Lokaal Opleidingsplan Maag-Darm- Leverziekten. Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch

Lokaal Opleidingsplan Maag-DarmLeverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis ‘s-Hertogenbosch

Inleiding Dit document betreft het opleidingsplan Maag-darm-leverziekten van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ). Het plan bestaat uit drie delen. In deel A wordt een toelichting gegeven op de opleiding tot Maag-darm-leverarts (MDL-arts) in het JBZ. De verschillende onderdelen daarvan, zoals stage mogelijkheden, leerdoelen, leermiddelen, vaardigheden en toetsen, worden daarin uitgelegd. Deel B geeft een toelichting op een belangrijk instrument voor een goede opleiding, het opleidingsportfolio met een toelichting op de verschillende documenten die daarin worden gehanteerd. Tot slot deel C, een bijlage met de nodige formulieren zoals die gebruikt worden tijdens de opleiding in het JBZ. In dit opleidingsplan is een vertaling gemaakt van het landelijke opleidingsplan naar de lokale situatie. Dit plan is in samenspraak met de stafleden en aios afdeling MDL JBZ tot stand gekomen. De generieke opleidingszaken zijn opgenomen in het generieke opleidingsplan JBZ. Het opleidingsplan vormt samen met het opleidingsplan MDL Radboud Ziekenhuis het regionale opleidingsplan. Samen wordt de hele opleiding tot MDL-arts aangeboden. Voor de samenstelling van het opleidingsplan is gebruik gemaakt van -

het Landelijke opleidingsplan Maag-darm-leverziekten HOM

-

opleidingsdocumenten opleiding MDL JBZ

-

documenten JBZ

-

opleidingsplan VUmc. Auteurs: dr. A.A. van Bodegraven, dr. R.A. de Vries, prof. dr. C.J.J. Mulder, dr S.J. van Luijk

Auteurs opleidingsplan: Dr. Ivo van Munster, MDL-arts opleider Mw. dr. Lucette Schipper, MDL-arts, beoogd plaatsvervangend opleider Mw. drs. Corry den Rooyen, opleidingskundige JB academie

© Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch augustus 2012

Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

2

Inhoudsopgave Deel A De opleiding MDL in het Jeroen Bosch Ziekenhuis 1. MDL-opleiding JBZ, onze visie 2. De opleidingsgroep en opleidingsorganisatie 2.1. Inleiding 2.2. Opleidingsgroep 2.3. Mentorschap MDL-opleiding 2.4. Communicatie 2.5. Vooropleiding en stages: 3. De opleiding 3.1. De functie van het specialisme MDL en de opleiding MDL in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. 3.2. Opbouw van de opleiding 3.3. Voortgang en beoordelen 3.4. Wetenschappelijk klimaat 3.5. Cursorisch onderwijs: landelijk, regionaal en lokaal 3.6. Toetsmatrix 3.7. Weekoverzicht met programma besprekingen 4. Beschrijvingen stages 4.1. Kliniekstage I/Zaalstage 4.2. Kliniekstage II 4.3. Endoscopiestage I 4.4. Endoscopiestage II (Advanced endoscopy) 4.5. Polikliniek stage 4.6. Consulten en SEH overdag. 4.7. Diensten 4.8. Oncologiestage 5. Toelichting op de diverse besprekingen 5.1. Ochtendoverdracht 5.2. Radiologie/Chirurgiebespreking 5.3. Oncologiebespreking 5.4. Pathologie bespreking 5.5. Complicatiebespreking 5.6. Thematisch MDL onderwijs 5.7. Klinische probleempatiëntbespreking 5.8. Polibespreking 5.9. Critically appraised topic (en critical appraisal of literature) 5.10. Referaat 5.11. Incidentbespreking

5 5 7 7 7 9 10 11 12 12 12 14 15 17 18 19 20 22 25 27 29 32 34 37 40 42 43 45 46 47 49 50 52 53 54 55 56

Deel B Portfolio 57 1.1. Overzicht begeleiding individuele aios 57 1.2. Het voeren van een introductiegesprek aan het begin van de opleidingsperiode in het JBZ 58 1.3. Het maken van een individueel opleidingsplan (IOP) 60 1.4. Het voeren van een voortgangsgesprek en geschiktheidsbeoordeling 61 1.5. Het observeren en evalueren m.b.v. een OSATS 62


3

1.6. 1.7. 1.8. 1.9. 1.10. 1.11.

Korte Praktijk Beoordelingen (KPB) Het evalueren van het functioneren d.m.v. multisource feedback Critically Appraised Topic (en critical appraisal of literature) De beoordeling van verslaglegging Het beoordelen van het portfolio Tips PowerPointpresentatie

Deel C Formulieren en bijlagen 1. Formulieren t.b.v. stage gesprek en IOP 2. Bijlage KPB formulieren 2.1. KPB (grote) visite 2.2. Korte Praktijk Beoordeling algemeen/vaardigheid 2.3. KPB Briefbeoordeling/ statusvoering 2.4. KPB Dienst en consulten 2.5. KPB CAT/probleempatiëntbespreking 2.6. KPB gesprek met patiënt 2.7. KPB Overdracht 3. Voorbeeld dashbord t.b.v. monitoring ontwikkeling aios in thema’s en verrichtingen 4. Overzicht onderwijs 2012 5. Overzicht PA onderwijs 6. Regionaal opleidingsplan MDL voor het opleidingscluster Oost Nederland


63 64 65 67 68 69 71 72 76 77 80 82 84 87 89 92 95 97 99 101

4

Deel A De opleiding MDL in het Jeroen Bosch Ziekenhuis 1. MDL-opleiding JBZ, onze visie Wat betekent opleiden voor ons? Wij zijn een relatief klein team MDL-artsen die het opleiden van vakgenoten hoog in het vaandel hebben staan. Behalve ons enthousiasme voor het opleiden van aios betekent het veel voor de uitoefening van ons eigen vak. Het zorgt ervoor dat we continu geprikkeld blijven om ontwikkelingen in ons vakgebied te volgen, ons eigen handelen te expliciteren, kritisch te beschouwen en te verantwoorden. Hierdoor bieden we niet alleen een goede opleiding maar ook kwaliteit van patiëntenzorg. Wij dagen aios hierdoor uit het beste uit zich zelf te halen en faciliteren dit proces zo optimaal mogelijk. Opleiden maakt daardoor een integraal onderdeel uit van het functioneren van de afdeling Maag-darm-en leverziekten van het JBZ. Het is als het ware verankerd in alle activiteiten en dagelijkse werkzaamheden.

Wat doen wij om deze visie te realiseren? De vorm en de structuur van de opleiding is afgeleid van het landelijk opleidingsplan Herstructurering Opleiding Maag-darm en leverziekten(HOM-rapport). De opleiding is competentiegericht en de structuur is duidelijk vastgelegd. Wij onderschrijven het belang van het expliciet maken van competenties. Dit maakt duidelijk wat het beroep van de MDL arts inhoudt en waar de opleiding voor staat. Door het beschrijven van leerdoelen, leermiddelen en toetsing maken wij concreet wat wij van de aios verwachten en dragen wij er zorg voor dat de aios dit ook kan leren. Expliciteren van het geleerde maakt hiervan een belangrijk onderdeel uit. Het biedt daarmee ook beter de mogelijkheid tot het vaststellen van individuele leerdoelen: waar besteden we extra aandacht aan of wat is al in voldoende mate ontwikkeld. Daardoor hoeft ook niet nodeloos energie gestoken te worden in competenties die al op hoog niveau zijn ontwikkeld en kan extra aandacht worden besteed aan andere, individuele competenties. De leden van het opleidingsteam zijn zich bewust van het feit dat zij een voorbeeldfunctie vervullen voor de aios, en hechten er aan om een goed rolmodel te zijn. Daarnaast dragen de leden van het opleidingsteam er zorg voor dat er voortdurend kennis en kunde wordt overgedragen aan de aios. Dit geschiedt enerzijds door de aios een gevarieerd aanbod aan leermomenten aan te bieden, waarbij onder supervisie geleerd wordt om verantwoorde en adequate keuzes te maken. Anderzijds wordt zorg gedragen voor een uitgebreid aanbod aan theoretisch onderwijs aan de aios.

Hoe geven we dit vorm? De afdeling kenmerkt zich door korte lijnen en een intensieve samenwerking. Er wordt gehecht aan een collegiale atmosfeer en een veilig opleidingsklimaat. Benadering van de aios is persoonlijk en er wordt veelvuldig feedback gegeven en ontvangen. Hierbij wordt gewerkt vanuit een positieve invalshoek: niet alleen wat er fout gaat, maar vooral datgene wat goed gaat en datgene wat bijgeleerd kan worden is de focus. Persoonlijke aandacht voor de aios wordt ook bevorderd door het mentorsysteem, waarbij elke aios een MDL arts als mentor toegewezen krijgt. De mentoren zijn geschoold door de Jeroen Bosch Academie. Door deze structuur is er voor de aios naast de opleider een gemakkelijk en laagdrempelig benaderbaar aanspreekpunt. De opleiding is niet alleen de verantwoordelijkheid van de opleider en plaatsvervangend opleider, maar wordt gedragen door het gehele opleidingsteam. Om als opleidingsteam onze taak goed uit te voeren hebben de MDL artsen de Teach the Teacher opleiding gevolgd. Daarnaast wordt er twee keer per jaar in samenwerking


5

met de Jeroen Bosch Academie een workshop georganiseerd om competenties aangaande opleiden verder te ontwikkelen. Door deze scholing draagt het opleidingsteam zorg voor continue verbetering. Naast de professionalisering draagt de groep er zorg voor dat eenieder zich bewust is van de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het opleiden, onder andere door het gezamenlijk opstellen en bespreken van het opleidingsplan en door de opleiding maandelijks te agenderen en te bespreken op de vakgroepvergaderingen. We stellen actiepunten open dragen daarmee zorg voor de implementatie van het opleidingsplan. Ook door het werken met stagecoördinatoren wordt er zorg voor gedragen dat de opleiding is verankerd in het gehele team.

Wederzijdse feedback en leerproces Binnen de afdeling is er een cultuur van laagdrempelig aanspreken en wordt veelvuldig feedback gegeven. Ook de aios worden gestimuleerd om een bron van feedback te zijn, hetgeen resulteert in zelfreflectie voor de leden van het opleidingsteam. Door middel van Effect, een meetinstrument waarmee de aios feedback aan de opleiders geven, en door meting van het opleidingsklimaat met behulp van D-rect wordt inzicht verkregen in verbeterpunten. Deze worden vervolgens geconcretiseerd en er wordt een actieplan opgesteld. Op deze wijze wordt gewerkt aan continue zichtbare en meetbare verbetering


6

2. De opleidingsgroep en opleidingsorganisatie 2.1. Inleiding De afdeling MDL-ziekten van het JBZ in toekomstperspectief Het JBZ is een groot opleidingsziekenhuis dat in 2011 zijn nieuwbouw betrokken heeft, en waarin de afdeling MDL een aanzienlijke patiënten toestroom heeft. Het adherentie gebied voor de vakgroep interne geneeskunde en MDL-ziekten is ongeveer 350.000 mensen. Dit waarborgt dat het vakgebied in de volle breedte en in al zijn aspecten uitgeoefend kan worden. Naast de advanced endoscopy, is het meest uitgesproken aandachtsgebied de oncologie, één van de speerpuntenbeleid van het JBZ, wat onder meer geleid heeft tot het oprichten van een multidisciplinaire oncologische polikliniek. Voor de grote oncologische chirurgie is een regionaal verdelingsplan opgesteld, waarbij de pancreas en lever chirurgie in het JBZ verricht wordt. Tot slot beschikt het JBZ over een close format IC.

2.2. Opleidingsgroep In het JBZ werken 7 MDL-artsen. Alle MDL-artsen zijn vakinhoudelijk breed georiënteerd op alle aspecten van de eindtermen van de opleiding en hebben daarnaast een specifiek aandachtsgebied zoals: MDL-arts

Aandachtsgebied

Rol opleiding

dr. I.P. van Munster

GE oncologie, advanced endoscopie

dr. T.J.M. van Ditzhuijsen

IBD, hepatologie

Opleider, coördinator SEH en diensten, oncologie en endoscopiestage 2 Coördinator polikliniek

drs. T.E.H. Romkens dr. R.C.H. Scheffer

HPB, IBD, advanced endosopie motiliteit, advanced endoscopie GE oncologie, voeding

dr. D.L. Schipper dr. A.M.P. De Schryver drs. M. van IJzendoorn

Coördinator endoscopiestage 1 en 2 Coördinatie wetenschappelijk onderzoek

GE oncologie, echo endoscopie

Plv opleider, coördinator kliniekstage 1 en 2 Coördinator oncologiestage

hepatologie, IBD.

Coördinator polikliniek

Tabel 1: overzicht opleidingsgroep en aandachtsgebied De opleidingsgroep is verantwoordelijk voor de kwaliteit, inhoud en vormgeving van de opleiding tot MDL-arts en verzorgt daarnaast voor de interne geneeskunde de stage MDL-ziekten. Alle specialisten werken actief samen voor de gewenste kwalitatief hoogstaande opleiding. Hierin hebben een aantal specialisten extra taken en verantwoordelijkheden Organisatie, taken en verantwoordelijkheden: Dr. I. P. van Munster, is de opleider. Hij is primair verantwoordelijk voor alle zaken die de opleiding betreffen: - aannemen van a(n)ios in samenspraak met de MDL-opleiders uit het AZN en Rijnstate ziekenhuis . - introductie gesprek bij aanvang opleiding op de afdeling MDL - stage rooster cq individueel opleidingsplan aios. - eerst verantwoordelijke en aanspreekpunt bij problemen van aios betreffende de opleiding - stuurt de opleidingsgroep aan en bewaakt het nakomen van afspraken gemaakt in het lokaal opleidingsplan. - onderhoud de contacten met regionale en landelijke gremia betreffende de opleiding. - lid centrale opleidingscommissie JBZ - voorzitter opleidingsvergaderingen van de vakgroep

-

opstellen en implementeren van het nieuwe opleidingscurriculum ontwikkelen en implementeren van nieuwe kwaliteitsinstrumenten, ter verdere verbetering opleiding samenstelling onderwijsrooster. monitoren en bijhouden van de voortgang van de opleiding van de individuele aios door: o controle portfolio’s aios o houden van voortgangsgesprekken en toetsingsmomenten cf regelgeving CCMS/MSRC - aanvragen en voorbereiden van de opleidingsvisitatie Daarnaast is hij de stagecoördinator van de stage consulten en SEH, oncologie en endoscopie 2. Hij is verantwoordelijk voor de klinische probleempatiënt bespreking. Mw. dr. D.L. Schipper: is plaatsvervangend opleider. De plaatsvervangend opleider neemt de verantwoordelijkheid van de opleider over waar deze niet in staat is deze in te vullen door afwezigheid of ziekte. Daarnaast is zij mede verantwoordelijk voor de voortgangsgesprekken. Er is sprake van intensieve samenwerking tussen opleider en waarnemend opleider. Er vindt wekelijks overleg plaats en de plaatsvervangend opleider ondersteunt de opleider in zijn taken. Daarnaast is zij verantwoordelijk voor de Pathologie bespreking en is zij stagecoördinator van kliniekstage 1 en 2. Dr R.C.H. Scheffer: Coördinatie wetenschappelijk onderzoek van de aios. Begeleid aios bij het verrichten van onderzoek en schrijven van een artikel. Hij is de stagecoördinator van de lijnstage diensten. Mevr. dr. A.M.P. De Schryver: organisatie lokaal onderwijs op maandag. Zij is stagecoördinator van de oncologiestage. Mevr. T.E.H. Romkens: verantwoordelijk voor de complicatie registratie en de complicatie bespreking. Zij is stagecoördinator van de endoscopiestage 1 en 2. Dr Th. J. M. van Ditzhuijsen: verantwoordelijk voor de chirurgie/radiologie bespreking. Samen met van Ijzendoorn is hij stagecoördinator van de polikliniekstage. Drs. M. van IJzendoorn: Stagecoördinator polikliniekstage (in samenwerking met van Ditzhuijsen) Dr. K.P. Bouter: Is als medisch -manager van de RVE inwendige geneeskunde/MDL, samen met dhr E. Smits, RVE –manager en dhr Drs. F.A.M. Verhoeven, maatschapsmanager, verantwoordelijk voor de aansturing van het cluster en borging kwaliteit van de geleverde zorg. De groep wordt secretarieel ondersteunt door mw. Dianne Pauw. Zij plant o.a. de diverse gesprekken ten behoeve van de opleiding. Hiervoor maakt zij gebruik van de opleidingskalender, een programma dat hiervoor door de JBA is ontwikkeld (in C is een voorbeeld hiervan opgenomen). In onderstaand overzicht staan in het kort de diverse besprekingen weergegeven, inclusief wie van de opleidingsgroep verantwoordelijk is voor een goed verloop hiervan. De uitgebreide werkwijze is opgenomen in de paragraaf besprekingen. Besprekingen overdracht

Poli bespreking

Werkwijze Dienstdoende MDL-arts, of opleider is voorzitter en draagt zorg voor goede structuur en leerzaamheid. Alle opgenomen patiënten, SEH patiënten en andere problemen van de dienst worden besproken. Wekelijks worden gedurende 1 uur poli patiënten besproken. Inbreng door Aios en MDL artsen


Eindverantwoordelijk dr. van Munster

dr. van Munster

8

Casusbespreking kliniek

Chirurgie/radiologiebespreking Complicatie bespreking woensdagmiddag onderwijs

Maandagmiddag onderwijs PA bespreking

Incidentbespreking Regionale refereeravond Discipline overstijgend Oncologiebespreking

Voorafgaand aan de grote visite worden gedurende 1 uur moeilijke klinische patiënten uitvoerig besproken en beleid opgesteld door 3 MDL-artsen (vgl rooster) en Aios. Wekelijkse bespreking met chirurgen en radiologen bespreking van alle complicaties bespreking programma aankomende week, onderwijs volgens rooster, patiëntcasuïstiek, reflectie aios n.a.v. patiënten afgelopen week, volgens schema de volgende besprekingen: CAT, complicatie. Verder wvttk. planning volgens rooster. Onderwerp bespreking van 20 min vgl rooster door Aios/DML arts, gevolgd door bespreking van biopten. Maandelijkse intervisie bijeenkomst externe voorzitter

Zes keer per jaar gezamenlijke refereeravond Wekelijks onderwijs over vakoverstijgende onderwerpen Wekelijkse multidisciplinaire oncologiebespreking

Kliniekarts

dr. van Ditzhuijsen dr. Romkens

dr. De Schryver dr. Schipper externe ondersteuning opleiders JBA dr. De Schryver

Tabel 2: Overzicht besprekingen Alle MDL-artsen superviseren de aios bij (poli) klinische activiteiten en nemen actief deel aan overdrachten en onderwijsmomenten. Hiertoe hebben zij of volgen zij op korte termijn onder meer het Teach the Teachers nascholingsprogramma’s. De opleidingsgroep bewaakt de (individuele) medisch-inhoudelijke en professionele voortgang van de aios en begeleiden hem/haar tijdens de gehele opleiding. De supervisoren worden door de opleider gehoord en waar nodig betrokken bij de beoordelingen en toetsmomenten van de aios. Daarnaast is er binnen de opleidingsgroep een MDL - mentor aangewezen per aios (dit is per definitie niet de opleider), als een soort vertrouwenspersoon. De opleidingsgroep is verantwoordelijk voor het implementeren en bewaken van het lokale opleidingsplan. Dit opleidingsplan is afgeleid van het landelijk HOM rapport. Het voldoet aan de daarin gestelde eisen en aan de regelgeving m.b.t. het specialisme Maag- darm- en leverziekten (kaderbesluit en specifiek besluit CCMS, KNMG, 2010).

2.3. Mentorschap MDL-opleiding Als a(n)ios is het van belang om tijdens je opleiding, naast opleidingsinhoudelijke zaken, met een ervaren specialist te kunnen praten over overkoepelende zaken. De onderwerpen kunnen per aios sterk variëren maar in ieder geval komen punten als balans opleiden, werk en privé, samenwerking met het opleidingsteam aan bod. Doel van mentorschap is dan ook: Aandacht geven aan de arts assistent en proberen er zorg voor te dragen dat de assistent zich er van bewust is dat er iemand is waar hij met vragen/problemen terecht kan. Het gaat hierbij enerzijds om professionele zaken, maar ook om items die spelen op het raakvlak van werk en privé. De mentor is daarmee een soort vertrouwenspersoon waarmee in alle rust zaken kunnen worden doorgesproken. Start van mentorschap: Iedere aios wordt hiervoor ingedeeld. Per mail ontvangen specialist en a(n)ios bericht wie er aan elkaar gekoppeld zijn. De mentor neemt voor het eerste gesprek het initiatief (wordt ingepland door secretariaat) daarna is het aan mentor en a(n)ios om te bepalen in welke vorm en frequentie zij elkaar spreken. De


9

voorkeur gaat uit naar minimaal 2 x per jaar een gesprek. Indien er problemen gesignaleerd worden, neemt de mentor actief contact op de a(n)ios voor een gesprek.

Onderwerpen die aan bod komen: 1.

2. 3. 4. 5.

Kennismaking met elkaar, verwachtingen bespreken en een eerste uitwisseling van ervaringen van aios met de opleiding en het opleidingsteam tot nu toe. Gespreksonderwerpen kunnen hieruit voortkomen. Dit geeft o.a. inzicht in hoe aios over omgang met verschillende mensen denkt, leert hiermee indirect soms wat over die mensen (kan tot reflectie of terugkoppeling leiden) maar leert bovenal dat aios moet leren omgaan met verschillende (soorten) opleiders / supervisoren; Praktische aspecten rondom organisatie werkzaamheden, studie en nascholing; Balans tussen werken en privé; Problemen in de werksituatie; In een latere fase interesse voor bepaalde zaken in het opleiden bespreken. De opleider heeft hier uiteraard ook een taak in omdat hiermee keuzes worden vastgelegd.

2.4. Communicatie Om de organisatie, de uitvoering en de kwaliteit van de opleiding vorm te geven is het noodzakelijk om met verschillende partijen op bepaalde momenten te overleggen en af te stemmen. Hieronder staan de verschillende overlegmomenten genoemd, inclusief doel, aanwezigen, frequentie, deelnemers en plaats waar notulen zijn te vinden.

Regionaal Opleidersoverleg Doel: - Volgen ontwikkeling aios over regionale instellingen heen; - Toetsing en afstemming opleidingsschema’s regionale opleidingsinstellingen; - Toetsing en afstemming lokale opleidingsplannen aan regionale opleidingsplan; - Toetsing en aanscherping regionale opleidingsplan aan landelijke kaders. - Evaluatie en afstemming opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) in regionaal verband - Aanname nieuwe aios. Frequentie: 2 x per jaar Deelnemers: alle opleiders en de plaatsvervangend opleiders van de regio Nijmegen, Arnhem, Den Bosch. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden aangedragen (o.a. regionaal opleidingsplan, cursorisch onderwijs, opleidingsroosters, organisatie wetenschappelijk onderzoek). Notulen worden gemaakt en verspreid.

Centrale Opleidings Commissie (COC) van het JBZ Doel: Evaluatie en afstemming opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) in JBZ verband met als doel om met elkaar de kwaliteit van de opleiding tot medisch specialist vorm te geven, te bewaken en te bevorderen conform de regelgeving KNMG (Kaderbesluit 2010) Frequentie: 5x per jaar op maandag van 17.00 – 18.30 uur Deelnemers: Opleiders JBZ, plaatsvervangend opleiders JBZ, afgevaardigde aios, afvaardiging Raad van Bestuur, manager Leerhuis en afhankelijk van de agenda inhoudsdeskundigen (op uitnodiging). Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgedragen (o.a. lokaal opleidingsplan, discipline overstijgend onderwijs) Notulen: worden door het secretariaat gemakt en verspreid.


10

Lokaal opleiding MDL

Lokaal AIOS overleg Doel: Lopende opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) worden besproken. Frequentie: 4 x per jaar (donderdag 18.00-19.30) Deelnemers: aios (ook vooropleiders MDL), anios, opleider, plv. opleider, MDL artsen. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgewerkt (o.a. lokaal opleidingsplan, cursorisch onderwijs, opleidingsroosters, etc.). Notulen: worden afwisselend door aios gemaakt en bewaard in de map vakgroep/opleiding MDL.

Maatschapsraadvergadering Doel: Alle relevante zaken betreffende de organisatie van de maatschap worden besproken, inclusief opleidingszaken als vast agendapunt. Frequentie: 12 x per jaar Deelnemers: maatschapbestuur en vertegenwoordigers van vakgroepen. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgewerkt Notulen: archief

Maatschapvergadering: Doel: Bespreking over meer lange termijn beleidsmatige zaken van de maatschap worden besproken, inclusief opleidingszaken. Frequentie: 4 x per jaar Deelnemers: Alle maatschapsleden. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgewerkt Notulen: archief

2.5. Vooropleiding en stages: Tijdens de vooropleiding Interne Geneeskunde valt de aios onder verantwoordelijkheid van de betreffende opleider met eigen erkenning en curriculum (inclusief de stage Intensive care met eigen stagebegeleider). De vooropleiding Interne Geneeskunde kan door de aios in het JBZ gevolgd worden onder verantwoordelijkheid van dr. P. M. Netten, opleider, maar ook in iedere andere erkende opleidingskliniek interne geneeskunde in Nederland. De stage Intensive Care wordt verzorgd door: mw. M. A.M. Moviat. De inhoud en vormgeving van de stages in het JBZ wordt in gezamenlijk overleg vastgelegd. De inhoud van de stages zijn opgenomen in de bijlagen. Tijdens de stageperioden stuurt de stagebegeleider/supervisor de aios vakinhoudelijk aan. Naast de aios MDL (in overleg met het UMC St Radboud) worden ook aios interne geneeskunde aangetrokken. Voor aios uit deze opleiding gelden andere individuele opleidingsplannen. Deze worden in overleg tussen opleider, aios in samenhang met de opleiding c.q. het opleidingsplan van het desbetreffende specialisme waartoe de aios wordt opgeleid, afgestemd. Het betreft hier zowel de zaalstage voor assistenten in opleiding voor interne geneeskunde, als de MDL stage voor aios interne geneeskunde. Naast de verplichte stages zijn er ook mogelijkheden voor specifieke wensen.


