerkers ook direct naar mij. Ongewenst gedrag kan gaan over pesten, seksuele intimidatie, stalking, discriminatie en bedreiging. Vaak gaat het om situaties die niet zwart-wit zijn, maar die door de medewerker als kwetsend of erger worden ervaren. De functie van vertrouwenspersoon is een bijzondere. Mensen verkijken zich er regelmatig op. Het gaat namelijk verder dan alleen ‘goed kunnen luisteren’. Iemand moet over een groot inlevingsvermogen beschikken, betrouwbaar zijn en oprecht. Daarom wordt veel aandacht besteed aan de selectie en training van lokale vertrouwenspersonen. Of er voldoende draagvlak is, bepaal ik altijd samen met de commandant en de medezeggenschapscommissie. Tot slot ga ik regelmatig zelf langs bij de schepen om de temperatuur van het badwater te peilen. Voor ons is het belangrijk om vinger aan de pols te houden. Zeker nu de bezuinigingen voor veel onrust zorgen.”

19


oefenin g

Herdenken om niet te vergeten

Op 4 mei heeft het CZSK alle militairen en burgers van het Koninkrijk der Nederlanden herdacht die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog door oorlogshandelingen of terreur, tijdens militaire conflicten en vredesmissies zijn omgekomen. In Den Helder legden VADM Matthieu Borsboom en CDRE André Kraak uit naam van de Koninklijke Marine en de Commandant der Strijdkrachten een krans bij het monument ‘Voor hen die vielen’, opgedragen aan de gevallen militairen der Zeemacht en het koopvaardijpersoneel. De Helderse burgemeester Koen Schuiling deed dit samen met wethouder Pia Bruine namens de gemeente. Bij de onderzeedienst werd in aanwezigheid van oud onderzeebootcommandant Piet de Jonge herdacht en bij het monument op het Marinebedrijf is ook een krans gelegd. Marinierseenheden waren actief betrokken bij verschillende herdenkingen in Rotterdam. Zij waren aanwezig bij het Nationaal Koopvaardijmonument De Boeg op het Leuvehoofd. Ook herdachten zij op de algemene begraafplaats Crooswijk aan de Kerkhoflaan. Tijdens de Stille Tocht over de begraafplaats legt burgemeester Aboutaleb bij verschillende monumenten een krans. Later deed hij dit weer onder muzikale begeleiding van de marinierskapel bij het Verzetsmonument aan het Kruisplein/de Westersingel en tijdens de centrale herdenking bij het ‘Monument voor alle gevallenen 1940-1945’. Ook in de West werd herdacht. Bij het monument op het Waaigat en op de Militaire Begraafplaats op Curaçao werden kransen bijgelegd. Foto: Peter van Bastelaar (AVDD)


20

oefenin g

21


wonen en werken

Top van Holland op Marinedagen

Den Helder

heeft veel te bieden

Den Helder marinestad of marinestad Den Helder? Hoe het ook zij, beiden zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Met de naderende Marinedagen op 1, 2 en 3 juli wordt dit feit nog eens benadrukt. “Ook de stad Den Helder zal zich presenteren op dit evenement”, volgens Jan Fokkinga en kapitein-ter-zee Kees Turnhout van de stichting Top van Holland. “Want naast de Koninklijke Marine heeft Den Helder nog veel meer te bieden.”

Tekst: Maartje van der Maas | Foto’s: Stichting Top van Holland

“De marine is de grootste werkgever in Den Helder en de omliggende regio”, vertelt Jan Fokkinga, directeur van Schouwburg de Kampanje. “De discussie rond het mogenlijk sluiten van Maritiem Vliegkamp De Kooy heeft het belang van de marine voor de regionale economie nog eens benadrukt.” Turnhout vult hem aan. “Maar dat belang geldt ook omgekeerd. De marine heeft baat bij een gezonde stad met een aangenaam leefklimaat voor haar werknemers. Er moet een goede verstandshouding zijn tussen beiden met wederzijds begrip.”

Waar Den Helder wèl mee kampt, is een laag vestigingscijfer van nieuwe inwoners. Mede op verzoek van de gemeente hebben Fokkinga en Turnhout de stichting Top van Holland opgestart. Met het citymarketingplan ‘Den Helder kust de zee’ proberen zij samen met andere stedelijke actoren de kwaliteiten van de havenstad meer op de kaart te zetten. Naast de gemeente, de VVV, culturele instellingen of het Gemini-ziekenhuis, heeft ook de Koninklijke Marine daar een belangrijke stem in. Toekomstige inwoners

Den Helder kust de zee

Het bevolkings aantal van Den Helder kent sinds 1980 een langzame daling. Tegelijkertijd is er ook sprake van een geleidelijke vergrijzing. Deze trend volgt de demografische ontwikkeling van de Nederlandse bevolking en is dus niet uniek.


22

“Tussen de marine en Den Helder is sprake van een uitstekende relatie”, concluderen beide heren. “Goede voorbeelden zijn sportpark Ruyghweg of zwembad De Schots waar beide partijen in synergie met elkaar van gebruik maken. Daarnaast woont een aanzienlijk aantal marinewerknemers

wonen en werken

Den Helder groeit uit naar een Maintenance Mainport met veel technologische kennis in Den Helder. Zij zijn actief in het verenigingsleven of doen vrijwilligerswerk en zijn zo verbonden met de stad.” Voor hun marketinginspanningen zien Fokkinga en Turnhout toekomstige medewerkers van de marine dan ook als belangrijke doelgroep. “Jaarlijks komt er een nieuwe lichting naar Den Helder. Die willen we graag winnen als aanstaand inwoner van Den Helder. Vaak als mensen hier weg gaan, kennen ze alleen de route van het station naar het marineterrein”, aldus Fokkinga. “En dat is niet de fraaiste. Den Helder heeft juist veel moois te bieden.” Beide heren zijn zelf geen Jutter, zoals de oorspronkelijke inwoners van Den Helder genoemd worden, maar ondertussen wel enthousiast inwoner van de havenstad. Turnhout is als adelborst naar het Noorden gekomen en is, ondanks meerdere plaatsingen in Den Haag, nooit meer terug gekeerd naar de Randstad. De waarden die Den Helder biedt, hebben de mannen over de streep getrokken om de stad niet meer te verlaten. Het doel van de stichting Top van Holland is het benadrukken van deze waarden voor huidige en toekomstige bewoners. Ze tonen niet alleen de ruimte, frisse lucht, de zee en het ontbreken van files, maar ook de culturele instellingen en een variatie aan uitgaans- en recreatiemogelijkheden op Willemsoord en langs het zeven kilometer lange prachtige zandstrand van Den Helder en Julianadorp. Er is prima scholing voor kinderen, een ziekenhuis in de buurt en voldoende werkgelegenheid. Ook voor partners van marinemedewerkers.” Op dat laatste punt gaat Turnhout in. “De stad is volop in ontwikkeling. Zeker op het gebied van duurzame energie, offshore, maritieme kennis en technologieontwikkeling. Den Helder groeit uit naar een Maintenance Mainport, waarin naast de offshore en andere civiele partners, de marine, het marine bedrijf, het KIM en Den Helder Airport een strategische positie hebben.”

land, waarin de nadruk ligt op wonen, werken en recreëren in Den Helder. De eerder genoemde stedelijke actoren, zullen zich op deze drie deelgebieden presenteren.” Hij somt een indrukwekkende lijst met instellingen op: het Marinemuseum, de woningstichting Den Helder, het Regionaal Opleidingscentrum, Agrobusiness, de Offshore en nog veel meer. Ook zullen aanstaande evenementen in Den Helder, zoals Sail 2013, zich hier kunnen presenteren. Ondanks dat de Marinedagen dit jaar in het teken van de toekomst staan, wordt het verleden niet vergeten. De viering van 200 jaar Napoleon benadrukt tijdens het maritieme evenement nogmaals de verbinding tussen de KM en de stad die zijn oorlogshaven en de daarmee verbonden stellingwerken dankt aan een bliksembezoek van de Franse keizer in 1811. Hij gaf daarbij de opdracht om hier zijn ‘Gibraltar du Nord’ te bouwen. Ook het nautisch evenement Sail 2013 zal een prima gelegenheid bieden om de connectie tussen marine en de gemeente over het voetlicht te brengen. “We vieren dan immers ook het 525 jarig bestaan van de Zeemacht en 200 jaar Koninklijke Marine”, licht Turnhout toe. Illustratief vertelt Fokkinga over de beginjaren van de marine in Den Helder. “Er bestonden toen marinewijken, waar alle medewerkers samen woonden. Er was nog nauwelijks kruisbestuiving met de stad.” Dat is nu heel anders. “Er wordt steeds meer gekeken wat we voor elkaar kunnen betekenen want we hebben elkaar nodig. Den Helder heeft genoeg te bieden. De ruimte die we hebben op de Marinedagen, zal dat aantonen.”

