magazine over de idahoeve

magazine over de idahoeve

‘Ik praat liever over leuke dingen’ Levensverhaal in beeld ‘Je moet het zelf willen’ De psychiater vertelt Betekenissen Iedereen komt hier met een reden

redactioneel

Beste lezer,

Frisse wind en avontuur. Die woorden kenmerken wat ik ervaarde toen ik vijf jaar geleden voor het eerst de oversteek maakte naar mijn nieuwe baan bij de Idahoeve. En die woorden zijn kenmerkend gebleven. De Idahoeve was toen nog onbekend. Niet iedereen was meteen enthousiast: het zou een te geïsoleerde locatie zijn, niet meer van deze tijd. We hebben al onze overtuigingskracht ingezet om aan hulpverleners en cliënten duidelijk te maken wat onze plannen waren. De Idahoeve moest nog bekendheid krijgen en haar identiteit ontwikkelen. Nu zijn we vijf jaar verder en durf ik te zeggen: de Idahoeve is een frisse wind binnen de geestelijke gezondheidszorg. En dat is ze geworden dankzij de inzet van al die mensen die met ons dit avontuur wilden aangaan: medewerkers, vrijwilligers, omwonenden en vooral ook de

(Suzannahoeve)

&

bewoners zelf. De Idahoeve is een plek geworden met een heel eigen identiteit. Een plek waar naar ménsen wordt gekeken, niet alleen naar ziektes of afwijkingen. Die identiteit willen we u laten zien in dit magazine. Het avontuur van de Idahoeve is nog maar net begonnen. De sector Geestelijke Gezondheidszorg is volop in beweging met nieuwe overheidseisen, wetgeving en samenwerkingsverbanden met gemeentes. Als een frisse wind gaan we een nieuwe periode in. Rob van der Laan, manager Idahoeve.

(Hélènehoeve)

feliciteren de ‘Idahoeve’ met haar 5-jarig bestaan We hopen dat we ieder op onze eigen wijze nog lang mogen bijdragen aan het welzijn van hen die voor langere of kortere tijd op Tiengemeten verblijven.

2

inhoudsopgave Dit en dat Hebbedingen, weetjes, uitjes

4

Eiland van 6 natuur De mooiste

foto’s van Tiengemeten Vertrouwen als uitgangspunt De professionals in een dubbelinterview

Betekenissen Portretten met een betekenis Eilandtijd Column Broer en zus 25 vertellen over elkaar Gefeliciteerd De Idahoeve is jarig

3

boerderijwinkel

dit & dat Dat rapportcijfer krijgt de Idahoeve van groepen die hebben meegewerkt als vrijwilliger, bijvoorbeeld als bedrijfsuitje of als schoolproject. De groepsleden vinden het fijn dat ze iets kunnen betekenen voor mensen op de Idahoeve, en waarderen het gastvrije onthaal en de gezellige sfeer. De bewoners van de Idahoeve ontwikkelen dankzij de ontmoetingen hun sociale vaardigheden en zelfvertrouwen. Ook een dag(deel) meehelpen op de Idahoeve? Kijk op www.idahoeve.nl voor meer informatie.

Havermoutkoekjes á la Idahoeve basterdsuiker, 100 gram witte en 100 gram bruine uiker, 2 eieren, 60 gram boter, 1 theelepel vanilles m, 4 gram 130 gram havermout, 120 gram bloe f zout, schaaltje bakpoeder, 4 gram kaneel, 1 snu ehakte chocolade, fijngehakte walnoten, handje fijng 24 gepelde halve walnoten. Oven op 190°c. en vanillesuiker toe Mix boter en suiker, voeg eieren ere kom bakpoeder, en meng 10 minuten. Meng in and t. Voeg dit mengsel kaneel, havermout, bloem en zou gsel en mix goed stukje bij beetje bij het andere men colade erdoor. door elkaar. Meng walnoten en cho plaats op een Maak van het deeg 24 balletjes en e walnoot op de bakplaat. Doe per koekje een halv minuten in de oven bovenkant. Bak de koekjes in 10 op 190°c. Geniet ervan!

Openingstijden: De winkel is van mei tot en met september open op: maandag, woensdag en vrijdag van 10.00 – 12.00 uur en van 13.30 -15.00 uur. zaterdag en zondag van 11.00 - 12.15 uur en van 13.30 uur tot 16.00 uur

Teksten: Jolanda en Barbara

Dit is Ria, één van de verkoopsters die in de Boerderijwinkel van de Idahoeve staat. Zij heeft in de afgelopen jaren vogelhuisjes, huisgemaakte mosterd, houten dienbladen en heel veel andere producten verkocht. Via de Boerderijwinkel laat Ria u kennis maken met deze en andere producten die bewoners van de Idahoeve maken. Een deel van de winkelopbrengst wordt gebruikt om Ria en andere bewoners een dagje uit te laten gaan. Tot ziens!

cijfers en zo 42,7% van de inwoners van Nederland heeft ooit te maken gehad met psychische klachten. Een kwart van de bevolking heeft op dit moment een psychische aandoening. In de top 10 van ziekten met de grootste ziektelast in Nederland, zijn 4 van de 10 ziekten te scharen onder psychische stoornissen: angststoornissen, depressie, alcoholverslaving en dementie. 1 op de 3 mensen met een psychische stoornis, doet een beroep op een zorgverlener. Bijvoorbeeld een huisarts, psycholoog, psychiater of instelling. 6% van de mensen met een psychische stoornis wordt opgenomen in een ggz-instelling.

