magazine over werken en leren in de metaalbewerking

magazine over werken en leren in de metaalbewerking www.OOM.nl | zomer 2013

in beeld

Waterwerkers in de metaal

niet bang voor een spatje

pag. 10

Bedrijfsleermeester Jan Huntink:

‘Al onze mensen. naar een hoger. niveau’ .

pag. 24

In dit nummer: 08

Een onverwacht cadeau Marijn de Vries is freelance columnist en auteur. En ze is profwielrenster bij het Lotto-Belisol Ladies Team. In Metaaljournaal schrijft zij over zaken die haar bezighouden. Stel je voor dat je op je dertigste voor het eerst op een fiets stapt. Een racefiets. Gewoon voor de lol. En stel je voor dat je op die racefiets meteen veel sneller blijkt dan al die andere hobbyfietsers. Wat zou jij dan denken? Toeval? Cool? Apart? Laat ik wedstrijden gaan rijden, sterker, laat ik de boel de boel laten en wielerprof worden? Die eerste dingen denk je vast. Maar dat tweede, je leven omgooien voor iets wat je nog maar pas hebt ontdekt, blijft vast een droom. Waarom eigenlijk? Omdat je met een leuke opleiding bezig bent? Omdat je een fijne baan hebt gevonden? Omdat je weet dat de kans dat het lukt, prof worden, heel klein is? Omdat je je zorgen maakt over hoe je geld moet verdienen als je de hele dag aan het fietsen bent? Dat zijn goede redenen. Het risico is gewoon groot. Toch zijn er gekken die het wel proberen. Ik, bijvoorbeeld. Ik zegde mijn baan bij Holland Sport, een van de leukste televisieprogramma’s, op en sprong in het diepe. Want, dacht ik: als het niet lukt, kan ik altijd weer een echte baan zoeken. Wat heb ik te verliezen? Alleen mijn gezicht. De schande dat ik misluk. Maar is dat eigenlijk een schande? Misschien is het wel veel dapperder om je dromen na te jagen dan altijd maar te blijven dromen. Het ongelooflijke gebeurde: het lukte me nog ook! Inmiddels werk ik al drie jaar niet meer als journalist en fiets ik de hele wereld over in het internationale vrouwenpeloton. Een onbeschrijflijk avontuur, het meest onverwachte cadeau dat het leven me gegeven heeft, enkel omdat ik het lef had om iets te proberen wat bijna niemand zou doen. Maar ook als het niet gelukt was, weet ik zeker dat ik gelukkig was geweest. Want dan had ik het tenminste geprobeerd.

Nederland bootjesland Wat zijn de kansen in de jachtbouwbranche? Dat weet Wim Noordegraaf, voorzitter van de Nederlandse Jachtbouw Industrie.

10

H2O + Fe = ? Deze vier mannen uit de metaalsector zijn niet bang voor een spatje water.

18

Schroef uitvinden

24

precisiewerk

27

Bruggenbouwers

Al honderd jaar maakt Van Voorden Maritime scheepsschroeven. Elke schroef is uniek en haalt het beste rendement uit het schip waar hij achter komt te hangen.

Cirkelzaagbladenproducent Kinkelder wil de beste van de wereld worden. Dat kan niet zonder goed opgeleid personeel.

Toen in 2012 de sluis bij Eefde instortte, stond Jansen Venneboer paraat. Niet voor niets zijn ze verkozen tot slimste bedrijf Van Nederland.

en verder... 4 Eerst 15 Onderwijs 23 De hobby van... 26 De dialoog 31 Service 35 Puzzel, colofon

metaaljournaal zomer 2013 <<

3

eerst

De Maker Henk den Hartog (55) Mede-eigenaar van H.C. Waterbeheersing ‘Ik ben een buitenmens en werk meestal op mooie plekken. Soms moet ik wel even zoeken voordat ik de juiste plek gevonden heb. Het is vaak midden in de weilanden. In mijn waadpak stap ik in elke sloot om onze producten te monteren. Twaalf jaar geleden ben ik samen met mijn vrouw en een collega voor mezelf begonnen. Ik doe de buitenmontage. Inmiddels hebben we vijftien man personeel. We maken vooral veel stuwen en daarbij alles wat met waterbeheersing te maken heeft. Vandaag maak ik een bordes met leuningen op een bestaande stuw. Zo kunnen de mannen van het waterschap veilig de stuw afstellen zonder dat ze in de sloot vallen. Dit is verplicht gesteld door de Arbowet. Onze stuwen houden het water in de sloten op peil. Nederland loopt schuin af. Zonder de stuwen zou Nederland leeglopen en hebben de boeren geen water voor hun teelt. Het is mooi werk en ik ben er trots op. En ja, ik ben weleens in mijn onderbroek naar huis gereden. Je gaat toch een keer onderuit en kopje onder. Dat hoort erbij.’

tekst en foto rob overmeer

4

>> metaaljournaal zomer 2013

toen & nu

Aanraders Lefgozer

Metaallokaal

De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel. En dat heeft invloed op het werk en de werkplek. In Toen & nu vertellen metaalbewerkers over toen en over nu. Deze keer: Louis van der Woerd (69) van Vernooy Vacuum Engineering over hoe smederij Th. Vernooy en zonen zich in tachtig jaar ontwikkelde tot specialist in vacuümtechniek. toen - ‘Tijdens de crisis in de jaren

dertig van de vorige eeuw werd metaalbewerker Johan Vernooy ontslagen. Met zoon Theo begon hij in 1933 een smederij bij het sluisje in Jutphaas. ze maakten smeedwerk voor boeren in de omgeving en repareerden baggerschepen in het Amsterdam rijnkanaal, dat tussen 1933 en 1954 werd gegraven. Toen ik op de lagere school zat, heb ik er wel eens binnengekeken. Als je daar moest werken dan werd je niet blij. Het was een klein, donker gat zonder ramen, er hingen alleen een paar gloeilampjes en er brandde een smeedvuur. er was veel lawaai van het hameren op de smidse en de draaibank, die nog met riemen werd aangedreven.’

‘Wij zijn met de klant meegegroeid’

nu - ‘inmiddels heten we Vernooy

Vacuüm engineering, hebben we twintig man personeel en een hypermoderne werkplaats met zowel conventionele als computergestuurde draai- en freesmachines. Hoe dat zo gekomen is? in de jaren vijftig streek FOM neer in nieuwegein. de directeur van dit instituut voor plasmafysica wilde zo veel mogelijk met plaatselijke leveranciers werken. zij vroegen Vernooy een vacuümvat te maken en van het een kwam het ander. we zijn steeds met de klant meegegroeid en maken nu voornamelijk high tech onderdelen van machines en installaties voor onder andere de halfgeleider- en solarindustrie en onderzoeksinstituten. Onze werkruimte moet altijd schoon zijn, we hebben zelfs een clean room waarin de producten worden verpakt. in 1991 werd ik vestigingsleider, sinds begin dit jaar ben ik alleen nog betrokken als adviseur. Toch moet ik dat afbouwen, want mijn vrouw heeft me graag wat vaker thuis.’

Je moet het maar durven: je eigen vliegtuig bouwen en daarmee de wereld over. Kunstenaar Joost Conijn deed het en beschreef zijn bloedstollende avonturen in het boek Piloot van goed en kwaad. Te koop via www.bol.com voor € 19,90.

Kennismaken met metaalbewerking of de hiaten in je vakkennis opvullen? Bij Metaallokaal in Delft kan zowel leek als prof terecht voor cursussen metaalbewerking en trainingen op maat. Mocht je je collega’s van kantoor nog eens willen uitleggen wat er nou zo leuk is aan het vak: de werkplaats met professionele apparatuur en gereedschappen is ook af te huren voor bedrijfsuitjes. www.metaallokaal.nl

Indruk maken Onmisbaar voor alle netwerktijgers in de metaal: aluminium visitekaartjes. Voor € 9 (excl. btw) krijg je al een Try Out-pakket met negen kaartjes naar eigen ontwerp thuisgestuurd. Dat wordt netwerken in stijl. www.aluminiumvisitekaartje.nl

Tweedehands is top Wie gereedschap nodig heeft of aan nieuwe werkschoenen toe is, kan terecht op het pas gelanceerde Metaalplein.nl. Dit is een online marktplaats voor de metaalsector, waar bedrijven nieuwe en gebruikte spullen die met metaal te maken hebben te koop aanbieden. www.metaalplein.nl

METAALJOurNAAL zomer 2013 <<

5

tecHniek op de agenda Het cv van...

Jonathan van Hemert (25)

demonstratielasser en lasinstructeur Hé, een bekend gezicht. Stond jij niet eerder in Metaaljournaal? ‘Inderdaad. Vorig jaar stond ik in de rubriek De Cursist, omdat ik naast mijn werk bij Pellegrom Lastechniek – waar ik nog steeds lasapparaten demonstreer, keur en repareer – een cursus voor meesterlasser aan het doen was. Inmiddels ben ik alweer een stap verder; ik heb een cursus gedaan voor lasspecialist, waarvoor ik alleen nog examen moet doen.’