Team Top van Holland

De naderende Marinedagen vormen een uitstekende kans om dit te etaleren. Turnhout legt uit hoe de stichting hieraan invulling geeft. “We bouwen een stand Team Top van Hol23


personeel

De bijzondere loopbaan van Matroos 1 Robin van Baak

“Ik kan niet zo goed stil zitten” Van motorordonnans bij de landmacht naar matroos 1 technische dienst aan boord van Hr.Ms. De Ruyter. Robin van Baak heeft zijn carrière bij Defensie een bijzondere draai gegeven tijdens de twaalf jaar dat hij in dienst is. Tel daar nog een gevechtsinsigne bij en een munt van C-ZSK voor zijn uitzonderlijke activiteiten tijdens operatie Ocean Shield. Het is duidelijk dat Van Baak niet van stilzitten houdt.

Tekst: Maartje van der Maas | Foto’s: Archief

De uit Julianadorp afkomstige matroos koos in 1999 voor een loopbaan bij de landmacht. “Vooral het fysieke aspect van het werk bij de landmacht trok me”, vertelt Van Baak. “Ik heb parachute gesprongen, gedoken, mijn klimbrevet gehaald. Het was een mooie tijd.” Toch stapte hij in 2009 over naar de marine. “Ik wilde graag dichter bij huis werken maar niet weg bij Defensie. De marine was een logische keuze. Eentje waarvan ik zeker geen spijt heb.” Als een speer

Op aanraden van zijn broer, die als specialist hotelbedrijf aan boord van Hr.Ms. Tromp werkt, maakte hij de overstap naar Alle Hens | Mei 2011

24

de technische dienst (TD). Hiervoor moest hij wel zijn wiskundeniveau bijspijkeren. Dat lukte en in 2008 kwam hij bij het CZSK. “Dankzij mijn achtergrond hoefde ik alleen de vakgerichte opleiding te volgen. Daarna begon ik aan mijn takenboek aan boord van Hr.Ms. De Ruyter.” Na acht maanden was hij klaar. “De eerste periode lagen we in het dok. Mijn voortgang was daarom niet zo heel snel. Later gingen we varen en toen ging ik als een speer. De voortstuwingsproblemen van dit schip hebben ervoor gezorgd dat ik binnen no time een hoop taken kon laten aftekenen. Ik heb zelfs de koppen van de kruisvaartdiesels eraf mogen halen”, vertelt hij trots.

personeel

Op het lijf geschreven

In voorbereiding op het vertrek van het LCF naar operatie Ocean Shield bij de Hoorn van Afrika, werd Van Baak voor het scheepsboardingteam gevraagd. “Het opwerken daarvoor vond ik heel erg leuk. Ik heb wat met wapens en we kregen veel schiettraining. We gingen ook fastropen en spyriggen (afdalen uit een helikopter, red) en leerden documenten te controleren. Het deed me een beetje denken aan mijn tijd bij de landmacht. Dit was me op het lijf geschreven.” Toen het schip vertrok en het team van de Unit Interventie Mariniers (UIM) om assistentie van de scheepsbemanning vroeg tijdens operaties, was Van Baak er als de kippen bij. “Eerst was ik helemaal niet blij dat zij kwamen omdat ik dacht dat wij als scheepsboardingteam niets zouden mogen doen. Dat bleek voor mij niet het geval te zijn.” Met het vuur in de ogen vertelt hij over de keren dat hij met de Special Forces in actie kwam. “Ik deed niet alleen mee met hun trainingen maar stapte ook aan boord van de Rhib. Zolang er geen indicatie was van vijandelijke dreiging, doorzochten we schepen en ging ik mee met boardings. Dat waren spannende momenten. In sommige gevallen was ik zelfs spotter voor de scherpschutter van de mariniers. Ik heb zoveel gave dingen mogen doen. Dat zal ik nooit meer vergeten.” Gevechtsinsigne

Naast zijn aandeel in het team van de UIM, bleek hij de rol van cafoudste ook met verve op zich te nemen. “Ik heb er wat moeite in moeten steken, maar nu draait het cafetaria zoals het moet”, vertelt hij bescheiden. Tijdens het havenbezoek aan Muscat, was hij met stomheid geslagen toen vice-admi-

Ik heb zelfs de koppen van de kruisvaartdiesels eraf mogen halen

raal Matthieu Borsboom hem zijn munt aanbood. “Wegens enthousiasme, positieve instelling en voortvarende aanpak zowel als onderdeel van de UIM als in het verblijf.” Dat dit niet de enige keer zou zijn dat hij ten overstaande van de hele bemanning in het zonnetje werd gezet, kon hij toen nog niet vermoeden. Toch was het een paar maanden later weer zover. Tijdens de medaille-uitreiking in Den Helder, kreeg Van Baak de gevechtsinsigne opgespeld door de minister van Defensie. “Als landmachter ben ik drie keer op uitzending geweest”, verklaart hij. “Twee keer naar Irak en de derde keer naar Afghanistan.” Daar kwam hij als chauffeur van een bushmaster in een gevecht met de Taliban terecht. “Het was net een film. Ik reed als derde in een konvooi in de Baluchi-valei. Achter ons werd een mortieropstelling opgeblazen door een straaljager waarop de Taliban het vuur op ons opende. De vrachtwagenchauffeur voor mij werd geraakt. Zijn wagen kwam dwars op de weg te staan, waardoor wij in de val zaten. Ik weet niet hoe lang er op ons geschoten is, maar een Apache van de luchtmacht heeft het gevecht uiteindelijk beëindigd. Gelukkig zijn mijn toenmalige collega’s en ik er zonder kleerscheuren vanaf gekomen.” Als je Van Baak vraagt of hij tevreden is met zijn loopbaan bij Defensie, antwoord hij zeker ja. Toch moest hij de afgelopen maand ook een zuurtje te verwerken toen hij hoorde dat hij de korporaalsopleiding niet in mocht. “Na al die waardering die ik heb gekregen, was dat wel even slikken. Maar, er zijn wel meer bijzondere dingen gebeurd in mijn carrière. Volgend jaar weer een kans.”

25


oefenin g

22ste Infanteriecompagnie in verstedelijkt gebied Vroeger werden militaire operaties rond verstedelijkt gebied zoveel mogelijk vermeden, maar de missies zijn veranderd. Steeds vaker worden Nederlandse mariniers ingezet in dorpen en steden. In Kunduz zal dat straks ook het geval zijn. Deze vorm van optreden vereist niet alleen een hoge mate van coördinatie en planning, maar ook van creativiteit. Om vertrouwd te raken met dergelijke oorlogssituaties, is het Optreden in Verstedelijkt Gebied een vast onderdeel in het trainingstraject. Tekst: Marlous de Ridder | Foto’s: Rob van Eerden (AVDD)

In Oostdorp, een oefendorp op het Infanterie Schietkamp de Harskamp, moeten tachtig mariniers van de 22ste Infanteriecompagnie flink aan de bak. Veel van hen zijn net uit de opleiding en maken voor het eerst kennis met alle facetten van het Optreden in Verstedelijkt Gebied (OVG). Tot nu toe bleef het beperkt tot het trainen van de skills en drills van de enkele man. Nu gaat het om de samenwerking op pelotonsniveau. De nadruk ligt deze oefening op het betreden en doorzoeken van huizen. Daarnaast leren de pelotons hoe ze de tegenpartij uitschakelen, hoe ze met gewonden moeten omgaan en welke wegversperringen ze kunnen tegenkomen. Chaotische taferelen

Terwijl acht man zich gereed maken om het eerste huis in te gaan, slaat compagniesadjudant van de mariniers Rob Haastrecht het geheel gaande. Haastrecht is door zijn vorige functies bij het arrestatieteam veel in aanraking geweest met OVG. “Het onduidelijke veiligheidsbeeld maakt dit complex. Door de bebouwing ontstaan korte waarnemings- en schootsvelden, waardoor eenheden snel moeten schakelen wat betreft vijandelijk contact. Voor een commandant is het extra lastig om inzicht in de situatie te krijgen. Zijn mensen zitten overal en uit het zicht. Het grootste risico is dat door de chaotische omstandigheden onbedoeld op eigen troepen Alle Hens | Mei 2011

26

kan worden gevuurd.” Eerste luitenant der mariniers Mikeal Kisjes beaamt de complexiteit. In Uruzgan doorzocht hij quala’s op onder andere explosieven en verdachte personen. Nu geeft hij als trainer aanwijzingen. Kisjes: “Een ‘pandje’ betreed je niet zomaar. Je moet je steeds afvragen hoe je naar binnen gaat. De voordeur lijkt logisch, maar niet altijd slim. Soms is het raam een betere oplossing of moet er een inbraak worden geforceerd door met een springlading een gat in de muur te blazen.” Moeilijk inschatten

Dat de voordeur inderdaad geen optie is, ervaren de deelnemers bij het eerste huis. Hoewel de mariniers speciale uitrusting bij zich hebben, zoals een multifunctioneel breekijzer (hooligan tool) en een ladder, maakt een barricade het onmogelijk. Binnen no-time biedt een alternatief zich aan. Één voor een duiken de geweergroepen via een open raam naar binnen. Bloedserieus worden posities verder ingenomen. Het binnengaan van de vertrekken, gebeurt altijd buddy-gewijs. Terwijl de overige militairen dekking geven, klinken vanaf de bovenverdieping schoten. Het vuur wordt direct beantwoord. Wat zich verder afspeelt laat zich raden. De groene vlag gaat uit: het symbool dat het huis is ‘gezuiverd’. Op naar het volgende. Kisjes blijft op afstand, maar grijpt zo nu en

oefenin g

dan in. “De OVG techniek van de enkele vent zit er goed in”, meent hij. “Maar nu komt het op coördinatie met het peloton aan. Daarnaast is het voor de mannen moeilijk inschatten wat zich binnen afspeelt. Vooraf hoort een eenheid via inlichtingen wat de dreiging is, maar de realiteit kan altijd anders zijn.” Te snel