11

3. De opleiding 3.1. De functie van het specialisme MDL en de opleiding MDL in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Het vakgebied van de MDL-arts richt zich op het voorkomen, herkennen en behandelen van ziekten van de tractus digestivus. Het vak van de Maag- Darm- Leverarts kenmerkt zich door een integrale benadering van patiënten, waarbij het professionele handelen zo veel mogelijk is gebaseerd op evidence-based medicine en vigerende pathofysiologische en farmacotherapeutische concepten. Psychosociale aspecten en maatschappelijke verwachtingen komen ook tot uitdrukking in het handelen van de MDL arts. De MDL arts heeft een bijzonder intensieve samenwerking, in streven specialisme overschrijdend, met MDL/oncologie chirurgen, oncologen en (interventie)radiologen. Wij zien voor de MDL arts een coördinerende rol in deze samenwerking. Acute en chronische ziektebeelden op haar terrein kunnen zich presenteren in klinische, poliklinische en consultatieve setting. De MDL arts is primair verantwoordelijk voor het verrichten van diagnostische en therapeutische endoscopieën en voor het toezicht op de kwaliteit hiervan. Met name in de endoscopische verrichtingen is de laatste jaren een constante ontwikkeling geweest, hetgeen voor de MDL artsen een voortdurende en intensieve bijscholing vereist. Bij de diagnostiek en behandeling wordt daarnaast door de MDL arts frequent en intensief gebruik van de diensten van andere intramurale poortspecialismen en ondersteunende specialismen. De MDL arts werkt direct of indirect samen met (gespecialiseerd) verpleegkundigen, endoscopie verpleegkundigen, administratief medewerkers, de meeste in het ziekenhuis aanwezige specialisten en huisartsen. Snelle en juiste diagnostiek en heldere communicatie naar patiënt en medebehandelaars zijn sleutelbegrippen als het om de rol en positie van de MDL arts gaat. Vaak speelt hij hierbij een coördinerende rol tussen andere hulpverleners, medisch en paramedisch, in het ziekenhuis en daarbuiten. De MDL arts handelt volgens de in het Jeroen Bosch Ziekenhuis vastgestelde medische kaders en houdt rekening met de specifieke omstandigheden van de patiënt en zijn begeleiders. De MDL arts ziet erop toe dat hij zich bekwaamt en blijft bekwamen in kennis en vaardigheden die van hem in de uitoefening van zijn functie mogen worden verwacht. Hij participeert in de voor hem relevante overlegstructuren. Voorts zorgt hij voor onderlinge afstemming en overleg met zijn collega’s en draagt bij aan de ontwikkeling van het vakgebied. Er is regelmatig overleg met specialistische vakgroepen en huisartsen. In onderling overleg worden richtlijnen voor behandelingen opgesteld.

3.2. Opbouw van de opleiding De totale opleiding tot MDL-arts duurt 6 jaar. In de opleiding krijgen de aios de gelegenheid zich de competenties van de MDL-arts eigen te maken. Competenties, leerdoelen en stages De competenties van de MDL-arts zijn in thema’s geconcretiseerd naar het betreffende thema. Binnen het thema zijn Kritische Beroepssituaties (KBS) opgenomen om het geïntegreerd toetsen van competenties mogelijk te maken.

Een overzicht van de thema’s: 1. 2.

Gastro-intestinale oncologie Inflammatoir darmlijden


12

3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.

Infecties van het maag-darmkanaal, bacterieel, viraal en parasitair Ischemische aandoeningen Maagzuur-gerelateerde aandoeningen Aandoeningen van de lever en levertransplantatie Aandoeningen van de pancreas Aandoeningen van de galwegen Bekkenbodemproblematiek en proctologie (mal)absorptie en (mal)digestie neurogastro-enterologie en motiliteit voeding spoedeisende maag-darm-leverziekten genetische en aangeboren aandoeningen diagnostische endoscopie algemene therapeutische endoscopie (o.a. bloeidingen, poliepectomie, ERCP niet verplicht) geavanceerde endoscopie: ERCP, stents, EMR, EUS abdominale echografie

Om al deze competenties te bereiken tijdens de opleiding zijn leermiddelen nodig (leermiddelen zijn ook per thema genoemd). Van deze leermiddelen zijn een aantal verplicht en een aantal zijn door de aios te kiezen uit een gevarieerd aanbod. Ook kan het voorkomen dat een aios in overleg met de opleider een specifiek traject volgt naar aanleiding van geconstateerde lacunes tijdens het voortgangsgesprek. Een overzicht van de verschillende leermiddelen staat in tabel 2 van het opleidingsplan. Een aantal van deze leermiddelen worden getoetst middels een beoordeling, in de vorm van onder meer een Korte Praktijk Beoordeling (KPB). Leermiddelen Introductie JBA / opleider Ochtendoverdracht Röntgenbespreking Visite lopen Statusvoering

Toetsen aanwezigheid KPB overdracht KPB algemeen KPB algemeen Fiatteren status door supervisor

Grote visite

KPB grote visite

Gesprek met patiënten / familie Dienst Brieven Consult / aanvullend onderzoek aanvragen Chirurgische overdracht Begeleiden coassistenten PA- bespreking Probleempatiënt bespreking CAT Refereerbijeenkomst Laboratorium onderwijs Incidentbespreking Oncologie bespreking (MDO) Landelijk onderwijs Lokaal onderwijs Congressen Discipline overstijgend onderwijs Leerhuis/BMS/PAOG Voortgangstoetsen Bijeenkomsten wetenschappelijke vereniging

KPB algemeen en KPB slecht nieuws gesprek KPB dienst KPB brief KPB grote visite KPB algemeen KPB grote visite KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking aanwezigheid aanwezigheid aanwezigheid certificaat aanwezigheid Certificaat certificaat certificaat certificaat

Tabel 3 Overzicht leermiddelen en toetsen Het opleiden vindt m.n. op de werkplek plaats, voor een groot deel geïntegreerd in de patiëntenzorg. Op elk moment kan er dan ook geleerd worden. De stages beschrijven samen een groot deel van het vakgebied en


13

vormen de kern van de verplichte leermiddelen. Alle stages bieden de mogelijkheid tot het groeien in de diverse competenties. Verplicht voor alle aios MDL is in het eerste jaar MDL het doen van een zaalstage. De aios neemt tijdens de stages deel aan de relevante opleidingsmomenten waar hij op dat moment stage loopt. De planning hiervan is verschillend per stageperiode (zie ook desbetreffende stage omschrijvingen). Sommige activiteiten zullen specifiek aandacht aan het leren besteden, dit zijn m.n. de onderwijsmomenten. Tijdens deze opleidingsactiviteiten komen verschillende zaken aan de orde die door een supervisor beoordeeld kunnen worden. Voor de ontwikkeling van kennis en wetenschap wordt o.a. gebruik gemaakt van referaten en CAT. In Deel B worden de verschillende instrumenten toegelicht. Door groei van de aios gedurende de gehele opleiding wordt het niveau van een medisch specialist bereikt voor alle competenties. Deze groei wordt bewaakt in de voortgangsgesprekken tussen opleider en aios. Verslaglegging en documentatie ten aanzien van deze groei is terug te vinden in het portfolio van de aios. De aios bespreekt de voor hem geldende leerdoelen per stage (stage afhankelijk, stage onafhankelijk en individuele) tevoren met de supervisor die de betreffende stage begeleidt in een begin-stage blokgesprek. Bijzondere aandacht dient hierbij uit te gaan naar het individuele leerdoel. Deze individuele leerdoelen worden vastgesteld tijdens het voortgangsgesprek met de opleider. Zo wordt niet nodeloos veel energie gestoken in competenties die al op het nodige niveau blijken te zijn ontwikkeld en slechts ‘periodiek onderhoud’ behoeven, en wordt extra aandacht besteed aan achterblijvende competenties, zodat een evenwichtig competentieprofiel ontstaat tijdens de opleiding. Van de aios wordt verwacht dat er een toename plaatsvindt in het zelfstandig functioneren (afname supervisie) in steeds complexere situaties. Het kennen van eigen grenzen (en daarmee tijdig inschakelen van hulp) zijn belangrijke competenties die gedurende de opleiding ontwikkeld worden.

Verplichte stages Verplichte stages voor aios MDL in de vooropleiding - algemeen interne geneeskunde in jaar 1 Sterk aanbevolen stages in de vooropleiding: - IC (of stage met aandacht voor acute problemen circulatie en respiratoir) - nefrologie - oncologie Verplichte stages gedurende de 4-jarige opleiding tot MDL-arts: - 12 maanden zaalstage (6 maanden/maximaal 9 maanden aan het begin en later in de opleiding zes maanden als supervisor) - 2 jaar MDL met nadruk op polikliniek en endoscopische verrichtingen - 1 jaar MDL, hetgeen aan een aandachtsgebied besteed kan worden De MDL-opleiding JBZ verzorgt twee van de vier jaar tot MDL-arts. In nauwe samenwerking met de opleiding in het UMC St Radboud is de opleiding tot stand gekomen. Het regionale opleidingsplan is opgenomen in de bijlage. Het geheel draagt er zorg voor dat iedere aios aan het eind van de opleiding een competente MDLarts is.

3.3. Voortgang en beoordelen Middels zelfreflectie op basis van de afgelopen periode en het portfolio vinden de voortgangsgesprekken plaats met de opleider of zo nodig de plaatsvervangend opleider. Om de ontwikkeling en voortgang van de aios tijdens de stages te monitoren en bij te stellen zullen naast deze voortgangsgesprekken regelmatig Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

14

gesprekken worden gevoerd. Om de voortgang in de thema’s te monitoren wordt in een programma (dashbord) de bekwaamheidsniveaus per periode ingevuld. Hiermee is in een oogopslag zichtbaar of en waarin een aios nog moet groeien cq thema’s heeft afgerond. In de volgende tabel zijn deze overzichtelijk opgenomen. Deze gesprekken hebben als doel de totale vorderingen van de aios te bespreken. Op basis van het portfolio (en de directe beoordeling van supervisoren middels KPB´s) wordt de voortgang besproken.

Activiteit Voor aanvang opleiding

Instrumenten Introductie gesprek

Introductie formulier

Voortgangsgesprekken iedere 3 mnd in eerste jaar, in tweede jaar 2 x en daarna jaarlijks Begin stage, halverwege en aan het einde van de stages

Beoordeling (plv) opleider in overleg met de opleidingsgroep

kennistoets, KPB’s, dashbord, zelfreflectie verslag en portfolio.

Opleider, eventueel supervisor die verantwoordelijk is voor de structurele begeleiding van de stage.

Stagebeschrijving, KPB, dashbord, zelfreflectie, Eind beoordelingsformulier.

Actie Opleider, plv. opleider en aios Opleider, plv. opleider en aios

Aios en stagecoördinator

Tabel 4: overzicht gesprekken

Bekwaamheidsniveaus De verschillende thema’s worden op 3 momenten ( de ijkpunten) beoordeeld, waarbij de aios aan gedefinieerde bekwaamheidsniveau ‘s moet voldoen (tabel 5 en 6). IJkpunt 1 valt na het eerste jaar MDL de opleiding, ijkpunt 2 na het 3 jaar en ijkpunt 4 op het einde van de opleiding. De toetsingsmogelijkheden staan vermeld in tabel 7. Bekwaamheidsniveau

1 Heeft kennis van

2 Handelt onder supervisie

3 Handelt met beperkte supervisie

4 5 Handelt Superviseert en zonder supervisie onderwijst bij de handeling

Tabel 5: Beoordeling van bekwaamheidsniveau van de verschillende thema’s

3.4. Wetenschappelijk klimaat Inleiding: In de opleiding tot medisch specialist maakt de ontwikkeling van de algemene competenties, naast medisch handelen, een essentieel onderdeel uit. Het JBZ is een STZ waarin naast opleiden wetenschap een belangrijke rol speelt in het verzorgen van topklinische zorg. In deze paragraaf lichten wij toe hoe we aan de competentie Kennis en Wetenschap invulling geven. We “beperken” ons in deze notitie tot de volgende twee competenties: - de specialist beschouwt medische informatie kritisch, heeft kennis van basale onderzoeksmethodiek, en bedrijft de geneeskunde waar mogelijk volgens evidence-based richtlijnen; - de specialist bevordert de verbreding van en ontwikkelt de wetenschappelijke vakkennis;

We maken hierin onderscheid in: 1. op wetenschappelijke wijze geneeskunde kunnen bedrijven; 2. het creëren van de mogelijkheid om wetenschap te doen. Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

15

Werkwijze Als groep geven wij op de volgende wijze inhoud aan de competenties zodat de aios deze kan ontwikkelen. De precieze invulling kan op onderdelen per aios verschillen afhankelijk van de voorgeschiedenis van de aios. Dit heeft alleen betrekking op het doen van wetenschap. Het op wetenschappelijke wijze geneeskunde bedrijven is een continu leerproces, ook voor de medisch specialisten. Bij de uitwerking maken wij hierin gebruik van het competentieprofiel van de opleider/supervisor waarin onderscheidt gemaakt wordt in vier rollen: 1. rolmodel 2. onderwijzen 3. toetsen en beoordelen 4. zorgdragen voor effectieve opleidingssituatie Ad 1

Ten aanzien van rolmodel voldoet onze groep aan de volgende indicatoren: wij bevorderen de verbreding en ontwikkeling van wetenschappelijke vakkennis doordat wij zelf actief zijn in de verschillende onderwijsmomenten die hierop betrekking hebben (zie overzicht opleidingsactiviteiten) en wij de aios kritisch vragen stellen zowel tijdens deze activiteiten als ook tijdens de dagelijkse werkzaamheden. Wij zijn wetenschappelijk actief en hebben wetenschappelijke interesse; a. Onderzoekslijnen vakgroep b. Publicaties Wij publiceren in nationaal en internationaal erkende vakliteratuur; zie publicatie wetenschap JBZ We houden zelf voordrachten; Wij passen uitkomsten van onderzoek en richtlijnen en protocollen toe bij het opleiden, regelmatig worden richtlijnen tijdens ons onderwijs besproken (bijlage met onderwijsoverzicht).

Ad 2.

Ten aanzien van onderwijzen zorgen wij er als groep voor dat op vaste momenten onderwijs plaats vindt waarin het wetenschappelijk denken van aios (en groepsleden) wordt gestimuleerd. Daarnaast wordt de aios door de opleidingsgroep begeleid in het doen van onderzoek. Dit wordt ondersteund met passend cursorisch onderwijs zoals het volgen van de cursus GCP, het schrijven van een wetenschappelijk artikel, etc. Vanuit de JBA kan de aios gebruik maken van de ondersteuning van het wetenschapsbureau en de daaraan verbonden epidemioloog.

Ad3.

Toetsen en beoordelen vindt gericht plaats met behulp van KPB’s waarvoor wij aangepaste formulieren gebruiken (KPB CAT/referaat/probleempatiëntbespreking en richtlijnen voor CAT/referaat). Tijdens de voortgangsgesprekken met de aios is wetenschap een vast gespreksonderwerp. De uitkomsten hiervan worden door de aios vastgelegd in het portfolio.

Ad 4.

Als groep dragen wij zorg voor een effectieve opleidingssituatie m.b.t. het wetenschappelijke klimaat doordat aios: Tijdens de onderwijsmomenten en het dagelijks werk profiteren van de kennis van de supervisoren o.a. door de wijze van vragen stellen, overdragen van kennis, stimuleren van opzoeken, etc.; De mogelijkheden die we creëren voor het doen van onderzoek en volgen van onderwijs, zowel in tijd en geld; Faciliteren van het bijwonen van congressen; Actueel houden van onze protocollen en richtlijnen;


16

Als JBZ lidmaatschap van relevante tijdschriften (in toenemende mate digitaal), beschikbaarheid internet.

3.5. Cursorisch onderwijs: landelijk, regionaal en lokaal Cursorisch onderwijs is onderwijs dat zich buiten de patiëntenzorg afspeelt, maar wel een duidelijk verband heeft met de patiëntenzorg. Het gaat hierbij om onderwijs op het gebied van algemene kennis, vakinhoudelijke kennis, vaardigheden en gedrag (waar mogelijk te realiseren deels met behulp van elearning). Op maandag wordt gedurende 1 uur volgens een tevoren opgesteld rooster onderwijs gegeven door de leden van het opleidingsteam, soms ook door de aios zelf. Naast vakinhoudelijke onderwerpen, besprekingen van richtlijnen en referaten komen hier ook onderwerpen als DBC registratie aan bod. Op locatie worden onderwijsmomenten gehouden, waarbij naar aanleiding van casuïstiek cursorisch onderwijs wordt gegeven. Het discipline overstijgend onderwijs (DOO, JBZ-breed, georganiseerd door het Leerhuis, Brabant Medical School en PAOG Nijmegen) is toegankelijk voor de aios. (zie hiervoor generiek opleidingsplan JBZ). Deelnamecertificaten en behaalde resultaten worden opgenomen in het portfolio. Regionaal zijn er twee opleidingsdagen, waarop casuïstiek wordt besproken en cursorisch onderwijs wordt gegeven. Daarnaast worden er regionale refereeravonden georganiseerd. De aios houden hier een referaat volgens een tevoren opgesteld rooster. Landelijk cursorisch onderwijs - Cursus stralingshygiëne (1x) - Aios onderwijs in Lunteren (min 3x) - Cursus klinische hepatologie NVH (1x) - Cursorisch onderwijs in Veldhoven (min 6x) - Hands-on basis cursus flexibele endoscopie (1x)


17

3.6. Toetsmatrix Toetsing

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5

Jaar 6

Voortgangsgesprek Alle competenties

4x

2x

1x

1x

Geschiktheidsbeoordeling Alle competenties

x

x

x

x

360 graden beoordeling Communicatie, samenwerking, organisatie en professionaliteit

x

CAT (Critical Appraised Topic) Kennis en wetenschap, organisatie

2x

2x

2x

2x

Structurele chirurgie bespreking Kennis en wetenschap, communicatie

1x

1x

1x

1x

Oncologiebespreking (MD) Kennis en wetenschap, samenwerking, organisatie

1x

1x

1x

1x

PA bespreking Kennis en wetenschap, organisatie

1x

1x

1x

1x

Referaat Kennis en wetenschap, organisatie

1x

1x

1x

1x

KPB Alle competenties

12 per jaar

10-12 per jaar

10-12 per jaar

10-12 per jaar

OSATS Medisch handelen, communicatie en samenwerking

Min 2 x per mnd

Min 2 x per mnd

Min 2 x per mnd

Min 2 x per mnd

Cursorisch onderwijs (min 10 dagen per jaar) Alle competenties

Landelijk Regionaal Lokaal DOO




e

x

1 auteur peer-reviewed artikel In principe minimaal 1 artikel, manuscript of presentatie op internationaal congres Kennis en wetenschap Rood: Summatieve toets Blauw: Formatieve toets Rood/paars: de competenties die met betreffende instrument kunnen worden getoetst Tabel 6. Overzicht onderwijs- en toetsingsinstrumenten, competenties en beoordelingen

3.7. Weekoverzicht met programma besprekingen Dag / Tijdstip Maandag 08.15 – 09.00 12.15 – 13.00 Dinsdag 08.15 – 08.30 08.30 – 09.00 12.30 – 13.30 12.30 – 13.30 16.30 – 18.00 Woensdag 08.15 – 08.30 08.30 – 09.00 15.00 – 18.30 Donderdag 08.15 – 08.30 08.30 – 09.00 8.30 – 10.00 12.30 – 13.30 12.30 -13.15 16.30- 17.30 17.30 - 18.15 Vrijdag 08.15 – 08.30 08.30 – 09.30 17.00-17.30

Bespreking

Aanwezig

MDL overdracht, gecombineerd met interne geneeskunde Thematisch MDL onderwijs

MDL en interne geneeskunde samen

MDL overdracht overdracht gecombineerd met Interne Geneeskunde CAT of referaat (2 x per maand) Incidentbespreking (1 x per maand) Oncologiebespreking

A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen A(n)ios die kliniekstage I en II doen, co-assistenten, afdelingssupervisor

MDL overdracht overdracht gecombineerd met Interne Geneeskunde Discipline overstijgend onderwijs

A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen A(n)ios die kliniekstage I en II doen, co-assistenten, afdelingssupervisor, opleider

MDL overdracht overdracht gecombineerd met Interne Geneeskunde Klinische probleempatiënt bespreking Pathologiebespreking (2 x per maand) Complicatiebespreking (2 x per maand) Chirurgie/Radiologie bespreking Vakgroep overleg (wekelijks)

A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen 1 MDL arts

MDL overdracht polikliniekbespreking Weekend overdracht

A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen MDl en interne geneeskunde samen


A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen

A(n)ios MDL en Interne, co-assistenten, MDL arts, internist A(n)ios, gespreksleider/communicatietrainer A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen, oncologen, chirurgen, radiotherapeut, nucleair geneeskundige, patholoog

A(n)ios, co-assistenten, docenten

A(n)ios, co-assistenten, 3 - 4 MDL artsen A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen, Patholoog A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen, MDL chirurgen, radioloog MDL-artsen

19

4. Beschrijvingen stages De afdeling MDL verzorgt de volgende stages: 1. Kliniekstage I (Zaalstage) 2. Kliniekstage II (Supervisiezaalstage) 3. Endoscopiestage I 4. Endoscopiestage II (Advanced endoscopy) 5. Polikliniekstage 6. Consulten en SEH overdag 7. Diensten 8. Oncologiestage Daarnaast zal in de nabije toekomst ook de oncologiestage aangeboden worden en de endsocopiestage II (advanced endoscopy). De stages worden onderstaand beschreven. De thema’s die aan de orde komen in de verschillende stages zijn weergegeven in onderstaande tabel: Tabel 7 en 8: Overzicht stages, thema’s en ijkpunten met bekwaamheidsniveau Stage en thema’s 1 2 Gastro intestinale oncologie x x Inflammatoir darmlijden x x Infecties van de MDL, bacterieel, viraal en parasitair x x Ischaemische aandoeningen x x Zuur-gerelateerde aandoeningen x x Aandoeningen van de lever en levertransplantatie x x Aandoeningen van de pancreas x x Aandoeningen van de galwegen x x Bekkenbodemproblematiek en proctologie (mal)absorptie en (mal)digestie Neurogastro-enterologie en motiliteit Voeding Spoed-eisende maag-darm leverziekten

x x x x

x x x x

3 x x x x x x x x x

x

4 x x x x x x x x

x x

Erfelijke en aangeboren afwijkingen Diagnostische endoscopie Algemene therapeutische endoscopie (bloedingen, poliepectomie) Geavanceerde endoscopie: ERCP, stents, EMR, EUS Abdominale echografie

5 x x x x x x x x x x x x

x x

x x x

6 x x x x x x x x

7 x x x x x x x x

x x x x

x

8 x x x x x x x x

x

x

Thema’s en ijkpunten Bekwaamheidsniveau per ijkpunt

IJkpunt I

IJkpunt II

IJkpunt III

1

Gastro-intestinale oncologie

1

3

4

2

Inflammatoir darmlijden

2

3

4

3

Infecties van het maag-darmkanaal, bacterieel, viraal en parasitair

2

-

4

4

Ischaemische aandoeningen

2

-

4

5

Zuur-gerelateerde aandoeningen

3

3

4

6

Aandoeningen van de lever en levertransplantatie

2

2

4

7

Aandoeningen van de pancreas

2

3

4

8

Aandoeningen van de galwegen

2

3

4

9

Bekkenbodemproblematiek en proctologie

2

-

4

10

(mal)absorptie en (mal) digestie

2

-

4

11

Neurogastro-enterologie en motiliteit

2

3

4

12

Voeding

2

-

4

13

Spoedeisende maag-darm-leverziekten

2

3

4

14

Erfelijke en aangeboren aandoeningen

2

15

Diagnostische endoscopie

2

3

4

16

Algemene therapeutische endoscopie (o.a. bloedingen, poliepectomie)

1

-

4

17

Geavanceerde endoscopie: ERCP, stents, EMR, EUS

-

4

18

Abdominale echoscopie

4

4.1. Kliniekstage I/Zaalstage Inleiding De kliniekstage I vindt plaats bij aanvang van het eerste jaar van de MDL vervolgopleiding. Het accent in deze stage ligt op het aanleren van de anamnese, lichamelijk onderzoek, aanvragen van vervolgonderzoek, statusvoering en maken van adequaat beleid rondom een MDL patiënt. Kader -

Stageduur 6 – 9 maanden Stage vindt plaats in opleidingsjaar 3 Stagecoördinator: Mw. Dr. D.L. Schipper Supervisor: o MDL arts die is belast met de klinieksupervisie (alternerend schema) o Eventueel aios, die kliniekstage II doet. Deze aios wordt dagelijks gesuperviseerd door de MDL arts die is belast met klinieksupervisie.

