Literatuur. Algemeen. wetgeving, kwalificatiestructuur, bekostiging en rechtspositie

Literatuur Algemeen

van het onderwijs/Ministerie van OCenW, 2001. - 84 p. : ill.

BVE-almanak 2007-2008 : alle informatie over

Zes ict-schoolportretten van ROC's in Nederland. De

beroepsonderwijs en volwasseneneducatie onder

beschrijvingen van deze scholen geven de vele verschil-

handbereik / O.C. McDaniel (redacteur). – Den Haag :

lende manieren weer voor de invoering van ict in het

Reed Business, 2007. - 417 p. : tab. + cd-rom. - Met

beroeponderwijs. Daarnaast is een aantal belangrijke

reg. - ISBN 9789035241626

ict-trends in de bve-sector opgenomen en een beschrij-

Jaarlijks verschijnend overzicht van het beroeps- en

ving van de Cisco Academy. De Cisco Academy is een

volwassenenonderwijs in Nederland, met gegevens over

online ict-opleiding die wereldwijd kan worden gevolgd.

de studentenaantallen in voltijd en deeltijd, de opleidin-

Een aantal ROC's in Nederland werkt samen met deze

gen, adressen, telefoon- en faxnummers, leden van de

opleiding.

colleges van bestuur, sectordirecteuren en opleidingscoördinatoren. Verder is er informatie opgenomen om-

Studiegids middelbaar beroepsonderwijs 2005 /

trent wetgeving, kwalificatiestructuur, bekostiging en

P. Kuipers (redacteur). - Leeuwarden : LDC, 2004. –

rechtspositie.

533 p. + cd-rom - Met reg. - ISBN 90-85051-11-8 Actuele informatie over de opleidingen in het middelbaar

Cultureel-sociale dimensie van een leven lang leren /

beroepsonderwijs in Nederland.

Nationale Unesco Commissie. - Den Haag : Nationale Unesco Commissie, 2001. - 64 p. : tab., fig. - Met

Het studiehuis in het ROC / Stuurgroep Profiel Tweede

lit.opg. en bijl.

Fase Voortgezet Onderwijs. - Den Haag : Stuurgroep

Bijdragen aan het gelijknamige seminar dat op 14 sep-

Profiel Tweede Fase Voortgezet Onderwijs, 1997. –

tember 2000 georganiseerd werd door de Nationale

72 p. : ill. - Met bijl.

Unesco Commissie in Oegstgeest. De bijdragen hebben

Brochure voor het management en het middenkader van

als thema hoe de huidige economisch ingezette ontwik-

de bve-sector over het studiehuis, de invoering en de

keling naar een systeem van een leven lang leren kan

gevolgen hiervan. In het eerste hoofdstuk wordt om-

worden aangevuld en verrijkt met een cultureel-sociale

schreven wat de leidende gedachten achter het studie-

dimensie. Op grond van deze inleidingen en de daarop

huisidee zijn. In het tweede hoofdstuk wordt ingegaan

volgende groepsdiscussies (opgenomen in de bijlagen)

op de bruikbaarheid van het studiehuisconcept in de

zijn beleidsaanbevelingen geformuleerd voor een leven

bve-sector. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 de nood-

lang leren die in deze publicatie kort worden toegelicht.

zakelijke pedagogische didactische vernieuwingen in ROC's beschreven. In het laatste hoofdstuk is een viertal

Educatie in perspectief / W. Bakker, L. Sanou

schoolbeschrijvingen opgenomen.

(eindredacteur), H. van de Goor (redacteur) ... [et al.]. Den Bosch : Cinop, 2002. - 106 p. - Met lit.opg. - ISBN

WEB = Wet Educatie en Beroepsonderwijs : tekst &

90-5003-371-7

toelichting 2007 / G.J.J. Goetheer (samensteller), P.J.J.

Een bundel artikelen over de bve-sector, die ontstaan

Zoontjens (samensteller). – Den Haag : Elsevier, 2007. -

door een fusie van het volwassenenonderwijs en het

175 p. - ISBN 978-90-3524-180-0

secundair beroepsonderwijs. Deze bundel belicht het

Tekst, toelichting en achtergronden bij de Wet Educatie

volwassenenonderwijs en behandelt aspecten zoals: de

en Beroepsonderwijs, die op enige onderdelen na, op

rol van de gemeente, financiering, toekomst, samenwer-

1 januari 1996 in werking trad. Bij deze wet, afgekort

king, kwaliteit en beleid.

WEB, zijn de volwasseneneducatie en het beroepsonderwijs in één samenhangende regeling onderge-

ICT in BVE: zes schoolportretten beroepsonderwijs /

bracht. Hoofdlijn is het institutioneel integreren van de

Inspectie van het onderwijs. - [Den Haag] : Inspectie

educatie en het beroepsonderwijs in ROC's.

27

ZICHT OP... CULTUUREDUCATIE IN DE BVE-SECTOR

Beleid

Kerncijfers 2002-2006 : Onderwijs Cultuur en Wetenschap : Bestel in beeld 2006 / R.H.A. Plasterk

Actualisatie voortgangsbrief d.d. 4 juni 2004 / M.J.A.

(auteur van voorwoord), D. de Wit (samensteller), J.P.

van der Hoeven, M.C. van der Laan. - Den Haag : SDU,

van der Mijl (samensteller), A. van de Ven

25 feb. 2005. - 5 p.

(samensteller). - [Den Haag] : Ministerie van OCW,

Actualisatie met betrekking tot Cultuur en School.

2007. - 2 dl. (186, 76 p.) : fig., tab. - Met bijl. - ISBN 978-90-5910-188-3

Alle talenten ontwikkelen : maatwerk bij het

Statistische gegevens en informatie over de belangrijk-

beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie. - Den

ste ontwikkelingen en prestaties op de beleidsterreinen

Haag : Ministerie van OCW, 1995. - 112 p. - ISBN 90-

onderwijs (primair- en voortgezet onderwijs, bve, hoger

346-3184-2

en wetenschappelijk onderwijs), cultuur (kunsten,

De Wet Educatie en Beroepsonderwijs is aanvaard. Uit-

media, letteren en bibliotheken, cultureel erfgoed) en

gelegd wordt hoe dat in zijn werk is gegaan en wat de

wetenschap. Ook worden de Nederlandse prestaties in

nieuwe wet inhoudt. Bovendien is in 1995 de Beleids-

het onderwijs en de wetenschap vergeleken met die van

agenda Educatie en Beroepsonderwijs 1995-'99 vastge-

andere landen. 'Bestel in beeld' is een apart onderdeel

steld. De integrale tekst van deze Beleidsagenda is op-

van Kerncijfers. In dit deel wordt een selectie gepre-

genomen. Daarnaast een aantal verhalen uit de dage-

senteerd van relevante indicatoren die bij elkaar op

lijkse praktijk van de bve-sector.

hoofdlijnen een beeld geven van de werking van het onderwijs-, cultuur- en wetenschapsbestel.

Cultuur en School / M.J.A. van der Hoeven, M.C. van der Laan. - Den Haag : SDU, 2004. - 13 p. - ISSN 0921-

Koers bve: doelgericht zelfbestuur : advies over Koers

7371

BVE: de regio aan zet / Onderwijsraad. - Den Haag :

(Tweede Kamer der Staten-Generaal 2003/2004; 29200,

Onderwijsraad, 2004. - 66 p. - Met lit.opg. en bijl. -

nr. 143)

ISBN 90-77293-28-0

In de begroting voor 2004 heeft OCW een extra investe-

De raad reageert met dit advies op de beleidsvoorne-

ring aangekondigd voor het project Cultuur en School.

mens van de staatssecretaris van OCW voor de bve-

Deze brief informeert over de concrete uitwerking hier-

sector, zoals omschreven in de beleidsnota 'Koers BVE:

van. Verder wordt een reactie gegeven op het rapport

de regio aan zet'. De raad stelt de volgende zes thema's

van de taakgroep Wagemakers (versterking cultuuredu-

aan de orde: variatie in aanbod en begeleiding; doorlo-

catie in het primair onderwijs). Tot slot wordt ingegaan

pende leerlijnen; verbinding schoolse en buitenschoolse

op de besteding van CKV-vouchers.

leeromgevingen; invoering vernieuwde kwalificatiestructuur beroepsonderwijs; uitblinken; centrale sturing.

Â TIJDSCHRIFTARTIKEL Cultuur & school

Koers BVE : perspectief voor het middelbaar

In: Nieuwsbrief onderwijspraktijk. – Vol.(2005)3(46-48)

beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie / OCW,

Schets van ontwikkelingen rondom Cultuur en School:

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. -

proef met kunstvakopleidingen in het mbo; besteding

Den Haag : SDU, 2000. - 96 p. - Met bijl. en een aparte

van cultuurvouchers; ontwikkelingen cultuurprofielscho-

bijlage getiteld 'BVE-sector in beeld'. - ISBN 90-346-

len; nieuwe syllabus CKV1; profielcommissie C&M; en

3848-0

CKV3 niet verplicht.

In deze publicatie wordt door de minister van OCenW de richting beschreven waarin de bve-sector zich ontwik-

Cultuurbeleid in beroepsonderwijs en

kelt. Lopende beleidsinitiatieven, belangwekkende ont-

volwasseneneducatie / I. Bijnagte ... [et al.]

wikkelingen, discussies en mogelijke dilemma's worden

In: Cultuur[net]werk. – Vol.(2004)2(1-6)

in een samenhangend kader beschreven. Deze publicatie

In dit themanummer wordt gekeken naar de rol van de

is een beleidsnota voor de bve-sector voor de middel-

stimuleringsregeling en van de cultuureducatie in de

lange termijn. In de aparte bijlage 'BVE-sector in beeld'

bve.

wordt een schets gegeven van het bve-bestel in termen

28


van soorten onderwijsaanbod, in- en doorstroomcijfers

Voortgangsrapportage over Cultuur en School. Allereerst

en een aantal kenmerken van deelnemers en instellin-

wordt gekeken welke doelen zijn gesteld en welke re-

gen.

sultaten zijn behaald. De rapportage bevat tevens de beleidsreactie op het gezamenlijk advies 'Onderwijs in

Koers BVE : het regionale netwerk aan zet / OCW,

cultuur' van de Raad voor Cultuur en de Onderwijsraad.

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. - Den

Daarnaast worden prioriteiten aangegeven op het gebied

Haag : Ministerie van OCW, 2004. - 140 p. : ill. - ISBN

van cultuureducatie voor de komende periode. In de

90-5910-421-8

bijlagen wordt uitvoerig verslag gedaan op de verschil-

In deze publicatie wordt door de minister van Onderwijs

lende onderdelen: primair onderwijs (bijlage 1), voort-

de richting beschreven waarin de bve-sector zich ont-

gezet onderwijs en bve (bijlage 2), de culturele sector

wikkelt. In 2000 verscheen het eerste koersdocument.

(bijlage 3) en deskundigheidsbevordering (bijlage 4).

Dit tweede koersdocument geeft een schets van een middellange termijnvisie voor het beroepsonderwijs. Deze visie is gebaseerd op de trends in de samenleving

Mbo kunstonderwijs

en de betekenis die deze trends hebben voor het beroepsonderwijs.

Brede kunst, hoge doelen : de afsluiting van zes jaar Platform MBO Kunstonderwijs : verslag van de

Regeling Cultuur en School voor de Bve-sector / OCW,

conferentie 'Brede kunst, hoge doelen', 12 juni 2007 in

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

het Jacobi Theater, Utrecht / E. van Thiel .. [et al.]. -

Doel van de regeling is om door middel van culturele

[S.l.] : Platform MBO Kunstonderwijs, 2007. - 31 p. : ill.

projecten waarin cultuur- en onderwijsinstellingen duur-

Verslag van de conferentie 'Brede kunst, hoge doelen',

zaam participeren, te bevorderen dat de aandacht voor

gehouden op 12 juni 2007 in Utrecht. De bijeenkomst

cultuur in het beroepsonderwijs wordt vergroot. De re-

vormde de afsluiting van zes jaar Platform MBO Kunst-

geling wordt uitgevoerd door Cultuurnetwerk Nederland.

onderwijs. Naast een algemeen verslag van deze slotbij-

Aanwezig: regeling 2001-2002 in Uitleg/Gele Katern. -

eenkomst, zijn twee lezingen opgenomen over brede

Vol.17(2001)14(23mei.26-30); regeling 2003-2004 in

kunst en hoge doelen. Zo sprak Giep Hagoort over de

Staatscourant. - Vol.(2003)158(19aug.26-27) en in

ontwikkeling van de creatieve industrie en deed Gust De

Uitleg/Gele Katern. - Vol.19(2003)19(10sept.115-119);

Meyer verslag van de complexiteit van de populaire

regeling 2004-2005 in Gele Katern. - Vol.20(2004)

cultuur. Ten slotte is een interview opgenomen met

12(28jul.59-64); regeling 2005-2006 in Staatscourant. -

Hermien Mijnen, projectcoördinator Onderwijs en

Vol.(2005)170(2sept.46-48) en in Regelingen Onderwijs

Kenniscentrum GOC.

1(2005)2(okt.15-22). Creative industries als motor voor kunstonderwijs in het

Â TIJDSCHRIFTARTIKEL

mbo / A. Le Cosquino de Bussy, 2004. - Ongepag. - In:

Twee miljoen voor Cultuur en School in beroeps- en

'Internoveer!: innovaties realiseren door interactiviteit:

volwasseneneducatie / M. Miedema

beschouwingen, case-study's, methoden technieken' /

In: Kunst & educatie. - Vol.7(1998)2(apr.5-8)

samenst. G. Hagoort. - Den Haag : Reed Business,

Staatssecretaris Nuis heeft 2 miljoen gulden beschikbaar

2004. – 206 p. – ISBN 90-5901-506-1. - Met lit.opg.

gesteld voor het project Cultuur en School in de bve-

Artikel over het ontstaan en de ontwikkeling van het

sector. Twee ton hiervan zijn bedoeld voor het oplei-

mbo-kunstonderwijs als vernieuwende opleidingsvorm.

dingsinstituut EVO2 te Poeldijk voor de oprichting van

Ten eerste wordt stilgestaan bij de achtergronden die

een Kunst en Cultuur Expertisecentrum. Ingegaan wordt

hebben geleid tot de gedachte dat innovatie in het

op doelstellingen en activiteiten.

kunstonderwijs wenselijk was en worden er redenen gegeven voor het hanteren van interactiviteit. Daarna

Voortgangsrapportage Cultuur en School / M.J.A. van

wordt het opleidingsveld voor de kunsten geschetst en

der Hoeven. - Den Haag : Ministerie van OCW, 2006 (18

wordt er dieper ingegaan op ontwikkelingen van de

sept.). - 28 p.

culturele arbeidsmarkt. Vervolgens wordt het proces

29


beschreven van het eerste initiatief tot het realiseren

H. Langenhuijsen

van pilotopleidingen en de daaropvolgende implemen-

In: Tsjip/Letteren. - Vol.13(2003)2(jul.31-34)

tatie. Tot slot wordt teruggekeken op het hele traject.

Het project Cultuur en School uit 1996 en de invoering van het vak CKV in het voortgezet onderwijs hebben ook

Culture clinics : initiatief voor een kunstvakopleiding op

binnen het mbo-onderwijs extra belangstelling voor

MBO-niveau / A. Le Cosquino de Bussy. - [S.l. : s.n.],

cultuuronderwijs opgewekt. Ingegaan wordt op ontwik-

2000. - 36 p. : tab. - Met lit.opg. en bijl.

kelingen binnen het mbo, met name naar aanleiding van

Initiatiefplan voor het oprichten van een kunstvakoplei-

het rapport 'Een kunstcluster voor het mbo?' (2002) van

ding op mbo-niveau, de zogeheten Culture Clinics met

Folkert Haanstra, hoogleraar Cultuureducatie en cultuur-

onder andere lesprogramma, organisatiestructuur, pilot-

participatie aan de Universiteit van Utrecht. Uitgangs-

projecten en financiering. Door het ontbreken van

punt is de gedachte dat scholen van elkaar op de hoogte

kunstvakonderwijs voor getalenteerde jongeren die een

moeten zijn om vervolgens samenwerkingverbanden te

mavo/vmbo-vooropleiding hebben is dit initiatief geno-

kunnen zoeken.

men door een aantal vertegenwoordigers uit onder andere de cultuurindustrie, het kunstvakonderwijs, de

Expertmeeting 'MBO kunstonderwijs' : Felix Meritis te

kunsteducatiewereld, organisatoren, producenten en

Amsterdam 13 maart 2003 / Landelijk Platform MBO

artiesten. Vier pilotprojecten die van september tot de-

Kunstonderwijs. - [S.l.] : Platform MBO Kunstonderwijs,

cember 2000 liepen dienden als vooroefening voor de

2003. - 8 p. : tab., fig., ill. - Met bijl.

start van Culture Clinics als voltijdsopleiding per sep-

Op 13 maart 2003 organiseerde het Platform MBO

tember 2001. Zij boden lesprogramma's aan in de uit-

Kunstonderwijs een expertmeeting. Doel van deze bij-

voerende beroepen dans, muziek, presentatie/acteren

eenkomst was vertegenwoordigers uit de sector kunst

en in de ondersteunende beroepen technicus, camera-

en cultuur informeren over de ontwikkelingen met be-

man en video-editor.

trekking tot het mbo kunstonderwijs. Dit verslag geeft een beknopte weergave van de expertmeeting.

Culture Clinics : nieuwe beroepen op de culturele arbeidsmarkt? : relevantie van MBO-kunstvakonderwijs


ten behoeve van de culturele arbeidsmarkt :

Gediplomeerd artiest op de planken / F. Bootsman

vooronderzoek / H. Mijnen. – Amersfoort/Veenendaal :

In: Praktijk. – Vol.(2006)(jan.8-10)

GOC/Ecabo, 2001. - 24 p. : tab. - Met bijl.

Algemene informatie over mbo-opleidingen voor arties-

De kunsten cultuurbranche heeft behoefte aan mbo-

ten in het bijzonder De Frank Sanders' Akademie die

opgeleiden. Vertegenwoordigers van mbo-scholen en

onderdeel is van het ROC van Amsterdam.

kunstorganisaties willen een onderzoek laten uitvoeren naar de noodzaak tot het ontwikkelen van nieuwe kwali-

Kunst in het mbo? : verslag van de studiemiddag van

ficaties in het kunstvakonderwijs. Dit vooronderzoek is

het Max Goote Kenniscentrum in samenwerking met het

bedoeld om het brede terrein van de 'cultuurindustrie' af

Platform MBO Kunstonderwijs / H. Mijnen, F. Haanstra. -

te bakenen en onderzoeksvragen te formuleren.

Amsterdam : Ecabo, 2002. - 17 p. : ill. Verslag van de studiemiddag 'Kunstonderwijs in het


MBO?' die op 5 juni 2002 plaats vond in Amsterdam. De

Dromen van een plek in de culturele sector : grote groei

aanleiding was het verschijnen van het onderzoeksrap-

mbo-kunstopleidingen / A. Twaalfhoven

port 'Een kunstencluster voor het MBO?' van Folkert

In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.7(2005)34(okt.4-6)

Haanstra en de recente ontwikkelingen op dit gebied. Er

Enkele betrokkenen aan het woord over de praktijk van

waren circa 50 vertegenwoordigers van mbo, hbo, over-

mbo-kunstvakopleidingen.

heid en de kunsten cultuursector aanwezig. De centrale vragen in het programma: Moeten nieuwe opleidin-


gen ingepast worden binnen bestaande kwalificatie-

Edelsmid en pianostemmer krijgen concurrentie :

structuren of moet eerder gedacht worden aan de ont-

artistieke talenten krijgen kansen in het mbo /

wikkeling van nieuwe kwalificaties op het terrein van

30


kunst en cultuur?; Hoe vrij zijn instellingen eigenlijk in

Eerste artikel uit een serie waarin aandacht geschonken

het starten van opleidingen met een soms nog diffuus

wordt aan de succesvolle opkomst van de kunsten in het

beroepsperspectief, terwijl er wel grote belangstelling

mbo.

van (potentiële) leerlingen bestaat?; Is er een markt voor mbo-kunstopleidingen in engere zin, gericht op


werk als uitvoerend kunstenaar?

Kunstonderwijs in samenhang / N. Langeweg In: BveMagazine. - Vol.14(2005)(okt.20-21)


Een interview met Anky van Etten, projectmanager

Kunst-mbo : opleidingen bieden nieuwe kansen voor de

Platform MBO Kunstonderwijs, over de behoefte aan en

kunsteducatie / De Kunstconnectie/VKV

de meerwaarde van mbo-kunstopleidingen.