Op maandag 13 mei is het Techniekpact 2020 ondertekend. Hierin staan concrete afspraken tussen bedrijfsleven, onderwijs en overheid om het tekort aan technici terug te dringen. Aandacht voor techniek op alle basisscholen in 2020. een investeringsfonds om techniek in het onderwijs te stimuleren. duizend beurzen per jaar voor techniekstudenten om hen te binden aan het bedrijfsleven. 300 miljoen euro voor bij- en omscholing van mensen met interesse in techniek. dit zijn enkele van de 22 afspraken die zijn vastgelegd in het Techniekpact 2020. Met dit pact willen de ondertekenaars bereiken dat meer jongeren kiezen voor techniek en dat meer werknemers behouden blijven voor de technieksector.

grOOT TEKOrT

Terwijl de werkloosheid in nederland oploopt, ontstaat in sommige sectoren een groot tekort aan technische arbeidsplaatsen. Tot 2020 gaan er jaarlijks meer dan zeventigduizend bouwvakkers, installateurs, elektrotechnici, metaalbewerkers, ingenieurs en systeemanalisten met pensioen. Het onderwijs levert jaarlijks tienduizenden vakbekwame technici af om hun plaats in te nemen, maar dat is niet genoeg. Om te kunnen blijven concurreren met het buitenland en om marktkansen te benutten, heeft nederland meer goed opgeleide technici nodig, ongeveer dertigduizend tot 2020. Op alle niveaus, want technische bedrijven hebben uitdagende banen voor zowel praktische mbo’ers als universitaire toponderzoekers. Met het Techniekpact hopen de ondertekenaars hieraan te kunnen bijdragen. www.techniekpact.nl

gefeliciteerd! Jij zit ook niet stil… ‘Inderdaad. Ik ben gewend om cursussen te doen in de avonduren. Al naast mijn mbo-opleidingen constructiebankwerker/lasser en constructie-apparatenbouwer, volgde ik ’s avonds allerlei lascursussen zoals TIG-, MIG/MAG- en BMBE-lassen. Toen ik ging werken ben ik daarmee doorgegaan. Inmiddels heb ik alle diploma’s tot en met niveau 4. Dat komt nu goed uit, want als demonstratielasser moet je alle lasvaardigheden beheersen en op alle vragen van klanten een antwoord hebben.’

En nu ben je dus ook lasinstructeur? Vertel, hoe is dat gegaan? ‘De cursussen voor meesterlasser en lasspecialist volgde ik bij roc Rivor in Tiel. Mijn instructeur daar was al wat ouder en vroeg of ik zin had om een lascursus van hem over te nemen. Nu geef ik een avond per week praktijkcursussen lassen; TIG, MIG/MAG en BMBE tot en met niveau 4.’

Hoe bevalt het lesgeven? ‘Het is hartstikke leuk en goed voor mijn ontwikkeling. Ik geef les aan een groep van tien cursisten van 16 tot 50 jaar oud. In het begin was het pittig, maar ik krijg steeds meer zelfvertrouwen. Dat helpt me ook in mijn werk. Door het lesgeven houd ik bovendien het lassen bij, want als demonstratielasser las ik daarvoor te weinig.’

Overweeg je een carrièreswitch? ‘Het lesgeven blijf ik er graag naast doen, maar ik heb een droombaan en die geef ik niet op. Ik ga wel weer een cursus volgen, IWT (international welding technologist) dit keer. Per 1 juli 2014 gelden strengere eisen voor metaalbedrijven. Om ook dan lasapparaten te kunnen keuren en lassers te kunnen certificeren, heb ik een IWT-diploma nodig. Dat betekent straks wekelijks veertig uur werken, één avond lesgeven en twee avonden naar school… Ik denk dat ik daarna wel even klaar ben met leren!’

ontwerp een sportwagen Heb je een nieuw model sportwagen in je hoofd en zou je deze weleens in het echt willen zien rondscheuren? Grijp dan nu je kans. Het nieuwe nederlandse merk Vencer Sportcars heeft afgelopen maand in Monaco de eerste Sarthe gepresenteerd. Sarthe is een sportauto met een topsnelheid van meer dan 320 km/h. Met een gewicht van 1.390 kilo en 510 pk is hij goed voor een sprintje van 0 tot 100 km in 3,8 seconden. de vraagprijs wordt geschat op ruim 250.000 euro. Over de hele wereld wordt Vencer gevolgd door echte autoliefhebbers, onder andere via social media. Vencer betrekt zijn fans graag bij het ontwerpen van het tweede model naast de Sarthe. in The Vencer Design Contest worden alle sportautoliefhebbers en designers uitgedaagd een ontwerp in te sturen. inmiddels zijn er al meer dan tweehonderd ontwerpen ingestuurd, die staan afgebeeld op de Vencer-website. bezoekers kunnen alle ontwerpen zien en hun favoriete design liken. Het ontwerp met de meeste likes wint een geldprijs van vijfduizend euro en vormt de basis voor het nieuwe model van Vencer Sportcars. Voor meer informatie: vencer.nl/contest

6

>> METAALJOurNAAL zomer 2013

Creatief walhalla

oom in cijFers

Instroom bbl-leerlingen In schooljaar 2011/2012 stroomden 1.818 bbl’ers in bij OOM-bedrijven.

instroom naar scHolingstYpe: On the job: Off the job: Scholingspool:

1.439 141 237

79% 8% 13%

tevredenHeid leerlingen over de opleiding:

81%

88%

95%

81% ‘On the job’

88% ‘Off the job’

95% Scholingspool

De instroom van bbl-leerlingen loopt steeds vaker via de scholingspool. Was het aandeel scholingspool in schooljaar 2010/2011 11% (209) , in schooljaar 2011/2012 is dit gestegen naar 13% (237). Aangetoond is dat scholingspools een hoger diplomarendement hebben dan reguliere opleidingen.

Een Fab Lab is een werkplaats vol machines die bijna alles kunnen maken. Iedereen is er welkom, maar je creatieve ideeën voor jezelf houden zit er niet in. Het Fab Labconcept is bedacht door Neil Gershenfeld van het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Hij realiseerde zich dat het met een paar eenvoudige machines mogelijk was om vrijwel alles te maken. Zo begon hij de cursus How to make almost anything te geven aan technisch studenten. Tot zijn grote ver bazing kwamen er niet alleen technici op af, maar ook kunstenaars, uitvinders en andere geïnteresseerden. Allemaal wilden ze hetzelfde: zelf iets creëren. Zo is het Fab Lab ontstaan. Een Fab Lab is een werkplaats die is ingericht met computergestuurde gereedschappen, waarmee je eenvoudig een prototype of een enkel exemplaar van een product kunt maken. Bezoekers kunnen zelf aan de slag met onder andere een laser snijder, een CNC, een 3Dprinter, een portaalfrees en een vinylsnijder. DELEN

Helemaal van nu: Fab Lab werkt volgens het sharing en open source principe, wat betekent dat je iets komt halen en ook iets komt brengen. Als tegenprestatie voor het gebruik van de faciliteiten, is het de bedoeling dat je je kennis en ontwerpen via internet deelt met andere Fab Labgebruikers. De Fab Labs zijn onderling ver bonden via een systeem waarmee je op een schermpje in het ene Fab Lab kan zien wat er in het andere gebeurt. Hiermee stimuleert het Fab Lab innovatie voor en door de gebruikers. STEEDS MEEr FAB LABS

Momenteel zijn er al meer dan tien Fab Labs in Nederland. Wereldwijd staat de teller nu op meer dan tachtig Fab Labs en dit aantal groeit gestaag. Er is in Nederland ook een mobiel Fab Lab in een truck, die te huur is voor scholen, festivals en bedrijven. www.fablab.nl

In het nieuwe jaarverslag van OOM lees je alles over de scholingspool Vakopleidingen Metaal in Etten-Leur. Kijk ook op pagina 34.

! n o b e i ct A gratis naar Continium met Metaaljournaal deze bon biedt gratis entree bij Continium voor maximaal 5 personen (normaal € 12 p.p.). deze actie is geldig t/m 31 oktober 2013.

Discovery Center Continium in Kerkrade is een plek waar je kunt ontdekken wat de invloed is van wetenschap en techniek op het dagelijks leven. Naast historische thema’s als steenkolen mijnbouw en Maastrichts aardewerk, komen ook voor de toe komst belangrijke zaken als nanotechnologie en duurzaamheid aan bod. Er is volop ruimte om zelf te experimenteren: bind bijvoorbeeld de strijd aan met twee robotarmen, ga shoppen in de winkel van de toekomst of ontdek hoe een krukas werkt. Continium is ook voor kinderen leuk en leerzaam. www.continium.nl

✁


7

vooraf

‘Klanten zijn op zoek naar mogelijkheden om een schip iets persoonlijks mee te geven’

8


Nederland bootjesland Nederland waterland, ja. Maar is Nederland ook nog altijd bootjesland? Wim Noordegraaf, voorzitter van de Nederlandse Jachtbouw Industrie (NJI), vertelt over de uitdagingen waar zijn branche voor staat. tekst annemiek de gier foto’s hans van den heuvel

Hoe ziet de jachtbouwbranche in Nederland eruit? ‘In de jachtbouw behoort Nederland tot de absolute wereldtop, wat aan tallen betreft alleen voorbijgestreefd door grote landen als de Verenigde Staten, Frankrijk en Duitsland. Bij de NJI, een branchegroep van de Koninklijke Metaalunie, zijn ongeveer 180 jachtbouwondernemers aan gesloten. Deze variëren van relatief kleine bedrijven met minder dan vijf man, tot vrij grote bedrijven met circa honderd werknemers. Onze collega-belangenbehartiger HISWA Vereniging heeft zo’n duizend leden, maar bestrijkt de volledige water sportbranche en waterrecreatie. Overigens zijn niet alle jachtbouwers bedrijven met omvang, er zijn ook veel zzp’ers, die zich richten op de afbouw van schepen van hout, staal of kunststof. Zij bouwen bijvoorbeeld motoren in, werken aan het interieur, doen schilderwerk, techniek, airco en beveiliging. Vakmanschap is in onze branche een belangrijke factor. Het werk is specialistisch en de klant bepaalt de uiteindelijke vorm. Het is – net als in de gehele maaksector – niet makkelijk om goede vakmensen te vinden en te behouden, daar werken we hard aan.’

Hebben consumenten nog altijd interesse in jachten? We leven tenslotte in een recessie. ‘De marktvraag is de laatste jaren drastisch veranderd. Eigenlijk kun je stellen dat bijna de hele middengroep schepen is weggevallen. Veel water sporters stoppen omdat ze de kosten van hun liefhebberij niet meer kunnen of willen opbrengen, dat is ook te merken aan het feit dat bij veel jacht havens geen wachtlijsten meer zijn. Schepen die tweedehands worden aangeboden, zijn ook moeilijk ver

koopbaar. Het leek er in eerste instantie op dat de effecten van de recessie meevielen, maar vanwege de lange doorlooptijd van orders ijlt de jachtbouw na op de economie. De branche is nu duidelijk flink getroffen door de crisis.’