Leerdoelen -

-

Het leren diagnosticeren en behandelen van MDL-klachten of klachtenpatronen en ziekten bij klinisch opgenomen patiënten. Het afnemen van anamnese en verrichten van lichamelijk onderzoeken het opstellen van een differentiaal diagnose. Het aanvragen en bewaken van doelmatige diagnostische onderzoeken. Het klinisch vervolgen van de patiënt door middel van dagelijkse visites. Het bijhouden van een verantwoorde statusvoering. Adequaat voorschrijfgedrag medicatie met oog voor interacties en bijwerkingen. Het voorlichten en onderhouden van contacten met patiënt en familie en het houden van een slechtnieuwsgesprek. Het verzorgen van persoonlijk contact en correspondentie met huisartsen en andere specialisten. Het schrijven van een ontslagbrief. Afbakening eigen competenties en leren samenwerken met collegae (aanvragen consulten), verpleging en andere hulpverleners. Het aansturen van complexe zorgsituaties Leren begeleiden van coassistenten Het voorbereiden van en presenteren van patiënten op de grote visite en op besprekingen. Schrijven van protocollen. Het poliklinisch vervolgen van patiënten na ontslag Time management, ondersteuning werkzaamheden door ICT mogelijkheden en verdere algemene basisvaardigheden management

Structuur/Leermiddelen -

Het eerste jaar van de MDL vervolgopleiding start met kliniekstage I De afdeling is verdeeld in drie units. Elke aios is verantwoordelijk voor 10 – 12 patiënten op de afdeling Grote visite: o Grote visite vindt plaats op respectievelijk maandag en donderdagochtend of op dinsdag en vrijdagochtend (verdeeld over de units). Tijdens de grote visite worden de patiënten eerst uitgebreid besproken. Vervolgens wordt een ronde langs de patiënten gelopen, waarbij de aios het woord doet. o Tijd: maandag, dinsdag en vrijdagochtend 9.00 uur- 11.30 uur; donderdagochtend probleempatientbespreking van 8.30 – 9.30 uur, daarna grote visite van 9.30 – 12.30 uur o Aanwezig: Superviserend MDL arts, daarnaast twee keer per week tweede MDL arts, aios, coassistenten en verpleging o De superviserend MDL arts of de aios die kliniekstage II doet zit de visite voor. De taken van de voorzitter zijn:  Bewaakt de tijd en de structuur van de visite  Stelt vragen die uitnodigen om te reflecteren


22



-

-

-

-

Tracht de aanwezigen actief te betrekken, waarbij de aios altijd als eerste worden uitgenodigd te reageren.  Vraagt zo nodig om relevante terminologie, interpretaties, denkprocessen of handelen te expliciteren.  Draagt zorg voor veiligheid o De aios presenteert de patiënten, schetst de problematiek en doet voorstel voor verdere diagnostiek of beleid. o De volgende punten komen bij de grote visite bij elke patiënt aan de orde:  Korte voorgeschiedenis, reden en datum van opname  Beloop en actuele problemen  Beleid tot nu toe  Situatie patiënt i.o..m verpleegkundige (hoe het gaat, controles patiënt, vochtbalans, infuus, dieet, gewicht etc.)  Laboratoriumuitslagen  Microbiologie/Pathologie  Aanvullende onderzoeken: röntgen, endoscopie  Medicatie  Definiëren van actuele problemen en beleid  Voorlopige ontslagdatum, zorg na ontslag  Vervolgafspraken patiënt  Zijn er complicaties  Prestatie-indicatoren  DOT o Tijdens de grote visite draagt de a(n)ios er zorg voor dat de afspraken die zijn gemaakt worden genoteerd in de status en worden geparafeerd door de supervisor. Donderdagochtend van 8.30 – 09.30 uur wordt de grote visite voorafgegaan door de probleempatiënten bespreking. Deze bespreking wordt uitgebreid beschreven in paragraaf 4.7. Samenvattend worden er op woensdag 3 – 4 probleempatiënten geselecteerd door de a(n)ios in overleg met de supervisor. De aios draagt maakt een sheet waarin de actuele problematiek uitgebreid wordt besproken. Vervolgens wordt de problematiek rondom de patiënt uitgebreid besproken en wordt beleid vastgesteld. Bij deze bespreking zijn 4 MDL artsen aanwezig. Zelfstandig visite lopen door de aios o Drie ochtenden per week lopen de aios zelfstandig visite (de zogenaamde kleine visite). o Aanwezig: aios, coassistent, verpleegkundige o De aios bereid zich voor op de visite door van 9 – 9.30 dossiers te lezen en uitslagen van relevante onderzoeken te achterhalen. o Van 9.30 – 11.00 uur wordt een ronde langs de bedden gelopen. Er wordt direct gestart op de patiëntenkamer. Supervisie o De MDL arts die verantwoordelijk is voor de kliniek heeft gedurende de periode dat hij/zij supervisie doet (i.h.a. 2 weken) geen poliklinische taken of endoscopieprogramma. Hij/zij is verantwoordelijk voor supervisie kliniek, consulten, spoedeisende hulp en telefonisch overleg met huisartsen. o De superviserend MDL arts komt naast de grote visite dagelijks twee keer op de afdeling, namelijk tussen de middag en op het eind van de middag. Tijdens deze supervisiemomenten worden de nieuwe opnames besproken en dagelijks worden de problemen en beleid op de afdeling besproken. o Zo nodig is de supervisor aanwezig bij gesprekken met patiënten en familie. Poliklinisch vervolgen van patiënten na ontslag o De aios doet één dagdeel per week polikliniek. Tijdens deze polikliniek sessies ziet de aios patiënten ter nacontrole retour die van de afdeling ontslagen zijn. Het bijwonen van besprekingen en deelname aan intern- en extern cursorisch MDL onderwijs. Bestudering van relevante vakliteratuur

Aandachtspunten voor feedback -

Aios is in staat grote visite voor te bereiden en complexe patiëntenproblematiek adequaat samen te vatten en te schetsen


23

-

Aios kan hoofd- en bijzaken onderscheiden Aios doet voorstellen voor aanvullend onderzoek en/of behandeling Aios neemt verantwoording voor het gevoerde beleid Draagt de a(n)ios zorg voor adequate statusvoering? Hoe is de omgang met patiënten? Aios is in staat coassistenten te begeleiden Kan de aios goed samenwerken met collega’s, consulenten en andere hulpverleners? Is de aios in staat de werkzaamheden efficiënt te organiseren en de tijd te bewaken? Ter beoordeling van de vaardigheden worden ten minste een keer per maand KPB’s ingevuld: o KPB algemeen (betreffende directe observatie anamnese en/of lichamelijk onderzoek) o KPB grote visite o KPB probleempatiëntbespreking o KPB slecht nieuws gesprek o KPB brieven

Verbeterpunten/Lacunes -

Lacunes in kennis en kunde van de individuele a(n)ios of de groep worden duidelijk. Ter verbreding van kennis wordt: o De probleemstelling geconcretiseerd o Afgesproken wanneer er gerapporteerd wordt over een oplossing of dat zoekvraag van de aios wordt beantwoord door een CAT o Zo nodig een protocol geschreven of aangepast.

Kritische beroepssituaties Slecht nieuws gesprek

Patiënten met obstructie icterus wijzen op gevaar van acute cholangitis

Instelling van behandeling IBD

Patiënten met obstructie icterus wijzen op risico’s ERCP

Behandeling vlg EBM

Patiënten met (mogelijke) galwegpathologie

Pt met (alcoholische) leverlijden

Omgaan met pieken in werkbelasting

Ernstige acute pancreatitis

Behandeling ondervoeding en begeleiding enterale en parenterale voeding

Patiënt met gastro-intestinale bloeding

Patiënt met complicaties na endoscopie

Patiënt met acute buik

Patiënt met gedecompenseerde levercirrose

Activiteiten Verrichten van klinische zorg voor MDL patiënten Voorbereiden grote visite Presenteren van patiënt op grote visite of besprekingen

Cursus

Stagebeoordeling

Portfolio

Afgetekend door

Eindterm

360 ° observatie, klinische brieven in portfolio, KPB’s

II

360 ° observatie, KPB’s

Stagecoördinator/zaalsuper visor Stagecoördinator/zaalsuper visor

360 ° observatie

Stagecoördinator/ opleider

Cursorisch onderwijs NVMDL Begeleiden van coassistenten: Teachingskills voor aios (indien dit niet in de vooropleiding is gevolgd) Beoordelingsgesprek, documentatie van opgedane ervaring en van doorlopen toetsmomenten.


III III

Certificaat, portfolio

Stagecoördinator of (plaatsvervangend) opleider

24

4.2. Kliniekstage II

Inleiding De kliniekstage II wordt gevolgd in jaar 2, 3 of 4 van de MDL vervolgopleiding. Tijdens deze stage superviseert de aios een a(n)ios die kliniekstage I vervult. Kader -

Stageduur maximaal 6 maanden Stage vindt plaats in jaar 2, 3 of 4 van de MDL vervolgopleiding Stagecoördinator: Dr. D.L. Schipper Supervisor: MDL arts die is belast met de klinieksupervisie (alternerend schema)

Leerdoelen -

-

Op zelfstandige wijze als aanloop naar de functie van klare MDL arts zaalarts MDL superviseren. Hierbij de opgenomen patiënten en de klinische status inclusief het behandelplan beoordelen. Voorstel van plan van aanpak met eindsupervisor afstemmen. Coaching van zaalartsen en toezicht houden op kwaliteit van zorg. Toezicht houden op kwaliteit en voortgang van correspondentie met huisartsen en andere specialisten Supervisie integreren met alle andere werkzaamheden Bedside teaching en klinische verrichtingen van zaalarts en coassistenten. Onderwijs aan afdelingsverpleegkundigen en schrijven dan wel superviseren van protocollen. Algemene basisvaardigheden management


-

-

-

De aios superviseert een a(n)ios die kliniekstage I doet (zie ook beschrijving kliniekstage I): o De aios is dagelijks tussen de middag en op het eind van de dag op de afdeling om opnames, problematiek en beleid te bespreken met de a(n)ios die kliniekstage I doen. Zo nodig wordt de eindsupervisor geconsulteerd. o Is zo nodig aanwezig bij gesprekken bij patiënten en/of familie o Selecteert samen met de a(n)ios die kliniekstage I doen de patiënten voor de probleempatientbespreking De aios is voorzitter bij de grote visite: o Bewaakt de tijd en de structuur van de visite o Stelt vragen die uitnodigen om te reflecteren o Tracht de aanwezigen actief te betrekken, waarbij de a(n)ios altijd als eerste worden uitgenodigd om te reageren o Vraagt zo nodig relevante terminologie, interpretaties, denkprocessen of handelen te expliciteren o Draagt zorg voor veiligheid en open sfeer tijdens de bespreking De aios wordt gesuperviseerd door de MDL arts die verantwoordelijk is voor de kliniek o Deze is altijd bij de grote visite aanwezig o Deze is te allen tijde bereikbaar voor de aios voor overleg Deelname aan lokale, regionale en landelijke onderwijsactiviteiten en aan symposia en congressen

Feedback -

Aios is in staat de zaalartsen te begeleiden, superviseren en coachen Is de aios in staat om de grote visite voor te zitten? Is de aios in staat om zijn/haar tijd zodanig in te delen, dat supervisie kan worden geïntegreerd met andere werkzaamheden. Tijdens de stage worden tenminste twee KPB’s ingevuld en besproken: o Begeleiding a(n)ios o Organisatie van werkzaamheden o Voorzitten van de grote visite


25


Bij supervisie van a(n)ios worden lacunes in eigen kennis en kunde duidelijk Ter verbreding van de kennis wordt de aios gestimuleerd zelfstandig een oplossing te vinden voor een klinisch probleem. Ter verbreding van de kennis wordt deelgenomen aan lokale, regionale en landelijke onderwijsactiviteiten en aan symposia en congressen.


Instelling van behandeling IBD

Begeleiding klinische patiënt met ondervoeding

Patiënt met cholangitis

Patiënt met ernstige acute pancreatitis


Patiënt met gastro-intestinale bloeding met haemodynamische instabiliteit

Begeleiden en superviseren aios

Herkennen en adequaat handelen bij patiënt met complicatie na endoscopie Patiënt met gedecompenseerd leverlijden

Activiteiten

Voorzitten grote visite

Afgetekend door

Eindterm

Stagecoördinator /zaalsupervisor

III

Stagecoördinator/zaalsupervisor

IV

360 °observatie, , KPB’s

Stagecoördinator/ zaalsupervisor

III

Cursus

Cursorisch onderwijs NVMDL Symposia en congressen


Stagebeoordeling

Beoordelingsgesprek, documentatie van opgedane ervaring en van doorlopen toetsmomenten.


Begeleiden en superviseren zaalassistent Voorbereiden en voorzitten grote visite Besprekingen: Voorzitten klinische probleem patiënten bespreking en aanwezigheid bij andere klinische besprekingen en onderwijsbesprekingen

Portfolio

360 ° observatie, klinische brieven in portfolio, KPB’s

360 ° observatie, , KPB’s


26

4.3. Endoscopiestage I Inleiding Na de kliniekstage I start de aios met scopiëren. In de loop van de opleiding gaat het accent meer op scopiëren liggen. Voorafgaand aan deze stage volgt een AIOS een hands-on basiscursus flexibele endoscopie op een trainingssimulator. Kader -

Lijnstage aansluitend aan de kliniekstage 1/zaalstage startend, gedurende de rest van de opleiding Stage coordinator: Mw Drs. T.E.H. Romkens Supervisor: MDL arts (alternerend)

Leerdoelen -

Leren uitvoeren van specifieke behandelingen en diagnostische vaardigheden Inzicht verkrijgen in indicatiesteling, contra-indicaties, beperkingen en mogelijke complicaties van endoscopische onderzoeken Inzicht verkrijgen in het juiste gebruik en toepassing van accessoire apparatuur zoals bijv. de ERBE coagulatie/APC unit . Inzicht verkrijgen in principes van conscious sedation.

Structuur/leermiddelen -

-

-

-

Voorafgaand aan de stage volgt de aios een hands-on basiscursus flexibele endoscopie op een simulator. De AIOS zal in het eerste en tweede jaar van de MDL vervolgopleiding te maken krijgen met expositie aan endoscopietechnieken onder strikte supervisie, zoals diagnostische gastroscopie, sigmoïdoscopie en in tweede instantie coloscopie met poliepectomie. Er zijn 3 dagdelen endoscopie per week voor de aios gepland. Alle verrichtingen worden onder directe supervisie verricht tot de stagecoördinator en opleider hebben vastgesteld dat de bekwaamheid zodanig is dat de aios kan handelen met beperkte supervisie (minimaal 50, met OSATS niveau 3 bereikt). Daarna wordt er supervisie gegeven volgens een vast schema door een supervisor die zelf scopieert op een naburige endoscopiekamer. De aios maakt de endoscopieverslagen, die worden gesuperviseerd en mede ondertekend door de superviserend MDL arts. In de endoscopieverslagen wordt vermeld of de supervisor bij het onderzoek aanwezig was. De toetsingmomenten tijdens de stage zijn: o OSATS gastroscopie o OSATS sigmoidoscopie o OSATS coloscopie De OSATS worden tijdens de eerste 3 maanden op de endoscopieafdeling maandelijks besproken en ingevuld, gedurende de rest van het eerste jaar op de endoscopieafdeling minstens driemaandelijks en daarna minstens 2 x per jaar Deelname aan lokale, regionale en landelijke onderwijsactiviteiten. Deelname aan congressen en symposia


-

Heeft de aios voldoende inzicht in indicaties, contra-indicaties en mogelijke complicaties van endoscopie? Toont de aios progressie in het verrichten van endoscopisch onderzoek? o Toetsingsmomenten ter beoordelingen van vorderingen in de endoscopie zijn:  OSATS gastroscopie (MDL vervolgopleiding jaar 1/ 2 (6x/jaar)  OSATS sigmoidoscopie MDL vervolgopleiding jaar 1/ 2 6x/jaar)  OSATS coloscopie (MDL vervolgopleiding jaar 1/2/3/ 4)(min. 2x/jaar) Is de aios in staat om op adequate wijze samen te werken en te communiceren met de endoscopie assistentes? Kan de aios de principes van conscious sedatie toepassen? Is de aios in staat een duidelijk endoscopieverslag te schrijven?


27

Verbeterpunten -

Ter verbreding van de kennis komen onderwerpen aangaande endoscopie aan de orde tijdens de onderwijsbesprekingen Bij onvoldoende vorderingen wordt de begeleiding tijdens de endoscopie verder geïntensiveerd

Kritische beroepssituaties: Diagnostische oesophago-gastroduodenoscopie

Slecht nieuws gesprek

Diagnostische colonscopie

Behandeling vlg. EBM

Colonoscopie met poliepectomie

Toepassen conscious sedation

Activiteiten

Portfolio

Afgetekend door

Eindterm

Diagnostische Oesofagogastroduodenoscopie onder volledige supervisie

>200 OSATS Verslag in portfolio

Aanwezige supervisor

III

Diagnostische sigmoïdoscopie/ colonoscopie onder volledige supervisie

>200 OSATS Verslag in portfolio

Aanwezige supervisor

III

Toepassen conscious sedation

KPB/OSATS

Stagecoördinator

III

Cursus: hands on training

Verslag/certificaat/ bekwaamverklaring in portfolio

Stagecoördinator

Stagebeoordeling

Beoordelingsgesprek, documentatie van opgedane ervaring en van doorlopen toetsmomenten

Stagecoördinator en (plaatsvervangend) opleider


28

4.4. Endoscopiestage II (Advanced endoscopy)

Inleiding -

Voorafgaand aan deze stage heeft de AIOS endoscopie stage I met goed resultaat doorlopen en voldoet aan de eindtermen (gastroscopie/coloscopie OSATS III, zie stage I). Voorafgaand aan deze stage doorloopt de AIOS de basiscursus EUS en basiscursus ERCP in het Erasmus ziekenhuis in Rotterdam Voorafgaand aan deze stage verdiept de AIOS zich met behulp van DVD’s (ASGE) en boeken (Fockens/anatomie atlas) in de pancreaticohepatobiliaire anatomie en basistechnieken van de EUS.

Kader -

Stage in 6e jaar van de opleiding Duur stage: 6 maanden Stagebegeleiders: I.P. van Munster, T.E.H. Römkens, beiden werkzaam als MDL-arts in het JBZ

Leerdoelen: -

Kennis van de indicaties voor geavanceerde diagnostische en therapeutische endoscopische technieken zoals ERCP, EUS, stentplaatsing Kennis van de bijbehorende risico’s, de te nemen voorzorgsmaatregelen, en de behandeling van eventuele complicaties. Kennis van de chirurgische behandeling bij het optreden van infecties, bloedingen en andere complicaties van geavanceerde endoscopische technieken Kennis van de principes van de endoscopische echografie Radiaire versus lineaire beoordeling, indicaties, risico’s Kennis van de oncologische principes bij behandeling van tumoren van de tractus digestivus Het beheersen van de volgende diagnostische en endoscopische technieken (facultatieve basis): o Dilatatie en/ of stentplaatsing bij stenose van oesophagus, maag, duodenum of colon. o Behandeling van bloedende cardia en fundus varices d.m.v. histoacryl therapie o Behandeling met rubberbandligatie van bloedende oesophagusvarices/profylactische banding o Endoscopische verwijdering van duodenum poliepen al dan niet na submucosale injectie. o Endoscopische verwijdering van grote sessiele poliepen in het colon en/of rectum al dan niet na o Submucosale injectie o Pneumodilatatie bij achalasie. o Radiaire en lineaire EUS van oesophagus, mediastinum, maag, duodenum, pancreas, galwegen, lever o EUS-geleide fijne naald puncties of histologische biopten o ERCP inclusief papillotomie (en eventueel precut), stentplaatsing (plastic + metaal), steenextractie o PEG (eventueel verlengde PEG) plaatsing


Voorafgaand aan de stage volgt de aios een basiscursus EUS en ERCP in het Erasmus MC in Rotterdam De AIOS zal in deze stage te maken krijgen met expositie aan geavanceerde endoscopietechnieken onder strikte supervisie, zoals EUS, ERCP, stentplaatsing, dilataties, complexe poliepectomieën - Alle verrichtingen worden directe supervisie verricht tot de eindterm OSATS III of IV wordt behaald - Indien de vereiste aantallen scopieën zijn verricht en indien de stagecoördinator en opleider hebben vastgesteld dat de bekwaamheid zodanig is dat de aios kan handelen met een beperkte supervisie (OSATS III ofwel OSATS IV) dan wordt er supervisie gegeven volgens een vast schema door een supervisor die zelf scopieert op een naburige endoscopiekamer. - De aios maakt de endoscopieverslagen, die worden gesuperviseerd en mede ondertekend door de superviserend MDL arts. - In de endoscopieverslagen wordt vermeld of de supervisor bij het onderzoek aanwezig was. De toetsingmomenten tijdens de stage zijn: - OSATS ERCP papillotomie Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

29

-

OSATS ERCP steenextractie OSATS ERCP stentplaatsing OSATS EUS radiair OSATS EUS lineair diagnostisch OSATS EUS lineair met FNA OSATS gastroscopie/sigmoïdoscopie/coloscopie met dilatatie OSATS gastroscopie/sigmoïdoscopie/coloscopie met stentplaatsing OSATS pneumodilatatie OSATS fundus/oesophagus varices behandeling

De OSATS worden op de endoscopieafdeling maandelijks besproken en ingevuld, gedurende de gehele duur van deze stage. Tevens: Deelname aan lokale, regionale en landelijke onderwijsactiviteiten (PA/radiologie/chirurgie/complicatiebespreking) Deelname aan congressen en symposia. Aandachtspunten voor feedback - Bespreken verslaglegging door AIOS - Bespreken complicaties door AIOS Verbeterpunten - Ter verbreding van de kennis komen onderwerpen aangaande endoscopie aan de orde tijdens de onderwijsbesprekingen (polibespreking/wekelijks onderwijs/chirurgiebespreking/complicatiebespreking) Bij onvoldoende vorderingen wordt de begeleiding tijdens de endoscopie verder geïntensiveerd en krijgt AIOS “studiemateriaal” mee om zich verder te verdiepen in de materie Organisatie werkplek: Duur stage periode: 6 maanden Aantal stafleden: 7 (allen leden opleidingsteam), tevens gedifferentieerd opleidingsteam aangepast aan verrichting: ERCP/stents/EUS/dilatatie Supervisoren: alle MDL-artsen, waarvan 2 specifieke stagebegeleiders: van Munster, Romkens Aantal AIOS op werkplek: 1 AIOS voor 6 maanden Beschrijving werkplek: Locatie:  Endoscopieafdeling gebouw B verdieping 1, ontvangst 5  Aantal scopiekamers: 6 scopiekamers, 1 doorlichtingskamer met C-boog en 1 kamer op afdeling radiologie ten behoeve van de ERCP Aantal scopie sessies per week:  3 dagdelen EUS, 4 dagdelen ERCP, gecombineerd met interventie. Verder 1 dagdeel poli, 1 dagdeel administratie en 1 dagdeel voor verdieping/wetenschap


30

Activiteiten

Portfolio

Afgetekend door

Eindterm

ERCP papillotomie/precut/stent/steen verwijderen

OSATS

Aanwezige supervisor 1x/maand bespreken stagebegeleider

beginsel niveau III, later IV

EUS radiar/lineair/FNA

OSATS



Dilatatie en stentplaatsing colon/oesophagus/duodenum

OSATS



Hands-on training en basiscursus EUS en ERCP Rotterdam

portfolio

1x/maand bespreken stagebegeleider

Stagebeoordeling

beoordelingsgespre kken



31

4.5. Polikliniek stage

Inleiding de

De aios start in het 3 jaar met 1 dagdeel per week eigen poli ( van patiënten die ontslagen zijn uit de kliniek en die door de aios vervolgd kunnen worden) en bouwt een eigen patiëntenbestand op. Na de kliniekstage 1/zaalstage wordt dit uitgebreid tot 2 a 3 dagdelen per week, waarbij voldoende nieuwe patiënten gezien zullen worden. Kader -

Lijnstage vanaf het eerste jaar van de vervolgopleiding tot MDL arts, gedurende de rest van de opleiding Stagecoördinator: van IJzendoorn/ van Ditzhuijsen Supervisor: MDL arts (alternerend)

Leerdoelen Algemene leerdoelen: De aios leert specifieke poliklinische MDL problematiek zoals ijzergebreksanemie, diarree, IBD, pancreasafwijkingen, coloncarcinoom, oesofaguscarcinoom buikklachten, en afwijkend aanvullend onderzoek bv leverfunctiestoornissen, te analyseren en behandelen. Middels voor- en nabespreken van patiënten casuïstiek en zelfstudie bereikt hij/zij deze leerdoelen. Specifieke leerdoelen: Analyseren van problemen door huisarts en andere specialisten verwezen. De indicaties van aanvullende onderzoeken (laboratorium, endoscopieën, radiologische en functieonderzoeken) leren kennen en interpreteren. Daarnaast verwerven de aio's specifieke deskundigheid in de behandeling en begeleiding van patiënten met chronische ziekten. Het diagnostisch beleid bij en begeleiding van patiënten met onverklaarde lichamelijke klachten. De aios moet besluiten kunnen nemen in beperkte tijd en op basis van eenvoudige technieken. Kunnen beoordelen wanneer de behandeling weer aan de verwijzer kan worden overgedragen, middels een brief. De aios heeft hierbij met name in de tweede fase meer zelfstandigheid. Structuur/leermiddelen De aios begint bij aanvang van de opleiding met een zaalstage. Tijdens de zaalstage ziet de aios alleen patiënten die hij/zij op de afdeling heeft begeleid retour op de polikliniek (1dagdeel per week). Na afronden van de zaalstage start de aios met twee-drie (afhankelijk van fase opleiding) dagdelen eigen poli, hetgeen gedurende de rest van de opleiding gehandhaafd blijft. Voor een nieuwe patiënt wordt 45 minuten en voor een controle patiënt 15 minuten ingeroosterd. Poliklinische patiënten worden besproken met de vaste begeleider, zo nodig ook voorafgaand aan eerste bezoek. Bij problemen is er uiteraard direct overleg mogelijk met supervisor. Probleempatiënten worden besproken op de probleempatiënt bespreking op de vrijdagochtend aansluitend aan de overdracht in aanwezigheid van meerdere MDL-artsen. Leermiddelen zijn: - Voor- en nabespreking casuïstiek - Zelfstudie - Statusvoering - Brieven - MDL-besprekingen zoals polikliniekbespreking, oncologiebespreking, chirurgiebespreking en röntgenbespreking. Aandachtspunten voor feedback -

KPB voorbereiden poli KPB medisch handelen en communicatie, middels video* Correcties brieven en briefbeoordelingen Fiattering statusvoering KPB probleempatiënt bespreking / CAT / PA bespreking Participatie landelijk onderwijs Certificaat regionaal/lokaal onderwijs Certificaten discipline overstijgend onderwijs. Voortgangsgesprekken met stagebegeleider en halfjaarlijks met (plv) opleider


32

* Twee maal wordt de aios gevraagd een dagdeel van zijn poli middels apparatuur van het Leerhuis vast te leggen. Hieruit kiest hij zijn beste en slechtste contact om te bespreken met de supervisor, middels een KPB.


Chronische (alcoholische) pancreatitis

Doelgerichte diagnostiek

Patiënt met bekkenbodemproblematiek

Behandeling vlg EBM


Analyse van patiënt met leverfunctieproefstoornissen

Patiënt met maldigestie of malabsorbsie

Behandeling chronische virale hepatitis

Patiënt met irritable bowel syndrome

Begeleiding en behandeling IBD patiënt

Patiënt met functionele dyspepsie

Patiënt met motiliteitsprobleem

Gesprek over genetic counseling

Activiteiten Observatie video-opname poli

Portfolio

KPB

Afgetekend door

Eindterm

Stagecoördinator

3

Observatie slecht nieuwsgesprek

KPB

Stagecoördinator of begeleider polikliniek

3

Poliklinische brief

KPB

Begeleider polikliniek

3

Stagebeoordeling

Beoordelingsgesprek, documentatie van opgedane ervaring en van doorlopen toetsmomenten



33

4.6. Consulten en SEH overdag.

Inleiding De stage consulten wordt gecombineerd met de dienst op de SEH overdag. Op deze wijze wordt voldoende expositie aan acute MDL pathologie gegarandeerd. Kader -

Stageduur 6 maanden, waarbij 3 maanden de nadruk ligt op de SEH en 3 maanden op de consulten Stage vindt bij voorkeur plaats in jaar 1 van de MDL vervolgopleiding Stagecoördinator: Dr. I.P. van Munster Supervisor: MDL arts die is belast met de klinieksupervisie (alternerend schema)

Leerdoelen -

-

Leren acute MDL- pathologie juist in te schatten en zorg te dragen voor de eerste opvang van een acuut verwezen patiënt. Analyseren van problemen op MDL- gebied van patiënten verwezen door huisarts en andere specialisten, door gebruik te maken van noodzakelijke aanvullende diagnostiek. Adequaat overleggen met supervisor en andere bij de acute zorg betrokken collegae en juiste overdracht van patiëntengegevens aan de collegae. Indicatiestelling en prioritering opnames Leren omgaan met stress tijdens pieken in de werkbelasting, door prioriteiten te stellen in de te verrichten werkzaamheden. Leren patiëntencasuïstiek kort en bondig over te dragen tijdens het ochtendrapport, onder supervisie van de dienstdoende MDL-arts Beknopt en op korte termijn advies geven op een medische vraag over een MDL probleem bij een patiënt van een ander specialisme. Beoordeling van al beschikbare resultaten van medische onderzoeken en gerichte aanvragen van verder beeldvormend of laboratoriumonderzoek. Overleg en adequate schriftelijke beantwoording van de vraag met voorstel voor verdere behandeling. Beoordeling of overnamen van de behandeling gewenst is. Zorgdragen voor MDL-patiënten opgenomen buiten de afdeling MDL.