In: Kunstconnected. - Vol.2006)6(jul.14-15) In november 2001 waren er tien mbo-instellingen die via


een eigen aanpak scholieren in aanraking brengen met

Kunstonderwijs op het mbo in de lift / M. de Boer

cultuur en hen de kans bieden talent te laten zien. Dat

In: Kunstzone. - Vol.2(2004)5(mei4-5)

aantal is inmiddels bijna verdubbeld. In dit artikel wordt

Verslag van een meeting die in maart 2003 werd gehou-

ingegaan op ontwikkelingen in het mbo-kunstonderwijs.

den met diverse organisaties om te informeren en op-

De Kunstconnectie concludeert dat de mbo-opleidingen -

vattingen te horen over hoe het mbo kunstonderwijs

meer dan nu het geval is - gebruik kunnen maken van

verder vormgegeven moet worden.

de expertise binnen de kunsteducatiesector. Toekomstige opleidingen kunnen zich dan beter afstemmen op

Kunstonderwijs op mbo-niveau : de Engelse aanpak :

de markt.

verslag van een studiereis naar Wakefield, Engeland / ECABO, GOC. - [Amersfoort?] : [ECABO?], 2001. –

Kunst of amusement? : kunstopleidingen in het mbo /

13 p. : ill.

H. van Schaik ... [et al.]

In Engeland worden op mbo-niveau kwalificaties voor

In: Theater & educatie. – Vol.10(2004)1(1-92). -

beroepen in kunst en cultuur ontwikkeld. Wat die kwali-

Voorpublicatie bij het theaterfestival congres 'Kunst of

ficaties zijn, hoe ze ontwikkeld zijn en de relatie tot de

Amusement' van 2 september 2004

arbeidsmarkt is tijdens een bezoek aan Engeland ver-

Dit themanummer bestaat uit twee delen. In Deel 1

kend. Een samenvatting en aanbevelingen voor de aan-

'Achtergronden' schetst de auteur via een interview met

pak in Nederland wordt gegeven.

de Projectmanager MBO Kunstonderwijs de ontstaansgeschiedenis en de inbedding van deze opleidingen in de

Kunstonderwijs op mbo-niveau in België : verslag

ROC's. In een volgend artikel beschrijft hij de beleids-

bezoek aan SISA Antwerpen, Stedelijk Instituut voor

beslissingen over deze opleidingen die door de politiek

Sierkunsten en Ambachten / ECABO, GOC. -

zijn genomen. In Deel 2 'Ontwikkelingen in de praktijk'

[Amersfoort?] : [ECABO?], 2001. - 13 p. : ill.

gaat een aantal auteurs in op de dwarsverbanden tussen

Om inzicht te krijgen in kunstonderwijs in het middel-

het mbo-kunstonderwijs en de beroepspraktijk. Mede

bare beroepsonderwijs zijn er bezoeken gebracht aan

dankzij de informatie van het Platform MBO Kunst-

Engeland en België. Dit is een verslag van het bezoek

onderwijs zijn enkele ROC's geïdentificeerd die al ver

aan het SISA, Stedelijk Instituut voor Sierkunsten en

gevorderd waren in de samenwerking met de sectoren

Ambachten in België. Vragen die beantwoord worden

theater, media, educatie en toerisme.

zijn onder andere: hoe zit het Belgische onderwijssysteem in elkaar, hoe wordt het onderwijs ingericht en wat


zijn de drijfveren en (arbeidsmarkt) perspectieven van

Kunstonderwijs in het mbo (1) : een blijvertje? /

de cursisten? Een samenvatting en aanbevelingen voor

B. Sleurink, J. Herfs

de aanpak in Nederland wordt gegeven.

In: Kunstzone. - Vol.4(2005)12(dec.24-26)

31


Kwalificatieprofielen voor het MBO Kunstonderwijs : het


kunstencluster geordend / H. Mijnen. - [S.l.] : Platform

Opleiding tot kerkmusicus in Thorn / F. Voogd

MBO Kunstonderwijs, okt. 2003. - Versie 2

In: Provincies.nl. - Vol.6(2007)3(apr.19)

In het kader van mbo kunstonderwijs zijn er zeven

Interview met Tonny Adams, docent stemvorming en

beroepscompetentieprofielen ontwikkeld. Daarnaast is er

muziektheorie over de muziekschool Kreato in Thorn.

een aantal beroepscompetentieprofielen dat is ontwik-

Met subsidie van de Provincie Limburg schoolt Kreato

keld door Kenniscentrum GOC, die zijn gericht op tech-

organisten, koordirigenten, ensembleleiders, cantors en

nische ondersteuning in theater en studio/av. Een korte

gregorianisten. Bij Kreato is het mogelijk een opleiding

typering en de kerntaken van de profielen danser, muzi-

tot kerkmusicus te volgen op mbo-niveau.

kant/sounddesigner, acteur/entertainer, musicalartiest, vormgever art and design, begeleider cultuureducatie,

Proeftuin MBO Kunst, Cultuur en Media: basisdocument /

medewerker organisatie en logistiek.

Albeda College ... [et al.]. – Rotterdam [etc.] : [s.n.], 2004. - Versie 7. - 14 p. : fig., tab. - Bijlage bij de


aanvraag Regeling subsidiëring proeftuinen herontwerp

Deze leerlingen hebben skills / I. Start

beroepsonderwijs studiejaar 2004-2005, d.d. 2

In: Dans. - Vol.24(2006)5(okt.6-9)

september 2004

Mbo-opleidingen dans schieten als paddenstoelen uit de

In de komende jaren zullen in het middelbaar beroeps-

grond. Ter sprake komen de opleidingen van het Albeda

onderwijs proeftuinen worden uitgevoerd waarin nieuwe

College in Rotterdam en de dansopleiding aan het Fries-

competentiegerichte kwalificatieprofielen worden uitge-

land College in Leeuwarden. Enkele vragen die naar

test. De proeftuinen zijn voorlopers van de invoering van

voren komen: zijn er genoeg arbeidsplaatsen voor de

de nieuwe competentiegerichte kwalificatiestructuur.

leerlingen die van deze opleidingen afkomen en wat is

Deze publicatie is het basisdocument voor de gezamen-

de meerwaarde van een mbo-opleiding dans naast een

lijke, domeinbrede aanvraag voor een proeftuin Kunst,

hbo-opleiding?

Cultuur en Media (KCM). Dit deel is geschreven onder gezamenlijke verantwoordelijkheid van het consortium


van de aanvragende ROC's (Albeda College, ROC van

Lucia Marthas (Duivendrecht 1959) / M. van Kilsdonk

Amsterdam, ROC Midden Nederland, Deltion College en

In: Dans. - Vol.25(2007)3(jun.10-11)

Grafisch Lyceum Amsterdam) en fungeert als referentie

Interview met Lucia Marthas, die in 1983 haar eigen

voor de samenwerkingsovereenkomst tussen de deel-

balletschool oprichtte. Al snel groeide deze school uit tot

nemende instellingen. Het bevat de uitgangspunten,

een succesvolle rijkserkende opleiding voor musicaldans

doelstellingen, organisatie en werkwijze voor de samen-

op mbo- en hbo-niveau. Daarnaast is er een vooroplei-

werking die gericht is op een integrale ontwikkeling,

ding en een recreatie-afdeling.

uitvoering respectievelijk uittesten van opleidingen in het domein.

Â TIJDSCHRIFTARTIKEL Mooier dan sport : er is talent genoeg voor de CIOS-

Projectplan MBO kunstonderwijs / H. Mijnen, A. van

opleiding tot dansdocent / M. van Kilsdonk

Etten. - Amersfoort : Platform MBO Kunstonderwijs,

In: Dans. - Vol.21(2003)1(feb.18-21)

2002. - 65 p. - Met bijl. en samenv.

Het Friesland College Heerenveen, onderdeel CIOS

In dit projectplan wordt allereerst het Platform MBO

(Centraal Instituut voor de Opleiding van Sportleiders),

Kunstonderwijs gepresenteerd, daarna de ontwikkelin-

en het Nova College Haarlem, onderdeel CIOS zijn in

gen op de culturele arbeidsmarkt, de aanwijzingen voor

2001 respectievelijk 2002 een aparte mbo-opleiding

het ontwikkelen van nieuwe kwalificaties en de ontwik-

dansdocent begonnen. De opleiding duurt vier jaar, is

kelingen in het onderwijsveld. Vervolgens een plan van

toegankelijk voor iedereen met een vmbo-diploma en

aanpak voor kwalificatiestructuurontwikkeling, commu-

leidt op tot dansdocent voor balletscholen en sportvere-

nicatie en samenwerking en onderwijsontwikkeling.

nigingen en in de toekomst wellicht ook voor basis- en

Tenslotte wordt de projectorganisatie en financiering van

voortgezet onderwijs.

het project beschreven. De looptijd van het projectplan

32


MBO Kunstonderwijs is twee jaar. In die twee jaar wordt

schetst van beroepen die op mbo-niveau in de culturele

een vertaalslag gemaakt van de eerste aanwijzingen

arbeidsmarkt realiseerbaar zijn.

voor een nieuwe arbeidsmarkt voor mbo-ers naar een kwalificatiestructuur met passende leeromgevingen en

Verslag Salon Kunst in het MBO / De Kunstconnectie. -

werkafspraken ten behoeve van deze arbeidsmarkt.

Utrecht : De Kunstconnectie, 2002. - [5 p.] Verslag van een bijeenkomst georganiseerd door de


Kunstconnectie op 7 oktober 2002 gewijd aan kunst in

ROC's ontdekken creative industry : mbo-

het mbo. Sprekers waren: B. Vaessen (voorzitter),

kunstopleidingen gooien hoge ogen bij jongeren /

H. Mijnen, A. De Bussy en D. Peters.

D. Groenendijk In: Profiel. - Vol.14(2005)1(feb.14-17)


Naast de bekende Kunst met de grote K, heeft zich een

Een volwaardig alternatief : de mbo-kunstopleiding

omvangrijke culturele arbeidsmarkt ontwikkeld, een

Artiest / A. Le Cosquino de Bussy

creative industry, die niet of nauwelijks bediend wordt.

In: Boekman. – Vol.19(2007)73(winter26-31)

Te denken valt aan amusement en entertainment. Juist

In de afgelopen zeven jaar hebben de ROC's zich bezig

in deze branche liggen kansen voor mbo-kunstvak-

gehouden met een nieuwe vorm van kunstonderwijs,

opleidingen. Een interview met Hermien Mijnen, project-

gericht op de creatieve industrie. Op dit moment bieden

coördinator van het Platform MBO Kunstonderwijs, over

achttien ROC's kunstvakopleidingen aan op mbo-niveau.

de nieuwe mbo-kunstopleidingen.

De eerste afgestudeerden betreden nu de arbeidsmarkt. Hoe kwamen deze opleidingen tot stand, en voor welke


uitdagingen zien de scholen zich geplaatst?

Solide opleiding met creatieve inslag : kunsten cultuuronderwijs krijgt vorm


In: Ecabo. – Vol.(2002)(dec.10-11)

Zo heb ik het nog niet bekeken : oriëntatie op

Volgens de Utrechtse hoogleraar Folkert Haanstra is er

beeldende- en theateropleidingen / J. van Gemert

behoefte aan kunsten cultuuronderwijs op mbo-niveau.

In: All'Art. - Vol.1(2002)2/3(feb/mrt.5-7)

Dit sluit aan bij conclusies van verschillende arbeids-

Informatie over de eenjarige oriëntatieopleidingen

marktonderzoeken die het Platform MBO Kunstonderwijs

Beeldend (ABCreatief) en Theater (Oriëntatiejaar

liet uitvoeren. Het Platform werkt nu aan een heldere

Theater) van de afdeling Design Art en Technologie

kwalificatiestructuur voor deze sector. Het Platform be-

(DAT). DAT is gevestigd in het Koning Willem I College

staat uit onderwijsinstellingen, culturele organisaties en

in 's-Hertogenbosch.

kenniscentra. Van onderen! : de podia als nieuw beroepsterrein voor

Aansluiting vmbo-mbo en mbo-hbo

het MBO / R.M. Boonzajer Flaes ... [et al.]. – Amsterdam : QRA, 2001. - 37 p. : tab. - Met bijl. en


lit.opg.- In opdr. van ECABO & GOC

Geen ckv, wel kunstonderwijs op mbo /

In dit onderzoek wordt de vraag gesteld: 'In welke mate

H. Langenhuijsen

kunnen mbo-opleidingen hun leerlingen met succes naar

In: Kunstzone. - Vol.6(2007)4(apr.11-12)

een betaalde baan zien uitstromen binnen de wereld van

Het gaat goed met het kunstonderwijs op het mbo. De

de podiumkunsten?'. In deel 1 wordt de culturele ar-

aandacht voor het vak CKV op het vmbo en de betere

beidsmarkt onderzocht. Wat is het karakter van die

aansluiting naar het mbo heeft zijn vruchten afgewor-

markt, aan welke tendensen is deze onderhevig, en wat

pen. Ook de aansluiting van het mbo naar het hbo is

betekent dat voor de verschillende spelers en toetre-

verbeterd en de arbeidsmarkt voor cultuur en enter-

ders? In deel 2 worden voor zeven profielen, met in

tainment is gegroeid. De toekomst zal uitwijzen welke

totaal 16 gedifferentieerde subprofielen, de kansen ge-

opleidingen blijven en welke slechts gebaseerd zijn op voorbijgaande trends.

33



Cultuurprofielscholen vo 2004'. De auteurs, leden van de

Kunst gaat door : werken aan de route vmbo-mbo /

'Begeleidingscommissie Cultuurprofielscholen', schetsen

J. van Gemert

de ontwikkelingen die deze regeling aanspoorden zoals

In: Kunstzone. - Vol.6(2007)4(apr.2-4)

doorlopende leerlijn, vakkenintegratie en aansluiting van

Het aantal mbo-opleidingen voor artiest met uitstroom-

vmbo-mbo-ROC en hbo.

differentiaties dans, drama, musical, muziek en sounddesign is verdubbeld van 6 naar 12 opleidingsplaatsen.

Ruimte voor kunst en cultuur : aansluiting van vmbo

Er zijn nieuwe opleidingen voor theatertechniek, av,

naar mbo / V. van Lanschot Hubrecht, C. van den Berg,

kunst en design, mediavormgeving, popdesign, marke-

S. van Tuinen. - Enschede : SLO, 2006. - 45 p. : tab.,

ting en communicatie. In dit artikel worden voorbeelden

ill. - Met bijl.

gegeven van vmbo's en ROC's die het initiatief hebben

Er wordt ingegaan op wat het beroepsonderwijs in huis

genomen de kloof tussen beide opleidingen te dichten.

heeft voor leerlingen met talenten op creatief en kunst-

Ook komen de bevindingen van cultuurprofielscholen

zinnig gebied. De nadruk ligt daarbij op de aansluiting

aan bod zoals beschreven in de bundel 'Cultuur leert

van vmbo naar mbo. Doel van deze verkennende publi-

anders'.

catie is de ontwikkelingen in het mbo op het terrein van Kunst, Cultuur en Media onder de aandacht brengen van


een breder publiek. Er wordt een globaal overzicht ge-

Kunst in je toekomst : kloof overbruggen tussen vmbo

geven van de mogelijkheden in het mbo. Daarnaast is

en mbo / P. van der Linden, J. van Gemert

deze publicatie bedoeld als handreiking voor docenten,


decanen en schooldirecties voor het herkennen en er-

Leerlingen van het vmbo met interesse in kunst en

kennen van de talenten van leerlingen, waarbij de loop-

cultuur kunnen sinds enige jaren ook verder met hun

baan van de leerling centraal staat.

talenten, creativiteit en ambities in het mbo-kunstonderwijs. Doorstuderen aan een hbo-kunstopleiding is

Startnotitie : project aansluitingsbeleid ArtEZ /

vervolgens een mogelijkheid. Doorstromen van het

W. Millekamp. - Arnhem : ArtEZ, 2004. - 38 p. : tab. -

vmbo naar het mbo-kunstonderwijs is niet eenvoudig.

Met bijl.

Dit artikel geeft een beeld van goede voorbeelden van

Startnotitie van het project Aansluitingsbeleid ArtEZ

doorstroomtrajecten.

hogeschool voor de kunsten in Oost Nederland. Hoofdstuk 1 geeft op hoofdlijnen een beeld van de achter-


gronden en ontwikkelingen op het gebied van aansluiting

Media-educatie moet / J. Visser

tussen vo/mbo en hbo en mogelijke aanknopingspunten

In: Van twaalf tot achttien. – Vol.(2007)4(apr.28-30)

voor implementatie binnen het kunstonderwijs. Hoofd-

Pleidooi om jongeren in het voortgezet onderwijs kritisch

stuk 2 beschrijft de interne verkenning binnen ArtEZ. In

te leren omgaan met mediagebruik, zodat ze mediawijs

hoofdstuk 3 staat het voorstel voor een plan van aan-

de school verlaten. Enkele voorbeelden worden gegeven

pak.

van scholen met een mediaprofiel. Tot slot wordt kort ingegaan op het belang van een goede aansluiting op


vervolgopleidingen (mbo-kunstonderwijs en hbo-kunst-

Wie gaat er dan bellen? : over samenwerking tussen

vakopleidingen).

vmbo en roc / M. de Vreede In: Kunstzone. - Vol.6(2007)4(apr.5-7)


De managementteams van het Rölingcollege, een school

Persbericht Cultuurprofielscholen :

voor voortgezet onderwijs, en van het Alfa-college, een

vernieuwingsbeweging in plaats van kleinschalige pilot /

ROC, in Groningen maakten een tijd geleden goede

J.C. Visser 't Hooft, A. Gerrits

afspraken over samenwerking. Vmbo-leerlingen en mbo-


studenten leren samen te werken en worden begeleid

Honderdzes scholen hebben zich aangemeld om in aan-

door medewerkers van het Kunstencentrum Groningen.

merking te komen voor subsidie volgens de 'Regeling

34


Onderzoek

van cultuureducatie. Zij dienden een subsidieaanvraag in die gehonoreerd werd in het kader van de Regeling

Arbeidsmarktonderzoek Cultuur en Media : een

Cultuur en School voor de bve-sector 2002-2003. Deze

draagvlaktoets voor een MBO-opleiding Cultuur en

stimuleringsregeling is door OCW in het leven geroepen

Media : eindrapport / E. Reij. - Leiden : Research voor

om de cultuureducatie in de bve een structurele plaats

Beleid, 2001. - 49 p. : tab. - Met bijl. en lit.opg. - In

te geven.

opdr. van GOC en ECABO Het onderzoek heeft zich gericht op het zoeken naar

Financiering cultuureducatie in de BVE : inventarisatie /

draagvlak voor een creatief/kunstzinnig georiënteerde

J. Ensink ... [et al.]. - Utrecht : Cultuurnetwerk

opleiding met raakvlakken met techniek op mbo-niveau.

Nederland, 2005. - 26 p. : tab., fig. - Met bijl.

Het doel van het arbeidsmarktonderzoek was inzicht

Om inzicht te krijgen in de achterliggende redenen voor

verschaffen in: de structurele werkgelegenheid voor

het al dan niet aanvragen van subsidie en in de manier

creatief/kunstzinnig/technisch georiënteerde mensen in

waarop ROC's culturele activiteiten financieren, onder-

de sector cultuur en media; de bestaande en nieuwe

vroeg Cultuurnetwerk Nederland vijf bve-instellingen.

creatief/kunstzinnige/technische beroepen in de sector;

Deze vijf instellingen zijn: het Albeda College, Rotter-

de mate waarin binnen de sector behoefte bestaat aan

dam; het Kellebeek College van ROC West-Brabant,

standaardisering van kwalificaties.

Roosendaal; ROC Rijn IJssel, Arnhem; ROC Aventus, Apeldoorn en ROC Zeeland, Goes.

Cultuur in de bve-sector : op de golven van enthousiasme / R. Groenenberg, W. van Esch,

Gekleurd museumbezoek in de praktijk : een

A. Geertsma. - Den Bosch : Cinop, 2004. - 60 p. : tab.,

evaluatieonderzoek naar het functioneren van het NT2-

graf. - Met lit.opg. en bijl. - In opdr. van OCW

museumproject / Chr. Hoksbergen, S. van der Velde. -

Evaluerend onderzoek naar de Regeling Cultuur en

[S.l. : s.n.], 2001. - 66 p. - Met lit.opg. - Doctoraal

School voor de bve-sector. In het eerste deelonderzoek

préscriptie Faculteit der Cultuurwetenschappen,

is door CINOP op de door Cultuurnetwerk Nederland

Universiteit Maastricht

vervaardigde verslagen, analyses en rapportage, een

Vraagstelling luidt: hoe verloopt de samenwerking tus-

secundaire analyse uitgevoerd vanuit de onderzoeks-

sen musea en ROC's binnen het NT2-museumproject?,

vraag: In hoeverre hebben de cultuurprojecten bijgedra-

en in hoeverre zijn de door de Nederlandse Museum-

gen aan de verankering van cultuurbeleid binnen de

vereniging beoogde doelen bereikt? Het landelijk Muse-

betreffende bve-instellingen? In het tweede deelonder-

umproject NT2 maakt deel uit van het inburgeringstra-

zoek zijn telefonische vraaggesprekken gevoerd met

ject en wil 'nieuw- en oudkomers' laten kennismaken

betrokkenen van dertien bve-instellingen die géén

met museumcollecties. De evaluatie richt zich op de

cultuurprojecten hebben uitgevoerd onder de Regeling

museumprogramma's van het Amsterdams Historisch

Cultuur en School . De onderzoeksvraag die in dit

Museum, het Zaans Museum, het Fries Museum, het

deelonderzoek centraal staat is: In hoeverre is er sprake

Dordrechts Museum, het Bijbels Openluchtmuseum

van verankering van cultuurbeleid bij bve-instellingen

Nijmegen, Maritiem Museum Rotterdam, het Catharijne

die niet-gehonoreerde aanvragen hebben ingediend in

Convent Utrecht en het Historisch Museum Rotterdam.

het kader van de regelingen Cultuur en School 20012002 en/of 2002-2003 en bve-instellingen die geen

Inventarisatie 'Cultuur en School' :

projecten hebben aangevraagd?

eerstelijnsinstellingen kunstzinnige vorming / B. de Groot. - Amsterdam : Bert de Groot, 1999. - 38 p. :

De cultuur van het verleiden : cultuureducatie en

tab., fig. - Met bijl.

cultuurbeleid in de bve / D. Ottevanger, J. Taat, M. de

Inventarisatie van de activiteiten van eerstelijnsinstel-

Vreede. - Utrecht : Cultuurnetwerk Nederland, 2004. -

lingen voor het primair en voortgezet onderwijs en

65 p. : graf., fig. - Met bijl. en lit.opg.