Even verderop probeert een ander peloton van de ene woning naar het andere te komen. De huizen worden als een soort springplank gebruikt om naar het doel te bereiken. Het zwaartepunt van de dag ligt namelijk bij één gebouw. Een granaat zorgt dat de mariniers zich tijdelijk moeten terug-

trekken. Sergeant van de mariniers Nana Amanfo corrigeert een collega op zijn dekking. “Een valkuil is dat ze te snel naar hun doel willen. Terwijl de kracht van OVG juist ligt bij het beheerst optreden. Pas als je alle punten hebt gehad, ga je verder. Achter elke deur kan immers gevaar schuilen”, zegt de trainer. “Verder doen ze het erg goed. Je ziet dat het kwartje nu valt.” Juist de onberekenbare situaties maakt dat de adrenaline gigantisch stroomt. Amanfo: “Het is de welbekende split-second. Je staat voor een deur en beseft dat daarachter iemand op je wacht. Belangrijk is dat je niet twijfelt. Als je eenmaal gaat, moet je door.” Gedreven

Compagniesadjudant Haastrecht beaamt dat een OVG oefening voor de leek chaotisch lijkt, maar dat het intern geolied loopt. “De mannen zijn gigantisch gedreven, omdat ze weten dat het optreden in verstedelijkt gebied de toekomst is. De Noord-Duitse laagvlakte hebben we natuurlijk al lang achter ons gelaten. Dit zorgt wel voor een andere denken werkwijze. Bij operaties in verstedelijkt gebied moet je met zoveel factoren rekening houden. De aanwezigheid van de lokale bevolking zorgt voor ethische dilemma’s en mogelijke hindering. Daarnaast moet collateral damage te allen tijde worden voorkomen. Daarom besteden we in andere trainingen veel aandacht aan de geweldsinstructies en het specifiek omgaan met lokale bevolking.”

3-D in Dokkum Een paar werken later bevinden de mannen zich in Dokkum. Het centrum, met de oudste weekmarkt in Nederland, fungeert als oefenterrein voor de 22ste Infanteriecompagnie dankzij trainingsofficier kapitein der mariniers Gert-Jan van den Dam. “Ik dacht, kom, de oefendorpen worden soms wat saai voor de mannen.”

Tekst: Evert Brouwer | Foto’s: Cees Baardman

Van den Dam zocht naar extra uitdagingen in het scenario en trok bij de gemeente Dongeradeel aan de bel. “De medewerking was er vanaf het eerste moment en volledig”, blikt hij terug. Het pad was al enigszins bewandeld door de Luchtmobiele Brigade, maar die hield daar in het hoge noorden geen sociale patrouilles of zocht contact met de plaatselijke bevolking. In het scenario van deze oefening is het inwinnen van informatie van burgers juist essentieel. “Twee verdachten hebben een pakketje neergelegd in het nieuwe stadhuis en over die mannen moeten ze alles te weten zien te komen van de ambtenaren en omstanders”, legt hij uit. Het maakt deel uit van het zogenoemde Village Assessment, waarbij alle karakteristieken als demografie, geloof en scholing in kaart wordt gebracht. 27


oefenin g

Ervaring opdoen

Majoor Willem Kruit van de 22ste infanteriecompagnie is tevreden over dit scenario waarbij alle elementen en kennis uit de missiegebieden zijn samengebracht. “We willen de jonge eenheid snel maar zorgvuldig ervaring laten opdoen. Ze krijgen dan ook echt geen kans om er een lolletje van te maken. Er wordt bijvoorbeeld daadwerkelijk een Apache-helikopter en een L-39, die een F-16 nabootst, ingezet voor steun op de grond. Ook is er bijvoorbeeld een CIMIC-cell voor de adviserende rol.” Namens de Koninklijke Marine is dat luitenantter-zee 2OC (reserve) Omar Stemmerink, net als kapitein (KL) Fred Kruidbos als functioneel specialist ingedeeld bij 1 CIMIC Bataljon. “We kijken mee met het plan en geven waar nodig de adviezen. Je moet immers wel weten wat er speelt bij een bevolking.” bevolking ook niet altijd Engels, laat staan Nederlands”, weet kapitein Van den Dam.

Dialect

Het winkelend publiek in Dokkum is niet gewend aan militairen.

In Dokkum is dat behoorlijk veel, zo blijkt gaandeweg. Als tegen drie uur ’s middags het peloton van eerste luitenant der mariniers Alex Gies opduikt in de drukke straten en het centrum hermetisch afsluit, zorgt dat voor heel wat beroering. Via kranten en Omroep Friesland zou de bevolking op de hoogte moeten zijn, maar als marinier 1 Marcel Klaassen de Vlasstraat afsluit, klinkt er gemor vanuit kookstudio en traiteur Artisante. “Ik weet van niks, dit gaat me geld kosten”, roept de eigenaar verbolgen. In een mum van tijd heeft korporaal Rob van der Velde, met drie keer Irak en ISAF in de bagage, de boel gesust. “Mannen”, roept hij dan, “hier allemaal een ‘sappie’ halen.” De ervaren marinier moet meer binnenbrandjes blussen, want het winkelend publiek haalt alles uit de kast om de afzettingen te doorbreken. De Dokkumers maken het bont door de mariniers botweg in het Fries aan te spreken. “Dat mag niet beleefd zijn, bij missies spreekt de


28

Vuurgevecht

Gemengde gevoelens bij het publiek en de plaatselijke middenstand dus, maar de meeste reacties zijn toch heel positief, vindt luitenant Gies. “We hebben ons goed gepresenteerd in een deel van Nederland dat niet is gewend aan militairen”, weet hij zeker. Dat blijkt ook uit reacties als: “Ik dacht dat het carnaval voorbij was” en “is hier tegenwoordig een kazerne”, die de mariniers 1 Jordy Kromwijk en Sten Hortulanus van het derde peloton opvangen. Zo leren de mariniers van de 22e snel. Het betreft immers een heel jonge club, van wie zowel de meeste mariniers als het kader net uit de opleiding zijn gekomen. Kapitein Van den Dam vindt de training goed geslaagd. “Ik ga me voorbereiden op de volgende actie. Laten we dan maar op een drukke dag met het complete bataljon naar Groningen gaan”, zegt hij lachend.

oefenin g

Jonge honden ruiken aan Britse bulldog

Amfibisch improviseren

“Het is ongelooflijk lang geleden dat we op dit niveau hebben geoefend met het Britse Royal Marines Commando”, verzucht adjudant van de Mariniers Gerard Bornebroek aan boord van het Britse schip Mountains Bay. De 12e Infanteriecompagnie krijgt, ingebed in 40 Commando, anderhalve maand volop de gelegenheid tijdens Exercise Cougar de amfibische kunde weer eens wat op te krikken na uitzendingen in minder maritieme gebieden als de Balkan, Irak en Afghanistan.

Tekst: Evert Brouwer | Foto’s: Cees Baardman

zichtbaar. Verder zijn de tanker RFA Wave Knight en het bevoorradingsschip RFA Fort Rosalie in de buurt. Een flink aantal schepen in de wateren tussen Europa en Noord-Afrika dus, met zo’n duizend mariniers, landingsvaartuigen en helikopters aan boord, alles wat maar nodig is voor een happy landing. Golven

De Britse marine heeft met een grote vloot uitgepakt tijdens oefening Cougar.

Er is volop ruimte om flink te improviseren, want in plaats van Sardinië is om tactische redenen gekozen voor Kreta, Cyprus en Albanië om de capaciteiten te tonen. “We hebben op papier een kickend programma”, zegt compagniescommandant majoor der mariniers Wouter de Jong dan ook, “maar het kan wel elk moment veranderen. Soms wordt het geduld van de mannen aardig op de proef gesteld.” Zoiets vraagt om planning, maar als er nauwelijks zekerheden vallen te bespeuren, kan dat onherroepelijk tot teleurstellingen leiden. “Amfibische operaties zijn voor het slagen van veel factoren afhankelijk. Het weer bijvoorbeeld en de beschikking over transport en bijvoorbeeld landkaarten. We zijn wat dat laatste betreft volledig aangewezen op onze Britse partners”, aldus De Jong.

