Literatuur. Algemeen 17 ZICHT OP... KUNST EN MAATSCHAPPIJ

Literatuur Algemeen

on arts education in Europe and North America, Helsinki, Finland 9-12 August 2003 / M. del Corral (auteur van

'Almost real' : art & social change / I. Dobricic ... [et al.]

voorwoord), T. Sandmark ... [et al.]. - [S.l.] : UNESCO,

In: Beyond borders. – Vol.(2005)7(Spring.3-41). -

2005. - 112 p. : tab., ill. - Met lit.opg.

Themanummer

Inspired from discussions, reflections, recommendations,

The Almost Real event was held in the Centraal Museum

action plans and written papers from the Regional con-

Utrecht from 11-14 March 2004. Contains articles about

ference 'Cooperation over Borders' on arts education in

art and social change. Amongst others: extracts from

Europe and North America held in Helsinki, Finland from

the 'rural interventions' panel discussion, Europe a

9 to 12 August 2003. It mainly concentrates on theatre

pleasure garden for engagement, political opposition &

and drama, and, to some extent, visual arts in education

arts, future theatre, a look back at Almost Real, life &

describing different ways in which it can be taught and

art in a conflict situation.

what purposes it can serve in a school setting. The authors of the articles are all experts in the field and

Artistic citizenship : a public voice for the arts /

participants in the regional conference held in Helsinki.

M. Schmidt Campbell (redacteur), R. Martin

Contents: Part I: Drama, arts and peace education, Part

(redacteur). - New York [etc.] : Routledge, 2006. –

II: arts in social and psychological-stressful environ-

V, 212 p. : ill. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 0-415-

ments, Part III: evaluation of arts education pro-

97866-1

grammes and practices (A: how to measure the effect of

A collection of essays by artists and scholars that ex-

arts education on the emotive, social and cognitive

plores how an artistic community undertakes its en-

development of children, B: Example of an evaluation

gagement with the social world. This collection of essays

grid).

proposes the term 'artistic citizenship' to cluster concepts and issues that pertain to how artists prepare for

The CAN report : the state of the field of community

and participate in civic life and focuses on the ways in

cultural development : something new emerges / L. Frye

which professional artists employ their special training

Burnham, S. Durland, M. Gard Ewell. - Saxapahaw :

and knowledge not only to make room for art in people's

CAN, 2004. - 76 p. - Met lit.opg. en bijl.

lives but also to use their creativity to address topical

A report on the current state of community arts in the

issues such as identity, politics and community.

United States of America. This report compares the situation from 2001 to 2004.

Artists & communities : America creates for the Millenium / D. Klein, M. Warshawski (redacteur). -

Common threads : symposium report / Centre for

Delaware : Midatlantic Arts Foundation, 2003. - 156 p. :

Creative Communities. - [London] : Centre for Creative

ill. - ISBN 0-9727796-1-2

Communities, 2003. - 92 p.

The 'Artists & Communities' program consisted of fifty-

Report of the symposium 'Common threads: an Agenda

four communities working with sixty professional artists

for Active Citizenship' held in London on the 4th and 5th

for periods between three to nine months. Around

of February 2003. The aim of the symposium was to

10,000 people took part in this program. This book gives

open up a debate between society's traditional sectors,

an account of the processes and the achievements as

and find sustainable solutions to the shared complex

well as the effects this program had on the communities.

problems of society. This report gives a selection of papers and speeches presented at the symposium in-

Arts education and creativity : artistic practices and

cluding: Social exclusion - Can human rights make a

techniques from Europe and North America favouring

difference? by C. Whittome; An introduction to collective

social cohesion and peace : document inspired from the

responsibility by S. Myers; and Cosmopolitan Britain or

discussions and reflections from the Regional conference

the politics of fear? by N. Stevenson.

17

ZICHT OP... KUNST EN MAATSCHAPPIJ

Â TIJDSCHRIFTARTIKEL

Creative community building through cross-sector

Community arts, ben ik ? in beeld / M. Kos

collaboration : a European mapping and consultation

In: BBK krant. – Vol.(2006)274(25 apr.14-15,18)

initiative : final report / J. Williams, C. Losito,

Naar aanleiding van het kunstproject 'Ben ik ? in beeld'

J. Cottingham. - London : Centre for Creative

(2005) van Anne Pillen en het boek 'Goede bedoelingen'

Communities, 2004. - 159 p. - I.s.m. het Griekse

(2005) van Erik Hagoort, gaat de auteur in op het begrip

MELINA Project (IDEKE). - Met lit.opg. –

community arts.

ISBN 960-8063-91-4 The report is an attempt to map some of the main

Community arts in the Netherlands : bij het afscheid van

trends, issues and activities in the development of cross-

Peter den Ouden op 1 november 2006 / F. Haanstra. -

sector policy and practice that use arts and culture to

[S.l. : s.n.], 2006. - 4 p.

achieve broader social, health and educational aims. It

Lecture on community arts given at the leave-taking of

describes and analyzes the current shift towards inte-

Peter den Ouden of the Amsterdam School of the Arts.

grative policies that combine social and cultural objec-

First the author gives information on community arts

tives and that has an impact on the hybridisation of

projects in The Netherlands. This information is based on

traditional sectors. Separate chapters are devoted espe-

the database of Cultuurnetwerk Nederland. Secondly he

cially to the arts and social inclusion, the arts and health

examines some issues concerning the definition and

care, and creativity and education. The study reports the

status of community arts and finally he goes into the

results from nine countries: Ireland, Belgium, the

consequences for training of community artists.

Netherlands, Spain, Finland, Hungary, Greece, Germany, and the United Kingdom.

Community schools of the arts : an arts education resource for your community / D.M. Ellis, D. Reid

Cultural learning for creativity

(redacteur). - Washington : Americans for the Arts,

In: LLinE : lifelong learning in Europe. - Vol.8(2003)

2003. - 11 p.

2(1-68). - Themanummer

This monograph provides an overview of community

Contents: Creativity for a life by E. Siirala; Re-evaluating

schools of the arts and their potential benefits to the

the potential of cultural education by M. Trantallidi;

community. Community schools in America first rose in

Interculturalisation through music teaching by

the late 1800's from the settlement house movement,

J. Lasonen; Virtual museum shows cultural heritage.

which offered language, culture, and arts services to

Neothemi-project by C. Saccone; Education and culture.

recent immigrant families.

MELINA project by N. Paizis; Art pedagogical projects in northern wilderness and villages by T. Jokela and

Connections : active citizenship and multiple identities :

M. Hiltunen; Where the arts, education and society

proceedings / D. Wildemeersch (redacteur),

intersect by J. Williams; Body as an instrument. An

V. Stroobants (redacteur). - Leuven : Katholieke

invitation to experience by L. Bartal; Exploring the sound

Universiteit Leuven, 2003. - 429 p. : fig., graf., tab. -

world within media education by S. Sintonen;

Met lit.opg.

Zukunft@Phil - Berliner Philharmoniker open for new

Proceedings of the 'Connections' Conference, organized

audiences by R. McNicol, D.L. Mellion and L. Israel;

by the Active Democratic Citizenship Network of ESREA

Music from birth - the Godchild Project of The Helsinki

and the Solgace Research Consortium in Leuven

Philharmonic Orchestra by H. Kosonen; School concerts:

(Belgium) 4th - 6th September 2003. Contains articles

arts and education? by K. Thoreby; Children meet

on active citizenship, lifelong learning, social cohesion

professional music by E. Høyrup; Music in my life by

and adult learning. One of the articles deals with 'arts

J. Niemi; Media literacy and changing perceptions of

education and active citizenship' and is written by Max

schools: art, education and the future of specialist

van der Kamp and Dorine Ottevanger.

pedagogy by P. Worral and T. Davies; PYRAMIDE 2000, 2000 pictures for the year 2000 by W. Karolak, S. Engelstädter; Program on basic art education in Finland by K. Haanpää.

18


Europe as a cultural project : final report of the


reflection group of the European Cultural Foundation

Gemeenschapskunst in Rotterdam / R. Stuivenberg

(2002-2004) / D. Klaic (redacteur). - Amsterdam :

In: TM. - Vol.8(2004)3(apr.46)

European Cultural Foundation, 2005. - 74 p.

Artikel over community art of, zoals Jeanne van Hees-

The ECF's Reflection Group explored the cultural dimen-

wijk liever zegt, gemeenschapskunst omdat community

sions of the European integration, with particular refer-

art vaak geassocieerd wordt met welzijnswerk en het

ence to enlargement, and developed recommendations

verbeteren van de positie van mensen in achterstands-

in the area of cultural policy, engagement of cultural

buurten. Carolien Dieleman vindt dat het bij community

operators, their networks and private foundations, and

art om het artistieke product gaat, niet om de sociaal-

cultural research. This publication presents the final

culturele effecten. Shervin Neduee en Bart Top vinden

report by Dragan Klaic and gives the members individual

dat gemeenschapskunst, hybride kunst en autonome

perspectives on the cultural challenges facing Europe

kunst gelijkwaardig beschouwd dienen te worden bij

today. They argue for a substantially stronger EU

subsidieaanvragen.

cultural programme for the period 2007-2013, based on Article 151, now inscribed in the draft Constitution,

Gemeenschapskunst in Zuid-Holland / F. van der Hulst

which aims to stimulate multilateral cultural cooperation

(redacteur) ... [et al.], P. Rijnders. - Rijswijk :

and the mobility of artists and cultural goods, and re-

Kunstgebouw, 2005. - 93 p. : ill. - Met lit.opg. - Uitgave

duce the enormous ignorance of the European citizens

ter afsluiting van het provinciale project 'Kleurrijke

about each other. The Group reaffirms the value of

Wijken' (2002-2004) en ter gelegenheid van het congres

cultural diversity against the homogenizing pressures of

'Kunst, cultuur en gemeenschapszin', dat plaatsvond op

the cultural industry and especially emerging media

22 september 2005. - ISBN 9076340102

oligopolies, suppressing local cultural practices.

Wat is gemeenschapskunst eigenlijk? Wat is de historische achtergrond? Hoe kijken kunstenaars tegen ge-


meenschapskunst aan? Hoe ervaren bewoners de be-

Expertmeeting kunsteducatie / H. Luif

trokkenheid van kunstenaars bij hun leefomgeving?

In: KNTV-Magazine. - Vol. 6(2003)4(sept.20-21)

Kunnen kunst en cultuur een bijdrage leveren aan het

Verslag van een bijeenkomst georganiseerd door De

bevorderen van gemeenschapszin? In deze publicatie

Kunstconnectie met als doel te brainstormen over de rol

geven de kunstenaars Jeanne van Heeswijk en Ida van

en de positie van de kunsteducatie in brede zin in de

der Lee en de wetenschappers Rix Pinxten en Sandra

toekomst. Onderwerpen die aan de orde kwamen waren

Trienekens antwoord op deze vragen.

onder andere community arts, kunst in de wijken, marktgerichtheid en professionalisering.

Goede bedoelingen : over het beoordelen van ontmoetingskunst / E. Hagoort. - Amsterdam : Fonds

For art's sake?: society and the arts in the 21st

BKVB, 2005. - 77 p. - Met lit.opg. - ISBN 90-76936-14-5

Century / J. Cowling (redacteur). - London : IPPR,

Hoe kunnen we de kwaliteit van ontmoetingskunst be-

2004. - 146 p. : tab., graf., fig. - Met lit.opg. –

oordelen? Die vraag staat centraal in het essay van Erik

ISBN 1-86030-233-5

Hagoort. Sinds het begin van de jaren negentig streven

This book argues that the arts can no longer rely on

kunstenaars met gesprekken, maaltijden, wandelingen

advocacy but must begin to develop a robust evidence

en buurtacties naar saamhorigheid, engagement, inti-

base that underpins the unique contribution that the arts

miteit en vriendschap. Inmiddels is de hausse van deze

can make to society. It explores the impact of invest-

ontmoetingskunst voorbij, maar de vraag hoe we onder-

ment in the arts on wider social goals, especially in the

scheid in kwaliteit zouden kunnen maken, is al die tijd

areas of education, mental health, community cohesion

blijven liggen. Heeft de kunst genoeg aan goede bedoe-

and offender rehabilitation.

lingen? Wat gebeurt er als kunstenaars zich niets aantrekken van een scheiding tussen kunst en moraal? Hoe gaan kunstenaars te werk met ethische houdingen?