ROC's. Tevens worden knelpunten en behoeften van

Onderzoek naar het cultuurbeleid van elf ROC's. Deze

deze instellingen in beeld gebracht.

ROC's behoren tot een groep 'voorlopers' op het gebied

35


Inventarisatieonderzoek Cultuur en School / B. de Groot,

voor ROC's, gemeenten, brancheorganisaties, provincie

F. Haanstra, M. van Hoorn. - Utrecht : LOKV, 2000. - 2e

Gelderland, OC&W en Edu-Art.

dr. - 3 dl. (20, 19, 36 p.) : tab. - In opdr. van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. -

Een kunstencluster voor het mbo? / F. Haanstra. -

In samenw. met het LOKV, Nederlands Instituut voor

Amsterdam : Max Goote Kenniscentrum bve, 2002. –

Kunsteducatie, SCO-Kohnstamm Instituut en Bert de

80 p. : tab. - Met bijl. en lit.opg. - ISBN 90-75743-47-5

Groot B.V. - 1e dr.: 1998 - Met lit.opg.

Onderzoek naar de stand van zaken en perspectieven

Het inventariserend onderzoek bestaat uit drie deelon-

rondom kunst en cultuur in het mbo. Hoofdstuk 2 be-

derzoeken. In het eerste deelonderzoek is het aanbod

schrijft de context van de recente ontwikkelingen van de

van culturele instellingen bedoeld voor het primair en

bve-opleidingen gericht op de culturele markt. Hoofdstuk

voortgezet onderwijs in kaart gebracht (Deel 1: Aanbod

3 behandelt verschillende omschrijvingen en afbakenin-

cultuureducatie). Het tweede deelonderzoek heeft een

gen van de culturele industrie aan de hand van arbeids-

beeld geschetst van de activiteiten die het primair en

marktonderzoeken en hoofdstuk 4 presenteert gegevens

voortgezet onderwijs op het gebied van cultuureducatie

over het opleidingsniveau in de culturele sector. Hoofd-

ontwikkelen (Deel 2: Cultuureducatie op basisscholen en

stuk 5 beschrijft de beroepsopleidingskolom vmbo-mbo-

scholen voor voortgezet onderwijs). In het derde deel-

hbo van culturele en kunstvakken. Hoofdstuk 6 be-

onderzoek wordt een overzicht gegeven op welke manier

schrijft het Platform MBO Kunstonderwijs en enkele

ROC's aandacht besteden aan cultuureducatie (Deel 3:

aangesloten pilotopleidingen en geeft een overzicht van

Cultuureducatie op regionale opleidingscentra).

de meningen van verschillende betrokkenen. Hoofdstuk 7 geeft een beschrijving van algemeen vormende

Kunst, cultuur en ROC's : vraag en aanbod van kunst-

cultuureducatie in de bve-sector en hoofdstuk 8 bevat

en cultuureducatie voor het ROC / G. Rozing. - [S.l. :

de conclusies.

s.n.], 2006. - 44 p. : tab. - Met lit.opg. en bijl. Masterthesis Universiteit van Utrecht, Kunstbeleid en

Een leven lang leren en vernieuwende onderwijsvormen

Management

in het beroepsonderwijs : een verkenning / J. Onstenk,

De hoofdvraag in dit onderzoek luidt als volgt: wat is het

T. Moerkamp, A. van Gelderen. - Amsterdam : SCO

cultuureducatieve aanbod voor het mbo-niveau op ROC's

Kohnstamm Instituut, 1999. - 102 p. - Met lit.opg. -

van culturele instellingen en in hoeverre sluit dit aanbod

ISBN 90-6813-629-1

aan bij de vraag van ROC's en de algemene doelstel-

In het rapport worden in drie hoofdstukken vernieu-

lingen van kunsten cultuureducatie zoals die zijn vast-

wende onderwijsvormen beschreven vanuit het perspec-

gesteld door de overheid?

tief van levenslang leren. In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op onderwijsvormen waarbij de nadruk ligt op het be-

Kunst- en cultuureducatie op ROC's : wie is aan zet? /

vorderen van leren leren en zelfgestuurd leren. In

M. Leupen. - Wageningen : Edu-Art Gelderland, 2001. -

hoofdstuk 3 wordt ingegaan op onderwijsvormen die

60 p. : tab. - Met bijl. en lit.opg.- In opdr. van Edu-Art

zich concentreren op probleemgestuurd onderwijs. In

Gelderland

hoofdstuk 4 komen vernieuwingen aan de orde rond de

Onderzoek naar de specifieke wensen en mogelijkheden

inzet van ict in het primair proces. Daarbij wordt vooral

van de ROC's op het gebied van kunsten cultuuredu-

ingegaan op Open Leren als vernieuwende onderwijs-

catie in Gelderland. De conclusie luidt dat kunsten

vorm in het mbo. Tot slot worden conclusies en aanbe-

cultuureducatie een ROC kansen biedt (zoals horizon-

velingen geformuleerd.

verbreding voor cursisten en deskundigheidsbevordering voor docenten), maar daarvoor zijn wel investeringen

Lezen graag! : leesbevordering op pabo en roc /

nodig. Er wordt ROC's mogelijkheden geboden om de

M. Chorus. - Amsterdam : Stichting Lezen, 2007. –

noodzakelijke investeringen te realiseren, maar die mo-

33 p. - Met bijl. - In opdr. van Stichting Lezen

gelijkheden worden door de ROC's nog niet of onvol-

Een onderzoek naar de plaats en functie van leesbevor-

doende benut. Het rapport besluit met aanbevelingen

dering, voorlezen en kinderen jeugdliteratuur op de opleidingen voor docent basisonderwijs (pabo), peuter-

36


leidster (ROC) en onderwijsassistent (ROC). De auteur

Een onderzoek naar de volwasseneneducatie in

sprak voor dit onderzoek met 24 docenten aan ROC's en

Vlaanderen / W. Elias. - Brussel : Vrije Universiteit

pabo's. Chorus concludeert dat leidsters, onderwijs-

Brussel, 2003. - 8 p.

assistenten en docenten basisonderwijs in opleiding te

Uit het onderzoek kwam naar voren dat in België de

weinig lezen om als ze eenmaal zijn afgestudeerd, kin-

relatie tussen musea en de volwasseneneducatie slechts

deren en ouders tot lezen aan te zetten. Ze hebben te

uitzonderlijk gelegd wordt. Het zijn twee werelden die

weinig kennis van kinderboeken en te weinig leeserva-

met elkaar weinig of geen contact hebben. In het veld

ring om tips en adviezen te kunnen geven.

van de volwasseneneducatie wordt nauwelijks gedacht aan het museum als instelling met educatieve mogelijk-

Meer amusement en cultuur in het bve-segment? :

heden.

onderzoek naar de mogelijkheden in de sector amusement en cultuur voor het beroepsonderwijs en de


volwasseneneducatie / R. Baarda, P. Smets. -

Onderzoek naar kunst en cultuur op roc's : geld maakt

Amsterdam : Max Goote Kenniscentrum, 1999. - 71 p. :

'verleiden en besmetten' stuk gemakkelijker / S. Haddad

tab. - Met bijl. en lit.opg. - ISBN 90-75743-28-9

In: Profiel, vakblad voor de bve-sector. –

Verslag van een verkennend onderzoek naar de moge-

Vol.13(2004)3(25-27)

lijkheden van de sector cultuur en amusement voor het

Subsidie blijkt een eerste stap om cultuureducatie een

beroepsonderwijs. Daarbij is zowel gekeken naar het

vaste plek te geven in het onderwijs. Daarnaast is een

middelbaar onderwijs als naar het hoger beroepsonder-

goede organisatie belangrijk. Het is raadzaam om cen-

wijs. Enerzijds is er sprake van aanzienlijke aanslui-

traal in de organisatie een coördinator aan te stellen die

tingsproblemen, een gefragmenteerd aanbod en belem-

cultuur in alle sectoren van het ROC op de agenda zet.

meringen in de manier waarop opleidingen zijn georga-

Dit zijn enkele conclusies uit een onderzoek naar de

niseerd. Anderzijds zijn er veel, vaak onverwachte, op-

effecten van subsidies ten behoeve van kunst en cultuur

leidingstrajecten en initiatieven die de relatie tussen het

op ROC's. Dit artikel beschrijft onder andere hoe twee

beroepsveld en de sector van amusement en cultuur

ROC's hun subsidiegeld hebben besteed.

versterken. Hoofdstukken over: besteding van tijd en geld, werkgelegenheid en opleidingsniveau, opleidingen

Ontwikkeling van talent in de t/dop : onderzoek naar

voor amusement en cultuur, postinitiële en particuliere

vooropleidingen muziek en dans in Nederland /

scholing, verankering sector amusement en cultuur.

K. Schaafsma, R. Zoutman, P. Reinhoudt (medewerker) ... [et al.]. - Amsterdam : DSP-groep, 2007. -

Onbekend maakt onbemind? : verkenning van de

48 p. : tab., fig. - Met lit.opg. en bijl. - In opdr. van het

culturele arbeidsmarkt voor mbo-opgeleiden in de

ministerie van OCW

provincie Utrecht / A. Le Cosquino de Bussy, R. Tap. -

Onderzoek naar de manier waarop (top)talent in muziek

Amsterdam : De Bussy Consult, 2003. - 51 p. : tab. -

en dans in Nederland kan doorgroeien. Ter sprake komt

Met bijl.

de werkwijze en het rendement van de vooropleidingen

In opdracht van ROC Utrecht is onderzocht of de cultu-

en voorbereidende cursussen - van de hogescholen zelf,

rele arbeidsmarkt ruimte biedt voor mensen van een

aan de scholen voor voortgezet onderwijs en op ROC's.

kunstgeoriënteerde mbo-opleiding. Naast de professio-

Ook zijn er tal van voorbereidingsmogelijkheden binnen

nele kunst is er ook gekeken naar media, cultuureduca-

de context van de amateurkunst. Daarna wordt inge-

tie, amateurkunst en de vrijetijdsindustrie. Geconclu-

gaan op de instroom van leerlingen in de vooropleidin-

deerd kan worden dat er beperkte mogelijkheden zijn,

gen, de doorstroom vanuit de vooropleidingen naar de

mede door de neergaande economische conjunctuur, de

hogescholen en de uitstroom van studenten naar de

nodige scepsis bij werkgevers en het verdringen van

professionele beroepspraktijk. Verder is gekeken naar

mbo-functies door hbo-ers. Aanbevolen wordt een breed

buitenlandse voorbeelden en voorbeelden van talent-

georiënteerde mbo-opleiding in te richten die niet alleen

ontwikkeling op andere terreinen, zoals sport en weten-

toegang biedt tot de culturele arbeidsmarkt maar ook tot

schap.

andere sectoren.

37


Profiel artiest : de arbeidsmarktrelevantie van mbo-

Leerlingen maken kennis met drie verschillende

opleidingen 'artiest' / T. IJdens, H. van der Werff, M. van

kunstdisciplines: muziek, theater en film. Aan de hand

den Bogaard. - Amsterdam : Max Goote Kenniscentrum

van de achtergrondinformatie op de site krijgen leerlin-

bve, 2004. - 60 p. : tab. - Met lit.opg. - In opdr. van

gen inzicht in het maakproces van een rapnummer, een

Platform MBO Kunstonderwijs

cabaretstukje en een documentaire. Door de interviews

Het Max Goote Kenniscentrum is gevraagd een onder-

maken ze kennis met een aantal medewerkers, zoals de

zoek uit te voeren dat het werkterrein van de 'mbo-

filmregisseuse, de editor, de cameraman en de produ-

artiest' definieert en afbakent en een indicatie geeft van

cent van de documentaire. Door het uitvoeren van op-

de werkgelegenheid. Uit diverse onderzoeken is geble-

drachten krijgen leerlingen ervaring met de praktische

ken dat er zowel van de kant van de arbeidsmarkt als

realisering van een rapsong, een cabaretstukje en een

van de jongeren belangstelling bestaat voor mbo-

documentaire.

beroepsopleidingen op het terrein van cultuur en amusement. Tot slot worden er conclusies en aanbevelingen

Als je de woorden maar kent : gedichten van

gedaan.

Nederlandstalige deelnemers aan de volwasseneneducatie / J. van Hest (redacteur) …

Van schrijftafelplannen, goede bedoelingen en steentjes

[et al.]. – Den Bosch : CINOP, 2001. – 29 p. : ill.– In

in de vijver : Cultuur en School en projecten voor de

opdr. van het ministerie van OCenW

BVE / M. van Hoorn, B. de Groot, M. Hopmans

Tientallen gedichten en verhalen zijn vanuit diverse

(verslaglegger), T. Lücker (verslaglegger). - Utrecht :

ROC's ingezonden voor opname in deze bundel, die ver-

LOKV, 2000. - 39 p. - In opdr. van de projectgroep

scheen ter gelegenheid van de Week van het Leren van

Cultuur en School van het ministerie van Onderwijs,

2001.

Cultuur en Wetenschappen In 1999 kwam een miljoen gulden beschikbaar voor de

'Altijd je stem laten horen': muziektheaterproject voor

bve-sector en daarvoor zijn op decentraal niveau dertien

roc's / Dario Fo College. - Poeldijk : Dario Fo College,

kunsten cultuurprojecten op ROC's gesubsidieerd. Dit

2000. - Bevat: Slotaccoord (86 p.), De laatste noot

is een verslag van elf projecten. De volgende vragen

(ongepag.), lesbrief Zeven manieren om een schrijver te

werden gesteld: voor welk deel van de ROC-populatie

benaderen (14 p.), lesbrief De invloed van Kurt Weill op

was het project opgezet?; om welke kunstdisciplines

de popmuziek (10 p.), Zeg maar Leonardo meneer

ging het in de projecten?; was er samenwerking met

Brecht (72 p.), videoband 'Willem Breuker Kollektief &

culturele instellingen en/of steunfunctie-instellingen?;

Theatercollectief 12+10+18'

waren de projecten ingebed in het onderwijsprogramma

Materiaal van een muziektheaterproject voor ROC's. De

van de betreffende ROC's, zo ja, op welke wijze, en is

theatervernieuwers Bertolt Brecht en Kurt Weill staan

deze inbedding (overigens) van belang?; was er bij de

centraal in het project. Het project zelf bestaat uit ver-

projecten sprake van sociale cohesie?; is er sprake van

schillende onderdelen waaronder het bezoeken van con-

continuïteit op de ROC's als het gaat om projecten kunst

certen van het Willem Breuker Kollektief en voorstellin-

en cultuur?; welke succesfactoren liggen aan de projec-

gen van Brecht en het maken van een muziektheater-

ten ten grondslag en welke zijn van belang? Tot slot

voorstelling door ROC-leerlingen geïnspireerd op Brecht

conclusies en aanbevelingen.

of Weill. Initiatiefnemer van het project is de unit EVO2 Westland van de TRE-Onderwijsgroep. Het project is uitgevoerd met drie andere ROC's namelijk Onderwijs-

Praktijk

groep Haaglanden, het Da Vinci College uit Dordrecht en ROC Amsterdam e.o.

Ali B : uit de weg hij komt er aan / Fatusch Productions, Mira Media. - Utrecht : Mira Media, 2005. - Ongepag. +

Blauwe plekken : een educatieve film over

dvd (50 min.)

kindermishandeling en pesten [dvd] / Dario Fo

Onderwijsproject voor bovenbouw leerlingen van vmbo

College. – Poeldijk, Dario Fo College, 2004

en bve rondom de documentaire over de rapper Ali B.

38


De theatervoorstelling 'Blauwe plekken' is een educatief

Cultuureducatie College DGO [lesboekjes] / M. van den

theaterproject over kindermishandeling. De film kan als

Broek (samensteller), P. van der Linden

lesmateriaal of voorlichtingsmateriaal gebruikt worden

(samensteller). - Tilburg : College DGO, [200?] : ill.

op scholen of door organisaties ter voorkoming en aan-

Vier lesboekjes bestemd voor alle eerstejaars leerlingen

pak van kindermishandeling. In de film wordt het ver-

van de BOL (beroepsopleidende leerweg) opleidingen

haal gevolgd van de voorstelling, afgewisseld met frag-

van het College DGO van het ROC Midden Brabant. De

menten van 'the making of'. De voorstelling werd ge-

boekjes horen bij de lessen cultuureducatie en hebben

speeld door leerlingen van theaterschool Koperen Kees

verschillende thema's. In het lesboekje 'Carnaval' pro-

van het Dario Fo College. 'Blauwe plekken' maakt on-

beren de leerlingen door middel van opdrachten er ach-

derdeel uit het van overkoepelende Dario Fo-project

ter te komen waar ons hedendaagse carnaval vandaan

'Tussen kust en kunst' (onderdeel De cirkel, in bewe-

komt. Het deel 'De kermis komt' gaat over de geschie-

ging).

denis en het heden van de kermis in Tilburg. Het thema 'Zappen' gaat in op fotografie, film en video. In het les-

Chatrats = De nationale rattenvanger presenteert

boekje 'Grenzeloos' staan opdrachten over heiligdom,

Chatrats / T. Oosterhuis. - Leersum : Nationale

gedichten, schoonheidsidealen, lichaamsversiering en

Rattenvanger, 2000. - Div. pag. : ill. + videoband. –

muziek.

Met bijl. Projectplan voor Chatrats, een CKV-lesprogramma


geschikt voor vmbo en mbo. Inhoud: samenvatting van

Cultuureducatie in Suriname / A. van Dam

het project, het achterliggende idealisme, het onderwijs-

In: Kunstzone. - Vol.5(2006)6(jun.11-14)

programma waaronder een bezoek aan de muziekthea-

Met verschillende mensen uit Suriname wordt gesproken

tervoorstelling 'Rats!, de terugkeer van de rattenvanger'

over cultuureducatie in dit multiculturele land. Aan bod

en betrokken instellingen en personen. De nationale

komen cultuuruitingen op De Marie Le Fevre school, het

rattenvanger is een persoon die tot taak heeft een brug

Nola Hatterman Instituut dat zich richt op het mbo, de

te slaan tussen de kunstwereld en de onderwijs-jonge-

AHKCO (Academie voor Hoger Kunst- en Cultuuronder-

renwereld, via Kennisnet. Chatrats is het eerste project

wijs) en The Back Lot, een instelling die onder meer

van de eerste nationale rattenvanger Tom Oosterhuis.

filmfestivals organiseert voor scholieren.

Op de videoband staat een verslag een presentatieavond op het Pieter Nieuwland College in Amsterdam,

Docentenhandleiding, opdrachtenboek en ideeënmap

waar de eerste pilot van Chatrats plaatsvond van maart

van de tentoonstelling 'Smaakstof' [cd-rom] :

tot en met juni 2000.

beroepsonderwijs en volwasseneneducatie / C. Beukelaar ... [et al.]. - Enschede : SLO, 2004

CultuurEducatie [cd-rom] : een methode / M. van den

Docentenhandleiding, opdrachtenboek en ideeënmap

Broek. - Tilburg : ROC Midden Brabant, 2004

voor docenten van vmbo-leerlingen voor het vak CKV.

Powerpoint presentatie van Mieke van den Broek gehou-

Vmbo-leerlingen bezoeken een tentoonstelling die ge-

den tijdens de themadag 'Verleiden en besmetten. Kunst

maakt is door een ROC om de leerlingen kennis te laten

en cultuur in de beroeps- en volwasseneneducatie' in

maken met de opleidingen die op een ROC worden ge-

Musis Sacrum te Arnhem op 11 maart 2004. De pre-

geven en de daaraan verbonden beroepen. Thema van

sentatie gaat over cultuureducatie op ROC Midden Bra-

het project is 'smaak'. Geschikte opleidingen en beroe-

bant. In 1999 is een start gemaakt op ROC Midden Bra-

pen voor de tentoonstelling zijn: beroepen in de mode-

bant met het ontwikkelen van lesmateriaal voor cultuur-

branche; goud- en zilversmid, juwelier; opticien; schoe-

educatie. Alle 900 eerstejaars studenten DGO krijgen

nen en lederwaren.

standaard 2 uur per week cultuureducatie in hun pakket. Het ROC wil cultuureducatie een duidelijke plaats geven

Dramaprojecten : werkboek voor beroepsopleidingen /

in het competentiegericht onderwijs.

