Maatschappelijke Ontwikkeling Ingekomen stuk D5 (PA 24 april 2013) Beleidsrealisatie & verantwoording. Datum uw brief

Maatschappelijke Ontwikkeling

Ingekomen stuk D5 (PA 24 april 2013)

Beleidsrealisatie & verantwoording

Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024

Openbare besluitenlijst 18 december 2007 Collegevergadering 47 Aan de Gemeenteraad van no Nijmegen Aanwezig: Voorzitter Wethouders Gemeentesecretaris Communicatie Datum 9Verslag april 2013

Telefax

(024) 323 59 92

E-mail gemeente@

nijmegen.nl

Postadres Postbus 9105

Th. de Graaf 6500 HG Nijmegen P. Depla, H. van Hooft sr., L. Scholten, H. Kunst, P. Lucassen, J. van der Meer P. Eringa A. Kuil Ons kenmerk Contactpersoon M. Sofovic MO20/13.0004346 Yvonne Lindsen

Onderwerp

Motie "Kansen voor Kunsteducatie"

Datum uw brief

Doorkiesnummer

(024) 3292980

Geachte leden van de Raad,

Aldus vastgesteld in de vergadering van:

Op 27 juni 2012 heeft uw Raad de Kunst- en cultuurvisie “Werken in Ketens” vastgesteld. Bij deze vaststelling is o.a. de motie “Kansen voor Kunsteducatie” aangenomen. De motie roept het college op om samen met de Lindenberg het model van een coöperatie voor kunsteducatie te onderzoeken (voor- en nadelen, kansen en bedreigingen) en om de gemeenteraad hierover voor de zomer van 2013 te rapporteren.

De voorzitter,

De secretaris,

De motie noemt de volgende zaken uit het rapport “Cursusaanbieders Kunsteducatie Nijmegen”, 2011: o In Nijmegen zijn zeer veel aanbieders van cursussen kunsteducatie actief; o Deze aanbieders leveren vaak al jarenlang een hoogwaardig cursusaanbod zonder gemeentelijke subsidie; o De cursussen van de Lindenberg zijn over het algemeen duurder dan die van de ongesubsidieerde aanbieders ondanks de gemeentelijke subsidie; o De Lindenberg zoekt nu geen samenwerking met de vrije kunsteducatieaanbieders in Nijmegen; o De andere kunsteducatieaanbieders worstelen vaak met gebrekkige voorzieningen (bijvoorbeeld voor uitvoeringen). De motie constateert dat in de nieuwe Kunst- en cultuurvisie “Werken in Ketens” de Nijmeegse culturele instellingen, waaronder de Lindenberg, als ‘intendant’ worden gevraagd de samenwerking binnen de ketens te versterken. Ten tweede constateert de motie dat onlangs in de gemeente Leeuwarden de coöperatie Kunstkade is opgericht als alternatief voor de traditionele kunsteducatie-instelling (Parnas) waarbij aanbieders van kunsteducatie (ZZPers, verenigingen, instellingen) zich kunnen aansluiten (zie www.kunstkade.nl). In de toelichting wordt aangegeven dat in een model van een coöperatie de leden gebruik kunnen maken van de gezamenlijke cursusvoorzieningen (studio’s, lokalen, apparatuur). Voor de afnemers van kunsteducatie ontstaat er een transparant cursusaanbod met veel keuzevrijheid. Er zijn forse besparingen mogelijk op overhead (organisatiekosten, ondersteunend personeel).

www.nijmegen.nl

Br

iefaandeRAAD motieKansenVoorKunsteducatie 25maart2013.doc

1

Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsrealisatie & verantwoording

Vervolgvel

1

Bezuinigingen Behalve deze brief ontvangt u van ons een separaat voorstel om één van de taakstellende bezuinigingen van de Perspectiefnota 2013-2016 neer te leggen bij de Lindenberg, specifiek bij het cursusaanbod kunsteducatie voor volwassenen. Hierbij gaat het om een bezuiniging van € 300.000,00 in 2014 en in 2015, oplopend naar € 400.000,00 vanaf 2016. In deze tijden kiezen we voor het subsidiëren van de doelgroepen jeugd en jongeren conform de nieuwe Kunst- en Cultuurvisie. De genoemde bezuiniging betekent dat we in 2014 een lager subsidiebedrag gaan verlenen dan was afgesproken in het kader van de budgetsubsidie 2011 t/m 2014 die uw Raad op 01-12-2010 vaststelde. Omdat in 2014 de budgetsubsidie afloopt, vindt vanaf 2015 een generieke korting van 5% plaats. Voor de volledigheid vermelden we dat uw Raad op 01-12-2010 besloot dat de subsidie voor de lessen cultuureducatie op de brede scholen per 2013 rechtstreeks verleend moest worden aan de betreffende schoolbesturen en niet meer aan de Lindenberg. In onze brief over de vertaalslag van de Kunst- en cultuurvisie die op 19-12-2012 in de Kamerronde is besproken, gaven we deze cumulatie van bezuinigingen aan (vervolgvel 4). Bestuurlijk overleg met de Lindenberg In de afgelopen periode hebben we een aantal malen bestuurlijk overleg gehad met de Lindenberg over de uitvoering van de motie “Kansen voor Kunsteducatie” in combinatie met de (beoogde) gemeentelijke bezuinigingen en de invulling van de rol van de Lindenberg als intendant. Het kader voor deze overleggen is de Kunst- en cultuurvisie die aangeeft dat de Lindenberg in Nijmegen het huis voor de kunsten is, vooral gericht op kunst- & cultuureducatie en amateurkunst. Een culturele instelling die al 40 jaar kwaliteit biedt en zorgt voor continuïteit van de activiteiten en het aanbod. Notitie ”Toekomstplan Lindenberg 2014 e.v.” De gemeentelijke bezuinigingen betekenen een versnelling in het denken van de Lindenberg over mogelijke scenario’s. Dit heeft geleid tot de notitie “Toekomstplan Lindenberg 2014 e.v.” die is opgesteld door de Lindenberg. Enerzijds is er het cursusaanbod kunsteducatie voor jeugd en jongeren in onderwijs en vrije tijd, waar het doorgaande curriculum verder wordt ontwikkeld met o.a. de talentklassen en de relatie met ArTEZ. Anderzijds is er het cursusaanbod kunsteducatie voor volwassenen waarbij de Lindenberg intensief zal samenwerken met particuliere aanbieders en geleidelijk alle cursussen voor deze doelgroep overlaat aan de markt. Het nieuwe werkmodel voor kunsteducatie voor volwassenen ziet er als volgt uit: a. Kwalitatieve werkplaatsateliers Voor alle disciplines (beeldende kunst, muziek, theater, dans, literair schrijven) worden nieuwe werkvormen ontwikkeld die tegemoet komen aan de behoefte van klanten en die zonder subsidie functioneren. Voor de beeldende kunst zijn de veranderingen het meest ingrijpend. Vanaf september 2013 vinden alle cursusactiviteiten van de beeldende kunst plaats in drie grote en uitstekend geoutilleerde werkplaatsateliers met alle voorzieningen. Klanten kunnen op ieder moment van de week gebruik maken van de werkplaatsateliers, de frequentie kiest men zelf, er is professionele begeleiding aanwezig van een kunstvakdocent en natuurlijk zijn de materialen voorradig. Dit werkmodel is geïnspireerd op het sportschoolmodel. Er zijn korte, langere, specialistische of algemene cursusmodules te volgen. De wensen van de klanten zijn leidend. Het aanbod wordt verzorgd door docenten die bij de Lindenberg werken en zelfstandige ondernemers die aan kwaliteitseisen voldoen.