-

-

-

De stage consulten en SEH wordt in principe in het eerste, algemene jaar van de MDL vervolg opleiding verricht, in aansluiting of kort na de zaalstage. Gedurende die stage heeft de aios voldoende basiskennis opgedaan, hetgeen geverifieerd wordt in de voortgangsgesprekken. Op werkdagen worden alle MDL consulten gedaan en overlegd met de kliniek arts. De kliniek-arts functie wordt per toerbeurt gedurende twee weken vervuld door een van de MDL artsen. Ook de op andere afdelingen opgenomen MDL patiënten ( op de zgn. “buitengewesten”) worden door de aios gezien, beleid wordt afgesproken en overlegd met de kliniek arts. De kliniek-arts loopt ook binnen 24 uur na opname met de aios visite bij deze patiënten. De acute MDL patiënten die na overleg tussen huisarts en kliniek-arts naar de SEH verwezen zijn, worden primair door de aios gezien en onderzocht en wordt beleid gemaakt. Dit wordt vervolgens overlegd met de kliniekarts. Ook patiënten met acute MDL problemen die onverwezen naar de SEH komen, of aangemeld zijn via de dienstdoende internist worden door de aios primair gezien. Dit is het geval voor patiënten met de volgende problematiek: o M. Crohn en Colitis Ulcerosa o Pancreatitis o Cholangitis, Choledocholithiasis o Cholecystitis o Hoge tractus digestivus bloedingen, haematemesis, melaena o Lage tractus digestivus bloedingen, rood rectaal bloedverlies o Diverticulitis o Problemen met PEG sondes


34

-

-

-

o Voedselimpactie c.q. acute passagestoornissen van de oesophagus o Leverfalen, hepatitis Een aantal patiënten zijn geïnstrueerd bij bepaalde noodsituaties zelf contact op te nemen met het ziekenhuis (altijd laten komen) of direct naar de SEH te gaan. Zij worden gezien primair gezien door de aios. Het gaat om patiënten met de volgende aandoeningen: o Geobstrueerde oesophagus-stent o Patiënten met een galwegstent en koorts en/of icterus o Patiënten met tot dan toe onbegrepen aanvalsgewijze buikklachten o Patiënten die een endoscopie hebben ondergaan en een mogelijke complicatie hebben Als de aios een poli of scopie sessie heeft worden de patiënten op de SEH primair door de interne assistent op de SEH gezien, en vervolgens overlegd met de aios, die een beleid maakt, en dat overlegd met de kliniek arts. De leermiddelen tijdens deze stage zijn: o Direct overleg met supervisor o Overdracht o Röntgen/ chirurgie bespreking o Lokaal thematisch onderwijs o Probleempatiënt bespreking o PA-bespreking o Discipline overstijgend onderwijs georganiseerd door de Jeroen Bosch Academie en regionaal en landelijk cursorisch onderwijs o Reanimatiecursus

Feedback -

-

Is de aios in staat probleem van een patiënt op de SEH of van een intercollegiaal consult te analyseren en een diagnostisch plan en behandelplan op te stellen? Intensief overleg met superviserend MDL arts over elk patiënt die zich presenteert op de SEH. Feedback over beslissingen genomen over SEH patiënten tijdens het ochtendrapport. Dagelijks bespreking met superviserend MDL arts van uitgebrachte consulten en adviezen Tijdens de stage zijn er de volgende toetsing/beoordelingsmomenten: o KPB overdracht o KPB dienst o KPB SEH brieven o Fiattering status Daarnaast dient de aios in het bezit te zijn van een reanimatiecertificaat en van certificaten van het discipline overstijgend onderwijs. - Reanimatie certificaat - Certificaten discipline overstijgend onderwijs. Voortgangsgesprekken conform fase van de opleiding

Verbeterpunten/lacunes -

-

Indien er lacunes in kennis zijn wordt ter verbreding van de kennis de probleemstelling geconcretiseerd en afgesproken wanneer er gerapporteerd wordt over een oplossing of dat de zoekvraag van de aios wordt beantwoord door een CAT Zo nodig worden protocollen opgesteld of gereviseerd.


Begeleiding klinische patiënt met parenterale voeding

Diagnostiek bij patiënt met buikklachten

Analyse leverfunctieproefstoornissen

Stellen van indicatie voor (interventie) endoscopie

Analyse van patiënt met diarree


Consult op SEH


35

Behandeling vlg. EBM

Omgaan met pieken in werkbelasting


Ernstige acute pancreatitis

Activiteiten

Portfolio

Afgetekend door

Eindterm

Opvang acute problematiek op de SEH

KPB

Superviserend MDL arts of Stagecoördinator

II

KPB


II

Consulten

Cursus

Stagebeoordeling

Reanimatiecursus, ECG cursus Beoordelingsgesprek, documentatie van opgedane ervaring en van doorlopen toetsmomenten.




36

4.7. Diensten Inleiding De a(n)ios doen vanaf het begin van de MDL vervolgopleiding diensten. In het eerste half jaar van de vervolgopleiding MDL doen zij alleen op zaterdag en zondag overdag dienst. Na een half jaar gaan de aios ook avonden nacht diensten verrichten, waarbij zij telefonisch bereikbaar zijn. De eerste opvang van patiënten geschiedt door de a(n)ios interne geneeskunde. Kader -

Stageduur: lijnstage gedurende de gehele opleiding Stagecoördinator: Dr. B. Scheffer Supervisor: dienstdoende MDL arts

Leerdoelen -

Inzicht krijgen in en analyseren en behandelen van de acute presentatie van MDL problematiek “buiten kantooruren” in de kliniek of op de SEH. Leren verrichten van achterwacht diensten, waarbij de dienstdoende arts assistent interne geneeskunde als voorwacht fungeert. Adequaat overleggen met supervisor en juiste overdracht van patiëntengegevens. Indicatiestelling en prioritering opnames Het leren verrichten van afdelingsvisite in het weekend, waarbij de aandacht in principe alleen gericht is op (semi)acute problemen . Leren omgaan met stress tijdens pieken in de werkbelasting, door prioriteiten te stellen in de te verrichten werkzaamheden. Leren patiëntencasuïstiek kort en bondig over te dragen tijdens het ochtendrapport, onder supervisie van de dienstdoende MDL-arts Verrichten van acute endoscopie onder directe supervisie van de achterwacht Het adviseren van andere specialisten bij de diagnostiek en behandeling van patiënten met een MDLaandoening of een recent ondergane MDL operatie.


-

In de eerste 6 maanden van de MDL vervolgopleiding doet de a(n)ios alleen op zaterdag en zondag dienst van 9.30 uur – 18.00 uur. Gedurende deze uren is de a(n)ios aanwezig in het ziekenhuis. De taken van de a(n)ios bestaan uit: o Zelfstandig visite lopen op de afdeling. Beleid wordt afgesproken en vervolgens vindt overleg plaats met de dienstdoende MDL arts, die dagelijks voor supervisie aanwezig is en ook visite loopt bij probleempatiënten en bij patiënten die in de avond of nacht daarvoor opgenomen zijn o Het verrichten van MDL consulten , die vervolgens altijd worden besproken met de dienstdoende MDL arts o De acute MDL patiënten die via de huisarts naar de SEH verwezen zijn en patiënten met acute MDL problemen die onverwezen naar de SEH komen worden primair door de aios gezien. De aios verricht anamnese, lichamelijk onderzoek en eventueel vervolgonderzoek. Vervolgens wordt een (differentiaal) diagnose gemaakt en beleid opgesteld.. Dit wordt vervolgens overlegd met de dienstdoende MDL arts o Het meekijken bij acute endoscopieën. Vanaf maand 7 van de vervolgopleiding MDL doet de a(n)ios ook avonden nacht diensten. o Naast de aanwezigheid op zaterdag en zondag overdag doet de a(n)ios in de weekenden ook dienst op zaterdag en zondag avond en nacht. Daarnaast doet de a(n)ios ook een avond en nacht per week dienst (met uitzondering van de weken volgend op een weekenddienst). Tijdens deze dienst vindt de eerste opvang van patiënten op de SEH en van acute MDL problematiek in het ziekenhuis in eerste instantie plaats door de a(n)ios interne geneeskunde. Deze overlegt met de a(n)ios MDL. De a(n)ios MDL analyseert het probleem van de patiënt, adviseert aanvullend onderzoek en stelt een behandelplan vast. Zo nodig komt de aios MDL naar het ziekenhuis om de patiënt zelf te beoordelen. Vervolgens vindt altijd overleg plaats met de dienstdoende MDL arts.


37

o

-

Afhankelijk van de bekwaamheid van de aios kijkt hij/zij mee met acute endoscopieën of verricht deze zelf onder directe supervisie. Weekenddiensten worden gecompenseerd door een vrije dag op maandag. De leermiddelen tijdens de diensten zijn: o Direct overleg met supervisor o Overdracht o Onderwijsbesprekingen o Bestudering van relevante vakliteratuur


-

Is de a(n)ios in staat acute problematiek in de dienst van een klinische patiënt, een patiënt op de SEH of van een intercollegiaal consult te analyseren en een diagnostisch plan en behandelplan op te stellen? Is de a(n)ios in staat telefonische bereikbaarheidsdiensten te verrichten. Intensief overleg met superviserend MDL arts over elk patiënt die zich presenteert op de SEH., elk consult en klinische probleempatiënten. Heeft de a(n)ios voldoende inzicht in indicaties, contra-indicaties en mogelijke complicaties van acute endoscopie? Is de a(n)ios in staat om te gaan met pieken in de werkbelasting in de dienst? Hoe handelt de a(n)ios in acute (levensbedreigende) situaties? Feedback tijdens het ochtendrapport. Tijdens de stage zijn er de volgende toetsing/beoordelingsmomenten: o KPB overdracht o KPB dienst o KPB SEH brieven o Fiattering status Daarnaast dient de aios in het bezit te zijn van een reanimatiecertificaat en van certificaten van het discipline overstijgend onderwijs. - Reanimatiecertificaat - Fiatteren status - Certificaten discipline overstijgend onderwijs. Voortgangsgesprekken conform fase van de opleiding


-

Indien er lacunes in kennis zijn wordt ter verbreding van de kennis de probleemstelling geconcretiseerd en afgesproken wanneer er gerapporteerd wordt over een oplossing of dat de zoekvraag van de aios wordt beantwoord door een CAT Zo nodig worden protocollen opgesteld of gereviseerd.

Kritische beroepssituaties Slecht nieuws gesprek Diagnostiek bij patiënt met buikklachten Patiënt met acute buik Behandeling vlg. EBM Patiënt met cholangitis Patiënt met gastro-intestinale bloeding

Stellen van indicatie voor en verrichten van (interventie) endoscopie Consult op SEH Omgaan met pieken in werkbelasting Verrichten van achterwacht diensten


38

Activiteiten Opvang acute problematiek

Consulten

Acute endoscopie

Cursus

Stagebeoordeling

Portfolio

Afgetekend door

Eindterm

KPB


III

KPB


III

Superviserend MDL arts

III

KPB

Reanimatiecursus, ECG cursus Beoordelingsgesprek, documentatie van opgedane ervaring en van doorlopen toetsmomenten.




39

4.8. Oncologiestage

Inleiding Tijdens deze stage, die in samenwerking met de oncologen en oncologisch chirurgen, radiotherapeuten en klinische genetica verzorgd wordt, wordt kennis en ervaring opgedaan in de behandeling van oncologische MDLaandoeningen. In de eerste maand wordt inzicht verkregen in de behandeling door aanwezigheid bij enkele operaties van colon en rectumtumoren, pancreas tumoren en oesofagustumoren en door een kennismaking met radiotherapie. Ook zal het spreekuur van de klinisch geneticus bijgewoond worden. Naast een actieve rol in het multidisciplinair overleg, krijgt de Aios ook de verantwoording over de gehele zorg van enkele specifieke oncologische aandoeningen. Zij fungeren hierbij als de spil in het behandelproces, en onderhouden de multidisciplinaire contacten met chirurg, oncoloog, radiotherapeut en oncologisch verpleegkundige. Dit betreft vanaf maand 2 van de stage de colorectale carcinomen, vanaf maand 3 ook de hepatobiliaire tumoren en tumoren van de bovenste tractus digestivus. Kader -

Deze stage wordt op het einde van de opleiding gelopen, bij voorkeur in jaar 5 of 6. De duur van de stage is 6 maanden. Stagecoördinatoren zijn Dr De Schryver en Dr van Munster. Supervisoren zijn de leden van het opleidingsteam.

Leerdoelen -

Het verkrijgen van kennis en vaardigheden betreffende oncologie, oncologische chirurgie en radiotherapie Het verkrijgen van kennis en inzicht in de verschillende therapeutische mogelijkheden en in de grenzen daarvan. Het verkrijgen van kennis en inzicht in de palliatieve behandelingsmogelijkheden. Het verkrijgen van kennis en inzicht in de sociale en psychosociale aspecten van mensen met kanker, en in de begeleiding daarvan. Het leren functioneren als spil in de multidisciplinaire behandeling van MDL oncologische patiënten. Het tijdig leren signaleren wanneer de oncologische zorg te veel impact op eigen werk en privé leven dreigt te krijgen en hier tijdig passende maatregelen, zoals bijvoorbeeld inroepen van externe, professionele hulp, voor te nemen.


-

-

-

Gedurende de gehele stage worden 3 dagdelen polikliniek (oncologie) en 3 dagdelenendoscopie (naast diagnostische scopie ook participeren bij stentplaatsingen, ERCP’s en EUS). Indien ook de stage advanced endoscopy gelopen gaat worden, heeft het aanzienlijk voordeel deze voorafgaand aan de oncologie stage te lopen. De eerste maand is een oriëntatiefase waarin verschillende oncologische operaties bijgewoond worden, kennismaking met de radiotherapieafdeling, met chemotherapie op het MOC en met de klinische genetica. Tevens worden de wekelijkse MDL oncologiebespreking bijgewoond en alle MDL oncologie consulten in huis verricht. In de tweede maand wordt de zorg betreffende alle patiënten met colorectale carcinomen gecoördineerd door de aios. Hij zal woordvoerder zijn in de oncologiebespreking voor deze patiënten, en wekelijks 5 nieuwe patiënten op het MOC (sneller beter traject) zien en daarna ook begeleiden. Vanaf de derde maand wordt de zorg betreffende alle patiënten met overige tumoren van de tractus digestivus ook door de aios op dezelfde wijze verzorgd en gecoördineerd. De aios doet kennis op betreffende de palliatieve zorg door participatie in het lokaal palliatief team (incl. pijnteam), door bijwonen van een SCEN consult, en indien actueel en gewenst, participeren in de voorbereiding van een euthanasie. Toetsing geschiedt d.m.v. KPB en 360 gr beoordeling, en middels OSATS en stage beoordeling door de coördinatoren.


40

Aandachtspunten voor feedback Heeft de aios voldoende kennis en vaardigheden in de multidisciplinaire behandeling? Kan de aios op adequate wijze een slecht nieuws gesprek voeren? Kan de aios een patiënt goed informeren en bijstaan in palliatieve zorg? Een 360 gr feedback zal in maand 4 van de stage plaats vinden. Verbeterpunten De lacunes in kennis en ervaring in de oncologische zorg komen naar voren en worden met gerichte begeleiding cq feedback verbeterd. Ook zelfstudie is hierbij noodzakelijk. Lacunes in communicatieve eigenschappen komen naar voren en hierin wordt de aios begeleid. Kritische beroepssituaties Slecht nieuws gesprek


Inbreng patiënten door AIOS in multidisciplinaire bespreking

Gesprek over genetic counseling voeren


Patiënten met obstructie icterus wijzen op risico’s ERCP

Plaatsing galweg endoprothese

Plaatsing enterale stent, oesofagusstent

Behandeling vgl. EBM

Eindterm Activiteiten

Portfolio

Afgetekend door

Polikliniek MOC

KPB

Stagecoördinator

4

Slecht nieuwsgesprek

KPB

Stagecoördinator

4

Terminale zorg

KPB

Stagecoördinator

4

Oncologiebespreking, Radiologie/chirurgie bespreking

KPB

Stagecoördinator

4

Cursus

Introduction into clinical and fundamental oncology


Stagebeoordeling

beoordelingsgesprek



41

5. Toelichting op de diverse besprekingen In de volgende paragrafen komen de verschillende overlegmomenten/besprekingen aan de orde. Er wordt beschreven hoe deze zijn ingericht en hoe ze optimaal gehanteerd kunnen worden voor het leerproces van de aios. Het betreft de volgende activiteiten Ochtendoverdracht Radiologie/chirurgie bespreking Oncologiebespreking Pathologie bespreking Complicatiebespreking Thematisch MDL onderwijs Klinische probleempatientbespreking Polibespreking Critically Appraised Topic Referaat Incidentbespreking


42

5.1. Ochtendoverdracht Inleiding De ochtendoverdracht is een belangrijk overlegmoment in het werk van de MDL arts. In de dienst opgenomen patiënten worden besproken, probleemsituaties worden bediscussieerd. Daarmee is het voor a(n)ios en coassistenten een belangrijk leermoment. Voor de supervisoren is het een goed moment voor de beoordeling van de vordering van de a(n)ios, vooral wat betreft klinisch denken. Op deze wijze wordt er gewerkt aan verdieping van inzicht en kennis. De ochtendoverdracht bestaat uit twee delen: Namelijk eerst de overdracht met alleen de a(n)ios MDL en de MDL artsen, gevolgd door een gecombineerde interne/MDL overdracht. Kader -

Dagelijks van 8.15 uur – 8.30 uur, daarna gevolgd door gecombineerde interne – MDL overdracht van 8.30 – 9.00 uur Besproken worden opgenomen patiënten en probleem patiënten Voorzitter: opleider, indien afwezig dienstdoende supervisor

Leerdoelen: -

Snel en efficiënt zorgdragen voor informatieoverdracht. Verantwoording afleggen over therapeutisch en diagnostisch handelen Kritisch leren redeneren Kritisch eigen handelen en dat van anderen bespreekbaar maken

Structuur -

-

-

Degene die dienst gedaan heeft vertelt kort en bondig het volgende: o Naam en leeftijd van patiënt o Relevante voorgeschiedenis o Relevante medicatie o Anamnese: klachten bij presentatie. Alle positieve en negatieve bevindingen die de werkdiagnose ondersteunen worden benoemd. o Gegevens uit het lichamelijk onderzoek: algehele indruk en alle positieve en negatieve bevindingen die de werkdiagnose ondersteunen worden benoemd. o Laboratoriumonderzoek: alle relevante uitslagen worden genoemd o Conclusie en/of werkdiagnose: Bevindingen samenvatten die tot de werkdiagnose hebben geleid. Zaken uit de probleemlijst die niet in de werkdiagnose zijn onder te brengen worden expliciet genoemd. o Behandeling o Resultaat De supervisor (=dienstdoende) neemt medeverantwoordelijkheid voor het gevoerde beleid Indien de supervisor van de avond en de nacht op de dag van de overdracht niet aanwezig kan zijn in verband met bijvoorbeeld buitenpolikliniek of vrije dag, dan is er telefonisch contact met deze supervisor (telefoon op de speaker) De dagvoorzitter o Bewaakt de structuur van de overdracht en bewaakt de tijd o Stelt vragen die uitnodigen te reflecteren over zaken die bovengenoemde leerdoelen betreffen o Betrekt de aanwezigen actief bij de overdracht, waarbij de a(n)ios als eerste worden uitgenodigd te reageren o Supervisoren worden gevraagd relevante terminologie, interpretaties, denkprocessen of handelen te expliciteren o Draagt zorg voor veiligheid:  Feedback op actueel gedrag en niet op beleving  Positieve feedback  Vermijdt gezichtsverlies


Kan de a(n)ios hoofd- en bijzaken onderscheiden


43

-

Wordt reële differentiaal diagnose benoemd Toelichting behandeling Benoemen eigen twijfels over diagnostisch en therapeutisch handelen Kan a(n)ios uit de voeten met de instructie om de patiënten zonodig kort te bespreken Worden problemen in de organisatie van de zorg bespreekbaar gemaakt (hulponderzoeken, samenwerking met andere specialisten) De a(n)ios moet twee keer per jaar feedback krijgen op de overdracht door middel van een KPB formulier.


Lacunes in kennis en kunde van de individuele a(n)ios of de groep worden duidelijk. Ter verbreding van kennis wordt: o De probleemstelling geconcretiseerd o Afgesproken wanneer er gerapporteerd wordt over een oplossing of dat zoekvraag van de a(n)ios wordt beantwoord door een CAT


44

5.2. Radiologie/Chirurgiebespreking Inleiding Wekelijks vindt overleg plaats met de chirurgen over patiënten die in aanmerking komen voor een operatieve ingreep. Aansluitend aan het overleg met de chirurgen vindt de radiologiebespreking plaats waarbij in principe alle radiologische onderzoeken van klinische patiënten worden besproken en een deel van het radiologische onderzoek dat is verricht bij poliklinische patiënten. Kader Wekelijkse bespreking (donderdagmiddag 16.30 – 17.30 uur) Voorzitter: MDL arts (alternerend, in principe de MDL arts die verantwoordelijk is voor supervisie van de kliniek) Aanwezig: MDL artsen, A(n)ios, chirurgen met aandachtsgebied Gastrointestinale chirurgie, radiologen en secretaresse voor schriftelijke verslaglegging Leerdoelen Schriftelijke en mondelinge uitwisseling van alle gegevens, zodat op een verantwoorde wijze patiënt kan worden overgedragen aan de chirurg. Feedback verkrijgen door middel van terugkoppeling van de chirurg over reeds geopereerde patiënten. Inzicht krijgen in indicaties voor beeldvormend onderzoek en beperkingen van beeldvormend onderzoek. Structuur Van alle patiënten die worden besproken wordt tevoren een aanmeldingsformulier met daarop alle relevante gegevens gemaakt. Klinische patiënten worden gepresenteerd door de A(n)ios, poliklinische patiënten door de hoofdbehandelaar. Bij de bespreking van patiënten met de chirurg komen de volgende punten aan de orde: o Relevante gegevens uit voorgeschiedenis, anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek. o Relevant radiologisch onderzoek wordt getoond. o Diagnose of differentiaal diagnose o Indicatie voor eventueel aanvullend onderzoek o Indicatie en eventuele contra-indicaties voor operatie o Therapeutisch plan Voorzitter bewaakt de structuur en tijd van de bespreking, betrekt de aanwezigen actief bij de bespreking en vraagt supervisoren zo nodig om relevante terminologie, interpretaties, denkprocessen of handelen te expliciteren. Bespreking wordt genotuleerd door secretaresse en verslag wordt opgeslagen in Mirador Er vindt terugkoppeling plaats van geopereerde patiënten Aansluitend aan de bespreking met de chirurgen vindt bespreking plaats van radiodiagnostisch onderzoek van alle klinische patiënten en van een selectie van poliklinische patiënten Aandachtspunten voor feedback Kan de a(n)ios hoofd- en bijzaken onderscheiden Wordt reële (differentiaal) diagnose benoemd en reëel behandelvoorstel gedaan? Benoemen eigen twijfels over diagnostisch en therapeutisch handelen Kan a(n)ios uit de voeten met de instructie om de patiënten kort te bespreken Verbeterpunten/Lacunes Lacunes in kennis en kunde van de individuele a(n)ios of de groep worden duidelijk. Ter verbreding van kennis wordt: o De probleemstelling geconcretiseerd o Afgesproken wanneer er gerapporteerd wordt over een oplossing of dat zoekvraag van de a(n)ios wordt beantwoord door een CA


45

5.3. Oncologiebespreking Inleiding Wekelijks vindt multidisciplinair overleg plaats over patiënten met gastrointestinale tumoren. Voor dit overleg worden patiënten aangemeld bij het secretariaat oncologie. Het secretariaat stelt een agenda voor de oncologiebespreking op en verstuurt deze naar alle aanwezigen. Aan de hand van de agenda worden de patiënten besproken, de MDL patiënten worden zoveel mogelijk geclusterd. De aanmeldend specialist of AIOS brengt de patiënt in en bespreekt hem/haar met de verschillende aanwezige disciplines. De AIOS MDL kan zijn/haar eigen patiënten van de kliniek of polikliniek inbrengen. Kader Wekelijkse bespreking (dinsdagmiddag 16.30 – 18.00 uur) Voorzitter: Oncoloog Aanwezig: MDL artsen, A(n)ios, Oncologen, Chirurgen met aandachtsgebied Gastrointestinale en oncologische chirurgie, radioloog, radiotherapeut, nucleair geneeskundige, patholoog en a(n)ios interne geneeskunde en chirurgie en secretaresse voor schriftelijke verslaglegging Leerdoelen - Ervaring krijgen met het inbrengen van oncologische casuïstiek, hoofdzaak van bijzaken onderscheiden in deze presentaties. - Ervaring opdoen in multidisciplinair samenwerken. - Kennis opdoen van de MDL oncologie en de verschillende therapeutische opties. - Ervaring opdoen met de interpretatie van PA uitslagen en hier beleid op afstemmen - Kennis opdoen van stadiëring van MDL tumoren. - Een oncologisch voorstel/plan leren te maken. Structuur/Leermiddelen - Het doel van de bespreking is om via een multidisciplinaire oncologisch overleg tot een gemeenschappelijk beleidsplan te komen, afgestemd op de individuele patiënt. - Van alle patiënten die worden besproken wordt tevoren een aanmeldingsformulier met daarop alle relevante gegevens gemaakt. - Klinische patiënten worden gepresenteerd door de a(n)ios, poliklinische patiënten door de hoofdbehandelaar. - Bij de bespreking van patiënten komen de volgende punten aan de orde: o Relevante gegevens uit voorgeschiedenis, anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek. o Relevant beeldvormend onderzoek wordt getoond. o Diagnose (of differentiaal diagnose) o Indicatie voor eventueel aanvullend onderzoek o Therapeutisch plan - Voorzitter bewaakt de structuur en tijd van de bespreking, betrekt de aanwezigen actief bij de bespreking en vraagt supervisoren zo nodig om relevante terminologie, interpretaties, denkprocessen of handelen te expliciteren. - Bespreking wordt genotuleerd door secretaresse en verslag wordt opgeslagen in Mirador Feedback Kan de a(n)ios hoofd- en bijzaken onderscheiden en de patiënt kort en bondig presenteren? Wordt reële (differentiaal) diagnose benoemd en reëel behandelvoorstel gedaan? Heeft de a(n)ios kennis van de oncologische protocollen? Verbeterpunten/lacunes - Indien blijkt dat er bij de a(n)ios lacunes in de kennis zijn, dan wordt dit besproken en wordt afgesproken dat de a(n)ios de literatuur en/of protocollen bestudeerd en hier over rapporteert.