P. Rooyackers, J. Jalink (medewerker). - Baarn : HB, 2007. - 3e dr. - 144 p. : ill. + cd. - Met lit. opg. - 1e dr.: 1993. - ISBN 978-90-5574-578-4

39


Deel één legt uit wat drama is en wat het betekent voor

onderverdeeld in 6 thema's: Economie, Natuur, Tech-

deelnemers die aan een spelbijeenkomst mee willen

niek, Cultuur & Welzijn, Omgeving van de school, Vrije

doen. Hoe moet zo'n spelbijeenkomst opgezet worden,

tijd.

aan welke voorwaarden dient het te voldoen en waar moet je op letten. Het belang van de eigen spelervaring

Geschiedenis van de eigen omgeving : erfgoedproject

en het leren begeleiden van een activiteit worden toege-

voor Nederlands als tweede taal / K. Onzenoort

licht. Bovendien wordt verteld hoe een voorstelling en

(eindredacteur). - Amsterdam : NMV, 2003. - 104 p. +

een presentatie in elkaar zitten. Deel twee bespreekt

div. pag. : ill. + cd. - ISBN 90-70225-26-3

een groot aantal presentatie- en speltechnieken. Be-

Lessen voor inburgeringscursisten, die Nederlands leren

doeld voor mbo-studenten. Bij de projecten worden

via de ROC's, over het landhuis Zypendaal in Arnhem,

suggesties gedaan voor muzikale ondersteuning. Op de

het historisch centrum Overijssel en trouwstukken uit

cd staat speciaal gecomponeerde muziek voor deze

het archief in Zwolle, de opgraving van het Romeinse

oefeningen.

badhuis in Heerlen, het Nationaal Archief in Den Haag, het Historisch Centrum Kennemerland en migranten in

De engel en de duizend doden [cd] / EVO2 Westland. –

Haarlem en de monumentale Der Aa-kerk in Groningen.

Poeldijk : EVO2 Westland, 1998

Bevat een inleiding met tips voor leerkrachten en edu-

Ter gelegenheid van het 800-jarig bestaan van Naald-

catoren die zelf zo'n project willen starten, de docenten-

wijk kreeg de afdeling kunstzinnige vorming van ROC

handleidingen voor alle zes steden en het cursisten-

EVO2 Westland de opdracht een opera te brengen voor

materiaal. De bijbehorende cd bevat muziek en

alle inwoners van Naaldwijk. De samenwerking van

luisterteksten.

EVO2 met onder andere jeugdtheaterschool Koperen Kees en Theatercollectief 12+10+18 resulteerde in een

Grenzeloos / Dario Fo College. - Poeldijk : Dario Fo

openluchttheaterspektakel in mei 1998. De liederen en

College, 1999-2001. - Bevat: Kunst & cultuur zonder

muziek die speciaal hiervoor geschreven zijn, staan op

begrenzing voor ROC's (15 katernen), Grenzeloos :

deze cd.

kunst & cultuur zonder begrenzing voor roc's : realisatie (ongepag.), catalogus Kunst & Vliegwerk (59 p.),

Future dossier : docentenhandleiding / Codename

gedichtenbundel 'Als ik een letter was dan wou ik de K

Future. - Den Haag : Codename Future, 2001. - Div.

zijn' (125 p.), gedichtenbundel Land dat in mij woont

pag. : tab., ill. - Met bijl.

(7 boekjes in doosje), Poëzie in de nieuwe taal : zestien

Codename Future is een (digitale) methode voor leerlin-

gedichten van cursisten Nederlands als tweede taal van

gen van 12 tot 18 jaar uit het voorgezet onderwijs,

het Dario Fo College (29 p.)

vmbo en mbo. Docenten en leerlingen kunnen met een

Beschrijving van het cultuureducatie project 'Grenzeloos'

wachtwoord inloggen op de website van Codename

van het Dario Fo College. Dit project omvat negen ver-

Future. Bij de methode is een docentenhandleiding ver-

schillende producten voor alle ROC-doelgroepen, waarin

schenen, bedoeld voor docenten die met hun leerlingen

alle disciplines aan bod komen. Dit pilotproject wordt

aan het werk gaan met de digitale Workspace van Code-

aangeboden aan 46 ROC's.

name Future én voor docenten die de papieren versie van Codename Future inzetten. In de onderwijsmethode

't Is weer eens wat anders : kunstprojecten op regionale

geven leerlingen zelf invulling aan hun onderwijs door

opleidingen centra / Kunstbende. - Amsterdam :

zelfstandig op onderzoek uit te gaan en door het ont-

Kunstbende, 1999. - 25 p. : ill.

werpen van actieplannen. Deze plannen zijn gericht op

De Kunstbende startte in 1998 vier proefprojecten op

het aanbrengen van veranderingen in de leefomgeving

vier verschillende ROC's in Nederland. Het hoofddoel van

van de leerlingen. Codename Future heeft meer dan 40

de projecten was: het bevorderen van culturele activi-

dossiers ter beschikking die aansluiten bij de belevings-

teiten van jongeren die worden opgeleid binnen ROC's.

wereld van de leerlingen. De dossiers bestaan uit tekst-

De deelnemende ROC's waren: Friesland College Leeu-

voorbeelden, actuele internet-links en infopunten waar

warden, Horizon College Heerhugowaard, Rijn-IJssel

de leerling informatie kan opvragen. De dossiers zijn

College Arnhem en Oosterscheldecollege Goes. De

40


projecten werden uitgevoerd in de eerste helft van het

Lessuggesties als voorbereiding op de opera Carmen :

schooljaar 1998/1999. De projecten werden financieel

voor docenten en cursisten van de Mondriaan

ondersteund door het ministerie van Onderwijs, Cultuur

Onderwijsgroep / Dario Fo College. – Poeldijk, Dario Fo

en Wetenschappen.

College, 2004. – 14 p. + dvd Toen de gemeente Wateringen ophield te bestaan in


verband met gemeentelijke herindelingen, gaf zij de

Kroketten en kunst / Y. van Eekelen

opdracht aan het Dario Fo College een community-opera

In: Uitleg/Gele Katern. - Vol.14(1998)16(17jun.40-42)

te realiseren. De opera Carmen is uitgevoerd met een

Een impressie van activiteiten betreffende cultuureduca-

cast van 350 personen en 130 vrijwilligers met uiteenlo-

tie in de bve-sector. Enkele voorbeelden van projecten

pende achtergronden en competenties, waaronder plaat-

op ROC's.

selijke koren en leerlingen van dansscholen. 'Carmen' maakt onderdeel uit het van overkoepelende Dario Fo-

Kunst op niveau / P. den Hertog. - Arnhem : Lambo,

project 'Tussen kust en kunst' (oorspronkelijke naam

2003-2004. - 2e herz. dr. - 3 dl. + cd-rom

project Carmen: 'Temperament in de tent').

(handleiding): ill. - Bestaat uit leerlingenboek, docentenhandleiding (ook op cd-rom) en werkboek. -

Liefde te koop : vier eeuwen prostitutie in Amsterdam

Herz. uitg. waarin de oude delen 1 (Oudheid tot 1800)

9 maart - 1 september 2002 : lesmateriaal bij de

en 2 (1800 tot heden) zijn samengevoegd en uitgebreid

tentoonstelling / A. van Veldhuizen (samensteller),

met de ontwikkelingen in de kunst tot het begin van de

S. Geeve (samensteller). - Amsterdam : Amsterdams

21e eeuw. - Met begrippenlijst

Historisch Museum, 2002. - 2 dl. (46 p., ongepag.) +

Een methode kunstgeschiedenis voor de bovenbouw van

tentoonstellingsbrochure

havo, vwo en mbo (als vervolg op het vmbo). In deze

Publicatie behorende bij een tentoonstelling in het

methode wordt een chronologisch overzicht gegeven van

Amsterdams Historisch Museum over vier eeuwen pros-

de kunstgeschiedenis vanaf de klassieke oudheid tot het

titutie. De publicatie bestaat uit een docentendeel en

begin van de 21e eeuw. De belangrijkste kunsthisto-

een leerlingendeel. Bevat werken van kunstenaars die

rische begrippen zijn in de tekst gecursiveerd. Elk hoofd-

zich lieten inspireren door de betaalde liefde, verhalen

stuk is op de volgende manier ingedeeld: na een inlei-

van vrouwen uit het vak, overheidsregels en de werk-

ding op elke periode volgt de behandeling van vormge-

plekken en werkomstandigheden van de prostituees.

ving en functie van de architectuur. Vervolgens komen

Vier 'rode draden' lopen door de tentoonstelling heen.

aan de orde: de voorstelling, de vormgeving en de func-

Aan elk thema is een opdrachtblad gewijd: Verbieden

tie van de schilderkunst en de beeldhouwkunst. Tot slot

versus gedogen, Prostitutieplekken, Verbeelding,

in enkele hoofdstukken aandacht voor de toegepaste en

Levensverhalen. Via het lesmateriaal voor docenten en

textiele vormgeving.

voor leerlingen/studenten kan een bezoek aan de tentoonstelling worden voorbereid en/of verwerkt. Doel-


groep: voortgezet onderwijs - bovenbouw, beroepson-

Kunstproject Attachment : leerlingen met kunstenaars

derwijs/volwasseneneducatie.

verbonden / J. van Wijk In: Kunstzone. - Vol.5(2006)5(mei6-7)

Lorca Festival / Dario Fo College. – Poeldijk : Dario Fo

Aan de rand van het centrum van Dordrecht wordt een

College, [2005]. – 40 p. : ill.

leerpark gebouwd voor het vmbo, mbo en onderwijs

Een theaterproject over het werk van de Spaanse schrij-

voor volwassenen. Om de openbare ruimte en de ge-

ver Lorca. De spelers waren onder andere leerlingen van

bouwen van het leerpark in te richten zijn kunstenaars

theaterschool Koperen Kees, Theatercollectief

benaderd om samen met vmbo- en mbo-leerlingen ont-

12+10+18 en 55-plusers. Speciaal voor de cursisten van

werpen te maken. Van de twaalf ontwerpen worden er

het Dario Fo College was er een parallelprogramma,

zes uitgevoerd.

geïnspireerd op onderdelen van het festival. 'Lorca Festival' maakt onderdeel uit het van overkoepelende

41


Dario Fo-project 'Tussen kust en kunst' (oorspronkelijke

van de portretten werd de stamboom van Polanen ge-

titel van Lorca Festival was 'wat de boer niet kent').

volgd. De tentoonstelling is op verschillende plaatsen in de omgeving geëxposeerd. Deze publicatie is de catalo-


gus bij de tentoonstelling. 'Polanen toen en nu' maakt

Museumlessen voor cursisten NT2: herkenning en

onderdeel uit het van overkoepelende Dario Fo-project

verbazing / B. Ros

'Tussen kust en kunst'.

In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.9(2006)41(feb.9-11) Erfgoed blijkt een succesvol middel om Nederland dich-

Regionale Opleidingen Centra : 't is weer eens wat

terbij te brengen voor allochtonen. Diverse ROC's wer-

anders II : een impressie van vier kunstprojecten /

ken dan ook samen met musea om taalcursisten kennis

I. Bijnagte. - Amsterdam : Kunstbende, [2001]. -

te laten maken met de Nederlandse geschiedenis.

Ongepag. : ill. Net als in 1999 startte de Kunstbende, met financiële

On the spot : kunst en de werkelijkheid / L. Schouten

steun van het ministerie van OCenW, in 2000 kunstpro-

(samensteller), R. Perrée (samensteller). - Maastricht :

jecten op vier ROC's. Het ging wederom om pilotprojec-

La Fontaine, 2000. - 3 dl. (1, 2, 6 p.) + videoband

ten waarin werd onderzocht hoe kunst en cultuur op een

(19 min.) - Docenteninstructie, nieuwsbrief en lesbrief

zinnige manier een plaats konden krijgen in ROC's.

Op video is een verblijf vastgelegd van een aantal inter-

Deelnemende ROC's waren: ROC Zadkine Rotterdam,

nationale kunstenaars op het landgoed La Fontaine in

Oosterscheldecollege Goes, ROC De Friese Poort Leeu-

Zuid-West Frankrijk. De kunstenaars hebben, geïnspi-

warden/Sneek en ROC Flevoland Almere. Het verloop

reerd door hun directe omgeving en met behulp van de

van de projecten wordt beschreven en leerlingen, kun-

middelen die de landschappelijke omgeving hen bood

stenaars en docenten worden gevolgd bij hun activitei-

een kunstwerk gemaakt. Via interviews met de deelne-

ten en geven hun mening.

mende kunstenaars werden hun bedoelingen duidelijk gemaakt. Dit is een lesprogramma voor ca. zes lessen

Sneeuwwitje : een realistisch sprookje [dvd] / Dario Fo

voor het vak CKV1 en voor mbo- en hbo-leerlingen die

College. – Poeldijk, Dario Fo College, 2004

een kunstopleiding volgen. Het laat leerlingen de relatie

Leerlingen van de theaterschool Koperen Kees speelden

tussen kunst en werkelijkheid zien. Die relatie wordt ter

'Sneeuwwitje', een hilarisch spel van jongeren in een

discussie gesteld.

historische omgeving. De thema's in het sprookje, jaloezie, gezondheid, uiterlijk e.d. zijn gebruikt als uitgangs-


punt voor interviews onder jongeren en hun belevings-

Op bezoek bij..... (11) : Jeugdtheaterschool en

wereld. Beelden van deze interviews (afgenomen door

Jeugdtheater Hofplein te Rotterdam / M. Hogenes

leerlingen van Koperen Kees) zijn evenals de voorstel-

In: De pyramide. - Vol.56(2002)4(aug.91-92)

ling op deze dvd te zien. De film is opgenomen in het

Artikel over Jeugdtheaterschool Hofplein in Rotterdam.

CKV-aanbod voor scholen voortgezet onderwijs.

Iedereen tussen de zes en zesentwintig kan deelnemen

'Sneeuwwitje' maakt onderdeel uit het van overkoepe-

aan workshops en cursussen op het gebied van drama,

lende Dario Fo-project 'Tussen kust en kunst' (onderdeel

dans, muziek en radiomaken. De lessen leiden eens per

de cirkel, in beweging).

jaar tot een voorstelling. Naast de vrijetijdscursussen zijn er tevens projecten voor het voortgezet onderwijs


en het mbo.

Talentenjacht om mensen samen te brengen / B. Ros In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.8(2005)39(okt.4-6)

Polanen toen en nu / Dario Fo College. – Poeldijk : Dario

Mundial Talents, de talentenjacht vor ROC-studenten

Fo College, [2005]. – Ongepag. : ill

blijkt een groot succes. Vijftien ROC's zullen volgend

Voor het project 'Polanen toen en nu' maakten tien

jaar waarschijnlijk meedoen aan de voorrondes. Het

Nederlandse topfotografen portretten van de huidige

blijkt een goede manier om respect voor elkaars

bewoners van woongebied Polanen, bewoners met en

culturele achtergronden te bevorderen.

zonder een verstandelijke handicap. Bij de samenstelling

42


Theater tussen de kassen / EVO2 Westland. – Poeldijk :


EVO2 Westland, 1996. – 67 p. : ill.

Van zwart-wit kopietjes naar een professionele

Deze publicatie geeft een impressie van de verschillende

schoolkrant / A. Geldermans

stromingen op het gebied van theatermaken in het

In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.10(2007)47

Westland. Beschreven worden onder andere jeugdthea-

(mei16-18)

terschool Koperen Kees en Theatercollectief 12+10+18,

Tijdens de Nationale Schoolkrantdag leren mbo-, havo-

waar ROC EVO2 Westland een van de initiatiefnemers

en vwo-leerlingen de kneepjes van het mediavak van

van was.

echte mediaprofessionals. De leerlingen worden onder andere getraind in het afnemen van interviews, het

Tussen kust & kunst / Dario Fo College. - Poeldijk :

schrijven van poëzie en het maken van cartoons.

Dario Fo College, [2001?]. - Ongepag. Beschrijving van het project 'Tussen kust en kunst' van


het Dario Fo College in kader van het Actieplan Cultuur-

'Verf maakt de tongen los' : Roc's doen wél iets aan

bereik. Het project omvat 18 verschillende projecten

cultuureducatie, maar Brabantse Onderwijsprijs gaat

waarin alle disciplines aan bod komen en alle doelgroe-

naar Veghel / H. Langenhuijsen

pen op maat worden bediend.

In: BC. - Vol.48(1999)1/2(jan/feb.8-10) Bespreking van het inventariserende onderzoek dat het

Tussen kust & kunst : realisatie / Dario Fo College. -

LOKV in opdracht van het ministerie van OC&W heeft

Poeldijk : Dario Fo College, [2005]. - 108 p.

uitgevoerd met als doel de bestaande aandacht van de

Beschrijving van het project 'Tussen kust en kunst' van

ROC's voor de cultuureducatie onder de loep te nemen

het Dario Fo College dat uitgevoerd is in het kader van

om vervolgens een betere aansluiting te kunnen waar-

het Actieplan Cultuurbereik Westland en Midden-

borgen. Daarnaast wordt in dit artikel aandacht besteed

Delfland. Het project omvat 20 deelprojecten bestemd

aan het project van het Fioretti College uit Veghel dat de

voor ROC's waarin de kunstdisciplines muziek, theater,

Brabantse Onderwijsprijs heeft gewonnen. Het doel van

dans en beeldende kunsten aan bod komen. Van ieder

het project was mensen met grote verschillen in intel-

deelproject worden onder andere de volgende onderde-

lectuele vaardigheden te laten communiceren via kunst.

len beschreven: omschrijving, realisatie, doelstelling,

Leerlingen uit 5 en 6 vwo hebben samen met verstande-

doelgroep en samenwerking.

lijk gehandicapten van het dagverblijf de Drie Ghemalen uit Eerde schilderijen gemaakt, die later op verschillende

Tussen kust & kunst twee / Dario Fo College. – Poeldijk :

plaatsen zijn geëxposeerd.

Dario Fo College, [2005]. – 101 p. 'Tussen kust en kunst II' is een voortzetting van het

Wiegeliederen wereldwijd [cd] / Theatercollectief

cultuurproject 'Tussen kust & kunst II' en heeft wederom

12+10+18. – Poeldijk : EVO2 Westland, [199?]

een looptijd van vier jaar. Het plan bestaat uit een

Het project 'Wiegeliederen wereldwijd' is een initiatief

raamwerk van 22 projecten en het structurele aanbod

van Theatercollectief 12+10+18, waarbij cursisten van

van Dario Fo met als centrale doelstelling: versterken en

EVO2 (expertisecentrum kunst en cultuur voor ROC's)

bevorderen van gemeenschapszin, respect en ontplooi-

betrokken waren. Zij selecteerden de liederen, zongen

ing van het individu door middel van actieve en recep-

voor, vertaalden e.d. Het Theatercollectief voerde de

tieve deelname aan kunsten cultuuruitingen van alle

liedjes uit en droeg elk liedje op aan een van de kinde-

mensen.

ren van de crèche van EVO2.

Van Slauerhoff tot Annie M.G. Schmidt / EVO2


Westland. - Poeldijk : EVO2 Westland, 1998. –

Young stage: de kunst van het verleiden /

2 lesbrieven (ongepag.) + cd

R. Stuivenberg

Poëzieproject voor (anderstaligen) in de volwassenen-

In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.5(2002)23(jun.8-10)

educatie. Het project is een samenwerkingsverband van

'Young Stage' is een project van de Stichting Kunstzin-

de Westlandse bibliotheken en het ROC EVO2 Westland.

nige Vorming Rotterdam (SKVR). Dat het project het

43


derde seizoen ingaat, laat al zien dat het succesvol is.

Met het project 'Bloffen met muziek' leerden deelnemers

Tegelijkertijd is 'Young Stage' nog volop in ontwikkeling.

van de opleidingen elektrotechniek en werktuigbouw-

De schooljeugd activeren om zélf iets te doen met kunst

kunde van het ROC van Twente in drie weken te spelen

en cultuur – hét doel van 'Young Stage' – is makkelijker

in een band en zichzelf te presenteren op een podium op

gezegd dan gedaan.

instrumenten als keyboard en slagwerk. De workshops werden gegeven door docenten van Muziekschool Hengelo en de resultaten werden getoond in het Rabo-

Projecten Regeling Cultuur en School 2001-2002 tot en met 2005-2006

theater in Hengelo. Brede school project / Kellebeek College. – Bergen op

Baronie in caleidoscopie : verslag van de culturele

Zoom : Kellebeek College, 2004-2005. – Bevat: Verslag

activiteiten in het kader van de regeling Cultuur en

brede schoolproject 2004 van de afdeling Traject van

school voor de Bve-sector 2001-2002 / Baronie

het Kellebeek College (voorheen Zoomvliet College),

College. – Breda : Baronie College, 2002. – 37 p. +

m.b.t. de Regeling Cultuur en School voor de Bve-sector

videoband en dvd Wie de wereld in huis heeft, kan de

2003–2004 (66 p.), Brede schoolactiviteiten cultuur

hele wereld aan

2002/2003 (14 p.), print website (div. pag.), print

Het Baronie College in Breda heeft gedurende een

powerpointpresentatie (5 p.), Activiteitendag Locatie

schooljaar zijn studenten een cultureel programma aan-

Bergen op Zoom (ongepag.), Zelfverdediging (ongepag.)

geboden bestaande uit een receptief programma, een

Het Brede school project van afdeling Traject/AMA van

actief programma en een afsluitende culturele dag. Ver-

het Kellebeek College Zoom is opgezet om te onderzoe-

schillende units van dit ROC organiseerden diverse acti-

ken of er mogelijkheden waren om de vrijetijdsbesteding

viteiten, waaronder een rondreizend percussieorkest van

van de alleenstaande minderjarige asielzoekers (AMA's)

een professionele djembéspeler en deelnemers van het

te verbeteren. Samenwerkingspartners waren onder

ROC. Een ander voorbeeld is het activiteitenprogramma

andere: het Centrum voor de Kunsten in Bergen op

'De wereld in huis', een samenwerkingsverband met

Zoom, het multiculturele jongerencentrum Fusion en de

Kunstenaars in Actie, een bureau dat werkt met alloch-

afdeling Cultuur van de gemeente Bergen op Zoom. Er

tone kunstenaars.

zijn culturele activiteiten ontwikkeld zoals Popwerkplaats, Streetdance/Clipdance en Fotografie die aanslui-

Beeld : eindrapportage / ROC Landstede. - Zwolle : ROC

tend op de lesuren plaatsvonden.

