MAGAZINE. kwartaalblad voor Bouwfonds-medewerkers, 1e jaargang, nummer 3, september Bouwfonds. in beweging

wij,nous,wir, we,

M AGA Z I N E kwartaalblad voor Bouwfonds-medewerkers, 1e jaargang, nummer 3, september 2006

Bouwfonds

in beweging Hoe kun je veranderingen tijdig signaleren en met een innovatief antwoord komen? Over de key factors die een marktleider nodig heeft om te overleven in een veranderende wereld.

BOUWFONDS IN BEWEGING Bewegend Bouwfonds Op 31 juli werd bekend dat ABN AMRO een overeenkomst heeft bereikt over de verkoop van Bouwfonds. Met Rabobank is al een principeovereenkomst gesloten; met SNS REAAL werd een intentieverklaring getekend. Hiermee is een einde gekomen aan een periode van onzekerheid over de toekomst van Bouwfonds. Hoewel het helaas uiteindelijk niet mogelijk is gebleken de organisatie als geheel te verkopen, is het managementteam blij met Rabobank en SNS REAAL. Beide bedrijven hebben een sterke financiële positie en zijn verankerd in de Nederlandse samenleving. En wat voor ons minstens zo belangrijk is: beiden onderschrijven en respecteren de ambitie van de Bouwfonds bedrijfsonderdelen. Al onze activiteiten worden voortgezet. Hoe dit wordt vormgegeven en welke gevolgen het voor onze medewerkers zal hebben, zal in de komende maanden duidelijk worden. Het is spannend, maar ik denk wel dat we die toekomst met vertrouwen tegemoet kunnen zien: Bouwfonds medewerkers zijn trouwens nooit teruggedeinsd voor verandering. Het thema van dit magazine: ‘Bouwfonds in beweging’ is ook op ons allen van toepassing. De afgelopen zestig jaar is altijd bijgestuurd wanneer dit nodig bleek, zijn er innovaties doorgevoerd en hebben veranderingen in aandeelhouderschap plaatsgevonden. Die flexibiliteit is juist onze kracht. Beweging omwille van continuïteit is ook een eigenschap van Rabobank. De doelstellingen van Bouwfonds Property Development, Asset Management, Fondsenbeheer en Rijnlandse zullen dan ook herkenbaar zijn voor deze aandeelhouder. En we denken dat SNS REAAL op dezelfde wijze een inspirerende partner zal blijken voor Bouwfonds Property Finance. De verwachting is dat eind dit jaar de overname definitief is. Hoe de integratie vervolgens vorm krijgt, wordt zeer zorgvuldig bekeken. Alle betrokkenen streven ernaar de aanwezige talenten van al onze mensen optimaal te benutten en de juiste medewerker de juiste plaats te laten vinden.

we, MAGAZINE is een uitgave van Bouwfonds Corporate Communications voor alle medewerkers. Hoofdredactie Hans Langendoen Lenneke Vente

Maartje Janssen Sandra de Vries Aan dit nummer werkten mee Dido Michielsen Hanneke Savenije Saskia Smith Fotografie Elsbeth Tijssen Marina Goudsblom Roelof Pot Wim te Brake Art direction en opmaak Van GOG ontwerpers, Amsterdam Concept, eindredactie en productie Proof Communication, corporate & internal branding, www.proof.nl Lithografie en druk Printport, Mijdrecht De redactie ontvangt graag reacties, opmerkingen en suggesties. Stuur je commentaar naar de makers: [email protected] Redactieadres Bouwfonds Corporate Communications Redactie we, MAGAZINE Postbus 15 3870 DA Hoevelaken

Bouwfonds is een people’s business en dat zal in de toekomst onder twee aandeelhouders zeker zo blijven, daar ben ik van overtuigd.

6 6 De weg naar de top De top bereiken en er blijven, is niet eenvoudig. Toch slaagt Bouwfonds daar al zestig jaar lang in. Door met innovatieve oplossingen te komen en een alerte partner te zijn. Een poging tot het ontrafelen van een succesformule.

18 12 Partnerschap Bouwfonds heeft een goede reputatie wat partnership betreft. De wijze waarop met partners wordt samengewerkt, verandert wel voortdurend. Het is maar net wat de ontwikkelingen in de markt voorschrijven.

18 Van wipkip tot groenfinanciering Bouwfonds Fondsenbeheer is een non-profit onderdeel van Bouwfonds. Maar het weet wel uitstekend met geld om te gaan.

Kort pagina 4, 11, 16 en 22 Logboek pagina 5 Hallo pagina 17 Mijn favoriete kunstwerk pagina 24

Namens het managementteam Bouwfonds, Henk Rutgers, CEO Notabene: de interviews voor de artikelen in deze editie van het WE Magazine, werden afgenomen vóórdat het nieuws over de verkoop bekend werd. Geïnterviewden doen hun uitspraken dus niet als reactie op de verkoop, of met het oog op de toekomstige situatie.

12

Coördinatie

Omslagfoto: Jan de Kleijn, directeur Concernontwikkeling

we, MAGAZINE | september 2006 | 3

KORT Bouwfonds

LOGBOEK Bouwfonds Property Finance

expo real De Lotus Rotterdam 2006

O

ok dit jaar zal Bouwfonds zich weer duidelijk presenteren op de Expo Real 2006. De negende Expo Real is van 23 tot en met 25 oktober te München. In 2005 telde de beurs 1.415 exposanten en 17.598 bezoekers, afkomstig uit 60 verschillende landen. De Bouwfonds-stand krijgt dezelfde goede plek als in 2005, maar dan met een nieuw design.

B

ouwfonds Property Finance heeft een financiering verstrekt aan OVG Projectontwikkeling voor de verwerving van de voormalige Asea Brown Boveri-locatie te RotterdamAlexander. OVG gaat deze locatie herontwikkelen tot een hoogwaardig kantorenpark ‘De Lotus’ genaamd, bestaande uit zes kantoorpanden met een totale oppervlakte van ongeveer 53.000 m2. Recent is de realisatie van de eerste twee kantoorgebouwen gestart: ‘De Lotus fase 1’ met een gezamenlijke oppervlakte van ruim 20.000 m2. Beide panden zijn op basis van 10-jarige huurovereenkomsten volledig verhuurd. Oplevering van beide gebouwen staat gepland voor de tweede helft van 2007. BPF verzorgt hiervoor, in navolging van de grondfinanciering, de bouwfinancieringen.

Room with a view Over de voorbereidingen voor de tentoonstelling in het Gemeentemuseum Den Haag en de samenstelling van het kunstboek. Een kijkje achter de schermen van de Kunststichting, met in de hoofdrollen: Fons van Meijgaarden (directeur Bouwfonds Kunststichting en Cultuurfonds), Sharon Oldenkotte-Vrolijk (conservator Bouwfonds Kunstcollectie), Jenny Barendregt (junior-conservator), Micky Piller (extern adviseur Bouwfonds Kunstcollectie) en Corine Oudewaal (stagiair Bouwfonds Kunstcollectie).

De drukproeven van het kunstboek worden vergeleken met de echte kunstwerken door Jenny: staan ze goed afgebeeld? Kloppen de kleuren?

Een print van het eerste ontwerp wordt zorgvuldig gecontroleerd en waar nodig gecorrigeerd door Jenny en Sharon.

Pieter van den Heuvel, de ontwerper, bladert op zijn werkplek tevreden de eerste dummy van het boek door.

Intussen gaat het werk ‘gewoon’ door: het nieuwe kantoor van Bouwfonds Immobilienentwicklung in Stuttgart, ingericht door de Kunststichting.

Bij de interne verhuizing van Asset Management worden uit voorzorg alle kunstwerken tijdelijk opgeborgen door Jenny en Sharon.

Samen met Micky Piller schrijft Sharon de zaalteksten voor de tentoonstelling in het Gemeentemuseum.

De Kunststichting en het Cultuurfonds waaien met hun partners uit op de ‘Marieke’.

De belangstelling groeit: het internationale kunsttijdschrift The Art Newspaper belt al voor informatie over de Bouwfondstentoonstelling in het Haags Gemeentemuseum.

Moet ook gebeuren: Corine benadert de kunstenaars in verband met het beeldrecht voor de publicatie in het kunstboek.