www.nijmegen.nl

Br

iefaandeRAAD motieKansenVoorKunsteducatie 25maart2013.doc

Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsrealisatie & verantwoording

Vervolgvel

2

b. Service- en dienstverlening aan particuliere aanbieders De Lindenberg kan op verschillende niveaus en op verzoek de particuliere aanbieders faciliteren: - een website starten waarop alle aanbieders hun aanbod kunsteducatie kunnen presenteren zodat een stedelijk overzicht ontstaat; - verzorgen van publiciteit, cursistenadministratie en bedrijfsadministratie; - verhuren van ruimtes aan ZZPers die een creatieve werkplek zoeken waardoor ZZPers elkaar tegenkomen en kunnen samenwerken; - onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om een optimale match te realiseren tussen vraag en aanbod van kunsteducatie. De Lindenberg wil als intendant blinde vlekken in het aanbod opsporen en in samenwerking met het particuliere circuit een antwoord vinden. Onderzoek naar een coöperatie voor kunsteducatie De Lindenberg heeft de voor- en nadelen onderzocht van een model van een coöperatie voor kunsteducatie. Hierbij is eveneens naar de situatie van de centra voor de kunsten gekeken in Leeuwarden en Den Bosch. Ook ambtelijk is er contact geweest met beide gemeentes. In Leeuwarden waren de gemeentelijke bezuinigingen de aanleiding om het centrum voor de kunsten, Parnas, te ontmantelen in 2012. Een kleine instelling, Kunstkade, bleef over in de vorm van een coöperatie. Kunstkade brengt vraag en aanbod bij elkaar (het aanbod staat op de website), verzorgt netwerk-bijeenkomsten over boekhouden, marketing, e.d. De gemeente blijft wel investeren in kunst & cultuur voor kinderen; bij Kunstkade zijn 10 combinatiefunctionarissen in dienst die cultuureducatie verzorgen op de basisscholen in Leeuwarden. Ook in Den Bosch speelt een gemeentelijke bezuiniging op het centrum voor de kunsten, De Muzerije. Het cursusaanbod op de twee vaste locaties van De Muzerije moet op een kostendekkende manier worden uitgevoerd. De Muzerije krijgt nog wel subsidie voor de uitvoering van cultuureducatie in het onderwijs en voor het werken in de wijken. Voor deze taken is nog een kleine groep docenten in vaste dienst. Dit geldt ook voor een servicefunctie aan de amateurkunst. Als voordeel vermeldt de Lindenberg dat alle aanbieders lid kunnen worden van een coöperatie. Vraag en aanbod worden bij elkaar gebracht. Een nadeel is dat de mogelijkheid tot coördineren ontbreekt. De Lindenberg wil een minimale kwaliteit garanderen en duidelijkheid bieden aan de klanten. Een ander nadeel is het fiscaal-juridisch risico omdat in enkele proefprocessen is gebleken dat het bij een coöperatie toch om een arbeidsrelatie gaat met alle gevolgen vandien. Alleen een huurder-verhuurder situatie zonder coördinatie of regie zou mogelijk zijn zonder dat er sprake is van een arbeidsrelatie. De Lindenberg pleit dan ook voor meer onderzoek èn voor een geleidelijke overgang van het werken met docenten in loondienst naar het werken met docenten als zelfstandig ondernemers /ZZPers. Op deze manier wil men de opgebouwde kwaliteit in het niet-gesubsidieerde cursusaanbod behouden. Ook wil men zorgvuldig, in overleg met personeel, vakbonden en ondernemingsraad nagaan op welke manier zoveel mogelijk werkgelegenheid behouden kan blijven. Conclusie De visie van de Lindenberg is dat er ook voor volwassenen een breed samenhangend kwalitatief aanbod zou moeten blijven bestaan ondanks de gemeentelijke bezuinigingen. In het toekomstmodel gaan particuliere aanbieders/ZZPers het cursusaanbod voor volwassenen verzorgen. De Lindenberg biedt hiervoor de fysieke ruimtes en voorzieningen aan. De Lindenberg zorgt ook voor afstemming & coördinatie en garandeert een bepaalde kwaliteitsstandaard van het

www.nijmegen.nl

Br

iefaandeRAAD motieKansenVoorKunsteducatie 25maart2013.doc

Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsrealisatie & verantwoording