Landstede, 2005. - 11 p. + dvd Het project 'Beeld' bestond uit het ontwikkelen van een

CultureShock : kunst en cultuur op het ROC Midden

wekelijks cultureel jongeren televisieprogramma dat

Nederland / L. Kuo, D. Martina, J. van der Hoeven. -

uitgezonden werd op de lokale omroep. Alle eerstejaars-

[Utrecht] : ROC Midden Nederland, 2006. – Ongepag.

studenten (ongeveer 140 studenten) van de opleidingen

Boekje gemaakt door studenten van het Productiehuis

Media & Vormgeving, Media & Organisatie, Dans &

'The learning Experience'. Het Productiehuis is een

Drama, Vrije tijd en Recreatie kregen opdracht mee te

leer/werk bedrijf voor studenten en coördineert de kunst

werken aan de uitzendingen. In de uitzendingen schets-

en cultuuractiviteiten van het ROC Midden Nederland.

ten jongeren een beeld van hun dagelijks bestaan, van

Het boekje laat zien wat er binnen een ROC mogelijk is

hun verschillende culturen en leefstijlen. Studenten uit

met kunst en cultuur.

de verschillende opleidingen werkten gedurende een half jaar in wisselende samenstelling aan de uitzendingen.

Cultuur in de volwasseneneducatie voor allochtonen / Mondriaan Stadscollege voor Educatie. – [Den Haag] :

Bloffen met muziek / ROC van Twente. – [Hengelo] :

Mondriaan Stadscollege voor Educatie, 2003-2004. –

ROC van Twente, 2004-2005. – Bevat: Inhoudelijke

Bevat: Cultuur in de volwasseneneducatie: verslag het

verantwoording (2 p.), informatiemap (met o.a.

project 2003 (15 p.), bijlagenmap met o.a. lesbrief en

lesbrieven, poster, impressies van workshops)

cd 'Vleugels van herinnering', docentenmap Mauritshuis

44


Doel van het project 'Cultuur in de volwasseneneducatie

Verslag van de culturele activiteiten van het cultuurpro-

voor allochtonen' was alle 6000 allochtone cursisten van

ject 'Mixed.nl' van het ROC Midden Nederland, unit Eco-

het Stadscollege voor Educatie kennis te laten maken

nomie. De naam van het project is afgeleid van de

met de culturele instellingen en voorzieningen in Den

achtergrond van de cursisten van de unit Economie die

Haag. Het Stadscollege heeft daarvoor een werkgroep

zeer divers is. De populatie bestaat namelijk voor 60%

opgericht, waarin docenten van alle trajecten van het

uit jongeren (16–24 jaar) van anderstalige herkomst.

college waren vertegenwoordigd. Deze werkgroep ont-

Deze jongeren maken via cultuurprojecten als 'Mixed.nl'

wikkelde samen met vertegenwoordigers van Haagse

vaak voor het eerst kennis met kunst en cultuur. Het

culturele instellingen deelraamplannen, die door de do-

doel van het project was het optimaliseren van het aan-

centen in de reguliere lessen werden uitgevoerd.

bod dat werd ingezet in het project 'Kracht in diversiteit', en een start te maken met verdieping van het aanbod.

Cultuur met een hoge C : verantwoording / R. Schinkel-

Enkele activiteiten: een bezoek aan het Centraal

de Bree. – Terneuzen : ROC Westerschelde, 2007. –

Museum en een bezoek aan de Artiesteningang van

28 p : ill. – Met bijl.

Muziekcentrum Vredenburg. Bij deze activiteiten ver-

Het project 'Cultuur met een hoge C' van ROC Wester-

zorgde een kunstenaar op school een les waarin cursis-

schelde omvatte kunsteducatieve activiteiten voor cur-

ten actief kunst beoefenden.

sisten van dit ROC, voornamelijk van de sector Techniek. Het ging hier onder andere om themadagen MCK

Design 4 All / ROC van Twente. – Enschede : ROC van

(Maatschappelijke Culturele Kwalificatie). Deze dagen

Twente, 2006. – Bevat: inhoudelijke verantwoording

hadden verschillende thema's zoals verkeersveiligheid,

(3 p.), boek met foto's van ontwerpen met een korte

arbeid en samenleving, democratie en rechtsstaat.

beschrijving van het ontwerp en de ontwerpers

Tijdens deze themadagen werd middels workshops en

(ongepag.), Design4all: van techniek naar kunst, van

demonstraties het programma geïntroduceerd bij de

kunst naar techniek (1 p.), diverse foto's (ongepag.)

cursisten in de sector Techniek. Voor het project werd

Met het project 'Design 4 All' leerden deelnemers van

samengewerkt met onder andere Toonbeeld (gemeente-

het ROC van Twente ervaren wat design in het dagelijks

lijke centrum voor de kunsten), individuele kunstenaars

leven betekent. Na onder andere een museumbezoek

en Scoop.

ontwierpen de deelnemers zelf een kruiwagen. Het project was bedoeld voor het eerste leerjaar van de be-

Cultuurproject 'Economie en Kunst' 2006 : voor cultuur

roepsopleidende leerweg niveau 4 werktuigbouwkunde

en school voor de bve sector 2006 / K. de Ronde. -

(ca. 50 deelnemers). Enkele van de ontwerpen wer-

Utrecht : ROC Midden Nederland, 2007. - 31 p. : ill.

den op schaal dan wel op ware grootte uitgevoerd

Het cultuurproject 'Economie en Kunst' van de unit Eco-

en tentoongesteld voor het gehele ROC (ca. 30.000

nomie van het ROC Midden Nederland had onder meer

deelnemers). Het ROC werkte samen met het kunsten-

als doelstelling meer cursisten de kans bieden om hun

centrum Hengelo en met Crea, centrum voor kunstedu-

kunstzinnige talenten te ontdekken en het ontwikkelen

catie in Hengelo.

van leerlijnen gekoppeld aan culturele activiteiten. Dit project was een middel om de verbreding - die met het

E5 : een culturele hoofdweg : eindrapportage van het

project 'Mixed.nl' is ingezet - om te zetten naar een

project E5 ter bevordering van cultuureducatie van het

structureel aanbod van culturele activiteiten binnen

Koning Willem I College in 's-Hertogenbosch /

burgerschapscompetenties, waarbij het zelf actief zijn

H. Langenhuijsen. - Den Bosch : Koning Willem I

met organiseren en verwerkingsopdrachten centraal

College, 2007. - 14 pag. : ill. - Met bijl.

stond.

Het project 'E5' had als doel het aanbrengen van een infrastructuur waardoor ook in de daarop volgende jaren

Cultuurproject 'Mixed.nl' 2005 : voor cultuur en school

cultuureducatie een belangrijke plaats kon blijven inne-

voor de bve-sector 2005 / K. de Ronde. - Utrecht : ROC

men in het ROC. Met dit project moest cultuureducatie

Midden Nederland, 2006. - 12 p.

definitief verankerd worden in het onderwijs. Net als bij twee eerdere projecten lag de nadruk op de diversiteit

45


aan kunstdisciplines en op de toegankelijkheid van het

ROC Eindhoven, 2004-2005. -32 p. + dvd Presentaties

aanbod voor alle deelnemers, ongeacht

ROC 2005 + dvd Presentaties procesverslag

hun achtergrond.

'Er was eens' is een multidisciplinair project dat resulteerde in een presentatie en een dvd. Het project is

Eemland polderland : een kennismaking met de eigen

uitgevoerd door ongeveer 100 deelnemers op tien ver-

omgeving voor cursisten Nederlands als Tweede taal /

schillende locaties in het werkveld kinderopvang, peu-

ROC de Amerlanden. - Amersfoort : ROC de

terspeelzaal, BSO, verstandelijk gehandicaptenzorg,

Amerlanden, 2004. - Losbladig

speciaal onderwijs en ouderenzorg. De deelnemers be-

Het project 'Eemland Polderland' werd begin 2003 opge-

dachten in groepjes van ongeveer tien een verhaal met

start door ROC de Amerlanden in samenwerking met

een normen en waarden element voor een van de werk-

Erfgoedhuis Utrecht. Doel was het ontwikkelen van

velden. Tijdens de laatste projectweek speelden de

lesmateriaal voor cursisten Nederlands als Tweede taal,

groepjes de verhalen op locatie in het werkveld. De

waarin zij kennis maken met de geschiedenis van hun

presentaties zijn verzameld en opgenomen op een dvd.

nieuwe woonplaats. Evaluatie Kunst- en educatieprojecten 2001-2002 Eindverslag 2004/2005 : project 'Let's dance together' /

Mondriaan onderwijsgroep : een samenwerking tussen

E. Baud. – Utrecht : ROC Midden Nederland, 2006. –

College Toeleiding en Training en Theatergroep DRANG /

10 p. + dvd ROCk your world: talentenjacht ROC Midden

L. van Amelsfort, A. den Burger, M. Franssen. – [S.l.] :

Nederland 2005

Mondriaan Onderwijsgroep, [2002]. – 33 p. : ill.

Met het project 'Let's dance together' wilde het ROC

De Mondriaan Onderwijsgroep werkte al enkele jaren

Midden Nederland het volgende gaan doen/bereiken:

samen met Toneelgroep Drang. Deze samenwerking

organiseren van voorstellingen voor leerlingen; organi-

resulteerde in het schooljaar 2001-2002 in een aantal

seren van een cultuurwedstrijd met voorrondes en scou-

voorstellingen en workshops voor en door cursisten met

ting en een finale voor tien afdelingen; continueren van

daarin de nadruk op dans, met als overkoepelend thema

bestaande samenwerking met Pitch, Springdance,

'arm en rijk'.

Wereldfeest en Landelijk Amateur Festival voor groepjes studenten; professionaliseren van het interne netwerk

Evaluatie van het projectplan 'Rondje Kunst' van ROC

vanuit het Productiehuis i.o.; verdiepen en uitbreiden

Landstede afdeling SCW/SRAW / ROC Landstede. -

van externe samenwerkingsverbanden.

Zwolle : ROC Landstede, 2003. - 15 p. + videoband Een rondje kunst

Eindverslag 2005/2006 : project 'Kestafette' / E. Baud. –

Met het project 'Rondje kunst' wilde de afdeling

Utrecht : ROC Midden Nederland, 2007. – 9 p. : ill.

SCW/SRAW haar studenten door middel van projecten

Het project 'Kestafette' resulteerde in een tweedaagse

die ervaringsgericht zijn opleiden in het werken met

kunsten cultuurmanifestatie met de naam 'Geschiede-

kunst en cultuur binnen het sociaal cultureel werk. Acti-

nis en Toekomst'. De manifestatie vond plaats in april

viteiten die plaatsvonden waren onder andere bezoeken

2006 en omvatte onder meer de finale van de talenten-

aan theater- en muziekvoorstellingen en meedoen aan

jacht die ROC-breed plaatsvond, diverse optredens en

workshops dans en theater.

de feestelijke aftrap van het Productiehuis. Het Productiehuis is een leer/werkbedrijf voor studenten Kunst,

FC-Cult / Friesland College. - Leeuwarden : Friesland

Cultuur en Media, en is het aanspreekpunt voor kunst en

College, 1999-2007. - Bevat: FC-Cult Twa 2001-2002

cultuur op ROC Midden Nederland. Via dit project deden

(inhoudelijk verslag (ongepag.) en Projectplan FC-Cult

zo'n 250 studenten die normaal alleen passief in aanra-

Twa voor het schooljaar 2001-2002 (ongepag.), FC-Cult

king komen met cultuur, actief aan cultuur.

Trije 2002-2003 (inhoudelijk verslag (ongepag.) en drie enveloppen met impressies), FC-Cult Fjouwer 2003-

Er was eens … : blokboek voor deelnemers / ROC

2004 (inhoudelijke en financiële verantwoording

Eindhoven, School voor sport en welzijn. – Eindhoven :

(ongepag.) en portfolio), FC-Cult Fiif en Seis 2004-2006

46


(inhoudelijke en financiële verantwoording (ongepag.)

deelnamen hadden over het algemeen weinig danserva-

en portfolio), videoband het FC/Spektakel : het Beest

ring. Zij kregen gedurende acht weken danstraining en

Het Friesland College heeft vanaf het begin gebruik ge-

werden gestimuleerd dansvoorstellingen in het professi-

maakt van de Regeling Cultuur en School. Het project

onele circuit te bezoeken. 'Geweld(ig)' maakt onderdeel

FC-Cult heeft in die periode een belangrijke ontwikkeling

uit het van overkoepelende Dario Fo-project 'Tussen

doorgemaakt. Aanvankelijk stond het organiseren van

kust en kunst'.

culturele activiteiten centraal, vervolgens is het accent verlegd naar het ondersteunen van leertrajecten, door

Grenzeloos talent in Groningen / Alfa-college. –

onder meer het inzetten van kunstenaars als gastdo-

Groningen : Alfa-college, 2003-2007. – Bevat: Switsj

centen bij het uitvoeren van prestaties. Het team FC-

special maart 2004 : Jaarverslag kunst en cultuur 2002-

Cult heeft een netwerk van cultuurambassadeurs vanuit

2003 (16 p.), Projectplan Grenzeloos talent in

de units opgebouwd, en heeft de relaties met de cultu-

Groningen! 2003/2004 (12 p.), Switsj special mei 2005 :

rele instellingen verdiept. De activiteiten van FC-Cult zijn

Jaarverslag kunst en cultuur 2003-2004 (16 p.), Switsj

per 1 januari 2007 gebundeld in een servicecentrum

special april 2006 : verslag kunst en cultuur 2005/2006

voor de kunst, genaamd B–Art. De verankering van

(18 p.), Jaarverslag 2006 Kunst en cultuur (16 p.),

cultuureducatie binnen het Friesland College is hiermee

Grenzeloze landschappen (32 p.), Switsj, magazine van

door het College van Bestuur structureel gewaarborgd.

unit Educatie Alfa-college : extra editie november 2002 (38 p.), Fotoboek een kus van Sofie (ongepag.), dvd

(Ge)Bouwen en vormgeving : eindrapportage / Albeda

Kerstmusical, Verbinding : poëzie-muziekproject Dichter

College. – Rotterdam : Albeda College, 2007. – Div. pag.

bij het Alfa-college (44 p.), gelijknamige cd en dvd, dvd

Doelstelling van het project '(Ge)Bouwen en vormge-

Ik en de wereld: mijn wereld is onze wereld de wereld is

ving' was het realiseren van een proces waarin deelne-

mooi kleur: het multi-culturele theaterproject

mers van de kaderopleiding bouwkunde leren nadenken

Met het project 'Grenzeloos talent in Groningen' wilde

over het letterlijk vormgeven van een nieuwe functie

het Alfa-college zijn deelnemers de mogelijkheid bieden

van een gebouw. De deelnemers kregen de opdracht om

zich te ontwikkelen op kunstzinnig en cultureel gebied.

panden te indexeren wat betreft hun waarde als cultu-

De afdeling Anderstaligen van de unit Educatie organi-

reel erfgoed. Uiteindelijk stond één pand centraal. Leer-

seerde tal van cultuureducatieve activiteiten. In 2006

lingen gingen na welke nieuwe bestemming dit pand zou

bestond het Alfa-college tien jaar. Dat werd gevierd met

kunnen krijgen en hoe dit gerealiseerd kon worden. Via

het thema 'verbinding' met verschillende projecten,

het project maakten deelnemers diepgaander kennis

waaronder het poëzieproject Dichter bij het Alfa-college

met bouwstijlen en vormgeving, deden zij onderzoek

en een kerstmusical.

naar bronmateriaal en bespraken zij ideeën met architecten, kunstenaars en begeleiders. Na voltooiing van

Inhoudelijke evaluatie theaterproject Respect 2006 /

het project gaven deelnemers rondleidingen in het pand

ROC Flevoland. – [Almere] : ROC Flevoland, [2007]. –

voor mededeelnemers, vmbo-leerlingen of andere be-

4 p.

langstellenden.

In samenwerking met onder andere Stichting Theatermakerij ontwikkelde en organiseerde ROC Flevoland een

Geweld(ig) / Dario Fo College. – Poeldijk : Dario Fo

theaterproject voor jongeren die geen of nauwelijks

College, 2003-2004. – Bevat: deelnemersenquête

cultuuropvoeding krijgen. Thema's van het theaterpro-

(17 p.), programmaboekje (ongepag.),

ject waren respect (normen en waarden) en grip krijgen

promotiemateriaal (poster, flyer, foto's), dvd met

op je eigen leven. De jongeren bereidden zich voor op

impressie

de theatervoorstelling aan de hand van een lesbrief over

'Geweld(ig)' is een dans- en bewegingsproject voor en

cultuur. Daarnaast werkten zij onder leiding van docen-

door mbo-jongeren van het Dario Fo College (onderdeel

ten mee aan de voorbereiding, de organisatie en de

van de Mondriaan Onderwijsgroep) en het jongerenwerk

uitvoering van de theaterproductie. Het project was

Westland. Voor het project werden drie dansstukken

bedoeld voor de leerlingen (16–23 jaar) van de beroeps-

gerealiseerd met als thema geweld. De jongeren die

opleidingen op niveau 1.

47


Kunst voor de boeg / Noorderpoortcollege. –

verdriet' maakt onderdeel uit het van overkoepelende

Stadskanaal : Noorderpoortcollege, 2005. - Ongepag.

Dario Fo-project 'Tussen kust en kunst'.

Met het project 'Kunst voor de boeg' kwamen (bijna) alle studenten van het Noorderpoortcollege in contact met

Meeting point / ROC Amsterdam. - Amsterdam: ROC

cultuur en culturele instellingen. De deelnemers maak-

Amsterdam, 2001-2006. - Bevat: Meeting Point,

ten zelf kunstproducties (video, dans, fotografie,

culturen treffen elkaar binnen het ROC, seizoen 2001-

muziek, theater, literatuur). Zij bezochten culturele

2002 (div. pag.), Meeting Point, eindverslag 2002-2003

instellingen in de directe omgeving en brachten die in

(19 p.), Meeting Point, ànders 2004: verantwoording

beeld.

van het Cultuur en Sportproject van het ROC Amsterdam 2003/2004 (8 p.), Meeting Point kom(t) langs, verslag

Lekker puh!!! / ROC Midden Nederland. – Amersfoort :

en afrekening van het seizoen 2004/2005 (div. pag.),

ROC Midden Nederland, [2007]. – Bevat: Lekker puh!!!

Meeting Point hoort erbij, project 2005/2006:

(5 p.), krantenknipsel (1 p.), foto

verantwoording en afrekening (div. pag.), videoband

Om jonge, anderstalige moeders/opvoeders meer te

ROC van Amsterdam Meeting Point 1 april 2003,

betrekken bij de opvoeding en het onderwijs van hun

videoband Meeting Point 2002

kinderen, werd in opdracht van het ROC Midden Neder-

'Meeting Point' is een jaarlijks activiteitenprogramma

land, vestiging Amersfoort, een theaterproductie-op-

bedoeld voor leerlingen en docenten van het ROC

maat gemaakt, getiteld 'Lekker puh!!!'. Het theaterpro-

Amsterdam. Leerlingen en docenten kunnen mee doen

ject was bedoeld voor laagopgeleide, anderstalige vol-

aan tal van activiteiten waaronder dans, muziek, theater

wassenen uit diverse wijken van Amersfoort. Cursisten

en sport.

woonden de voorstelling mét hun kind(eren) bij. De speciale productie is tot stand gebracht in samenspraak

Moving ROCK / ROC Midden Nederland. – Utrecht : ROC

met Theatergroep 'De Koning speelt'. In het taal-thema

Midden Nederland, 2006-2007. – Bevat: Eindverslag

traject Onderwijs & Opvoeding hebben cursisten een

project Moving ROCK: internationaal theaterproject

functionele woordenschat verworven die hen in staat

Italië, Litouwen, Turkije en Nederland, 3-14 mei 2006

stelde samen met hun kind(eren) van theater te genie-

(8 p.), diverse krantenknipsels en prints van websites,

ten. Met dit project werd een link gelegd tussen 'natuur-

dvd Moving ROCK (met making of, voorstelling en foto's)

lijk leren' en culturele vorming. Voor dit project werkte

In het project 'Moving ROCK' werkten jongeren/

ROC Midden Nederland samen met een basisschool, een

studenten (tussen 18 en 23 jaar) uit een aantal Euro-

onderwijsondersteuningsinstelling en met de bibliotheek.

pese landen (Italië, Frankrijk, Litouwen en Nederland) aan voorstellingen met dans, theater, beweging, multi-

Lied van verdriet / Dario Fo College. - Poeldijk : Dario Fo

media en beeldende activiteiten. Elk land werd verte-

College, 2003. – Bevat: Lied van verdriet (16 p.),

genwoordigd door een aantal studenten, specialisten in

gedichtenbundel Reizen door de taal (ongepag.)

een van de kunstdisciplines, en door twee docenten.