Bouwfonds Fondsenbeheer

Restauratiefonds internationaal in de belangstelling

D

e door Bouwfonds Fondsenbeheer (BFB) gehanteerde Revolving Fundformule staat internationaal in de belangstelling. Hierbij worden laagrentende leningen benut voor het stimuleren van investeringen in volkshuisvesting, monumenten, natuur en landschap. Recente contacten met een aantal Europese landen en met UNESCO zorgen vooral voor grote interesse voor de werkwijze van het door BFB beheerde Restauratiefonds. Duitsland, België, Engeland, Ierland en ook Suriname onderzoeken concreet de mogelijkheid om het Restauratiefonds-model in te zetten voor de financiering van monumentenzorg.

4 | we, MAGAZINE | september 2006

Bouwfonds Fondsenbeheer

Limburg opent provinciaal Startersfonds bij SVn De Provincie Limburg wil in nauwe samenwerking met gemeenten, woningcorporaties en SVn de starter op de Limburgse woningmarkt een impuls geven. Het initiatief krijgt brede steun uit de markt. Volgens het provinciale ‘Impulsplan: Starters een eigen thuis!’ maken gemeenten en corporaties op lokaal niveau afspraken over hoe zij de starters gaan helpen. De Startersregeling van SVn maakt onderdeel uit van deze afspraken. De samenwerkende partijen zetten zich in om op deze manier 1.000 starters aan een passende woning te helpen. De provincie betaalt 50% van iedere verstrekte Starterslening. SVn gaat de Limburgse regeling uitvoeren.


top

De weg naar de De wereld verandert en evolueert – en Bouwfonds beweegt al jarenlang succesvol mee. Niet alleen weet de onderneming veranderingen tijdig te signaleren, ook slaagt Bouwfonds er steeds weer in om daar goed op in te spelen en een toonaangevende rol op de markt op te eisen. Over het belang van vernieuwen en de formule voor succes.

IJsseltoren Zwolle

Bouwfonds ambieert een toppositie op de markt. Zoals vele ondernemingen. Maar wat onderscheidt de winnaars van de verliezers? Wat zijn de belangrijkste kenmerken van succesvolle bedrijven? Er zijn heel wat theorieën ontwikkeld over het Geheim van Succes. Wat maakt het ene bedrijf zeer succesvol, terwijl het andere nooit boven het gemiddelde uitstijgt? Er bestaan bestsellers over, er zijn goeroes voor opgestaan en universiteiten gesponsord om dat geheim te ontrafelen. De conclusies betreffen (voornamelijk Amerikaanse) organisaties die het óf al vanaf het begin goed aanpakten, óf zich op een bepaald moment wisten te onderscheiden en uitgroeiden tot een topbedrijf.

heldere kernwaarden en een mentaliteit waarin mensen de ruimte krijgen. Hoeveel waarde financiële analisten ook toekennen aan aandeelhouderswaarde, groei en marktpositie, uiteindelijk blijken de succesvolste bedrijven over het algemeen klanten en werknemers even belangrijk te vinden als aandeelhouders. Ook het idee dat alleen een charismatische leider met een groots plan een onderneming aan de top zal brengen, lijkt een misvatting. Veel belangrijker blijkt een eenduidige, simpele visie, uitgedragen door professionele leiders die niet gebukt gaan onder een reusachtig ego. Zoals Collins het uitdrukt: ‘Een grootse leider heeft weliswaar grote ambities, maar die staan in dienst van de organisatie, niet in dienst van hemzelf ’.

Visie

On demand

Hoe word je een nummer 1? In het alom geprezen boek Built to last, dat hij in 1994 samen met Jerry Porras publiceerde, liet Jim Collins zien dat succesvolle bedrijven sterk zijn gericht op hun mensen en hun vermogen om te leren en kennis uit te wisselen. Zeven jaar later heeft hij zijn onderzoek aangevuld met Good to Great, waarvoor hij organisaties als KimberlyClark, Wells Fargo, Philip Morris en Gillette onderzocht, omdat zij een doorbraak hadden geforceerd én het daaruit voortvloeiende succes vijftien jaar lang vasthielden. De boeken maakten Collins tot onbetwiste goeroe voor het internationale topmanagement. Maar hij stak er ook zijn nek mee uit: lang niet alle ondernemingen uit zijn good-to-greatlijstje bleven na verschijning van het boek tot de top behoren. Toch is er op basis van zijn onderzoeken duidelijk een aantal kenmerken aan te wijzen die spectaculair succesvolle bedrijven met elkaar delen. Zo is het zeker dat het in ondernemen om meer moet gaan dan alleen maar winst maken. Winnende bedrijven hebben visie. Ze zijn ambitieus, leggen de lat hoog, zijn veranderingsgezind en flexibel en bedenken innoverende strategieën. Maar ze bezitten ook altijd een sterke cultuur,

Een recent onderzoek van het IBM Institute for Business Value, gepubliceerd in het ‘Growth Triathlon’-rapport, bevestigt de waarnemingen van Collins nog eens. Volgens het rapport draait het allemaal om Visie, Talent en Overtuiging. Dat zijn de drie tactische domeinen waarin bedrijven die het beter doen dan hun concurrenten uitblinken. Ook delen ze dezelfde strategische kenmerken, aldus de studie: winnaars vertonen allemaal kenmerken van een ‘on demand business’ en zijn in staat om snel te reageren op een continu veranderende markt. George Pohle, wereldwijd directeur van het IBM Institute for Business Value: ‘Ze streven targets na die verder gaan dan wat zij en hun collega-bedrijven normaal vooropstellen en passen hun bedrijf dienovereenkomstig aan door bedrijfsprocessen, mensen en technologie af te stemmen op resultaten die vroeger onmogelijk waren.’ Meer weten over Jim Collins’ marsroute naar succes? Zie bijvoorbeeld het interview op: www.pwnet.nl/rubriek. jsp?art=61743. Het complete IBM-rapport is te vinden op: www.ibm.com/news/be/nl/2005/06/09.html


product dat van die afdeling afkomstig is, is innovatief en creatief. Niet alleen voor ons, maar voor de hele markt.’

Durf

Jan de Kleijn, directeur Concernontwikkeling

De winnende strategie van Bouwfonds Bouwfonds mag zich al zestig jaar op vele fronten marktleider noemen. Op de drempel van een nieuw tijdperk geven directeur Concernontwikkeling Jan de Kleijn en enkele collega’s hun visie op de onderscheidende krachten van de toekomst. Jan de Kleijn begon negentien jaar geleden bij Bouwfonds en zag het veranderen in een compleet ander bedrijf: ‘Bouwfonds is innovatief in die zin dat we weten waar de markt behoefte aan heeft. Daar spelen we tijdig op in, op een realistische manier. Hierdoor verandert de organisatie stukje


bij beetje. Niet te wild, maar haalbaar. Niet degelijk in de zin van behoudend en stoffig, maar wel betrouwbaar.’ De Kleijn onderscheidt drie belangrijke competenties van de organisatie, die gelden voor álle medewerkers: ‘Ondernemend, waar je ook zit in de organisatie; integer en bereid tot samenwerken. Daarop worden mensen bij ons beoordeeld. En gelukkig hebben we een cultuur waarin initiatieven zeer gewaardeerd worden. Als ik het benoem per bedrijfsonderdeel, denk ik dat we in projectfinanciering zo succesvol zijn omdat partijen die actief zijn in vastgoed liever

praten met iemand die verstand van vastgoed heeft, dan met een reguliere bank. De innovaties op het gebied van projectontwikkeling zijn illustratief voor hoe we denken: ooit ontwikkelden we plukjes woningen, nu het hele gebied. Niet voor niets is een van onze mensen, Friso de Zeeuw, onlangs benoemd tot Praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling aan de TU in Delft. Dan onze jongste tak, Asset Management. Zes jaar geleden van start gegaan omdat we dachten dat er een markt zou zijn voor het creëren van vastgoedfondsen voor indirecte beleggers. Nu werken er zestig mensen en elk