Maar er is meer nodig om het oefenprogramma soepel te laten verlopen, zo ervaren de mariniers dagelijks. Het weer bijvoorbeeld. Tijdens de eerste dagen is de Landing Craft Vehicle Personel (LCVP) mondjesmaat beschikbaar vanwege de seastate, om nog maar te zwijgen over de lichte achtpersoons Offshore Landing Craft (OLC). De harde wind voor de kust van Cyprus speelt ook de Sea Kings, Merlins en Lynx-helikopters parten. De Nederlandse mariniers, samen op de Mounts Bay met de Charliecompagnie van 40 Commando van de Royal Marines, zitten dus regelmatig te ‘kin tikken’. Verbindelaar korporaal Monthy Spork: “We zijn wel gewend te wachten. Je hoort soms pas vijf minuten van tevoren wat de bedoeling is.” Als de wind is gaan liggen, kunnen met liefst dertien uur vertraging de eerste groepen van Charliecompagnie 40 Com-

De Royal Navy heeft nogal uitgepakt voor Cougar, een oefening die is opgebouwd uit diverse onderdelen als Cypriot Lion en Albanian Lion en de gereedheid status van de Response Force Task Group van de Britse marine moet testen. In de baai voor Limassol ligt dan ook een imposante vloot. Vanaf de RFA Mounts Bay zijn onder meer HMS Albion, HMS Sutherland, RFA Cardigan Bay en de helikoptercarrier HMS Ocean goed 29


oefenin g

De 12e infanteriecompagnie krijgt ruim de kans om de amfibische vaardigheden op punt te brengen.

mando aan land. De Mexeflote Raft, een landingsvaartuig van het Britse Logistic Corps dat bestaat uit pontons, brengt de voertuigen aan land. “Kijk”, zegt Bornebroek realistisch, “we mopperen hier wel eens dat de zaken niet zo snel gaan. Laten we eerlijk zijn: als je duizend man en een groot aantal voertuigen aan land moet zetten, vraagt dat om een zorgvuldige planning en uitvoering.” Voor de kiezen

Wachten hoort echter bij amfibische operaties. “Het is hollen of stilstaan”, legt De Jong uit. Het voordeel van ‘zijn’ compagnie is dat het een club van 91 jonge honden betreft en veel dus helemaal nieuw is. “We hebben een keer twee minuten in een Sea King gezeten en dit wordt de eerste keer dat we instappen bij een Viking”, meldt marinier 1 Michiel van Eekelen op een van de stranden. Een vlucht met de helikopter duurt dit keer veel langer en er staan genoeg ritten met de Vikings te wachten. Met als extraatje een robuust uitje met de twee hoovercrafts van RNA Cardigan Bay. De compagnie is goed gevuld, al is er zoals overal bij het Korps een chronisch gebrek aan onderofficieren. Korporaals fungeren dus noodgedwongen als groepscommandant. Zo ook korporaal van de mariniers Mark van Hekken, die ook zo’n verse ploeg onder zijn hoede heeft. Met de blik op Cyprus: “Een mix van ervaren en nieuw is denk ik het best. De mannen die ervaring hebben met uitzendingen kunnen laten zien waarom we bepaalde oefeningen draaien. Dat is bij ons niet het geval, dus het is even flink aanpakken.

Niet alleen de onderofficieren krijgen het meteen voor de kiezen, ook de pelotonscommandanten, de eerste luitenants der mariniers Ferry Jong (24, 3e peloton), Thijs Nagel (24, 1e peloton) en Ronald de Groot (28, 2e peloton), worden flink op de proef gesteld. Ze voeren hun taken uit met opmerkelijke en zeer verschillende ervaringen in de rugzak. De oudste van het trio PC’s was immers zes jaar actief als korporaal bij de vloot, Jong onderbrak zijn loopbaan bij het Korps voor de Academie voor lichamelijke opvoeding. Nagel begon als marinier-1, ook bij het 12e, voor hij na een aantal jaren alsnog voor de officiersopleiding koos. Een prachtige combinatie, die ondanks de jonge leeftijd heel wat ervaring herbergt. Eftelinggehalte

Die kennis hoeven ze niet meteen in te zetten. In de aanloop naar Cypriot Lion begint met een wader op het strand bij een Brits oefenterrein. LCVP’s en de snelle OLC’s zetten de Nederlandse mariniers aan land voor een week met tal van oefeningen op het land, in de lucht (heli’s) en op het water. “Daar komen ze niet met droge kleren vanaf, anders is de wader ook niet succesvol”, lacht De Jong. Het betekent ook even lekker ontspannen na dagen van varen. De mariniers barsten in gejoel uit als marinier 1 Joey van Ratingen bijna kopje ondergaat in de hoge golven die het strand op rollen. “Gelukkig zijn mijn sigaretten niet nat geworden”, constateert hij droogjes. “Ik had mijn Crusader toch echt model dichtgemaakt”, grinnikt korporaal van de mariniers Kjeld Ruitinga van het 2e peloton als hij zijn slaapzak staat uit te wringen.”

Als je duizend man en een groot aantal voertuigen aan land wil zetten, vraagt dat een zorgvuldige planning Alle Hens | Mei 2011

30

oefenin g

De commandant van het 2e peloton slaat het tafereel tevreden gade. “Goed de mannen weer te zien lachen met elkaar. Dat was nodig na dagen van lessen en wachten aan boord.” De Jong laat ze dan ook even uitrazen. “Het moet echter ook weer niet een te groot Eftelinggehalte krijgen hier. We gaan er nu echt tegenaan. Alle onderdelen komen hierbij aan bod. We klimmen, marsen, maken een link-up met Vikings, helikopters en landingsboten. Ook ‘s nachts, dus de mannen zullen het soms behoorlijk voor de kiezen krijgen.” Hij weet dan nog niet hoe groot zijn gelijk is. De wind wakkert weer aan, waardoor het onmogelijk blijkt te zijn om met de LCVP’s naar Red Beach te komen. “We hebben drie opties: blijven wachten tot het weer beter wordt, met een bus naar ons gebied of met een aviation wader”. Uiteindelijk gaat de compagnie met de landingsvaartuigen terug naar het moederschip en pas later die nacht weer aan land. “De oefeningen draaien bij dit soort operaties wel eens op een teleurstelling uit”, ziet ook Nagel. “Daarom heb ik ook bij mijn peloton gehamerd op teamvorming en gezocht naar vormen om dat voor elkaar te krijgen. Ze steunen elkaar door dik en dun.” Lipbotox

De samenwerking met de Britten is een voorbeeld voor andere landen.

Dat is ook nodig, want de wacht heeft het ‘s nachts in het veld drukker met de hinderlijke muggen bij de bivak dan van mogelijke indringers. “Sommigen hebben een gratis lipbotox gehad”, grinnikt algemeen militair verpleegkundige korporaal Petra Steenvoorden. De Vikings staan al vroeg in de volle zon gereed voor transport naar het heliveld en ook de viertonner van sergeant-majoor van de mariniers Martin Witte-

31

veen staat dan weer gereed. Een wonder op zichzelf. “Gisteren brak het gaspedaal af: puur metaalmoeheid”, legt hij uit. “De Engelsen hebben geweldig geholpen. Een geweermaker heeft zonder gereedschap de hele unit eruit gehaald en vervolgens heeft een lasser de zaak weer gerepareerd. Een geweldig staaltje samenwerking.” Witteveen heeft overigens toch al mondjesmaat eigen spullen. “We hebben maar één viertonner kunnen meenemen in plaats van twee. We hebben dus hier en daar onze voorraden moeten aanpassen. Het liefst ben je self-supporting, maar “zoals gezegd, de Britten helpen ons goed.” De commandant van 40 Commando, luitenant-kolonel Matt Jackson toont zich eveneens tevreden met de hernieuwde kennismaking met de 12e Infcie. “Door verschillende missies in de wereld is het te weinig gekomen van een gezamenlijk amfibisch optreden zoals nu tijdens Cougar. Het is volgens mij van groot belang dat we dat in de toekomst met elkaar blijven doen. De samenwerking die wij kennen, kan als voorbeeld gelden.”

Die leidt uiteindelijk, na de pelotons en compagniesoefeningen tot één grote aanval met alle inzet van de middelen. Een behoorlijk intensieve operatie waarbij een Brits peloton aan het 12e wordt gehangen en een Nederlandse bij de gastheren. “We weten ons goed staande te houden als toch vrij onervaren eenheid”, meldt De Jong. “Ik mopper weleens op de mannen. De opdrachten zijn niet altijd binnen de juiste periode afgerond. Maar ik mag blij zijn met zo’n jong, enthousiast kader. Dat werkt erg verfrissend met hun nieuwe ideeën.”


S P ort

2,3,4 | 05

Marine Kampioenschappen Schieten

Op de schermen schietbaan in Den Helder zijn de Marine Kampioenschappen Schieten gehouden. Er is gestreden om de titel Marine Kampioen pistool -en geweer. De wedstrijden waren spannend maar zijn uitermate sportief verlopen.