19


Inclusive Europe? : Horizon 2020 / Y. Raj Isar

straat te bereiken en hoe verbind je deze straatcultuur

(redacteur), A. Bosóki ... [et al.]. - Budapest :

aan de gevestigde culturele instellingen? Tijdens het

Kultúrpont Iroda, 2005. - 146 p. - ISBN 963-86766-4-7

congres stonden vier workshops centraal: werken met

Collection of articles gathered for the symposia 'Inclu-

peereducators, nieuwe methodieken, faciliteren van

sive Europe? Horizon 2020' held in Budapest from the

straatcultuur, lesgeven op andere locaties. In de bijlage

17th to the 19th of November 2005. Articles include:

is de openingsspeech opgenomen van Sandra

Inclusive Europe? The role of culture in reviving the

Trienekens.

European vision by A. Bosóki; Inclusive Europe? Issues and stakes by Y. Raj Isar; Suite, déclin et renaissance

Making exact change : how U.S. arts-based programs

de la démocratie by A. Touraine; and Whose heritage?

have made a significant and sustained impact on their

Un-settling 'the heritage', re-imaging the post-nation by

communities / W. Cleveland. - Saxapahaw, NC : Art in

S. Hall. Includes conference programme and speaker

the Public Interest, 2005. - 139 p. : ill. - Met bijl.

biographies.

Investigation of ten best practices of arts-based programs in the U.S. and their impact on their community.


This study was undertaken to help the community arts

Kunst als middel voor sociale cohesie : Kunstgebouw wil

field learn from its most successful colleagues. Its focus

culturele pijler in de steigers zetten / I. Crul

is exemplary arts-based programs that have had a sig-

In: VNG-magazine. – Vol.(2005)34(26aug.24-25)

nificant and sustained positive impact on their commu-

Naar aanleiding van het congres 'Kunst, cultuur &

nities. For the purposes of this inquiry 'significant and

gemeenschapszin' geeft Karel Winterink, projectleider bij

sustained positive impact' is defined as change leading

het Kunstgebouw, zijn visie op wat 'Community arts' of

to the long-term advancement of human dignity, health

'gemeenschapskunst' inhoudt met voorbeelden uit de

and/or productivity. 'Long-term' in this context is de-

praktijk. Gemeenschapskunst projecten hebben ge-

fined as a minimum of ten years. Given the above defi-

meen: actieve participatie door de bewoners, artistieke

nitions, the major questions posed in this inquiry are: As

kwaliteit, cultuur uit alle disciplines, het bevorderen van

they have evolved over time, how have these programs

sociale cohesie en een procesmatige aanpak.

defined success? What ideas, values, standards, assumptions and expectations have influenced the design,


policies and delivery of these programs? What kinds of

'Kunst, cultuur en gemeenschapszin' : enthousiast

leadership and organizational practices characterize

congres Kunstgebouw Zuid-Holland

these efforts? What support strategies (funding, techni-

In: BK-Informatie. - Vol.27(2005)7(21okt.7-9)

cal assistance, training, etc.) have most contributed to

Verslag van het congres 'Kunst, cultuur en gemeen-

the success of these programs? How have these pro-

schapszin', gehouden op 22 september 2005 in Ede,

grams defined, measured and learned from their suc-

naar aanleiding van het 40-jarig jubileum van het

cesses and failures? What persistent issues, conditions

Cultuurfonds BNG en het 10-jarig bestaan van Kunst-

or problems confronted by these programs have con-

gebouw. Bedoeling van de bijeenkomst was de positieve

strained their ability to fulfil their missions?

werking van gemeenschapskunst onder de aandacht te brengen van bestuurders van gemeenten, provincies en

Making the difference : research and practice in

woningcorporaties.

community schools / Coalition for Community Schools. Washington : Coalition for Community Schools, 2003. -

'Kunsteducatie in een veranderende stad' : congres van

2 dl. (72p., ongepag.) - Met lit.opg.

de straat, 9 juni 2004 / S. Trienekens (auteur van

A report on the effects community schools have to stu-

inleiding). - Rotterdam : SKVR, 2004. - 16 p. - Met bijl.

dents, schools, families and communities. Chapter 1

Verslag van het congres 'Van de Straat', gehouden in

discusses the advantages of community schools; Chap-

Rotterdam op 9 juni 2004. Op dit congres stond de vol-

ter 2 sets out the five conditions needed for learning;

gende vraag centraal: Hoe zet je kunst en cultuur in om

Chapter 3 presents a review of 20 evaluations of com-

met jongeren van de straat andere jongeren van de

munity school initiatives; Chapter 4 outlines four ele-

20


ments needed to create and sustain community schools

Nieuw cultureel burgerschap / P. Boele van Hensbroek

and Chapter 5 offers an agenda to promote community

(redacteur); M. Brinkhuis; ... [et al.]. – Arnhem :

schools locally. An executive summary has been added.

Stichting InterArt, 2006. - 204 p. : ill. - Gekoppeld aan de conferentie 'Nieuw Cultureel Burgerschap' gehouden


op 7 maart 2006. - ISBN 90-807388-6-7ISBN 978-90-

Met cultuur en sport uit het isolement / A. Clé

807388-6-7

In: Lokaal, magazine van de Vereniging van Vlaamse

Derde deel uit de serie Underground theory waarin ge-

Steden en Gemeenten. – Vol.(2004)14(13aug.4)

zocht wordt naar een eigen cultureel vocabulaire om

Ann Clé bespreekt de ontwikkelingen en initiatieven die

over actuele culturele uitdagingen na te denken. In dit

gestart zijn in België na aanleiding van een Koninklijk

deel wordt het idee 'nieuw cultureel burgerschap' gepre-

Besluit van april 2003. Dit besluit heeft als doel de soci-

senteerd. Hierbij worden aspecten besproken als: welke

ale, culturele en sportieve participatie en ontplooiing van

competenties zijn vereist voor nieuw cultureel burger-

OCMW (Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Wel-

schap? Hoe kan de kunsten cultuursector bijdragen om

zijn)-cliënten te bevorderen.

die competenties te ontwikkelen? Uitgangspunt hierbij is dat diversiteit en culturele variëteit niet meer weg te

Muziekeducatie in Beweging / Walter Maas Huis. -

denken zijn uit onze samenleving. De cultuursector en

Utrecht : Walter Maas Huis, 2003-2004. - Ongepag.

de 'creative citizens' moeten hierbij zelf de toon zetten

Muziekeducatie in Beweging is een project van De

bij de ontwikkeling van de culturele samenleving. Het

Kunstconnectie en het Walter Maas Huis. Naar aanlei-

boek probeert de verschillende invalshoeken te benade-

ding van de Muziekeducatie 2-daagse 'Z de toon!' in

ren door een serie gesprekken tussen mensen met ver-

april 2003, is duidelijk geworden dat er op verschillende

schillende achtergronden afkomstig uit het culturele veld

vlakken ontwikkelingen zijn waarover veel vragen ge-

en aan de hand van verschillende voorbeelden van ver-

steld worden. Onderwerpen als authentiek leren, com-

nieuwende projecten.

munity arts, creativiteit in de klas, en educatieve initiatieven door podia en ensembles komen veelvuldig aan

Nieuw engagement : in architectuur, kunst en

de orde. Echter, de gesprekken die erover plaats vinden

vormgeving / S. Franke (auteur van voorwoord),

in het veld zijn versnipperd en daardoor worden veel

R. Boomkens ... [et al.], E. Brinkman (redacteur). -

kansen gemist. Om die reden is hierover een reeks van

Rotterdam : NAi, 2003. - 200 p. - Met lit.opg. - ISBN 90-

acht actiegerichte debatten georganiseerd. Deze publi-

5662-346-X

catie bevat de verslagen van deze debatten.

(Reflect serie; 1) Architecten, kunstenaars en ontwerpers zijn in toene-

A new place for the arts in the twenty-first century /

mende mate op zoek naar legitimatie voor hun werk en

A.R. Morató (redacteur), V.L. Zolberg (redacteur)

naar voor de samenleving relevante activiteiten. Er is

In: The journal of arts management, law and society. -

een debat gaande over een nieuwe vorm van engage-

Vol.32(2003)4(winter.243-312). - Themanummer

ment met actuele maatschappelijke onderwerpen. Als

Includes the following articles: Introduction: Social con-

bijdrage aan dit debat biedt dit boek een verzameling

figurations of the arts in contemporary society by A.R.

artikelen van auteurs die het 'nieuwe engagement' tegen

Morató and V.L. Zolberg; The culture society: A new

het licht houden.

place for the arts in the twenty-first century by A.R. Morató; From urban culture to media culture; a case

Nieuwe sporen voor OCMW's : een samenvatting van het

study of Ferrara by M.A. Trasforini; The audience and its

onderzoeksrapport en een selectie praktijkvoorbeelden /

legend; a sociological analysis of the Avignon Festival by

A. Clé, L. Mechbal. - Brussel : Kunst en Democratie,

J.L. Fabiana; Arts, culture, and media in the United

2004. - 98 p. - Met bijl. en lit.opg.

States by M. Janeway and A. Szántó; Current challenges

Een samenvatting van een evaluatieonderzoek naar de

for cultural policy: new meanings of community by V.L.

effecten van een Koninklijk Besluit van april 2003. Dit

Zolberg.

besluit heeft als doel de sociale, culturele en sportieve participatie en ontplooiing van OCMW (Openbaar

21


Centrum voor Maatschappelijk Welzijn)-cliënten te be-

which a wide range of cultural organizations can develop

vorderen. Praktijkvoorbeelden zijn in het tweede deel

access, learning and participation programmes that

van dit rapport gebundeld.

target the County's excluded communities. It sets out how Oxford Inspires and its partners together can im-

Oratie PopKunst, uitgesproken op 23 september 2005 in

prove the quality of life for those people who experience

Schouwburg Odeon, Zwolle / M. Twaalfhoven. - Zwolle :

social exclusion.

[s.n.], 2005. - [6 p.] Oratie uitgesproken ter gelegenheid van de installatie

Putting the arts in the picture : reframing education in

van het lectoraat PopKunst aan de ArtEZ Hogeschool.

the 21st century / N. Rabkin, R. Redmond. - Chicago :

Merlijn Twaalfhoven, lector PopKunst, geeft hierin zijn

Columbia College, 2004. - 166 p. : tab. - Met lit.opg. -

definitie van PopKunst. Hij ziet cultuur als cement voor

ISBN 0-929911-11-3

de samenleving. Het is kunst door ontmoeting, kunst

This book makes an argument for placing the arts at the

door samenkomst van uiteenlopende stijlen en ideeën,

center of educational renewal. It aims to explain why

waarbij het publiek eerder deelnemer is dan toeschou-

and how arts integration works, why and how it height-

wer. De kunstenaar ontwikkelt hierbij een persoonlijke

ens student engagement, improves the culture and cli-

visie op de maatschappij en de positie van kunst in de

mate of schools, leads to deeper learning, and inspires

wereld.

the professional development of teachers.

An outburst of frankness : community arts in Ireland :


a reader / S. Fitzgerald (redacteur). - Dublin : TASC at

Singing alone? : the contributions of cultural capital to

New Island, 2004. - 267 p. : ill. - ISBN 1-904301-64-9

social cohesion and sustainable communities / M. Sharon

This publication is the first serious attempt to gather

Jeannotte

together a wide range of views dealing with the history,

In: International Journal of Cultural Policy. -

theory and practice of community arts in Ireland. It

Vol.9(2003)1(12Apr.35-49)

contains twelve essays as well as the edited transcripts

This paper focuses on personal investments in culture. It

of two forums, that range from a general arts-history

defines and discusses the various types of capital: hu-

perspective to the particular experiences of artists

man, social and cultural. It concludes that there are

working with and in communities.

collective benefits from investments in cultural capital and that these benefits make a significant contribution

Over (cultuur)participatie / M. Leye (redacteur),

to social cohesion.