‘Hét moment van transformatie was 1990,’ zegt De Kleijn. ‘Toen zijn de eerste stappen naar internationalisering gezet. We waren zo puur Nederlands en toch durfde Simons, de toenmalige voorzitter van de Raad van Bestuur, het aan om te onderzoeken wat de mogelijkheden voor Bouwfonds in het buitenland waren. Nu is het de hoofdmoot van onze strategie. Daarnaast heeft hij gekozen voor de focus op vastgoed en branchevreemde activiteiten op het gebied van verzekeren en informatica afgestoten. Het voorlopige sluitstuk van die transformatie was de overname van MAB. Vastgoed, dus niet alleen woningen, maar ook commercieel vastgoed en met name gebiedsontwikkeling, is onze core business geworden.’ De Kleijn merkt ook aan collega’s dat er ruimte is voor innovatie. En jonge mensen grijpen de kansen die hun binnen Bouwfonds worden geboden graag aan: ‘De gemiddelde leeftijd ligt rond de 35 jaar en het zijn allemaal hoogopgeleide mensen. Opvallend is dat veel mensen die weggaan weer terugkeren bij Bouwfonds. De sfeer is informeel, maar discipline is er zeker. Dat moet wel met alle regelgeving waarmee wij te maken hebben. Maar het is geen kadaverdiscipline. Het is niet zo dat wanneer de baas iets verordonneert, het denken stopt.’

vastgoed en doordat we het vermogen bezitten om náást de klant te gaan staan.’ René Smeehuizen, die sinds 1 juni als adjunct directeur Particuliere Fondsen Benelux bij

waar op dit moment behoefte aan is om op kansen in binnen- en buitenland te kunnen inspelen. Binnen BfAM kan snel worden geschakeld; er kan binnen een paar dagen

Ondernemend, waar je ook zit in de organisatie; integer en bereid tot samenwerken. Daarop worden mensen bij ons beoordeeld. BfAM werkt en daarvoor dertien jaar bij een vergelijkbaar bedrijf werkzaam was, kan dit beamen: ‘Ik ontmoet hier veel enthousiaste, creatieve mensen die Bouwfonds willen laten groeien. Iedereen gaat natuurlijk voor z’n eigen afdeling, maar je houdt elkaar op de hoogte en gezamenlijk kunnen grote projecten worden gekocht die je weer opsplitst. Die ongebondenheid van Bouwfonds is precies

een vergadering worden belegd voor een onverwachte beleggingspropositie.´ Ontwikkelingsmanager Theo van der Plas van BPD voegt aan de open mentaliteit ook een positief-kritische en sociale houding ten opzichte van elkaar toe: ‘We begrijpen elkaar van hoog tot laag. Onze kennis reikt van milieutechnische zaken tot financiële trajecten en alles wat verder te maken heeft

Kennis

Joris Winters, senior analist van Bouwfonds Property Finance International, vindt Bouwfonds een onderneming die niet zozeer radicaal, maar stap-voor-stap innoveert. Niet alleen intern, maar ook samen met de klant. ‘Het begint met het verstrekken van een lening en je kunt met de klant meegroeien tot je een co-investeerder bent geworden, inclusief gedeelde risico’s,’ aldus Winters. ‘Dat kan alleen met een open houding ten aanzien van nieuwe (internationale) markten en als je vertrouwen in elkaar hebt. Bouwfonds Property Finance denkt in eerste instantie vooral in kansen, en kijkt daarna grondig naar de risico’s. Ik denk dat onze identiteit wordt bepaald door onze roots in

Interieur IJsseltoren Zwolle


KORT met integrale planontwikkeling. Omdat we goed kunnen samenwerken met anderen, alle losse eindjes aan elkaar kunnen knopen en goed zijn in het oplossen van complexe opgaven, zijn we welkom bij overheden en andere aan planontwikkeling gerelateerde partijen. Niet alles wat we doen hoeft innovatief te zijn; voor de woonconsument is

In de breedte

Als het om succes draait, denkt Arno Boon, fondsdirecteur van BOEi (Nationale Maatschappij tot Behoud, Ontwikkeling en Exploitatie van Industrieel Erfgoed) vooral aan de meerwaarde van een oud gebouw. BOEi, waarvan Bouwfonds MAB, NS Vastgoed, AM Wonen, Bank Nederlandse

Gelukkig hebben we een cultuur waarin initiatieven zeer gewaardeerd worden de kwaliteit vaak het belangrijkst. Voor gemeenten zijn wij bijvoorbeeld innovatief in het creëren van kwalitatief hoogwaardige plannen die andere projecten binnen de gemeente kunnen financieren. Hoe betaalt een gemeente bijvoorbeeld een nieuw sportcomplex, een school of openbare ruimte? We zijn niet uit op compromissen maar op het uitvoeren van goede en gedegen plannen. Dan is het belangrijk om alle betrokkenen stapsgewijs mee te nemen in het proces.’

Gemeenten en Triodos Bank aandeelhouder zijn, koopt oude industriële gebouwen aan en neemt deze in exploitatie of verkoopt ze na ontwikkeling. ‘Het vernieuwende van onze aanpak is de breedte,’ aldus Boon, ‘We combineren wonen, detailhandel en dienstverlening en begeven ons op het kruispunt van ontwikkelaars, overheid, publiek en monumentenzorg. Sommigen zouden het gemakkelijker vinden om de monumentale objecten allemaal te slopen, maar wij hebben de drive om ze te behouden en naar een

goede invulling te zoeken. Dat vergt kennis van gebouwen, kennis van de markt, kansen grijpen en een creatieve manier van omgaan met leningen en subsidies.’

Ambitie

De Amerikaan Jim Collins en de IBMonderzoekers zouden de idealen van Jan de Kleijn zeer illustratief vinden voor een toponderneming: hij is beducht voor luchtkastelen en praat niet snel in grootse termen als ‘visionair’ of ‘charismatisch’. Bouwfonds lijkt goed in het profiel van succesvolle bedrijven te passen: het brengt het ondemand-principe in praktijk en de targets liggen hoog. De ambities zijn inderdaad altijd stevig geweest, zegt De Kleijn, maar niet onhaalbaar: ‘We hebben steeds gezegd in 2010 een toonaangevende vastgoedspeler in Europa te willen zijn. De lat lag hoog, maar dat is juist inspirerend geweest. Natuurlijk gaat het in de praktijk altijd anders dan je van tevoren bedenkt, maar het gaf de mensen wel houvast.’ π

Bouwfonds Property Finance

Bouwfonds Asset Management

Bouwfonds

Ingolstadt Village groeit door

Participatie in Stienstra Holding B.V. R

Gratis naar het Gemeentemuseum

I

ngolstadt Village, het nieuw ontwikkelde outlet shopping center in Duitsland, groeit door. Het in september 2005 geopende Ingolstadt Village is ontwikkeld door Value Retail en gefinancierd door Bouwfonds Property Finance. Sinds de opening in 2005 zijn er al meer dan 800.000 bezoekers naar ‘de stad’ gekomen. In mei van dit jaar vond de grote opening plaats, toen 85% van de winkelruimtes was verhuurd. Meer dan 1.200 gasten woonden de officiële opening bij, die ‘Amadeus goes fashion’ als thema had - geïnspireerd op het Mozart-jaar. De opening van de tweede fase staat gepland op 29 september 2006: precies een jaar nadat in 2005 de deuren van Ingolstadt Village open gingen.

ecentelijk hebben Bouwfonds Asset Management en Stienstra Holding BV de intentie uitgesproken om hun samenwerking verder uit te bouwen. Bouwfonds Asset Management zal een substantiële participatie in Stienstra Holding BV nemen. De managementorganisatie wordt losgekoppeld van de woningportefeuille. Deze zal worden uitgebouwd tot het expertisecentrum voor woningen en woningbeleggingsproducten binnen de Benelux van Bouwfonds Asset Management. De woningportefeuille van Stienstra Holding BV kan dienen als basis voor nieuwe vastgoedbeleggingsproducten voor institutionele en particuliere beleggers.


Bouwfonds Germany Residential Fund II CV succesvol geplaatst

I

n het tweede kwartaal van 2006 heeft Bouwfonds Asset Management met succes Bouwfonds Germany Residential Fund II CV geïntroduceerd. De grote belangstelling voor het fonds is te verklaren door de omvangrijke vraag naar goede vastgoedbeleggingsalternatieven. In het najaar verwacht Bouwfonds Asset Management een nieuw fonds in deze productlijn te kunnen introduceren, Bouwfonds Germany Residential Fund III CV.