ABN Amro helpt in de tuin van de Idahoeve.

Bron: www.samensterkzonderstigma.nl

bramenjam Met gewassen van het eiland, maken Idahoeve-bewoners zelf producten, zoals deze bramenjam. Te koop in de Boerderijwinkel voor € 3,50. 4

in contact blijven Vier keer per jaar brengen de bewoners van de Idahoeve Nieuwsbrief De Snoeshaan uit. Op de verzendlijst? Mail: [email protected]. Volg de Idahoeve en de bewonersraad via twitter: @idahoeve en @idahoeveclient

5

Tiengemeten: r u u t a n n a v d n a l Ei Tiengemeten is het kleinste bewoonde eiland van Zuid-Holland. Het begon in de zeventiende eeuw als zandplaat van 10 gemet lang, ongeveer 5 hectare. Later werd het landbouwgebied. Tot Natuurmonumenten het eind vorige eeuw overnam en de boeren plaatsmaakten voor natuur. In één van de voormalige boerderijen creëerde Bavo Europoort toen een woonlocatie voor mensen met psychiatrische aandoeningen. Zij maakten een fotoreportage over hun bijzondere woonomgeving.

Foto: Michel

Op het eiland zijn honderden vogelsoorten. Er zijn massa’s eenden, waaronder duizenden wintertalingen, krak- en slobeenden. Maar ook roofvogels, kluten, zilverreigers, lepelaars en brandganzen en moeras- en rietbewoners als roerdomp, rietzanger en kleine karekiet.

Foto: Mohammed

Een opvallende diersoort op het eiland is de Schotse Hooglander, die hier vrij rondloopt en graast.

Foto: Tom

Het achtererf van de Idahoeve ligt op het oosten en geeft zicht op bessenstruiken, een moestuin en de tuinkas, waar bewoners in werken.

Foto: Ria

Vanwege een doorgestoken dijk kan zoetwater uit het Haringvliet het eiland opstromen. Foto: Fabrizio. 6

7

Foto: Richard

De veerpont zet mensen over van vaste wal naar Tiengemeten, een tocht van zo’n 7 minuten. Jaarlijks bezoeken duizenden dagjesmensen het autoluwe natuureiland om te wandelen, vogels te zien, de Herberg, een museum of het natuurspeelterrein te bezoeken. Naast de bewoners van de Idahoeve, wonen er nog 10 oorspronkelijke eilanders.

Tekst: Barbara Bosma. Beeld: Fotowerkgroep Idahoeve

De Idahoeve werd gebouwd rond 1807 en huisvestte verschillende boerenfamilies, zoals de familie De Vos en Van der Linden. In 2009 werden het voormalige woonhuis en de stallen omgebouwd tot een zorgboerderij voor mensen met psychiatrische aandoeningen.

Foto: Genja

Foto: Richard

Foto: Jos

Fotowerkgroep: inzicht geven in beleving Vrijwilligers Willem van Gilst en Gerard Beulink zijn amateurfotograaf en natuurkenner en begeleiden de fotowerkgroep van de Idahoeve. De deelnemers aan de werkgroep krijgen informatie  en advies over fotografie. De foto’s worden Vanwege eenbijvoorbeeld doorgestoken kan zoetwater het veelvuldig gebruikt, op dijk de website van de uit Idahoeve, de vrijwilligerssite van Natuurmonumenten en in de Haringvliet het eiland opstromen. Fotograaf: Fabrizio. wisselende expositie in het gebouw. De fotowerkgroep is een hoog gewaardeerde activiteit in de Idahoeve die bewoners helpt in hun ontwikkelingsproces. Foto’s maken is immers méér dan een mooi plaatje schieten: het is oog hebben voor je omgeving en anderen inzicht geven in hoe jij die beleeft.

8

Op het eiland staan nog een handjevol oude boerderijen en woonhuizen. Andere gebouwen zijn afgebroken en hebben plaatsgemaakt voor natuur. Foto: Tom.

9

Het gebied in het oosten van het eiland wordt Weemoed genoemd en bestaat uit kleine akkertjes met ouderwetse gewassen en stevige trekpaarden, zoals het was in de oude jaren.