B. Caron ... [et al.]. - Brussel : Kunst en Democratie, 2006. - 260 p. : fig., tab. - Met lit.opg.


De verschillende stellingen ten aanzien van cultuurparti-

De sociaal artistieke praktijk anno 2004 / T. Bossuyt

cipatie en de consequenties ervan worden toegelicht.

In: Forum, tijdschrift Hogeschool Antwerpen

Daarnaast is het de bedoeling om op basis van de aan-

departement dramatische kunsten, muziek en dans. –

gehaalde argumenten het participatiedebat te stimuleren

Vol.(2004)(feb.1-7)

en te blijven voeren. Hierbij staat de participatie van

Aan bod komt: hoge en lage cultuur; cultuurparticipatie

maatschappelijk kwetsbare groepen centraal. Bedoeld

en nieuwe denkbeelden; de sociaal artistiek projecten

voor betrokkenen uit de culturele en sociale sector, zo-

een (her)nieuw(d)e benadering; recht op cultuur en

wel makers, bemiddelaars als lokale en bovenlokale

sociaal artistiek werk; de sociaal-artistieke praktijk en

beleidsinstanties.

de relatie met het hoger kunstonderwijs: een moeilijk huwelijk; een aantal knelpunten en dromen.

Oxford inspires : social inclusion strategy / ABL Cultural Consulting. - [S.l.] : ABL Cultural Consulting, 2003. -

Social and critical practice in art education / D. Atkinson

42 p. : tab. - Met lit.opg.

(redacteur), P. Dash (redacteur). - Stoke on Trent :

The 'Social Inclusion Strategy of Oxford Inspires' repre-

Trentham, 2005. - 146 p. : ill. - Met reg. en lit.opg. -

sents an attempt to create a strategic framework, within

ISBN 1-85856-311-9

22


Shows how children and students can use art to explore

True confessions : social efficacy, popular culture, and

personal, social and cultural issues that touch their lives.

the struggle in schools / C. White. - Cresskill : Hampton

It covers new ground, responding to increasing diversity

Press, 2003. - XV, 164 p. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 1-

and to recent government initiatives worldwide to sup-

57273-482-5

port active citizenship. That art has a place in this dy-

This book focuses on ideas for integrating a social effi-

namic is clear from the comments of art educators from

cacy focus with popular culture as a vital component.

several countries and working with all ages who write

Film, television, music and other popular trends offer a

here about their innovative projects with young people.

common language that can be a tool for developing social efficacy and social education.

Sociale cohesie en cultuureducatie : achtergronden, literatuur en websites / M-J. Kommers (hoofdredacteur),

Van uitsluiting naar insluiting : naar een bredere

J. Ensink (auteur van inleiding). - Utrecht :

kunstpraktijk in Nederland / K. Brummel, K. Bartlett. -

Cultuurnetwerk Nederland, 2004. - 36 p.

Utrecht : Springdance, 2003. - [6 p.] - Engelse versie:

(Zicht op … ; 2004/3)

'From exclusion to inclusion'

In het inleidende artikel worden de inhoud, de geschie-

Wat betekent community arts in Nederland? Hoe is het

denis en de achtergronden van sociale cohesie in relatie

in Nederland ontstaan en hoe zou het moeten worden

tot cultuureducatie geschetst. Tevens wordt ingegaan op

ingevuld? Ken Bartlett schetst in een essay de situatie in

de mogelijke rol van cultuureducatie bij het bevorderen

Groot-Brittannië. Deze publicatie is gebaseerd op een

van sociale cohesie. Het literatuuroverzicht dat volgt na

seminar 'Creative Communities' dat op 24 en 25 april

dit artikel bevat beschrijvingen van tijdschriftartikelen

2003 gehouden werd op het Springdance festival in

en andere publicaties die vanaf 2000 verschenen zijn.

Utrecht.

Tot slot een selectie van relevante websites. Verslag van het congres Kunst, cultuur & De stormachtige opkomst van Community art /

gemeenschapszin / K. van Leeuwen, S. Trienekens

A. Geldermans

(auteur van inleiding). - Den Haag : [Cultuurfonds BNG],

In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.9(2006)

2005. - 69 p. : ill.

44(okt.10-15)

Verslag van het congres Kunst, cultuur en gemeen-

Community art staat momenteel volop in de belangstel-

schapszin, gehouden op 22 september 2005 in Ede. Het

ling. De invulling van het begrip is echter niet eenduidig.

belangrijkste doel van het congres was de positieve

Sommigen zien het als hét middel om nieuwe publieks-

werking van gemeenschapskunst onder de aandacht

groepen te interesseren voor kunst en cultuur en de

brengen van vertegenwoordigers van gemeenten, pro-

sociale cohesie in de maatschappij te vergroten. Ande-

vincies, woningcorporaties en kunstinstellingen. Aanlei-

ren zien het als amateurkunst. Sandra Trienekens, die

ding voor het congres was het 40-jarig jubileum van het

als onderzoeker samen met Cultuurnetwerk Nederland

Cultuurfonds BNG en het 10-jarig bestaan van het

werkt aan een inventarisatie van Community art-

Kunstgebouw.

projecten, geeft als definitie: een vorm van interactieve kunst, waarbij de kunstenaar uitwisseling zoekt met


andere deelnemers en/of het publiek. Naast kunstzin-

What is community-based art education? / J. Ulbricht

nige uitgangspunten spelen vaak ook sociale of maat-

In: Art education. - Vol.58(2005)2(Mar.6-12)

schappelijke doelstellingen een rol. Een telkens terug-

The purpose of this article is to take a second look at

komende vraag is of gemeenschapskunst wel echte

various forms of community-based art education and

kunst is. Peter van den Hurk, lector Community Art op

propose ideas for future curriculum initiatives.

de Hogeschool voor de Kunsten Codarts in Rotterdam vindt van wel en verwerpt het idee dat een Community

'You want to be part of everything' : the arts,

artist concessies moet doen aan zijn artistieke ambities.

community & learning / L. Smyth. - Washington, D.C. : Arts Education Partnership, 2003. - V, 26 p. : ill. - Met lit.opg.

23


Report of a national forum organised by the Arts Educa-

institutions and the museums formed an essential part

tion Partnership (AEP) on the role of the arts in building

of the project.

community, particularly positive learning communities for youth. Two major questions were addressed at the


forum: Why are the arts uniquely positioned to create

Blauwdruk: musea buiten de muren / P. Hagenaars

social opportunities for learning; and Why is community

In: de Cultuurbarbaar. - Vol. 15(2003)1(mrt.11-13)

important in teaching and learning? Groups were invited

In 2002 is het project 'Blauwdruk' van start gegaan, een

to illustrate how their program builds community

museaal initiatief op het terrein van sociale cohesie. Vier

through the arts. Recommendations are given.

musea werken er aan mee: Zcala (voormalig Volksbuurtmuseum) Den Haag, het Natuurmuseum Brabant

Young roots, your roots : creativity, schools and

uit Tilburg, het Amsterdams Historisch Museum en

community cohesion : how to give children a voice /

Museum Jan Cunen uit Oss. Binnen dit project willen de

Cape UK. - [S.l.] : Cape UK, 2004. - 32 p. : ill. –

vier musea de mogelijkheden verkennen om nieuwe

ISBN 0-9549324-0-4

doelgroepen aan zich te binden. Samenwerking met

This guide sets out to share with a wider audience some

maatschappelijke en culturele instellingen en tussen de

of the lessons learned from 'Young roots, your roots', a

musea onderling vormt een essentieel onderdeel van het

series of 'community cohesion' projects in Yorkshire

project. 'Blauwdruk' wordt gecoördineerd door de

schools coordinated by Cape UK in the summer of 2004.

Nederlandse Museumvereniging en gemonitord door

Useful to people working with the 5-13 age-group in

Cultuurnetwerk Nederland.

schools and communities, school leaders, teachers, local managers and local authority officers who wish to pro-

Community arts: (hoe) kunnen dansperformances

mote community cohesion, artists and creative practitio-

culturen samenbrengen? : een internationaal

ners undertaking community-related work in schools and

comparatief onderzoek naar vier interculturele projecten

community settings.

in België (Antwerpen en Brussel) en Nederland (Amsterdam en Rotterdam) vanuit het perspectief van de (co)organisatoren / E. Van Schoorisse. - Brussel :

Musea

Vrije Universiteit Brussel, 2005. - 134 p. - In opdr. van het Vlaams Centrum voor Amateurkunsten. - Scriptie

Blauwdruk : Dutch museums and social inclusion /

Vrije Universiteit Brussel, Faculteit Letteren en

P. Hagenaars, M. de Vreede

Wijsbegeerte, Sectie Communicatiewetenschappen. -

In: Inclusive Europe? : Horizon 2020 / Y. Raj Isar

Met lit.opg.

(redacteur), A. Bosóki ... [et al.]. - Budapest :

Eindscriptie over de beleidsaandacht binnen het onder-

Kultúrpont Iroda, 2005. – pp. 117-122

deel cultuur van OCW zowel in Nederland als België voor

This article begins by explaining the change in Dutch

culturele diversiteit. Dit onderzoek bestudeert hoe com-

Policy on culture at the beginning of this century. In

munity arts als werkvorm kan bijdragen tot het opzetten

essence the government wanted to broaden the access

van interculturele projecten. Vier projecten werden na-

of culture among those that were being excluded such

der bekeken: twee projecten in België, te weten Hush

as the young, migrants and the less well-off. The gov-

Hush Hush in Antwerpen en KWETU in Brussel en twee

ernment expected cultural institutions to make an effort

in Nederland, Jongerentheater 020 in Amsterdam en Het

in reaching these groups. This article goes on to describe

HipHopHuis in Rotterdam. Verder staan twee vragen

an initiative by four Dutch museums called 'Blauwdruk'.

centraal: kunnen dansperformances culturen samen-

The four museums wanted to explore the possibilities of

brengen en hoe kan community arts een meerwaarde

binding new groups of visitors to their museums but still

vormen voor projecten in een interculturele setting.

retaining their current visitors. They also wanted to find out how museums would need to change in order to


involve the general public on a long term basis. Col-

Creative community initiatives for young people /

laboration and co-ordination with social and cultural

S. Greenhalgh

24


In: JEM, Journal of education in museums. –

the way the collections are displayed and qualitative

Vol.(2003)24(24-29)

analysis afterwards.

The pilot phase of the On Common Ground (OCG) project, facilitated through the education department of

A good image of myself : an evaluation of the 'Image

the National Museum & Galleries of Wales (NMGW) has

and Identity' scheme / D. Downing, M. Jones,

been completed. The 15th month project was dedicated

K. Kinder. - Slough : NFER, 2004. - VII, 49 p.

to working with young people, mostly from disadvan-

'Image and Identity' was a scheme initiated by six mu-

taged backgrounds, within a community setting. This

seums and art galleries. Objectives of the scheme were:

paper looks at the background of this project. It offers a

to test and develop effective ways for young people to

brief outline of all the project work undertaken and the

participate and learn in museums; to foster a positive

research information gathered. It also includes extracts

attitude and continuing desire for engagement in mu-

from an independent evaluation. The On Common

seum-based cultural activities; and to foster the skills

Ground project aims to discover why young people do

and interests of young people in drawing and communi-

not visit museums and to develop means of making

cation. The museums focused on collections from differ-

museums more attractive and relevant to young people.

ent cultures and set out with the aim of creating a

It also aims to develop community partnership opportu-

greater awareness and understanding of cultural differ-

nities for NMGW.

ence, and of social issues common to all cultures. Participants enjoyed their experiences, found that it stimu-

Culture shock: cultural identity, cohesion, citizenship ...

lated learning, increased their respect for galleries and

and museums / CLMG, the campaign for learning

gave them a greater understanding of the artistic

through museums and galleries. - Bude, Cornwall :

process.