MARN 1 ALG Marc Emmink, 354 punten; SGTLDV Marc Westerhof 352 punten en KPLMARNALG Mike Vos 4 Personen hebben de scherpschutter eis geweer gehaald (270 punten); KPLMARNALG Ben Rossenaar SGTWDS Erik Otten SMJRWDS Raymond Mentjens SGTWDS René Paans-van Nuland KPLMARNALG Robert Bosch Helaas heeft niemand de scherpschutter eis pistool gehaald (216 punten)

4. Erfprins 5. Pellor

OMK Rugby 2011

Op 18 jl. is in de sporthal van het FSPNH het Marine Torenooi Veteranen Zaalvoetbal ge-

Sportkalender 9 juni

NMK Geweer en pistool

KL

ISK Harskamp

14 juni

OMK Sportschieten

KLu

Rotterdam

15 juni

NMK Tennis enkel

KM

Hilversum

17 juni

OMK Cramer revolver

KLu

Heumesoord

20-22 juni

OMK Aanmoediging sloepzeilen

KM

Amstelmeer De Haukes

22 juni

NMK Dubbel Tennis

KM

Hilversum

23 juni

MK

Duathlon

KM

MKWD Den Helder

29-30 juni

NMK Militaire Vijfkamp

KL

RvS Oirschot

26 augustus

NMK Ruitersport

KL

Oirschot

26 augustus

NMK Wielrennen

KL

Vlasakkers Amersfoort

31 augustus

OMK Beachvolleybal 4:4

KM

Scheveningse strand

7-8 september OMK Hondenbiathlon

KLu

VLB Woensdrecht

21 september

MK

KM

MKWD Den Helder

21 september

NMK Survivalrun individueel KL

P.I. Bankenbosch Assen

KM

MKWD Den Helder

Veldvoetbal en koppel

28 september

NMK Marathon

30 september

OMK Kleinterrein veldvoetbal dames KL

GMK Stroe

5 oktober

NMK Oriënteren individueel

KL

Ermelo

6 oktober

OMK Indoor klimmen

KLu

Klimhal Eindhoven

12 oktober

NMK Veldvoetbal

KLu

FC Spakenburg

17 november

OMK Cross-estafette

KL

GWK Harskamp

23 november

NMK Badminton

KMar LTK ’t Harde


Uitslagen 1. Opschool 2. de Kooy 3. Marine bedrijf

MT Veteranen Zaalvoetbal 2011

Uitslagen Pistool: ELNTMARNS Fré Tuitman, met een score van 207 punten Geweer: KPLMARNALG Ben Rossenaar Team geweer: Team Schietfaciliteiten FSPNH met 1399 punten. Het team bestond uit KPLMARNALG Ben Rossenaar, 368 punten;

houden. Een 5-tal teams van 35-plussers traden als jonge honden tegen elkaar in het strijdperk voor een sportieve en enerverende strijd.

32

Op het Nationaal Rugby Centrum te Amsterdam heeft voor de 14e keer het Open Militair Kampioenschap Rugby plaatsgevonden. Ondanks de op het veld vurige strijd kenmerkt bestaat er een enorm onderling respect tussen de deelnemers. Het open karakter van dit evenement toonde zich door de deelname van een aantal teams van de Nederlandse politie en zelfs een team politiemensen uit het Franse Lille gaf acte de présence. Uitslagen 1. KMA 2. Politie Nederland 1 3. Koninklijke Marine 1 4. 'T Hard(st)e 5 . Genmaj Kootkazerne Uitslag Warriors Plate 2011 1. Old Warriors 2. Politie Nederland 2 3. KIM ADELBORSTEN 4. Politie Lille (Frankrijk)

Verhuizing De Staf FT&S is verhuisd van het ‘Paleis’ naar het stafgebouw van voormalig MBK op de Nieuwe Haven. Al uw vragen de sport binnen CZSK betreffend kunt u hier stellen. Bezoekt u onze website voor allerhande informatie omtrent bv. de DCP, sportwedstrijden, Vierdaagse van Nijmegen e.d. U vindt onze site via de startpagina CZSK>Service>Spor

LOGBOEK

Marinedagen wedstrijd Vang het thema in een foto Het thema van de Marinedagen 2011 is Future operations: voortvarend naar de toekomst. Degene die dit thema het beste naar voren laat komen in een foto, maakt kans op een dag meelopen met een professionele marinefotograaf tijdens een oefening. De foto kan op twee manieren ingezonden worden voor zondag 3 juli, 11:00 uur 1. Deel de foto met de Facebook-pagina van de Koninklijke Marine 2. Geen Facebook-account? Mail dan de foto naar [email protected]. De leukste inzendingen worden direct op de Facebook-pagina van de Koninklijke Marine gezet. De winnende foto wordt zondag 3 juli om 12.00 bekendgemaakt via de online kanalen van de Koninklijke Marine.

Videowedstrijd: ‘De marine betekent voor mij…’ Degene die dit het best laat terugkomen in een videoclip mag tijdens de marinedagen deelnemen aan de Search and Rescue-demonstratie. Hij/zij maakt vanaf een vaartuig de SAR-actie van dichtbij mee. Zet voor woensdag 29 juni een videoclip op YouTube. Mail dan de URL van de clip naar [email protected] of stuur de link door via Twitter. De leukste inzendingen worden op het YouTube-kanaal en de Facebook-pagina van de Koninklijke Marine geplaatst.

inzending wint een vaardag aan boord van één van de marineschepen.

De leukste maritieme groepsfoto Maak samen met je klasgenoten of teamgenoten van je sportvereniging een groepsfoto met een maritiem tintje. De groep (van maximaal 25 personen) met de meest originele

De winnende foto wordt zaterdag 2 juli om 12.00 bekendgemaakt via de online kanalen van de Koninklijke Marine. De foto verschijnt ook in de Alle Hens.

De foto kan op twee verschillende manieren ingezonden worden voor zaterdag 2 juli, 11:00 uur: 1. Deel zelf de foto met de Facebook-pagina van de Koninklijke Marine 2. Geen Facebook-account? Mail dan de foto naar [email protected]. De leukste inzendingen worden direct op de Facebook-pagina van de Koninklijke Marine gezet.

Munitiebeheer in WMS Klasse V Sinds een jaar werkt het CZSK in navolging van het CLSK en de CLAS met het Warehouse Management System klasse V voor het beheer van munitie. Dit geautomatiseerde systeem registreert alle munitiebewegingen in de totale landsvoorraad van defensie. Door een snelle toevoer van informatie kunnen bedrijfsprocessen als inkoop, voorraadbeheer en verbruik beter op elkaar worden afgestemd. De kans op fouten is kleiner aangezien geautomatiseerde gegevensstromen minder foutgevoelig zijn dan handmatige invoer en een hogere verwerkingssnelheid is mogelijk. Begin 2010 is de totale CZSK munitievoorraad geteld en als de beginstand van CZSK in het WMS ingevoerd. Heel het CZSK, met uitzondering van het operationele domein, heeft het systeem nu online beschikbaar. Gebruikende eenheden kunnen de munitie waarvoor ze zijn geautoriseerd aanvragen via een eigen webaccount. De invoering van WMS Klasse V in het operationele domein zal in nauwe samenwerking tussen CZSK en de projectorganisatie worden gepland en uitgevoerd. Sinds het najaar van 2010 is WMS Klasse V in het kader van een pilot aan boord van de Hr Ms Zuiderkruis beschikbaar. De eerste resultaten zien er goed uit en op korte termijn zullen vervolgmetingen uitgevoerd worden. Deze metingen zijn nodig om de randvoorwaarden te bepalen

waar een eenheid aan moet voldoen om voorzien te kunnen worden van een online verbinding met het systeem. De nieuwe werkwijze heeft in het begin voor veel administratieve ruis gezorgd maar tijdens evaluatiegesprekken met zowel voorraadbeheerders als gebruikende eenheden is duidelijk dat na een moeizame start, het munitiebeheer met WMS Klasse V begint te draaien. Enkele reacties: “Het op juiste wijze gebruik maken van WMS kost mij nu minder

tijd”, “WMS is betrouwbaar”, “de ondersteuning is prima” en “ik zou niet meer terug willen nu ik de voordelen zie van WMS Klasse V.” Voor meer informatie over WMS Klasse V: LTZE1 Ing. J.A.R. Stekelenburg, Projectleider CZSK WMS Klasse V, Email: [email protected] http://intranet.mindef.nl/km/dir_operationele_ondersteuning/organisatie/eenheden_directies/matlog/Projecten/Project_ WMS_KL_V/WMS.aspx

Een bijzondere trouwauto Sergeant der mariniers Bas van Dongen bracht zijn aanstaande vrouw op een heel bijzondere manier naar de kapel.

33


LOGBOEK

Hr.Ms. Willemstad vaart wel met kunststof Het Marinebedrijf heeft in januari vijf composiet schroefbladen van de hoofdvoortstuwer gemonteerd aan boord van Hr.Ms. Willemstad. In februari zijn deze bladen twee dagen lang op de Noordzee beproefd. Voor de projectbegeleiders van de DMO en de commandant van de mijnenjager was het afwachten of de bladen het zouden houden. Het composiet is flexibeler dan het brons dat altijd voor de schroeven is gebruikt en kan onder belasting eerder gaan vervormen. De stijfheid, sterkte en vormvastheid van de bladen is daarom uitvoerig getest. De beproevingen bleken succesvol. “Hiermee is het vertrouwen in composiet schroeven toegenomen”, aldus commandant LTZ1 Michel Woltman. “De werking op langere termijn onder operationele omstandigheden moet echter nog wel worden aangetoond.” De afdeling Platformtechnologie van de DMO onderzoekt al enkele jaren de mogelijkheden om de scheepssignaturen van de mijnenjagers van de Alkmaar-klasse verder te reduceren. De elektromagnetische en akoestische signatuur moet zo laag mogelijk zijn om ook veilig te zijn voor de moderne mijn. Het gebruik van composiet in plaats van metalen

schroeven levert hieraan een belangrijke bijdrage. De resultaten van de geluidmetingen op de meetbaan Haringvliet die later uitgevoerd worden, zullen informatie geven over de akoestische signatuur van de Willemstad met composiet hoofdschroefbladen en composiet roerschroeven. In het najaar worden in Schotland elektromagnetische signatuurmetingen uitgevoerd. Dan krijgt de DMO een compleet beeld van de bereikte signatuurreductie ten opzichte van een schip met bronzen schroeven. Met deze kennis en ervaring zullen zij kijken in hoeverre composiet schroeven ook toegepast kunnen worden op andere en toekomstige marineschepen.