Foto: Jolanda

Foto: Tom

10

11

Eigenwaarde De Idahoeve ligt op natuureiland Tiengemeten en heeft als doel mensen te helpen op weg naar een meer zelfstandig leven. “Het gaat ons erom

Idahoeve: vertrouwen als uitgangspunt

samen met de cliënt te werken aan herstel op al zijn of haar leefgebieden, zowel psychisch als fysiek en maatschappelijk”, zegt Lieske Sperling. “Ons uitgangspunt is: kijken naar de mogelijkheden van mensen, in plaats van naar wat zij niet kunnen. En vertrouwen hebben in hun potenties.” Begeleiders stimuleren bewoners mee te werken in en rond de hoeve of in de nabije omgeving. Werkzaamheden zijn bijvoorbeeld tuinieren, houtwerk of huishoudelijk werk. Werken zorgt voor nuttige afleiding en zingeving, aldus Sperling. “Werken vergroot de eigenwaarde, iets waaraan psychiatrische patiënten vaak behoefte hebben. Op de Idahoeve zijn zoveel soorten

Een bijna verlaten eiland, alleen bereikbaar met een veerpont,

werkzaamheden te doen, dat het niet moeilijk is een activiteit te vinden die

ver van winkels en ziekenhuizen. Geen voor de hand liggende plaats

goed bij een cliënt past.”

voor een nieuwe woonvoorziening voor psychiatrische patiënten,

De natuurlijke omgeving van het eiland geeft rust en creëert geestelijke

voor wie het nu juist zo dringend is dat zij integreren in de samen-

ruimte. Hier is het leven overzichtelijk. Mensen op het eiland en in de dorpen

leving. Toch werd de locatie in de loop der jaren een voorbeeld

kennen elkaar en houden elkaar in het oog. “Geen druk verkeer, piepende

binnen de geestelijke gezondheidszorg. Wat maakt deze plek zo

mobieltjes en winkels. En niet onbelangrijk: hier koop je niet een-twee-drie

bijzonder?

verdovende middelen. Op het gebruik daarvan staat ook een absoluut verbod bij de Idahoeve. Ik ben ervan overtuigd dat dit mensen helpt om

Gevraagd naar voorbeelden van mensen die tijdens hun verblijf op de

nieuwe stappen te zetten”, zegt de psychiater.

Idahoeve stappen zetten in hun ontwikkeling, raken psychiater Alexander

“Je moet het zelf willen.”

van Galen en coördinator Lieske Sperling amper uitgepraat. Zo is er Henk die na 20 jaar van opnames nu zelfstandig woont in Oud-Beijerland en daar dagelijks helpt in de keuken van een verpleeghuis. Of Anneke, waar psychiaters geen behandeling meer voor wisten, en die nu

Het eerste jaar dat de Idahoeve de deuren opende, moest de instelling

vanzelfsprekend het dagprogramma volgt. En niet te vergeten Bert en Marie

nog zoeken naar cliënten. Nu is er een kleine wachtlijst. Mensen die zich

die op de Idahoeve elkaars beste vrienden werden en samen verhuisden

aanmelden, krijgen een intakegesprek in Rotterdam. Ook brengen ze een

naar een meer zelfstandige woonvoorziening.

bezoek aan de Idahoeve om zo te ervaren wat de plek inhoudt en of

De Idahoeve biedt plaats aan 27 vrouwen en mannen met uiteenlopende

het bij hen past. De motivatie van de cliënt is één van de belangrijkste

klachten, zoals schizofrenie, persoonlijkheidsstoornissen, depressies en

criteria voor inschrijving. Psychiater Van Galen: “Herstellen doe je samen.

mensen die psychische aandoeningen hebben door hersenletsel na een

Tegen cliënten zeg ik: “Het is jouw proces. Jij moet het zelf willen.

ongeluk of herseninfarct. Het gaat om mensen die vaak al lange tijd zorg

Wij begeleiden en faciliteren.”

hebben ontvangen vanwege hun aandoening. Meer dan 80 mensen zijn

“Mensen spreken elkaar aan op gedrag.”

in vijf jaar tijd ingeschreven op de Idahoeve, van wie er 53 na kortere of langere tijd weer zijn verhuisd. Ruim 50% van deze mensen heeft minder intensieve zorg nodig dan voorheen.

12

“Opvallend welke vorderingen mensen hier maken.”

Sociale vaardigheden

“Cijfers zijn natuurlijk relatief. Er zijn veel omstandigheden die een rol spelen

samen het huishouden draaien. Volgens Sperling vergroot dit het corrigerend

in het leven van mensen. Toch is het opvallend welke vorderingen mensen

vermogen van de groep. “De onderlinge sfeer is er één van vertrouwen.

hier maken. En die schrijf ik toe aan deze plek en de aanpak die hier wordt

De verhoudingen zijn over het algemeen goed. Mensen spreken elkaar aan

geboden”, zegt psychiater Van Galen.

op gedrag. Als iemand scheldt, dan zegt een ander dat dat niet kan.”

Voor een zelfstandiger leven zijn goede sociale vaardigheden essentieel. Daaraan besteedt de Idahoeve dan ook veel aandacht, bijvoorbeeld door te stimuleren dat bewoners samen naar de dagopening gaan, een moment van stilte hebben voor het eten, wachten tot iedereen klaar is met eten,