Vervolgvel

3

aanbod kunsteducatie in dit huis voor de kunsten. De mogelijkheden voor de service- en dienstverlening voor alle particuliere aanbieders kunnen de aanbieders verder helpen en sluiten ook goed aan bij de rol als intendant van de Lindenberg voor kunst- & cultuureducatie. Ook de gemeentelijke bezuinigingen hebben gevolgen voor de Lindenberg. De notitie vermeldt maatregelen op het terrein van huisvesting en personele overhead. De Lindenberg heeft ons gevraagd om mee te werken aan het beëindigen van de huur van de Aldenhof per 1 september 2013 en aan het substantieel verlengen van de erfpachtconstructie van de Ridderstraat. Wij zijn bereid om te kijken naar de mogelijkheden. In het toekomstmodel krijgt de Lindenberg een sterkere faciliterende rol voor de particuliere aanbieders van kunsteducatie dan voorheen voor de doelgroep volwassenen. Klanten krijgen meer overzicht met een stedelijk aanbod kunsteducatie op de website en meer keuzevrijheid. Voor ons zijn dit de belangrijke dingen. Wat ons betreft is het een ondernemend en kansrijk toekomstmodel dat verder uitgewerkt kan worden door de Lindenberg. Hiermee is naar ons idee is de motie “Kansen voor Kunsteducatie” voldoende uitgewerkt. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouder van Nijmegen, De Burgemeester,

De

drs. H.M.F. Bruls

gemeentesecretaris,

drs. B. van der Ploeg

Aantal Bijlagen: notitie Toekomstplan Lindenberg 2014 e.v.

www.nijmegen.nl

Br

iefaandeRAAD motieKansenVoorKunsteducatie 25maart2013.doc

Ridderstraat 23 Aldenhof 13 90 Postbus 578 6500 AN Nijmegen

T 024 327 39 11 F 024 327 37 47 infoiadellndenberg.com www>.delindenberq.com

Reserveren 024 327 37 37

Gemeente Nijmegen College van Burgemeester en Wethouders T.a.v. mevrouw Y. Lindsen Postbus 9105 6500 HG

reg.nr:

i S o o e S ^ ,

NIJMEGEN

procesverantw.:

jO-^ Q

q

INGEKOMEN •

onze ref: BV/KdB/009

2 5 MRT 2013

L GEMEENTE NUMEfiFN, onderwerp: Toekomstplan de Lindenberg

class.nr.: datum: 21 maart 2013

afgedaan:

Geacht College, Hierbij ontvangt u het Toekomstplan van de Lindenberg. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geinformeerd. Met vriendelijke groet, Stichting de Lindenberg

Bart Vaessen, Directeur/Bestuurder

LindenbEro rmisyiiDriJilfiiniitEn

Toekomstplan Lindenberg 2014 e.v. Inleiding Bij het vaststellen van de cultuurvisie heeft de gemeenteraad van Nijmegen unaniem de motie "Kansen voor Kunsteducatie" aangenomen. Daarin roept de raad het college op samen met de Lindenberg het model van een cooperatie voor kunsteducatie te onderzoeken en de raad daarover voor de zomer van 2013 te informeren. Deze notitie gaat daar op in, zij het dat een recente ontwikkeling in deze relevant is geworden. Het college van B&W is voornemens het cursusaanbod voor volwassenen niet meer te subsidieren (€ 400.OOO} en een generieke korting toe te passen (€ 200.000). In totaal gaat het om een structurele bezuiniging van zo'n € 600.000,- die ingaat in 2014. Deze taakstelling is bijzonder groot. Hij kan dan ook niet anders dan door zeer Ingrijpende maatregelen geeffectueerd worden. Vanzelfsprekend willen wij meewerken aan een opiossing voor het krimpende gemeentebudget. We willen daarin onze verantwoordelijkheid nemen. Dat hebben we altijd gedaan en we doen dat ook nu weer. We hebben daarmee ook al rekening gehouden in ons intern ondernemingsplan. Het te bezuinigen bedrag is echter buitensporig hoog en in onverwacht snel tempo te behalen. Het is dan ook met pijn in het hart dat wij u hierbij de maatregelen presenteren, die wij zullen moeten nemen om deze taakstelling te halen. Omdat in 2014 al een forse taakstelling gehaald moet worden, zijn wij gedwongen in het voorjaar van 2013 al vergaande maatregelen te nemen. Het seizoen 2G13-2014 wordt immers reeds dan voorbereid. Het effect van de taakstelling begint al direct nu en drukt voor het grootste deel op het volgende seizoen. De motie, samen met de voorgenomen bezuinigingen, vormen de aanleiding voor een herbezinning op de rol en betekenis van de Lindenberg in de stad. Bezuinigen zonder visie is heilloos. Vandaar dat we hier eerst beknopt onze visie op toekomstige ontwikkelingen schetsen in het kader van het voorgenomen gemeentelijk beleid.

Intendant Educatie en Amateurlcunst In de nieuwe cultuurvisie heeft de Lindenberg de rol gekregen van intendant voor educatie en amateurkunst. De Lindenberg wil haar nieuwe opdracht als intendant voor educatie en amateurkunst in de culturele keten zeer serieus nemen. Het blikveld vanuit de intendantrol is veel groter dan louter de eigen diensten. Als intendant voor kunst- en cultuureducatie en amateurkunst hebben we te maken met alle culturele ketens. Dit betekent dat we het totaal van alle ketens moeten overzien: gemeente breed en cultuur breed.

De keten van cultuureducatie en amateurkunst De educatieve keten start bij verleiding in het onderwijs. Daar bestaat de mogelijkheid alle kinderen in aanraking te brengen met cultuur. Culturele educatie is van belang voor de ontwikkeling van elk kind. Niet alleen kunnen kinderen hun (kunstzinnige) talent ontdekken,

Toekomstplan Lindenberg SOU [10]