Het project 'Lied van Verdriet' is een poëzie-

Door de krachten en kwaliteiten vanuit de verschillende

muziekproject ontwikkeld door het Dario Fo College.

culturen te bundelen, werd er binnen twaalf dagen naar

Cursisten van het Dario Fo College, onder wie verstan-

een dynamische show toegewerkt. Met het project

delijk gehandicapte leerlingen en leerlingen van theater-

'Moving ROCK' wilde ROC Midden Nederland studenten

school Koperen Kees, schreven onder leiding van de

stimuleren aan culturele en kunstzinnige activiteiten deel

School der Poëzie liederen van verdriet (teksten, ge-

te nemen, zowel actief als passief.

dichten, woorden). Gerenommeerde componisten onder wie Louis Andriessen en Willem Breuker maakten ver-

MY ID / ROC Zadkine. - Rotterdam : ROC Zadkine,

volgens muziek bij deze teksten. In twee concerten

2004. - Bevat: Eindrapportage Project 'MY ID': een

werden tekst en muziek gepresenteerd door de makers

multidisciplinair kunst en cultuur project: voor leerlingen

van de gedichten, het Residentie Orkest, Willem Breuker

en docenten van Zadkine in samenwerking met SKVR

Kollektief en Theater-collectief 12+10+18. 'Lied van

(64 p.), programmaboekje (ongepag.), Tekst gedicht taalcursus (ongepag.), Tekst theater onderdeel

48


voorstelling (ongepag.), promotiemateriaal (poster e.d.),

Out of Point Events Da Vinci College 2005/2006

print van fotoverslag op website (7 p.), cd-rom met

verantwoordt zich (13 p.), Bouwen vanuit het hart : plan

foto's voorstelling, cd-rom met cursus decorbouw en

van eisen (51 p.), kaarten Poëzieproject cluster welzijn

powerpointpresentatie, videoband met registratie

2004

voorstelling

'Out of Point' is een evenementenbureau dat tevens

'MY ID' is een multidisciplinair project van ROC Zadkine

leerbedrijf is voor de organisatie van activiteiten op het

met als resultaat een productie. ROC Zadkine wilde zijn

gebied van cultuur, sport en recreatie. Leerlingen van

leerlingen laten kennismaken met kunsten cultuuracti-

vmbo, mbo en hbo kunnen ervaring opdoen. Zij worden

viteiten. Door deelneming konden leerlingen kunst en

begeleid door 'leer- en werkmeesters' uit het onderwijs

cultuur ervaren en werd een basis gelegd voor latere

en uit het bedrijfsleven. Onder 'Out of Point' vallen

cultuurparticipatie. ROC Zadkine werkte voor dit project

diverse kleine en grote projecten.

nauw samen met de SKVR. Een puntdak is voor de sneeuw / W. Arends De ontmoeting : multiculturele ontmoeting in beeld /

(samensteller/redacteur) … [et al.]. - Poeldijk : Dario Fo,

Noorderpoortcollege. - Groningen : Noorderpoortcollege,

ondernemers in de kunst, 2005. - 223 p. : ill.

2004-2005. - Bevat: De ontmoeting: multiculturele

Project waarin het culturele erfgoed van Nederland cen-

ontmoetingen in beeld (32 p.), lesbrief (1 p.),

traal staat, in het bijzonder Nederlandse bouwstijlen en

Multiculturele ontmoetingen: eindrapportage, januari

design. Het bestaat uit zes modules in de vorm van

2005 (9 p.), Multiculturele ontmoetingen: bijlagen

lesbrieven die elk afzonderlijk te gebruiken zijn: 1) Huis

(ongepag.), cd met o.a. films en foto's

en thuis, 2) Straat en wijk, 3) Stad en land, 4) Vorm en

Een project van de sector Educatie van het Noorder-

functie in het interieur, 5) Vormgeving en architectuur,

poortcollege, een ROC in Noord-Nederland. In samen-

6) Bekende Nederlandse architecten. 'Een puntdak is

werking met cursisten zijn acht spreekwoorden uit ver-

voor de sneeuw' maakt onderdeel uit het van overkoe-

schillende culturen in beeld gebracht. Deze beelden

pelende Dario Fo-project 'Tussen kust en kunst'.

werden tentoongesteld aan leerlingen van het beroepsonderwijs op diverse locaties. Doel van het project was

Rapportage cultuurproject 'Kracht in diversiteit' : voor

om aandacht voor kunst en cultuur bij de leerlingen in

cultuur en school voor de bve-sector / J. de Bruin. –

het beroepsonderwijs te bevorderen en dat kennis van

Utrecht : ROC Midden Nederland, 2005. – 10 p.

culturele waarden en normen werd uitgewisseld.

Het project 'Kracht in diversiteit' van de unit Economie van het ROC Midden Nederland had onder andere de

Op het puntje van je stoel : interactieve

volgende doelen: verbeteren van het pedagogische kli-

theatervoorstelling / ROC Eindhoven. – Eindhoven : ROC

maat op school door confrontatie met kunst en cultuur,

Eindhoven, [2006]. - 4 p.

kennismaken met voor cursisten andere en nieuwe

Tijdens het project 'Op het puntje van je stoel'

cultuuruitingen, herkennen en erkennen van aspecten

bereidden vijf klassen van de opleiding helpende welzijn

van de eigen cultuur door cursisten, mogelijkheden bie-

van het ROC Eindhoven een interactieve

den voor cursisten zich te profileren met erkenning van

theaterpresentatie voor. Ze speelden deze voorstelling

eigen cultuur, kennis en geschiedenis in diverse (thea-

met en voor een door hen zelf gekozen doelgroep. Zij

ter)producties. Enkele activiteiten die zijn georgani-

werden begeleid door professionals in verschillende

seerd: filmbezoek en -festival, open podia, kijkje achter

workshops en woonden ter introductie een voorstelling

de schermen bij Vredenburg.

bij. Het thema van de voorstelling was 'spanning'. ROCultuur / ROC Utrecht. - Utrecht : ROC Utrecht, Out of Point Events / Da Vinci College. – [Dordrecht] :

2002-2004. - Bevat: Eindverslag Cultuurfestival 2002

Da Vinci College, 2003-2004. – Bevat: Jaarverslag 2003

(14 p.), Evaluatie 2002 (2 p.), festivalkrant 2002

(25 p.), Bijlagen bij het jaarverslag Out of Point Events

(ongepag.), recensies 2002 (div. pag.), Eindverslag

2003 (ongepag.), Jaarverslag 2004 (33 p.), Bijlagen

'ROCultuur Talentenjacht Plus' 2003 (11 p.),

Jaarverslag 2004 Out of Point Events (ongepag.),

videoband ROCultuur festival 2002,

49


videoband ROCultuurfestival 2003, videoband Chagbie

tion. Deelnemers konden kiezen vijf verschillende zones

en Backdraft

op het gebied van kunst en cultuur. Met de gekozen

Verslag van 'ROCultuur', een cultuurfestival van het ROC

zones (minimaal twee) gingen de deelnemers in kleine

Utrecht. De eerste editie van het festival met als thema

groepen zelfstandig aan de slag. Bij de taken werden

'vuur' werd in 2002 gehouden; in 2003 vond de vol-

workshops gegeven in verschillende kunstdisciplines en

gende editie plaats met het thema 'kracht'. Onderdelen

werd de deelnemers de mogelijkheid geboden om Rot-

van de festivals: voorstellingen en talentenjacht.

terdamse culturele instellingen te bezoeken.

Rotterdam Nu & Dan / Albeda College. – Rotterdam :

Taal en teken : de stad : gedichten uit de

Albeda College, 2002. - Bevat: Eindverslag (32 p.),

volwasseneneducatie / ROC Flevo Poort. - Emmeloord :

Mediaboekje (ongepag.), Programma (ongepag.),

ROC Flevo Poort, 2002. - 20 p.

achtergrondinformatie (ongepag.), videoband met

In het kader van het project 'Taal en teken' hebben

registratie van voorstelling, cd-rom met foto's,

cursisten van ROC Flevo Poort gedichten geschreven.

promotiemateriaal (poster, kaarten, sticker e.d.)

Het thema van de gedichten was 'de stad'. Er werd ge-

Het project 'Rotterdam Nu & Dan' resulteerde in een

werkt met een aantal dichtvormen: haiku, elfjes en zin-

voorstelling van 250 cursisten van het Albeda College in

tuigengedichten.

Rotterdam. In deze voorstelling presenteerden zij hun visie op het verleden, het heden en de toekomst van

Talent in het ID / ID College. – Gouda : ID College,

Rotterdam in het Nieuwe Luxor Theater. Naast cursisten

2003-2004 - Bevat: Talent in het ID (5 p.), divers

speelden buurtbewoners uit de Afrikaanderwijk djembé.

promotiemateriaal (ongepag.)

Verder werd samengewerkt met instellingen als de

De school organiseerde een cultuurweek waarbij de

SKVR, Hofplein Jeugdtheater en Rotterdams Lef.

school en zijn culturele omgeving centraal stonden. Diverse kunsten cultuurworkshops vonden plaats,

Stel je voor : ontmoet de ander - de verbeelding als

evenals film- en theatervoorstellingen. Doelen waren:

hangplek: eindrapportage van het project ter

het versterken van het culturele klimaat in de school,

bevordering van cultuureducatie van het Koning Willem

leerlingen leren verantwoording dragen voor de school

1 College in 's-Hertogenbosch / H. Langenhuijsen. - Den

en de directe omgeving, leerlingen actief kennis te laten

Bosch : Koning Willem I College, 2005. - Ongepag. + cd

maken met bestaand professioneel aanbod van de

met o.a. foto's

culturele instellingen in de regio. Het ID College werkte

Het project 'Stel je voor' is een vervolg op het project

samen met De Werkschuit, het Filmhuis, de Goudse

'Voorbij grenzen' en had onder andere de volgende uit-

Schouwburg, de Jeugdtheaterschool, de muziekschool,

gangspunten: uitbouwen samenwerkingsverbanden met

het museum Het Catharina Gasthuis, het Verzetsmu-

culturele instellingen; uitbouwen van samenwerkings-

seum, PJ Partners, het RO Theater en de architect van

verbanden tussen verschillende afdelingen van het ROC;

het schoolgebouw.

zoeken naar nieuwe samenwerkingsverbanden; uitbouwen van de mogelijkheden van de Koningszaal als ont-

Tilburg is vele plekken : eindverslag kunst, cultuur en

moetingsplaats voor studenten van allerlei afdelingen.

architectuurproject van ROC Midden Brabant Tilburg januari 2004-januari 2005 / M. van den Broek. – Tilburg

The Stripper / ROC Zadkine. – Rotterdam : ROC

: ROC Midden Brabant, 2005. – 16 p. : ill. – Met bijl.

Zadkine, 2006. – Bevat: Evaluatie conform

Met dit project wilden de colleges Techniek, Economie en

aanvraagformulier (8 p.), De Stripper: een

DGO (cultuur) van het ROC Midden Brabant hun stu-

cultuurproject voor deelnemers van Zadkine

denten op een interessante wijze met cultuur, kunst en

Ster (13 p.), poster

cultureel erfgoed in aanraking laten komen. Voor de

Het project 'The Stripper' is een multidisciplinair project

studenten is een curriculum ontwikkeld, waarbinnen zij

voor eerstejaars BOL en BBL deelnemers van 4 van

kunsten cultuuruitingen hebben bekeken in aanwezig-

verschillende opleidingscentra van ROC Zadkine: Admi-

heid van kunstenaars. Tevens namen ze tijdens excur-

nistratie, Welzijn Sport en Cultuur, Zorg en Zap Educa-

sies kennis van decorbouw, licht en geluid, architectuur,

50


enzovoort. Na een bespreking met de kunstenaars gin-

project werd onder andere samengewerkt met de SKVR

gen de studenten zelf aan de slag en hebben zij een

en HAL 4.

kunstwerk geproduceerd. Na afloop werden de kunstwerken gepresenteerd in het gemeentehuis van Tilburg. Trots op techniek : natte voeten / Mondriaan Onderwijsgroep. – [S.l.] : Mondriaan Onderwijsgroep, [2005-2006]. – Bevat: Evaluatie natte voeten (15 p.), bijlagen o.a. Trots op techniek: panelen Tinwerf (beschrijving muurschilderingen nieuwe gebouw) en diverse nieuwsbrieven met interviews over project Voor de sector Techniek van de Mondriaan Onderwijsgroep is het project 'Natte voeten' ontwikkeld, over waterbeheersing in het Westland. Leerlingen maakten een techniekbeeld, een absurdistisch theaterstuk, een film, foto's/muurschilderingen voor in het nieuw te openen schoolgebouw en een waterdans. De begeleiding van de verschillende onderdelen was in handen van professionele kunstenaars. Van ID naar Parade / ID College. - Alphen aan den Rijn : ID College, 2005. - Bevat: Rapportage uitvoering project van ID naar parade (11 p.), diverse persberichten, diverse promotiematerialen, cd met foto's In oktober 2005 werd in Alphen aan den Rijn een geheel vernieuwd stadshart geopend. Het ID College organiseerde voor deze feestelijke opening een parade, geheel verzorgd door leerlingen van verschillende opleidingen. Vanaf februari 2005 konden deelnemers kiezen uit diverse workshops, gegeven door docenten van Parkexpressie, het plaatselijk centrum voor de kunsten. Het resultaat van de workshops werd gepresenteerd tijdens de parade. De organisatie was in handen van een eigen leerbedrijf. Vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven adviseerden het leerbedrijf en docenten van het ID College begeleidden het proces. 'Van vrije vloer naar open podium' : project uitgevoerd door de divisie Techniek van het Albeda College / Albeda College. – [Rotterdam : Albeda College, 2004]. – ongepag : ill. Het Albeda College wilde met dit project een open podium ontwikkelen waar zowel cursisten als werknemers producties kunnen oefenen en presenteren. De cursisten van de divisies Gezondheidszorg, Welzijn, Dienstverlening, Economie, Techniek en Educatie namen de backstage activiteiten voor hun rekening. Voor het

51


Verslag project Impact, culturele activiteiten 20022003 / J. de Bruin. – Utrecht : ROC Utrecht, 2004. – 9 p. Met het project 'Impact' wilde de unit Economie van het ROC Utrecht onder andere: het cultuuraanbod inbedden in de unit, overdragen naar andere units van ROC Utrecht hoe cultuur kan worden ingebed, een opstap bieden aan cursisten om professioneler met cultuur om te gaan. Voorbeelden van activiteiten die plaats vonden: workshops fotografie en video, optreden van theatergroepen De Steil, Gestrikt en Stout, bezoeken van films van Moviezone. Verslaglegging project 'zien en voelen' / ROC Landstede. – Harderwijk : ROC Landstede, 2004-2005. – 20 p. + cd beamershow kunst + vormgeving, cd beamershow keuzes leerling stoelen project, cd aan het werk expo stoelen, videoband zien en voelen: samenwerkingsproject ROC Landstede en Centrum voor de Kunsten 't Klooster Het project 'Techniek voelen en zien' was een pilotproject om kunst, cultuur en vormgeving in de opleiding te integreren en was bedoeld voor de opleidingen bouwkunde, werktuigbouwkunde en elektrotechniek. Door colleges en workshops werden studenten gestimuleerd anders te kijken naar voorwerpen, waarbij beeldende kunst inspiratiebron kan zijn. Deze andere manier van kijken moesten ze daarna omzetten in een andere manier van werken en vormgeven. Het ROC werkte samen met 't Klooster, centrum voor de kunsten te Harderwijk en met kunstkennisnetwerk Autonomix.nl. Voorbij grenzen / Koning Willem I College. - Den Bosch : Koning Willem I College, 2004. - Bevat: Cultuur delen en verdelen: eindrapportage van het project ter bevordering van cultuureducatie van het Koning Willem 1 College in 's-Hertogenbosch (ongepag.), Grensgevallen: gedichten van allochtone medelanders (47 p.), cd met foto's Het uitgangspunt voor het project 'Voorbij grenzen' was een multiculturele dag in mei 2004, getiteld Grenzeloos. Daarnaast waren er drie thematisch verwante deelprojecten: 'Grensgevallen', 'Over de muur' en 'Flavours from elsewhere'.

Wat nou! Next generation! / Da Vinci College. -

stige beroepsveld. De deelnemers kregen drie maanden

Dordrecht : Da Vinci College, 2002. - Bevat: Evaluatie

lang lessen cultuureducatie en maakten verschillende

(2 p.), persmap (ongepag.), stageverslag (10 p.),

producties, waaronder teken-, boetseer- en schilder-

2 afleveringen Pasta, personeelsblad da Vinci College,

werk, kostuums en foto en video. ROC Midden Brabant

folder, uitnodiging, videoband Wat Nou! the movie,

werkte samen met Cultuur in School Tilburg (CiST),

videoband 'Wat Nou! the making of', videoband met de

theater de Vorst, galerie en kunstuitleen FaXX en crea-

vier beste films van leerlingen

tief centrum Duvelhok (de laatste drie zijn onderdelen

'Wat Nou!' is een film die gemaakt is voor en door

van de Tilburgse Kunststichting).

studenten van het ROC Da Vinci College in Dordrecht in samenwerking met IdtV en de Stichting voor culturele educatie De Berckepoort. De film is een docudrama over

Overig

het dagelijks leven van jongeren in het beroepsonderwijs. Onderdeel van dit filmproject is het 'Da Vinci


Kortefilmfestival', waar studenten hun korte films

Cultuur en educatie onder één dak / J. Simons

konden laten zien die ze tijdens workshops hebben

In: Van twaalf tot achttien. - Vol.(2005)10(dec.30-31)

gemaakt.

Het Amadeus Lyceum in Utrecht is een voorbeeld van een cultuurprofielschool. Met als motto 'Cultuur en

Wereld van cultuur / Albeda College. - Rotterdam :

educatie onder één dak' gaat de school naar verwachting

Albeda College, 2002-2003. - Bevat: Een wereld van

in 2007 een gebouw delen met een bibliotheek en een

cultuur (div. pag.), De cultuurjuwelen laten schitteren :

kunstencentrum. Ook binnen het Hooghuis Lyceum in

verslag van een implementatietraject Kunst en Cultuur

Oss staat cultuureducatie centraal. Vanaf 2000 is de

in de opleidingen Sociaal Cultureel Werker (SCW) en

school gestart met CREAS, de creatieve klas. De mbo-

Sociaal Pedagogisch Werker niveau 3 (SPW) van het

afdeling Design Art Technology (DAT) van het Koning

Albeda College gedurende het kalenderjaar 2003 (14 p.)

Willem I College in Den Bosch is intensief bij dit project

'Een wereld van cultuur' is een tweejarig project, waar in

betrokken.

het eerste jaar circa driehonderd deelnemers van agogische opleidingen van het Albeda College aan hun


persoonlijke ontwikkeling hebben gewerkt via kennis-

Cultuureducatie in de BVE-sector / A. Twaalfhoven

making met andere culturele uitingen. In het tweede

In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.6(2003)30(dec.4-6)

jaar stond het structureel inbedden van de kunsten

De afgelopen drie jaren heeft de bve-sector subsidie

cultuuractiviteiten centraal. 'Een wereld van cultuur' is

gekregen voor cultuureducatieve projecten. Tijd om de

een verzamelnaam voor de opleidingstrajecten Wereld-

balans op te maken. In hoeverre is cultuureducatie

dans, Een wereld van muziek en Recreatie cultuurleider

inmiddels verankerd in deze sector?

binnen het mbo. Voor dit project heeft het Albeda College samengewerkt met de SKVR en de Hogeschool

Cultuur in de Bve-sector : verslag studiemiddag

voor Muziek en Dans.

7 december 2001 / A. Geldermans. – Utrecht/Amsterdam : Cultuurnetwerk Nederland/

Zappen en zoomen / ROC Midden Brabant. - Tilburg :

Kunstbende, 2002. - 23 p. - Met bijl.

ROC Midden Brabant, 2002-2004. - Bevat: Eindevaluatie

In de bve-sector is een toename waar te nemen van

januari 2004 (18 p.), Lesbrief Zappen (11 p.),

inspanningen op het gebied van kunst en cultuur. De

2 krantenartikelen, promotiemateriaal (2 'zap-kranten'),

meeste projecten die hiervan het resultaat zijn, zijn

resultaten van verschillende opleidingen, dvd en

echter nog incidenteel en niet ingebed in een duidelijke

videoband Zap 2003

beleidsmatige structuur van de bve-instellingen.