46

5.4. Pathologie bespreking Inleiding Twee keer per maand vindt er een bespreking plaats met de afdeling pathologie. Een keer per maand wordt de PA bespreking vooraf gegaan door bespreking van een thema. De a(n)ios of een van de MDL artsen geeft een korte presentatie over een bepaald thema, gevolgd door demonstratie van biopten aangaande dit thema door de patholoog. Aansluitend word actuele PA gedemonstreerd van klinische of poliklinische patiënten. Een keer per maand wordt alleen actuele pathologie gedemonstreerd. Kader Een keer per maand (eerste donderdag van de maand 12.30 – 13.15 uur) bespreking van PA materiaal van actuele patiënten. Een keer per maand (derde donderdag van de maand 12.30 – 13.30 uur) bespreking van bepaald thema door a(n)ios of MDL arts gevolgd door demonstratie van PA materiaal over dit thema. Aansluitend bespreking van PA materiaal van actuele patiënten. Voorzitter: patholoog (Mw. drs. C. Bronkhorst) Leerdoelen Inzicht verkrijgen in bevindingen, mogelijkheden en beperkingen van pathologisch anatomisch onderzoek Door thematische besprekingen en interactie met de patholoog inzicht in ziektebeelden verdiepen. Inzicht verkrijgen in belang van juiste informatie bij aanvraag van PA onderzoek. Inzicht verkrijgen in mogelijkheden en beperkingen van PA onderzoek. Structuur Alle patiënten die worden besproken worden tevoren aangemeld. Secretariaat draagt er zorg voor dat de status bij de bespreking aanwezig is Bij bespreking van patiënten zijn er de volgende aandachtspunten: o Relevante gegevens uit voorgeschiedenis, anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek. o Differentiaal diagnose o Indicatie voor PA onderzoek De voorzitter bewaakt de structuur en tijd van de bespreking, geeft uitleg over de PA bevindingen en betrekt de aanwezigen actief bij de bespreking Bij de bespreking op de derde donderdag van de maand wordt voorafgaand aan de PA bespreking van actuele patiënten eerst een thematische bespreking gedaan: o Een a(n)ios of MDL arts houdt gedurende 10 minuten een inleidende bespreking over de klinische aspecten van het te bespreken onderwerp o Daarna volgt de patholoog met het bespreken van PA materiaal ter illustratie. Hierbij wordt tevens aandacht besteed aan de manier van aanvragen van PA onderzoek, insturen van materiaal en problemen bij PA diagnostiek De onderwerpen die op de thematische besprekingen aan bod komen zijn: o Adenoma – carcinoma sequence colon o Coloncarcinomen o Pancreastumoren o Maligne epitheliale tumoren van de tractus digestivus o Maligne niet-epitheliale tumoren van de tractus digestivus o IBD o Pancreastumoren o Oesofaguspathologie (o.a. Barrett) o Auo-immunziekten van de lever o Levertumoren o Stapelingsziekten van de lever o NASH en ASH o Maagpathologie o Duodenumafwijkingen (o.a. coeliakie) Twee keer per jaar wordt de thematische bespreking vervangen door een obductiebespreking


47


Kan de a(n)ios relevante klinische informatie over de patiënt bondig en goed samenvatten Heeft de a(n)ios inzicht in de indicaties voor PA onderzoek Kan de a(n)ios bij de thematische bespreking een korte maar inhoudelijk goede inleidende voordracht houden

Lacunes -

Er wordt getracht lacunes in kennis te voorkomen door de maandelijkse thematische besprekingen. De patholoog draagt zorg voor een goed didactisch klimaat, waarbij veel uitleg gegeven wordt over de biopten en de a(n)ios zich vrij voelen om vragen te stellen.


48

5.5. Complicatiebespreking Inleiding Eén maal per twee weken op donderdagmiddag van 12.30 uur tot 13.15 uur vindt er een bespreking plaats over de complicaties uit de voorafgaande twee weken. Bij het optreden van een complicatie wordt een complicatieformulier ingevuld. De voorzitter verzamelt de complicaties en 2-wekelijks worden onderwerpen gekozen die uitgebreider besproken worden. De overige complicaties worden kort genoemd. Na deze bespreking wordt eventueel een CAT-vraag of zoekvraag geformuleerd die door aios op een volgende bespreking behandeld wordt. Kader -

Tweede en vierde donderdag van de maand van 12.30 – 13.15 uur Voorzitter: Drs.. T.E.H. Romkens)

Leerdoelen -

Bewustwording van complicaties Kritisch leren reflecteren op het handelen . Bewust worden van het feit dat complicaties vaak tot verbeteracties dienen te leiden

Structuur Bij het optreden van een complicatie wordt een complicatieformulier ingevuld. Complicatieformulier wordt verstrekt aan de voorzitter van de complicatiebespreking en na bespreking in de complicatiebespreking digitaal verstuurd naar de landelijke complicatieregistratie van de NVMDL. Alle complicaties worden besproken. De scopist of a(n)ios houdt gedurende 5 minuten een inleidende bespreking over de casus, waarbij dit een interactief met de rest van de groep besproken wordt. Bij het bespreken van de complicaties is er aandacht voor de volgende aspecten: o Toelichten van het ziektebeeld o Was de indicatie voor de endoscopische ingreep juist? o Is er in deze casus juist gehandeld? o Welke richtlijnen zijn van toepassing en wat zegt deze hierover? o Wat is de gouden standaard? o Wat valt er te leren van deze casus? o Formuleren van verbeteracties De rol van de voorzitter is: o Bewaken van de structuur van de bespreking o Bewaken van de tijd o Stellen van vragen die uitnodigen tot reflecteren o Actief betrekken van de aanwezigen bij de bespreking o Vraagt supervisoren zo nodig relevante terminologie, interpretaties, denkprocessen of handelen te expliciteren o Zorg dragen voor veiligheid en open sfeer tijdens de bespreking Daarna volgt een afsluiting van 5-10 minuten over de leermomenten van wat besproken is, door de a(n)ios en de stagebegeleider/supervisor. KPB formulier wordt ingevuld indien een aios heeft gepresenteerd. -


Aios kan hoofd- en bijzaken onderscheiden Aios stelt zich kritisch op en stelt relevante vragen Aios doet voorstellen voor verbeteracties




49

5.6. Thematisch MDL onderwijs Inleiding Wekelijks wordt er thematisch onderwijs gegeven, bij toerbeurt ofwel door de a(n)ios, ofwel door de MDL artsen. Bij dit thematisch onderwijs komen belangrijke onderwerpen binnen de MDL aan de orde. Ook de richtlijnen worden tijdens dit onderwijs besproken. Kader -

Maandag van 12.15 – 13.00 uur Voorzitter: Dr. A.M.P. De Schryver

Leerdoelen -

Door thematische bespreking van ziektebeelden, richtlijnen en protocollen en door onderlinge interactie kennis vergroten Het leren verzorgen van een goede presentatie

Structuur -

-

-

-

Wekelijks is er thematisch onderwijs over MDL pathologie en MDL richtlijnen Door een aios MDL wordt in samenwerking met een MDL –arts elk half jaar een rooster opgesteld met onderwerpen, die door de aios zelf worden aangedragen. Dit varieert van brede onderwerpen (zoals levercirrose of pancreatitis) tot specifieke ziektebeelden (bijv. GIST). Er wordt naar gestreefd om alle aandachtsgebieden binnen de MDL aan bod te laten komen en hier een passende spreker aan te koppelen. Tijdens de presentatie kan worden ingegaan op een protocol of richtlijn Daarnaast worden op deze bespreking incidenteel nieuwe trials waarin geparticipeerd wordt besproken Presentatie wordt bij toerbeurt voorbereid door a(n)ios of MDL arts Bij het bespreken van ziektebeelden of protocollen is er aandacht voor de volgende aspecten: o Klinische presentatie van ziektebeelden, diagnostiek en behandeling gedurende circa 20 minuten o Tijdens en na de presentatie vindt discussie over het onderwerp plaats. Zowel de a(n)ios, de coassistenten als ook de MDL-artsen hebben de ruimte om vragen te stellen. o Relevante literatuur over dit onderwerp o Bij bespreking van protocollen aandacht voor level of evidence o Indien lokale aanpak bij een bepaald ziektebeeld afwijkt van hetgeen in het protocol wordt beschreven, wordt de reden van afwijken bediscussieerd en zo nodig lokale protocol aangepast. De rol van de voorzitter is: o Bewaken van de structuur van de bespreking o Bewaken van de tijd o Stellen van vragen die uitnodigen tot reflecteren o Actief betrekken van de aanwezigen bij de bespreking o Zorg dragen voor veiligheid en open sfeer tijdens de bespreking Onderwerpen die besproken worden zijn o.a.: o Acute pancreatitis o Chronische pancreatitis o Pancreasafwijkingen (niet/pre maligne) o Pancreascarcinoom o Bloedingen tractus digestivus o Manometrie/slokdarmmotilliteit o Haemochromatose o Analyse leverfunctieproefstoornissen o Acuut leverfalen o Virale hepatitis o Gedecompenseerde levercirrhose o Spontane bacteriële peritonitis o Richtlijn sedatie o Erfelijke poliep syndromen o Coeliakie


50

-

o Diverticulitis o Diarrhea o Slokdarmcarcinoom o Maagcarcinoom o Colorectaal carcinoom o Neuroendocriene tumoren van de tractus digestivus o GIST o Short bowel o Gastro oesofageale refluxziekte Er is plaats gereserveerd op Intranet. Alhier worden de presentaties verzameld en gebundeld, zodat e.e.a. later terug te lezen valt.


Inhoud van de presentatie Verricht literatuur onderzoek Beoordeling dia’s Wijze van presenteren Is de a(n)ios in staat tijdens presentatie interactie met de toehoorders aan te gaan

Lacunes -

Lacunes in kennis en kunde van de individuele a(n)ios of de groep worden duidelijk. Indien op basis van de presentatie duidelijk wordt dat er lokaal anders gehandeld wordt dan de literatuur of richtlijn adviseert, dan krijgt a(n)ios de opdracht een voorstel te doen voor aanpassing van lokale protocol. Indien er tijdens de presentatie een vraag ontstaat, die niet op grond van de gegevens verkregen in de voorbereiding van de presentatie kan worden beantwoord, dan wordt de probleemstelling geconcretiseerd. Een van de a(n)ios krijgt vervolgens de opdracht om het probleem te analyseren en daarover te rapporteren.


51

5.7. Klinische probleempatiëntbespreking Inleiding Wekelijks worden voorafgaand aan de grote visite 3 klinische probleempatiënten uitgebreid besproken. Tijdens deze bespreking zijn vier leden van het opleidingsteam aanwezig. Kader -

Donderdagochtend van 8.30 – 09.30 uur Voorzitter: supervisor van de afdeling. Indien er een aios is die kliniekstage 2 doet, treedt deze op als voorzitter.

Leerdoelen -

Verantwoording afleggen over diagnostisch en therapeutisch handelen Gezamenlijk klinisch probleem analyseren en trachten tot een oplossing te komen Vergaren van vakinhoudelijke kennis

Structuur -

-

De a(n)ios maakt een korte presentatie (PowerPoint) die wordt gepresenteerd en waarin de volgende gegevens omtrent probleempatiënten kort en bondig door de a(n)ios worden besproken: o Naam, leeftijd en relevante voorgeschiedenis o Relevante gegevens uit anamnese en lichamelijk onderzoek o Relevante gegevens uit aanvullend onderzoek o Samenvatting van de problematiek o Benoemen van de vraagstelling en mogelijke oplossingen o In samenspraak met de aanwezigen een plan van aanpak maken De voorzitter o Bewaakt de tijd en de structuur van de bespreking o Stelt vragen die uitnodigen om te reflecteren o Tracht de aanwezigen actief te betrekken, waarbij de aios altijd als eerste worden uitgenodigd te reageren. o Draagt zorg voor veiligheid


Aios kan hoofd- en bijzaken onderscheiden Aios kan complex probleem kort en bondig samenvatten en adequaat het probleem schetsen Aios doet voorstellen voor aanvullend onderzoek en/of behandeling Aios neemt verantwoording voor het gevoerde beleid Aios neemt verantwoordelijkheid voor voorzitterschap




52

5.8. Polibespreking Inleiding De wekelijkse polibespreking is bedoeld om met name poliklinische probleempatiënten te bespreken met het gehele opleidingsteam. Kader -

Vrijdagochtend van 8.30 – 9.30 uur Voorzitter: Dr. I.P. van Munster Zowel a(n)ios als MDL artsen brengen patiënten in, die besproken worden

Leerdoelen -

Verantwoording afleggen over diagnostisch en therapeutisch handelen Gezamenlijk poliklinisch probleem analyseren en trachten tot een oplossing te komen Vergaren van vakinhoudelijke kennis

Structuur polibespreking -

-

De volgende gegevens omtrent poliklinische probleempatiënten worden kort en bondig benoemd: o Naam, leeftijd en relevante voorgeschiedenis o Relevante gegevens uit anamnese en lichamelijk onderzoek o Relevante gegevens uit aanvullend onderzoek o Samenvatting van de problematiek o Benoemen van de vraagstelling en mogelijke oplossingen o In samenspraak met de aanwezigen een behandelplan maken De voorzitter o Bewaakt de tijd en de structuur van de bespreking o Stelt vragen die uitnodigen om te reflecteren o Tracht de aanwezigen in de zaal actief te betrekken, waarbij de a(ios altijd als eerste worden uitgenodigd te reageren. o Draagt zorg voor veiligheid


Aios kan hoofd- en bijzaken onderscheiden Aios kan complex poliklinisch probleem kort en bondig samenvatten en adequaat het probleem schetsen Aios doet voorstellen voor aanvullend onderzoek en/of behandeling Aios neemt verantwoording voor het gevoerde beleid

Lacunes: -

Lacunes in kennis en kunde van de individuele a(n)ios of de groep worden duidelijk. Ter verbreding van kennis wordt: o De probleemstelling geconcretiseerd o Afgesproken wanneer er gerapporteerd wordt over een oplossing of dat zoekvraag van de aios wordt beantwoord door een CAT


53

5.9. Critically appraised topic (en critical appraisal of literature) Inleiding De Critical Appraisal of Literature en Critically Appraised Topic (CAL/CAT) zijn vormen om de algemene competentie “kennis en wetenschap” te ontwikkelen. De principes van evidence based medicine met het kritisch beschouwen van de verschillende onderdelen van wetenschappelijke publicaties wordt hiermee beoordeeld. Leerdoelen -

Ontwikkeling competentie kennis en wetenschap Verbreden van vakkennis Bevorderen van deskundigheid van collegae en andere deskundigen in de zorg

Uitwerking De aanleiding voor een CAT is een patiëntencontact, naar aanleiding waarvan een vraag gerezen is met betrekking tot de directe medische zorg aan die patiënt. Een CAT bestaat uit zeven onderdelen, zoals hieronder weergegeven. Een CAT bestaat uit zeven vaste onderdelen zoals weergegeven in onderstaand figuur Wanneer Zeer regelmatig zijn er bij de grote visite, de overdracht en bij besprekingen klinische vraagstellingen, die op dat moment niet voldoende kunnen worden beantwoord. Deze vraagstellingen worden geconcretiseerd en genoteerd. Vervolgens wordt een onderwerp uitgekozen dat volgens een vast rooster door een a(n)ios wordt uitgewerkt en gepresenteerd. Praktische aanpak in het kort CAT’s zijn bedoeld als oefening in het wetenschappelijk denken over het klinisch handelen (aanvraaggedrag, therapiekeuze). Een CAT omvat de volgende stappen. Beschrijving van een klinisch scenario (aan de hand van een patiënt van het ochtendrapport of naar aanleiding van casuïstiek besproken tijdens een grote visite). Formuleren van een relevante klinische vraag naar aanleiding van dit scenario. Beschrijven van het zoekproces met databronnen, sleutelwoorden en inclusiecriteria voor de gevonden artikelen. Beschrijven van opzet en uitvoering van een wetenschappelijk onderzoek en beoordeling van de kwaliteit ervan. Weergeven van de mate van ‘evidence’. De CAT voorzien van commentaar en conclusie over het toepassen van de bevindingen voor het geschetste scenario. Middels een PowerPoint presentatie van maximaal 15 minuten wordt het resultaat gepresenteerd. De presentatie wordt bewaard en verspreid onder alle a(n)ios en leden van het opleidingsteam. De CAT’s hebben betrekking op vier klinisch relevante domeinen: Diagnostiek Prognose Therapie en (contra)indicaties Evaluatie van het gevolgde beleid Toets Supervisor en overige aanwezigen vullen naar aanleiding van de presentatie het KPB-formulier CAT in. De a(n)ios neemt dit op in zijn portfolio.


54

5.10.

Referaat

Inleiding Zes keer per jaar wordt samen met de afdelingen MDL van het UMCN St Radboud en Ziekenhuis Rijnstate een refereeravond gehouden. Deze avonden zijn thematisch georganiseerd en bestaan uit een lezing en drie referaten over een bepaald onderwerp. De referaten worden verzorgd door de aios, de lezing wordt in het algemeen gehouden door een staflid. Kader De organisatie van de refereerbijeenkomsten vindt plaats samen met de afdelingen MDL van het UMCN St. Radboud en ziekenhuis Rijnstate. Frequentie: zes keer per jaar Tijdstip: dinsdagavond van 19.00 – 21.00 uur Locatie: Studiecentrum Soeterbeeck in Ravenstein

Leerdoelen -

Ontwikkelen competentie kennis en wetenschap Verbreden van de vakkennis Bevorderen van deskundigheid van collegae Boeiend en duidelijk leren presenteren Kritisch leren beoordelen van een wetenschappelijk artikel


A(n)ios is in staat om op een boeiende wijze een presentatie te houden. Inhoud van de presentatie Is de a(n)ios in staat om de resultaten van het gepresenteerde artikel te bediscussiëren Lay out van de dia’s


Er wordt getracht lacunes in kennis te voorkomen door de thematische refereeravonden, waarbij een combinatie plaatsvindt van enerzijds referaten anderzijds een lezing over het onderwerp.. De aanwezigheid van de opleidingsteams uit de OOR regio draagt zorg voor een goed didactisch klimaat, waarbij aios zich vrij voelen om te reflecteren en vragen te stellen.


55

5.11.

Incidentbespreking

Inleiding De incidentbespeking is een vorm van intervisie met de a(n)ios. Tijdens deze besprekingen worden werk gerelateerde problemen en vraagstukken bespreekbaar gemaakt. Het gaat hierbij niet om medische zaken, maar om ervaringen op het terrein van communicatie, samenwerking, etc. Het zijn vooral de emotionele ervaringen, die aan bod komen. Hierdoor betreft het dan ook het professioneel handelen van de a(n)ios. Kader -

1 x per maand, van 12.30-13.30 De besprekingen worden gevoerd onder begeleiding van een staflid samen met een communicatietrainer volgens de incidentmethode. Deze methode zorgt ervoor dat iedereen actief deelneemt.

Leerdoelen -

A(n)ios leren persoonlijke ervaringen in de groep te besprekingen Door het gestructureerd bespreken van deze ervaringen leert de a(n)ios: o Analyseren, exploreren, reflecteren en problematiseren o Persoonlijke leervragen formuleren o Het eigen handelen ter discussie te stellen o Feedback geven en ontvangen o Probleem verhelderende vragen stellen o De gesprekken structureren o Advies geven over werkproblemen

Structuur -

-

-

Elke a(n)ios meldt een voorval dat hij/zij in de afgelopen periode heeft meegemaakt (actuele problemen/gebeurtenissen gaan voor). Voorval kan bijvoorbeeld betrekking hebben op een reanimatie, VIM, slecht nieuwsgesprek, ontevreden of agressieve patiënt of familie, problemen met andere werknemers in de zorg, enz. Keuze van het incident; de groep maakt een keuze welk incident wordt besproken Informatiefase: de inbrenger vertelt de feitelijke inhoud van het incident en de reden waarom het wordt ingebracht Vragenronde: open vragen stellen om een duidelijker beeld van de situatie te krijgen en de relatie met de inbrenger: wat is zijn rol, wat zijn de beweegredenen en de achterliggende gedachten? Iedereen komt aan de beurt. Standpuntbepaling door de groep: wat speelt hier en waarom? De inbrenger luistert. De inbrenger: wat deed/doet hij? Afsluitende discussie. Afronding: welke inzichten en adviezen heeft deze bespreking opgeleverd

Eenmaal per twee jaar wordt er in het kader van deze incidentbespeking een communicatiecursus gehouden. Hierin wordt ingegaan op alle aspecten van (non-)verbale communicatie en ieders rol hierin.


56

Deel B Portfolio 1.1. Overzicht begeleiding individuele aios Onderstaande figuur geeft de globale structuur weer van de begeleiding van de individuele aios gedurende zijn opleiding met welke onderwerpen in welk gesprek besproken worden. (in blauw gesprekken met de opleider). IOP -

Kenmerken stage Thema’s KPB’s/OSATS/ 0 CAT / 360 feedback Onderwijs Referaat etc. Persoonlijke leerdoelen

Kennismakingsgesprek met opleider CV Eventueel overdracht UMC Nijmegen Opleidingsstructuur Modelinstructie aios Eventuele persoonlijke leerdoelen Lokale situatie: opleidingsplan Dashbord toelichten

Tijdens introductie stage afspreken: Thema’s Leerdoelen Toetsing Wederzijdse Verwachtingen

Halverwege stage Thema’s: voortgang Verrichtingen – OSATS KPB’s Briefbeoordelingen Opleidingsklimaat Bijstellen/afspreken: Thema Leerdoelen Toetsing IOP - bijstelling

Afronding stage Thema’s: voortgang Verrichtingen – OSATS KPB’s Briefbeoordelingen Opleidingsklimaat Stagebeoordeling

Voortgangsgesprek met opleider bespreken: stages thema’s: dashbord verrichtingen – OSATS Briefbeoordelingen Reflectiegesprek Leerklimaat cursussen Afspreken: Stage Thema’s: dashbord Persoonlijke leerdoelen Toetsing IOP - bijstelling Overdracht naar UMC Nijmegen

IOP -


Thema’s KPB’s/OSATS/ 0 CAT / 360 feedback Onderwijs Referaat etc. Persoonlijke leerdoelen

57

1.2. Het voeren van een introductiegesprek aan het begin van de opleidingsperiode in het JBZ Doel Afspraken te maken tussen de aios en opleider, c.q. stagebegeleider over wederzijdse verwachtingen ten aanzien van het functioneren tijdens. Wanneer Bij de start van de stage Werkwijze Afgesproken wordt, afhankelijk van de voorgeschiedenis van de aios, welke (onderdelen van) leerdoelen in de komende periode aan bod zullen komen en getoetst zullen gaan worden. Zowel stagespecifiek (zie stageomschrijving) en stage onafhankelijke leerdoelen. Ook het aantal Korte Praktijk Beoordelingen wordt afgesproken. Richtlijn is dat per aios per maand één KPB wordt afgenomen tot een totaal van 12 KPB’s per aios/ jaar. Idem met betrekking tot de OSATS. De aios, opleider en stagebegeleider bewaken beide of er tijdens de o komende periode ook nog andere beoordelingen dienen te worden gegeven (360 feedback, CAT’s, vaardigheidstoetsen etc.). Aandachtspunten introductiegesprek - Wat waren de sterke en zwakke punten van de aios in de voorafgaande periode. - Wat zijn de leerdoelen van de aios in deze periode. - Welke thema’s zijn van belang: toelichting dashbord - Wat kan de aios leren in komende periode. Hierbij moet niet alleen gedacht worden aan medisch handelen, maar ook aan andere competenties als communicatie, samenwerking en organisatie. - Afspraken over welke leerdoelen worden getoetst. - Afspraken over hoeveel OSATS en KPB’s worden afgenomen. Ook worden afspraken gemaakt over het inhoudelijk domein waar de OSATS en KPB’s over gaan. - Afspraken over hoeveel briefbeoordelingen zullen worden afgenomen. - Afspraken over het eventueel gebruik van andere beoordelingsinstrumenten tijdens de stage. Tijdstip van eerstkomend evaluatie en/of voortgangsgesprek. - Alle gebruikte formulieren van de introductiegesprekken dienen te worden opgenomen in het portfolio. Toevoeging: bespreekpunten bij de start van de opleiding NB: de aios heeft het generieke JBZ opleidingsplan en het lokaal opleidingsplan MDL voor aanvang van het gesprek gelezen! Bespreekpunten bij aanvangsgesprek tussen opleider en aios: 1. Beoordeling reeds aanwezig portfolio, formulieren, punten van aandacht en van zelf benoemde leerdoelen; 2. Verwachtingen van aios m.b.t. (voor-)opleiding en eventuele specifieke wensen; 3. Toewijzen persoonlijk e-mailaccount en geven van aanwijzingen tot gebruik: wens om eigen JBZ e-mailadres te gebruiken voor correspondentie; 4. Werktijden, reeds geplande vakanties. Afspraken bespreken t.a.v. vakantieplanning; 5. Wat te doen bij ziekte; 6. Uitleg opleidingsplan 7. Verwachtingen m.b.t. : a. verslaglegging, statusvoering, brieven. b. overleg met supervisor/stagebegeleiding c. ontslagprocedures: voorlopige ontslagbrief en dicteren ontslagbrief d. volgen onderwijs, casuspresentatie, refereren, intervisie, lokaal/regionaal onderwijs en voortgangstoetsen. 8. Verantwoordelijkheid m.b.t. vakantie, vrije dagen; 9. Verantwoordelijkheid naar co-assistenten, verpleegkundigen en paramedisch medewerkers, wensen en ambitie m.b.t. geven onderwijs; 10. Kennismaking met specialisten, unithoofden, secretariaat, omgangsvormen met verschillende medewerkers; 11. Formele positie in zorgketen, verwijzen naar desbetreffende hoofdstukken assistentenklapper, Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

58

omgangsvormen naar patiënten, duidelijk maken van positie; 12. Wat te doen bij: a. Problemen. b. Een klacht (zie gedragscode generiek plan). c. Prikaccidenten. d. Agressieve patiënten. 13. Portfolio bespreken: a. Lokaal opleidingsplan, stagebeschrijvingen. b. Toetsinstrumenten: KPB, CAT, etc. c. Besprekingen. d. IOP. 14. Voortgangsgesprekken: melding van voorbereiding hierop middels invullen zelfbeoordelingformulier en formulier t.a.v. beoordeling opleiding. 15. Diverse opmerkingen.


59

1.3. Het maken van een individueel opleidingsplan (IOP) Zie IOP formulier stages Doel Overzicht over het opleidingsniveau van de aios en het beloop hiervan. Concrete beschrijving van (persoonlijke) leerdoelen. Wanneer De aios maakt in samenspraak met de (plaatsvervangend) opleider tijdens de voortgangsgesprekken zijn/haar individueel opleidingsplan. In de stages wordt dit aan de hand van de gespreken met de stagebegeleider bijgesteld. Werkwijze De aios blikt gestructureerd terug op zijn functioneren gedurende de afgelopen periode van 6 maanden, met name voor wat betreft zijn niveau van functioneren op de 7 verschillende competentiegebieden. Daarbij wordt de informatie gebruikt van de thema’s, de toetsmomenten gedurende die periode en bewijsmaterialen dat is verzameld in de afgelopen periode (gevolgde cursussen, gegeven presentaties e.d.). De aios analyseert deze gegevens en schrijft zijn bevindingen in het IOP formulier. Aandachtspunten - Wat waren de afspraken bij het vorige gesprek? - In hoeverre zijn de afspraken geëffectueerd? - Hoe kijkt de aios nu terug op de afgelopen 6 maanden? - Welke sterkte-zwakte analyse wordt nu gegeven en op basis van welk bewijs (bijv. worden alle competenties in de analyse betrokken; worden uitspraken gedaan die voortvloeien uit de verzamelde bewijsmaterialen; worden activiteiten genoemd die bijdragen tot het verbeteren van het functioneren voor wat betreft de “zwakke” punten dan wel het verder ontwikkelen van de “sterke” punten). - Welke afspraken dienen gemaakt te worden tot het volgende voortgangsgesprek. - Maak de afspraken zo specifiek mogelijk, haalbaar binnen een bepaalde tijdsperiode en toetsbaar.