En het wat duurdere segment schepen, hoe gaat het daarmee? ‘Dan gaat het om een nichemarkt voor schepen van tien, vijftien meter of meer, met een behoorlijke uitrusting. Ja, die verkopen nog wel. Er worden ook veel schepen geëxporteerd, vooral naar Duitsland maar ook naar Frankrijk, België en de Scandinavische landen. Het gaat dan vaak om opdrachtbouw. Ook gebruikte schepen doen het goed in het buitenland, Nederland staat te boek als een plek waar je voor een redelijke prijs een goed gebruikt jacht kunt kopen.’

Hebben veel jachtbouwers hun deuren moeten sluiten? ‘Ja, maar dat heeft niet puur met de recessie te maken. Het komt ook door de vergrijzing in de branche. Een ondernemer van zestig jaar die zijn omzet ziet teruglopen, neemt sneller het besluit ermee te stoppen.’

Welke bedrijven behouden wel die omzet? ‘Dat zijn de bedrijven die verder durven denken dan hun dagelijkse productie. Tegenwoordig is het van belang om de klanten zo goed moge lijke te servicen, bijvoorbeeld door korting te bieden op comfortartikelen. Als je je specialiseert in extra uit rustingen voor het bedieningsgemak, zullen liefhebbers langer blijven varen en nemen je eigen overlevings

kansen ook toe. Specialisatie in refits van schepen biedt ook mogelijkheden. Een goed gebouwd metalen casco gaat gemakkelijk vijftig jaar mee en kan tussentijds desgewenst worden aan gepast. Mensen hebben ooit voor een schip gekozen omdat ze erop vielen. Door het schip te moderniseren, kunnen ze er langer van genieten. Sowieso is ‘het goede gevoel’ belangrijk bij water sporters. Klanten zijn op zoek naar mogelijkheden om een schip iets persoonlijks mee te geven. Bied dus die mogelijkheden. Verder zijn het kritisch bekijken van je werkprocessen en kosten besparing natuurlijk ook manieren om het hoofd boven water te houden.’

Hoe gaat uw branche om met het tekort aan jonge vakmensen? ‘Wij ondersteunen onze leden bij hun zoektocht. Bijvoorbeeld door hen attent te maken op de producten en diensten van de Koninklijke Metaalunie en van OOM, waarbij het overgrote deel van de jachtbouwindustrie is aangesloten. Daarnaast pleiten we voor specifieke (deel)opleidingen binnen het technisch onderwijs, zoals bijvoorbeeld die van gecertificeerd keurmeester van gas installaties. Veel ongelukken met schepen zijn gerelateerd aan een ge brekkige gasinstallatie. Ook op het gebied van elektrische systemen en boordelektronica is vanwege de razendsnelle ontwikkelingen op dit vlak behoefte aan bijscholing van zittend personeel.’

Vaart u zelf ook? ‘Ja, ik ben de trotse eigenaar van een platbodem, een Lemster aak. Wat daar zo mooi aan is? Er zijn geen twee dezelfde van te vinden. Onze aak ligt aan het Ketelmeer en we zeilen er van het voorjaar tot het najaar bijna elk weekend mee.’ ❚ metaaljournaal zomer 2013 <<

9

in beeld

Water en metaal: een spannende combinatie Een wereldhaven, zeeweringen en sluizen, baggerprojecten, offshore, scheepsbouw: ons kleine land is groot als het om water gaat. En daar komt heel wat metaal aan te pas. Alle reden om eens vier ‘waterwerkers’ uit de metaalsector aan het woord te laten. tekst marleen kamminga foto’s hans van den heuvel

aar je ter wereld ook rond W kijkt, als er gewerkt wordt met water, is de kans groot dat er Nederlandse kennis en ervaring aan te pas komt. Doordat zo’n vijftig procent van Nederland onder de zeespiegel ligt, hebben de bewoners van ons land sinds mensenheugenis van alles verzonnen om de voeten aan wal droog te houden en het water te gebruiken voor hun levensonderhoud. Sloten graven

Neem de baggerindustrie. Ooit be dachten enkele Nederlanders dat baggeren met een schepnetje wel erg zwaar was en dat het een stuk sneller zou zijn om sloten of meren uit te graven met behulp van een molen. Ruim 400 jaar nadat Joost Janszoon Bilhamer de moddermolen (1575) uitvond, is de baggerindustrie uitgegroeid tot een omvangrijke sector. De twee grootste Nederlandse baggermaatschappijen (wereld marktleider Boskalis Westminster en Van Oord) zijn samen goed voor 17.500 banen. Nederland en België hebben samen de grootste en modernste baggervloot ter wereld. Allemaal bootjes

Bijna negentig procent van de wereld handel verloopt via scheepvaart. 10


Van oudsher heeft Nederland daar een fors aandeel in. Niet voor niets is de 17e eeuw als de ‘Gouden Eeuw’ de geschiedenis ingegaan. Vooral zout, haring, graan en wijn gingen toen in Nederlandse schepen de wereld over; in 1670 bestond de vloot uit zo’n 15.000 schepen. Amsterdam, dat toen nog aan zee lag, was een wereldhaven. Later zou Rotterdam die positie overnemen: vanaf 1962 was dit de grootste haven ter wereld, tegenwoordig is het de grootste van Europa. Maar laten we de pleziervaart niet vergeten. In een land zo vol meren en vaarten is het niet zo gek dat er zo’n anderhalf miljoen watersporters zijn. Heel wat van hen hebben zelf een boot. En die boten moeten allemaal worden gemaakt, onderhouden, gestald en verhandeld. In de watersport industrie werken dan ook zo’n 27.500 mensen (bron: HISWA). Hoog en droog

Wist je dat een van de zeven wereld wonderen van de moderne tijd zich in ons land bevindt? Althans, dat vindt de American Association of Civil Engineers van onze Deltawerken. De dammen en stormvloedkeringen die ons bij storm en hoog water droog houden, zijn een knap staaltje

techniek. Tussen de jaren vijftig en negentig zijn ze gebouwd, hoofd zakelijk langs de Zeeuwse kust. Het grootste onderdeel is de Ooster scheldekering. Die is drie kilometer lang en bestaat uit 56 betonnen pijlers met daartussenin grote metalen schuiven van elk 42 meter breed, die bij zware storm worden gesloten. Dat gebeurt met behulp van hydraulische cilinders, waar voor 56 kilometer leidingwerk is gebruikt. De Deltawerken zijn de beroemdste, maar zeker niet de enige waterwerken in ons land. Overal zijn waterkeringen, dammen, sluizen en gemalen die de water stand regelen. Het zal je niet verbazen dat al die watergebonden activiteiten heel wat expertise vereisen. En dat er heel wat metaalwerkers zijn die het een en ander afweten van water. Water en metaal: een spannende combinatie. Waarom dat zo is, vertellen Johan (onderwaterlasser), Frank (engineer), Sander (rope access technician) en Nikos (monteur). ❚

‘Ik heb van mijn hobby mijn beroep gemaakt’

Johan van Es (25)

beroepsduiker en onderwaterlasser bij Duikbedrijf COW Zijn werk in de sloop en asbestsanering beviel hem niet meer. Omdat Johan in zijn vrije tijd graag ging duiken, wilde hij kijken of hij van zijn hobby z’n beroep kon maken. Via Google vond hij COW en solliciteerde. ‘Ik heb eerst een jaar meegedraaid in de werkplaats en ben vervolgens steeds vaker meegegaan bij het duikwerk.’ Samen met zijn collega en vaste duikpartner Niek Bruns verzorgt hij onder meer reparaties aan damwanden en werkt hij mee aan het storten of wapenen van beton in natte bouwputten voor bijvoorbeeld parkeergarages of tunnels. Afhankelijk van de diepte en de watertemperatuur blijft hij dan soms wel drie tot vier uur onder water. Het onderwaterlassen en -snijden leerde Johan, die het vmbo-diploma Metalektro heeft, gaandeweg in de praktijk. ‘Het laswerk is het mooist’, vindt hij. ‘Omdat je dan iets maakt wat blijvend is.’


11

‘Het is prachtig om zulke unieke producten te maken’

Frank Blaas (24) engineer bij Rondal (zeiljachttuigage e.a.)

Als kind leerde hij zeilen, maar hij had nooit gedacht in de scheepsbouw terecht te komen. ‘Na mijn hbo-studie luchtvaarttechniek kwam ik er al snel achter dat leuke banen in die sector in ons land schaars zijn. Via een detacheringsbureau kreeg ik de kans een traineeship te doen bij Royal Huisman, een scheepswerf die gespecialiseerd is in luxe zeiljachten vanaf 45 meter.’ Een dag per week ging hij terug naar de schoolbanken voor een post-hbo in scheepsbouwkunde, met vakken als hydrodynamica en scheepsconstructie. Nu ontwerpt hij lieren en dekbeslag bij Rondal, zusteronderneming van de scheepswerf. ‘Ik maak het hele traject mee: de eerste gesprekken met de klant, de ontwerpfasen, de productie.’ Zijn werk is uniek, vindt hij. ‘Scheepswerven als Huisman zijn wereldwijd niet dik gezaaid en het aantal bedrijven dat vergelijkbaar is met Rondal kun je op één hand tellen. Het is natuurlijk prachtig om het mooiste van het mooiste te mogen maken.’