13

Ook de psychiater ervaart de positieve effecten van deze aanpak. “Dat mensen op een goede manier met elkaar omgaan en elkaar aanspreken op waarden en normen, is gezondmakend. Het zorgt er ook voor dat er geen ziekenhuissfeer ontstaat. Bewoners vragen elkaar mee als ze gaan hardlopen. Ze stimuleren elkaar om te stoppen met roken. Ze kloppen bij elkaar aan als iemand te lang alleen zit. Dat is allemaal veel effectiever, dan wanneer ik dat vanuit mijn rol als psychiater zeg.” Gemeenschap In vijf jaar tijd is de Idahoeve onderdeel gaan uitmaken van de lokale samenleving en zijn er veel contacten met omwonenden. Zo werken cliënten bij de musea op het eiland, helpen ze mee met afvalinzameling voor Natuurmonumenten, werkt iemand in de tuin van een nabijgelegen school en helpen bewoners bij een muziekfestival van Herberg Tiengemeten met het ophalen van glazen. Tekst: Barbara Bosma. Beeld: Elard Pijnaken

Het aantal vrijwilligers neemt voortdurend toe en draagt zorg voor sociale contacten en afwisselende activiteiten zoals paardrijden, hulp bij tuinieren en fotografie. Bedrijven als Neste Oil, PGGM en ABN Amro komen soms een dag vrijwilligerswerk doen als teamuitje. De Protestante Kerk uit

De Idahoeve in het kort ...is gericht op mensen met een ernstig psychiatrische aandoening en mensen met niet aangeboren hersenletsel. ...telt 27 appartementen. ...biedt 24 uur per dag, zeven dagen per week zorg. ...heeft een strikt verbod op het gebruik van drugs. ...biedt een keur aan activiteiten, zoals tuinieren, koken, houtbewerking, djembé spelen, fotografie, paardenverzorging. ...hecht veel belang aan het betrekken van familieleden en naasten bij het herstelproces. ...heeft een groot aantal vrijwilligers die activiteiten ondernemen met de bewoners. ...is een initiatief van Bavo-Europoort.

n e s s i n e betek Wat brengt mensen naar de Idahoeve? Vijf mensen vertellen over hoe de Idahoeve op hun levenspad kwam en wat deze plek voor hen is gaan betekenen.

Zuid-Beijerland houdt vieringen op de hoeve en gemeenteleden sturen verjaardagskaarten aan bewoners. Sperling: “Samen zorgen we voor een netwerk dat zorgdraagt voor de bewoners.” Juist die betrokkenheid van anderen is van belang om de symbolische muren van de instelling te verkleinen. “Eigenlijk vormen we samen één gemeenschap.” (De namen van de cliënten zijn gefingeerd)

“DOOR TE CREEREN, LAAT JE SPOREN NA”

“HET BOTSTE WELEENS” “IK BEN NIET DIE JUNK DIE OP STRAAT ZWIERF” “Ik kan me beter focussen” “TUSSEN MIJ EN HEN IS GEEN VERSCHIL”

Mensen helpen weer grip te krijgen op hun leven. Door het bieden van laagdrempelige, deskundige behandeling en begeleiding. Zo dichtbij en zo kort mogelijk. Zo lang en intensief als noodzakelijk. Dat doet Bavo Europoort, specialist in psychiatrie. Wij kunnen u helpen. www.bavoeuropoort.nl

14

15

“DOOR TE CREEREN, LAAT JE SPOREN NA”

16

“Het is soms beter om mee te buigen, dan om ergens tegenin te gaan. Tijdens houtbewerken, had een bewoner ergens een set breinaalden opgeduikeld. Ondanks het programma hield hij voet bij stuk en zou met textiel werken. Eerst probeerden wij hem andere dingen te laten doen, zoals schilderen of beeldhouwen. Maar dat had geen nut. Nu hebben we gezorgd voor materialen, zodat hij Japans kan vlechten. Hij is weer in zijn sas. Deze plek leert mij milder te zijn. Met aandacht kijken naar wat er gebeurt en het laten zijn. Dankzij de rust en het de afzondering van een eiland, gebeuren hier mooie dingen. Daar wil ik oog voor hebben. Zoals de connectie die

ontstaat tussen bewoners en dieren. Het is prachtig als je mag aanschouwen dat een moeilijk toegankelijke bewoner langs de wei gaat staan, als vanzelf een paard naar hem toeloopt, en zij samen een lang gesprek voeren. We werken nu in het atelier met klei. Dat betekent letterlijk je handen in Moeder Aarde zetten. Vormen. Sommige bewoners vinden dat eerst vies en eng. Ze denken dat ze het niet kunnen. Als ze dan uiteindelijk toch een beeld maken, dan geniet ik daarvan. Ik vertel aan anderen: “Kijk, dit beeld heeft Simon gemaakt. En deze is van Han.” Door iets te creëren, te scheppen, laat je sporen na. Het betekent dat je er bent en mag zijn.” Helmoed (53 jaar), woonbegeleider.