1

LindEnbEm rmisyiinrilEliuniiEEn

ze doen ook sociale vaardigheden op en ieren te reflecteren op zichzelf en anderen. Dit belei heeft zich in de afgelopen tien jaar bewezen in de Nijmeegse Brede Scholen. De expertise van de Lindenberg wordt graag door de scholen ingekocht en heeft geleid tot doorgaande leerlijnen in het primair onderwijs. Nijmegen loopt daarin landelijk voorop en is in staat gebleken op grond daarvan substantieie landelijke subsidies binnen te halen. Na de verleiding volgt de opieiding en verdieping. In deze fase krijgen kinderen en jongeren de kans hun talent verder te ontdekken en verdiepen. Dit gebeurt zowel onder schooltijd als in de vrije tijd. Een samenhangend aanbod zorgt ervoor dat kinderen en jongeren een ononderbroken culturele loopbaan kunnen doorlopen. Vervolgens gaat de fase van leren over in die van het beoefenen en produceren. Hier spreken we van amateurkunst waarin de vaardigheden verder worden geperfectioneerd en in een culturele productie worden gegoten. Uiteindelijk leidt dit tot zelfstandige beoefening, presentaties en optredens, op welk niveau dan ook. In de cultuur gaat het immers om het naar buiten treden. Daarvoor is een podium nodig waar cursisten, amateurs en professionals in gemengde samenstelling optreden. Het podium vorm weer een instrument om anderen te verleiden en allerlei aanbieders de kans te geven hun aanbod en resultaten te tonen. Zo is de cirkel rond en kan deze keten haar werk doen in de stad voor alle bewoners. Het bewerkstellingen van deze keten vergt coordinatie en afstemming door een organisatie van betekenis voor de hele stad. Schematisch ziet de keten voor amateurkunst en cultuureducatie er zo uit:

Coordinatie en afstennming Een rol als intendant betekent dat de verantwoordelijkheid voor het bewerkstelligen van brede toegang tot cultuur en een doorgaande culturele loopbaan voor alle inwoners van Nijmegen door de Lindenberg geinitieerd en/of gestimuleerd wordt. Een goede intendant zorgt ervoor dat inwoners van de stad kunnen kennismaken met alle disciplines en verschijningsvormen van cultuur, dat ze zich kunnen orienteren op dit veld, hun talent

Toekomstplan Lindenberg zoilt (lO)

2

LindEHbErc niiis mm

ifutisten

ontdekken en verder ontwikkelen teneinde als amateur een discipline zelfstandig te beoefenen. Om dit te bereiken is een organisatie nodig die de hele keten voor kinderen, jongeren en volwassenen coordineert en faciliteert. Dan alleen kunnen er doorgaande leerlijnen zijn, zowel onder schooltijd als daarbuiten in de vrije tijd. Alle aanbieders in de stad] spelen daar hun eigen rol in. Goede samenwerking tussen de verschillende aanbieders en toegankelijke informatie over het aanbod in de stad is een voorwaarde. In de nieuwe cultuurvisie zijn talentontwikkeling, excellentie en experiment als speerpunten benoemd. Talent bestaat op alle niveaus en alleen in de top van de piramide bestaat dat talent uit excellentie. In de keten werkt de Lindenberg intensief samen met stedelijke culturele instellingen en tal van zelfstandigen en organisaties in het brede culturele veld, zoals Hogeschool voor de Kunsten ArTEZ in Arnhem. We participeren in wijkprojecten (cultuuraanjager), in het onderwijs, met het New Arts College en we faciliteren tal van initiatieven en festivals. De taak van de intendant voor het brede veld van cultuureducatie en amateurkunst in Nijmegen is het bij elkaar brengen, faciliteren en intensieve samenwerking bewerkstelligen van alle spelers teneinde de doelstellingen van de Cultuurvisie te realiseren.

Aanbieder Naast deze rol als intendant heeft de Lindenberg ook een rol als aanbieder in de stad. De bezuinigingsopdracht geeft aan dat we die verantwoordelijkheid houden voor kinderen en jongeren, maar niet meer hebben voor volwassenen. Dit garandeert een breed, onafhankelijk en kwalitatief goed aanbod in alle disciplines met doorgaande leerlijnen, zowel binnen schooltijd als daarbuiten voor kinderen en jongeren. Wij zorgen ervoor dat deze groep in aanraking komt met kunst en cultuur en dat ze hun talent ontdekken en ontwikkelen. Dit doen we samen met alle andere aanbieders in de stad. Wij richten ons speciaal op kwetsbare groepen en op een samenhangend aanbod in alle disciplines van de kunsten. Voor volwassenen wijzigt onze rol. Onze visie blijft dat er ook voor die doelgroep een breed samenhangend kwalitatief aanbod zou moeten zijn, maar wij worden niet meer gesubsidieerd om dit ook uit te voeren. Dat betekent dat de markt geheel uitmaakt wat wel en wat niet wordt aangeboden. Het betekent ook een afbouw van het gesubsidieerde aanbod van de Lindenberg en overgang van het werken met docenten in loondienst naar het werken met een groeiende groep ZZPers voor dat aanbod.

Faciliteiten We zien het als onze taak om de mogelijkheid te scheppen om tegen marktconforme tarieven faciliteiten en diensten voor volwassenen ter beschikking te stellen, zodat bijvoorbeeld zelfstandige aanbieders zonder werkruimte daar gebruik van kunnen maken. We zorgen voor een beperkt aantal goed geoutilleerde werkruimten, waarin volwassenen -binnen toegankelijke tarieven- hun cursussen kunnen volgen, uitgevoerd door een groeiende groep zelfstandige aanbieders. Voorwaarde is wel dat er kwaliteitscontrole is op wat er in die ruimten gebeurt. We werken deze methode later in deze notitie verder uit.

Toekomstplan Lindenberg 20lJt [w]

LindEnbEFG Ook voor de presentaties door Iiet amateurcircuit staan onze middelen en diensten ter beschikking. We hebben drie zalen en een cafepodium voor de optredens in de disciplines van de podiumkunsten en een expopodium voor de beeldende kunst. In eerder bestek bepaalden we daarvoor al speciale gereduceerde tarieven voor aanbieders zonder deze faciliteiten. Daarvan wordt frequent gebruik gemaakt. Voor volwassenen en jongere amateurs hebben we vanuit de intendantrol het voornemen te onderzoeken of verzameling van het aanbod van particulieren via een website een goed middel is om dit aanbod toegankelijk te maken.