60

1.4. Het voeren van een voortgangsgesprek en geschiktheidsbeoordeling Doel De aios en (plaatsvervangend) opleider bespreken het functioneren van de aios van de afgelopen periode en meer specifiek: de voortgang en het niveau van de verschillende competenties die de aios ontwikkeld heeft. Het voortgangsgesprek kan beschouwd worden als een tussentijdse evaluatie gericht op specifieke leermomenten voor de komende periode. Bij de geschiktheidsbeoordeling wordt door de opleider een oordeel uitgesproken over de geschiktheid van de aios als toekomstig specialist. Wanneer De aios wordt ieder jaar in zijn opleiding door de opleiders beoordeeld of hij geschikt is de opleiding voort te zetten. Dat is een unilateraal oordeel. Op deze momenten kan de opleiding van de aios tussentijds worden gestaakt. Deze beoordeling vindt plaats conform formulieren van de MSRC (A/B formulier). Bij een onvoldoende oordeel wordt dit formulier naar de MSRC gestuurd (geschiktheidbeoordeling). Werkwijze De aios en opleider bereiden beiden het voortgangsgesprek voor. De opleider stelt de agenda samen, mede op basis van de punten die door de aios worden aangedragen. Vraagt na bij leden opleidingsteam en andere medewerkers hoe de betreffende aios functioneert. De aios levert uiterlijk 1 week van tevoren de volgende stukken bij de opleider in: 1 Agendapunten voortgangsgesprek 2 Portfolio waaronder: a Zelfbeoordeling competenties (algemeen en specifiek); b Individueel Ontwikkelings Plan; c Thema’s: dashbord d Leerdoel stageperiode; e Beoordeling KPB’s; f Andere beoordelingen; g CV; h informatie met betrekking tot relevante activiteiten op één of meerdere competentiegebieden; i reflectie op eigen functioneren op basis van voorafgaande informatie. 3 Leerklimaat; 4 Toekomst. Aandachtspunten voortgangsgesprek/geschiktheidbeoordeling - Identificeren sterke en zwakke punten. - Vastleggen op welke wijze zwakke punten kunnen worden verbeterd. - Vastleggen hoe deze verbetering getoetst wordt. - Bespreken van zelfreflectie en mate van overeenkomst en eventuele discrepanties met het oordeel van de opleidingsgroep - Bespreken leerklimaat voor de aios - Alle verslagen dienen te worden opgenomen in het portfolio - De opleider ziet erop toe dat er van het voortgangsgesprek / de geschiktheidsbeoordeling een schriftelijke verslag gemaakt wordt dat zowel door de opleider als door de aios ondertekend wordt. Dit verslag wordt aan het portfolio toegevoegd. - Het oordeel dient in het dossier dat opleider van de aios heeft opgenomen te worden


61

1.5. Het observeren en evalueren m.b.v. een OSATS Doel Het vastleggen en het nabespreken van het functioneren van aios op onderdelen van competenties door middel van observatie m.b.v. een gestructureerd beoordelingsformulier. Wanneer Op ieder moment tijdens de opleiding kan een aios geobserveerd worden op onderdelen van het functioneren. Dat betekent dat de observatiemomenten primair worden bepaald door de mogelijkheden die de bedrijfsvoering biedt. Binnen deze conditie verdient het aanbeveling de observatiemomenten zoveel mogelijk te spreiden. Zwakkere onderdelen kunnen dan vaker geobserveerd worden om te beoordelen of er verbetering is opgetreden. Werkwijze Het initiatief tot het afnemen van een OSATS kan zowel door de aios als door de opleider/ supervisor genomen worden. Als regel geldt dat bij elke aios minimaal eenmaal per maand een OSATS wordt afgenomen met een minimum van 10 per jaar. De OSATS zijn thema c.q. stagegebonden. Aandachtspunten bij het evalueren m.b.v. een OSATS - Bepaal welke verrichtingen waardevol zijn om aios te observeren en feedback te geven. - Houdt bij de observatiemomenten rekening met de leerdoelen van de aios genoemd in de voorbespreking. - Spreek tijdens introductie- of voortgangsgesprek al af wanneer en over welke verrichtingen in ieder geval een OSATS wordt afgenomen. - Bespreek de observatie direct na met de aios. - Alle gebruikte formulieren dienen te worden opgenomen in het portfolio. - Neem tijd voor de observatie en de aansluitende bespreking van de resultaten.


62

1.6. Korte Praktijk Beoordelingen (KPB) Doel Het vastleggen en het nabespreken van het functioneren van aios op onderdelen van competenties door middel van observatie m.b.v. een gestructureerd observatieformulier. Wanneer Op ieder moment tijdens de opleiding kan een aios geobserveerd worden op onderdelen van het functioneren. Dat betekent dat de observatiemomenten primair worden bepaald door de mogelijkheden die de bedrijfsvoering biedt. Binnen deze conditie verdient het aanbeveling de observatiemomenten zoveel mogelijk te spreiden. Zwakkere onderdelen kunnen dan vaker geobserveerd worden om te beoordelen of er verbetering is opgetreden. Werkwijze Het initiatief tot het afnemen van een KPB kan zowel door de aios als door de opleider/supervisor genomen worden. Als regel geldt dat bij elke aios eenmaal per maand een KPB wordt afgenomen minimaal 6 per half jaar. Waarover de KPB gaat wordt deels bepaald door wat de aios wil leren en deels door de klinische presentaties en de voor de opleiding relevante activiteiten van de betreffende stageplek. De inhoud van een KPB beperkt zich tot het beoordelen van een beperkt aantal competenties. Mogelijkheden voor KPB - poli/afdeling consult (KPB algemeen) - overdracht (KPB overdracht) - status (fiattering door supervisor) - brief (KPB brief) - patiënt/familie/-gesprek (KPB gesprek) - slecht nieuwsgesprek (KPB gesprek) - probleempatiëntbespreking/voordracht/referaat/CA (KPB Cat/referaat/probleempatientbespreking) - vaardigheden (KPB vaardigheden) Aandachtspunten bij de beoordeling van de KPB - Bepaal welke activiteiten waardevol zijn om aios te observeren en feedback te geven. - Houdt bij de observatiemomenten rekening met de leerdoelen van de aios genoemd in het introductie- en voortgangsgesprek. - Spreek tijdens introductie- of voortgangsgesprek al af wanneer en over welke taken in ieder geval een KPB wordt afgenomen. - Beoordeel aios op een beperkt aantal competenties. - Bespreek de observatie direct na met de aios. - Alle gebruikte formulieren dienen te worden opgenomen in het portfolio. - Neem tijd voor de toetsing en de aansluitende bespreking van de resultaten.


63

1.7. Het evalueren van het functioneren d.m.v. multisource feedback Voor artsen in opleiding tot specialist (aios) is het belangrijk dat zij kennis van het specialisme verwerven, specialistische vaardigheden aanleren en zich ontwikkelen in professioneel functioneren. Om dit laatste te bevorderen is Multi Source Feedback (MSF) of 360 graden beoordeling een uitstekende methode. Het functioneren van een aios op de werkplek kan het best beoordeeld worden door mensen met wie hij of zij samenwerkt: collegaartsen, andere collegae in de zorg en patiënten. Bij de MSF methode wordt vanuit deze verschillende perspectieven feedback gegeven op onder meer communiceren, samenwerken en professionele houding in de afgelopen maanden. MSF past in de vernieuwde medische vervolgopleidingen. Hierbij worden artsen, collega’s uit de zorg en patiënten eenmaal per jaar gevraagd feedback aan de aios te geven door vragen over het functioneren te beantwoorden en tips te geven om nog beter te functioneren. De resultaten met de opleider besproken tijdens een voortgangsgesprek, in samenhang met andere beoordelingen. Doel Het verkrijgen van informatie over eigen functioneren door professionals die veel met de aios te maken hebben aan de hand van een gestructureerde vragenlijst. Wanneer In principe in ieder opleidingsjaar (zie toetsmatrix). De aios en opleider kunnen besluiten dit frequenter te doen. Zeker bij twijfel over functioneren is dit een wenselijke optie. Werkwijze De aios overlegt met de opleider welke 10 personen gevraagd dienen te worden om een oordeel te geven over het functioneren. De waarde van de beoordeling zit in het aantal en de diversiteit van de personen die gevraagd worden. Als richtlijn wordt voorgesteld om minimaal evaluaties te verzamelen van 1 aios en van twee MDL stafleden, van 1 medisch specialist van een aanpalend specialisme (i.h.a. interne geneeskunde, chirurgie of radiologie), van 1 aios, van 1 SEH-arts, van een medewerker van de polikliniek en van de scopiekamer en van iemand uit de verpleegkundige staf. In VREST bestaat een goede digitale mogelijkheid voor het afnemen van een 360° feedback waarvan gebruik gemaakt wordt. De uitkomst van de 360° feedback wordt met de opleider besproken. Aandachtspunten bij de beoordeling 360° feedback formulier - Tussen aios en opleider wordt afgesproken welke personen bijdragen aan de 360° feedback. - De aios nodigt (met een cc aan de opleider) de personen uit om digitaal de formulieren in te vullen (inlogcode); - De evaluaties worden in principe gegeven door personen die niet wezenlijk bijdragen aan het beoordelingsproces van de aios. - De uitkomst van de MSF wordt aan de opleider doorgegeven - De aios is verantwoordelijk voor het verkrijgen van de informatie en de analyse ervan. - De opleider bepaalt welke weging wordt gegeven aan de verzamelde evaluaties. - Een onvoldoende oordeel dient in het dossier dat de opleider van de aios heeft opgenomen te worden.


64

1.8. Critically Appraised Topic (en critical appraisal of literature) Zie KPB CAT/referaat/probleempatiëntbespreking Doel De Critical Appraisal of Literature en Critically Appraised Topic (CAL/CAT) zijn vormen om de algemene competentie “kennis en wetenschap” te ontwikkelen. De principes van evidence based medicine met het kritisch beschouwen van de verschillende onderdelen van wetenschappelijke publicaties wordt hiermee beoordeeld. Daarnaast is het een instrument om de vakkennis te verbreden en de deskundigheid van collega en andere professionals in de gezondheidszorg te bevorderen. Uitwerking De aanleiding voor een CAT is een patiëntencontact, naar aanleiding waarvan een vraag gerezen is met betrekking tot de directe medische zorg aan die patiënt. Een CAT bestaat uit zeven onderdelen, zoals hieronder weergegeven. Een CAT bestaat uit zeven vaste onderdelen zoals weergegeven in figuur 1.2 Patiënt (Praktijk)

Vertaalslag (expert)

Wetenschap (literatuur)

Trefwoorden 1 Klinisch scenario

2 Klinische vraag

3 Literatuur search

4 Kritisch beoordelen artikel

5 Evidence table 7 Bottom line

6 Commentaar: besluitvormings proces EBM

1. Klinisch scenario Voor het beschrijven van een goed scenario is het noodzakelijk dat de patiënt helder en bondig wordt gepresenteerd en dat duidelijk wordt waarom het probleem relevant is. Het beschrijven van zo’n patiëntenpresentatie kan goed ondersteund worden met behulp van een lijst met noodzakelijke onderdelen: - naam - geslacht - leeftijd - anamnese - lichamelijk onderzoek - uitslag diagnostische tests - aandoening (of verdenking daarop) - specialisatie arts en setting - belangrijke aspecten uit medische voorgeschiedenis (o.a co-morbiditeit enmedicatie) - relevante leefstijlfactoren (roken, bewegen, alcohol, voeding etc) - verwachting patiënt - voorkeur patiënt en arts - klinisch dilemma/spanningsveld waaraan klinische vraag zijn relevantie ontleent. 2. Klinische vraag De vragen kunnen betrekking hebben op de diagnose, prognose, therapie en evaluatie van het gevoerde beleid betreffende een specifieke patiënt. Voor het vinden van het juiste antwoord is het van belang dat de vraag is Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

65

opgebouwd uit concrete meetbare elementen, waardoor voor aanvang van de search duidelijk is wat belangrijk is bij de selectie van een artikel. 3. Literatuur search Het bewijs dat men zoekt moet verkregen zijn binnen een kwalitatief goed wetenschappelijk onderzoek (best evidence), om met voldoende zekerheid het antwoord op de klinische vraag te kunnen onderbouwen. 4. Kritisch beoordelen artikel In welke mate is een gevonden resultaat (een schatting van de werkelijkheid) reproduceerbaar als dat onderzoek opnieuw wordt uitgevoerd en binnen welke marges bevindt zich, met een bepaalde mate van zekerheid, werkelijke waarde van die uitkomstmaat (zie beoordelingsformulieren). 5. Evidence table Samenvatten en interpreteren van relevante cijfers uit een wetenschappelijke publicatie. Methodologische kwaliteit hoog of laag; geldigheid voor de patiëntencasus hoog of laag. 6. Commentaar De weging van alle componenten is een complex proces, evenals het goed verwoorden hiervan het leggen van de juiste accenten daarbij. 7. Bottom line Terugvertalen van conclusies uit het besluitvormingsproces naar de patiënt uit de klinische vraag. Wanneer Iedere week wordt tijdens de overdracht of visite een onderwerp uitgekozen die volgens een vast rooster door een A(N)IOS wordt uitgewerkt en op een woensdagmiddag gepresenteerd. Toets Supervisor vult naar aanleiding van de presentatie het KPB-formulier CAT in. De aios neemt dit op in zijn portfolio. Literatuur: Training critical appraisal of a topic. Een onmisbare handleiding in het tijdperk van Evidence Based Medicine. CPM de Brouwer, IJ Kant, LJM Smits, AC Voogd. Mediview BV, Maastricht augustus 2009. ISBN 978-9077201-31-2. Supervisor en overige aanwezige vullen nav de presentatie het KPB-formulier CAT in. De aios neemt dit op in zijn portfolio.


66

1.9. De beoordeling van verslaglegging Zie KPB verslaglegging Doel Het vastleggen en nabespreken van de kwaliteit van de verslagen d.m.v. een gestructureerd beoordelingsformulier. Wanneer Op ieder moment van de opleiding kan een verslagbeoordeling plaats vinden. Hiermee kunnen met name de competenties medisch handelen en communicatie getoetst worden. Werkwijze Het initiatief voor een verslagbeoordeling kan zowel bij de aios als bij een lid van de opleidingsgroep liggen. Alle beoordelingen worden samen met de aios nabesproken.


67

1.10.

Het beoordelen van het portfolio

Doel Inzicht krijgen in en zicht krijgen op alle competenties van de aios MDL. Werkwijze Het portfolio is het verzamelpunt van alle informatie die over de aios beschikbaar is. De aios is verantwoordelijk voor deze informatie. Het portfolio wordt gebruikt als onderliggend document bij het voortgangsgesprek. Het portfolio dient naast andere formulieren (zie voortgangsgesprek) een week van tevoren te worden ingeleverd zodat de opleider de tijd heeft deze informatie te bekijken en nog om aanvullende informatie te vragen. De hieronder vermelde aandachtspunten vormen voor een belangrijk deel de agenda van het voortgangsgesprek. Aandachtspunten - Bevat het portfolio minimaal de volgende informatie: o Zelfbeoordeling algemene competenties; o Dashbord up to date o Individueel Ontwikkelings Plan; o Evaluaties OSATS en KPB; o Andere beoordelingen; o Informatie met betrekking tot relevante activiteiten op één of meerdere competentiegebieden; o Reflectie op eigen functioneren op basis van voorafgaande informatie. - Het bespreken van discrepanties in de beoordeling van de opleider/supervisor o De kwaliteit van de reflectie wordt beoordeeld: o Goede aansluiting met sterke en zwakke punten; o Juiste conclusies uit reflectie; o Er worden toetsbare voornemens gemaakt. o Identificeren sterke en zwakke punten. o Vastleggen op welke wijze zwakke punten kunnen worden verbeterd. o Vastleggen hoe deze verbetering getoetst wordt. - Wat is de kwaliteit van het totale portfolio. De opleider dient de informatie ten opzichte van elkaar te wegen. Is er twijfel over de kwaliteit van het portfolio dan is het wenselijk leden van de opleidingsgroep in het oordeel te betrekken. - Hoe ervaart de aios het “leerklimaat” op de afdeling? - Komen de afspraken gemaakt bij het introductiegesprek overeen met de werkelijk verrichte activiteiten? - Wat dient voor de volgende keer te worden afgesproken? En hoe kan dit getoetst worden? - Neem tijd voor de bespreking van de resultaten (minimaal 30 minuten). - Alle verslagen dienen te worden opgenomen in het portfolio.


68

1.11.

Tips PowerPointpresentatie

Leesbare didactische dia’s in PowerPoint maken is een kunst. Houd het boeiend en gemakkelijk leesbaar. - De ‘leesbaarheid’ van de dia’s blijft belangrijk. Denk er vooral aan om tabellen uit een artikel sterk te vergroten en de belangrijke getallen duidelijk te markeren. Een andere mogelijkheid is om zelf een nieuwe tabel te maken met alleen de relevante getallen. - Letters dienen tenminste 18 punts en vet (bold) te zijn. - Beperk de tekst tot de essentie: vermijd volle tabellen (met ranges en betrouwbaarheidsintervallen, SD’s). - Geef in de kop aan waar de tabel over gaat. Maak niet meer dan 5 kolommen. Verdeel een grote relevante tabel over meerdere dia’s. - Geef in de grafieken aan: o Waar het over gaat o Zorg dat bij de X- en Y-as staat wat ze voorstellen. o Zorg dat bij een serie grafieken de lay-out consequent is. o Geef bij een lijn aan wat deze voorstelt: vermijd aparte legenda o Gebruik niet te dunne lijnen of te fijne arcering - Houd gemiddeld 1 dia per minuut spreektijd aan. - Wanneer informatie van een dia later in de presentatie nodig is, maak dan meer dan één kopie van deze dia om die op de juiste plaats in de presentatie te zetten. Ga nooit terug naar de oorspronkelijke dia. - Een kleurendia is slechts zelden beter dan een zwart-wit of blauw-witte presentatie. Wil je toch in kleur werken, weersta dan de verleiding om veel kleuren te gebruiken. Maak het niet te “fancy”. Gebruik nooit rood tegen een blauwe achtergrond. Hoe presenteer ik boeiend....? - Praat naar het publiek toe. - Articuleer duidelijk, leg accenten, vermijd monotoon stemgebruik en gemompel. - Maak gebruik van pointer / aanwijsstok. - Bespreek tabellen en grafieken waarbij je eerst benoemd wat er wordt weergegeven, vervolgens bespreek je de resultaten, eventueel gevolgd door de conclusie. - Houd je aan de tijd. - Presenteer jezelf, straal enthousiasme uit. Format presentatie algemeen - Begin met een beknopte inleiding en stem deze af op die van je voorganger. - Formuleer de vraagstelling helder in vragende vorm (zelfs al doen de auteurs dit niet). - Bespreek methoden, patiëntenselectie, design van de studie en resultaten (durf wat weg te laten!). Methodologie - Is de theorievorming goed uitgewerkt? - Is/zijn de hypothese(n) duidelijk beschreven? (onderstreep die in het artikel) - Hoe zijn de te meten begrippen geoperationaliseerd? - Zijn de condities goed beschreven en duidelijk onderscheiden? - Hoe is de afname van de meetinstrumenten beschreven? Patiëntenselectie - Hoe is de selectie van de onderzochten tot stand gekomen? - Voldoende proefpersonen aan de doelgroep in de hypothese? - Is er geen bias in de selectie? - Is de uitval van onderzochten vermeld, hoeveel en waardoor? Is er geen selectie drop-out. Design - Is duidelijk beschreven hoe het onderzoek verloopt? Is er controle op neveninvloeden (andere behandelingen e.d.)? Is er controle op neveneffecten (bijwerkingen)? Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

69

Conclusie - Zijn de resultaten in lijn met de hypothese - Zijn de conclusies terecht - Sluiten de conclusies aan bij de hypothese en theorievorming? - Is generalisatie mogelijk? - Bediscussieer de resultaten. o Wordt de hypothese bevestigd en is deze juist? o Welke omstandigheden worden genoemd die het onderzoek hebben beïnvloed o Welke omstandigheden (bias) kun je zelf noemen o Wat is je oordeel over het onderzoek in het algemeen o Hoe zou het beter opgezet en uitgevoerd kunnen worden.


70

Deel C Formulieren en bijlagen 1 2 3 4 5

Formulieren t.b.v. stage gesprek en IOP KPB formulieren Overzicht PA onderwijs Overzicht maandagonderwijs Regionaal opleidingsplan MDL


71

1.

Formulieren t.b.v. stage gesprek en IOP

Stage gesprekken Naam aios

Naam stagebegeleider Datum Introductiegesprek: Tussentijdse evaluatie: Eindevaluatie:

Stage Periode/jaar Introductiegesprek Bespreekpunten: Stage beschrijving Aandachtspunten vorige stage Verwachtingen

Tussentijdse evaluatie Bespreekpunten: Niveau thema’s verrichtingen competenties poli onderwijs welke punten mee naar volgende periode hoe is de supervisie?

Wat gaat goed:

Wat kan beter:

Afspraken:

Eindevaluatie Bespreekpunten: Eindniveau thema’s verrichtingen competenties poli onderwijs welke punten mee naar volgende periode hoe was de supervisie?

Bereikt resultaat:

Wat mee naar volgende periode:

Afspraken:

Overige opmerkingen


72

Formulier gesprek met anios Gesprekken Naam a(n) ios

Naam mentor Datum Introductiegesprek: Tussentijdse evaluatie: Eindevaluatie:

Stage Periode/jaar Introductiegesprek Bespreekpunten: Stagebeschrijving Aandachtspunten vorige stage Verwachtingen

Tussentijdse evaluatie Bespreekpunten: Niveau thema’s verrichtingen competenties poli onderwijs welke punten mee naar volgende periode hoe is de supervisie?

Wat gaat goed:

Wat kan beter:

Afspraken:

Eindevaluatie Bespreekpunten: Eindniveau thema’s verrichtingen competenties poli onderwijs welke punten mee naar volgende periode hoe was de supervisie?

Bereikt resultaat:

Wat mee naar volgende periode:

Afspraken:

Overige opmerkingen

Toelichting op de competentiekaart bij voortgangsgesprek door opleider/aios Naam AIOS: Naam opleider(s): Datum: Competentie Medisch handelen/Evaluatie opleiders

Competentie Communicatie/Evaluatie opleiders

Competentie Samenwerking/Evaluatie opleiders

Competentie Organisatie/Evaluatie opleiders

Competentie Maatschappelijk handelen/Evaluatie opleiders

Competentie Kennis en wetenschap/Evaluatie opleiders

Competentie Professionaliteit/Evaluatie opleiders

Handtekening AIOS: ……………………………………………………Handtekening opleider: …………………...


74

Vooruitblik komend jaar bij voortgangsgesprek Naam AIOS: Datum: Opleider: Visie AIOS Wensen stages

Visie opleider

1. 2. 3. 4.

Deeltijd/verlof

Ambitie aandachtsgebied Ambitie wetenschap Ambitie na de opleiding

MSRC-correspondentie

Afspraken


75

2. Bijlage KPB formulieren


76

2.1.KPB (grote) visite

Naam aios:

Supervisor:

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter? Handtekening gezien aios:

Handtekening gezien supervisor:

Datum:

Leerdoelen (grote) visite Medisch handelen Bezit kennis en vaardigheid naar de stand van het vakgebied De AIOS kent de klinische presentaties van ziektebeelden beschreven in het opleidingsplan, en past deze kennis adequaat toe. De AIOS is in staat: de interactie van meerdere (chronische) aandoeningen die gelijktijdig voorkomen, te onderkennen; de hulpvraag naar urgentie te interpreteren (en zo nodig direct te handelen). Medisch handelen Past het diagnostisch en therapeutisch arsenaal van het vakgebied goed en waar mogelijk evidence-based toe. Diagnostiek: Anamnese: de AIOS beheerst de vaardigheid van de anamnese tot in de details. Tijdens de opleiding wordt daarom aandacht besteed aan het benadrukken van anamnestische aspecten van ziektebeelden. Lichamelijk onderzoek: de AIOS moet bij uitstek de deskundige worden op het gebied van lichamelijk/fysisch-diagnostisch onderzoek. Laboratoriumdiagnostiek: de AIOS leert gegevens uit het laboratoriumonderzoek te interpreteren en heeft kennis van afwijkende laboratoriumbevindingen behorend bij de specifieke interne ziektebeelden. Beeldvormende diagnostiek: de AIOS leert gegevens uit beeldvormende diagnostiek (radiologie, CT, MRI, echografie, isotopenonderzoek) te interpreteren en adequaat toe te passen. Functieonderzoek: de AIOS leert gegevens uit functieonderzoek te interpreteren en adequaat toe te passen. Probleemoplossend vermogen: De AIOS beheerst het efficiënt opstellen van een probleemlijst met bijbehorende werkhypothesen in de vorm van een differentiaaldiagnose, daarbij gebruikmakend van de informatie direct bij de patiënt verkregen, alsmede integratie van overige diagnostische gegevens in combinatie met kennis en ervaring. Essentieel hierbij is de integratie van gegevens uit de anamnese, lichamelijk onderzoek en voortgezet onderzoek. Therapeutisch beleid: De AIOS is in staat om, op grond van de diagnostiek en context van de medische problemen, advies te formuleren over de behandeling. Speciale aandacht dient de AIOS te geven aan effecten/gevolgen/bijwerkingen op korte en lange termijn van het ingestelde beleid. Medisch handelen Levert effectieve en ethisch verantwoorde patiëntenzorg. De AIOS neemt kennis van het binnen de afdeling geldende medische beleid en de regels, afspraken en protocollen, en past deze adequaat toe. De AIOS is in staat om de eigen morele standpunten met argumenten te verduidelijken en tegenover patiënten en collegae-gezondheidsmedewerkers te verantwoorden Medisch handelen Vindt snel de vereiste informatie en past deze goed toe De AIOS verzamelt op een adequate wijze informatie rondom de zorg van een patiënt waarvoor hij de verantwoordelijkheid heeft aanvaard; hiertoe weet hij zo nodig op gepaste wijze gebruik te maken van raadpleging van andere betrokkenen in het zorgproces resp. medische en niet-medische deskundigen ( huisarts, specialisten, thuiszorg, GGZ, etc.). Communicatie deelcompetentie 1 De specialist bouwt effectieve behandelrelaties met patiënten op Is in staat om een voor de patiënt veilige omgeving te creëren met respect voor vertrouwelijkheid, privacy en autonomie Heeft een open houding ten aanzien van patiënten, ongeacht de eigen sekse of die van de patiënt, ongeacht levensfase, sociale en economische status, opleiding, etnische achtergrond, cultuur, seksuele geaardheid en levensovertuiging, en ongeacht de aard, de prognose en het stadium van hun gezondheidsprobleem of handicap. Communicatie deelcompetentie 2 De specialist luistert goed en verkrijgt doelmatig relevante patiëntinformatie Is in staat om staat om informatie te verzamelen en te synthetiseren gebruikmakend van andere bronnen zoals de familie, artsen en andere hulpverleners. Communicatie deelcompetentie 3 De specialist bespreekt medische informatie goed met patiënten en familie Is in staat adequaat uitleg te geven over de bevindingen en over de redenen waarom (nog geen) verdere behandeling wordt voorgesteld. gestructureerd en effectieve wijze medische informatie verwoorden Communicatie deelcompetentie 4 Doet adequaat mondeling en schriftelijk verslag over patiëntencasus Doet adequaat mondeling en schriftelijk verslag over patiëntencasus. De aios geeft blijk van deskundigheid en zorgvuldigheid op het gebied van statusvoering: verslag anamnese, lichamelijk onderzoek, problemenlijst, differentiaaldiagnose, aanvullend onderzoek, beloop, interpretatie adviezen consulten. De aios is in staat op een gestructureerde en effectieve wijze medische informatie naar anderen te verwoorden Samenwerking deelcompetentie 2: Verwijst adequaat


78

-

adequaat consult te vragen en hierbij de juiste vraag te stellen consulten van andere specialisten juist te interpreteren.