12 | 05

11 | 05

Link 16 testwagen scheelt vaardagen

Met het uitschuiven van de 11 meter hoge pneumatische mast op het dak, beschikt de Nationale Datalink Management Cel sinds deze week over een multifunctionele Link 16 testbus. De aanwinst wordt aangeduid met VESTA, omdat de dataspecialisten met deze wagen kunnen Verifiëren, Evalueren, Simuleren, Trainen en Analyseren. Met de aanschaf van de testwagen bespaart Defensie op kostbare uren van F-16’s en fregatten, omdat via de testbus de Link-16 verbinding valt te testen zonder inzet van wapensystemen.

Patrouilleschip Geld voor de WE foundation Holland overgedragen Een gezelschap van Hr. Ms. Zierikzee heeft namens de bemanning een geldbedrag van €2222,22 aan de WE foundation geschonken. Deze stichting zet zich in voor onderzoek naar stofwisselingsziekten bij kinderen. Per jaar worden zo’n 800 kinderen gediagnosticeerd met een stofwisselingsziekte, hiervan overlijdt 70%. Het doel van de WE foundation is om meer inzicht te krijgen in de le-

Met vier handtekeningen werd ‘het schip van de toekomst’ door de directeur van scheepswerf Damen Schelde Naval Shipyard overgegeven aan de Defensie Materieel Organisatie. Het dagelijks beheer van het schip is in handen van de Koninklijke Marine. “Dit is een jongensdroom die uitkomt. Iedere marineofficier heeft de wens om ooit een keer het commando over een schip te mogen voeren. Het is ook mooi dat we in deze barre tijden zulk goed nieuws kunnen brengen”, aldus kapitein-luitenant-ter-zee Chris van den Berg, commandant van de Holland. Alle Hens | Mei 2011

34

vensbedreigende stoornissen en hiervoor oplossingen te zoeken. Van 9 augustus tot 4 december 2010 heeft de Hr. Ms. Zierikzee deelgenomen aan SNMCMG1. Gedurende deze reis heeft de bemanning het geld opgehaald. Er werd soms op ludieke wijze geld ingezameld voor het goede doel. BTSM Woort en KWMR Linnebank zijn onder andere voorzien van een nieuw kapsel.

LOGBOEK

09 | 05

UIM stapt uit boven Van Amstel Hoog in de lucht boven Hr.Ms. Van Amstel gaat de klep van een Skyvan open. 23 mariniers stappen een voor een uit. Hun parachute klapt open en enkele minuten later ploffen ze midden op de Noordzee naast het fregat in het water. Deze bijzondere training van de Unit Interventie Mariniers, aangevuld met mannen van de Maritime Special Forces Operators, vond plaats midden op de Noordzee. “Dankzij de goede samenwerking van alle deelnemende eenheden, was het mogelijk om dit te

doen”, vertelt adjudant der mariniers Ton. “De Defensie Paraschool uit Breda had een dispatcher, pakkers en parachutes geregeld. Op zee werd onze veiligheid gewaarborgd door de Van Amstel en twee Rhibs, maar ook

06 | 05

JetXBox De proefmodificatie van de uitlaatsectie voor het LCF, de zogenoemde JetXBox, wordt geplaatst op Hr. Ms. Evertsen. Dit is contractueel vastgelegd door directeur Wapensystemen DMO schout-bij-nacht ir. K. Visser en Commercieel Directeur Damen Schelde Naval Shipbuilding de heer Hollander. Een JetXBox is een installatie die in de uitlaatsectie van de afvoergassen van de fregatmotoren wordt ge-

10 | 05 plaatst. Een ventilator blaast extra lucht in de uitlaatgassenstroom, waardoor die versneld en verdund wordt en er uiteindelijk minder schadelijke stoffen op het helidek neerslaan. Om deze uitlaatgassenversnelling te bereiken moeten de afvoersecties verlengd worden. De eerste proefmodificatie wordt nog tijdens het huidige benoemd onderhoud aan boord van Hr. Ms. Evertsen geplaatst. Daarna moet door meetsessies blijken in hoeverre het probleem met de rookgassen daadwerkelijk is opgelost.

5 | 05

Samenwerking vastgelegd

Tijdens het Chiefs of European Navies Forum te Parijs heeft C-ZSK met Spanje en Belgie een Memorandum of Understanding (MOU) ondertekend waarin de samenwerking voor de mijnenbestrijding op gebied van opleiden, opwerken en gegevensuitwisseling werd vastgelegd. Spanje maakt momenteel structureel gebruik van restcapaciteit van de

lag er een Landing Craft Utility en een aantal rubberboten.” De chef der equipage van de UIM geeft aan dat het best een uitdaging was om dit te regelen. “Maar het was fantastisch om mee te maken.”

Openingsconcert Marinierskapel Op het zonovergoten Statenplein in Dordrecht heeft de Marinierskapel een droomstart gemaakt met de eerste uitvoering van een serie lunchconcerten in de maand mei. Het toegestroomde publiek werd in Dordrecht eerst verrast met luchtige klassieke muziek, waaronder Katsjatoerian’s overbekende Sabeldans. Een virtuoos en indrukwekkend solo-optreden van concertmeester adjudant Klesman op klarinet vormde de schakel naar het meer swingende gedeelte van het programma. Met bekende muziek in een ander jasje van o.a. Glenn Miller, een Nederlandse Medley en Skoda Lasky sloeg de enthousiaste vonk helemaal over op de naar schatting 300 luisteraars, waaronder een aantal schoolklassen. Vaste toegift Piet Hein met zijn Zilvervloot completeerde dit muzikale feest der herkenning. Dirigent majoor Cnossen en zijn muzikanten zijn deze weken nog te beluisteren in Den Haag, Breda, Rotterdam, Doorn en Den Helder. Voor meer informatie over deze binnenlandse tour: www.marine.nl/marinierskapel

Belgisch-Nederlandse Mijnenbestrijdingsschool te Oostende. Met deze MOU is dit medegebruik geformaliseerd. De structurele inbreng van Spaanse mijnenbestrijdingsexpertise versterkt de positie van EGUERMIN als (NATO) Naval Mine Warfare Centre of Excellence en als Belgian-Netherlands Naval Mine Warfare School. 35


lo g boek

27 | 04

Schoolklas bezoekt mijnendienst Groep 5 en 6 van OBS de Dentele uit Westerland hebben een bezoek gebracht aan de Mijnendienst in Den Helder. Eén van de leerlingen uit groep 5 had een spreekbeurt gegeven over de mijnenjagers van de Koninklijke Marine en dit bezoek sloot daar mooi op aan. Een Defensiebus bracht de twee groepen naar de Nieuwe Haven. Daar kregen de leerlingen meer informatie over de Mijnendienst en de schepen die op zee naar mijnen zoeken. De leerlingen werden ook rondgeleid aan boord van één van deze mijnenjagers: Hr.Ms. Vlaardingen. Terwijl ze talloze vragen stelden, zagen ze hoe het leven aan boord eraan toe gaat en met welke apparatuur de mijnen opgespoord worden. Ze vielen van de ene verbazing in de andere over wat er allemaal aan boord te vinden is. Na afloop van de rondleiding is er een groepsfoto gemaakt en werden ze door de kok getrakteerd op een ijsje.

07 | 04

Laatste onderscheidingen zeevarenden De commandant van Hr. Ms. Johan de Witt kreeg uit handen van de METOC searider LTZ 2OC S. Jagt de KNMI plaquette, als teken van waardering voor het werk dat de bemanning heeft verricht op het gebied van meteorologische waarneming. Deze plaquette is op 7 april van dit jaar officieel uitgereikt door staatssecretaris Joop Atsma. Dit onderscheidingsteken wordt jaarlijks uitgereikt aan een schip dat zich op positieve wijze heeft onderscheiden op het gebied van het maken van meteorologische (weer)waarnemingen. Echter, als gevolg van het automatisch inwinnen van maritieme weersgegevens (satellietwaarnemingen en remote sensing) was dit de laatste keer dat het KNMI deze beloningen aan koopvaardij- en marineschepen uitgereikte. Hiermee komt een einde aan een 154 jaar oude traditie.