De motie 'Kansen voor Kunsteducatie' We deden onderzoek naar de voor en nadelen van het zogenaamde cooperatiemodel. Dit model is onlangs onder andere in Leeuwarden ingevoerd. In Leeuwarden is om lokale redenen het centrum voor kunsteducatie ontmanteld. Ter vervanging is een cooperatie opgericht (Kunstkade) waarvan alle lokale aanbieders en culturele instellingen lid kunnen worden. De cooperatie heeft 10 cultuurcoaches in dienst die voor het onderwijs werken. Daarnaast is er een programmamanager en enkele algemene medewerkers doen de administratie, website en dergelijke. De cooperatie moet de spil in het netwerk worden. Op andere plaatsen zijn alle docenten van een instelling ontslagen en met een bepaald 'rugzakj als zelfstandige aan het werk gegaan via een cooperatie. De instelling zelf is blijven bestaa maar staat formeel los van de groep zelfstandigen die les geven. Bezuiniging op subsidie is in de meeste gevallen een motief om dit model in te willen voeren. Voordeel van een dergelijk model is dat alle zelfstandigen in de gemeente er lid van kunnen worden en dat de cooperatie enigszins voor de coordinatie tussen de leden kan zorgen. Ander voordeel zou kunnen zijn dat vraag en aanbod door de tucht van de markt nauw op elkaar aansluiten. De cooperatie hoeft alleen te zorgen voor het bij elkaar brengen van vraag en aanbod. Nadeel van het model is dat feitelijk de mogelijkheid om te codrdineren ontbreekt. In Maastricht is meer dan 10 jaar geleden een degelijk initiatief gestrand vanwege onduidelijkheid over de kwaliteit van het gebodene en de chaos die daardoor ontstond voor de cursisten na invoering van het model. Een ander nadeel is het fiscaal-juridische risico dat de cooperatie loopt. In enkele proefprocessen is inmiddels geoordeeld dat het hier in feite toch om een arbeidsrelatie zou gaan met alle fiscale en juridische implicaties van dien. Het arbeidsrecht is in deze erg streng en strak. Feitelijk is alleen een relatie huurder-verhuurder mogelijk in deze constructie, waarmee coordinatie en kwaliteitscontrole onmogelijk wordt en de chaos die in Maastricht ontstond onvermijdelijk lijkt. Kans voor het model is dat een nieuwe cooperatie flexibel kan inspelen op vraag en aanbod en dat de codperatie, door de geringe historie die erin zit en doordat men er 'lid' van is, eerder als netwerkorganisatie geaccepteerd wordt. Verder onderzoek moet uitwijzen of dit model een optie voor Nijmegen kan zijn, gezien de juridische haken en ogen die eraan kleven. Bedreiging is de ontwikkeling in het arbeidsrecht en de politiek hieromtrent, waardoor onzeker is welke speelruimte organisaties hebben om medewerkers in loondienst te dwingen

Toekomstplan Lindenberg 201k do)

LindEnbErG HUIS yitnr IIE ifunHtin

als zelfstandige aan het werk te gaan. Verlammende juridische procedures liggen op de loer. Veel docenten lopen het risico dat ze uiteindelijk niet de juiste papieren kunnen krijgen om als ZZPer aangemerkt te kunnen worden.

Onze keuze: een geleidelijke overgang Bovenstaande samenvatting van SWOT-analyse noopte ons na te denken over de consequenties^ van de motie en de uitvoerbaarheid ervan. De situatie in Nijmegen verschilt ten opzichte van Leeuwarden in de zin dat hier een goed functionerende instelling voor Kunsteducatie is die al jaren midden in de samenleving staat en een gewaardeerd onderdeel uitmaakt van de culturele infrastructuur. Slecht functioneren kan dus geen reden zijn om van model te veranderen. Toch hebben we eerst gekeken naar de mogelijkheid om voor het volwassenenaanbod louter nog met ZZPers te gaan werken. Immers: als er geen subsidie meer voor is moet de markt haar werk doen. Het nadeel is echter dat een chaotische situatie kan ontstaan, zoals in Maastricht, waarbij het is: ieder voor zich en God voor ons alien. Daarmee zou voor de ruim 2500 volwassen cursisten alles in een keer kunnen wegvallen. Garantie op kwaliteit en continuiteit samenhang is er niet. Daarnaast zouden veel docenten ineens deels of volledig ontslagen moeten worden met alle kosten en nare gevolgen van dien. De adviseurs die we in het onderzoek raadpleegden wezen ons op het aanzienlijke bedrijfsrisico dat we hiermee lopen. Daarom pleiten we voor een geleidelijke overgang van het werken met mensen in loondienst naar het werken met docenten als zelfstandig ondernemer, binnen de grenzen die de wet ons daarbij stelt. Naar onze inschatting zal dit proces van afbouw van loondienst verband naar ZZP verband minimaal 5 jaren duren. Het voordeel is echter, dat het inmiddels opgebouwde kwalitatieve samenhangende aanbod een kans krijgt ongesubsidieerd te blijven bestaan. Continuiteit en kwaliteit in aanbod is in het onderzoek naar aanbieders van kunsteducatie in Nijmegen als belangrijke eigenschap van de Lindenberg genoemd^. Ook wordt zo voorkomen dat er al te grote onrust bij de huidige cursisten ontstaat en arbeidsonrust. Bovendien kunnen we vanuit onze eigen personele verantwoordelijkheid in deze benadering kijken hoe we zonder subsidie zo veel mogelijk werkgelegenheid van docenten kunnen behouden, in overleg met personeel, vakbonden en ondernemingsraad. Daarmee behouden we de mogelijkheid kwalitatieve eisen te stellen en te zorgen voor samenhangend aanbod in de stad.