“Ik kan me beter focussen”

“Sommige mensen denken dat dit eiland isolement vergroot. Het tegendeel is waar. Vroeger woonde ik in de stad. Daar zijn te veel prikkels. Overal is verkeer, zijn mensen aan het praten, is drukte. Als ik boodschappen ging doen, kon ik soms letterlijk verdwalen. Dan wist ik niet meer waarvoor ik eigenlijk in de winkel stond. Het liefst sloot ik me op in mijn huis. Hier durf ik weer buiten te komen en contact te maken. Hier is rust. En hoef ik me niet voortdurend met onbelangrijke dingen en mensen uiteen te zetten. Daardoor kan ik me beter focussen. Het mooie is dat ik de laatste tijd merk dat ik meer mogelijkheden heb dan ik dacht. Ik doe

veel voor de Snoeshaan, dat is de nieuwsbrief van de Idahoeve. Ik zorg dat alle copy op tijd binnen is, schrijf teksten en doe de vormgeving. Ik ontdek ook een creatieve kant in mijzelf die ik nog niet kende. Ik blijk van schilderen, tekenen en boetseren te houden, bijvoorbeeld. Ik werk aan mijzelf en maak stappen. Ik ben nog niet waar ik wil zijn. Het helpt mij dat daarop geen druk wordt gelegd. Daardoor heb ik minder last van faalangst. Hier mag ik fouten maken en de tijd nemen. En zo ga ik vooruit. Mijn zelfzekerheid groeit. Ik voel dat ik steviger kom te staan.“ Jolanda (35), bewoner Idahoeve.

17

“Ik ben niet die junk die op straat zwierf”

“Dit is een gezonde plek. Helend voor lichaam en geest. Dat komt door de natuur en de schone lucht en het ritme. ’s Avonds is het hier donker en stil. Dan ga je slapen. Dat gaat bijna vanzelf. En hier word ik altijd op tijd wakker. Ik ben open over wie ik ben en over mijn leven. Ik schaam me er niet voor. Als mensen mij niet accepteren is dat hun probleem. Hier respecteren mensen elkaar. We hebben het samen gezellig. Je kunt mensen vertrouwen. Op andere plekken is er meer strijd tussen bewoners. Als je even niet oplet, is je pakje shag gejat. Bij de Idahoeve kun je gewoon je kamerdeur openlaten. Ik heb hier veel om handen. Ik doe bijvoorbeeld

18

historisch onderzoek voor het Landbouwmuseum, zoek ansichtkaarten en ander materiaal over de veerpont, zit in de redactie van de nieuwsbrief van de Idahoeve en ben voorzitter van de cliëntenraad. Laatst mocht ik spreken op een congres. Ik kreeg zo’n badge met mijn naam erop en “Voorzitter van de cliëntenraad”. Misschien dat dat voor anderen gewoon is. Die kieperen zo’n ding thuis in de prullenbank. Voor mij was het een bevestiging: Ik ben niet die junk die op straat zwierf. Ik heb een identiteit.” Rob (47) bewoner Idahoeve

“TUSSEN MIJ EN HEN IS GEEN VERSCHIL”

“Mijn bijdrage is maar bescheiden, hoor. Als ik er ben, help ik mee met de bakgroep. We maken samen iets lekkers: taart, cake of koekjes. Het is altijd gemoedelijk en gezellig. We praten en lachen samen. En intussen bereiden we een gerecht. Heeft koken niet alles te maken met liefde? Je maakt iets lekkers voor elkaar en geniet er dan samen van door het te eten. Soms heb ik het zo druk met mijn gezin,  mijn werk, het huishouden. Dan twijfel ik of het wel lukt om naar de Idahoeve te gaan. Maar elke keer als ik er ben geweest, ben ik blij dat ik er tijd voor heb gemaakt. Dan was het toch weer de moeite waard. 

Verhalen van anderen vind ik intrigerend. Dat is wat mij steeds doet terugkeren. Het is al een avontuur om op de veerpont te staan naar het eiland en daar anderen te ontmoeten. De Idahoeve verruimt mijn wereld. Mij verdiepen in anderen levert mij op dat ik meer begrip heb en minder oordeel. Kijk, op de Idahoeve wonen gewoon mensen. Zij hebben misschien een iets ingewikkelder levensverhaal dan anderen. Maar feitelijk is er tussen mij en hen geen verschil.” Pauline (45), vrijwilliger Idahoeve

19

“HET BOTSTE WELEENS”

eilandtijd

COLUMN DOOR MARGREET ROOS

De denkrimpel tussen de wenkbrauwen van Jan lijkt

Werken aan herstel is broodnodig voor de mensen die ik

minder diep geworden. Zat hij aanvankelijk nog voorover

ontmoet op de Idahoeve. De levenservaringen waarvan

gebogen op het puntje van de stoel, nu hangt hij losjes

zij mij deelgenoot maken, gaan me vaak door merg en

achterover tegen de rugleuning. Warme lentelucht stroomt

been. Het vraagt innerlijk tijd en persoonlijke worstelingen

binnen door de open deur van de Idahoeve-bibliotheek.

om die gebeurtenissen een plek te geven. Vele bewoners heb ik zien komen en gaan de afgelopen jaren. Voor al die

Er is een stilte gevallen in ons gesprek waarin verlies, ziekte,

mensen is dit eilandtijd in hun leven. Het periode om eigen

verslaving en opnames aan de orde kwamen. “Wat ik heb

kwaliteiten te ontdekken, rust te vinden in acceptatie, hoop

meegemaakt maakt me soms gespannen en onrustig.

en uitzicht. Kortom: om weer toekomstperspectief te zien.

Het blijft malen door mijn hoofd. Ik vraag me af hoe ik nu

Jan zette deze grote begrippen zo mooi in perspectief

verder moet, wat ik nog wil en kan in mijn leven”, zegt Jan.

door oog te hebben voor het kwikstaartje.