12


‘Ik hou van klimmen’

Sander Groot (30)

monteur/rope access technician/slinger rigger bij LBO International Nadat Sander zijn diploma vbo metaaltechniek had behaald, zocht hij het meteen hogerop. Eerst werd hij dak dekker, toen ging hij gsm-masten bouwen en vervolgens bracht een kennis hem in contact met LBO International. Sindsdien reist hij de hele wereld rond om op grote hoogte – vaak op zee – industrieel onderhoudswerk te doen. ‘In juni bijvoorbeeld gaan we twee weken naar Indonesië om op een boorplatform de fakkeltip te vervangen. Ter plaatse bouwen we een speciale hijskraan op. Het is precisiewerk waar heel veel veiligheidsmaatregelen aan te pas komen.’ Sander heeft er al heel wat cursussen voor gevolgd. Nu gaat hij Irata level 3 doen: dat staat voor International Rope Access System (industrieel klimmen). ‘Met level 3 kan ik veiligheidssupervisor worden.’


13

‘Als watersport monteur repareer ik alle soorten motoren’

Nikos Kappos (22)

monteur bij Oranjemarine (service en stalling pleziervaart) ‘Heel allround’, noemt Nikos zijn werk als monteur in de watersport. ‘Ik repareer zowel binnenboord- als buitenboordmotoren en zowel diesel- als benzinemotoren, voornamelijk van de pleziervaart. Het is altijd weer een puzzel. Motoren van boten hebben natuurlijk meer te lijden van corrosie.’ Speedboten zijn bij hem favoriet. Hij heeft er zelf ook een, waarmee hij regelmatig het IJsselmeer op gaat. Als kind ging zijn belangstelling nog uit naar auto’s en motoren: ‘Toen ik twaalf was, bouwde ik een minibike om mee te crossen.’ Toch koos hij uiteindelijk voor de opleiding maritieme techniek bij roc De Friesche Poort (niveau 3). ‘Vanwege de afwisseling die scheepsmotoren me bieden. En ik blijf leren. Elk najaar, als het rustiger is op de werf, volg ik online cursussen van onze dealers.’

14


onderwijs

De ideale techniekopleiding Harderwijk heeft een nieuwe school: De Techniek Academie. Hoewel, school? Eigenlijk is het een bedrijf, waar studenten net als de docenten in dienst zijn. Ze worden drie dagen in de week ‘uitgeleend’ aan techniekbedrijven en gaan twee dagen naar De Techniek Academie. tekst johan van der tol foto’s rob overmeer

e Techniek Academie is een regionaal initiatief van ver D schillende metalektro- en installatie bedrijven en roc Landstede. Jongeren kunnen er zes leerwerk trajecten volgen op mbo bbl-2/3niveau. Door de werkwijze van De Techniek Academie – per week drie dagen werken bij een bedrijf en twee dagen leren op de Academie – doen de leerlingen in korte tijd veel praktische kennis en ervaring op. Op deze manier zijn de studenten sneller effectief inzetbaar in het bedrijf. Zij krijgen bovendien de garantie op een baan wanneer ze het diploma op zak hebben. Mede-initiatiefnemer Dick van den Brink van Van den Brink Metaal bewerkingsbedrijf legt uit: ‘Er zijn te weinig leerlingen die techniek opleidingen volgen. Daardoor kunnen grote personeelstekorten ontstaan. We wilden een aansprekender vorm van techniekonderwijs bieden.’ Bij De Techniek Academie worden zowel studenten als opleiders beschouwd als werknemers en collega’s. Van den Brink: ‘Je krijgt een salaris van De Techniek Academie, maar daar staan verplichtingen tegenover. Je kunt niet zeggen dat je ergens geen zin in hebt.’ Sollicitatiegesprek

In de twee dagen per week neemt de Academie niet alleen het theorie onderwijs, maar ook het hele praktijk gedeelte voor haar rekening. ‘Het kost veel bedrijven moeite een eigen praktijkopleiding te hebben’,

aldus Van den Brink. En het combine ren van vakkennis en algemeen vor mende vakken met de praktijk, werkt voor veel leerlingen heel motiverend. Net als de nauwe betrokkenheid van het bedrijfsleven. ‘Motivatie voor het vak is sowieso heel belangrijk’, zegt managementassistent Erlinde de Smit-Boersma van De Techniek Academie. ‘Bij het intakegesprek, dat eigenlijk een sollicitatiegesprek is, letten we daar al op.’ De Techniek Academie biedt de aangesloten be drijven nog meer voordelen. ‘Bedrijven kunnen aangeven wat ze belangrijk vinden in de praktijkopleiding, waar door er een betere aansluiting is. Natuurlijk zorgen wij er wel voor dat de opleiding voldoet aan de eisen om een erkend mbo-diploma te halen.’ Investeren in instroom

De opleiding wordt bekostigd door onder meer OOM en door bedrijven uit de omgeving. Die kunnen lid worden van De Techniek Academie en betalen dan een eenmalige bijdrage. Wanneer een leerwerkplek bij het bedrijf ingevuld wordt door een student van De Tech niek Academie, betaalt het bedrijf voor arbeid en opleiding. Het bieden van een leerwerkplek is nu voor veel

bedrijven een probleem, erkent Van den Brink. ‘Metaalbedrijven die voor de bouw werken, hebben nu misschien al niet genoeg werk voor de mensen die ze in dienst hebben.’ Toch is het volgens hem kortzichtig om niet te investeren in nieuwe instroom. ‘We houden er rekening mee dat er over een paar jaar een tekort zal zijn aan jonge vakmensen. En dan heb je een probleem als sector.’ Geen leerfabriek

De Techniek Academie telt nu 21 studenten/werknemers, maar dat worden er snel meer, want voor komend studiejaar hebben zich al ruim dertig mensen aangemeld. Maar een leer fabriek zal De Techniek Academie niet worden. Men streeft naar een klein schalige opleiding met ongeveer 120 leerlingen, die gespreid over de week aanwezig zijn. En naar flexibel inspelen op ieders individuele wensen en mogelijkheden. Aldus Van den Brink: ‘Aandacht voor de leerling, een interessante werkomgeving, salaris en een baangarantie. Wat wil een jongere nog meer?’


15

Jennand Schutte (17) Eerstejaars constructiebank-/plaatwerken niveau 2 ‘Op het vmbo vertelden ze over een nieuwe opleiding, waarbij je drie dagen bij een bedrijf werkt en twee dagen naar school gaat in plaats van één, zoals bij de gewone bbl. Alle theorie en praktijk zou op school worden gedaan. Dat leek mij wel wat, want ik denk dat je bij een bedrijf vaak niet aan je praktijkopdrachten toekomt. Nu ben ik in dienst bij De Techniek Academie. Leerlingen en leraren beschouwen elkaar als collega’s. Dat voelt toch anders dan bij een gewone school, veel meer als een gewoon bedrijf. Drie dagen in de week werk ik bij Newco Metaalbewerking. Daar heb ik eerder al stage gelopen en werkte ik in mijn vrije tijd naast mijn vmbo-opleiding. Het is handig dat theorie en praktijk direct met elkaar worden verbonden. Ik leer het makkelijkst wanneer ik de theorie meteen in de praktijk kan toepassen. Daarbij hoef ik alles wat ik al bij Newco heb geleerd niet opnieuw te doen. Ze kijken eerst naar wat je al kunt.’

‘Leerlingen en leraren beschouwen elkaar als collega’s’

16


Ben van Dam (45) Docent verspaning, metaal bewerking en mechatronica

‘De regels zijn hetzelfde als in een bedrijf’

‘Bij de oude bbl-opleiding stond de schooldag bol van de theorie – te veel voor sommige leerlingen. Hier zijn praktijk en theorie sterk geïntegreerd. De theoriedocent loopt hier ook rond in een stofjas. Je kunt hem aanspreken als je bijvoorbeeld vastloopt met pneumatiek en wilt weten hoe het ook weer zat met de berekeningen. Doordat we collega’s zijn, kan ik de jongens en meisjes als een chef op de werkvloer aanspreken. De regels zijn hetzelfde als in het bedrijfsleven. We begeleiden ze ook in het gebruik van een smartphone op het werk, want instructievideo’s op YouTube en speciale technische apps kunnen heel nuttig zijn. Als afsluiting van het leerwerktraject doen de studenten hun eindassessment. Indien mogelijk willen we dit op de werkvloer laten afnemen. En dan niet zoals vroeger mensen een kunstje laten doen, maar echt kijken hoe de student in zijn werk functioneert. Dit valt overigens nog wel onder de verantwoordelijkheid van roc Landstede. Op de Academie is het schoolse eraf en worden de studenten opgeleid tot echte technische vakmensen.’ ❚


17

thema

18


Van Voorden Maritime maakt al meer dan honderd jaar scheepsschroeven

‘De ene schroef is de andere niet’ tekst annemiek de gier foto’s verse beeldwaren

In de maritieme wereld is Van Voorden Maritime een bekende naam. En dat is niet voor niets, want al meer dan honderd jaar is het bedrijf gespecialiseerd in scheepsschroeven in allerlei soorten en maten. In de werkplaats van Van Voorden is de lunch net afgelopen. Druppels gewijs komen de mannen binnen en nemen hun post weer in; bij de ovens, de carrouseldraaibanken en de slijperij. Vier man maken zich gereed om zo meteen een scheeps schroef te gaan gieten in een hoog waardige bronslegering. Ze trekken hun beschermende jassen aan, zetten hun kappen op en hijsen een enorme ijzeren pan de hoogte

in, richting de oven. Niet veel later stroomt de pan vol met vloeibaar brons, een indrukwekkend gezicht. Vervolgens gaat het een mal in, waaruit na enkele dagen een ruwe scheepsschroef tevoorschijn komt. Van Voorden is al meer dan honderd jaar een begrip in de maritieme markt. Rond 1900 kwamen er steeds meer motorschepen op de binnen wateren. Deze motorschepen waren in eerste instantie uitgerust met

kleine zijschroeven, die nogal eens beschadigd raakten tijdens het varen. In de haven van Zaltbommel zochten de schippers dan naar een smid om de schroef te laten repareren. Vaak was dat Aris van Voorden, die zijn zaak had in de Waterstraat vlakbij de haven. Na enige tijd kwam Van Voorden op het idee om zelf scheeps schroeven te gaan maken en op 19 september 1912 startte hij de ‘IJzer-, Koper- en Metaalgieterij