Kunsteducatie voor Idnderen en jongeren De basis voor cultuurdeelname wordt gelegd door kunst- en cultuureducatie aan kinderen en jongeren in onderwijs en vrije tijd. Wij gaan er van uit dat de gemeente een verantwoordelijkheid blijft nemen in het realiseren van deze basis voor alle Nijmeegse inwoners. Het integraal verbinden van binnen- en buitenschoolse kunst- en cultuureducatie vormt het startpunt van de keten educatie en amateurkunst (zie cultuurvisie 2012]. De

^ Zie: T Lamers; 'Docent in dienstbetrekking of zelfstandig?' Over de mogeiijktieden en onmogelijklieden voor een docent op als zelfstandige in een andere (onderwijs-)organisatie te werken. 2 Zie: Buys Culturele Profielen; Onderzoek Aanbieders Kunsteducatie Nijmegen (2011) Toekomstplan Lindenberg SOU do]

5

LindEnbErc Lindenberg is momenteel de speler die een brede samenhangende basis realiseert voor cultuurparticipatie. Dat willen we graag zou houden. Een doorgaand curriculum voor kinderen en jongeren is een voorwaarde om in de culturele keten verder te komen. Voor alle disciplines, binnen schooltijd en buiten schooltijd, heeft de Lindenberg doorgaande leerlijnen ontwikkeld in een aantrekkelijke mix van 'leren en spelen'. We leggen met dit curriculum in alle disciplines de basis om talent te ontdekken, te ontwikkelen en competenties te verwerven om zelfstandig (amateurjkunstenaar te worden. De inrichting en uitvoering van het aanvangscurriculum wordt nauwkeurig door ons bewaakt en regelmatig getoetst vanwege het landelijke kwaliteitskeurmerk voor kunsteducatie. We hebben oog voor bijzonder talent. In alle disciplines zijn er talentklassen waarin we samen met het kunstvakonderwijs talentvolle amateurs laten ontdekken of een professionele carriere in het verschiet ligt. Jaarlijks stromen er tussen de 25 en 40 cursisten van de Lindenberg door naar het kunstvakonderwijs. Sommigen daarvan gaan later tot de excellente top behoren. We willen de relatie met ArTEZ op het terrein van de talentontwikkeling verder uitbouwen en onderzoeken hoe we dit excellente talent aan onze stad kunnen blijven binden Het moderne muziekonderwijs dat de Lindenberg de laatste 15 jaar heeft ontwikkeld, dient tot landelijk voorbeeld voor veel instellingen voor kunsteducatie. De recente presentatie bijvoorbeeld van de ongeveer 50 jongeren pop-bands, die zich in het curriculum ontwikkelen werd breed gewaardeerd door een aantal bezoekende collega's uit het land. Het doorgaande curriculum voor de jonge en beginnende cultuurliefhebbers wil de Lindenberg verder ontwikkelen en bestendigen, met het doel gei'nteresseerde kunsttalenten voor te bereiden op de (amateurjmarkt. Voor dit deel van ons werk is een vast aan de Lindenberg verbonden groep van op samenwerking gerichte professionals met kwaliteit nodig, waarmee we een duurzame basis voor cultuurparticipatie en talentontwikkeling leggen.

Kunsteducatie voor voiwassenen We zien een scenario voor ons waarbij we intensief samenwerken met particuliere aanbieders en geleidelijk alle cursussen voor volwassenen overlaten aan de markt. Toch willen ook wij vanuit de Lindenberg voorzien in een mogelijkheid voor deze doelgroep om zich te bekwamen in een van de disciplines van de kunsten. We ontwikkelen daarvoor nieuwe werkvormen in samenwerking met de particuliere markt. De bezuinigingen waarvoor we gesteld staan dwingen ons op korte termijn tot inkrimping van het aanbod aan volwassenen. Consequentie is een vermindering van het aantal docenten dat momenteel binnen de organisatie in dat segment werkzaam zijn (dat zijn 112 docenten met een arbeidsomvang van in totaal 10,23 FTE). Nieuwe docenten zullen zich als zelfstandig ondernemer moeten presenteren. Aanwezige docenten die dat kunnen zullen ook als zelfstandige aan de slag moeten gaan. De mogelijkheid hiertoe vergt nader onderzoek. Zij kunnen, binnen de grenzen die de wet stelt, als ondernemer volwassen cursisten blijven bedienen. Vanuit zorgvuldig personeelsbeleid is het wel noodzakelijk te voorzien in een overgangsregeling. We onderzoeken momenteel samen met ondernemingsraad en vakbonden de wijze waarop we de transitie kunnen vormgeven.

Toekomstplan Lindenberg 201k do)

5

LindEHbErc mils yiiQr tie imnstEn

1. kwalitatieve werkplaatsateliers binnen de Lindenberg. Voor alle disciplines (beeldende kunst, muziek, theater, dans en literair schrijven) ontwikkelen we nieuwe werkvormen, die tegemoet komen aan de behoefte van klanten en die zonder subsidie functioneren. We hebben immers in de loop van ruim 40 jaar expertise en infrastructuur ontwikkeld, die we voor een kwaliteitsaanbod kunnen blijven inzetten. De ingrijpendste veranderingen vinden plaats in de afdeling Beeldende Kunst. We zoeken naar een werkmodel waarin we de kwaliteit en continuiteit voor zo veel mogelijk cursisten kunnen behouden. Voor deze discipline gaan we daarom vanaf September 2013 alle cursusactiviteiten concentreren in drie grote en uitstekend geoutilleerde werkplaatsateliers met alle noodzakelijke voorzieningen. Klanten kunnen d.m.v. een abonnementensysteem op ieder moment van de week gebruik maken van deze werkplaatsateliers; of dat nu een keer per week is of iedere dag (sportschoolmodel). De wens van de klant is daarin leidend. Het abonnement geeft de toegang. Er is altijd professionele begeleiding aanwezig van een kunstvakdocent, evenals de benodigde materialen. In de drie grote multifunctionele werkplaatsateliers is het mogelijk allerlei korte, langere, specialistische of algemene 'cursusmodules' te volgen. Daarop kunnen abonnementhouders zich apart inschrijven. Voor beginnende klanten hebben we aanvangscursussen, die na voitooiing toegang bieden tot de werkplaatsateliers (atelierpermissie). Daarnaast ontwikkel we modules die de abonnementhouders begeleiden in de ontwikkeling van hun talenten op basis van specifieke wensen of opieidingsbehoefte. Masterclasses, workshops en artists in residence zijn werkvormen, die we daarin gaan hanteren. Van eenvoudig tot en met specialistisch en complex. Het aanbod wordt verzorgd door docenten die bij de Lindenberg werken en zelfstandige ondernemers die aan de kwaliteitseisen voldoen. Zo ontstaat een flexibele ruimte waarin iedere cursist een eigen leerweg kan volgen in de talentontwikkeling.