CLMG, [2005]. - 50 p. : fig., ill. - Met bijl. Culture Shock is about how museums can help eradicate

Heritage, museums and galleries : an introductory

intolerance in Britain by using a very simple treatment:

reader / G. Corsane (redacteur). - London [etc.] :

understanding. The premise is very simple - identity,

Routledge, 2005. - 392 p. : fig., ill. - Met reg. en

cohesion, citizenship and the rest are all about culture.

lit.opg. - ISBN 0-415-28946-7

Museums are all about culture. Suddenly they're all

It provides a comprehensive introduction to the key

about the same thing. Granted, museums have so far

issues that have faced heritage, museums and galleries

aimed their skills at explaining ancient and foreign

in recent years. Contains twenty-eight articles divided

cultures but they can easily use the same talents to

over four parts: 1) Heritage, museums, galleries back-

explain modern cultures in multicultural Britain, all in the

ground and overview, 2) Highlighting key issues,

service of understanding. Contains the main arguments

3) Heritage and cultural tourism, 4) Democratizing

for museums' contributions to cohesion, identity and

museums and heritage.

citizenship. With examples from museums around the world, practical tips and reality checks.

Â TIJDSCHRIFTARTIKEL Learning through culture: impact of phase 2 of Museums

The engaging museum : developing museums for visitor

and Galleries Education Programme / J. Street

involvement / G. Black. - London [etc.] : Routledge,

In: JEM, Journal of education in museums. –

2005. - 308 p. : ill., tab., fig. - Met reg. en lit.opg. -

Vol.(2004)25(42-43)

ISBN 0-415-34556-1

This article explores the impact which the Museums and

Practical book which guides museums on how to create

Galleries Programme (MGEP) has had on pupil learning.

the highest quality experience possible for their visitors.

MGEP operated throughout England. The evaluation of

Creating an environment that supports visitor engage-

phase 2 has evidence of the role of museums and gal-

ment with collections means examining every stage of

leries in enhancing pupils learning and of increasing self

the visit, from the visitor's initial impetus to go to a

confidence and self esteem, and enhancing communica-

particular institution, to front-of-house management, to

tion skills, all prerequisites for learning. The aim of the programme was to build lasting partnerships between

25


museums and schools and contribute to the achievement

Hoe kunnen musea en het welzijnswerk positief samen-

of specific learning goals.

werken? En wat zijn daarbij de succesfactoren en valkuilen? Over deze vragen bogen circa 40 medewerkers

Libraries, archives, museums and new forms of adult

uit beide werelden zich op 30 januari 2006 tijdens de

education

expertmeeting 'Musea & welzijn' in het Amsterdams

In: LLinE : lifelong learning in Europe -

Historisch Museum. Een verslag.

Vol.9(2004)3(133-204). - Themanummer Contents: Human capital: the rules of engagement are


changing by J. Chatzkel; Ambitious vision for museums,

Het museum van de dialoog : essay / S. Carbone

archives and libraries. Inspiring learning for all by

In: Museumvisie, vaktijdschrift voor de Nederlandse

A. Wilkinson and J. Douglas; Working for global

museumwereld. - Vol.27(2003)2(jul.20-23)

accessibility of knowledge by D. Mincio; Human

Stan Carbone is directeur van het Jewish Heritage

behaviour in electronic information seeking by

Centre of Western Canada. Hij hield een lezing voor de

J. Steinerová and J. Sušol; Towards lifelong learning

Reinwardt Academie, waarin hij betoogt dat musea de

with the library by S. Novljan and A. Sauperl; If you

sociale verantwoordelijkheid hebben en de morele plicht

have a problem - ask the library, Library co-operation

om te luisteren naar stemmen van etnoculturele ge-

for access to electronic information, IDEA STORE -

meenschappen die sterker willen worden door hun ver-

Library and lifelong learning centres based on market

leden te reconstrueren. Er moeten samenwerkingsver-

research by T. Haavisto; What role for museums? by

banden ontstaan tussen de museummedewerkers en de

A. Chadwick; New customers with experimental adult

gemeenschap.

education in museums by S. Grek; Whose voice is heard in planning museum activities? by C. Padró Puig; Once is

Museum zoekt verkering : verslag van de expertmeeting

too much. Exposing the issue of violence against women

over social inclusion, 14 april 2005, Zcala, Den Haag /

in the museum by H. O'Donoghue; European museums

Cultuurnetwerk Nederland. - Utrecht : Cultuurnetwerk

and galleries network collect and share by M. Sani.

Nederland, 2005. - 13 p. : ill. Vier musea experimenteerden enkele jaren in het

Looking reality in the eye : museums and social

Blauwdrukproject met het bereiken van nieuwe doel-

responsibility / R.R. Janes (redacteur), G.T. Conaty

groepen. Tijdens de expertmeeting werden hun ervarin-

(redacteur). - Calgary : University of Calgary, 2005. -

gen met social inclusion gepresenteerd. Deze publicatie

196 p. : ill. - Met lit.opg en reg. - ISBN 1-55238-143-9

doet daarvan verslag.

Nine articles about examples of socially responsible museum work, based on the premise that museums, gal-

New directions in social policy: developing the evidence

leries and science centers must move beyond education

base for museums, libraries and archives in England /

and entertainment to embrace socially relevant mis-

Burns Owens Partnership. - London : MLA, 2005. –

sions. Being a socially responsible museum means ad-

90 p. : fig. - Met lit.opg. en bijl. - ISBN 1-903743-75-3

dressing issues of relevance to one's community. This

This report examines the weaknesses of current

book presents practical case studies of successful civic

methods of evaluating evidence of the impact that mu-

engagement and provides new directions for museums

seums, libraries and archives have on the community. It

to achieve long-term sustainability in their communities,

recommends more extensive consultation by the English

while providing ideas on how this can be achieved.

government with the sector.

Musea & welzijn : verslag van de expertmeeting 30

New directions in social policy : communities and

januari 2006, Amsterdam / Xina Tekst & Support;

inclusion policy for museums, libraries and archives /

Cultuurnetwerk Nederland (coördinator); Amsterdams

R. Linley. - London : MLA, 2004. - 17 p. - Met lit.opg. -

Historisch Museum (coördinator); X-S2 Kennisnetwerk

ISBN 1-903743-74-5

Sociaal beleid (coördinator). - [S.l. : s.n.], 2006. - 12 p.

This report explores the contribution museums, libraries and archives can make to neighbourhood renewal,

26


community agendas, social inclusion and regeneration

to the sector. Though the focus of this paper, the insti-

and sustainable communities. This is part of an overall

gation of change, draws upon government policy devel-

policy mapping by the Museums, Libraries and Archives

opment and research within the UK context, a consid-

Council (MLA) for 2004/5 -2006/7.

eration of the relevance of the concept of social inclusion to the museum highlights the broader, international

Re-imagining the museum : beyond the Mausoleum /

relevance of this discussion.

A. Witcomb. - New York [etc.] : Routledge, 2003. - X, 198 p. : ill. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 0-415-22099-8

Een zcala aan bereik : methodieken voor intercultureel

The author traces the function of the museum as a key

publieksbereik en talentontwikkeling / K. Noordam. -

mediator between high and popular culture in the past

Den Haag : Zcala, 2004. - 95 p. : ill. - Met lit.opg. -

and present. She looks at relations between museums

ISBN 90-801982-2-6

and other areas of public culture, particularly the media.

Publicatie over het Volksbuurtmuseum (VBM) Den Haag,

This book analyses links between museums and the

een multicultureel podium met theaterwerkplaats, expo-

media, looks at the role of museums in modern and

sitieruimte en educatieprojecten. Bevat een uiteenzet-

postmodern cities and discusses the effects of contem-

ting van wat het VBM zich 10 jaar geleden voornam te

porary cultural policies on museums.

bewerkstelligen op de terreinen van etno-marketing, doelgroepbenadering en het scouten en coachen van

Reinventing the museum : historical and contemporary

nieuw talent, naast het bevorderen van cultuurdeelname

perspectives on the paradigm shift / G. Anderson

en cultuureducatie in de wijk en in de stad. De publicatie

(redacteur). - Lanham [etc.] : AltaMira, 2004. - XII,

brengt met name de werkwijze en methodieken in kaart

402 p. - Met lit.opg. - ISBN 0-7591-0170-1

die het VBM hiertoe heeft ontwikkeld en gehanteerd. Het

This book examines issues facing museums in the

theater van het VBM biedt programmering voor jongeren

twenty-first century. Thirty-four articles are divided in

van het vmbo tot vwo. Dit samen met doelgroepbena-

five thematic themes: the social role of museums, the

dering, uitgangspunten van cultuureducatie en samen-

role of the public, the evolution of exhibitions and pro-

werking met docenten wordt in hoofdstuk acht bespro-

grams, collecting and the collection and the role of man-

ken. Vanaf het seizoen 2004/2005 gaat het VBM verder

agement. Each theme ends with a list of recommended

onder de naam Zcala.

reading which provides a good resource for students.


Podiumkunsten

Small museums deliver citizenship for schools / G. Vose In: GEM news. – Vol.(2005)97(Summer.11-12)

Dans voor Mei [dvd] : voorstellingen, debat en

Example of a programme about developing learning

presentatie rond het thema 'Engagement in dans' 20 t/m

services for three small museums for use in schools in

22 mei 2005 / W. Rosenboom (producent). - Utrecht :

collaboration with elderly daycentre users, town plan-

LCA, 2005

ners, local police and tourism officers. Aims are to en-

'Dans voor Mei' vond plaats van 20 t/m 22 mei 2005 en

courage and make it easier for teachers and pupils to

bestond uit dansvoorstellingen, een debat en een pre-

investigate their local heritage, develop on-line learning

sentatie rond het thema 'engagement in dans'. De dvd

materials for Key Stages 1, 2 and 3 and finally run pro-

bestaat uit 2 delen. In deel één zijn fragmenten te zien

jects which involve the community.

uit de film 'Onderstebavo' van 'Dansgroep vanuit Marlies', gevolgd door fragmenten uit het debat 'Enga-


gement in dans' onder leiding van Annette Embrechts.

Social inclusion : the museum and the dynamics of

In deel twee komen diverse choreografen en dansers

sectoral change / R. Sandell

aan het woord. Dans voor Mei is een initiatief van het

In: Museum and Society. - Vol.1(2003)1(Feb.45-62)

LCA en wordt georganiseerd in samenwerking met

This paper considers the imperatives for change that the

Theater De Engelenbak uit Amsterdam.

concepts of social exclusion and inclusion have brought

27


Grassroots, community-based theatre : a view of the

De kring en de middenstip : maggezien 020 /

field and its context / R.H. Leonard. - [S.l.] : Community

M. Schiffers (hoofdredacteur), L. Saraber

Arts Network, 2003. - Ongepag. : ill.