Uit de west 01 | 05

Open dag Savaneta Met een sprong van een parachutist en een tandemsprong werd de open dag van Marinierskazerne Savaneta spectaculair geopend. Vijftienduizend mensen bezochten de kazerne die voor iedereen haar poorten opende. Luitenant-kolonel der mariniers Edwin Hofma, de commandant van de marinierskazerne Savaneta, kijkt terug op een succesvolle dag. Het programma was veelzijdig en aansprekend. Veel aandacht ging uit naar de rondvaarten in de boston whalers, de kustwachtcutter en Hr.Ms. Pelikaan die opengesteld waren voor het publiek. De demonstratie van de Special Forces van het Korps Mariniers maakte eveneens indruk. Militairen van de Arubaanse Militie, de Brandweer en Douane lieten zien wat ze in huis hadden. Het Dash-8 vliegtuig van de kustwacht vertoonde haar kunsten in de lucht. De mari-

neband Vibe zorgde voor de muzikale omlijsting van de dag samen met de Arubaanse radiozender Cool FM. De marinierskazerne adopteerde net als elk jaar een goed doel. Voor de dagbesteding voor gehandicapten, Ambiente Nobo, werd na de eerste telling 30.000 Arubaanse guldens opgehaald met onder andere de opbrengsten van sponsoren en een inzameling onder de bezoekers

22 | 04

Ronde van Aruba Aan de start van de uitputtende hardloopwedstrijd stonden vele militairen en burgers gereed om de 75 kilometer af te leggen. De meesten renden deze afstand in groepen. Eén militair legde de totale afstand speedmarsend af met basisbepakking van rond de 13 kilogram. Een helse klus, die slechts voor enkele getrainde ultra-atleten is weggelegd. Kapitein der mariniers Steven Baan had een goede motivatie om de mega-afstand zijn eentje te lopen. Hij liet zich per kilo-

36

meter sponsoren om daarmee zijn collega, korporaal der mariniers van de Arubaanse Militie Geerman, financieel te ondersteunen, nadat die ernstig gewond raakte als gevolg van een zwaar ongeluk. “De eerste vijftig kilometer gingen behoorlijk soepel”, vertelt Baan. “Ik liep daar 6,5 uur over inclusief twee omkleedmomenten vanwege het vele vochtverlies. Daarna kreeg ik kramp in mijn kuiten en moest het iets rustiger aan doen. De laatste twintig kilometer heb ik helaas voornamelijk moeten marsen.” De enthousiaste aanmoedigingen van de toeschouwers sleepten hem er doorheen. In een eindtijd van 12 uur en 56 minuten kwam hij over de eindstreep. “Ik heb met heel veel genoegen de kameraadschap en saamhorigheid mogen ervaren die mij trots maken op het dienen bij het Korps Mariniers.” De financiële meter staat momenteel rond de 4000 AWG. Baan hoopt dat de spontane donaties blijven doorgaan.

lo g boek

Veteranennieuws 17 | 05

Inloophuis voor veteranen Het Inloophuis in ECHOS Home ‘de Lan01 | 06 ding’, aan de Deelenseweg 28 in Schaarsbergen biedt de mogelijkheid tot ontmoeting voor veteranen, dienstslacht offers en hun thuisfront. Uit contacten met veteranenorganisaties het Veteranenplatform dat veteDeen landdag wordt gehoudenblijkt in gebouw Dukranen, ook hun thuisfront, dalf op demaar oudevooral Rijkswerf. Tijdens deze dag behoefte hebben aan eenbetrokken ontmoetingswordt de doelgroep actief bij de centrum.enEen waar hij/zijvan zichdegetoekomst de plaats ontwikkelingen Korespecteerd en thuis voelt, waar een luisterend oor is en waar men onder elkaar kan zijn met collega-veteranen, met ervaringsgenoten. Het Inloophuis is een huiselijk ingerichte ruimte, met daarbij een aantal ‘militaire’ herkenningspunten, die voor de bezoekers aanleiding kunnen zijn voor een gesprek. Er is altijd een vrijwilliger aanwezig als gastheer/vrouw, die ervaring heeft met veteranen en kennis heeft van specifieke regelingen en zorg voor veteranen. De vrijwilligers en de betaalde medewerkers hebben allen de cursus Veteranenhelper gevolgd bij ‘De Basis’ in Doorn. Hierdoor zijn zij in staat zaken te herkennen en bezoekers op een goede manier te ondersteunen of te verwijzen. Ter ondersteuning en in geval van nood zijn er altijd professionele hulpverleners (geestelijk verzorgers en maatschappelijk werkers) bereikbaar en daarnaast is er folder- en naslagmateriaal met informatie over de specifieke aandachtspunten van en voor de veteranen. De openingstijden van het Inloophuis zijn vooralsnog: dinsdag en donderdag van 10.00 uur tot 17.00 uur en woensdag van 14.00 uur tot 21.00 uur. Voor meer informatie: Gijs van Kooten, projectleider, 055-3575655 of G.vanKooten@ home-basesupport.net.

Landdag officieren operationele dienst en mariniers

Nabestaanden gezocht Op 19 januari 1942 werden door de Japanse marine 215 man van de kustbatterij op Zuidwest-Tarakan op gruwelijke wijze vermoord als wraak voor het vernietigen van twee Japanse mijnenvegers. Zij werden vermoord vanaf het dek van

een oorlogsschip op de plaats waar de mijnenvegers tot zinken waren gebracht en hebben daardoor een zeemansgraf gekregen.Op initiatief van Wieteke van Dort is een Commissie Monument Tarakan opgericht. De commissie zoekt nabestaanden van de slachtoffers. Alle documentatie is terug te vinden op de website http://www.gedenkteken-tarakan.nl. Bijdragen ten behoeve van de realisatie van het monument worden zeer op prijs gesteld en kunnen worden gestort op rekeningnummer 24.93.36.219 t.n.v. Oorlogsgravenstichting Fonds Gedenkplaten met de omschrijving: t.b.v. Monument Tarakan.

30 | 09

25 jaar AVOM In 1986 besloten enkele oud-marinemensen tot de oprichting van een landelijke vereniging Algemene Vereniging Oud-personeel van de Koninklijke Marine. Op 2 april van dat jaar werd de akte gepasseerd. Dit jaar zal op 30 september het lustrum- en jubileumjaar, in gebouw Albatros in Den Helder groots gevierd worden. C-ZSK, VADM Matthieu Borsboom is de beschermheer van de vereniging. Hij zal een feestrede houden. Voor meer informatie en aansluiting bij de AVOM, www.avom.nl.

26 | 11

30 | 06

Reünie Oud Officieren Erfprins

Zeemanskoor Overal Op de veteranendag Koninklijke Marine zal het Zeemanskoor Overal, show-, en amusementskoor uit de Kust-, Duin- en Bollenstreek over de dag verspreid optreden van 10.00 tot 17.00 uur. Tijdens de Marinedagen zal Overal te zien en te horen in de grote tent van 13.00-17.30 uur, aansluitend aan het lunchconcert van de Marinierskapel der Koninklijke Marine. www.zeemanskooroveral. com

17 | 09

Kleine kikker reünie Voor sommigen van de toenmalige Vaste Kikker Ploeg/ Amfibische Sectie beginnen de jaren te tellen. Om niet te hoeven wachten op de officiële grote reünie die iedere vijf jaar plaatsvindt, wordt een kleine reünie georganiseerd. Vanaf 1959 zijn er 412 mariniers en officieren geslaagd voor het brevet kikvorsman. De organisatie beschikt over 350 namen en inmiddels hebben 90 mannen positief gereageerd op dit initiatief. Helaas zijn de gegevens van 58 oud- kikkers niet bekend. De namenlijst van de oud- kikkers die we nog zoeken kunt u vinden op site www.korpsmariniersforum.nl. Voor inlichtingen of aanmelding voor deze reünie kan via e-mail of telefonisch bij: Fred van der Steen: [email protected], 06-1105. 8333. Hermans Bos, [email protected], 06-1029.3232 of Rob de Otter: rob@ deottercreators.com

37

De Stichting Oud Officieren van de Marinekazerne Erfprins organiseert voor de vijfde keer de zogenaamde ‘Rijsttafel’ en het daaraan voorafgaande aperitief. Deze reünie vindt plaats in het complex ‘Dukdalf’ op de Oude Rijkswerf in Den Helder. Deelnemers dienen de Koninklijke Marine als officier te hebben verlaten en tenminste één dag dienstverrichtingen hebben verricht bij de Marinekazerne Erfprins. Aanmelding voor deelname en opname in het adressenbestand kan via de Secretaris/penningmeester van de Stichting Oud Officieren MKERF: Co Dirks (LTZA2OC b.d.); tel: 0223-644345 of email [email protected]. De financiële bijdrage is € 17,50.

Oproep Gezocht worden oud-mariniers Abbenis, Appeldoorn, Fraanje, Goesens, Goossens en Pala die op 2 oktober 1967 op de Van Ghentkazerne zijn opgekomen als beroepsklas 141. Graag contact opnemen met A. Spek, [email protected]

de deadline voor het aanleveren deadline?? van artikelen voor alle hens is donderdag 16 juni 2011


lo g boek

WieWatWaar 06 | 05 Op het NATO Hoofdkwartier ACT in Norfolk heeft SMJRMARNALG Jan Boersma de gouden medaille voor 36-jaar dienst opgespeld gekregen van KOLMARNS Jos Coumans, marineattaché in Washington DC.

vangst. De uitreiking van de rangonderscheidingstekens vond in het bijzijn van familie en vrienden plaats op de Van Ghentkazerne in Rotterdam. Hiermee hebben de korporaals hun 18 weken durende Voortgezette Vakopleiding (VVO) af. Hierbij leerden zij de vaardigheden om als leidinggevende binnen een eenheid te functioneren. De opleiding werd afgesloten met een loodzware eindoefening van 10 dagen, die zich voor een groot gedeelte in de Biesbosch afspeelde.

heeft teruggekoppeld dat zijn handelingen levensreddend zijn geweest. “Bij de eerste handelingen merk je wat je hebt aan je ZHKH-opleiding. Ik schrok behoorlijk en ging over op automatisch handelen. Op zo’n moment stop je met denken en val je terug op je training het is dan belangrijk je eerste schrik te overwinnen.”