Een kwikstaartje wipt over het erf. Dan zegt Jan, met een

Inmiddels sta ik op de pont. Voorbijganger ben ik. Net als

lichte verbazing in zijn stem: “Dat is wat deze eilandtijd

de ganzen die nu laag over onze hoofden vliegen. Mijn

met me doet. Er ontstaat ruimte. Mijn gedachten worden

eilandtijd maakt me stil en vol van de ontmoetingen en

rustiger. Kleine dingen kunnen me ineens weer opvallen.

verhalen met mooie, kleurrijke mensen. Langzaam varen

Zo’n vogeltje, bijvoorbeeld. Daar geniet ik zomaar ineens

we naar de dagelijkse werkelijkheid van de stad.

vreselijk van.” Margreet Roos, geestelijk begeleider Bavo Europoort. Het is mijn laatste gesprek van die dag. Ik maak de

(De naam van Jan is gefingeerd)

wandeling terug naar de pont en laat de ontmoeting bezinken. Ik herinner mij wat schrijfster en filosofe Joke Hermsen beschrijft in haar boek ‘Stil de tijd’. Zij onderscheidt kloktijd en een andere, innerlijke tijd.

Fotografie: Elard Pijnaken. Interviews: Barbara Bosma

Het eiland ken ik van haver tot gort. Toen de boeren het eiland moesten verlaten, omdat Natuurmonumenten het overnam, was dat een grote verandering. Ik raakte mijn vrienden kwijt. En mijn opdrachtgevers. De familie Van der Linden, die in de Idahoeve woonde, was altijd zorgzaam voor het huis geweest. Maar toen zij vertrokken, verwaarloosde het pand snel. Op een gegeven moment kon je zo door het dak heenkijken. Die onachtzaamheid deed me zeer. Toen kwam Bavo Europoort en werd de boerderij weer helemaal opgeknapt. Het heeft even geduurd voordat de medewerkers mij een beetje begrepen. Het botste wel eens. Maar langzaamaan groeide

20

ik er in. Nu sta ik zelfs op de loonlijst voor één dag per week. Ik leer hier mijn prestatiedrang opzij te zetten. Thuis op de boerderij ben ik altijd bezig. Hier gaat de knop om. Als ik met bewoners van de Idahoeve werk, dan gaat het om aandacht en erkenning. Niet om resultaat. Voorheen kon ik me er geweldig over opwinden als een bewoner traag was of planten de grond uit trok in plaats van onkruid. Nu denk ik: het belangrijkste is dat die persoon vandaag lekker buiten op het land heeft gewerkt. En dat we even samen hebben gelachen.

Wat Jan ‘eilandtijd’ noemt, noemt zij: tijd voor de ziel. Het gaat om persoonlijke tijd die van levensbelang is om tot jezelf, tot creativiteit en inzicht te komen. Dat kan alleen met ruimte, aandacht en stilte. En die zijn nu juist volop aanwezig op Tiengemeten. Zo beleef ik dat ook zelf. Met de veerpont maak ik niet alleen een oversteek over water, maak ook een oversteek van hectiek naar rust. Waar in de stad de activiteit 24 uur per dag doorgaat, tikt op het eiland een andere klok. Hier onderga je een ander ritme. Een ritme dat wordt bepaald door de ponttijden, de pas van wandelaars, het klappen van vogelvleugels en de seizoenen.

Boer Piet (66), medewerker Idahoeve.

21

anja’s fotoboeken

Na een verblijf op de Idahoeve, verhuisde Anja naar

zou gebeuren. Dat is wijsheid. Schizofrenie zit in de familie.

Rotterdam. Vanuit haar nieuwe woonplaats, kijkt

Ik heb erge dingen meegemaakt. Mijn nichtje is van zeven

ze aan de hand van fotoboeken terug op haar leven

hoog naar beneden gesprongen toen ze twintig was.

dat niet altijd makkelijk is. “Ik praat liever over leuke

Ik was toen achttien. Zelf heb ik zes psychoses gehad.

dingen.”

Ik hoorde stemmen. Ik heb de kerstboom omver gegooid. Mijn moeder schrikken, natuurlijk. De politie bracht me

Dit zijn de grootouders van Anja Bij haar Eerste Heilige Communie

De trouwfoto van de ouders van Anja

Anja en haar moeder

Anja nu

Tekst: Anne Gouweloos

Anja net

naar het Dijkzigt ziekenhuis.

net als ik vroeger. Toen ik klein was, ging ik soms een dagje

In 2010 kreeg ik een plek op de Idahoeve. Ik had kamer 27.

uit met haar en haar ouders. Dan zochten we padden-

Ik hielp met koken, ik ging wandelen en voerde de lam-

stoelen in het bos. De goede aten we op. Maar daar

metjes. Op de Idahoeve leerde ik notuleren en mocht ik

moet je voorzichtig mee zijn, want sommige zijn giftig.

helpen met andere administratieve taken. Het is een leuke,

Ik heb de Eerste Heilige Communie gedaan. Dat is ontzet-

rustige plek, waar ik tot rust kwam.

tend belangrijk voor mij. Als je communie doet, mag je

Op de kleuterschool

vader na de geboorte, in de arm van haar

“Mijn lievelingsnichtje heet Magda. Ze woont in Warschau,

het brood in je mond nemen van de pastoor in de kerk.