(hoofdredacteur). - Amsterdam : Stichting

An examination of grassroots, community-based theatre

Jongerentheater 020, 2004. - 40 p. : ill. - In samenw.

in America from its origin to what it is today. Grassroots,

met de Phenix Foundation. - ISBN 90-802982-4-7

community-based theatre are theatre organizations and

Jubileumuitgave van 020 over jongerentheater en de

artists who center their artistic life in specific communi-

wisselwerking die nu en in de nabije toekomst plaats-

ties for the purpose of using theatre to express the val-

vindt tussen jongerentheater en de praktijk van de

ues, interests and concerns of those communities.

podiumkunsten. Zes onafhankelijke auteurs kregen de opdracht binnen en buiten de landsgrenzen de reikwijdte

Internationaal Wijktheater Festival 2003 : verslag van

van het jongerentheater te verkennen. De verhalen

een festival en symposium over theater in multiculturele

vertellen over een nieuw engagement (Karin Veraart);

wijken 26-30 maart 2003 Rotterdam / P. van den Hurk

over aantrekkingskracht van hiphop op New-Yorkse

(redacteur), A. Janssen (redacteur), F. Bouwer van

jongeren en de vooruitstrevendheid van Nederlands

Schie. - Rotterdam : RWT, 2003. - 137 p. : ill. - ISBN

hiphoptheater (Özkan Gölpinar); leren van gelijken of-

90-807202-2-4

tewel peereducation (Willemijn Lamp); over het werken

Het Internationaal Wijktheater Festival 2003 was het

met onervaren jongeren en het werken met volwassen

tweede festival uit een reeks van drie festivals over

professionele acteurs in België (Sarah Moens); en over

wijktheater. In het vijf dagen durende festival waren

het gebruik van keiharde thema's in het theater voor

voorstellingen te zien uit Noord-Amerika, Zuid-Afrika,

jongeren (Chris Keulemans en Laurien Saraber).

Duitsland, België en Nederland. Het aanvullende symposium was gericht op de organisatorische en artistieke

Local acts : community-based performance in the United

aspecten die een rol spelen bij het maken van wijkthea-

States / J. Cohen-Cruz. - New Brunswick, New Jersey

ter. In dit verslag gaan wijktheatermakers met elkaar en

[etc.] : Rutgers University Press, 2005. - 212 p. : ill. -

met het publiek in gesprek over de dramaturgie, de

Met reg. en lit.opg. - ISBN 0-8135-3550-6

regie en reproductie van wijktheatervoorstellingen.

Presents a long-overdue survey of community-based performance from its early roots, through its flourishing

Internationaal Wijktheater Festival 2005 = International

during the politically-turbulent 1960s, to present-day

Community Theatre Festival 2005 : een uitgebreid

popular culture. Drawing on nine case studies, the

verslag : an extensive report / E. van Erven (redacteur),

author provides descriptions of performances and proc-

P. van den Hurk (redacteur). - Rotterdam : RWT,

esses, first-person stories, and analyses. She shows how

2006. - 151 p. : ill. - ISBN 978-90-807202-3-7

the ritual side of these endeavours reinforces a sense of

Op het Internationaal Wijktheater Festival 2005 stond

community identification while the aesthetic side enables

het bereiken van nieuwe publieksgroepen in multicul-

local residents to transgress cultural norms, to question

turele wijken centraal. Het festival, dat gehouden werd

group habits, and to incorporate a level of craft that

van 30 maart tot en met 3 april 2005 in Rotterdam, was

makes the work accessible to individuals beyond any

het derde festival uit een reeks van drie over wijkthea-

community. The book concludes by exploring how com-

ter. Gedurende vijf dagen waren voorstellingen te zien

munity-based performance transcends even national

uit Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Zuid-Afrika, Duits-

boundaries, connecting the United States with interna-

land, Engeland, België en Nederland. In dit verslag gaan

tional theatre and cultural movements.

wijktheatermakers, cultureel maatschappelijk werkers, studenten, politici, beleidsmakers en marketingdeskun-

Een onuitputtelijke bron : hoe een toneelschrijver

digen met elkaar in debat over de vraag 'Wat is onze

inspiratie zocht en vond in de volkswijken van Utrecht /

publieksgroep en hoe bereik je die?'

J. Bours. - Utrecht : Stut Theater, 2005. - 159 p. : ill. Met lit.opg. - ISBN 90-9019399-5 Terugblik op bijna dertig jaar Stut Theater in Utrecht, waarin beschreven wordt hoe beleid, politiek en opvat-

28


tingen over kunst en maatschappij door de bewoners

P. Billingham (redacteur). - Bristol : Intellect, 2005. -

van volkswijken ervaren werden. Tegelijkertijd wordt de

160 p. - ISBN 1-84150-068-2

politieke, sociologische, literaire en cultuurtheoretische

A collection of five essays on contemporary examples of

omgeving geschetst waarbinnen deze vorm van

drama as intervention and community theatre. The es-

Community Theater functioneert.

says give a descriptive and analytical account of community theatre schemes in Britain and elsewhere. Con-

Performing communities : Grassroots Ensemble Theatres

tents: A good night out on the Fells Road: Liberation

deeply rooted in eight U.S. communities / R.H. Leonard,

Theatre and the Nationalist struggle in Belfast 1984-

A. Kilkelly, L. Frye Burnham (redacteur). - Oakland :

1990 by B. McDonnell; Crossing boundaries and strug-

New Village, 2006. - 230 p. : ill. - Met reg. - ISBN 0-

gling for language: using drama with women as a means

9766054-4-9

of addressing psycho-social-cultural issues in a multi-

An inquiry into a genre of theatre that arises from and

cultural context in contemporary Copenhagen by C.A.

empowers the grassroots. The book profiles established

Christensen; Taking liberties by G. Kalic; Parachuting in:

ensemble groups from inner-city Los Angeles, small-

issues arising from drama as intervention within com-

town northern California, African-American South, multi-

munities in Azerbaijan by V. Harris; and Bordering uto-

cultural southern Texas, low-income central Appalachia,

pia: dissident community theatre in Sheffield by J.

economically struggling South Bronx New York and

Salway.

cross-continental Native America. This compendium of critical writing about the role these theatres play in

Singing the bridge : conference report / F. Baker

building community shows how these artist groups are

Dickman, L. Hassler (auteur van inleiding). - [S.l.] :

forged by working in and with their communities over

Musicians without Borders, 2005. - 36 p. : ill.

time. This book is a project of the Community Arts

Report of the second edition of 'Singing the bridge', held

Network. It has been created from interviews, analytical

in Utrecht, the Netherlands, from 11 through 13 Novem-

essays, and play excerpts from the 'Grassroots Theatre

ber 2004. Singing the bridge spanned a period of almost

Ensemble Research Project', an inquiry into American

two years and included two international conferences on

ensemble theatres that have been working in communi-

music. The project was organized by Musicians without

ties for 10 to 35 years. The book will appeal to followers

Borders in co-operation with Unisono, the Dutch national

of contemporary and popular theatre, social change

agency for amateur music. The conference was intended

activists, community building specialists, and a public

to inspire and support Dutch cultural organizations in

curious about cultural development in the United States.

developing policies and practices aimed at inclusion and diversity, to learn from each others 'best practices'; to

Performing identity/performing culture : hip hop as text,

compare methods, insights and experiences; and to

pedagogy, and lived practice / G. Dimitriadis. - New York

stimulate cross-fertilization with those working in com-

[etc.] : Peter Lang, 2004. - XVII, 148 p. - Met lit.opg. en

munity arts in increasingly heterogeneous western Euro-

reg. - ISBN 0-8204-5176-2

pean societies. Unisono saw the conference as a starting

Draws together textual analyses of rap music and film

point for its own role as expertise center for diversity in

with ethnographic accounts of how black youth in a

amateur music in the Netherlands.

community center appropriate what appear to be packaged meanings. Offering a new way of looking at texts

Sociaal-artistiek theater : een verkenning in Nederland

as well as those critical performances emanating from

en Vlaanderen / N. van Deursen (redacteur)

texts it provides a model for understanding identity

In: Theater & educatie. - Vol.11(2005)1(3-92). -

production in an increasingly complex world. Further-

Themanummer

more it shows ways in which popular culture may be

Themanummer over sociaal-artistiek theater ofwel

infused into our accountability-driven curriculum.

community theatre in Nederland en Vlaanderen. Inhoud: Wijktheater: sociaal en artistiek! door N. van Deursen;

Radical initiatives in interventionist and community

BAF: De maatschappelijke relevantie van wijktheater;

drama : new directions in drama and performance /

The personal is political (and critical) : correspondentie

29


door M. De Cock en W. Hillaert en diverse artikelen over

De theatermaker als onderzoeker / M. Bleeker

een aantal wijktheaters en hun voorstellingen.

(redacteur) ... [et al.]. - Amsterdam : Amsterdam University Press, 2006. - 206 p. : ill. - Met reg. en

A stage for memory : a guide to the living history

lit.opg. - ISBN 90-5356-879-4

theater program of 'Elders Share the Arts' / R.T.H.

Bijdragen van theatermakers en wetenschappelijk on-

Larson, R.N. Butler (auteur van inleiding). - New York :

derzoekers, waarin het artistieke onderzoeksproces

NCCA, 2004. - 61 p. : ill. - Met lit.opg.

tegen het licht gehouden wordt. Met onder andere de

'Elders Share the Arts' is a New York City based commu-

volgende bijdragen: de esthetische rationaliteit van

nity arts organisation which produces Living History

artistiek onderzoek, onderzoek binnen de theaterwerk-

Theater. Living History Theater is the process of bringing

plaatsen, onderzoek bij kunstopleidingen, lectoraat

memories to life through the senses, body, and voice.

Community Arts, lectoraat PopKunst.

These memories can be the bases for a play or an informal workshop. This book contains theories and re-

Uitkomsten expert meeting 'Amateurkunst en lokaal

search on Living History Theater as well as specific exer-

welzijn' / UNISONO, Nederlands Centrum voor

cises in reminiscence, oral history, and theater.

Amateurmuziek. - Utrecht : Unisono, 2006. - 3 p. Unisono organiseerde in 2006 drie expertmeetings, ter

Statement Peter den Ouden concerning 'Community

gelegenheid van haar vijfde verjaardag, over het zicht-

opera' at the expert meeting Yo! Opera Festival in 2005

baar maken bij politici en invloedrijke personen van de

in Utrecht / P. den Ouden. - [S.l. : [s.n.], 2005. - 4 p.

waarde van muziek. De eerste van drie expertmeetings

Den Ouden defines 'community opera' during an expert

op donderdag 2 februari 2006 ging over het belang van

meeting Yo! Opera Festival, 13 October 2005. Commu-

amateurkunst in de lokale gemeenschap. De deelnemers

nity music involves musicians working with people to

gingen op zoek naar de ideale condities voor muziek-

enable them to actively enjoy and participate in music

beoefening op lokaal niveau.

and brings people together through music. He defines community opera as 'an opera created by musicians and


theatre makers for and with a community with common

Urban Arts in theater en politiek : deel 1: tussen

interests'.

schouwburg en straat, het nieuwe engagement van het jongerentheater / J. Donker

Theater moet schuren! : essays over de

In: TM. - Vol.9(2005)2(mrt.21-31)

maatschappelijke opdracht van het theater /

Rappers, breakdancers, skatedancers - kunstenaars van

P. Eggermont (redacteur) ... [et al.]. - Amsterdam :

de straat - zijn onderwerp van zorg, jaloezie en hoge

Boekmanstichting, 2005. - 147 p. : ill. - Met lit.opg. -

verwachtingen van de kant van de gevestigde podium-

Opgedragen aan Arthur Sonnen bij zijn afscheid als

kunsten. Een groeiend aantal initiatieven biedt ruimte

directeur van Het Theaterfestival 1987-2004. - ISBN 90-

voor talentontwikkeling, producties, voorstellingen en

6650-082-4

doorstroming naar reguliere opleidingen en podia. Janny

Essaybundel over de maatschappelijke opdracht van het

Donker, directeur van het Lösstheater in Maastricht,

theater. Inhoud: Arthurs afscheid (Schelto Patijn),

beschrijft de ontwikkeling van de urban arts en haar

Agenda voor het denken over theater (Paul Kuypers), De

artists.

taal als arena (Johan Thielemans), Theater als mogelijkheidszin (Ewald Engelen), De toneelbezoeker (Martin


Schouten), Het ding van de intellectueel (Henk Kleijer en

Urban Arts in theater en politiek : deel 2: hoe je de

Ger Tillekens), Aan de leiband van Freud (Paul Kuypers),

poppen aan het dansen krijgt / J. Donker

Voorbij de wetten van natuur en rede (Tom Blokdijk), De

In: TM. - Vol.9(2005)3(apr.22-30)

herpolitisering van de blik (Marianne Van Kerkhoven),

Janny Donker, directeur van het Lösstheater in Maas-

De kunst van het toeschouwen (Kees Vuyk), Mysterie

tricht, heeft een essay geschreven waarin ze beschrijft

van vluchtigheid (Willem Padt), De tragedie van het

wat de politiek doet met de kansen die het jongeren-

nieuwe engagement (Liesbeth Levy).

theater, en meer in het algemeen Urban Arts, biedt. De

30


beleidsmakers Brinkman, d'Ancona, Nuis, Van der Ploeg

Een viertal artikelen over wijktheater. 1. De kracht van

en Van der Laan passeren de revue.

puur en ongepolijst theater door A. de Boer over het Rotterdams Wijktheater, 2. 'Heb alsjeblieft respect voor

Waar gááát dit over? : congres over de inhoud van de

de spelers' door A. de Boer over het Stut Theater

podiumkunsten : verslag van het congres

Utrecht, 3. De wijktheatermaker als puppytrainer door

Podiumkunsten 2005 op maandag 26 september 2005,

A. de Boer over een project van Stichting Netwerk en

Schouwburg en Congrescentrum het Park Hoorn /

theatergroep Het Gezelschap uit Hoorn en Theaterwerk

H.O. van den Berg (redacteur), B. Schans

NL, en 4. Geef het door van I. Docter over community

(eindredacteur), B. Heijne (medewerker), A. Roosen

theater door senioren in Amerika.