19

thema

productiemanager natascha van Brenk:

‘Als het nodig is, trek ik gewoon een overall aan en help ik met het lakken of inpakken van schroeven’ A.P. van Voorden & Compagnie’ in de Stationsstraat. De eerste schroef was voor een sleepboot van het bekende Zaltbommelse bagger bedrijf Van Hattum. zes meter

Tegenwoordig bestaat het bedrijf uit twee zelfstandig opererende werkmaatschappijen binnen Andus Group: Royal Van Voorden Castings en Van Voorden Maritime. Royal Van Voorden Castings (ongeveer 90 man) produceert hoogwaardig industrieel gietwerk, Van Voorden Maritime (ongeveer 30 man) ontwerpt en levert scheepsschroeven, straalbuizen en losse bladen voor onder andere binnenvaart, megajachten, offshore en visserij. Daarnaast repareert en onderhoudt het bedrijf vaste schroeven en schroefbladen. ‘Laatst in de haven van Antwerpen zijn onze mensen bezig geweest met een schip van meer dan honderd vijftig meter lang, dat in een droog dok lag’, vertelt productiemanager Natascha van Brenk trots. ‘De schroef had een diameter van zo’n zes meter en moest vanaf hoogwerkers worden gepolijst.’ Natascha werkt al 23 jaar De gieterij van Van Voorden: een combinatie van ambacht en de meest geavanceerde hightech-productiemiddelen

20


Natascha komt maar wat graag in de fabriek, om te kijken en vooral ook te leren

bij Van Voorden. Sinds de splitsing in augustus vorig jaar, is ze als productiemanager bij Van Voorden Maritime verantwoordelijk voor onder andere de veiligheid van de werknemers, de kwaliteit en het behalen van de afgesproken lever tijden. Ook na al die jaren vindt ze het nog steeds heerlijk om de fabriek in te lopen, de geur van de hars waar mee de zandvormen worden ge bonden op te snuiven, en vooral ook te kijken en te leren. ‘Ik voel me erg betrokken bij het product dat we maken’, vertelt ze. ‘Als het nodig is, trek ik gewoon een overall aan en help ik met het lakken of inpakken van schroeven.’ Het beste rendement

De scheepsschroeven die Van Voorden Maritime produceert, zijn stuk voor stuk uniek. Elke schroef is een inno vatie op zichzelf, met als doel de allerbeste prestatie te halen uit het specifieke schip waar hij achter komt te hangen. Om dit te bereiken, worden speciale ontwerphulpsystemen in gezet. Ontwerper Ralph Moolenaar legt uit: ‘We maken bijvoorbeeld gebruik van simulatiepakketten.

Hiermee kun je de waterstroming rond een schip simuleren, zonder dat het schip al daadwerkelijk vaart. Je kunt zien hoe het water bij de schroef komt en wat de effecten zijn van aanhangsels bij de schroef. Op basis hiervan maken we niet alleen het meest rendabele schroefontwerp, maar geven we ook advies aan onze klanten. Soms kan dat zelfs leiden tot het aanpassen van het ontwerp van het schip. Voor de megajachten gebruiken we deze techniek voor het maximale comfort, voor snel varende schepen om de maximale snelheid te realiseren en voor de binnenvaart om het maximale rendement te behalen. Zeker nu de brandstofprijzen zo hoog zijn, is het interessant om schippers een beter rendement te bieden zonder te veel in te leveren op comfort.’ Naast de nieuwe software bewaart Van Voorden Maritime elk schroef ontwerp in een database, waarin de parameters van de schroef en de bepalende scheepsgegevens zijn op genomen. ‘We zijn inmiddels al bijna bij schroef nummer honderd duizend’, vertelt Ralph. ‘Dankzij de database hebben we de beschikking

over ontzettend veel nuttige infor matie en hoeven we niet steeds opnieuw de schroef uit te vinden. Zeker voor praktische markten als visserij en binnenvaart is dit een toegevoegde waarde.’ Geen zorgen

Ook al is de concurrentie op het gebied van custom made scheeps schroeven in Nederland nihil en lijkt de recessie nauwelijks vat te hebben op het stabiele bedrijf, toch denken ze bij Van Voorden Maritime wel degelijk na over de toekomst. Bij voorbeeld door mee te bewegen met de ontwikkelingen in de markt. Zo vragen steeds meer klanten om rvs-schroeven. Ralph: ‘Door het smelten van de poolkappen gaan schepen noordelijker varen, en dan moeten ze een schroef hebben die tegen ijs kan. Naast hoogwaardige bronzen schroeven gieten en pro duceren we daarom ook in rvs, en daar zijn we uniek in.’ Zorgen om een toekomstig tekort aan goede vakmensen, die zijn er niet. Natascha: ‘We hebben weinig verloop in ons personeel en niemand is boven de zestig jaar. Daarnaast: door het

Van Voorden Maritime

Van Voorden Maritime is actief in de maritieme wereld sinds 1912 en is gespecialiseerd in het op maat ontwerpen en produceren van vaste scheeps schroeven en schroefbladen van ver stelbare installaties. Daarnaast heeft Van Voorden een reputatie opgebouwd op het gebied van reparatie en onderhoud van vrijwel alle soorten scheepsschroeven. Wereldwijd repareert het bedrijf zo’n 10.000 schroeven per jaar en daarmee is Van Voorden Maritime een van de grootste schroefreparatiebedrijven ter wereld. Het bedrijf is volledig ISO 9001 gecertificeerd. Ook kunnen alle producten met keurmerken van specifieke bureaus zoals Lloyds Register, Bureau Veritas en Germanische Lloyd worden geleverd. Kijk voor meer informatie op www.vanvoordenmaritime.nl


21

thema

vertrek van onze concurrent Wärtsila naar China, krijgen we regelmatig aanvragen binnen van hun oud-mede werkers die nieuw werk zoeken. Dit zijn over het algemeen goed geschoolde mensen die meteen inzetbaar zijn. Eigenlijk hebben we dus vrijwel nooit jonge leerlingen of stagiairs, het is tot nu toe gewoon niet nodig. De fijne kneepjes van ons vak kun je ook niet op school leren, alleen hier op de werkvloer. Wij leiden onze mensen daarom zelf op.’ Wel voelt Van Voorden Maritime zich mede verantwoordelijk voor het interesseren van jongeren voor techniek. Regelmatig zijn er rondleidingen door het bedrijf voor leerlingen van Zeevaartscholen en regionale mbo’s. ‘De reacties zijn bijna altijd enthousiast’, vertelt Natascha. ‘Ik denk dat het komt doordat we een gieterij zijn, waar het ambacht en de meest geavanceerde hightech-productiemiddelen elkaar ontmoeten. Dit is echt ruwe industrie met de ervaring van intense hitte tijdens het gieten tot het oogverblindende resultaat van een glimmend afgewerkte schroef. Het vakwerk en de liefde die daarvoor nodig zijn, laat heel veel harten sneller kloppen.’ ❚

De scheepsschroeven die Van Voorden Maritime produceert, zijn stuk voor stuk op maat gemaakt

Ontwerper Ralph Moolenaar:

‘Zeker nu de brandstofprijzen zo hoog zijn, is het interessant om schippers een beter rendement te bieden zonder te veel in te leveren op comfort’ 22


De hobby van... Peter de Bruin Gepensioneerd gereedschapsmaker Ook al is hij met pensioen, de techniek laat hem niet los. Zo’n twintig uur per week ontwerpt of maakt Peter de Bruin spuitgietmatrijzen voor wagonnetjes van model treinen. Bijzonder, want: ‘In Nederland doet niemand dit meer.’

‘Als er niks leuks is op tv, ga ik naar mijn werkkamer, lekker een nieuw ontwerp maken. Ik kies een wagon uit een van mijn vier boeken met foto’s van wagons. Die teken ik op schaal na op de laptop, in een CAD/ CAM-programma. Een secuur werkje.’

‘In mijn werkplaats sluit ik mijn laptop aan op een CNC-machine, die ik vervolgens programmeer en die de gewenste vormen uit een blok metaal freest. Die machine is al twintig jaar oud, maar hij doet het perfect.’

‘De CNC-machine, draaibank en boormachines kocht ik tweedehands en zijn eigenlijk alles wat ik nodig heb om de spuitgietmatrijzen te maken. Destijds was het een hele investering, maar ik heb er al zeven jaar plezier van.’

‘Voor een wagon maak ik twee matrijzen: een voor het boven- en een voor het onderstel. Daar ben ik toch wel zo’n acht maanden mee bezig. Als ze klaar zijn, ga ik ermee naar een kunststofspuiterij. Een bevriende hobbyist lijmt de onderdelen in elkaar.’

‘Alle wagonnetjes komen tegenwoordig uit China. Er is in Nederland niemand meer die dit doet. Ik houd nog wel eens lezingen over hoe je matrijzen maakt. Zoals laatst, voor de Haagse modelspoorclub. Maar die clubs worden steeds kleiner; er zijn er niet veel meer met een treintje op zolder.’


23

cursisten

‘Uiteindelijk is het doel om al onze mensen op te leiden tot een hoger niveau.’