Tentoonstelling Bouwfonds Kunstcollectie

V

anaf 23 september is een grote tentoonstelling over de Bouwfonds Kunstcollectie te zien in het Gemeentemuseum Den Haag. De Bouwfonds Kunstcollectie is een van de meest toonaangevende bedrijfscollecties van Nederland. Met de toegangskaart in deze derde editie van het We Magazine kun je deze bijzondere tentoonstelling ‘Room with a view’, gratis bezoeken. De vrijkaart geeft toegang tot het hele museum. Zo kun je vanaf 7 oktober ook naar de door Bouwfonds gesponsorde tentoonstelling ‘Toorop in Wenen: inspiratie voor Klimt’. Bovendien zijn drie schilderijen van Co Westerik uit de Bouwfonds Kunstcollectie te zien in een overzichtstentoonstelling van deze kunstenaar.


Zuidoever Nederrijn: drijvende woningen?

B

ouwfonds Property Finance heeft voor Phanos Vastgoed de grondverwervingskosten gefinancierd voor circa 145 hectare grond aan de zuidoever van de Nederrijn in Arnhem. Dit is een eerste samenwerking tussen BPF en Phanos. Het is een bijzonder project met een zogenaamde EMAB-status: Experiment Met Aangepast Bouwen. Dit houdt in dit geval in dat er ook buitendijks gebouwd kan worden en dat de woningbouw direct aan water gerelateerd kan zijn, bijvoorbeeld drijvende woningen of woningen op palen.


Kunstboek ‘Room with a view’ heet het boek dat gelijktijdig met de tentoonstelling van de Bouwfonds Kunstcollectie verschijnt. Hierin staan de laatste tien jaar verzamelen centraal. Fotograaf Theo Baart legde voor dit boek de wonderlijke spanning tussen kunst en bedrijf vast. Elke medewerker ontvangt een exemplaar van dit kunstboek.


Bouwfonds MAB Ontwikkeling

BMO & BAM & Heijmans:

Partners in Zuidlanden Hoe drie concurrerende marktpartijen, waaronder Bouwfonds MAB Ontwikkeling, en een gemeente samen een beter en diverser aanbod leveren aan de woonconsument.

Drijvende kracht: partnerschap Eerst verlieben, dan heiraten: Bouwfonds gaat met partners graag langdurige en intensieve relaties aan. En de ene onderneming blijft de andere trouw, zo lang beide partijen daar prijs op stellen. Het zijn dan ook niet de partners die in de loop der tijd veranderen, maar de relaties zelf: soms is het nodig er een derde bij te betrekken of de rolverdeling te herzien. Een paar voorbeelden van succesvolle matchmaking waarvoor Bouwfonds met liefde risico’s wil dragen. 12 | we, MAGAZINE | september 2006

Met BAM en Heijmans afzonderlijk werkte Bouwfonds MAB Ontwikkeling al samen. Maar voor het omvangrijke stadskwartier Zuidlanden in Leeuwarden hebben ze samen met de gemeente Leeuwarden de GEM opgericht: de Grond Exploitatie Maatschappij die de grond bouwen woonrijp maakt, om vervolgens de taken eerlijk onderling te verdelen. De gemeente zal naast de 25% van de woningbouw ook de nietcommerciële zaken voor haar rekening nemen. In twintig jaar zullen er 6500 woningen voor zo’n 17.500 mensen worden gebouwd en elke partner zal daar jaarlijks een gedeelte van voor z’n rekening nemen. Maar als het erop aankomt de consument tot kopen te verleiden, zijn de drie partners gewoon elkaars concurrenten. Het eerste buurtschap, Techum, gaat eind 2006 in verkoop, de voorbereidingen voor overige buurtschappen zijn in gang gezet. De ingehuurde architecten presenteren hun plannen aan een supervisor die bekijkt of de ontwerpen passen binnen het overkoepelende beeldkwaliteitsplan en of ze voldoen aan de welstandseisen. Afgezien van de complexiteit van zo’n groot project, moet de GEM ook rekening houden met de milieuorganisatie, die eist dat de weidevogels die nu nog in het gebied wonen zo min mogelijk last ondervinden van de bouw. Een tweede MER (milieu-effect rapportage) is ingediend, nadat de voorstellen van het eerste rapport niet bevredigend bleken.

Theodor Koenen en directeur Zuidlanden Werner Brouwer

Theodor Koenen, ontwikkelingsmanager regio Noord-Oost: ‘De voorinvesteringen voor zo’n project zijn enorm, daarom is risicospreiding gewenst. Afgezien daarvan denk ik dat juist de diversiteit van drie ontwikkelaars straks een beter aanbod met meer uitstraling zal opleveren voor de woonconsument. We hebben als marktpartijen natuurlijk veel onderling overleg, want je maakt keuzes voor de

lange termijn. We doen gezamenlijk de communicatie en gebiedspromotie, maar de mensen kiezen uiteindelijk zelf wat hun aanspreekt: een herenhuis, een tweekapper of helemaal vrijstaand van BAM of Bouwfonds – of misschien een lommerrijk gelegen woning van Heijmans. En zit het huis van hun keuze er niet bij, dan wachten ze gewoon op wat er in de andere buurtschappen gaat komen.’




Nieuw Babylon

Woning Dispositie Fonds

Samenwerken met een partner die ook concurrent is

Samen met Stienstra Beleggingen bedacht BfAM een

van de zustermaatschappij: hoe werkt dat?

innovatieve oplossing waarmee corporaties hun

‘No partner, no business,’ zegt Dimitry Melchiors, directeur BPF Special Projects. ‘Wij zijn geen financiers van projecten sec, maar gaan altijd uit van partnerships. In het geval van Nieuw Babylon in Den Haag zijn we in een heel vroeg stadium in zee gegaan met Maeyveld. Weinig stond vast, het oude gebouw kon bij wijze van spreken nog worden gesloopt. We hebben gezamenlijk het bestaande Babylon gekocht en geëxploiteerd. Die cashflow dekte voorlopig weer de rente op de aankoopsom. Daarna volgde een intensief onderhandelings- en ontwikkelingstraject met de gemeente Den Haag. Ontwikkelaar Maeyveld benaderde ons voor dit project en is als ontwikkelaar in feite een concurrent van onze zustermaatschappij. Op zo’n moment zijn de Chinese walls die geheimhouding garanderen tussen de bedrijfsonderdelen van Bouwfonds belangrijk: de markt begrijpt dit en respecteert ook de activiteiten van onze zuster.’

The Wall

Nederland Arjen Harmens: ‘Dit type grootschalige lintbebouwing is uniek in Nederland, het project krijgt landelijke uitstraling. De spectaculaire geluidswal staat er inmiddels en is helemaal door ons gefinancierd. We kijken nu hoe we de bouw van het winkelcentrum gaan financieren, die moet in 2008 gereed zijn. De gemeente Utrecht en Rijkswaterstaat werken er ook aan mee, want dit kan een ontwikkelaar niet in z’n eentje doen – er komt zelfs een speciale afslag vanaf de A2 naar The Wall. De eerste huurders zijn nu al gecontracteerd, waardoor het project concrete vormen aanneemt.’

Chateau Viger in Canada De verbintenis met een Canadese ontwikkelaar gaat veel verder dan de samenwerking binnen een project: het huwelijk geldt voor heel Canada. ‘Elke klant moet in potentie een partner zijn’, zegt Country Manager Derck Jan

Smits, van wie de uitspraak ‘eerst verlieben, dan heiraten’ afkomstig is. BPF heeft inmiddels een innige band met Homburg Invest Inc., een grote beursgenoteerde Canadese ontwikkelaar waarvan de oprichter van oorsprong Nederlander is. Voor gemeenschappelijke projecten in Canada is tussen Homburg en Bouwfonds Property Finance onlangs een holding opgericht. Chateau Viger, de herontwikkeling van een oud hotel met grond eromheen in het oude hart van Montreal, is het eerste project. De derde partner in dit project (niet in de holding) is Telemedia, die de lokale markt op z’n duimpje kent. De drie partijen brengen ieder evenveel eigen geld in, Bouwfonds financiert de rest. Uniek is dat het huwelijk met Homburg voor heel Canada geldt, terwijl BPF normaliter alleen partnerships sluit voor gebieden. ‘Vreemdgaan mag, maar ligt gevoelig,’ aldus Smits, ‘maar is nog lang niet aan de orde. Eerst willen we hier voet aan de grond krijgen, dan kijken we wel weer verder.’