Als ik mijn medicijnen niet neem, krijg ik ontwennings-

Dan hoor je bij de kerk en bij God. Ik was ook een keer

verschijnselen. Dan tril ik over mijn hele lichaam. Dat vind

bij een processie. Daar strooien ze met bloemetjes.

ik vervelend. Ook om over te praten. Ik praat liever over

Mijn vader en moeder waren 19 jaar toen ze trouwden.

leuke dingen. Soms ben ik ineens moe. Fysiek moe.

Jong, hè?! Maar in die jaren was dat mode. Toen ik

Dan is de energie weg en moet ik weer opladen. Ik ga dan

geboren werd, is mijn vader weggegaan. Een normale

liggen en dan gaat het wel weer na een tijdje. Misschien

vader kijkt hoe zijn kind opgroeit, maar hij ging weg.

kan ik mijn medicijnen afbouwen na de vakantie.

Ik heb contact met hem gezocht toen ik 29 was.

Ik heb nu een fijn leven. Ik ben heel tevreden. Ik woon in

Ik schreef hem brieven en belde hem. Hij zei dat hij me

Rotterdam samen met vier huisgenoten. Een dag in de

wilde zien. Hij was blij. Als ik op vakantie in Warschau ben,

week werk ik als vrijwilliger in een verzorgingshuis voor

bezoek ik hem.

ouderen. Dan breng ik koffie, soep en warm eten rond.

Ik heb nooit gevraagd waarom hij ons heeft verlaten.

Ik laat elke dag mijn hond en die van mijn moeder uit.

Voor hem was alcohol belangrijk. Hij zoop zich kapot.

Pas heb ik meegedaan aan de toneelvoorstelling

Nu heeft hij kanker met uitzaaiingen en krijgt hij een

‘Wie is er nou gek?’. Dat vond ik heel leuk. Daarom wil

chemokuur. Hij drinkt niet meer. Tot nu toe wilde ik niet

ik nu een toneelopleiding gaan doen.”

horen waarom hij is weggegaan bij ons. Misschien vraag ik het hem deze keer. Over een maand ga ik namelijk

“Een eigen huisje”

weer naar Polen. Mijn moeder en ik gaan naar Warschau,

In Warschau

Op de kinderboerderij in Wormer

Met oma

waar Magda woont. We logeren in een hotel. We gaan

“Ik heb een eigen kamertje bij het begeleid wonen.

ook naar Zakopane, een toeristenstad. Dat is (brede lach,

Met een eigen tv. (…) Maar later, dan ga ik zelfstandig

handen in de lucht) joepieeeeeeeeeeee! Dit jaar wil ik een

wonen, met hulp. Dat gaat mij echt wel lukken. Dan ben ik

ritje in de paardenkoets maken. En winkelen. Het is er

actrice. Dan leef ik van acteerwerk. Ik ben een pessimist,

goedkoop. Ik ben helemaal verliefd op die stad.

nee, nee, een optimist, dát ben ik. Later dan heb ik een eigen huisje vlakbij m’n moeder en m’n hondjes. En een

We zijn naar Nederland verhuisd op mijn elfde. We woonden

vriend, misschien. Hier mag je alleen een vogel of een cavia.

eerst in Rotterdam, daarna vier jaar in Wormer en later weer

Maar later, ja, dan woon samen ik met mijn hondjes.”

in Rotterdam. Ik leerde binnen drie maanden Nederlands

22

Anja (4) en haar moeder

Hier is Anja 8 jaar oud

Met een schoolvriendin

praten. Ik ben goed in talen.

Passage van Anja uit het toneelstuk ‘Wie is er nou gek,

Mijn oma zei altijd: “Ik ben bang dat één van mijn klein-

of ik is een ander’ van het Rotterdams Centrum voor

kinderen een psychische ziekte krijgt.” Ze wist dat het

Theatercultuur. Shirley Gast schreef de teksten.

23

Anderen over Anja

Eerste danspartner op de kleuterschool Anja moeder, tante, oom en kids

5 jaar. Op Va

kantie

Anja op Tiengemeten

24

broer en zus

“Toen Anja hier woonde, hielp ze mij op het secretariaat. Ze had al computerervaring en kreeg hierin gaandeweg nog meer routine. Ze was nauwkeurig in het bijhouden van de omzet van de Boerderijwinkel. Meestal was ze stil en geconcentreerd met haar werk bezig. Maar af en toe babbelde ze gezellig over dingen die haar bezig hielden. Anja wist wat ze wilde: nieuwe stappen zetten in haar leven. Het was mooi om te zien hoe ze daarin zelf steeds beter slaagde.”  Valery Goetgeluk, secretaresse Idahoeve.

In Polen met kerst

Als kind konden we goed met elkaar overweg, ook al

Mijn zus is in veel opzichten het tegenovergestelde van mij.

hadden we ieder ons eigen leven en onze eigen vrienden.