Samenwerking deelcompetentie 3: Levert effectief intercollegiaal consult De aios is in staat een vraag adequaat te beantwoorden. De aios is in staat de gezondheidstoestand van een patiënt te optimaliseren in relatie tot de operatieve zorg De aios is in staat de post-operatieve patiënt te begeleiden en adequaat te reageren op problemen in het post-operatieve traject. Samenwerking deelcompetentie 4: Draagt bij aan een effectieve interdisciplinaire samenwerking en ketenzorg . De aios blijkt in staat om adequaat in teamverband te kunnen functioneren, en daarbij de verschillende hiërarchische en functionele rollen te herkennen en te respecteren. Maatschappelijk handelen deelcompetentie 1: De specialist kent en herkent de determinanten van ziekte De aios heeft begrip voor de situatie van de patiënt (ook in uitzonderlijke omstandigheden) en diens sociale achtergrond. Hij toont persoonlijke belangstelling voor de patiënt en zijn omgeving en is zich bewust van mogelijke gevolgen van ziekte voor de gezinsleden en verdere omgeving (ook werkomgeving) van de patiënt. Hij houdt met de persoonlijke omstandigheden van de patiënt rekening bij zijn onderzoek, advies, behandeling en begeleiding. Maatschappelijk handelen deelcompetentie 2 De specialist bevordert de gezondheid van patiënten en de gemeenschap als geheel De aios beschikt over kennis en inzicht met betrekking tot de volksgezondheid: De aios laat in de praktijk zien te beschikken over: deskundigheid m.b.t. complicaties van chronische ziektebeelden. Maatschappelijk handelen deelcompetentie 3: De specialist handelt volgens de relevante wettelijke bepalingen De aios is in staat om te gaan met juridische aspecten van het systeem van de gezondheidszorg en handelt in overeenstemming hiermee Maatschappelijk handelen deelcompetentie 4 De specialist treedt adequaat op bij incidenten in de zorg - De aios kan omgaan met complicaties ten gevolge van het klinisch handelen


79

2.2.Korte Praktijk Beoordeling algemeen/vaardigheid

Naam Aios:

Supervisor:

Datum:

Type Patiënt: Focus van het contact:

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Handtekening gezien AIOS:

Handtekening gezien supervisor

Korte Praktijk Beoordeling algemeen/vaardigheid Medisch handelen deelcompetentie 1: Bezit kennis en vaardigheid naar de stand van het vakgebied AIOS kent de klinische presentaties van ziektebeelden beschreven in het opleidingsplan, en past deze De kennis adequaat toe. De AIOS kent de overige aspecten van de ziektebeelden beschreven in het opleidingsplan, en past deze kennis adequaat toe. Medisch handelen deelcompetentie 2: Past het diagnostisch en therapeutisch arsenaal van het vakgebied goed en waar mogelijk evidence-based toe. De AIOS verwerft specialistische kennis, en past deze adequaat toe, op het terrein van: Diagnostiek: Anamnese: de AIOS beheerst de vaardigheid van de anamnese tot in de details. Lichamelijk onderzoek: de AIOS is deskundig op het gebied van lichamelijk/fysisch-diagnostisch onderzoek. Laboratoriumdiagnostiek: de AIOS leert gegevens uit het laboratoriumonderzoek te interpreteren en heeft kennis van afwijkende laboratoriumbevindingen behorend bij de specifieke interne ziektebeelden. Beeldvormende diagnostiek: de AIOS leert gegevens uit beeldvormende diagnostiek (radiologie, CT, MRI, echografie, isotopenonderzoek) te interpreteren en adequaat toe te passen. Functieonderzoek: de AIOS leert gegevens uit functieonderzoek te interpreteren en adequaat toe te passen Probleemoplossend vermogen: De AIOS beheerst het efficiënt opstellen van een probleemlijst met bijbehorende werkhypothesen in de vorm van een differentiaaldiagnose, daarbij gebruikmakend van de informatie direct bij de patiënt verkregen, alsmede integratie van overige diagnostische gegevens in combinatie met kennis en ervaring. Essentieel hierbij is de integratie van gegevens uit de anamnese, lichamelijk onderzoek en voortgezet onderzoek. Therapeutisch beleid: De AIOS is in staat om, op grond van de diagnostiek en context van de medische problemen, advies te formuleren over de behandeling, delingen en prognose. Speciale aandacht dient de AIOS te geven aan effecten/gevolgen/bijwerkingen op korte en lange termijn van het ingestelde therapeutisch beleid. Deelcompetentie M3: Levert effectieve en ethisch verantwoorde patiëntenzorg. De aios: herkent en incorporeert ethische aspecten die bij medische beslissingen in het geding zijn, en is in staat morele vragen die in het medisch handelen ontstaan te analyseren. is in staat om de eigen morele standpunten met argumenten te verduidelijken en tegenover patiënten en collegae gezondheidswerkers te verantwoorden (leerdoel jaar 4). neemt kennis van het binnen de afdeling geldende medische beleid en de regels, afspraken en protocollen, en past deze adequaat toe nover patiënten en collegae gezondheidswerkers te verantwoorden Deelcompetentie 4: Vindt snel de vereiste informatie en past deze goed toe De AIOS verzamelt op een adequate wijze informatie rondom de zorg van een patiënt waarvoor hij de verantwoordelijkheid heeft aanvaard; hiertoe weet hij op gepaste wijze gebruik te maken van raadpleging van andere betrokkenen in het zorgproces resp. medische en niet-medische deskundigen ( huisarts, specialisten, thuiszorg, GGZ, etc Communicatie deelcompetentie 1 De specialist bouwt effectieve behandelrelaties met patiënten op Is in staat om een voor de patiënt veilige omgeving te creëren met respect voor vertrouwelijkheid, privacy en autonomie Heeft een open houding ten aanzien van patiënten, ongeacht de eigen sekse of die van de patiënt, ongeacht levensfase, sociale en economische status, opleiding, etnische achtergrond, cultuur, seksuele geaardheid en levensovertuiging, en ongeacht de aard, de prognose en het stadium van hun gezondheidsprobleem of handicap. Communicatie deelcompetentie 2 De specialist luistert goed en verkrijgt doelmatig relevante patiëntinformatie Is in staat om informatie te verzamelen en te synthetiseren gebruikmakend van andere bronnen zoals de familie, artsen en andere hulpverleners. Communicatie deelcompetentie 3 De specialist bespreekt medische informatie goed met patiënten en familie De aios is in staat op een gestructureerde en effectieve wijze medische informatie naar anderen te Is in staat adequaat uitleg te geven over de bevindingen en over de redenen waarom (nog geen) verdere behandeling wordt voorgesteld.

2.3.KPB Briefbeoordeling/ statusvoering

Naam Aios:

Reflectant:

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?



Datum:

Leerdoelen Briefbeoordeling/statusvoering Medisch Handelen deelcompetentie 2 - Past het diagnostisch en therapeutisch arsenaal van het vakgebied goed en waar mogelijk evidence-based toe - De aios geeft blijk dat hij pathofysiologisch kan denken en juiste conclusies heeft getrokken op basis van (differentiaal) diagnose, onderzoeken, ziekteverloop en behandeling. Dit wordt kort, bondig en op heldere wijze weergegeven: de integratie van gegevens uit de anamnese, lichamelijk onderzoek en voortgezet onderzoek.

Communicatie Deelcompetentie 4 - Doet adequaat mondeling en schriftelijk verslag over patiëntencasus De aios geeft in de praktijk blijk van: - deskundigheid en zorgvuldigheid op het gebied van het schrijven van brieven betreffende de behandeling (waarin o.a.: reden van opname, anamnese, lichamelijk onderzoek, laboratoriumonderzoek, röntgenonderzoek, verder onderzoek, consulten, conclusie, eventueel beloop of bespreking, medicatie bij ontslag, prognose, informatie gegeven aan de patiënt).


83

2.4.KPB Dienst en consulten

Naam aios:

Supervisor:

Datum:

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Handtekening gezien aios:

Opleidingsplan heelkunde Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012


84

Leerdoelen Dienst en Consulten . Medisch handelen deelcompetentie 1 De AIOS kent de klinische presentaties van ziektebeelden beschreven in het opleidingsplan, en past deze kennis adequaat toe. De AIOS kent de overige aspecten van de ziektebeelden beschreven in het opleidingsplan, en past deze kennis adequaat toe De AIOS is in staat: de interactie van meerdere (chronische) aandoeningen die gelijktijdig voorkomen, te onderkennen; de hulpvraag naar urgentie te interpreteren (en zo nodig direct te handelen). Medisch handelen deelcompetentie 2 Diagnostiek: Anamnese: de AIOS beheerst de vaardigheid van de anamnese tot in de details. Tijdens de opleiding wordt daarom aandacht besteed aan het benadrukken van anamnestische aspecten van ziektebeelden. Lichamelijk onderzoek: de AIOS moet bij uitstek de deskundige worden op het gebied van lichamelijk/fysisch-diagnostisch onderzoek. Laboratoriumdiagnostiek: de AIOS leert gegevens uit het laboratoriumonderzoek te interpreteren en heeft kennis van afwijkende laboratoriumbevindingen behorend bij de specifieke ziektebeelden. Beeldvormende diagnostiek: de AIOS leert gegevens uit beeldvormende diagnostiek (radiologie, CT, MRI, echografie, isotopenonderzoek) te interpreteren en adequaat toe te passen. Functieonderzoek: de AIOS leert gegevens uit functieonderzoek te interpreteren en adequaat toe te passen. Probleemoplossend vermogen: De AIOS beheerst het efficiënt opstellen van een probleemlijst met bijbehorende werkhypothesen in de vorm van een differentiaaldiagnose, daarbij gebruikmakend van de informatie direct bij de patiënt verkregen, alsmede integratie van overige diagnostische gegevens in combinatie met kennis en ervaring. Essentieel hierbij is de integratie van gegevens uit de anamnese, lichamelijk onderzoek en voortgezet onderzoek. Therapeutisch beleid: De AIOS is in staat om, op grond van de diagnostiek en context van de medische problemen, advies te formuleren over de behandeling, Speciale aandacht dient de AIOS te geven aan effecten/gevolgen/bijwerkingen op korte en lange termijn van het ingestelde therapeutisch beleid. Medisch handelen deelcompetentie 3 De AIOS neemt kennis van het binnen de afdeling geldende medische beleid en de regels, afspraken en protocollen, en past deze adequaat toe. De AIOS is in staat om de eigen morele standpunten met argumenten te verduidelijken en tegenover patiënten en collegae-gezondheidsmedewerkers te verantwoorden Medisch handelen deelcompetentie 4 De AIOS beschikt over kennis met betrekking tot het verkrijgen van medische informatie via ICT ten behoeve van patiëntenzorg en gebruikt deze mogelijkheden. De AIOS verzamelt op een adequate wijze informatie rondom de zorg van een patiënt waarvoor hij de verantwoordelijkheid heeft aanvaard; hiertoe weet hij op gepaste wijze gebruik te maken van raadpleging van andere betrokkenen in het zorgproces resp. medische en niet-medische deskundigen ( huisarts, specialisten, thuiszorg, GGZ, etc.). Communicatie deelcompetentie 3 De specialist bespreekt medische informatie goed met patiënten en familie Is in staat adequaat uitleg te geven over de bevindingen en over de redenen waarom (nog geen) verdere behandeling wordt voorgesteld. Is in staat om op gestructureerd en effectieve wijze medische informatie verwoorden Communicatie deelcompetentie 4: Doet adequaat mondeling en schriftelijk verslag over patiëntencasus. De aios geeft blijk van deskundigheid en zorgvuldigheid op het gebied van statusvoering: verslag anamnese, lichamelijk onderzoek, problemenlijst, differentiaaldiagnose, aanvullend onderzoek, beloop, interpretatie adviezen consulten. De aios geeft in de praktijk blijk van zorgvuldigheid door in het medisch dossier vast te leggen wanneer en waarover de patiënt is geïnformeerd. Samenwerking deelcompetentie 2 Verwijst adequaat - De aios is in staat naar de juiste persoon of instantie te verwijzen zowel in de eerste als in de tweede lijn en de mate van urgentie hierbij te bepalen. (leerjaar 4) Samenwerking deelcompetentie 3: Levert effectief intercollegiaal consult. De aios: is in staat de gezondheidstoestand van een patiënt te optimaliseren in relatie tot de operatieve zorg is in staat de post-operatieve patiënt te begeleiden en adequaat te reageren op problemen in het post-operatieve traject. vraagt adequaat consult en stelt hierbij de juiste vraag. Opleidingsplan heelkunde Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

85

-

-

is in staat tot het interpreteren van consulten. is in staat een intercollegiale consultvraag adequaat te beantwoorden.

Samenwerking deelcompetentie 4 Draagt bij aan een effectieve interdisciplinaire samenwerking en ketenzorg . De AIOS blijkt in staat om adequaat in teamverband te kunnen functioneren, en daarbij de verschillende hiërarchische en functionele rollen te herkennen en te respecteren. De aios levert in de praktijk een adequate bijdrage aan de continuïteit van zorg voor de patiënt Organisatie deelcompetentie 1 De specialist organiseert het werk naar een balans in patiëntenzorg en persoonlijke ontwikkeling De AIOS kan omgaan met stress. De AIOS past principes van timemanagement adequaat toe. Organisatie deelcompetentie 3 Besteedt de beschikbare middelen voor de gezondheidszorg verantwoord De aios laat zien over de kennis en vaardigheden te beschikken om op passende wijze gebruik te maken van de beschikbare middelen en voorzieningen in de zorg, en bij te dragen aan een zo effectief en efficiënt mogelijke bedrijfsvoering en gezondheidszorgsysteem door: de indicatie voor eventueel aanvullend onderzoek adequaat te stellen. De aios houdt daarbij in de afweging tussen wel of geen aanvullend onderzoek rekening met: de te verwachten opbrengst (inclusief fout-positieve/fout-negatieve uitkomsten); de relevantie voor het verdere besluitvormingsproces; de wensen van de patiënt; de belasting voor de patiënt en zijn sociale omgeving: (bijvoorbeeld mantelzorg) en/of verwanten; (bijvoorbeeld genetisch onderzoek); de eventuele complicaties en de kosten. waar mogelijk volgens richtlijnen te werk gaan Organisatie deelcompetentie 3 Werkt effectief en doelmatig in een gezondheidszorgorganisatie De aios geeft er blijk van op de hoogte te zijn van de wijze waarop de afdeling en het ziekenhuis zijn ingericht een maakt adequaat gebruik van de diverse informatiestromen, procedures en protocollen Maatschappelijk handelen deelcompetentie 4 De AIOS kan verantwoordelijkheid dragen. Reflectie deelcompetentie 2: Kent de grenzen van de eigen competentie en handelt daarbinnen. De aios geeft blijk: van besef dat voor het functioneren als chirurg vereist is dat hij eigen beperkingen kan onderkennen om te kunnen gaan met onmachtsgevoelens. van besef dat het voor het functioneren als chirurg vereist is, dat hij grenzen en mogelijkheden van de gegeven situatie, van de eigen beroepsuitoefening en van de medische professie in het algemeen kan beoordelen. om te kunnen gaan met fouten van zichzelf of anderen, bij eigen fouten deze durft te erkennen tegenover patiënten en collega’s en er lering uit kan trekken. De aios heeft een eigenstandige zorgplicht en zal tijdens de opleiding geen handelingen verrichten die buiten zijn kennis en vermogens liggen.


86

2.5.KPB CAT/probleempatiëntbespreking

Naam AIOS: Supervisor:

Datum:

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?




87

Leerdoelen CAT/probleempatiëntbespreking Communicatie Deelcompetentie 3 Bespreekt medische informatie goed De AIOS is in staat op een gestructureerde en effectieve wijze medische informatie naar anderen te verwoorden Aandachtspunten - Technische aspecten: lay-out dia’s, bewaken tijd, heldere agenda, afgebakend onderwerp, - Vermijdt afdwalen, gebruik pointer, digitale presentatieanimaties - Verbale communicatie: contact met zaal, intonatie, tempo, dia’s ter ondersteuning dwz niet - voorlezen van..., woordkeus - Houdt rekening met kennisniveau publiek - Houding en uitstraling - Het adequaat samenvatten Kennis en Wetenschap Deelcompetentie 1 Beschouwt medische informatie kritisch. Kennis en Wetenschap Deelcompetentie 2 Bevordert de verbreding en ontwikkeling van wetenschappelijke vakkennis. Kennis en Wetenschap Deelcompetentie 4 Bevordert de deskundigheid van studenten, AIOS, collegae, patiënten, verpleegkundigen en andere betrokkenen in de gezondheidszorg. Organisatie Deelcompetentie 4 Gebruikt ICT adequaat voor optimale patiëntenzorg en voor het eigen leerproces (incl. bij- en nascholing). Aandachtspunten - Focus, afbakenen onderwerp - Relevantie - Samenhang - Niveau van detaillering - Wetenschappelijk niveau (kritische waardering (appraisal): beoordelen van de wetenschappelijke kwaliteit van de literatuur, inclusief design, methode en analyse; dit gaat over iste en externe validiteit en vormen van vertekening (bias en confounding) CAT: - Formuleert PICO, licht zoekstrategie toe - Is in staat elektronische databestanden te ontsluiten - Begripsverduidelijking (uitleggen methodologische of fysiologische begrippen bv ROCcurve, kappawaarde, LH ratios etc.) Professionaliteit Kan reflecteren met zichzelf. Professionaliteit Reflecteren met een professional. Aandachtspunten - Wetenschappelijke reflectie: - Wat is de betekenis van deze kennis, wat zijn de implicaties, wat voegt het toe aan de praktijkvoering, zowel persoonlijk als in het algemeen. Eigen visie, onderkent onzekerheden. - ‘reflection-on-action’: terugkijkend op handelingen uit het verleden, de ‘evidence’ plaatsen in de context van een individuele klinische gebeurtenis; dat kan ook betekenen gemotiveerd afwijken van deze “evidence” . - Geeft onzekerheden of onduidelijkheden aan - Kan omgaan met feedback en vragen uit gehoor. - Volgt eerder gegeven adviezen ter verbetering op, zoekt wanneer aangewezen hulp bij derden - Nodigt inhoudsdeskundigen actief uit om aanwezig te zijn


88

2.6.KPB gesprek met patiënt

Naam aios:

Supervisor:

Datum:

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?




89

Leerdoelen gesprek met patiënt Communicatie deelcompetentie 1 De specialist bouwt effectieve behandelrelaties met patiënten op Is in staat om een voor de patiënt veilige omgeving te creëren met respect voor vertrouwelijkheid, privacy en autonomie Heeft een open houding ten aanzien van patiënten, ongeacht de eigen sekse of die van de patiënt, ongeacht levensfase, sociale en economische status, opleiding, etnische achtergrond, cultuur, seksuele geaardheid en levensovertuiging, en ongeacht de aard, de prognose en het stadium van hun gezondheidsprobleem of handicap. begrip (empathie) voor de situatie van de patiënt (ook in uitzonderlijke omstandigheden) en diens sociale achtergrond. Hij toont persoonlijke belangstelling voor de patiënt en zijn omgeving en is zich bewust van mogelijke gevolgen van ziekte voor de gezinsleden en verdere omgeving (ook werkomgeving) van de patiënt. Hij houdt met de persoonlijke omstandigheden van de patiënt rekening bij zijn onderzoek, advies, behandeling en begeleiding. aandacht voor de wijze waarop de patiënt met zijn klacht(en) omgaat en de betekenis die de ziekte voor de patiënt heeft. een slechtnieuwsgesprek en een gesprek over beslissingen aan het einde van het leven te kunnen voeren Communicatie deelcompetentie 2 De specialist luistert goed en verkrijgt doelmatig relevante patiëntinformatie in staat om staat om een volledige en gedetailleerde anamnese op te nemen (huidige lichamelijke en psychische klachten, voorgeschiedenis, psychische en sociale omstandigheden) met tevens aandacht voor de zorgen, verwachtingen en (ziekte)ervaringen van de patiënt. Anamnese (verdieping, tot in detail vervolmaking). Is in staat om staat om informatie te verzamelen en te synthetiseren gebruikmakend van andere bronnen zoals de familie, artsen en andere hulpverleners. de anamnestische aspecten van ziektebeelden te beheersen. Is in staat adequaat uitleg te geven over de bevindingen en over de redenen waarom (nog geen) verdere behandeling wordt voorgesteld. Communicatie deelcompetentie 3 De specialist bespreekt medische informatie goed met patiënten en familie. Op een begrijpelijke en humane wijze te kunnen adviseren en voorlichten, met als doel om de patiënt zo veel mogelijk te betrekken bij de besluitvorming over het diagnostisch en therapeutisch beleid. de patiënt, diens omgeving en collegae adequaat op de hoogte te brengen van de aard, alsmede het te verwachten beloop van de ziekte. adequaat uitleg te geven over de bevindingen en over de redenen waarom (nog geen) verdere behandeling wordt voorgesteld de informatie en toestemmingsvraag in het kader van wetenschappelijk onderzoek of onderwijsactiviteiten adequaat te communiceren. op een gestructureerde en effectieve wijze medische informatie naar anderen te verwoorden Communicatie deelcompetentie 4 Doet adequaat mondeling en schriftelijk verslag over patiëntencasus. De aios geeft blijk van deskundigheid en zorgvuldigheid op het gebied van statusvoering: verslag anamnese, lichamelijk onderzoek, problemenlijst, differentiaaldiagnose, aanvullend onderzoek, beloop, interpretatie adviezen consulten. Maatschappelijk handelen deelcompetentie 1: De specialist kent en herkent de determinanten van ziekte De aios heeft begrip voor de situatie van de patiënt (ook in uitzonderlijke omstandigheden) en diens sociale achtergrond. Hij toont persoonlijke belangstelling voor de patiënt en zijn omgeving en is zich bewust van mogelijke gevolgen van ziekte voor de gezinsleden en verdere omgeving (ook werkomgeving) van de patiënt. - Hij houdt met de persoonlijke omstandigheden van de patiënt rekening bij zijn onderzoek, advies, behandeling en begeleiding. de somatische, psychische en sociale structuur en functies van mannen, vrouwen en kinderen, individueel en in onderlinge relatie; de levensfasen en de mogelijk verstorende factoren daarin; menselijk gedrag in verschillende omstandigheden met name in probleemsituaties en bij verschillende culturele achtergronden. Maatschappelijk handelen deelcompetentie 3 De specialist handelt volgens de relevante wettelijke bepalingen. De aios is in staat om te gaan met juridische aspecten van het systeem van de gezondheidszorg en handelt in overeenstemming hiermee Maatschappelijk handelen deelcompetentie 4 De specialist treedt adequaat op bij incidenten in de zorg De aios kan verantwoordelijkheid dragen Professionaliteit deelcompetentie 1 De AIOS blijkt in de praktijk in staat om onbevangen en met een niet-oordelende grondhouding de MDL uit te oefenen De AIOS heeft een open houding ten aanzien van patiënten; ongeacht de eigen sekse of die van de patiënt, levensfase, sociale en economische status, opleiding, etnische achtergrond, cultuur, seksuele geaardheid en levensovertuiging en ongeacht de aard, de prognose en het stadium van hun gezondheidsprobleem of handicap De AIOS streeft naar excellentie Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

90

-

De AIOS toont nieuwsgierigheid en de bereidheid om eigen gewoontes, vooroordelen, houding en fouten kritisch onder de loep te nemen De AIOS geeft blijk van een gevoel voor uiteenlopende morele opvattingen en respect voor andere meningen en opvattingen. De AIOS is in staat om in alle omstandigheden met onverdeelde aandacht te werken (jaar 5)

Professionaliteit deelcompetentie 2 De AIOS wordt zich bewust van de emotionele aspecten (motieven, waarden, onzekerheid, onmacht, karaktereigenschappen, levenservaring, irrationele gedachten en gevoelens) in zijn handelen. De AIOS gaat adequaat om met eigen gevoelens, remmingen, normen en waarden, in relatie tot bepaalde gevoelens opgeroepen door contact met een patiënt (of iemand in diens directe omgeving) zoals gevoelens van erotiek, irritatie, afkeer, schaamte, etc De AIOS signaleert gevoelens van onvrede, aanwezig bij de patiënt en/of zichzelf, met betrekking tot de arts-patiëntrelatie, en maakt deze bespreekbaar. Hij kan adequaat reageren als de relatie verstoord is (of dreigt te raken) of te intiem dreigt te worden. Indien adequaat reageren niet meer mogelijk is, zoekt hij zelf hulp De AIOS handelt in overeenstemming met de eed/belofte die is afgelegd bij het artsexamen De AIOS herkent en incorporeert ethische aspecten die bij medische beslissingen in het geding zijn, en is in staat morele vragen die in het medisch handelen ontstaan te analyseren. blijkt in de praktijk in staat disbalans in de verhouding tussen werk en privéleven te herkennen en deze naar waarde te schatten blijkt in de praktijk in staat die maatregelen te nemen die het beste de disbalans kunnen verhelpen, waaronder eventueel het inroepen van professionele hulp wordt zich bewust van de cognitieve aspecten (vaardigheden, beperkingen, denkgewoontes, voorkeuren) in zijn handelen geeft blijk van besef dat voor het functioneren als internist vereist is dat hij eigen beperkingen kan onderkennen toont een actieve instelling, waarbij hij eigen blinde vlekken en/of lacunes in de beroepsuitoefening opspoort en tracht deze (via nascholing of anderszins) op te heffen kan de analyse van eigen ervaringen omzetten in nieuwe perspectieven en daarnaar handelen kan omgaan met fouten van zichzelf of anderen en kan er lering uit trekken is zich bewust van het belang van non-verbale signalen, kan deze bij zichzelf herkennen en hier adequaat mee omgaan laat zien over de kennis en vaardigheden te beschikken om op passende wijze gebruik te maken van de beschikbare middelen en voorzieningen in de zorg, en bij te dragen aan een zo effectief en efficiënt mogelijke bedrijfsvoering en gezondheidszorgsysteem De AIOS herkent affect en emoties in intercollegiaal overleg De AIOS laat zien in staat te zijn om zijn oordeel op te schorten bij intercollegiaal overleg Professionaliteit deelcompetentie 3 geeft er blijk van eigen gevoelens, normen en waarden te onderkennen in relatie tot existentiële vragen over leven, dood, ziekte en gezondheid en kan omgaan met medisch-ethische vragen. geeft blijk van besef dat het voor het functioneren als internist vereist is, dat hij grenzen en mogelijkheden van de gegeven situatie, van de eigen beroepsuitoefening daarin, en van de medische professie in het algemeen daarin, kan beoordelen. De aios herkent irrationeel gedrag tussen professionals en maakt dit bespreekbaar. is in staat irrationeel gedrag te herkennen, en past zijn handelen daarop aan De AIOS levert relatiegeoriënteerde zorg waarbij affectieve, emotionele en cognitieve dimensies van de patiënt een plaats krijgen in het medisch beleid De AIOS is in staat om in zijn beroepsuitoefening empathie te tonen De AIOS toont besef van de afhankelijke positie van de patiënt De AIOS gaat adequaat om met gevoelens van de patiënt jegens hem De AIOS controleert voortdurend of de patiënt begrijpt wat er wordt gezegd en houdt rekening met evt. voorkennis en angsten over de aard van de ziekte en de consequenties van de ziekte voor alle levensdomeinen Kent de grenzen van de eigen competentie en handelt daarbinnen. De aios geeft blijk van besef dat voor het functioneren als internist vereist is dat hij eigen beperkingen kan onderkennen De aios geeft blijk om te kunnen gaan met onmachtsgevoelens. De aios geeft blijk van besef dat het voor het functioneren als internist vereist is, dat hij grenzen en mogelijkheden van de gegeven situatie, van de eigen beroepsuitoefening en van de medische professie in het algemeen kan beoordelen. De aios geeft blijk van om te kunnen gaan met fouten van zichzelf of anderen, bij eigen fouten deze durft te erkennen tegenover patiënten en collega’s en er lering uit kan trekken. De aios heeft een eigenstandige zorgplicht en zal tijdens de opleiding geen handelingen verrichten die buiten zijn kennis en vermogens liggen. De aios kan onderhandelen over het medisch beleid De aios is in staat eigen morele standpunten te verduidelijken en tegenover patiënten en collegae gezondheidsmedewerkers te verantwoorden.