The Wall is niet alleen een spectaculaire geluidswal met daarachter een winkelcentrum, maar ook een gedurfde samenwerking met een ontwikkelaar. Toen ontwikkelaar Burgfonds in 2004 Bouwfonds Property Finance benaderde, had de onderneming slechts een ambitieus idee voor de aanleg van een 800 meter lange geluidswal aan de A2 met daarachter 59.000 m2 commerciële ruimte en 1.471 parkeerplaatsen. Maar Bouwfonds Property Finance zei al vrij snel ja, vertelt adjunct directeur BPF


Vlnr: Philip Bruinhard (Maeyveld), Ian Ruinen, Dimitry Melchiors, Tom van Oosten (Maeyveld)

maatschappelijke opgaven financierbaar kunnen maken. Corporaties staan voor een grote maatschappelijke opgave: een grootschalige herstructurering (in 56 wijken) door geheel Nederland en het uitvoeren van grootschalige nieuwbouwprogramma’s. Het WDF is opgericht om de financierbaarheid van toekomstige maatschappelijke opgaven voor woningcorporaties te verruimen. Wonincorporaties ontvangen via het WDF voor het inbrengen van verhuurd woningbezit veelal per direct een bedrag van ca. 90% van de leegwaarde. Ook komt het voor dat de woningcorporaties op grond van strategische voorraadbeheer, marktontwikkelingen woningcomplexen wensen te desinvesteren, of er de voorkeur aan geven niet zelf te willen verkopen. De twee partners in het WDF, Bouwfonds en Stienstra vullen elkaar perfect aan. Bouwfonds Asset Management heeft ruime ervaring in het structureren en beheren van vastgoedbeleggingsfondsen en producten en structureert en financiert het WDF. Inmiddels heeft Bouwfonds Asset Management voor EUR 4,5 miljard onder beheer. Stienstra is gespecialiseerd in de verhuur van woningbezit en de verkoop van leegkomende woningen aan eindgebruikers of verkoop aan huurders. Stienstra’s portefeuille bedraagt inmiddels ca. 14.000 woningen, waarvan 11.000 in eigendom. Inmiddels is via diverse transacties voor ruim 80 miljoen aan woningen in het Woning Dispositie Fonds ingebracht. Ingebrachte woningen waarvan de huurder de huur heeft opgezegd

Olaf Steinbusch van Stienstra en Michiel Dubois

worden verkocht aan particulieren. Michiel Dubois, adjunct directeur Institutional Investments: ‘Er is een prachtige spreiding van de huurstroom en aangezien circa acht procent van de Nederlanders per jaar verhuist, komen van de duizend woningen er gemiddeld tachtig per jaar vrij voor de verkoop.’ Over het partnership met Stienstra

Beleggingen is hij enthousiast: ‘Met Stienstra hebben wij al jaren contact en is onlangs voor de vijfde keer op rij door de Nederlandse Woonbond uitgeroepen tot “beste particuliere verhuurder van het jaar”. Onze jarenlange relatie is zo goed dat Bouwfonds het voornemen heeft geuit om nog dit najaar een participatie te nemen in Stienstra.’ π


HALLO

IN DIENST 15-4-2006 ~ Per Canisius, Trainee, Bouwfonds MAB Ontwikkeling Nouville Ontwikkelaars. 1-5-2006 ~ Richard ‘s Gravemade, Kostendeskundige, Bouwfonds MAB Ontwikkeling CVG ~ Abdouramane Diallo, Bouwfonds Vastgoedanalist, Property Finance International ~ Helina Dijk, Administratief Commercieel Medewerker C, Bouwfonds MAB Ontwikkeling Regio Noord/Oost ~ Annemarij Hanedoes, Secretaresse, Bouwfonds Property Development ~ Oscar de Jong, Assistent Controller, Bouwfonds Asset Management ~ Xavier Jongen, Manager New Markets, Bouwfonds Asset Management ~ Vanessa Kuijf, Secretaresse, Bouwfonds Property Finance Special Projects ~ Diana Mulder, Secretaresse, Bouwfonds Asset Management ~ Miriam van Schaik, Secretaresse, Bouwfonds Property Finance ~ Marc Weusten, Projectmanager, Bouwfonds MAB Ontwikkeling Nouville Ontwikkelaars. 15-5-2006 ~ Jan Peter van Dam, Ontwikkelingsmanager A, Bouwfonds MAB Ontwikkeling Regio Zuid/West ~ Ilonka Neeleman, Medewerker Processcontrol, Bouwfonds MAB Ontwikkeling Regio Midden/Oost ~ Wouter Orth, Accountmanager, Bouwfonds Property Finance Special Projects. 1-6-2006 ~ Gonny Doornbos, Medewerker Processcontrol, Bouwfonds MAB Ontwikkeling Regio Noord/West ~ Aziz Doubi, Structuurjurist, Bouwfonds Asset Management ~ John Janssen, Senior Medewerker Financiële Administratie, Bouwfonds Property Finance ~ Coen Kuijpers, Gebiedseconoom, Bouwfonds MAB Ontwikkeling ~ Gert Mulder, Adjunct Directeur BRES Woningen, Bouwfonds Asset Management ~ Joost van Oortmerssen, Acquisiteur, Rijnlandse Bank N.V. ~ René Smeehuijzen, Adjunct Directeur PFB, Bouwfonds Asset Management ~ Jaap Vreugdenhil, Legal Counsel, Bouwfonds Property Finance International ~ Rien de Vries, Medewerker Financiële Administratie, Bouwfonds Property Finance ~ Annemieke Zwaans, Secretaresse, Bouwfonds Asset Management. 1-7-2006 ~ Nuno Da Silva Gomes Rosado Marcelino, Projectcontroller, Bouwfonds Property Finance International ~ René Domensino, Projectcontroller, Bouwfonds Property Finance Special Projects ~ Mark Friedländer, Senior Bedrijfsjurist, Bouwfonds MAB Ontwikkeling ~ Griseldis Irmscher, Vastgoedanalist, Bouwfonds Property Finance International ~ John Maassen, Manager Project Control, Bouwfonds Property Finance Special Projects ~ Stefan Neher, Salesmanager, Bouwfonds Asset Management ~ Carl Rodewald, Architect, Bouwfonds MAB Development ~ Joost van Sonderen, Bouwkundig Projectleider B, Bouwfonds MAB Ontwikkeling Regio Zuid ~ Thijs Stooker, Administratief Commercieel Medewerker B, Bouwfonds MAB Ontwikkeling Regio Midden/Oost ~ Marjolein Zijlema, Directiesecretaresse, Bouwfonds Property Finance International.



Tweede emissie Bouwfonds Office Value Fund NV succesvol afgerond

Een nieuw gezicht op de werkvloer? Een onbekende collega op de gang? Twee nieuwe medewerkers van Bouwfonds stellen zich voor.

In het tweede kwartaal van 2006 is de tweede emissie van Bouwfonds Office Value Fund NV afgerond. In totaal is door (particuliere) beleggers voor ruim A 22 miljoen ingetekend op certificaten van aandelen. De eerste succesvolle emissie van Bouwfonds Office Value Fund NV was in januari 2005. Het fonds koopt, exploiteert en verkoopt commercieel vastgoed (hoofdzakelijk kantoren) dat zoveel mogelijk langjarig is verhuurd aan huurders uit de overheidssector of aan financiële instellingen. Door de tweede emissie is de fondsomvang toegenomen tot circa A 140 miljoen. Het geprognosticeerde gemiddeld enkelvoudige totaalrendement bedraagt 8% per jaar gedurende een looptijd van 12 jaar. Bouwfonds Property Development


Primeur in Spanje

Urban Living in Luxemburg Helina Dijk (22) is Verkoopmedewerker bij Bouwfonds MAB Ontwikkeling in Zwolle. Haar stageplaats kon ze na acht maanden omzetten in een baan: ‘Bouwfonds diende zich als het ware aan.’