(medewerker). - Amsterdam : VSCD, [2006]. - 19 p. : ill. Verslagen van inleidingen en groepsdiscussies over het

Achterstandssituaties

belang en de inhoud van de podiumkunsten, de noodzaak van engagement, het verschil tussen door de over-

The arts and young people at risk of offending / Arts

heid meegefinancierde podiumkunst en 'vrije' produc-

Council England. - London : Arts Council England,

ties, de vraag of er in de nadagen van het modernisme

2005. - 26 p. : ill. - ISBN 0-7287-1162-1

nog wel zoiets als een avant garde bestaat en de vraag

The Arts Council England has made a national strategy

of podia wel een inhoudelijke rol moeten willen spelen

for the arts and young people who are at risk of offend-

en dat niet beter kunnen overlaten aan de makers.

ing and re-offending. The Arts Council supports those young people, aged 10-17, to develop their interest and

Warg : over samenwerking tussen amateurs en

skills in the arts, challenge their views of themselves and

professionals / N. Droog (redacteur), L. Kok

raise their aspirations, engage with learning, connect

(eindredacteur). - Amsterdam : FAPK, 2005. - 2 dl.

with education, training and employment opportunities

(56 p., ongepag.) : ill.

and make a positive contribution to society.

Verslag van een symposium, gehouden op 27 mei 2005 in Noorbeek en georganiseerd door Theaterwerk NL en

Beneath the hood : resource guide / Creative

FAPK rond het thema samenwerking tussen amateurs en

Partnerships. - London East : Arts Council England,

professionele theaterkunstenaars. Vragen die aan de

2006. – 45 p. : ill. + dvd (52 min.)

orde komen zijn: hoe verhouden het amateurtheater en

In this project students from the Daniel House Pupil

het professionele theater zich tot elkaar? Wat is de bete-

Referral Unit (PRU) in Hackney, London have partici-

kenis van de samenwerking? Wat is het perspectief van

pated in a film documentary that addresses themes and

de professionals wanneer zij samenwerken met ama-

ideas ranging from identity and representation to ways

teurs? Hoe zit het met de kwaliteit? Ook komt ter sprake

of learning and questions about what school can be.

dat amateurkunst meer dan het professionele theater in

During the making of the film, Daniel House PRU had

staat is een brug te slaan en betekenis te krijgen in de

access to a range of creative partners (performance

samenleving (ook wel gemeenschapskunst genoemd).

poet, graffiti artist, Capoeira teacher, composer, hip-hop

Verder wordt geconcludeerd dat de samenwerking niet

artist & filmmaker). The film is intended to have rele-

zelden leidt tot zowel een artistieke impuls voor beiden

vance to the broader constituency of young people who

als tot een groter engagement van het publiek. Losse

are permanently excluded from school, and to staff

kaft bevat ook de tekst van een toneelstuk 'Het bleek-

working with them. The dvd contains the film documen-

veld' van J. Horward, H. Hos en P. Stam die bezocht is

tary 'Beneath the hood', including 'Beneath the hood

voor het symposium begon.

revisited' (a short follow-up film explaining the process and some of the outcomes) and the music videos and

Wijk-, buurten community theater / A. de Boer, I. Docter In: De theater nv. - Vol. 2(2004)11(jun.4-11). Themanummer

31


poetry text that were produce as part of the project.

Beyond bars : liederen voor bajes, bruiloft en

The contribution of culture to regeneration in the UK:

begrafenis / E. Kubic (samensteller), J. Zandvliet

a review of evidence : a report tot the Department for

(samensteller), P. den Ouden (samensteller),

Culture Media and Sport / Ph. Shaw, G. Evans. -

C. Velthuys ... [et al.]. - Amsterdam : Kunstenaars&Co

London : London Metropolitan University, 2004. - 76 p. -

[etc.], 2005. - 80 p.+ cd : ill. - Samenwerking van

Met lit.opg.

Dogtroep, het gevangeniswezen, Kunstenaars&CO,

This review was commissioned by the Department for

Conservatorium Amsterdam en gedetineerden. - Met

Culture Media and Sport (DCMS) to inform the prepara-

bijl. en lit.opg.

tion of a policy document on the contribution of cultural

Ideeën, praktische richtlijnen, maar vooral inspiratie

activity to regeneration. Contents: terms, definitions,

voor het zingen in de gevangenis, op bruiloften en be-

models and measures; an overview of the evidence of

grafenissen. Deze publicatie is ontstaan vanuit het

culture's contribution to regeneration; evidence-based

community-project 'Bajesbrommen', waarin kunstenaars

case studies of culture's contribution to regeneration;

zangworkshops gaven aan gedetineerden. Jos Zandvliet,

gaps in the evidence and the reasons for those gaps;

één van de samenstellers van de publicatie, ontwikkelde

recommendations for future action.

een methode waarmee hij amateurs in korte tijd meerstemmig leerde zingen. Naast achtergrondinformatie

Culturele, sportieve en sociale participatie: Het OCMW

over community art en specifiek over het project 'Bajes-

aan zet! : een praktijkgids / A. Clé, Chr. Dupont (auteur

brommen', worden praktische handreikingen gegeven

van voorwoord). - Brussel : POD Maatschappelijke

voor kunstenaars die een dergelijk project zelf op willen

Integratie, 2005. - 143 p. - Met lijst van websites en

zetten. En verder zijn de partituren opgenomen van de

lit.opg.

liederen die terug te vinden zijn op de bijbehorende cd.

Kunst en Democratie ontwikkelde deze praktijkgids in het kader van de subsidie aan de OCMW's (Openbare

Broken glass : a community impact study of the Chihuly

Centra voor Maatschappelijk Welzijn) om de sociale en

exhibit in Garfield Park, Chicago / M. Harris-Lacewell ...

culturele participatie en ontplooiing van mensen die zich

[et al.]. - [Chicago] : [The Center for the Study of Race,

in achterstandssituaties bevinden te bevorderen. Een

Politics, and Culture, University of Chicago], 2003. -

toelichting betreffende de regelgeving, een stappenplan

32 p. : tab.

en praktijkvoorbeelden uit Vlaanderen, Wallonië en

First stage of a study researching the effects of the

Brussel. Het werkboek richt zich zowel op de OCMW's als

highly successful exhibition 'Chihuly in the Park: a Gar-

op de lokale bemiddelaars en beleidsmakers.

den of Glass'. The exhibition was held in the heart of an economically devastated, predominately African Ameri-

Cultuurparticipatie en maatschappelijk kwetsbare

can community. What was the impact of this show on

groepen : een proeve van scherpstelling / I. Vos. -

the neighbourhood and its residents and what lessons

Brussel : CultuurNet Vlaanderen, 2003. - 152 p. : fig. -

can be learned about integrating arts and cultural proj-

Met lit.opg. - In opdr. van Cultuurnet Vlaanderen i.s.m.

ects into community development areas? These and

Kunst en Democratie

many other questions are subject of this study.

De centrale vraag van de publicatie luidt: Hoe gaat men in Vlaanderen om met cultuurparticipatie van maat-


schappelijk kwetsbare groepen? Bevat de volgende

Changing places in Birmingham / R. Azough

hoofdstukken: Vier uitgangspunten op het gebied van

In: SICAmag. – Vol.(2003)18(jun.14-15)

cultuur(participatie); Het Algemeen Verslag over de

In Groot-Brittannië gebruikt men al sinds 1976 de term

armoede; Over armoede, maatschappelijke kwetsbaar-

culturele diversiteit. Sindsdien wordt kunst gebruikt ter

heid en culturele armoede; Over cultureel gedrag en

bestrijding van achterstanden en als middel om de inte-

drempels; De cultuurparticipatiedriehoek; Over het

gratie van allochtonen te bevorderen. Situatie in

begrip cultuur.

Birmingham.

32



S. Cleveringa, P. Befort (coördinator). - Amsterdam/Den

Professional development for arts teachers /

Haag : Kunstenaars&CO/LCO, 2005. - 2 dl. (14,15 p.) :

C. Conway ... [et al.]

ill., tab., fig. - Met bijl. - ISBN 90-76267-07-3

In: Arts education policy review. - Vol.107(2005)

Plan van aanpak met sociaal-artistieke projecten van

1(Sept/Oct.3-9)

kunstenaars die aan de slag gingen met bewoners uit

The goals of No Child Left Behind Act (NCLB), according

achterstandswijken om tot een oorspronkelijke kunstui-

to the US Department of Education, include improving

ting te komen die aansluit bij de belevingswereld van de

the academic achievement of children in high-poverty

doelgroep. De bijlage is als aparte brochure opgenomen

schools, using scientifically based research to provide

en bevat een beslismodel voor sociaal-artistieke

high-quality reading instruction for grades K-3;

projecten.

supporting charter schools; improving math and science education; supporting the use of education technology;

Voortgangscongres Armoede, Thema Cultuur : 'Op zoek

and providing states with grants to help fund teacher

naar cultuur: een gedeelde verantwoordelijkheid' /

professional development and training. The authors

I. Janssens. - [Antwerpen] : Kunst en Democratie,

tackle professional development policy within NCLB and

2004. - 17 p. - Met lit.opg.

its implications for arts education.

Cultuur en armoede is naar aanleiding van Het Algemeen Verslag over de Armoede uit 1994 uitgegroeid

Rebuilding engagement through the arts : responding to

tot een reëel aandachtspunt van zowel het centrale als

disaffected students / J. Finney ... [et al.]. - Cambridge :

het lokale beleid in België. Echter de afstand tussen de

Pearson, 2005. - IV, 92 p. : ill. - Met lit.opg. - ISBN 1-

culturele voorzieningen en de kwetsbare groepen blijft

85749-858-5

vrij groot. Deze nota heeft als stelling dat cultuur één

This book is about the ways in which young people who

van de middelen is waarmee mensen, zowel individueel

have disengaged from learning in school can find a way

als in groepsverband, tot een onafhankelijke ontwikke-

back through the arts. It tells stories of eleven young

ling kunnen komen. De kern van het verhaal gaat over

people from four secondary schools who were able to

de verhoging van de culturele competentie.

use talents they had in Art and Design, Design and Technology, Drama and Music - talents that were not

What's art got to do with it? : briefing paper on the role

always acknowledged within the formal curriculum - in

of the arts in neighbourhood renewal / Ph. Shaw. -

ways that gave them a sense of self-worth and

London : Arts Council of England, 2003. - 18 p. : tab. -

achievement.