2. service- en dienstverlening aan particuliere aanbieders De Lindenberg kan de 'externe' particuliere aanbieders op verschillende niveaus gaan faciliteren. • We roepen een website in het leven waarop alle particuliere aanbieders hun cursussen kwijt kunnen. Daarmee ontstaat overzicht op de totale markt. • We kunnen in opdracht publiciteit verzorgen, de cursistenadministratie voeren, de bedrijfsadministratie voeren van particulieren • We verhuren ruimten aan ZZPers die een creatieve werkpiek zoeken. Daarin bieden we voor een goede prijs de mogelijkheid samen te komen, te werken en elkaar te ontmoeten. • We gaan onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om een optimale match tussen vraag en aanbod te realiseren. Het behoort tot onze taak als intendant om van daaruit de blinde viekken in het aanbod op te sporen en er in samenwerking met het particuliere circuit een antwoord op te vinden.

Toekomstplan Lindenberg SOU do]

LfUdEnbErij rniis ufiDr III SiynitEfi

Concrete maatregelen om de taakstelling te realiseren Binnen de hierboven geschetste inhoudelijke visie op onze rol als intendant en aanbieder zijn we van plan de volgende concrete maatregelen te nemen: De bezuiniging zal vooral worden gehaald door te snoeien in huisvesting en personele overhead. Ook zullen we de aard en omvang van de dienstverbanden voor docenten in dit werkgebied moeten aanpassen aan de nieuwe realiteit. Huisvesting • We stoten onze nevenvestiging in de wijk Aldenhof zo spoedig mogelijk af (September 2013]. Het gebouw wordt voor een groot deel gebruikt voor cursussen aan volwassenen. Bovendien is de huursom van het pand bijzonder hoog (de gemeente is eigenaar]. Cursussen voor volwassenen zullen we daar niet meer aanbieden. We bieden onze klanten de gelegenheid in onze centrumvestiging hun activiteiten in gewijzigde vorm voort te zetten (zie bij werkplaatsateliers]. De activiteiten voor kinderen en jongeren zullen we zeker voortzetten en elders in Dukenburg onderbrengen. We doen daar momenteel onderzoek naar en hopen, in samenwerking met maatschappelijke partners, opiossingen te vinden. • In het westelijk bouwdeel van onze centrale vestiging in het centrum (de voormalige afdeling beeldende kunst] concentreren we drie grote beeldende ateliers in de helft van de huidige vieugel. We maken de andere helft gereed voor verhuur aan externe aanverwante (culturele] organisaties. De vieugel wordt momenteel voornamelijk gebruikt voor cursussen beeldende kunst. Het aandeel volwassenonderwijs daarbinnen is groot. Bovendien is de bezettingsgraad van dat deel van het gebouw laag i.v.m. de specialistische voorzieningen in relatie tot de cursistenvraag. In de vernieuwde ateliers gaan we werken met een ander lesconcept voor volwassenen. We zijn namelijk van mening dat dit onderdeel van ons takenpakket van belang is voor de totaliteit van het programma. Hoewel niet meer gesubsidieerd, proberen we in een nieuw concept de mogelijkheid voor volwassenen om beeldend te werken overeind te houden (zie bij werkplaatsateliers]. De fysieke omgeving wordt daarvoor drastisch aangepakt. Door de concentratie in 5 0 % van de vieugel en de externe huurinkomsten zullen de huisvestingslasten worden verlaagd. De kosten van de verbouwing worden afgeschreven op het inverdieneffect door de verhuur. De lessen voor kinderen en jongeren krijgen binnen dit atelierconcept hun eigen plek. Ook deze operatie moet in September 2013 afgerond zijn. Inkrimping in de (personele] overhead • Over de hele breedte van de organisatie zal een reorganisatie en inkrimping plaatsvinden om de kosten van de personele overhead terug te dringen. We bereiden momenteel maatregelen voor m.b.t. de inkrimping van de directie, het managementteam en de facilitaire dienst. • Op een aantal terreinen moeten we ook in de materiele sfeer bezuinigingen halen. We richten deze zo in dat de servlceverlenlng naar onze klanten zo min mogelijk wordt geschaad. Vooral de service voor kinderen en jongeren moet op peil blijven. Toch zal het effect organisatie breed merkbaar zijn.

Toekomstplan Lindenberg 20llt do]

LindEiibErQ timsusiBrtjElmnstEn

Personele constructie kunsteducatie volwassenen • Omdat wij geen gesubsidieerde verantwoordelijkheid hebben om kunsteducatie voor volwassenen te verzorgen en toch van mening zijn dat dit aanbod voor het totaalpakket van de Lindenberg van belang is, zullen we naar andere constructies van personele arbeid toewerken in dit segment. De lessen en cursussen zullen in de toekomst steeds vaker worden verzorgd door aanbieders, die niet (meer] in loondienst zijn: het particuliere circuit. • De ombuiging bij de afdeling Beeldende Kunst zal een forse inkrimping van het docerend personeelsbestand tot gevolg hebben. Een reorganisatie- en sociaal plan wordt daarvoor inmiddels voorbereid.

Kritische succesfactoren •

Zoals we boven al hebben aangegeven zullen we de bezuinigingstaakstelling van zes ton slechts kunnen realiseren door het snoeien in huisvesting en personele overhead. Daarmee wordt de personele organisatie een stuk kleiner. Maar er zijn niet substantieel minder taken. Het bedienen van kinderen en jongeren blijft onverminder aandacht vragen en wordt deels door dezelfde docenten, die ook het volwassenonderwijs vormgeven, uitgevoerd. Het werk dat wegvalt is versnipperd over de toch al kleine aansteilingen van de meeste docenten. Het gevaar dreigt dat geen interessante werkgelegenheid voor hen overblijft, als de arbeidsomvang alleen bepaald wordt door de arbeid voor kinderen en jongeren.