I

n Santa Pola, Alicante (Zuidoost-Spanje), is de eerste fase van het project ‘La Bahia’ in de verkoop gegaan. Dit is het eerste project van de in juli 2005 opgerichte joint venture Hansa-Bouwfonds, een samenwerking tussen Bouwfonds Property Development en Hansa Urbana uit Alicante. Een primeur voor Bouwfonds Property Development in Spanje! Het project, dat verdeeld is over drie gebieden, bestaat uit vier fases en omvat in totaal 404 appartementen en 4.100 m2 retail. Het is gelegen op een strategische locatie die wordt herontwikkeld binnen de stadskern, op vijf minuten rijden van het strand. De joint venture Hansa-Bouwfonds richt zich op de ontwikkeling van woningprojecten aan de mediterrane Spaanse kust in de provincies Valencia, Alicante, Murcia en Almería.

B

ouwfonds Property Finance en Multiplan gaan samen, in een joint venture-overeenkomst, een groot project in het zuiden van Luxemburg ontwikkelen. Het project, Belval Plaza, ligt op een A-locatie en bestaat uit circa 140.000 m2 vastgoed. Het wordt ontwikkeld als autonome trekker voor de regio Saarland, Lotharingen en Luxemburg. Het door Bureau Coenen uitgedachte urban-livingconcept krijgt onder andere gestalte in twee panden met een plein dat de panden verbindt. Voor Belval Plaza I, circa 75.000 m2, is de opening gepland in het najaar van 2008. Belval Plaza II, circa 62.000 m2, zal in het voorjaar van 2009 de deuren openen. In 2010 zal de Universiteit van Luxemburg zich hier eveneens vestigen.

Stage lopen bij Bouwfonds, hoezo? ‘Voor mijn studie HBO-Marketing Management moest ik stage lopen om de nodige werkervaring op te doen. Ik woon zelf in een nieuwbouwwijk in Zwolle en zag overal borden van Bouwfonds staan. Dus een stage daar leek me wel wat. Als koper zie je alleen het eindresultaat en maak je het voortraject niet mee. En dat vind ik juist zo interessant. Hoe kom je tot dat resultaat, wat gaat eraan vooraf en tegen welke problemen loop je aan? Het was eigenlijk meer een kwestie van op de juiste plek zijn, op het juiste moment. Bouwfonds diende zich als het ware aan.’

Wouter Orth (41) werkt sinds 15 mei als Accountmanager Special Projects bij Bouwfonds Property Finance. Helemaal nieuw is de vastgoedwereld niet voor hem. Hiervoor was hij vastgoedadviseur bij Twynstra Gudde. ‘Er gebeuren hier redelijk unieke dingen.’ Welkom bij de club! Waarom wilde je voor Bouwfonds werken? ‘Werken bij Bouwfonds was voor mij persoonlijk een logische stap. Er gebeuren hier redelijk unieke dingen en het is bijzonder om daarvan deel uit te maken. Daarbij wist ik dat de bedrijfscultuur leuk is en goed bij mij past. En ik heb altijd een keer aan de kant van de financier willen werken. Drie goede redenen om te solliciteren! Hiervóór werkte ik als senior manager en zat vooral in de advieswereld rondom vastgoed en gebiedsontwikkeling. Ik ben 14 jaar adviseur geweest en dacht: als ik wat anders wil, dan moet ik het nu doen. Ik ben 41, een mooie leeftijd om nog een carrièreswitch te maken.’

En, voelde het als een stage of was het toch wel meer? ‘Zeker meer. Ik begon bij Bouwfonds met het idee “het is voor mijn studie”. Verder had ik eigenlijk geen verwachtingen. De eerste dag was heel leuk. De sfeer, mijn collega’s, het was meteen goed. Wat me opviel, was dat ik als stagiaire serieus werd genomen en een eigen takenpakket toegewezen kreeg. Dus niet eindeloos kopiëren en koffie schenken. Na acht maanden was mijn tijd om, maar gelukkig werd ik gevraagd om te blijven. Er ging iemand met zwangerschapsverlof en de afdeling kreeg er nieuwe taken bij; er was genoeg ruimte voor een fulltime baan. Ik heb meteen ja gezegd.’

En hoe verliep je eerste werkdag? ‘Mijn eerste werkdag was de dag na mijn verjaardag. En zo liep ik mijn introductierondje met een taart om uit te delen. Dat werkte goed, iedereen wist meteen wie ik was. En ik ontdekte in één keer hoe groot Special Projects is. Het was bovendien leuk om de eerste dag met bloemen en een fles wijn naar huis te gaan. Verder is mijn werk tot nu toe wat ik me ervan had voorgesteld. Waar ik wel aan heb moeten wennen, is dat ik echt voor een bank werk. Er zijn allerlei regels waaraan wij ons moeten conformeren. Ik ben in de eerste weken met flink wat procedures en papierwerk bezig geweest.’

De juiste keuze? ‘Ja, zeker. Bouwfonds is een goed bedrijf om voor te werken. Er zijn veel mogelijkheden om door te stromen en om me te blijven ontwikkelen. Dat vind ik belangrijk. En ik pluk ook de vruchten van mijn werk. Binnenkort ga ik samenwonen met mijn vriend. Toen we nog op huizenjacht waren wist ik precies waar we op moesten letten. Dat is het voordeel als je bekend bent met de huizenmarkt.’

All work and no play? ‘Nee hoor. Als ik niet werk, ben ik veel op het water te vinden. Ik zeil en doe samen met twee collega-zeilers mee aan de Nederlandse Kampioenschappen in de Randmeer-klasse. Mijn zoon heeft nu zijn eerste bootje, een Optimist, en met hem kan ik vlak bij ons huis varen. Hij heeft net zijn eerste zeilles gehad. En wie weet wil mijn dochtertje straks ook wel. Het zijn allebei enorme waterdieren.’


Vernieuwende fondsen

tot Groenfinanciering

Van

Wipkip

Bouwfonds Fondsenbeheer beheert vier zelfstandige fondsen voor ruimtelijke kwaliteit. Innovatie betekent vooral: zoeken naar creatieve oplossingen voor financiële tekorten. Volgens directeur Roelof Balk gaat het daarbij om veel méér dan het opsporen van subsidiegelden. Hoe een non-profitonderdeel van Bouwfonds van 40 miljoen 300 miljoen weet te maken. Hoe past Fondsenbeheer binnen Bouwfonds? ‘Bouwfonds houdt zich bezig met de fysieke leefomgeving. Je zou kunnen zeggen dat Fondsenbeheer zich richt op maatschappelijk vastgoed: projecten waar je niet direct winst op maakt maar die wél bepalend zijn voor de kwaliteit van onze omgeving. De fondsen, het Nationaal Restauratiefonds, het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVn), BOEi voor industrieel erfgoed en het Nationaal Groenfonds, zijn zelfstandig en onafhankelijk, opgericht door betrokken mensen en instanties. Wij managen de organisaties. De mensen die voor die fondsen werken, ontvangen hun salaris van Bouwfonds, en dat krijgt weer de kostprijs vergoed uit de fondsgelden. Dat is een succesvolle publiek-private samenwerking. De fondsbesturen zijn blij met het ondernemersschap dat wij hun bieden.’

Roelof Balk: ‘Wij willen een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de leefomgeving. We proberen op innovatieve wijze méér geld te maken van dat wat beschikbaar is.’