Dick Pelskamp hr-manager

Precisiewerk Kinkelder wil de beste cirkelzaagbladenproducent voor de metaalindustrie van de wereld worden. Dat kan niet zonder goed opgeleid personeel. tekst annemarie vestering foto mark van der zouw

roeger was het zo dat een nieuwe medewerker met wat ‘V hulp van collega’s zo snel mogelijk moest meewerken, met de nadruk op werken,’ zegt Jan Huntink (57), bedrijfsleermeester bij Kinkelder. ‘Nu investeren we in de opleiding van nieuwe medewerkers, omdat het werk dat vereist en kandidaten voor vacatures schaars zijn. Ook het personeel dat hier al werkt, moet continu worden bijgeschoold; onze apparatuur wordt steeds specifieker en bovendien hebben ook wij te maken met de voortschrijdende kwaliteitsnormen voor bedrijven.’ Het opleiden van de medewerkers is dus steeds belangrijker geworden bij Kinkelder. Aan Jan Huntink – voormalig roc-docent werktuig

24


bouwkunde en oud-medewerker van de bedrijfsschool van Akzo Nobel – de taak om het opleidings beleid invulling te geven. ‘Vorig jaar hebben we een “Skillsmatrix” gemaakt om per afdeling te inven tariseren welke kennis en vaardig heden de 105 medewerkers in huis hebben. Aan de hand daarvan zul len we bekijken aan welke kennis en vaardigheden er behoefte is, en een Bedrijfs OpleidingsPlan schrijven.’ Steun en toeverlaat

Medewerkers van Kinkelder die een cursus willen doen, vragen die aan bij hun manager. Is zo’n cursus in het belang van het bedrijf, dan krijgt de medewerker al snel groen licht. hr-manager Dick Pelskamp bijvoor beeld, gaat een cursus ruimtelijke

ordening doen, omdat hij meer wil weten over de regels van de gemeente in de openbare ruimte. Het komt ook voor dat medewerkers verplicht op cursus moeten. Zoals elektro technicus Edwin Bremer, die een herhalingscursus NEN 3140 doet om gecertificeerd te blijven. Vanwege de specifieke technieken in het productieproces – bij het slijpen, solderen en harden van de zaagbladen komt nog altijd hand werk kijken – wordt er ook veel intern opgeleid bij Kinkelder. Jan Huntink is medeverantwoordelijk voor de opleiding van het produc tiepersoneel en ontwikkelt veel trainingen zelf. En dan is hij op de werkvloer ook nog de steun en toe verlaat van de bbl’ers , zoals operator slijpmachines Yalcin Delioglu, voor wie hij thema-opdrachten ontwikkelt die binnen de bedrijfsvoering van Kinkelder passen. ‘Uiteindelijk is het doel om al onze mensen op te leiden tot een hoger niveau.’ ❚

Jan Huntink bedrijfsleermeester

Edwin Bremer elektrotechnicus


25

de dialooG Harry van der Meijs (44) werkt als voorman bij De Verbinding, dat dakkapellen, kozijnen en schuifpuien maakt met uitsluitend dove medewerkers. Hij wil graag een cursus doen en gaat daarover in gesprek met directeur piet van Burik (64).

Harry & Piet

Harry: ‘Als voorman geef ik sturing aan een kleine groep medewerkers. dat gaat niet altijd goed. door problemen in de communicatie ontstaan op de werkvloer soms conflicten. Om die te leren voorkomen en oplossen wil ik graag een cursus communicatie doen.’

Harry: ‘Het lijkt me prettig om wat beter te begrijpen wat er speelt in de onderlinge communicatie tussen collega’s en aan te leren voelen hoe iets wordt opgevat. dat is vast goed voor mijn zelfvertrouwen.’

Harry: ‘de training bedrijfsleider vorig jaar is mij heel goed bevallen, ik wil graag meer aan opleiding en ontwikkeling doen.’

Harry: ‘Hoe meer cursussen hoe beter, ik grijp elke kans aan.’

26


piet: ‘er zijn inderdaad weleens wat botsinkjes op communicatieniveau. Communicatie tussen horenden is al niet makkelijk, maar tussen doven ontstaan helemaal snel misverstanden. niet iedereen gebaart even goed, en dat leidt soms tot irritaties. Prima plan dus, zo’n cursus.’

piet: ‘ik zal de bedrijfstakvoorlichter van OOM vragen om langs te komen, zodat we samen een geschikte cursus kunnen uitzoeken. Kan hij ons meteen adviseren over de mogelijkheid om een OOM-regeling aan te vragen.’

piet: ‘zodra we een geschikte cursus hebben uitgekozen, zal ik met het cursusinstituut bespreken hoe we het gaan aanpakken. Je kunt natuurlijk prima een cursus voor horenden volgen, maar dan moeten we vooraf wat maatregelen nemen. een doventolk vragen, bijvoorbeeld. en misschien moeten we binnenkort ook maar eens aan de tafel gaan zitten om een persoonlijk ontwikkelingsplan voor je te maken, zodat we allebei goed voor ogen hebben waar je heen wilt en hoe we dat kunnen bereiken.’

rePortaGe

Superslimme bruggenbouwers Jansen Venneboer uit het Overijsselse Wijhe werd door MKB Krachtcentrale verkozen tot Slimste bedrijf van Nederland 2012. Eigenaardirecteur Lucien perizonius: ‘Wij worden steeds kennisintensiever.’

tekst annemarie vestering BeeLD jansen venneboer, mark van der zouw

‘regelmatig organiseren we vragenuurtjes, waarbij medewerkers vragen kunnen stellen aan een gepensioneerde senior engineer’ Lucien Perizonius, eigenaar-directeur van Jansen Venneboer

Op de afdeling Engineering op de eerste verdieping van het bedrijfspand van Jansen Venneboer is een projectteam druk bezig met het ontwerp van de nieuwe Spieringbrug, die binnenkort over de Vecht bij Muiden gebouwd wordt. De ruime kantoortuin biedt nauwelijks voldoende ruimte aan alle ontwerpers, constructeurs en lead engineers. Jansen Venneboer ontwerpt, realiseert en onderhoudt waterbouw werken zoals sluizen, bruggen, stuwen, gemalen en vispassages. ‘Maar we heb ben ook pas nog drie noodwaterkeringen geleverd voor de Amsterdamse Noord/ Zuidlijn, zodat bij schade niet het hele tunnelstelstel onder water komt te staan, zegt directeureigenaar METAALJOurNAAL zomer 2013 <<

27

rePortaGe

Engineeringsafbeelding van de Derde Brug over de Angstel in Abcoude, 2010

Noodwaterkering Prins Hendrikkade voor de Noord/Zuidlijn in Amsterdam, 2013

activiteiten

70% waterbouw bruggen, sluizen, waterkeringen

15% machinebouw 15% maritiem en offshore

De Derde Brug

Lucien Perizonius. Een beweegbare maquette in de hal toont nog een ander technisch hoogstandje van het bedrijf: het zelfontwikkelde verkeersgeleidingssysteem VEVA. Deze beweegbare geleiderail kan op afstand worden bestuurd en zorgt ervoor dat in het onverhoopte geval van werk aan de weg, een haperende brug, een verkeersongeval of een andere calamiteit het verkeer veilig en snel kan doorstromen naar een andere rijstrook of tunnelbuis. Sinds anderhalf jaar is Jansen Venneboer ook actief in de machinebouw en offshore. ‘Onze klanten waren voornamelijk overheidsinstanties: Rijkswaterstaat, provincies, 28


gemeenten en waterschappen. Het is een markt waar veel gewerkt wordt met aanbestedingen, die onder druk staan. Het gaat vaak om de laagste prijs, terwijl het veel leuker is als klanten met je willen werken omdat je ergens goed in bent.’ jonge Hbo’ers

Lucien Perizonius, die na een carrière bij de Marine en Akzo Nobel graag eigen baas wilde zijn, nam Jansen Venneboer in 2006 over van de vorige eigenaar. De van origine smederij uit 1800 ging het niet voor de wind, maar de nieuwe eigenaar keerde het tij. Het bedrijf werd weer financieel gezond en groeide snel. Het aantal

medewerkers nam toe van 65 naar 135 en een verhuizing naar een groter pand staat gepland voor deze zomer. ‘We hebben ons gericht op waar we goed in zijn’, vertelt Perizonius. ‘Het was vooral een constructie bedrijf, maar we zijn ons steeds meer gaan toeleggen op engineering, inspectie, project en onderhouds management. Daar liggen voor ons de kansen in de markt. We worden dus steeds kennisintensiever.’ De laatste jaren trekt Jansen Venneboer vooral veel jonge hbo’ers aan. Dankzij goede contacten met hogescholen Saxion en Windesheim is dat tot nu toe geen enkel probleem. Eind vorig jaar werd Jansen Venneboer door

De Spieringbrug over de Vecht bij Muiden ontwerp: Paul Wintermans

medewerkers

5

50

80

ondersteuning

maken en aanbesteden

beheer, onderhoud, inspectie en advies, engineering

MKB Krachtcentrale, een project van Innovatiecentrum Syntens, verkozen tot Slimste bedrijf van Nederland. Met deze prijs wil Syntens sociale innovatie in het midden en kleinbedrijf stimuleren. Uit het juryrapport: ‘Ingenieursbureau Jansen Venneboer weet toegevoegde waarde te bieden aan zijn klanten door optimaal gebruik te maken van het aanwezige vakmanschap.’ zelF nadenken

Een prachtig commentaar van de jury natuurlijk, maar wat betekent het in de praktijk? Bij Jansen Venneboer werken de medewerkers samen in zogeheten ‘resultaat verantwoorde

Wouter Vink is als engineer verkeersgeleiding betrokken bij het ontwerp van tunnels en bruggen in binnen- en buitenland

lijke eenheden’ (rve’s). Dat is een structuur waarbij onderdelen van het bedrijf zelf verantwoordelijk zijn voor bedrijfsmatige keuzes. De daaruit voortvloeiende (financiële) voor of nadelen zijn prikkels voor de medewerkers om de eigen eenheid zo goed mogelijk te laten functioneren. Bij de afdeling Productietechniek bijvoorbeeld, die zelfs geen manager heeft, bepalen de medewerkers met elkaar hoe ze het werk indelen, hoe ze de werkplaats inrichten, de proce dures invullen en verbeteren, en onderhouden zij zelf contact met de klant. Perizonius: ‘Zo worden medewerkers uitgenodigd om steeds zelf na te denken. Ze staan dichtbij

‘medewerkers staan dicHtbij de markt, kunnen daar onmiddellijk op inspelen en Hebben direct contact met de klant’

de markt, kunnen daar onmiddellijk op inspelen en hebben direct contact met de klant: ik wil daar niet tussen zitten, want zij zijn de deskundigen. Ik merk dat medewerkers er energie van krijgen en enthousiast zijn over deze manier van werken, en dat het leidt tot steeds meer initiatieven. Een voorbeeld? Laatst kwam een van hen met het idee om een infra roodcamera te kopen voor de bouw kundige inspecties, een ander voegde daar later de suggestie aan toe om die aan een kleine, op afstand bestuurbare helikopter te hangen. Zo meten we nu het warmteverlies van gebouwen.’