Met het project 'Zappen en zoomen' (ook wel Zap door

Cultuurnetwerk Nederland en de Kunstbende wilden de

je eigen cultuur genoemd) werden deelnemers van het

beleidsmatige aandacht voor cultuur in bve-instellingen

ROC Midden Brabant langs aspecten van de heden-

stimuleren en de kwaliteit van cultuureducatie en

daagse kunst geleid, aan de hand van het eigen toekom-

cultuurprojecten bevorderen. Daarom besloten zij samen

52


een studiedag te organiseren. Tijdens de studiedag


stond beleidsvorming vanuit verschillende perspectieven

Haal eens een kunstenaar in de klas / D. Schreurs

centraal. Wat zijn op basis van de ervaringen van drie

In: Uitleg/Gele Katern. - Vol.18(2002)7(24 apr.43)

jaar culturele projecten in de bve de mogelijkheden, de

In het kader van Cultuur en School wordt geld

belemmeringen en de redenen om structureel beleid op

uitgetrokken voor de inzet van kunstenaars op basis-

dit gebied te ontwikkelen?

scholen, voor projecten in vmbo en de sector bve en voor vouchers voor pabostudenten. Scholen krijgen

Cultuuronderwijs in educatieve spagaat / M. Brussaad

meer vrijheid om cultuureducatie stevig in het lespro-

(redacteur), G. Lammers (redacteur), E. Verhoeven

gramma te verankeren. Eén van de voorwaarden daarbij

(hoofdredacteur), R. Seelaar (auteur van inleiding). -

is dat scholen en cultuurinstanties met elkaar

Utrecht : HKU, 2003. - 35 p.

samenwerken.

Een bundel van lezingen gehouden op het symposium 'Cultuuronderwijs in educatieve spagaat', georganiseerd


op 20 november 2002 naar aanleiding van het vijftien-

Herkenning en erkenning : competentiegericht onderwijs

jarig bestaan van de Hogeschool voor de Kunsten

in het mbo / M. de Vreede

Utrecht. Standpunten worden ingenomen over: de door-

In: Kunstzone. - Vol.6(2007)6(jun.6-10)

lopende leerlijnen in het kunsten cultuuronderwijs, de

De mbo-sector krijgt twee jaar extra de tijd om het

ontwikkelingen in het mbo ten aanzien van de kunsten;

competentiegericht beroepsonderwijs succesvol in te

en de richting en positionering van de kunstvak-

voeren. Dit betekent een verschuiving van 1 augustus

docentenopleidingen.

2008 naar 1 augustus 2010. Het Friesland College en ROC Zadkine in Rotterdam zijn twee ROC's die al ver zijn

Dag van de cultuureducatie 2007 : dinsdag 12 juni

met het doorvoeren van competentiegericht leren binnen

2007, Musis Sacrum Arnhem / Cultuurnetwerk

de richting Kunst en Cultuur. Zo zijn de signalen uit de

Nederland, Congreskrant.nl. - Utrecht : Cultuurnetwerk

praktijk als uitgangspunt genomen en komen cursisten

Nederland, 2007. - 17 p. : ill. - In samenw. met CANON

vanaf het eerste jaar via stages en opdrachten in aanra-

Cultuurcel

king met praktijksituaties. Ook wordt veel aandacht

Verslag van de Dag van de cultuureducatie die gehouden

besteed aan de doorstroming van vmbo via mbo naar

werd op 12 juni 2007 in Musis Sacrum in Arnhem.

hbo en een goede aansluiting op de beroepspraktijk.

Centraal op deze dag stond cultuureducatie voor het (voorbereidend) middelbaar beroepsonderwijs. Het

Kunst en opleiding / T. Gubbels (redacteur) ... [et al.],

programma bevatte keynotes van Wilma Sekrève (Dario

F. de Ruiter ... [et al.]

Fo), Elly Koene (adviseur cultuureducatie) en Paul

In: Boekman. - Vol.19(2007)73(winter1-128). –

Bottelberghs (Ambrosia's tafel), aangevuld met luister-,

Met cd-rom

discussie- en beleefsessies.

Themanummer met artikelen, essays en columns over kunstvakonderwijs in Nederland en Vlaanderen. Er wordt


aandacht besteed aan de ontwikkelingen binnen het

Expertisecentrum kunst en educatie opgericht! : ROC's

mbo, hbo en universitair onderwijs. De bijbehorende cd-

gaan samenwerken / P. van Bosse

rom bevat artikelen over opleidingen cultuurmana-

In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.1(1998)2(mrt.16)

gement, -beleid en -bestuur. Daarnaast biedt de cd-rom

De bve-sector, de sector van beroepsopleidingen en

een overzicht van alle relevante opleidingen in Vlaan-

volwasseneneducatie, gaat zich meer richten op kunst

deren en Nederland op het gebied van kunstmanage-

en cultuur. Omdat veel ROC's nog geen aanbod hebben

ment.

van cultuur en kunst is er een speciaal aanspreekpunt ingesteld voor de bve-sector: het Expertisecentrum

Materiaal CKV-tentoonstelling : veldadvisering / H.H.

Kunst en Educatie. Ook is er een aantal pilotprojecten

Diephuis (adviseur), L. Leusink (coördinator). -

van start gegaan.

Enschede : SLO, 2003. - 18 p. - Met bijl. - In opdr. van de BVE-raad

53


SLO is gevraagd onderwijskundige ondersteuning te

Een uiteenzetting van hoe kunst en cultuur een plek

bieden bij het opzetten van een educatieve tentoon-

heeft verworven op een ROC in Groningen, het Alfa-

stelling die leerlingen in het vmbo een beeld geeft van

college. Met behulp van subsidie staat muziek, dans en

het ontwikkelings- en productieproces van kleding,

poëzie standaard op het lesprogramma.

schoenen en lederwaren, sieraden en brillen. Tot deze opdracht behoort ook het maken van begeleidend

Totally selfmade : 15 portretten van artiesten /

materiaal. Het begeleidend materiaal is voorgelegd aan

N. Elmarsse. - Amersfoort : Platform MBO

een veldadviesgroep (VAG) die bestond uit CKV-

Kunstonderwijs, 2004. - 38 p. : ill.

docenten voor het vmbo en ROC-docenten. Het advies-

Portretten van vijftien artiesten waarin duidelijk wordt

rapport geeft informatie over de opzet van het advies-

wat hen beweegt, hoe zij zich een plek hebben weten te

traject en over de belangrijkste uitkomsten voor de

veroveren op de arbeidsmarkt en hoe zij zich daar

verdere ontwikkeling van het project, gevolgd door de

staande houden. Alle artiesten beschikken over een

adviezen met korte toelichting.

mbo-diploma. Het Platform MBO Kunstonderwijs wil daarmee aangeven dat de wereld van amusement en


entertainment niet alleen plaats biedt aan hbo-ers, maar

Mbo heeft de wereld van kunst en cultuur veroverd /

ook aan mbo-ers.

A. Twaalfhoven In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.10(2007)49

Verslag themadag 'Verleiden en besmetten. Kunst en

(nov.10-15)

cultuur in de beroeps- en volwasseneneducatie' Musis

In de afgelopen periode zijn mbo-kunstvakopleidingen

Sacrum Arnhem, 11 maart 2004 / Cultuurnetwerk

gestart en mede door de Regeling Cultuur en School

Nederland. - Utrecht : Cultuurnetwerk Nederland,

voor de bve-sector zijn bij andere opleidingen van de

2004. - 6 p.

ROC's cultuureducatieve projecten opgezet. Een

Verslag van de themadag 'Verleiden en besmetten' over

overzicht van wat er bereikt is en een blik op de

kunst en cultuur in de beroeps- en volwasseneneducatie,

toekomst.

gehouden op 11 maart 2004 in Musis Sacrum te Arnhem.

Â TIJDSCHRIFTARTIKEL Nieuw evenwicht op de djembé / M. Straathof In: Uitleg/Gele Katern. - Vol.19(2003)5(26mrt.30-31)

54


Websites Algemeen www.cultuurplein.nl > bve Op het cultuurplein is alles te vinden wat te maken heeft met cultuur en onderwijs. Deze website biedt ondersteuning voor docenten, managers en culturele instellingen bij culturele activiteiten in het onderwijs. De rubriek 'beroeps- en volwasseneneducatie' bevat informatie over subsidies en beleid, lesmateriaal, praktijk, theorie en onderzoek, en mbo kunstonderwijs. Het onderdeel 'mbo kunstonderwijs' biedt informatie over kunstopleidingen, kwalificatiedossiers en beroepscompetenties.

Beleid www.mbokunstonderwijs.nl Deze website fungeert als ontmoetingspunt voor partijen die betrokken willen zijn bij de introductie van een kunstopleiding in het mbo. Het Platform MBO Kunstonderwijs dat deze site heeft opgezet is inmiddels opgeheven, maar de site blijft vooralsnog bestaan.

www.mboraad.nl Website van de brancheorganisatie voor middelbaar beroepsonderwijs en volwasseneneducatie. In de rubriek 'Dossiers' zijn informatie, meningen en standpunten over actuele onderwerpen te vinden die van belang zijn voor het middelbaar beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie. De dossiers zijn ingedeeld naar thema.

www.minocw.nl > beroepsonderwijs Website van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Informatie over beleid en ontwikkeling op het gebied van cultuur en onderwijs. Zie dossier 'beroepsonderwijs en volwasseneneducatie'.

www.hetplatformberoepsonderwijs.nl Portal voor de vernieuwing van het beroepsonderwijs.

Praktijk www.cito.nl > beroepsonderwijs en volwasseneneducatie Website met informatie over evaluatie en beoordeling van leerprestaties. Cito adviseert en traint bveinstellingen in het ontwikkelen van toetsen en examens die aan de meest actuele normen voldoen. Cito ondersteunt onder andere bij het competentiegericht beoordelen en het implementeren van portfoliomethodiek.

www.roc.nl Website met informatie over onder andere opleidingen en cursussen, stage-plekken en alle ROC's in Nederland.

www.slo.nl > mbo Website met informatie van SLO over actuele ontwikkelingen rond het mbo.

55


56


Projecten Het projectloket cultuur op internet (www.projectloketcultuur.nl) is een verzameling van projectbeschrijvingen op het gebied van cultuureducatie. Het projectloket wordt onderhouden door Cultuurnetwerk Nederland met ondersteuning van Erfgoed Nederland en Stichting Lezen. Het is mogelijk te zoeken op thema, doelgroep, niveau etc. Hieronder is een selectie opgenomen van actuele projecten die geschikt zijn voor beroeps- en volwasseneneducatie. De selectie bevat korte samenvattingen van de projecten. Wilt u meer informatie over een project, dan kunt u in het projectloket naast de beschrijvingen ook informatie vinden over de vakken waarbij het project ingezet kan worden, bijbehorende materialen, tijdsduur, kosten, leerdoelen en adresgegevens. Naast beschrijvingen van projecten die momenteel in uitvoering zijn en/of worden aangeboden, kent het projectloket een archief met projecten die zijn beëindigd maar nog ter inspiratie kunnen dienen.

Projecten specifiek bedoeld voor beroeps- en volwasseneneducatie Geschiedenis van de eigen omgeving - Museumvereniging In de eerste plaats is 'Geschiedenis van de eigen omgeving' een lespakket over het thema 'je eigen omgeving hier en daar, vroeger en nu'. Het doel van het lespakket is volwassen nieuwe Nederlanders kennis te laten maken met Nederlandse musea en te interesseren voor cultuurdeelname in het algemeen. In de tweede plaats wil het lespakket een bijdrage leveren aan de historische en culturele kennis van de cursisten over hun nieuwe woonomgeving. Musea fungeren hierbij als een aantrekkelijke buitenschoolse leeromgeving waar met cultureel erfgoed van uiteenlopende culturen kan worden gewerkt. Als vervolg op het gelijknamige museumproject voor Nederlands als Tweede Taal (NT2) is een aantrekkelijk vormgegeven boek samengesteld met lessen over het landhuis Zypendaal in Arnhem, het historisch centrum Overijssel en trouwstukken uit het archief in Zwolle, de opgraving van het Romeinse badhuis in Heerlen, het Nationaal Archief in Den Haag, het Historisch Centrum Kennemerland en migranten in Haarlem en de monumentale Der Aa-kerk in Groningen. Het boek bevat een uitgebreide inleiding met tips voor leerkrachten en educatoren die zelf zo'n project willen starten, de docentenhandleidingen voor alle zes steden en al het cursistenmateriaal. De cursistendelen zijn ook apart per stad verkrijgbaar. Een cd met muziek en luisterteksten completeert het docenten- en cursistenboek.

Stad in de Wereld, Wereld in de stad - Maritiem Museum Rotterdam In samenwerking met het ROC Zadkine en de Museumvereniging heeft het Maritiem Museum Rotterdam een interculturele museumles gemaakt voor cursisten NT2. Het project bestaat uit een inleiding in de klas, een bezoek aan de tentoonstelling WereldHaven-HavenWereld en een evaluatie in de klas. Met dit project komen cursisten NT2 in aanraking met de stad Rotterdam alles en iedereen komt, soms blijft en soms vertrekt. Ze zien, ervaren, horen stad en haven, ze praten met elkaar over wat ze ontdekken, herkennen en beleven. Het geheel is een interactieve multimedia kennismaking met het culturele erfgoed van de wereldhavenstad Rotterdam. Tijdens het project werken de cursisten in tweetallen. Het museumbezoek bestaat uit vier onderdelen: een introductie bij de filmbeelden, vitrines met lading, een maquette en computers met tijdnavigators.

57


Stadse Hoogtepunten, een NT2 project - Noorderpoortcollege Groningen Lessen NT2 rond de Der Aa-kerk in Groningen. Aandacht voor de geloven in Nederland en de daarbij behorende gebruiken.

Projecten voor meerdere onderwijstypen, waaronder beroeps- en volwasseneneducatie A=vogue, B=dans, C=homosexualiteit, D=houseparty, E=New York - Peter Dehing Dance Studios Bezig zijn met dans binnen een thema dat iedere jongere zeker aan zal spreken. Kennismaking met een andere vorm van dans. Een kijkje in de gayscene van New York. Wat heeft dat nu te maken met de dingen die juist de jongeren van nu bezig houden en waar ze niet eens weet van hebben waar het vandaan komt. Bijna iedereen kent het tijdschrift Vogue, ook weten we allemaal wat een houseparty is, natuurlijk zien we veel van New York, maar zien we alles? Wat zien we van de homoseksuele jongeren in New York, en wat hadden Madonna en haar platenbazen hier mee te maken? In dit project wordt gekeken naar de jongeren uit de armste wijken van New York, die veel ophadden met de rijkdom uit de bekende TV programma's, maar die rijkdom was ook onbetaalbaar voor hen. Of konden ze misschien toch heel dichtbij hun illusie komen? Dit project duurt een dagdeel, en bestaat uit een introductie en gesprek met de jongeren in de klas, het bekijken van een dvd over de straat/ hangplekken van homosexuele jongeren van NY en wat daar allemaal bij kwam kijken en wat het gevolg ervan was. Dit wordt gevolgd door een dansles vogueing, en een eindgesprek. Kortom: bezig zijn met dans binnen een thema dat iedere jongere zeker aan zal spreken.

Animatie workshop - Peter Jansen, beeldend kunstenaar In deze workshop, geschikt voor jong en oud, maken deelnemers in één dagdeel zelf een animatiefilmpje. Na een korte inleiding gaat men direct zelfstandig aan de slag, in groepjes van drie of vier. Elk willekeurig thema, onderwerp of fantasieverhaal kan hiermee op eenvoudige wijze worden verbeeld. Tijdens het werk worden fantasie, creativiteit en inventiviteit enorm geprikkeld. Een paar uurtjes samenwerken levert prachtige animatiefilmpjes op, die na afloop op het web worden gepubliceerd. Alle apparatuur (notebooks, camera's etc) en benodigde materialen worden verzorgd. De workshop kan op elke locatie plaats vinden.

Animatie Workshops - Ontwerpbureau The Sign Hoe maak je een hele korte animatiefilm? Leer, speel en doe mee. Aan de hand van een kort verhaaltje maken leerlingen met behulp van gekleurde klei, knipsels uit tijdschriften en diverse andere materialen een filmpje. Ooit gekeken naar 'Buurman en Buurman', 'Wallace and Gromit', 'Pingu' en nog vele andere filmpjes…? In deze workshop gaan de deelnemers zelf een productie maken. Gewapend met een videocamera, digitale fotocamera en een laptop komt de docent op locatie deze workshop verzorgen.

Black Gospel Workshop - maX Music Meerstemming leren zingen van black gospel songs zoals 'Lean On Me' en 'Something Inside So Strong' onder leiding van een leuke en bevlogen dirigent. Met de workshop verbreden de deelnemers hun muzikale horizon, krijgen ze inzicht in koor zangpartijen en hebben ze gewoon een leuke tijd door samen te zingen. De deelnemers aan de workshop worden gedurende een dagdeel (3/4 lesuren) meegevoerd naar de Amerikaanse katoenplantages waar ruim een eeuw geleden de eerste negro-

58


spirituals door de Afrikaanse slaven werden bedacht en gezongen. Er is veel flexibiliteit op het gebied van de samenstelling en grootte van de groep, en het niveau van de deelnemers. De workshop kan worden afgesloten met een uitvoering voor bijvoorbeeld medescholieren, ouders, collega's en bekenden.

Cool!Tango Workshops - The Cool!Tango Collective 'Cool!Tango' tovert de klassieke Argentijnse tango om tot een bruisende, makkelijke dans waarvoor je geen vaste figuren hoeft te leren, maar gewoon stappen in drie basisrichtingen zet. The Cool!Tango Collective biedt losse workshops aan die één tot vier uur duren, maar ook series van zes tot twaalf lessen. Dit kan op school plaatsvinden en desgewenst ook op andere locaties. Een korte inleiding over de geschiedenis van de Argentijnse tango en een warming-up kunnen deel uitmaken van de workshop/lessenserie.

Crosstown Workshops - Jongerentheater 020/Crosstown Limburg Introductie in verschillende (urban) dansvormen door middel van een dvd en workshops. Doel is de leerlingen actief bezig te laten zijn met een dansvorm die dicht bij hun eigen belevingswereld ligt en ze van daaruit kennis te laten maken met theater- en werelddansvormen. Tijdens de workshops worden jongeren gescout die kans maken op doorstroming naar een trainings- of productiegroep waarbij (individuele) talentontwikkeling voorop staat. Crosstown biedt workshops in urban dance in combinatie met andere dansstijlen. Crosstown is een broedplaats voor jongeren tussen de 14 en 21 jaar waar zij hun talent op danstheatergebied kunnen ontwikkelen. Crosstown biedt jongeren van diverse sociale en culturele afkomst de kans om een eigen stijl te vormen en te werken met professionele docenten. De Crosstown workshops vormen het basisniveau van het project. Via deze workshops maakt een brede groep jongeren kennis met verschillende dansvormen. De workshops bevatten een introductie in verschillende dansvormen, lessen in hiphop- en andere dansstijlen zoals capoeira of moderne dans door professionele docenten en een praktische eindopdracht en/of eindpresentatie. De duur van de workshops is afhankelijk van de wensen en mogelijkheden op de onderwijsinstelling en kan variëren van één dagdeel tot een langlopend workshopaanbod. Per groep kunnen maximaal 20 jongeren deelnemen.

Diverse educatieve projecten – Historisch Museum Rotterdam Diverse educatieve projecten voor alle leeftijden. Doel van alle educatieve projecten is de geschiedenis van de stad Rotterdam op een leuke manier herkenbaar maken voor kinderen, jeugd en volwassenen aan de hand van interactieve opdrachten. Alle educatieve programma's worden begeleid door een ervaren museummedewerker. De lessen bestaan uit een rondleiding en aansluitend een opdracht met ruimte voor evaluatie. De programma's duren gemiddeld 5 kwartier. In De Dubbelde Palmboom – een van de twee gebouwen van het Historisch Museum Rotterdam dat de geschiedenis van de gewone Rotterdammer laat zien - kunnen kinderen en volwassenen middels een begeleide educatieve museumles ervaren wat een museum is, wat er te zien en te doen is. Onderwerpen zijn onder andere: techniek (heeft een educatieprijs gewonnen), archeologie, tijd. Naast begeleide lessen zijn er ook speurspelen op eigen gelegenheid te doen. Het Schielandshuis – het andere gebouw van het Historisch Museum Rotterdam - is het museum over de geschiedenis van Rotterdam. Met het wisselende tentoonstellingsaanbod wordt deze geschiedenis continu van verschillende kanten belicht. Het museum biedt ook speciale projecten aan over stadsgeschiedenis voor NT2-cursisten. Andere mogelijkheden (lezingen, wandelingen) zijn op aanvraag.

59


Le Grand Voyage - Sphinx Art Productions Educatief programma rond de Marokkaans/Franse speelfilm 'Le Grand Voyage'. Sphinx Art Productions heeft voor deze film gekozen omdat jongeren zich makkelijk kunnen identificeren met de hoofdpersoon Réda. De film is laagdrempelig en nodigt uit tot het geven van een reactie. Op gevoelige wijze worden zeer actuele thema's naar voren gebracht zoals het generatieconflict, het gezag binnen de Marokkaanse familiecultuur en de betekenis van geloof bij (met name Marokkaanse) jongeren en het zoeken naar de eigen identiteit. Deze thema's komen in het bijbehorende lespakket aan bod.