91

2.7.KPB Overdracht

Naam aios: Situatie:

Supervisor:

Datum:

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?

Wat is er goed?

Wat kan er beter?



Handtekening supervisor:

92

Leerdoelen Overdracht / besprekingen Medisch handelen deelcompetentie 1 Bezit kennis en vaardigheid naar de stand van het vakgebied De AIOS kent de klinische presentaties van ziektebeelden beschreven in het opleidingsplan, en past deze kennis adequaat toe. De AIOS is in staat: de interactie van meerdere (chronische) aandoeningen die gelijktijdig voorkomen, te onderkennen; de hulpvraag naar urgentie te interpreteren (en zo nodig direct te handelen). Medisch handelen deelcompetentie 2 Past het diagnostisch en therapeutisch arsenaal van het vakgebied goed en waar mogelijk evidence-based toe. Diagnostiek: Anamnese: de AIOS beheerst de vaardigheid van de anamnese tot in de details. Tijdens de opleiding wordt daarom aandacht besteed aan het benadrukken van anamnestische aspecten van ziektebeelden. Lichamelijk onderzoek: de AIOS moet bij uitstek de deskundige worden op het gebied van lichamelijk/fysisch-diagnostisch onderzoek. Laboratoriumdiagnostiek: de AIOS leert gegevens uit het laboratoriumonderzoek te interpreteren en heeft kennis van afwijkende laboratoriumbevindingen behorend bij de specifieke interne ziektebeelden. Beeldvormende diagnostiek: de AIOS leert gegevens uit beeldvormende diagnostiek (radiologie, CT, MRI, echografie, isotopenonderzoek) te interpreteren en adequaat toe te passen. Functieonderzoek: de AIOS leert gegevens uit functieonderzoek te interpreteren en adequaat toe te passen. Probleemoplossend vermogen: De AIOS beheerst het efficiënt opstellen van een probleemlijst met bijbehorende werkhypothesen in de vorm van een differentiaaldiagnose, daarbij gebruikmakend van de informatie direct bij de patiënt verkregen, alsmede integratie van overige diagnostische gegevens in combinatie met kennis en ervaring. Essentieel hierbij is de integratie van gegevens uit de anamnese, lichamelijk onderzoek en voortgezet onderzoek. Therapeutisch beleid: De AIOS is in staat om, op grond van de diagnostiek en context van de medische problemen, advies te formuleren over de behandeling, Speciale aandacht dient de AIOS te geven aan effecten/gevolgen/bijwerkingen op korte en lange termijn van het ingestelde therapeutisch beleid. Medisch handelen deelcompetentie 3 Levert effectieve en ethisch verantwoorde patiëntenzorg. De AIOS neemt kennis van het binnen de afdeling geldende medische beleid en de regels, afspraken en protocollen, en past deze adequaat toe. De AIOS is in staat om de eigen morele standpunten met argumenten te verduidelijken en tegenover patiënten en collegae-gezondheidsmedewerkers te verantwoorden Medisch handelen deelcompetentie 4 Vindt snel de vereiste informatie en past deze goed toe De AIOS verzamelt op een adequate wijze informatie rondom de zorg van een patiënt waarvoor hij de verantwoordelijkheid heeft aanvaard; hiertoe weet hij op gepaste wijze gebruik te maken van raadpleging van andere betrokkenen in het zorgproces resp. medische en niet-medische deskundigen ( huisarts, specialisten, thuiszorg, GGZ, etc.). Aandachtspunten voor supervisor (= dienstdoende achterwacht) Tijdens overdracht van zorg de aios kan: Hoofd- en bijzaken onderscheiden Benoemt reële differentiaal diagnose Benoemt expliciet die zaken uit probleemlijst die niet binnen de werkdiagnose vallen Doet voorstellen voor aanvullend onderzoek Betrekt prognose van patiënt in het gevoerde beleid Neemt verantwoording voor gevoerd beleid Benoemt eigen twijfels over diagnostisch en therapeutisch handelen Is actief bij selectie te bespreken patiënten met dagvoorzitter Kan uit de voeten met instructie om patiënten zonodig kort te bespreken Maakt problemen organisatie zorg bespreekbaar (hulponderzoeken, samenwerking andere specialismen) Communicatie deelcompetentie 3 De specialist bespreekt medische informatie goed met patiënten en familie Is in staat adequaat uitleg te geven over de bevindingen en over de redenen waarom (nog geen) verdere behandeling wordt voorgesteld. gestructureerd en effectieve wijze medische informatie verwoorden Communicatie deelcompetentie 4: Doet adequaat mondeling en schriftelijk verslag over patiëntencasus Doet adequaat mondeling en schriftelijk verslag over patiëntencasus. - De aios geeft blijk van deskundigheid en zorgvuldigheid op het gebied van statusvoering: verslag anamnese, lichamelijk onderzoek, problemenlijst, differentiaaldiagnose, aanvullend onderzoek, beloop, interpretatie adviezen consulten . Opleidingsplan MDL Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

93

Samenwerking deelcompetentie 2: Verwijst adequaat. De aios is in staat naar de juiste persoon of instantie te verwijzen zowel in de eerste als in de tweede lijn en de mate van urgentie hierbij te bepalen. De aios vraagt adequaat consult en stelt hierbij de juiste vraag. De aios is in staat tot het interpreteren van consulten. Deelcompetentie 3: Levert effectief intercollegiaal consult. De aios is in staat een intercollegiale consultvraag adequaat te beantwoorden. De aios is in staat de gezondheidstoestand van een patiënt te optimaliseren in relatie tot de operatieve zorg De aios is in staat de post-operatieve patiënt te begeleiden en adequaat te reageren op problemen in het post-operatieve traject. Deelcompetentie 4: draagt bij aan effectieve interdisciplinaire samenwerking en ketenzorg De aios blijkt in staat om adequaat in teamverband te kunnen functioneren en daarbij de verschillende functionele rollen te herkennen en te respecteren. De aios levert in de praktijk een adequate bijdrage aan de continuïteit van zorg voor de patiënt.

hiërarchische en

Professionaliteit deelcompetentie 3: Kent de grenzen van de eigen competentie en handelt daarbinnen. De aios geeft blijk van besef dat voor het functioneren als MDL-arts vereist is dat hij eigen beperkingen kan onderkennen De aios geeft blijk om te kunnen gaan met onmachtsgevoelens. De aios geeft blijk van besef dat het voor het functioneren als MDL-arts vereist is, dat hij grenzen en mogelijkheden van de gegeven situatie, van de eigen beroepsuitoefening en van de medische professie in het algemeen kan beoordelen. De aios geeft blijk van om te kunnen gaan met fouten van zichzelf of anderen, bij eigen fouten deze durft te erkennen tegenover ten en collega’s en er lering uit kan trekken. De aios heeft een eigenstandige zorgplicht en zal tijdens de opleiding geen handelingen verrichten die buiten zijn kennis en vermogens liggen.


94

3. Voorbeeld dashbord t.b.v. monitoring ontwikkeling aios in thema’s en verrichtingen Thema 2 Inflammatoir darmlijden

Thema 4 Ischaemische aandoeningen

Thema 5 Maagzuur-gerelateerde aandoeningen

Thema 6 Aandoeningen van de lever en levertransplantatie

Thema 7 Aandoeningen van de pancreas1

Thema 8 Aandoeningen van de galwegen

Thema 9 Bekkenbodemproblematiek en proctologie

Thema 10 (Mal)absorptie en (mal)digestie

Thema 11 Neurogastro-enterologie en motiliteit

Thema 12 Voeding

Thema 13 Spoedeisende maag-darm-leverziekten

Thema 14 Genetische en aangeboren aandoeningen

Thema 15 Diagnostische endoscopie

Thema 17 Geavanceerde endoscopie: ERCP, stents, EMR, EUS

Thema 18 Abdominale echografie

Voortgangsgesprek 1

0

3

0

5

1

0

1

0

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1 2

Voortgangsgesprek 2

2

0

0

0

1

0

1

1

0

1

1

1

1

1

1

1

1

1 3

Voortgangsgesprek 3

0

0

0

0

1

0

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1 0

0

0

0

1

0

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1 1

2

2

2

3

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

1

1

Voortgangsgesprek

0

4

1

1

1

0

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1 2

Eindgesprek jaar 4

0

0

1

1

1

1

0

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1 3

3

3

2

3

3

Voortgangsgesprek

0

0

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

2

Eindgesprek jaar 5

0

0

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

0

0

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

0

0

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

Eindbeoordeling opleiding Eind jaar 6 ijkpunt

2

Voortgangsgesprek

95

Opleidingsplan MDL Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

3 3 3 Eind jaar 4 ijkpunt

Thema 3 Infecties van het maag-darmkanaal, bacterieel, viraal en parasitair

1

1

Voortgang en eindgesprek jaar 4 Eind jaar 3 ijkpunt 4

Thema 16 Algemene therapeutische endoscopie (o.a. bloedingen, poliepectomie, ERCP niet verplicht)

Thema 1 Gastro-intestinale Oncologie

1

Naam aios:

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5

Jaar 6

haemostase bovenste tractus digestivus

coloscopie

sigmoidoscopie

ERCP

EUS slokdarm, etc

EUS duodenum, etc

EUS geleid FNA

OSATS

KPB

CAT

poliepectomie en haemostase onderste tractus digestivus

oesophago-gastro-duodenoscopie

1

Voortgangsgesprek 1

0

1

0

0

0

0

0

0

0

2

3

2

2

Voortgangsgesprek 2

0

2

0

0

0

0

0

0

0

3

6

0

3

Voortgangsgesprek 3

0

2

0

0

0

0

0

0

0

6

8

0

4

Voortgang en eindgesprek jaar 3

0

2

0

0

0

0

0

0

0

10

10

0

Verrichtingen

Jaar 3

Aantal verrichtingen jaar 3 Jaar 4 1

Voortgangsgesprek

0

3

0

0

0

0

0

0

0

0

9

0

2

Eindgesprek jaar 4

0

3

0

0

0

0

0

0

0

0

9

0


Voortgangsgesprek

0

4

0

0

0

0

0

0

0

0

9

0

2

Eindgesprek jaar 5

0

5

0

0

0

0

0

0

0

0

9

0


Voortgangsgesprek

0

5

0

0

0

0

0

0

0

0

9

0

2

Eindbeoordeling opleiding

0

5

0

0

0

0

0

0

0

0

9

0

300

25

200

50

200

100

100

100

30

Aantal verrichtingen jaar 6 Totaal aantal verrichtingen Minimum aantal verrichtingen


96

4. Overzicht onderwijs 2012 Datum

Onderwerp

MDL arts (io)

Maandag 16 Januari

IBD en exacerbatie

v. Munster

Maandag 23 Januari

Acute Pancreatitis

Clément

Maandag 30 Januari

Diverticulitis

v. Hee

Maandag 6 Februari

Diarree

D'Agnolo

Maandag 13 Februari

Analyse LF stoornissen

Ijzendoorn

Maandag 20 Februari

Carnaval

Maandag 27 Februari

Acuut leverfalen

Ditzhuijsen

Maandag 5 Maart

Bacteriele overgroei

Schipper

Maandag 12 Maart

Maagcarcinoom

Schipper

Maandag 19 Maart

Familiar coloncarcinoom

v. Munster

Maandag 26 Maart

Plamet studie, Hanaro stent

UMCU

Maandag 2 April

GIST

Clément

Maandag 9 April

Pasen

Maandag 16 April

Chronische pancreatitis

D'Agnolo

Maandag 23 April

Acute GE bloedingen

Römkens

Maandag 30 April

Koninginnedag

Maandag 7 Mei

Short bowel

Römkens

Maandag 14 Mei

IBD studie

UMCU

Maandag 21 Mei

Gedecompenseerde levercirrose

Ijzendoorn

Maandag 28 Mei

Pinksteren

Maandag 4 Juni

Slokdarmcarcinoom

Scheffer

Maandag 11 Juni

Lab aanvragen op de poli

v. Munster

Maandag 18 Juni

Sedatie richtlijn

De Schryver

Maandag 25 Juni

Coeliakie

D'Agnolo

Maandag 2 Juli

Spontane bacteriele peritonitis

Clément

Maandag 9 Juli

Manometrie/slokdarmmotiliteit

Scheffer

Maandag 16 Juli

Neuro endocriene tumoren

v. Hee

Maandag 23 Juli

Pancreascarcinoom

Römkens

Maandag 30 Juli

Haemochromatose

Ijzendoorn

Maandag 6 Augustus

Endo echo grafie

De Schryver

Maandag 13 Augustus

Darmischemie

v. Hee

Maandag 20 Augustus

Primaire bilaire cirrhose

Clément

Maandag 27 Augustus

Barrett Oesofagus

D'Agnolo

Maandag 3 September

Gastro-oesofageale refluxziekte

Scheffer

Maandag 10 September

Primaire scleroserende cholangitis

v. Hee


Pancreasafwijkingen (niet/premaligne)

Römkens


Alcoholische hepatitis

Ditzhuijsen

Maandag 1 Oktober

Colorectaal carcinoom

De Schryver

Maandag 8 Oktober

Chronische hepatitis C

Ijzendoorn

Maandag 15 Oktober

Voeding

v. Munster

Maandag 22 Oktober

Hepatorenaal syndroom

Kampschreur


97

Maandag 29 Oktober

Postpoliepectomie syndroom

Scheffer

Maandag 5 November

Auto immuun hepatitis

D'Agnolo

Maandag 12 November

Oesofaguspathologie tijdens scopie

Römkens

Maandag 19 November

NASH

Ditzhuijsen

Maandag 26 November

Hepatocellulair carcinoom

Ijzendoorn

Maandag 3 December

IBS en diagnostiek

De Schryver

Maandag 10 December

Cholangiocarcinoom

Clément

Maandag 17 December

Chirurgie bij IBD

v. Munster

Maandag 24 December

Maagontledigingsstoornissen

Scheffer

Maandag 31 December

Chronische hepatitis B

Ditzhuijsen


98

5. Overzicht PA onderwijs 2013

Datum

Thema

Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag

3 jan 2013 17 jan 7 febr 21 febr 7 mrt 21 mrt 4 april 18 april 2 mei 16 mei 6 juni 20 juni 4 juli 18 juli 1 aug 15 aug 5 sept 19 sept 3 okt 17 okt 7 nov 21 nov 5 dec 19 dec

Coupes PA 1, Obductie Coupes PA 2, Colorectaalcarcinoom Coupes PA 3, Duodenitis (w.o. coeliakie) Coupes PA 4, Maligne epitheliale tumoren TD Coupes PA 5, Levertumoren Coupes PA 6, Stapelingsziekten lever Coupes coupes Coupes coupes Coupes PA 7, Obductie Coupes PA 8, Coupes PA 9 Coupes PA 10

2012 Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag

Datum 5 jan 2012 19 jan 9 febr 16 febr 1 maart 15 maart 5 april 12 april 3 mei 17 mei 7 juni 21 juni 5 juli 19 juli 2 aug 16 aug 6 sept 20 sept 4 oktober 18 okt 1 nov 15 nov 6 dec 20 dec

Thema Vervalt i.v.m. vakantie Patholoog PA 1, NASH en ASH Vervalt i.v.m. ski reis interne/MDL PA 2, Obductie Coupes PA 3, Adenoma-carcinoma colon/bevolkings Coupes e PA 4, Pancreastumoren (Let op 2 donderdag) Vervalt i.v.m. meivakantie PA 5, Vervalt i.v.m. Hemelvaart Coupes PA 6, Colitis – IBD coupes coupes coupes coupes Coupes PA 7, Obductie Coupes coupes Coupes PA 9, Oesophaguspathologie (w.o. Barrett) Coupes PA 10, Maligne epitheliale tumoren TD

Onderwerp Opleidingsplan MDL Jeroen Bosch Ziekenhuis 2012

MDL arts

Patholoog

V. Hee Tielemans Scheffer V. Ditzhuijsen V. Munster

Clément v. Erp Coenen MDL arts

Patholoog

v. Ditzhuijsen

Schipper Clément

Römkens

-

v. Hee Scheffer

MDL arts (io)

99

Maandag 2 Januari Maandag 9 Januari Maandag 16 Januari Maandag 23 Januari Maandag 30 januari Maandag 6 Februari Maandag 13 Februari Maandag 20 Februari Maandag 27 Februari Maandag 5 Maart Maandag 12 Maart Maandag 19 Maart Maandag 26 Maart Maandag 2 April Maandag 9 April Maandag 16 April Maandag 23 April Maandag 30 April Maandag 7 Mei Maandag 14 Mei Maandag 21 Mei Maandag 28 Mei Maandag 4 Juni Maandag 11 Juni Maandag 18 Juni Maandag 25 Juni Maandag 2 Juli Maandag 9 Juli Maandag 16 Juli Maandag 23 Juli Maandag 30 Juli

IBD en exacerbatie Acute pancreatitis Diverticulitis Diarree Analyse LF Stoornissen Carnaval Gedecompenseerde levercirrose Slokdarmcarcinoom Maagcarcinoom Colo/rectaalcarcinoom Neuro endocriene tumoren GIST Pasen Chronische pancreatitis Acute GE bloedingen Koninginnedag Short bowel Alcoholische hepatitis Acuut leverfalen Pinksteren Slokdarmcarcinoom Lab aanvragen op de poli Sedatie richtlijn Coeliakie Spontane bacteriele peritonitis Manometrie/slokdarmmotiliteit Neuro endocriene tumoren Pancreascarcinoom Haemochromatose


v. Munster Clément v. Hee D’Agnolo v. IJzendoorn v. Ditzhuijsen Scheffer Schipper De Schryver v. Hee Clément D’Agnolo v. Munster Römkens v. Ditzhuijsen v. Ijzendoorn Scheffer v. Munster De Schryver D'Agnolo Clément Scheffer v. Hee Römkens v. IJzendoorn

100

6. Regionaal opleidingsplan MDL voor het opleidingscluster Oost Nederland Dit document is het regionale opleidingsplan MDL-ziekten voor het opleidingscluster oost Nederland. In dit plan is een vertaling gemaakt van het landelijk opleidingsplan MDL-ziekten (HOM-rapport) naar een regionaal opleidingsplan. Het biedt daarmee de lokale opleider/supervisor en AIOS houvast bij de invulling van de individuele opleiding van de AIOS. Het regionale plan voldoet aan de eisen zoals gesteld in het landelijk opleidingsplan en aan de eisen uit regelgeving. Bij een visitatie geeft dit document, samen met het lokale opleidingsplan en het individuele opleidingsplan van de AIOS, inzicht in de opbouw van de opleiding. De opleiding is namelijk inzichtelijk opgedeeld in stages (structuur), de daaraan verbonden thema’s (inhoud) en de toetsing en ijking (besproken in voortgang- en beoordelingsgesprekken). I Opleiders UMC St Radboud: opleider: Prof. JPH Drenth, plaatsvervangend opleider: Dr. MCA van Kouwen Rijnstate ziekenhuis: opleider: Dr. P Wahab, plaatsvervangend opleider: Dr. M. Groenen Jeroen Bosch ziekenhuis: opleider: Dr. I. Van Munster, plaatsvervangend opleider: L. Schipper ( II Samenwerking Tussen de academische opleiders en perifere opleiders vindt regelmatig overleg plaats tav de opleiding, invulling van de stages en de AIOS. Daarnaast is er een gemeenschappelijk sollicitatie procedure, waarbij de kandidaten in eerste instantie in het UMC St Radboud worden gezien en nadien door de perifere opleiders, academische opleiders en een AIOS. Deze sollicitatie ronde vindt tweemaal per jaar plaats. Zes maal per jaar worden er gezamenlijke nascholingsavonden georganiseerd en tweemaal per jaar een regionale AIOS dag. III Structuur van de opleiding De eerste twee jaar van de opleiding worden ingevuld door de algemene interne geneeskunde (met oa nefrologieoncologie-IC), deze twee jaar kunnen alle Nederlandse ziekenhuizen worden gelopen, echter er is een sterke voorkeur voor de OOR-ON regio. En daarbinnen weer voor het JBZ en het Rijnstate ziekenhuis. Na deze twee jaar volgt het eerste MDL jaar, dit bestaat uit 6 maanden MDL-kliniek in de vorm van een “ zaalstage”. Het tweede deel van het jaar bestaat uit een algemene MDL-stage, waarbij de AIOS werkzaam zal zijn op de endoscopie, poli en SEH. Dit eerste jaar kan zowel in het JBZ, Rijnstate als het UMCN worden gedaan. Na het derde jaar zal het persoonlijk opleidingsplan zo nodig worden aangepast. Jaar 4 en 5 zal bestaan uit, deels verplichte, stages. Deze stages duren 4 maanden. Verplichte stages zijn: supervisie kliniek, IBD, oncologie, darmfalen, consulten. Keuzestages zijn: advanced endoscopy, hepatologie. Deze stages kunnen in verschillende ziekenhuizen worden gedaan. Welke stages in welke ziekenhuizen zal nog nader gedefinieerd worden. In het laatste jaar kunnen de AIOS kiezen voor ofwel een aandachtsgebied of een aantal van de bovengenoemde stages. Welke aandachtsgebieden in onze regio (deels) aangeboden zullen worden moet nog nader bepaald worden. In principe zullen AIOS in twee van de 3 ziekenhuizen werkzaam zijn, 2 jaar academisch en 2 jaar perifeer. Voor de lokale inhoud van de stages wordt verwezen naar de lokale opleidingsplannen. IV Doel en thema’s De beschreven competenties, die door de AIOS in de opleiding moeten worden ontwikkeld, zijn in het opleidingsplan Maag-Darm-leverziekten vertaald naar een competentieprofiel en “verwerkt” in thema’s. De 18 beschreven thema’s vormen de inhoudelijke opleiding, samen met het cursorisch onderwijs. Thema’s kunnen niet los worden gezien van de (stagewerk-)plek waarmee zij onlosmakelijk verbonden zijn. Stagewerkplekken zijn: polikliniek, klinische afdeling, SEH, consulten en endoscopie. V Onderwijs en nascholing Binnen het opleidingscluster Oost Nederland wordt er veel regionaal onderwijs verzorgd. Dit om leemtes in de kennis van de AIOS op te vullen, verdieping te brengen en de coherentie binnen het opleidingscluster te vergroten.


101

Er is een twee jaarlijkse cyclus waarin verschillende onderwerpen terugkeren. De invulling van de avonden volgt een vast format, allereerst een state-of-the art lecture door een stafarts, gevolgd door 3 referaten van AIOS waarin de recente literatuur over het betreffende onderwerp wordt besproken. Twee maal per jaar vindt er een regiomiddag plaats waarin een onderwerp casus gericht wordt uitgediept, op een probleem georiënteerde manier. De AIOS zelf verzorgen de casus, bespreken deze en koppelen de casus terug. Aan het eind van de vindt een overzichts presentatie plaats door een staflid. Naast dit regionale onderwijsprogramma zijn er nog landelijke en lokale onderwijsmomenten. VI Toetsing en beoordeling Toetsings- en beoordelingsmomenten worden ingevuld conform de richtlijnen zoals die zijn uitgezet door de MSRC en beroepsvereniging/Concilium Gastroenterologicum en aangeleerd tijdens de scholing voor docentprofessionalisering (teach the teacher). Er wordt gebruik gemaakt van de CanMeds competenties en beoordelingsmethodiek van OSATS, KPB’s, CAT’s. Voor alle 18 MDL thema’s dient de ontwikkeling van het competentie profiel vervolgd te worden. De voortgang wordt vastgelegd in de individuele portfolios. Bij onvoldoende voortgang of andere problemen die niet binnen redelijke grenzen oplosbaarbaar zijn, wordt de situatie van de AIOS besproken in het regionale opleidersoverleg. De systematiek van beoordeling wordt regionaal afgesproken en in onderling overleg aangepast, waarbij eenduidigheid van toetsing en beoordeling wordt nagestreefd. De AIOS hebben beoordelingsgesprekken met de stagebeoordelaar, de (regionale) opleider en met de hoofdopleider (prof. JPH Drenth). De gesprekken met de hoofdleider zullen voor de AIOS in de perifere klinieken eenmaal per jaar plaatsvinden, ook zullen de AIOS in de vooropleiding jaarlijks worden uitgenodigd voor een gesprek. VII Sollicitatie procedure Per jaar worden er twee sollicitatie rondes gehouden waarin de nieuwe MDL AIOS worden aangenomen. Het aantal aan te nemen AIOS wordt toegewezen door het Ministerie van VWS en het concilium gastrologicum en uiteindelijk de BOLS . De te volgen procedure is als volgt: de kandidaat stuurt een brief met CV naar Prof. JPH Drenth, de kandidaat wordt uitgenodigd voor een kennismakingsgesprek. Na dit kennismakingsgesprek volgt de beslissing of de kandidaat wel of niet doorgaat naar de sollicitatie ronde. De sollicitatie ronde bestaat uit twee gesprekken waarin de kandidaat met alle opleiders en plaatsvervangend opleiders spreekt, daarnaast zijn er twee AIOS bij de gesprekken aanwezig. Na de gesprekken volgt een vergadering waarin wordt besloten welke kandidaten worden aangenomen. De startende AIOS heeft voor aanvang van de opleiding een startgesprek waarin wensen en verwachtingen worden besproken en het begin wordt gemaakt van het persoonlijk opleidingsplan.


102

Lokaal Opleidingsplan Maag-Darm- Leverziekten. Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch

Recommend Documents