ISBN 0-7287-0974-0 This report shows how the arts can help neighbourhood

Releasing potential : creativity and change : arts and

renewal. Contents: Personal development; Stronger

regeneration in England's North West / G. Mortiarty,

communities; Employment and skills; Crime; and

K. McManus. - London : Arts Council England, 2003. -

Health.

54 p. : ill. This report reflects on the author's twenty years of experience working as a practising community artist and

Advies en beleid

as an arts consultant in the North West of England. It looks at the role that artists and creative workers are

De artistieke samenleving : de invloed van kunst op de

playing in regenerating regional and local economies and

democratie / R. Pinxten. - Amsterdam : Houtekiet,

the contribution of artists who work collaboratively with

2003. - 176 p. - Met lit.opg. - ISBN 9052407231

individuals and groups. The report provides examples of

Wat is de inbreng van cultuurmakers en kunstenaars

current practice through several case studies, and offers

vandaag de dag nog waard? In zeven hoofdstukken

a reflection on how these ways of working have evolved.

bespreekt Pinxten: De inclusieve maatschappij en cultuurparticipatie; Kunst en Cultuur in onze tijd; De

Uit de kunst in de wijk : artistieke verbeeldingskracht als

moderne burger als cultuurmens; Vormen van funda-

antwoord op maatschappelijke vraagstukken /

mentalisme en culturele identiteit; Multiculturalisme

33


versus monoculturalisme; Stedelijkheid en globalisering;

cuss questions about the meaning of the arts in relation

en De Krook Gent. De auteur concludeert dat cultuur

to changing cultural institutions and socio-economic

een steeds grotere economisch belangrijke sector wordt,

structures, as well as questions of aesthetic value and

en dat bijscholing in culturele vaardigheden een voor-

cultural politics, taste and social class, money and pa-

waarde wordt om als politiek burger volwaardig mee te

tronage, ideology and utopia, myth and popular culture,

kunnen doen. Gezien vanuit het perspectief van de

and the contested meanings of modernism and post-

overheid kan cultuurbeleid het verschil maken tussen

modernism.

bitter en racistisch (of cultureel fundamentalistisch) gedrag en harmonieus samenleven.

Â TIJDSCHRIFTARTIKEL Art education for life / T. Anderson

Onderwijs en Europa: Europees burgerschap : advies /

In: The international journal of art & design education. -

Onderwijsraad. - Den Haag : Onderwijsraad, 2004. -

Vol.22(2003)1(Feb.58-66)

88 p. : tab. - Met bijl. en lit.opg. - In opdr. van het

The author argues that art is a search for meaning, and

ministerie van OCW. - ISBN 90-77293-21-3

should be taught and learned in that context. The im-

Dit advies behandelt verschillende aspecten van Euro-

mediate goal is to understand ourselves and each other

pees burgerschap en de rol van het onderwijs daarbij.

better, allowing more intelligent and meaningful action

Inhoud: Een visie van Europees burgerschap en identi-

in the arena of life. Towards that end, the author sug-

teitsontwikkeling en de rol van onderwijs, De Europese

gests that the social agenda of art education, in a world

dimensie in de Nederlandse leerplannen, Europese en

that is both increasingly interdependent and turbulent,

nationale stimuleringsprogramma's en projecten,

can be the construction of community through personal,

Aanbevelingen.

group-centred, and cross-cultural understandings approaches through art. The author examines traditional-

Vooradvies van de Raad voor Cultuur (2005-2008) =

ism, modernism, postmodernism, and contemporary

Cultuur, meer dan ooit : inleiding en sectoranalyses /

visual culture for content and strategies to serve the

H. (Henk) Schaaf (eindredacteur). - Den Haag : Raad

purposes of art for life, and constructs the outline of a

voor Cultuur, 2003. - 252 p. - Met lit.opg. en bijl.

model for instruction utilizing those concerns.

In dit advies geeft de Raad voor Cultuur zijn visie op het toekomstig cultuurbeleid met betrekking tot de nieuwe


Cultuurplanperiode 2005-2008. Het Vooradvies bestaat

The arts and social inclusion: what's the evidence? /

uit een algemene inleiding en twaalf sectoranalyses. Als

K. Kinder, J. Harland

uitgangspunt voor het cultuurbeleid pleit de Raad voor

In: Support for Learning. - Vol.19(2004)2(52-56)

minder gedetailleerde regelgeving en meer autonomie

This article reviews some key findings from the National

voor culturele instellingen. In de analyse van amateur-

Foundation for Education Research (NFER) in two major

kunst beveelt de Raad aan dat Centra voor de Kunsten

research areas: strategies to address pupil disaffection,

zich nog sterker profileren als de centrale educatieve

and arts education, focusing on overlap and commonal-

centra in hun regio.

ity in reported effects and also effective practice. Its central question is whether, how and why arts education might make a contribution to those strategies aimed at

Studies en onderzoek

addressing (or preventing) young people's disengagement from learning and educational opportunity. The

Art and social theory : social arguments in aesthetics /

authors discuss the key factors associated with suc-

A. Harrington. - Cambridge : Polity, 2004. - 237 p. : ill. -

cessful re-engagement and those linked to effective arts

Met reg. en lit.opg. - ISBN 0-7456-3039-1

education, and conclude with evidence-based questions

Introduction to sociological studies of the arts. Examina-

to consider if arts education is to have a higher profile in

tion of the central debates of social theorists and soci-

the social inclusion agenda.

ologists about the place of the arts in society and the social significance of aesthetics. Separate chapters dis-

34


Binnen voor buiten : evaluatie van het kunstenplan voor

Cultuureducatie en sociale cohesie : een verkennend

de wijken Voorhof en Buitenhof in Delft, 2002-2004 /

onderzoek / M. van der Kamp, D. Ottevanger. - Utrecht :

J. Vaissier, K. Winterink, M. Schrijvershof (redacteur). -

Cultuurnetwerk, 2003. - 130 p. : tab. - Met lit.opg. en

Rijswijk : Kunstgebouw, 2004. – 24 p. : ill., tab.

bijl. - ISBN 90-6997-103-8. - (Cultuur + Educatie; 6)

Het cultuurprogramma 'Binnen voor buiten' voor de

De algemene vraagstelling van de studie luidt: wat kan

Delftse wijken Voorhof en Buitenhof, betrok wijkbewo-

de bijdrage zijn van cultuureducatie aan sociale cohesie?

ners op een actieve manier bij de ontwikkeling en uit-

Relevante subvraagstellingen zijn in dit verband: 1) Hoe

voering van kunstprojecten. Door de samenwerking met

kan verheldering worden verkregen in de relatie tussen

kunstenaars uit verschillende disciplines kwamen wijk-

cultuureducatie en sociale cohesie?, 2) In hoeverre

bewoners op een niet-alledaagse manier met elkaar in

wordt er op dit moment in Nederland globaal aandacht

contact. 'Binnen voor buiten' was onderdeel van 'Kunst

besteed door instellingen voor cultuureducatie en

in de wijken' van de gemeente Delft en 'Kleurrijke wij-

kunstinstellingen aan doelstellingen met betrekking op

ken' van de provincie Zuid-Holland. Beide programma's

sociale cohesie?, 3) Welke factoren van organisatorische

streefden door middel van kunst en cultuur naar een

en methodische aard van cultuureducatieve projecten

grotere betrokkenheid van bewoners uit Voorhof en

kunnen sociale cohesie in meer of mindere mate beïn-

Buitenhof bij het sociale en culturele leven in hun wijk.

vloeden?

Buren binden met buitenkunst? : sociale cohesie en

Cultuurscouting en community arts / M. Bloemer. -

cultuuractiviteiten in de openbare ruimte in de

[S.l. : s.n.], 2005. - 109 p. : fig. - Afstudeerscriptie

Amsterdamse binnenstad / S. Pennekamp. - [S.l. : s.n.],

Culturele en Maatschappelijke Vorming, studieaccent

2003. - 87 p. : ill., fig., tab. - Doctoraalscriptie Culturele

Kunst en Educatie. - Met lit.opg.

Studies Beleid/Management, Faculteit der

Doel van deze scriptie is om tot een duidelijke omschrij-

Geesteswetenschappen, Universiteit van Amsterdam

ving te komen van wat er onder community arts ver-

Het doel van het onderzoek is uit te zoeken of het mo-

staan wordt en wat de methodiek van cultuurscouting

gelijk is om via kunst en cultuur in de openbare ruimte

inhoudt. Van daaruit wordt vastgesteld in hoeverre de

sociale samenhang in de buurt te versterken en het

methodiek van cultuurscouting een bijdrage kan leveren

gevoel van veiligheid te bevorderen. Indien dit mogelijk

aan de ontwikkeling van community arts in Nederland.

is, is het belangrijk om de voorwaarden voor het beha-

Dit alles wordt geplaatst binnen een context van ontwik-

len van het gewenste doel te achterhalen, zodat een

kelingen binnen de huidige samenleving en, meer speci-

advies uitgebracht kan worden aan de werkgroep Kunst

fiek, binnen de culturele sector en het Nederlandse

& Cultuur van de Amsterdamse binnenstad.

cultuurbeleid.

De culturele aanpak : een wijkgerichte methodiek voor

Doing it ourselves : learning to challenge social

het bevorderen van cultuurparticipatie / M. Spierts,

exclusion through voluntary arts / A. Jackson. - Cardiff :

W. van de Wetering, D. Winkels. - Amsterdam/Den

Voluntary Arts Network, 2003. - 76 p. : ill. -

Haag: Hogeschool voor Amsterdam/Haagse Hogeschool,

ISBN 1-899687-36-X

2004. - 67 p. - In opdr. van Zcala Den Haag. - Met

A research report on fourteen voluntary arts projects

lit.opg. - ISBN 90-801982-3-4

that contribute to social inclusion. One of the aims of the

Op basis van ervaringen van Zcala (voorheen Volks-

research was to find out what kinds of tools and train-

buurtmuseum Den Haag) en Ondernemend Welzijn,

ings are needed by the volunteers to enable them to

voortkomend uit het drie jaar durende project 'Cultureel

address social inclusion. Another aim was to identify

Wijkwelzijnsbeleid in de Schilderswijk', is onderzoek

existing resources which could be more widely used.

gedaan naar een wijkgerichte methodiek voor het be-

This report suggests that the voluntary arts present an

vorderen van cultuurparticipatie. Het resultaat daarvan

extremely cost effective opportunity in promoting social

is vastgelegd in deze publicatie. Zcala stelt zich ten doel

cohesion and life long learning to socially excluded

nieuw publiek kennis te laten maken met de kunsten.

groups and individuals.

35


Drempels naar participatie in lokale verenigingen : een

Zaken en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en

onderzoek naar drempels die kansarmen ervaren bij

Wetenschap

deelname aan het reguliere verenigingsleven /

Onderzoek naar de mogelijkheden voor een Nederlands

P. Lievens . - Geel : Katholieke Hogeschool Kempen,

'Huis voor de Culturele Dialoog'. Dit huis wil mensen en

2005. - 139 p. : tab. - Met lit.opg. en bijl.

groepen met uiteenlopende culturele achtergronden

Onderzoek naar cultuurparticipatie van kansarmen in

samenbrengen in ontmoeting, debat en dialoog, waarbij

lokale verenigingen.

de nadruk wordt gelegd op de culturele en maatschappelijke verrijking die door migratie is ontstaan. Het Huis

Er samen iets moois van maken : over community arts

voor de Culturele Dialoog wil van nationale betekenis

en cultuurbeleid in de gemeenten Utrecht en

zijn, maar zal ook internationaal opereren door verbin-

Rotterdam / M. Rutten. - [S.l. : s.n.], 2005. - 145 p. -

dingen te leggen met de herkomstlanden, door culturele

Met lit.opg. en bijl. - Doctoraalscriptie Universiteit

uitingen en kennis te exporteren en te importeren.