•

Er werken 46 docenten exclusief voor volwassenen. Er werken 66 docenten gedeeltelijk voor kinderen/jongeren en gedeeiteiijk voor volwassenen. Voor hen gaat het dus om een geheie of gedeeltelijke verzelfstandiging. Voorwaarde is dat de Rijksoverheid het voor langere tijd mogelijk maakt om werk in loondienst te combineren met werk als zelfstandig ondernemer op dezelfde locatie. De geleidelijke overgang van de huidige dienstverbanden voor de docenten in het volwassenonderwijs naar een ZZP-constructie maakt overleg en overeenstemming met ondernemingsraad en vakbonden noodzakelijk. Wij studeren met de overlegpartners momenteel op de meest geschikte wijze om deze operatie door te voeren. De wettelijke mogelijkheden zijn hierin leidend voor de mate waarin we deze overgang kunnen realiseren. De scope van de studie ligt tussen natuurlijk verloop tot en met collectieve aanpak. Afhankelijk van de mate waarin we een geleidelijke overgang kunnen realiseren is er zeker een eenmalige behoefte aan frictiegeld voor deze uitstroom.

•

•

Ook op huisvestingsniveau wordt de spoeling dunner. We stoten delen van onze huisvesting af en/of zetten het anders in. Daardoor worden ook de mogelijkheden voor intern en extern gebruik kleiner. Ook is er sprake van kapitaalsvernietiging, omdat de inrichting als kunstvak voorziening, vooral bij de beeldende lokalen grotendeels verloren gaat.

•

De bezuinigingen vragen veel van onze organisatie: omvormen, bezuinigen, inspelen op de toekomst, opbouwen van de intendantfunctie en ondernemend blijven. We proberen op deze ontwikkelingen in te spelen en realiseren ons dat dit met beperkte middelen en mankracht gerealiseerd moet worden. De Lindenberg is actief op tal van

Toekomstplan Lindenberg BOU do]

t

LfndEnbEfEi terreinen. De kracht van de organisatie wordt mogelijk gemaakt door de schaalgroott ervan. In het verleden hebben wij daardoor veel -ook niet gesubsidieerde- taken op ons kunnen nemen. Het ging dan vooral om initiatieven, waarbij behoefte aan ondersteuning was. Een krappere overhead noodzaakt tot herbezinning daarop.

Conclusie •

• •

• • • •

De bezuinigingen dwingen ons na te denken over nieuwe werkmodellen voor kunsteducatie, met als doel behoud van kwaliteit en continuiteit zonder gemeentelijke subsidie voor volwassenen. Het onderzoek naar aanleiding van de motie 'kansen voor kunsteducatie' heeft opgelever dat er nog allerlei haken en ogen kleven aan het cooperatiemodel. Ondanks dat willen we een geleidelijke overgang realiseren over de hele linie naar nieuwe werkwijzen met meer aanbieders die in ZZP-verband werken. Meer onderzoek is nodig naar de ruimte die er rechtspositioneel en wettelijk bestaat voor dit werkmodel. De' lengte van de overgangsperiode is daar sterk van afhankelijk. We horen positieve geluiden over onze voorgestelde werkwijze, maar er is tijd voor nodig om deze in te voeren. Op den duur leidt dit tot een grotere rol als intendant en een kleinere rol als aanbieder in de stad. Het gekozen werkmodel leidt tot het behoud van kwaliteit en continuiteit met meer keuzevrijheid voor klanten. Voor volwassenen is daar geen overheidssubsidie voor nodig. Er is meer onderzoek nodig naar de wijze waarop een geleidelijke overgang naar het hier gepresenteerde een Nijmeegse werkmodel kan worden vorm gegeven.

Jos van Ruyven en Bart Vaessen maart 2013

Toekomstplan Lindenberg 201U M

10

Rolitieke Avond: 27 juni 2012 yvsendapunt 10: Kunst- en cultuurvisie

^^WW

HkMF

stadhuis, kamer 21 Korte Nieuwstraat 6 6511 pp Nijmegen

iVIotie: Kansen voor kunsteducatie

T

(024) 329 23 67

E [email protected]

o e raad, bijeen op 27 juni 2012,

w

www.pvda-Tiijmegert.nl

Kennisgenomen hebbende van het -op verzoek van de gemeenteraad (via het amendement 'Cursusaanbod kunsteducatie') opgestelde- rapport 'Aanbieders Kunsteducatie Nijmegen', waaruit o n d e r andere blijkt dat: _ i n Nijmegen zeer veel (meer dan honderd) aanbieders van cursussen kunsteducatie actief zijn .. d eze aanbieders vaak al jarenlang zonder gemeentelijke subsidie een hoogwaardig cursusaanbod leveren - d e cursussen van de Lindenberg, ondanks de gemeentelijke subsidie, over het algemeen duurder z i j n dan die van ongesubsidieerde aanbieders - d e Lindenberg nu geen samenwerking zoekt met de vrije kunsteducatieaanbieders in Nijmegen - d e andere kunsteducatieaanbieders vaak worstelen met gebrekkige voorzieningen (bijvoorbeeld vfoor uitvoeringen) Constaterende dat: - in de nieuwe cultuurvisie 'Werken in ketens' de Nijmeegse cultuurinstellingen, waaronder de Lindenberg, als 'ketenintendant' worden gevraagd de samenwerking binnen de keten te versterken . in de gemeente Leeuwarden onlangs als altematief voor de traditionele kunsteducatie-instelling (Parnas) de cooperatie 'Kunstkade' is opgericht, waarbij aanbieders van kunsteducatie (ZZP'ers, verenigingen, instellingen) zich kunnen aansluiten (zie: www.kunstkade.nl) Roept het coliege op: 1. Om samen met de Lindenberg het model van een cooperatie voor kunsteducatie te onderzoeken (voor-en nadelen, kansen en bedreigingen). 2. om de gemeenteraad hierover voor de zomer van 2013 te rapporteren. Toelichting In een model van een cooperatie kunnen de leden van de cooperatie gebruik maken van de gezamenlijke cursusvoorzienipgen (studio's, lokalen, apparatuur). Voor de afnemers van kunsteducatie ontstaat ej>^n transparant cursusaanbod met veel keuzevrijheid. Er zijn forse besparingen mogelijk^overhead (organisatiekosten, ondersteunend personeei).

/

Z?:'^ GroenL4

GN

\JQaf

I 31.