15 | 04 27 | 04

Na 36,5 jaar heeft LTZT 2 OC Jack Dekker afscheid genomen van de Koninklijke Marine. Hoewel het sabreren van een Champagne een activiteit is die niet zomaar door iedereen overal gedaan kan worden, wist Maître Jack - onder begeleiding van een gecertificeerd Confrère van de Confrérie du Sabre d’Or - de fles als volleerd Sabreur te ontkurken. Onder het genot van de verkoelende drank is daarna de JD56 formeel uit dienst gesteld.

Onder muzikale begeleiding van de tamboers en pijpers van het Korps Mariniers vond de laatste gezamenlijke beëdiging plaats van de NLBEOPS en OTCLOG in de Witte Raaf te Den Helder. In aanwezigheid van diverse genodigden van CLAS, CZSK, vakbonden en onder toeziend oog van familie en vrienden legden in totaal 28 korporaals en matrozen van zowel de operationele als de logistieke dienst de eed of belofte af dit ter overstaan van de Commandant van de NLBEOPS KLTZ Han van Loon. In de nabije toekomst zullen alle matrozen aan het eind van hun EMMV beëdigd worden.

26 | 03 Heldhaftig gedrag

03 | 04 Helfhaftig gedrag

21 | 04

74 kersverse korporaals van het Korps Mariniers namen hun felbegeerde strepen in ont-

MATR 1 TDW Gershwin Hous was op weekendbezoek bij zijn vriendin in Rotterdam, toen zich een schokkende situatie voordeed. Een slachtoffer van huiselijk geweld belde aan bij de flat van Hous en zijn vriendin. Na open te hebben gedaan stond hij oog in oog met het slachtoffer van een steekpartij. Hij heeft haar opgevangen en heeft daarbij eerste hulp verleend, daarna heeft hij de politie en hulpdiensten gewaarschuwd. De politie

SMJRLDGD Jan Bonnema reanimeerde in Wommels een dorpsgenoot met een AED nadat deze een hartstilstand had gekregen. De dorpsgenoot is overgedragen aan het ambulance personeel die de patiënt naar het ziekenhuis heeft vervoerd. Namens de hulpdiensten heeft Bonnema een bedankje gekregen. Bonnema is als instructeur werkzaam op de NBCD/BV-school. Daar wordt ook de cursus Basale Reanimatie/ AED gegeven die de instructeur nu zelf in de praktijk moest uitvoeren. Alle Hens | Mei 2011

38

o

oefenin MUTATIEg S

officieren Bevorderingen SBN P.J. Bindt CDR R.P. Bauer KTZAR R.E. Barth KTZ J. Goedknegt KTZAR D.J. Nieuwkamp KTZ A.J.G. Romijn KOLMARNS A.C.J. Verbaan KOLMARNS P.J. de Vin KLTZ T. Hamburger LTZE 1 J.P. van Donkelaar MAJMARNS N.K. Jaarsma MAJMARNS A. Roedoe LTZA 1 G.C.J. van Spengen LTZT 2 OC J. Boschman LTZA 2 OC A.E. Hogenelst LTZ 2 OC B.G. Masselink LTZT 2 OC B.P. de Paauw KAPTMARNS L.J. Reitsma LTZA 2 OC C.H.J. van Rijsbergen LTZA 2 OC E. Schram LTZA 2 OC G.J.F. Veeke LTZA 2 OC B. Vlot LTZE 2 OC F.D. van der Wal LTZA 2 M. Berendsen LTZT 2 J.H. Engelaar ELNTMARNS M.E.H. Holle ELNTMARNS F.C. Jong LTZE 2 R.E. de Jong LTZ 2 J. Kuijt LTZA 2 L.A. van der Maas LTZ 2 W. van der Plas LTZ 2 P.J.G.J. Timmermans

Dienstverlaters MARN 1 ALG P. Andriolo MARN 1 ALG N. Bertrand MARN 1 MNT M.M. van de Bilt MATR 1 ODVB S. van Dasselaar ADBZ M. Duinkerken MATR 1 TDW R.H.J. Franke MARN 1 ALG K. Groot MATR 1 ODVB R.J.M.D. Groot MATR 1 ODND J. Heikamp MATR 1 LDV M. de Jong MARN 1 ALG J.J.W. van Kesteren MATR 1 LDV D. Klaasen MARN 1 ALG J. Kuiper MARN 1 ALG D. van Leeuwen MATR 1 LDV J. van Miert MARN 1 ALG B. Minekus MARN 1 ALG S.S. Muller MARN 1 ALG T.J.M. Nauts MATR 1 OD D. Nederlof MARN 1 ALG T.M.T. van der Niet MARN 1 ALG G.G. Olijhoek MARN 1 ALG P. van Ommen MARN 1 ALG J.C. Pronk MATR 1 TD H.D.G. Rietveld ADBZ C. Rijsdam MATR 1 LDV V.I. Stofberg MATR 1 ODVB L.J.C.M. Visser MATR 1 OD B.A. Voorzaat MATR 1 LDV N.A. Vreeburg MATR 1 LDGD B. Weeda MARN 1 ALG K.T. Wobbes MARN 1 ALG A.J.R. Zoomers MATR 2 OD J.van Beek MATR 2 LDV E. Buis MATR 2 OD P.J. van Hooij MARN 2 ALG H.P. van Oosterhout MATR 2 ODVB D. Otten MATR 2 LDV B.E. Smits MATR 2 OD D.J.A. van der Zee MARN 3 D.R. de Bruin MARN 3 M. Burke MARN 3 F.H. de Croon MARN 3 M. Dekkinga MARN 3 C. van Dijk MARN 3 J. Dulfer

AOOWDW R. de Rijke AOOTDE R.A. Verschuur SMJRLDGB H.F.A. Bos SMJRMARNALG M.Q.J. Bruijns SMJRODVB J.E. Duinmaijer SMJRODND J. Grijpstra SMJRBDWKA J. Mooij SMJRMARNALG R.A.H. Tuithof SMJRMARNALG H.J.B. voor den Dag SMJRODND K.F. Wolfard SGTMARNALG D. van Aalen SGTLDA M. Groenendijk SGTLDGB L.R. Jager SGTMARNVB J.C.G. Lindsen SGTMARNALG J.J. van Santen KPLWDS B. van Amelrooij KPLWDS C.T. van Diesen KPLMARNALG T. van der Klis KPLWDS R.A. Kuipers KPLWDS N.T.E. Oltmans KPLMARNALG B. Peekstok KPLMARNALG P.M. Rosheuvel KPLWDS R. Tak KPLMARNALG J.T.B. Teusink KPLMARNALG H.S. Walstra KPLWDS D. Zuiddam

MATR 3 WDS D.R. Fokken MARN 3 D. Holthuijsen MARN 3 J. de Jager MATR 3 WDS W. Kok MARN 3 M.J.J.E. Kort MARN 3 J.I.M. Melachropoulos MARN 3 P.J. Mounsey MATR 3 WDS M.N.J. Rodenburg MARN 3 R.J. Stein MARN 3 R. Verhoeven

Bevorderingen R. van Berkum, 5 N. van Erp, 5 R, de Graaff, 5 K. Legerstee, 5 P.J.L.van Loenhout, 5 P.A. Noordermeer, 5 D. Post, 5 W. Sijm, 5 R.C.F. Vos, 5 H.J. Rozenhart, 5

onderofficieren Dienstverlaters SGTODND A. Bakker SGTLDGD T. Laauwen KPLODOPS H.J. Baarssen KPLWDS N. de Boer KPLLDA G.P. Joustra KPLTDE R. Kuikhoven KPLBDA K. Loots KPLODVB B.J. Oude Weernink KPLTDW C.J.I. Riemens KPLODOPS P. Wolzak

Dienstverlaters J.R. Urban M.J.A. Jumpertz R. Brands J. van der Leek C.E.M. Uitendaal D. Bruggink H.E. Frost I.C.A. Conception

manschappen Dienstverlaters KLTZ C. Kroon KLTZ J. Prins KLTZ C. Visser LTZ 1 R.van Winkel

Bevorderingen AOOMARNVB J.J.M. Alders AOOMARNVB W.A.C. Harrems AOOLDA J.P. Kroeseklaas

Bevorderingen MATR 1 TD J. Hammenga MATR 1 TD J.J.H. Hudepohl MATR 1 OD M.G. van der Laan MATR 1 OD M. Timmermans MATR 1 ODVB A.C. Turk

burgers 39


oefenin g


40

Mariniers bewaken en beschermen op zee. Haarlem gaat onvermoeid door. Alle Hens

Recommend Documents