29

rePortaGe

slimste bedrijF van nederland

de verkiezing Slimste bedrijf van nederland is een initiatief van MKb Krachtcentrale, een project van innovatiecentrum Syntens. de prijs is bedoeld om sociale innovatie op de kaart te zetten, als voorwaarde en aanjager van ‘harde’ technologische innovatie. dankzij sociale innovatie weten organisaties beter gebruik te maken van de potentie van hun medewerkers, onder meer door hen bij het bedrijfsbeleid en innovatieprojecten te betrekken en kennis te delen. prijzen

Het succes van Jansen Venneboer is niet onopgemerkt gebleven. eerder werd het bedrijf door de regionale Kamer van Koophandel, MKb en VnO-nCw Midden-nederland onderscheiden als Ondernemer van het jaar 2011. Vorig jaar kreeg het van de Koninklijke Metaalunie, als eerste van nederland, het certificaat van de MVO-monitor uitgereikt, omdat het een actief MVO-beleid voert om de balans tussen people, planet en profit (de pijlers van het maatschappelijk ondernemen) in de bedrijfsvoering te bevorderen.

Renovatie van de 12 hefdeuren van het Houtribsluizencomplex in de dijk EnkhuizenLelystad, 2008

opleidingsniveau medewerkers

oom regelingen in 2012

90 mbo

45

hbo/vwo

3

leerwerkbijdrage

10

persoonlijke trainingstoelage

voortdurend bijspijkeren

Vakmanschap en werkplezier staan centraal bij Jansen Venneboer. Net als blijven groeien door een focus op persoonlijke ontwikkeling. ‘Ik geloof in een leven lang leren,’ zegt Perizonius, ‘iedereen zal zijn (vak). kennis voortdurend moeten bij spijkeren. Daarom doen we veel aan kennisdelen. Een paar keer per jaar houdt een van de medewerkers een presentatie en vertelt iets vanuit zijn of haar expertise. Regelmatig organiseren we vragenuurtjes, waarbij medewerkers vragen kunnen stellen aan een gepensioneerde senior engineer. Je leert door te werken, maar de medewerkers 30


Noodoplossing voor de defecte sluis in het Twentekanaal in Eefde, 2012

kunnen natuurlijk ook altijd een relevante opleiding of cursus doen als ze dat willen.’ knap staaltje

Volgens Lucien Perizonius reageren klanten enthousiast op de nieuwe manier van werken, omdat de mede werkers echt met hen meedenken. Zoals begin januari 2012, toen de sluisdeur van Eefde plotseling met een enorme klap naar beneden viel. Rijkswaterstaat had onmiddellijk een probleem, omdat het druk be varen Twentekanaal moest worden afgesloten en talloze bedrijven werden gedupeerd. De medewerkers van Jansen Venneboer bedachten

snel een tijdelijke oplossing. Met een vijftig meter hoge kraan werd een hefconstructie gemaakt waarmee de sluisdeur van negentig ton toch weer kon functioneren. Vervolgens mocht Jansen Venneboer ook de nieuwe sluisdeur maken. Perizonius: ‘Een knap staaltje, al zeg ik het zelf. Dat zijn prachtige momenten, waarop medewerkers elkaar als een goed functionerend voetbalteam uitdagen om het beste uit zichzelf te halen en er ﬂow ontstaat.’ ❚

OOMinfo

Alles over OOM op de volgende pagina’s wie wij zijn | wat wij doen | contactgegevens | onze regelingen | onze service | mijnoom.nl

Gerrit Pruissen (40) is directeur van De Scheepsbouwers Maritiem in Werkendam, dat plezier- en bedrijfsvaartuigen maakt.

‘Wij maken regelmatig gebruik van de Persoonlijke Trainingstoelage. Twee medewerkers deden pas nog een cursus functioneringsgesprekken, de secretaresse volgde een cursus websites bouwen, ik deed een training verkooptechnieken en natuurlijk gaan er geregeld medewerkers op lascursus. Ik vind het belangrijk dat mijn medewerkers bij de tijd blijven. Daarom is opleiding en ontwikkeling een vast agendapunt tijdens onze functioneringsgesprekken. Goede zaak, dat de PTT er is. Het verlaagt de drempel om een cursus te doen. Bovendien draag je als werkgever en werknemer zelf bij aan de regeling, dus het is zonde als je er geen gebruik van maakt.’ Een cursus volgen? Kijk op www.oom.nl/persoonlijketrainingstoelage voor meer informatie over de Persoonlijke Trainingstoelage.


31

OOM, AANGENAAM! OOM is het opleidingsfonds van en voor 145.000 werknemers en 15.000 bedrijven in de metaalbewerking. OOM geeft voorlichting en advies over scholing en draagt financieel bij in de kosten daarvan. Dit gebeurt op basis van CAO- afspraken die zijn gemaakt door sociale partners in de sector. OOM wil hoger en beter opgeleid personeel in de metaalbewerking, meer instroom van vakmensen en een aantrekkelijker imago van de sector. OOM wil daarmee dat bedrijven en werknemers beter voorbereid zijn op nieuwe ontwikkelingen en veranderende omstandigheden in de economie en op de (arbeids)markt. Dat doet OOM door veel persoonlijk contact en een klantgerichte, stimulerende aanpak. Daarbij gaat OOM zorgvuldig en transparant om met sectorgelden. De dienstverlening van OOM heeft inmiddels geleid tot bijscholing van 25.000 werknemers, de instroom van 1.900 leerlingen en 7.000 bedrijven die actief bezig zijn met scholing en opleiding.

Wie bestuurt OOM? Het bestuur van OOM bestaat uit vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties; de ‘sociale partners’. De vertegenwoordigers van de werkgevers zijn afkomstig uit de Koninklijke Metaalunie. De werknemersvertegenwoordigers komen uit FNV Bondgenoten, CNV Vakmensen en De Unie.

Contact met oom Heeft u een vraag of wilt u hulp van een van onze medewerkers? Er zijn verschillende manieren waarop u ons kunt bereiken.

Via de regiomanagers en bedrijfstakvoorlichters

Een opleiding? OOM helpt met raad en daad Via OOM kunnen werknemers en werkgevers in de metaalbewerking gebruikmaken van subsidies en financiële bijdragen voor scholing en ontwikkeling. Persoonlijke Trainingstoelage voor werknemers (PTT2013) Deze OOM-regeling vergoedt 50% van de kosten voor een opleiding, training of cursus van een werknemer, tot een maximum van € 750. Bedrijven kunnen voorafgaand aan de cursus een bijdrage aanvragen via www.mijnoom.nl.

Ontwikkelbudget Investeren in uw personeelsbeleid? Vraag dan een Ontwikkelbudget aan. Hiermee beschikt u voor een periode van twee jaar over een budget van € 1.800 om het personeelsbeleid van uw bedrijf te verbeteren. Er is een Ontwikkelbudget beschikbaar voor maximaal 600 bedrijven.

Leerwerkbijdrage Aan de slag met een leerling in uw bedrijf? Maak dan gebruik van onze Leerwerkbijdrage als tegemoetkoming in de opleidingskosten van een leerling. Voor het schooljaar 2013/2014 geldt een vernieuwde Leerwerkbijdrage.

Stagebijdrage Biedt u een stageplaats aan een leerling van vmbo, mbo (BOL) of hoger onderwijs? Dan komt u in aanmerking voor de stagebijdrage. Die bijdrage is gebaseerd op een vijfdaagse werkweek en is bij minder dagen per week evenredig lager. De bijdrage kan bij technische stages oplopen tot € 300 per maand en bij niet-technische stages tot € 125 per maand. Voor vmbo’ers is de maximale bijdrage € 200 per maand.

Ervaringscertificaat Een ervaringscertificaat (EVC) maakt het vakmanschap van uw werknemers inzichtelijk en kan zelfs diploma’s opleveren. OOM heeft een vergoeding voor EVC-procedures die kan oplopen tot maximaal € 750 per kandidaat.

Jobstart Jobstart is een vergoeding voor het scholen en begeleiden van werkloze werkzoekenden (langer dan zes maanden) en arbeidsgehandicapten, die hierdoor geschikt worden gemaakt voor een functie binnen uw bedrijf. Kijk op www.oom.nl/regelingen voor meer informatie en de voorwaarden van onze regelingen.

OOM vindt het belangrijk om aanwezig te zijn in het land. Daarom zijn er tien regiomanagers en veertig bedrijfstakvoorlichters. Zij zijn het aanspreekpunt voor werkgevers en werknemers.

Op het hoofdkantoor Post: Postbus 15, 2390 AA Hazerswoude-Dorp Bezoek: Frankrijklaan 10, 2391 PX Hazerswoude-Dorp Tel: 0172 - 52 15 00 | Fax: 0172 - 52 15 77 E-mail: [email protected] Onze medewerkers zijn bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur.