Hip Hop in School - Flow Provider Workshops en een presentatie in vier disciplines van Hip Hop: rap, DJ-ing, breakdance en urban art (graffiti). Doel is jongeren kennis te laten maken met de Hip Hop cultuur, teneinde een basis te leggen voor getalenteerde toekomstige beoefenaars van Hip Hop gerelateerde activiteiten en beroepen, met behulp van workshops. In de presentatie wordt het publiek meegenomen naar het ontstaan van de Hip Hop cultuur begin jaren '70 in New York. Top breakdancers, een DJ, rapper en een graffiti-artiest laten live zien hoe de Hip Hop cultuur zich vanaf het eerste begin tot heden heeft ontwikkeld. Voorbeelden van workshops: −

In de DJ workshop wordt dieper ingegaan op de ontstaansgeschiedenis van de moderne DJ. In het Hip Hop deel van de workshop leert men alles over het gebruik van de draaitafels en enkele basistechnieken van scratching. In het tweede deel van de workshop draait alles om het mixen van platen. In dit deel ervaren de deelnemers hoe het voelt om als DJ Tiësto voor duizenden dance liefhebbers te moeten mixen en jezelf te presenteren.

−

De workshop urban art bestaat uit twee delen. Het eerste deel van de les vertelt de docent over de geschiedenis en ontwikkeling van graffiti. Verder wordt er aandacht geschonken aan stijl en vormgeving. In het tweede gedeelte van de les gaan de deelnemers met behulp van de docent aan de slag met het ontwerpen van een naam, logo, beeldmerk in 'graffiti' letters.

Home & Away - Stichting Formaat, Werkplaats voor Participatief Drama 'Home & Away' bevat een theatervoorstelling voor scholieren over pesten, discriminatie en uitsluiting, plus een begeleidingstraject voor scholen. Doel is zoveel mogelijk stemmen van jonge mensen verzamelen over hoe het onderwijs om moet gaan met de thema's pesten, discriminatie en uitsluiting. In het verlengde daarvan een dialoog op school over de genoemde thema's tot stand helpen brengen. 'Home & Away' is het verhaal van een Ethiopische AMA die op een Nederlandse school terecht komt en al snel om meerdere redenen gepest wordt. Na afloop van het stuk mogen leerlingen proberen om op toneel het verhaal beter te laten aflopen. Bovendien mogen zij ideeën bedenken over hoe de school in het vervolg om moet gaan met leerlingen die gepest of gediscrimineerd worden. Die ideeën worden aan de school aangeboden. Via evaluatieformulieren en focusgesprekken worden de effecten van de voorstelling gemeten. Uiteindelijk wordt een advies uitgebracht aan school, gemeente en landelijke overheid.

ISH Battle in 1 dag - ISH Institute Battle-project in dans en rap, waarbij ISH in 1 dag toewerkt naar een eindresultaat met maximaal 50 deelnemers. De educatieprojecten van ISH hebben tot doel om jongeren actief kennis te laten maken met verschillende podiumkunsten die dicht bij hun belevingswereld liggen. Het project start met een demonstratie van het ISH-team. De leerlingen kunnen zich vervolgens opgeven om mee te doen aan het ISH theaterproject. Daarbij is ook plaats voor zes tot acht leerlingen in het productieteam. Deze

60


jongeren zullen de organisatie 'achter de schermen' voor hun rekening nemen. Ze zullen een flyer en een 'making of' video maken van het theaterproject. De leerlingen die zich hebben aangemeld doen allemaal auditie. Eerst volgen ze gezamenlijk een streetdance workshop en daarna laten ze, individueel of in kleine groepjes, zien wie ze zijn en wat ze kunnen. Motivatie is bij de audities een belangrijker criterium dan talent. In het eerste deel van het theaterproject volgen de leerlingen workshops in verschillende ISH disciplines, zoals streetdance, martial arts, breakdance, theaterexpressie, beatbox/rap en workshops rondom theaterdisciplines die zich achter de schermen van het theater begeven.

Kunstenaar op school: leerlingen maken zelf een ets - Tim Hinterding, BIK kunstenaar Leerlingen maken onder begeleiding van kunstenaar een ets. Doel is leerlingen kennis laten maken met grafiek, in het bijzonder etsen. Bij de inleiding wordt een link gelegd tussen het grafisch werk van Rembrandt en de plaats die grafiek inneemt in onze tijd. De kunstenaar komt met een mobiel atelier in de klas en toont alle materialen, gereedschappen en de etspers aan de leerlingen. Na een simpele uiteenzetting van het maken van een ets, gaat hij in de klas een ets afdrukken. Vervolgens wordt aan de leerlingen etspennen en etsplaatjes uitgedeeld. Leerlingen tekenen zelf in hun etsplaatje. Hierna worden alle etsplaatjes in het etsbad gelegd en geëtst. Na het etsen worden de plaatjes schoongemaakt en door de kunstenaar geïnkt. De leerlingen draaien zelf aan de etspers om hun ets af te drukken op speciaal papier.

Meiden in Beeld – Forum Het fototentoonstellingsproject 'Meiden in Beeld' wil leerlingen van het vmbo en van ROC's inzicht geven in de factoren die succes op school kunnen beïnvloeden. Leerlingen maken kennis met het belang van rolmodellen en worden gestimuleerd na te denken over hun eigen toekomstperspectief. De tentoonstelling bestaat uit 58 foto's van succesvolle meiden met verschillende culturele achtergronden. Hun leeftijd is tussen de 14 en 25 jaar en hun opleiding is divers. Op tien tekstpanelen zijn uitspraken van de meiden te lezen over 'schoolsucces', een multiculturele school, ouders en een stimulerende leeromgeving, rolmodellen etc. Bij de tentoonstelling hoort een boek met foto's en interviews en een docentenhandleiding.

Multidisciplinaire CKV-dagen (Theater, Circus, Dans) - Cheer up! productions Cheer up! productions is een entertainmentbureau dat zich voornamelijk toespitst op een aantal vormen van circus- en theaterentertainment/educatie. Doel van het project is leerlingen kennis laten maken met alle aspecten van theatermaken. Tevens werken leerlingen aan hun presentatietechniek. Cheer up! productions verzorgt in samenwerking met Roode Poon Theaterproducties een aantal uitdagende multidisciplinaire projecten voor alle verschillende schooltypen en leerjaren van het mbo. De projectdagen bestaan uit een serie workshops die al dan niet aan het eind van het project worden afgesloten met een voorstelling. In de workshops die worden gegeven wordt standaard gebruik gemaakt van drie disciplines: theater, dans en circus. Deze podiumkunsten zijn heel goed met elkaar te combineren en kunnen elkaar versterken bij het maken van een voorstelling. Naast deze drie disciplines is het ook mogelijk om het workshopaanbod uit te breiden met muziek, literatuur, beeldend en audiovisueel. Door ieder project loopt een rode draad. Dit kan een theatervoorstelling, film of ander (actueel) thema zijn. In alle workshops keert de rode draad van het project terug. Hierdoor wordt een onsamenhangende workshopdag voorkomen en kan er veel dieper op een onderwerp worden ingegaan. Ook is het makkelijker om een mooie en afgeronde eindvoorstelling te maken. De thema's kunnen ook door de onderwijsinstelling zelf worden aangedragen. In overleg met Cheer up!

61


productions kan een project op maat worden gemaakt. Ook kunnen projecten worden aangepast qua lengte en intensiteit. Projecten kunnen bijvoorbeeld over een week worden uitgesmeerd.

Oost BEST, thuis BEST - Theatergroep De Koning Speelt De Koning Speelt brengt 'Oost BEST, thuis BEST' voor studenten NT2 ofwel Nederlands lerende buitenlanders. Ze laat daarin de onzinnige gewoontes zien van de Nederlanders aan de hand van liedjes, sketches en interactie. Theater is een prima middel om de Nederlandse taal en cultuur te leren. De Koning Speelt heeft de volgende werkwijze ontwikkeld: voorafgaand aan de voorstelling wordt er binnen de lessen op school gewerkt met een lesbrief. De betekenis van de woorden, de zinnen en de onderwerpen uit de voorstelling worden alvast besproken met de eigen docent. Dan komt de theatergroep naar school en speelt de voorstelling.

Openbare ruimte en postmodernisme - Maris beeldend kunstenaar Workshops van drie dagdelen over ruimtevormgeving en postmodernisme. De beeldend kunstenaar wil ruimtebeleving in de openbare ruimte en in de beeldende kunst tot een concrete ervaring maken. De workshop omvat excursies en opdrachten en eindigt in een presentatie waarin reflectie centraal staat. Een deel van de workshops vindt plaats op locatie in Eindhoven.

Our Daily Bread - Filmmuseum Het educatiepakket rondom de documentaire 'Our Daily Bread' biedt de leerling zowel inzicht in de inhoud van de film (de bio-industrie), als in de vorm van de film (een documentaire zonder voice-over en muziek). Het lespakket raakt verschillende vakgebieden. Zo wordt niet alleen aandacht besteed aan het medium film, maar ook aan vakken als Aardrijkskunde, Biologie, Nederlands en Maatschappijleer.

Rap en Hip-Hop workshops - maX Music Leer over de geschiedenis van de rap, de verschillende vormen en stijlen, en ga vervolgens zelf aan de slag met het schrijven van een 'rhyme'. De workshop wil de interesse voor moderne poëzie in rapvorm en het uiten van ideeën en gevoelens met rapteksten en hip-hop stimuleren. In de workshop maken de deelnemers kennis met professioneel rapper Rivelino, onder meer bekend van de track 'Stemrou' die wordt gebruikt door een politieke partij. Rivelino vertelt over de geschiedenis van de rap en de verschillende vormen en stijlen. Vervolgens gaan de deelnemers onder begeleiding van Rivelino zelf aan de slag met het schrijven van een 'rhyme'. De workshop kan binnen een (les)uur worden gegeven.

Shake It! - Multicultureel Projectbureau WHAA-De Oase Multicultureel Projectbureau WHAA-De Oase levert met het project 'Shake It!' multiculturele cursussen, workshops en lespakketten (cultureel erfgoed) voor het voortgezet onderwijs, gericht op onder meer capoeira, urban dance, Afrikaanse dans, theater, rap, graffiti, Koerdische linedance, Henna. Het project 'Shake It!' wil diversiteit in het cultureel onderwijsaanbod bevorderen en vanuit de leerbehoefte van leerlingen zelf de ontdekkingsreis naar diverse culturen stimuleren. Het project biedt een laagdrempelig aanbod dat met name ook geschikt is voor ROC's, het vmbo- en praktijkonderwijs. Daarnaast biedt het buitenschoolse lesactiviteiten waarin wordt toegewerkt naar een voorstelling. 'Shake It!' kan in diverse vormen worden aangeboden, zoals korte workshops van een of twee dagdelen en buitenschoolse cursussen en voorstellingen van twee tot tien maanden.

62


Short Works - Jongerentheater 020 Jongerentheater 020 is een ontwikkelplek voor jong talent (uitvoerend en makend) in de podiumkunsten en draagt bij aan het ontstaan van nieuwe artistieke mengvormen. 'Short Works' is het choreografie- en peertrainingsprogramma van Jongerentheater 020 waarin jongeren, jonge makers en studenten van kunstvakopleidingen verschillende dansstijlen onderzoeken en vermengen onder professionele begeleiding van Maxi Hill. Geïnteresseerde scholen kunnen 'Short Works' boeken. Daar wordt uitgegaan van een gecombineerd programma met workshops overdag en een presentatie van 'Short Works' in de namiddag of avond. De spelers van 020 zijn overdag niet beschikbaar omdat ze zelf ook nog schoolgaand zijn.

TheMusicZone – ArtMARK Cultuureducatie TheMusicZone is een cultuureducatieproject op het gebied van popmuziek/popcultuur met nadruk op educatief materiaal, workshops en gastlessen en optioneel slotconcert. Het project wil de positie van popmuziek als volwaardige vorm van populaire cultuur benadrukken. Alle workshops worden op maat gemaakt (aantal deelnemers en tijdsduur kunnen variëren). De workshops kunnen op de verschillende onderwijsniveaus worden afgestemd. Het is mogelijk om te kiezen uit diverse onderwerpen: rapclass, scratch/DJ, presentatie en demonstratie: 'Hoe hiphop is ontstaan', rap poetry/spoken word, beatboxing en nog veel meer!

Virtuele hangplek - Gemeentemuseum Helmond CKV-project voor leerlingen 3 vmbo en andere doelgroepen van dit niveau. Met het project wil het museum een niet zo voor de handliggende collectie 'Mens en Werk' onder de aandacht brengen. Jongeren worden benaderd via hun eigen media, in dit geval het internet, om kennis te maken met moderne hedendaagse kunst en kunst van twee eeuwen geleden. Het project omvat vijf stappen, waaronder: een introductie van de kunstenares Joke Smeulders die de hangplek bedacht en vormgegeven heeft; een museumbezoek; het maken van een persoonlijk kunstdossier dat naar de website wordt geupload, zodat iedereen het werkstuk kan zien.

De wereld van zien en niet-zien. Een ontmoeting - muZIEum Praktische kennismaking met het wonder van zien en de onbekende wereld van het niet-zien. Doel is emancipatie en integratie van blinden en slechtzienden. Het educatief programma bestaat uit een bezoek aan het muZIEum en lesmateriaal voor de voorbereiding en de verwerking van het bezoek. Tijdens het bezoek aan het muZIEum staat het ervaringsleren centraal. De leerlingen worden in groepjes ingedeeld van zeven of acht personen en nemen in deze groepjes deel aan een gestructureerd programma met veel persoonlijke begeleiding. Het programma kan naar wens samengesteld worden met vaststaande onderdelen. Dit zijn onder andere: −

workshop 'zintuiglijke waarneming': deze workshop heeft tot doel de andere zintuigen dan het gezicht, met namen gehoor en tast, te prikkelen en zo de leerlingen bewust te maken van hun zintuiglijke waarnemingen en hen voor te bereiden op het onderdeel 'Dialoog in het donker', de wereld van het niet-zien.

−

'Dialoog in het donker': een ontdekkingstocht door de wereld van het niet-zien. Leerlingen maken een rondwandeling door het absolute donker onder begeleiding van een blinde gids. Er valt niets te zien, maar wel te ruiken, voelen, horen en proeven. Alledaagse situaties worden een belevenis op zich! De blinde gids zal iedereen helpen en alle vragen beantwoorden.

−

'Practicum': kennismaking met de leefwereld van blinden en slechtzienden, in het bijzonder een praktische ontmoeting met de lectuurvoorziening voor blinden en slechtzienden. Leerlingen

63


kunnen in een professionele geluidsstudio ervaren hoe een stuk tekst ingesproken en opgenomen wordt. Ze maken kennis met het brailleschrift in allerlei verschijningsvormen, van prikpen tot printer en kunnen zelf een stuk tekst in braille maken.

Workshops - Stichting Filmset Stichting Filmset biedt diverse workshops aan. De workshops duren twee uur en vinden plaats op school of indien gewenst op een andere locatie, bijvoorbeeld een filmhuis. Een filmmaker komt samen met de leerlingen werken. Voorbeelden van workshops: −

Documentaire: Wat is documentaire? En wat is in je eigen leven interessant voor op tv? Documentaire is een populair genre in Nederland. Iedereen weet wel zo'n beetje wat een documentaire is, maar wat is nu precies het verschil met reportages en fictiefilms? Hoe kiest de maker zijn onderwerp? En welke onderdelen van je eigen leven zouden misschien wel een mooie documentaire kunnen opleveren?

−

Wat is beeldtaal? Hoe kan je een verhaal vertellen zonder woorden? En wat voor effect heeft een bepaald camerastandpunt op de kijker?

Yasmine vs Khalid - Jongerentheater 020 Jongerentheater 020 is een ontwikkelplek voor jong talent in de podiumkunsten. De voorstelling 'Yasmine vs Khalid' bestaat uit twee monologen over thema's die leven bij de tweede generatie Marokkanen in Nederland. Het liefste speelt 020 de voorstelling gescheiden: de meisjes naar de monoloog van Yasmine, de jongens naar de monoloog van Khalid. Door het creëren van deze intieme sfeer kunnen gevoelige vragen op tafel worden gelegd en kan 020 zorgen voor een 'veilige' omgeving. Elke monoloog eindigt met een (ook gescheiden) nagesprek met de spelers/makers. Tevens kunnen workshops worden verzorgd of kan op een andere manier aangehaakt worden op de thema's uit de voorstelling.

64


Studiecentrum Cultuurnetwerk Nederland Voor iedereen die vanuit zijn studie of beroep te maken heeft met kunsten cultuureducatie is het studiecentrum van Cultuurnetwerk Nederland van belang. In het centrum van Utrecht vindt u een uitgebreide en unieke collectie publicaties over kunsten cultuureducatie.

Collectie Naast talloze monografieën bevat de collectie circa 175 binnenlandse en buitenlandse (vak)tijdschriften, vele lesmethoden, les- en projectmaterialen voor zowel basis- als voortgezet onderwijs, handboeken, naslagwerken en onderzoeksrapporten. Een aparte collectie is de instellingendocumentatie van centra voor de kunsten en van landelijke onderwijs- en culturele instellingen. Deze omvat naast jaarverslagen en beleidsplannen ook nota's van landelijke, provinciale en gemeentelijke overheden. Materialen uit de instellingendocumentatie zijn ter plekke te raadplegen, maar zijn niet te leen.

Openingstijden Het studiecentrum is voor publiek geopend op maandag van 13.30 tot 17.00 uur en van dinsdag tot en met vrijdag van 9.30 tot 17.00 uur. Raadpleeg de website van Cultuurnetwerk Nederland,

www.cultuurnetwerk.nl, of bel, 030-236 12 00 voor afwijkende openingstijden in verband met feestdagen en vakantieperioden.

Catalogus on line: www.cultuurnetwerk.nl > producten & diensten > bibliotheekcatalogus De catalogus van het studiecentrum is op internet te raadplegen. Publicaties zijn op verschillende wijzen te vinden in de catalogus. Ook geeft de catalogus on line informatie of een publicatie aanwezig is of uitgeleend.

Lenen De meeste materialen zijn te leen en kunnen per post aan u toegestuurd worden. Indien u wilt lenen moet u ingeschreven zijn bij het studiecentrum. Voor het inschrijven is een identiteitsbewijs (paspoort, rijbewijs, Europees identiteitsbewijs) alsmede een recent afschrift van uw giro- of bankrekening (vanwege de adresgegevens) noodzakelijk. Aanmelding als lid is ook schriftelijk mogelijk. Stuur met uw aanmelding een kopie van uw identiteitsbewijs en van een recent giro- of bankafschrift mee.

Leden Personen en instellingen kunnen lid worden van het studiecentrum. Leden betalen geen leengeld voor materialen en krijgen 50 procent korting op literatuurselecties. Bovendien ontvangen leden gratis Zicht op... . Een lidmaatschap kost voor particulieren € 20,50 per jaar en voor instellingen en scholen € 34,50 per jaar. Een lidmaatschap kan op elk moment ingaan en wordt jaarlijks stilzwijgend verlengd. Opzeggingen (alleen schriftelijk) dienen voor 1 december van het nieuwe kalenderjaar in het bezit te zijn van Cultuurnetwerk Nederland.

65


66


Colofon Zicht op... cultuureducatie in de bve-sector is een uitgave in de serie Zicht op... van Cultuurnetwerk Nederland. Hoofdredactie: Marie-José Kommers Artikelen: Willem Houtkoop, Marja van Hoesen Korndorffer, Marian Aelmans, Antoinette van Wanroij Fotografie: Katrien Mulder Selectie literatuur, websites en projecten: Dienst Informatie & Documentatie Productie Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht Drukwerk &producties bv Cultuurnetwerk Nederland Ganzenmarkt 6 Postbus 61 3500 AB Utrecht Telefoon 030-236 12 00 Fax 030-236 12 90 E-mail [email protected] Internet www.cultuurnetwerk.nl Zicht op... is gratis voor leden van het studiecentrum van Cultuurnetwerk Nederland. Deze uitgave is in pdf-formaat kosteloos beschikbaar op www.cultuurnetwerk.nl. Geïnteresseerden kunnen ook tegen betaling van de verzend- en administratiekosten een exemplaar bij Cultuurnetwerk opvragen, zolang de voorraad strekt. Eerdere nummers van Zicht op... op www.cultuurnetwerk.nl (een selectie): Talentontwikkeling en cultuureducatie Kunstvakken in de vernieuwde tweede fase Brede school en cultuureducatie Kunst en maatschappij Ruim zes jaar onderzoek cultuureducatie 2000-2006 Jongeren en cultuurdeelname Het nieuwe leren en cultuureducatie Gemeentelijk en provinciaal beleid Cultuureducatie in de nieuwe onderbouw Cultuureducatie en basisonderwijs: beleid en praktijk Beleidsonderzoek Cultuur en School Samenwerking in de cultuureducatie

© Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht, 2007

67


68


Literatuur. Algemeen. wetgeving, kwalificatiestructuur, bekostiging en rechtspositie

Recommend Documents