Hoe innovatief is het werk van Fondsenbeheer? ‘Elk project heeft zijn eigen vraagstelling. Een gemeente die wil herontwikkelen, stuit op historische gebouwen, een oude fabriek, of groen in zo’n gebied. Hoe ga je daarmee om? Hoe behoud je de cultuurhistorie, hoe bekostig je het en wat is het alternatief ? De fondsen zijn dan de aangewezen gesprekspartners voor bestuurders. Wij proberen zo’n project binnen de randvoorwaarden te financieren. Door goedkope kredietverlening, maar soms ook door het object zelf te ontwikkelen. Daar worden innovatieve oplossingen voor gevonden. De Starterslening van het SVn, waarbij starters op de woningmarkt een goedkope lening kunnen afsluiten totdat ze de courante hypotheekrente kunnen betalen, was zelfs zo vernieuwend en geslaagd, dat de rijksoverheid dit najaar

veertig miljoen euro in het fonds gaat storten, waarna het ook landelijk kan worden aangeboden. Het SVn stapt met dat vooruitzicht naar de banken én gemeenten om er 300 miljoen van te maken. Dat staat voor zo’n 10.000 starters die een kans krijgen op de woningmarkt!’ Dus Fondsenbeheer moet bij elk ontwikkelingsgebied worden betrokken? ‘Als het commercieel kan, moet je het vooral commercieel doen. Maar er zijn nu eenmaal gebieden waar meer aan de hand is, of waar een ontwikkelaar niet aan kan beginnen. Denk bijvoorbeeld aan ernstig vervuilde grond: van de ontwikkelaar kun je niet vragen dat maar even op te ruimen, de gemeente heeft het geld ook niet – dan kunnen wij wellicht iets bedenken om het geld voor die bodemsanering op tafel te krijgen en risico’s te spreiden. Dat soort situaties zal in de toekomst steeds vaker voorkomen, bij de herontwikkeling van oude havengebieden of industriële terreinen. We zijn momenteel aan het kijken of we een fonds voor bodemsanering kunnen inrichten. Bij BOEi, wat staat voor Nationale Maatschappij tot Behoud, Ontwikkeling en Exploitatie van Industrieel Erfgoed, is elk project een avontuur. BOEi koopt industriële panden en geeft ze een passende functie. Dat is bijvoorbeeld met een oude leerlooierij in Dongen gebeurd. Op het terrein er omheen heeft Bouwfonds Ontwikkelingen nieuwe woningen neergezet. Zo komt dat gebied weer tot leven.’ Hoe vernieuwend kan het Groenfonds te werk gaan? Natuur kost toch altijd geld? ‘Met creatief denken kun je ver komen. Het Groenfonds is bijvoorbeeld naar Nuon gestapt en heeft doorgerekend


hoeveel gas een gemiddeld huishouden gebruikt en welke invloed dat op het broeikaseffect heeft. Om dit te compenseren, gaat Nuon nieuwe bossen financieren. We hebben een voorstel gedaan waar dit het beste kan gebeuren, en dit in een proefcontract met Nuon vormgegeven. Nuon kan met deze activiteit op haar beurt weer goodwill genereren. Iets anders is dat het bij de ontwikkeling van een woongebied heel normaal is dat de wipkip wordt meegefinancierd. Wij proberen dat ruimer te vertalen en ook de groeninrichting verderop erbij te betrekken, zodat mensen behalve woningen ook recreatiemogelijkheden krijgen.’ Wat zijn de ambities van Bouwfonds Fondsenbeheer? ‘Wij willen een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de leefomgeving. Een kamerlid kan roepen dat ergens geld voor moet komen, maar dat is niet genoeg. Wij proberen op innovatieve wijze méér geld te maken van dat wat beschikbaar is. Voor Bouwfonds is Fondsenbeheer een interessante manier om via een andere ingang bij projecten betrokken te raken. Wij kunnen gemeenten in gesprek brengen met andere onderdelen van Bouwfonds en die kunnen op hun beurt de gemeente naar BOEi sturen voor een gesprek, of naar het SVn startersfonds verwijzen. Die mix probeer je steeds te maken: kennisuitwisseling en netwerken aan elkaar knopen. Er is nog veel speelruimte in Nederland. Als je een leuk idee hebt, kun je er wat mee, maar er kunnen altijd andere ideeën opkomen waarmee dat van jou botst. Daar proberen wij vervolgens een creatieve oplossing voor te vinden.’


Varend Erfgoed Samen met het VSBfonds heeft het Nationaal Restauratiefonds een speciaal fonds voor de restauratie van varende monumenten opgezet. Uit het fonds worden laagrentende leningen verstrekt aan varende monumenten. Schepen die hiervoor in aanmerking komen, dienen typerend voor het Nederlands erfgoed te zijn en ingeschreven te staan in het register voor varende monumenten van FONV (Federatie Oud Nederlandse Vaartuigen). Voorheen waren eigenaren van deze schepen afhankelijk van kleine subsidies en moesten zij de rest gewoon bijlenen. Nu kan men een aanvraag indienen voor een lening met een rente die gemiddeld 4,5% lager is dan de gangbare rente, met een minimum van 1,5%. De aanvragen worden via de VSB ingediend, waarna een adviescommissie, bestaande uit mensen van het VSBfonds, het NRF én mensen van het FONV de aanvraag beoordelen. Na toekenning neemt het Restauratiefonds de afhandeling over. De lening loopt over een periode van tien jaar, de rente is vast. Musea en stichtingen kunnen een aflossingsvrije periode van drie jaar aanvragen; daarna is het meestal alweer mogelijk om met het monument zelf inkomsten te genereren. Het fonds denkt dat de eerste leningen voor het eind van het jaar verstrekt kunnen worden. Aangezien het een revolverend fonds betreft, is het verwachte rendement jaarlijks minimaal 1,5%.

Het Grensmaasproject

Extra ruimte voor leefbaarheid

Meer dan duizend hectare nieuwe natuur moet er komen langs de oevers van de Maas tussen Maastricht en Roosteren. Maar het overstromingsrisico moet ook worden teruggebracht, dus moet de rivier worden verbreed. Bovendien hadden diverse grindwinners hun oog al begin jaren negentig op dit gebied laten vallen. Het Rijk en de provincie Limburg hebben al deze wensen samengevoegd in het project Grensmaas. Het Consortium Grensmaas heeft de hulp van het Groenfonds ingeroepen om uit te zoeken wat de mogelijkheden zijn om grindwinning, verbreding én natuur te financieren. Eind dit jaar wordt na jarenlange voorbereiding het startsein gegeven voor de werkzaamheden. Het Groenfonds zorgt voor de ‘fiscaal groene’ voorfinanciering voor de grindwinners. Zodra de eerste inkomsten uit grindwinning binnenkomen, gaat men de voorfinanciering aflossen. Verwacht wordt dat dit zo’n vijftien à twintig jaar gaat duren. Er zitten natuurlijk financiële risico’s aan zo’n project: niemand weet wat de grondstofprijzen gaan doen. Die risico’s draagt de commerciële bank die nauw samenwerkt met het Groenfonds, waarbij het Groenfonds de kennis inbrengt voor het financieren van nieuwe natuur.

Gemeenten die herinrichten komen, precies zoals ieder ander die verbouwt, meestal nét geld te kort voor wat extra voorzieningen die de leefbaarheid vergroten. Zij kunnen voor dat beetje extra een beroep doen op het revolverende SVn Plusfonds, dat hiervoor speciaal is opgezet. Dit twee jaar oude fonds heeft inmiddels aan dertien projecten een SVn Pluslening toegekend. Het initiatief voor dit fonds is van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting zelf uitgegaan: hoewel het fonds geen winstoogmerk heeft, is er toch winst gemaakt. Van die twintig miljoen kunnen gemeenten mooi gebruikmaken om de onverwachte tekorten op leefbaarheidsprojecten mee aan te vullen. De doelstellingen en criteria zijn met opzet ruim geformuleerd. Zolang het project de leefbaarheid maar dient. Om kleine woonkernen als Woubrugge of Eemnes extra te revitaliseren bijvoorbeeld, of het opzetten van een wandelinfrastructuur en herinrichting van een deel van het centrumgebied in Veere. Voor een expositieruimte in Roombeek en zelfs om de vestingwal in Zoutkamp meer tot een toeristische trekpleister te maken. Geld verstrekken vanuit een ruime doelstelling zonder allerlei beperkende regels en criteria is een zegen, vindt het fonds. Helemaal omdat het bestuur er niet voor terugdeinst om in geval van twijfel juist wél tot actie over te gaan.


wij,

IN BEWEGING

KORT Bouwfonds Property Development

Bouwfonds

100.000ste

Twintigste

bezoeker B

ouwfonds MAB Ontwikkeling heeft deze zomer de 100.000ste bezoeker mogen ontvangen op de consumentenwebsite. Sinds het live gaan van de woningaanbodapplicatie in maart dit jaar zag Bouwfonds MAB het bezoekersaantal verdubbelen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Bouwfonds Fondsenbeheer

Oude cementfabriek: ruimte voor cultuur en economie O

nlangs ondertekenden de directies van BOEi en ENCI een erfpachtovereenkomst. Het project in Maastricht beoogt om van een verpakkingsgebouw van de oude cementfabriek een gebouw te maken dat ruimte biedt aan cultuur en economie in een Euregionaal verband. Met de ondertekening van de overeenkomst komt de realisering hiervan een flinke stap dichterbij. In het najaar zullen de restauratie en verbouwing van start gaan, de oplevering is naar verwachting in 2007. Vanaf dat moment zal dit gebouw gebruikt worden voor uitvoeringen van theater en muziek, ondersteund met horeca. Ook kunstenaars, vormgevers, architecten en andere beoefenaren van creatieve beroepen zullen er gebruik van kunnen maken. BOEi is projecttrekker, investeert in het gebouw en zal het verhuren aan de Stichting AINSI, wat staat voor Art, Industry, Nature, Society and Innovation.