Zij is altijd lief en braaf. Dat was als kind al zo. Ze deed

In de puberteit veranderde dat. Sjon werd agressiever,

haar best op school en maakte nooit ruzie. Ik was juist

ook tegen mij. Het moest gaan zoals hij wilde. Dat was

druk. Een praatjesmaker. Een ruziezoeker. Soms ook

een moeilijke tijd.

ten koste van haar. Dan was ze mijn boksbal.

Voor mijn moeder was de opvoeding van Sjon niet

Wat ik ook uitspookte: mijn zus was er altijd voor me.

makkelijk. Als kind werd Sjon een paar jaar in een dag-

Zelfs toen het bergafwaarts met me ging en ik verslaafd

centrum geplaatst. Sjon lijkt op mijn moeder. Ik heb het

raakte en op straat leefde, hield zij een oogje in het zeil.

karakter van mijn vader. Wij zorgen samen voor Sjon

Ja, ik heb spijt van veel dingen die ik heb gedaan. Ik had

en mijn moeder. Veel geven, weinig terugkrijgen.

mezelf graag in een ander leven gezien: als een rijk man,

Ach, het gaat eigenlijk vanzelf. Het is mijn broer. Dat is

met een mooie auto en een leuke vrouw. Het leven dat ik

eigen. Daar doe ik het graag voor. En dat hij geestelijk

nu heb, is eigenlijk geen leven. Soms ben in depressief,

ziek is, daar kan hij niks aan doen.

maar dat zeg ik haar niet.

Mijn broer heeft een heel zwaar leven gehad. Hij is heel

We bellen veel, ze komt soms langs en af en toe ga ik

diep gezonken, leefde op straat. Bijna was ik hem kwijt.

bij haar logeren in de stad. Aan die stad heb ik slechte

Ik ben heel dankbaar dat hij nu in de Idahoeve woont.

herinneringen. Ik voel me er niet veilig. Maar met haar is

Dat is zijn redding. Daar voelt hij zich veilig en komt zijn

het gezellig. We doen leuke dingen. Gaan samen uit eten,

hoofd tot rust. Hij krijgt goede begeleiding en het is fijn

bijvoorbeeld. Dan hebben we leuke gesprekken over van

dat de medewerkers mij daarbij betrekken. Hij zal waar-

alles en nog wat. Ook wel eens over de dood. Zij zegt

schijnlijk niet volledig herstellen, maar zet wel stappen

dan dat als ze dood zou gaan, ze tevreden is over het

vooruit. Hij is zelfs gestopt met roken. Dat is een bewijs

leven dat ze heeft gehad. Mijn zus is altijd lief voor

van zelfdiscipline. Ik ben ontzettend trots op mijn broer.

anderen. Wat ik haar zou toewensen, is liefde te ontvangen.

Manuela (45)

Sjon (47)

Beeld: Helmoed Weghorst. Tekst: Barbara Bosma.

“Ik kende Anja al van een andere locatie. Als ik haar voorbij zag lopen, strompelde ze en keek ze naar de grond. Het was mooi om te aanschouwen hoe zij hier bij de Idahoeve weer opkrabbelde. Anja is een krachtige persoonlijkheid. En ook heel attent. Als ze op vakantie ging naar Polen kreeg ik een kaartje. Ze koestert haar familie, die haar rust en veiligheid bieden in deze woeste wereld. Ik ben blij om te horen dat het nog steeds goed met haar gaat op haar nieuwe woonplek.”  Helmoed Weghorst, persoonlijke begeleider van Anja op de Idahoeve.

25

felicitaties 1914 – 2014

Voor uw huur- en koopwoningen in de Hoeksche Waard hwwonen.nl

colofon Tiengemeten, Zuid-Beijerland, oktober 2014

Dit is een eenmalige uitgave in opdracht van de Idahoeve,

Coördinatie: Barbara Bosma

onderdeel van Bavo Europoort. In verband met privacy zijn

Vormgeving: Nadine van Kleef, Ontwerpers om de hoek

vaak alleen voornamen gebruikt. Alle teksten op basis van

Redactie: Anne Gouweloos, Barbara Bosma, Jolanda

interviews, zijn vooraf goedgekeurd door de betrokkenen.

Margreet Roos, Rob van der Laan Fotografie: Elard Pijnaken

De Idahoeve, Tiengemeten 7, 3284 BE Zuid-Beijerland.

Illustratie: Helmoed Weghorst

Tel: 0186 66 09 10. Mail: [email protected].

Drukwerk: KLD Graphics

Website: www.idahoeve.nl.

Cover: Sander, bewoner Idahoeve

26

Mensen wiens kompas verdraaid is, vinden dankzij de Idahoeve hun koers weer terug. Daarom draagt De Hoeksche Vaart de Idahoeve een warm hart toe.

De Hoeksche Vaart ~ Voor al uw rondvaarten op het Haringvliet. De Hoeksche Vaart verzorgt rondvaarten in de omgeving van de Hoeksche Waard. Van feestjes of trouwpartijen tot vergaderarrangementen, alles is mogelijk. Stap aan boord van onze gezellige rondvaartboot de Heicondias en geniet van de schoonheid en rust van het water. Kijk voor meer informatie op onze website: www.dehoekschevaart.nl

28