Op internet www.oom.nl, www.mijnoom.nl

32


PTT2013

Op www.oom.nl staat deze meter die aangeeft hoeveel euro er nog beschikbaar is voor de Persoonlijke Trainings toelage (PTT2013).

bijblijven met kennisavonden De ene las is de andere niet. En bovendien zijn er verschillende nieuwe methodes om twee stukken metaal met elkaar te verbinden. Voor iedereen in het vak die wil bijblijven, organiseert OOM de kennisavond Lijm- en lasinnovaties. Het gebruik van lijmen neemt de laatste jaren een hoge vlucht. Vliegtuigen, schepen, auto’s; ze worden steeds vaker in elkaar geplakt. Toch is verlijming een relatief onbekende verbindingstechniek. Om alle voor- en nadelen van lijmen goed te benutten is kennis nodig, al was het maar om de juiste keuze te maken uit de ruim 3.500 verschillende soorten lijm die beschikbaar zijn.

gratis Leertegoedbon Tijdens de kennisavonden, die OOM op verschillende locaties in het land organiseert, hoor je alles over verlijming en andere alternatieve verbindingstechnieken. daarnaast zijn de avonden bedoeld om je kennis op het gebied van lasinnovaties op peil te houden. wie heeft er bijvoorbeeld al gewerkt met lasmethodebeschrijvingen of met een gevulde draad bij MAG-lassen? Of met een virtueel 3d-lasapparaat? Tijdens de kennisavonden worden demonstraties gegeven en is er ruimte om met experts en vakgenoten te praten. Ook kunnen de aanwezige OOM-medewerkers adviseren over opleidingsmogelijkheden. en of dat niet genoeg is, krijgt iedere deelnemer een leertegoedbon van € 750 van OOM. deze bon is – eventueel in combinatie met je PTT– te gebruiken voor het volgen van een opleiding of cursus om je vakmanschap te vergroten.

Op www.kennisavond.nl lees je meer over deze en andere kennisavonden en workshops van OOM.

Jeroen Van Slooten (34)

Alla Vladimirtseva (51)

gerbrand Visser (17)

Servicemonteur bij Servicebedrijf Jan Castelijn in Scharnegoutum

Technisch tekenaar bij eco Heating Systems in Groningen

leerlinglasser bij JJ welding in Franeker

‘Wij maken en onderhouden melkmachines en stalinrichtingen, en ik ben vanavond met twee collega’s gekomen om eens te kijken wat er allemaal mogelijk is. Dat lijmen is erg interessant voor ons. Ik denk dat ik mijn Leertegoedbon ga gebruiken voor een cursus op dat gebied.’

‘Ik volg de opleiding engineering aan de Hanzehogeschool in Groningen en ben nu bijna afgestudeerd als tekenaar. Ik wil alles weten over lassen. Die kennis heb ik echt nodig voor mijn vak, omdat ik als tekenaar moet weten wat mogelijk is en wat niet.’

‘Als bbl’er ga ik een paar dagen per week naar school, de rest van de tijd werk ik als leerlinglasser en fitter. Lassen is mooi werk. Ik denk dat ik mijn Leertegoedbon ga gebruiken om een MIG-lascursus op niveau 3 te doen.’


33

scHolingspool centraal in nieuwe oom jaarverslag

oom in de regio Onze regiomanagers vertegenwoordigen OOM in de regio. Bij hem of haar kun je terecht voor al je vragen over opleiden en ontwikkeling. rijnmond Pieter langeveld Telefoon: 06 304 112 11 e-mail: [email protected] Overijssel en de Noordoostpolder Jan Abbing Telefoon: 06 519 908 28 e-mail: [email protected] utrecht, het gooi, Flevoland, Veluwe evert Polhoud Telefoon: 06 519 916 59 e-mail: [email protected]

Het techniekonderwijs in Nederland staat volop in de aandacht. grootste uitdaging: het vinden van jonge vakmensen en een goede aansluiting van onderwijs en arbeidsmarkt. In het nieuwe jaarverslag van OOM leest u alles over Vakopleidingen Metaal in Etten-Leur, een succesvol en toekomstproof initiatief. Stichting Vakopleidingen Metaal is een zogeheten scholingspool: een samenwerkingsverband van werkgevers in de metaalbewerking, die gezamenlijk de opleiding van leerlingen op zich nemen. leerlingen in een scholingspool krijgen een intake in de opleiding en volgen een maatwerkprogramma. Het is inmiddels aangetoond dat scholingspools een hoger diplomarendement hebben dan reguliere opleidingen.

Handen ineen Om voor de toekomst goede vakopleidingen te kunnen blijven verzorgen en goed aan te sluiten op wat er in de regio nodig is aan vakmensen, hebben metaalbedrijven in de regio zuid-west brabant de handen ineengeslagen. bij Stichting Vakopleidingen Metaal volgen leerlingen gedurende een periode van drie weken een opleiding. na deze periode gaan ze drie weken werken bij een van de aangesloten bedrijven. na deze periode gaan ze weer drie weken in opleiding, enzovoort. de theorielessen worden verzorgd door een roc en vinden bijna allemaal plaats op de locatie van Stichting Vakopleidingen Metaal. leerlingen verdienen een salaris en vakantiegeld en hebben per opleidingsjaar recht op een aantal vrije dagen, gebaseerd op de cao.

Maak kennis! in het nieuwe OOM-jaarverslag, dat dit jaar overigens voor het eerst verschijnt voor gebruik online of op een tablet, wordt Stichting Vakopleidingen Metaal van verschillende kanten belicht. in filmpjes, foto’s, graphics en tekst maakt de lezer kennis met onder andere de mensen achter dit initiatief, een aantal leerlingen, twee aangesloten bedrijven en het roc dat de theorielessen verzorgt. Ook zal OOM-regiomanager Jet ruiter vertellen over de voordelen van de scholingspoolconstructie.

34


Limburg Patricia Storms Telefoon: 06 209 568 03 e-mail: [email protected] Friesland, groningen en Drenthe Michiel Jansen Telefoon: 06 537 624 17 e-mail: [email protected] Midden- en Oost-Brabant Marcellino Kat Telefoon: 06 519 908 35 e-mail: [email protected] Zeeland en West-Brabant Jet ruiter Telefoon: 06 519 908 33 e-mail: [email protected] Noord-Holland Anton Verlaan Telefoon: 06 519 908 30 e-mail: [email protected] rijnstreek en Haaglanden Maarten van het Schip Telefoon: 06 223 428 85 e-mail: [email protected] gelderland Johan-Peter leeuwenburg Telefoon: 06 533 661 48 e-mail: [email protected]

Metaaljournaal is een uitgave van het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor de Metaalbewerking (OOM). OOM adviseert over scholing en ontwikkeling van vakmanschap in de metaalbewerking. OOM is de uitvoeringsorganisatie van sociale partners. In het fonds zijn de volgende organisaties vertegenwoordigd:

woord zoeker Maak de puzzel op www.metaaljournaal.nl en speel mee voor de prijzen

Speel de puzzel online en maak kans op deze Kärcher hogedrukreiniger. ga naar www.metaaljournaal.nl om de woordzoeker in te vullen. Als je de hoofdprijs niet wint, maak je altijd nog kans op een van de andere prijzen.

Vanuit werkgevers: ❚ Koninklijke Metaalunie, nederlandse Organisatie van ondernemers in het MKb in de metaal

5X tweede prijs

HooFdprijs

Stanley gereedschapskoffer met inzet

Kärcher hogedrukreiniger

Vanuit werknemers: ❚ FnV bondgenoten ❚ CnV Vakmensen ❚ de Unie na schriftelijke toestemming van OOM is het mogelijk delen uit deze publicatie over te nemen.

Colofon ❚ Hoofdredactie: Michel revet ❚ Eindredactie: Annemiek de Gier ❚ redactiecommissie: Frans bothof May enning rob Ton ❚ redactionele bijdragen: Margo bloemhof Annemiek de Gier Anneke Gilsing Frank Hylkema Marleen Kamminga rob Overmeer Johan van der Tol Annemarie Vestering ❚ Fotografie: dick duyves Hans van den Heuvel rob Overmeer Verse beeldwaren Mark van der zouw ❚ Strip: Gerrit de Jager ❚ Bladmanagement: Annemarie Vestering ❚ grafische vormgeving: Peter Kortleve ❚ Ontwerp, art-directie en productie: Team Hilgersom, Amsterdam

Metaaljournaal wordt gedrukt op papier van verantwoorde herkomst.

de woorden uit de lijst staan kriskras verborgen in het veld met letters. Als je alle woorden uit de lijst in het letterveld hebt doorgestreept, vormen de overgebleven letters (in de leesrichting) de oplossing van de puzzel.

n

M

U

i

n

i

M

U

l

A

O

n

e

G

e

b

A

r

e

n

T

A

A

l

G

V

F

w

A

T

e

r

l

A

n

d

A

O

A

b

U

i

T

e

n

d

n

r

w

F

b

K

e

O

r

w

A

T

e

A

T

F

l

r

M

Y

b

b

O

H

r

G

r

S

A

U

U

e

S

T

U w

e

e

O

H

b

i

e

G

n

r

H

l

G

n

P

O

A

S

i

U

l

S

S

C

G

S

S

r

e

K

r

e

w

r

e

T

A

w

e

e

n

G

i

n

e

e

r

n

b

J

F

r

e

w

S

P

e

e

H

C

S

r

10X derde prijs Elro kabelhaspel ENgINEEr BAggErEN WATErWErKErS VAKMENSEN SLuIS JACHTBOuW gEBArENTAAL OFFSHOrE FABLAB BuITEN STuW HOBBY SCHEEpSWErF DrAgEN SpOrTWAgEN WATErLAND ALuMINIuM Brug KruIS

❚ iSSn: 1568-0959

Dit zijn de winnaars van de voorjaarspuzzel accuboormachine: björn van den broek, Amsterdam multimeter: Thomas lighthart uit Hippolytushoef, Heidi Strookappe uit eefde, Toon Sips uit wouwse Plantage, Karin dahmeijer uit Maasdijk, willem Graveland uit elspeet schroevendraaierset: Tjebbo lengers uit Ursem, renaldo nieuwkoop uit wijk en Aalburg, robert Mak uit Schiedam, Chaty van den Heurik-stals uit weert, ruud van den berg uit warmond, wouter van der Velden uit rosmalen, dirk Verwoerd uit woudenberg, Piet Coumans uit Someren, Toe louwes uit rosterhaule, Arno van Hummel uit boxtel


35

www.oom.nl/jaarverslag

retouradres Postbus 15 2390 AA Hazerswoude-dorp

magazine over werken en leren in de metaalbewerking

Recommend Documents