Open Monumentendag

B

ouwfonds is al vanaf het begin hoofdsponsor van Open Monumentendag, het grootste culturele evenement van Nederland. Voor Bouwfonds is de sponsoring van de Open Monumentendag bijna vanzelfsprekend. Vanuit maatschappelijke betrokkenheid vindt Bouwfonds het van groot belang dat monumentale bouwwerken uit het verleden behouden blijven en dat wij ons bewust blijven van ons cultureel erfgoed. De Open Monumentendag werd dit jaar voor de twintigste keer georganiseerd. Op 9 en 10 september stond vanwege dit jubileum de Open Monumentendag in het teken van Feest! Er was veel aandacht voor monumenten die passen binnen dit thema: gebouwen die raakvlak hebben met feestvieren, ontspanning en vermaak. Bouwfonds Property Development

Hoogleraarschap Friso de Zeeuw officieel van start

D

e Technische Universiteit Delft heeft Friso de Zeeuw benoemd tot Praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling. Per 1 augustus j.l. ging het hoogleraarschap van Friso officieel van start. Met de benoeming wil de TU Delft het academisch onderzoek en onderwijs op het gebied van gebiedsontwikkeling versterken. De praktijkleerstoel richt zich specifiek op de rolverdeling tussen overheid en marktpartijen, op kennisuitwisseling aan de hand van praktijkervaringen en op excellent opdrachtgeverschap.


Bouwfonds staat midden in een wereld die voortdurend verandert en in beweging is. Wat doe je als bedrijf? Moet je altijd inspelen op de veranderingen? Is het goed om je elke keer weer te vernieuwen? Of continu in beweging te zijn? ‘Ja’, zeggen vier Bouwfondsmedewerkers. ‘Om te groeien, moet je je blijven ontwikkelingen en dus vernieuwen.’ Sten Karelse (29) Junior Locatiemanager Regio Midden-Oost, afdeling Projectmanagement Bouwfonds MAB Ontwikkeling:

Gertine van der Vliet (36) Hoofd Marketingontwikkeling en Strategische Advisering Bouwfonds Fondsenbeheer:

‘De focus van ontwikke-

‘Bij Bouwfonds

ling lag vroeger in Nederland. De laatste jaren is uitbreiding in het buitenland actueel. Dit vraagt om een andere aanpak. De risico’s en het benaderen van consument en gemeenten verschillen per land. BPD is actief hiermee bezig; dat vind ik vernieuwend.’

‘In mijn werk wil ik ook in beweging blijven. Ik had

een staffunctie waarin ik me bezighield met de activiteiten van BPD in het buitenland en wilde zelf leren ‘ontwikkelen’. Daarvoor moest ik een stap maken dieper de organisatie in. Dat is best spannend, maar het resulteerde voor mij uiteindelijk in vooruitgang. Ik sta nu met mijn voeten in de klei en ben heel concreet bezig met gebiedsontwikkeling.’

Antoon Jorna (37) Senior Account Manager Bouwfonds Property Finance Special Projects:

‘Het is gek om als

bank in beweging te zijn, maar dat zijn we wel. Binnen Bouwfonds is veel veranderd. Kijk maar naar het aantal mensen dat erbij is gekomen. Maar ook qua professionalisering zijn we enorm vooruit gegaan. We doen dingen steeds beter. Nationaal en internationaal.’

‘Bouwfonds is een dynamische

omgeving. Ik houd me bezig met producten in Nederland, Duitsland en Luxemburg. Ik weet nooit wat ik volgende week ga doen, waar ik ben en hoe lang ik weg ben. Wat dat betreft ben ik ook voortdurend in beweging. Maar omdat er een stabiele management- en werkstructuur is, ervaar ik dat niet altijd zo.’

Fondsenbeheer staan we voor kwaliteit en duurzaamheid. Om dat te bereiken, springen we steeds proactief op marktveranderingen in. Of het nu gaat om de aanleg van nieuwe natuur, de restauratie van monumenten of duurzaam bodemgebruik.’

‘Kwaliteit en duurzaamheid zijn voor

mij persoonlijk ook belangrijk. De kwaliteit van leven staat voorop. Elk decennium is de invulling daarvan anders: op je twintigste wil je goed zijn temidden van vrienden, op je dertigste en veertigste goed in gezin en baan, en ten slotte wil je goed zijn in de wereld. Maar het doel blijft hetzelfde.’

Evert Lammers (53) Manager Business Support Bouwfonds Asset Management:

‘BfAM verpopt zich

telkens weer. We groeien, er komen mensen bij, we moeten steeds veranderen. Dat is soms moeilijk. We willen met deals bezig zijn, niet organisatorisch. Maar na de deal moet je beheren wat je hebt. Dat vraagt een andere aanpak, andere mensen en een andere mentaliteit. De balans daarin zoeken is belangrijk.”

‘Ik werk in een leuke en inspirerende omgeving. Er is genoeg bewegingsruimte voor iedereen en dus ook voor mij. Dat motiveert en maakt dat ik ook in beweging wil blijven. Ik wil meegroeien en mezelf voortdurend blijven ontwikkelen.‘


MIJN FAVORIETE KUNSTWERK Alwin Bleker, Manager Risk Management Bouwfonds Property Finance International Toen ik bij Bouwfonds begon, kreeg ik de mogelijkheid om kunst uit te zoeken voor mijn werkkamer die nog helemaal kaal was. Conservator Sharon Oldenkotte stelde dit werk van Theo Kuijpers voor. Het sloot goed aan bij mijn voorkeur voor abstracte kunst. Het constructivistische ervan spreekt me erg aan, ik heb niet zo veel met figuratieve kunst. Inmiddels is het werk al drie keer mee verhuisd, eerst van Asset Management naar het hoofdkantoor en daarna volgden nog twee interne verhuizingen. Ik heb me ook behoorlijk verdiept in het werk van Theo Kuijpers; zo weet ik dat hij zich onder andere heeft laten inspireren door een reis door Marokko. Ik zie het terug in dit werk, het lijkt een tent te zijn die de bedoeïen beschermt tegen zandstormen in de woestijn. Als iemand me vraagt naar het verhaal achter dit kunstwerk, vergelijk ik altijd de tent met Risk Management. Risk Management behoedt Bouwfonds voor het nemen van onverantwoord grote risico’s.

Jenny Barendregt, Junior Conservator Materialen en constructie spelen een hoofdrol in het werk van Theo Kuijpers (Helmond, 1939). In zijn schilderijen verwerkt hij zeildoeken, ook vervaardigt hij assemblages van touwen, stokken en dierenhuiden. Daarnaast maakt hij tekeningen en litho’s. Inspiratie voor Kuijpers is zijn contact met andere culturen. Belangrijk was voor hem een reis naar Marokko in 1966 en een reis naar Australië in 1979. In beide gevallen kwam Kuijpers in aanraking met de oorspronkelijke bewoners van het land en de bouwstijl en vormentaal die in die culturen een rol spelen. Daarnaast speelt zijn eigen achtergrond een rol; Kuijpers ontleende veel inspiratie aan het ‘eenvoudige’ Brabantse boerenleven. Werk van Theo Kuijpers is onder andere opgenomen in de collecties van het Noord-Brabants Museum, het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van België, TPG Post en Ahold. Theo Kuijpers, Zonder titel, 1979 Lithografie, 76,5 x 107,5 cm Locatie: Hoofdkantoor, kamer 0041

MAGAZINE. kwartaalblad voor Bouwfonds-medewerkers, 1e jaargang, nummer 3, september Bouwfonds. in beweging

Recommend Documents