Utrecht, Faculteit der Letteren, Taal- en Cultuurstudies Allereerst wordt ingegaan op het cultuurbeleid in Neder-

The impact of the arts : some research evidence / Arts

land als geheel. Wat is er vanuit de overheid de afgelo-

Council England. - London : Arts Council England,

pen jaren gedaan om cultuurparticipatie te bewerkstel-

2004. - 39 p. - Met lit.opg. - ISBN 0-7287-1024-2

ligen? Ook wordt ingegaan op de situatie in Groot-

Presents research findings on some key areas of eco-

Brittannië. Wat zijn de redenen voor de ontwikkeling van

nomic and social impact of the arts. The evidence is

community arts in Groot-Brittannië en wat zijn de ver-

presented under a number of generic headings. These

schillen met Nederland? Vervolgens wordt het hoe en

are: evidence in the areas of social inclusion, regenera-

wat van community arts besproken. De verschillende

tion, leverage and public support for the arts.

definities van het 'vage' begrip, de verschillen met welzijnswerk en de samenhang van community arts met

A literature review of the evidence base for culture, the

sociale cohesie komen aan bod. Tot slot wordt de situa-

arts and sport policy / J. Ruiz. - Edinburgh : Scottish

tie van community arts in de steden Utrecht en Rotter-

Executive Education Department, 2004. - 158 p. - Met

dam besproken. Eerst wordt gekeken naar de cultuur-

samenv., lit.opg. en bijl. - ISBN 0-7559-3782-1

plannen van die steden daarna wordt ingegaan wat er

This review of the social and economic impacts of

zoal in het veld gebeurt. Daarvoor zijn in elke stad vijf

culture, the arts and sport provides an overview and

interviews afgenomen met beleidsmedewerkers en me-

compendium of research evidence, both national and

dewerkers van culturele instellingen van de betreffende

international, in these fields. It creates a coherent social

gemeenten. Onderwerpen waren: het cultuurbeleid,

research evidence base to inform Scottish policy devel-

sociale cohesie, samenwerking met welzijn, de rol van

opment and future investment in culture, the arts and

de kunstcanon en community arts.

sport.


National Arts & Youth Demonstration Project :

Heeft de brede school toekomst? : community schools in

highlights / R. Wright, L. John (medewerker),

de polder / W. Seuren

D.R. Offord (medewerker), W. Rowe (medewerker). -

In: TooN. - Vol.7(2004)1(jan.20-21)

Montreal : McGill University, 2004. - 21 p. : graf., tab.

Bespreking van een Amerikaans onderzoek naar com-

It describes the methodology and selected findings from

munity schools in de Verenigde Staten en wat wij daar-

the National Arts & Youth Demonstration Project

van kunnen leren. De onderzoekers van 'Making the

(NAYDP), a three-year study designed primarily to ex-

difference' hebben 20 scholen onderzocht en in het bij-

plore the extent to which community-based organiza-

zonder gekeken naar de effecten van leerlingprestaties.

tions can successfully recruit, engage and sustain children and youth, 10-15 years of age from lower-income

Huis voor de Culturele Dialoog / H. Bakker ... [et al.]. -

and multicultural communities, in artistic endeavours;

[S.l. : s.n.], 2006. - 51 p. : tab., fig. - Met bijl. en

and to determine whether involvement in arts programs

lit.opg. - Uitgebracht aan het Ministerie van Buitenlandse

demonstrates positive outcomes with respect to child

36


and youth psychosocial functioning. Three sets of find-

onderzocht. De centrale vraag van het onderzoek luidt:

ings are highlighted: those relating to the recruitment

in hoeverre is een wijkgericht project als 'Van de Straat'

and sustained participation of children and youth, find-

in staat cultuurparticipatie van jongeren te vergroten en

ings on the children's behaviour and arts skills develop-

de sociaal-culturele samenhang in de wijk te versterken?

ment in the arts programs, as well as program effects on specific outcomes relating to child an youth psychosocial

Scriptie culturele maatschappelijke vorming :

functioning.

[community-art] / D. Korver. - [S.l. : s.n.], 2004. 52 p. - Met lit.opg. - Scriptie CMV, Hogeschool Inholland

Respect! 'Urban culture', community arts en sociale

Rotterdam

cohesie : tussenevaluatie april 2004 : monitoring Kunst

Centraal in deze scriptie staat de vraag: welke bijdrage

Onder Andere : wijkgerichte projecten: "Van de Straat"

kan community art leveren ter versterking van het soci-

2003/04 / S. Trienekens. - [Rotterdam] : [s.n.], 2004. -

aal weefsel in de moderne samenleving? Bij sociaal

46 p. : tab. - Onderzoek is begeleid door Erasmus

weefsel moet dan gedacht worden aan de sociale en

Centrum voor Kunst- en Cultuurwetenschappen. - Met

culturele verbanden en relaties tussen wijkbewoners

lit.opg.

onderling en sociale partners. De hoofdvraag wordt be-

Tussenevaluatie en monitoring van het project 'Van de

antwoord middels twee subvragen: wat is momenteel de

Straat'. Via dit project probeert de Stichting Kunstzin-

ervaring met community art als middel ter versterking

nige Vorming Rotterdam (SKVR) moeilijk bereikbare

van actief burgerschap? en welke uitrusting moeten

doelgroepen bij kunst en cultuur te betrekken. Hierbij

sociaal makelaars vanuit hun opleiding meekrijgen ten

gaat de aandacht vooral uit naar kinderen en jongeren

einde community art effectief in te kunnen zetten ter

in wijken met een sociaal-economische achterstand.

bevordering van het sociale weefsel op lokaal niveau?

Naast een evaluatie wordt in deze publicatie de relatie tussen de wijk, community arts en sociale cohesie

De smalle toegang tot cultuur : een empirische analyse

onderzocht. De centrale vraag van het onderzoek luidt:

van cultuurparticipatie en de samenhang tussen sociale

in hoeverre is een wijkgericht project als 'Van de Straat'

participatie en cultuurparticipatie / J. Claeys,

in staat cultuurparticipatie van jongeren te vergroten en

M. Elchardus, D. Vandebroeck. - Brussel : Vrije

de sociaal-culturele samenhang in de wijk te versterken?

Universiteit Brussel, 2005. - 35 p. : tab. - Met bijl. en lit.opg.

Respect! Urban culture, community arts en sociale

Twee hoofdvragen staan centraal. Ten eerste, heeft

cohesie : monitoring Van de Straat 2003/04 :

sociale participatie een effect op cultuurparticipatie? Ten

jongerenprojecten in de deelgemeente Delfshaven door

tweede, heeft cultuurparticipatie effecten op individuele

Kunst Onder Andere, wijkinitiatieven van de SKVR /

mensen maatschappijbeelden?

S. Trienekens. - [Rotterdam] : [Kunst Onder Andere], 2004. - 64 p. : tab., ill. - Onderzoek is begeleid door

De sociaal-artistieke praktijk in België : een kwalitatief

Erasmus Centrum voor Kunst- en Cultuurwetenschappen

onderzoek naar methodiekontwikkeling / K. Van Pee …

Rotterdam. - Met lit.opg.

[et al.]. - Brussel : Kunst en Democratie, 2003. -

Eindrapportage van het monitoringonderzoek van het

288 p. - Met bijl. en lit.opg. - In opdr. van Kunst en

project 'Van de Straat'. 'Van de Straat' omvat jongeren-

Democratie met de steun van mevrouw Marie Arena,

projecten in deelgemeente Delfshaven van Kunst Onder

minister van Maatschappelijke Integratie

Andere (KOA), dit is de Sector Wijkinitiatieven van de

De centrale onderzoeksvraag van dit rapport luidt:

Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam (SKVR). KOA

Welke methodologische implicaties heeft het bijeen-

probeert moeilijk bereikbare doelgroepen bij kunst en

brengen van de artistieke en sociaal-culturele werelden

cultuur te betrekken. Hierbij gaat de aandacht vooral uit

voor mensen die in armoede leven? Het onderzoek kan

naar kinderen en jongeren in wijken met een sociaal-

in twee fasen worden opgedeeld. De eerste fase betreft

economische achterstand. Naast de evaluatie van de

de procesanalyse van een tiental geselecteerde artistiek-

projecten 'Van de Straat' wordt in deze publicatie de

culturele projecten in België. Onderzocht wordt de rela-

relatie tussen de wijk, community arts en sociale cohesie

tie tussen het artistieke en sociaal-culturele concept

37


enerzijds en de methodische uitwerking ervan in artis-

Results of a study on how the arts contribute to the

tiek-culturele projecten anderzijds. Op basis van de

improvement of schools that serve economically disad-

analyse van de bestudeerde projecten wordt in de

vantaged communities. Ten schools from urban and

tweede fase een methodiek(overzicht) gegeven.

rural communities were selected. The research explores the kinds of thinking skills and capacities students de-

Sociale cohesie & cultuureducatie : een verkennend

velop in the arts and looks at the ramifications of arts

onderzoek : afstudeerscriptie Andragogiek /

learning for literacy development and communication. It

D. Ottevanger. - [S.l. : s.n.], 2003. - 109 p. : ill., tab. -

discusses the changes in schools from the perspectives

Met bijl. en lit.opg. - Scriptie Andragogiek,

of teachers and how the arts build a sense of community

Rijksuniversiteit Groningen

within and around the schools.

De algemene vraagstelling van de studie luidt: Wat kan de bijdrage zijn van cultuureducatie aan sociale cohesie?

[U bevindt zich hier] : een studie naar het

Relevante sub-vraagstellingen zijn in dit verband:

gemeenschapskunstproject 'u bevindt zich hier' van

1) Hoe kan conceptueel verheldering worden verkregen

Springdance, Utrecht / S. Trienekens, M. Berendse

in de relatie tussen cultuureducatie en sociale cohesie?,

(eindredacteur). - [S.l. : s.n.], 2006. - 30 p. : tab. - In

2) In hoeverre wordt er op dit moment in Nederland glo-

opdr. van Springdance. - Met Engelse samenv en bijl.

baal aandacht besteed door instellingen voor cultuur-

Tijdens het Springdance-festival 2005 is het community

educatie en kunstinstellingen aan doelstellingen met

arts project [U bevindt zich hier] gepresenteerd. Dit

betrekking op sociale cohesie?, 3) Welke factoren van

project is onderzocht met behulp van observaties, inter-

organisatorische en methodische aard van cultuureduca-

views en een enquête. Het eerste deel van dit rapport

tieve projecten kunnen sociale cohesie in meer of min-

richt zich op de vraag: Hoe krijgen een community arts

dere mate beïnvloeden?

project en proces vorm en wat kunnen we hier van leren? Deel twee richt zich op de sociale, maatschappelijke

Social impacts of participation in the arts and cultural

én artistieke effecten van het community arts project.

activities : stage two report evidence, issues and recommendations / Australian Expert Group in

Urban paradoxes : lived citizenship and the location of

Industries Studies. - Sydney : AEGIS, 2005. - 75 p. -

diversity in the arts / S. Trienekens. - [S.l. : s.n.],

ISBN 0-642-75310-5

2004. – 301 p. : tab., ill. - Met bijl. en lit.opg. -

The aim of this project was to identify, gather and

Proefschrift Universiteit van Tilburg

evaluate existing applied research in Australia and

Wat is de positie van diversiteit in de kunst in verschil-

abroad on the social impacts of participation in art and

lende incorporatie regimes en wat zijn hiervan de impli-

cultural activity. The impact areas examined were cogni-

caties voor geleefd burgerschap? Dit is de centrale vraag

tive skills and educational attainment; community

van deze studie. Het antwoord levert een bijdrage aan

pride/identity; crime prevention; mood; self-esteem;

de theorievorming over de veranderde relatie tussen

social behaviour; social cohesion; and health. This report

burgerschap, (etnische en culturele) diversiteit en de

analyses the information assessed in the first stage of

kunsten. Door de massamigratie is de bevolkingssamen-

the project, which resulted in a database with annotated

stelling in West-Europa veranderd. De steeds diversere

biographies of the most recent research and relevant

bevolkingssamenstelling en culturele praktijken laten

papers dealing with arts impact research. This report

zien dat de mythe van de nationale culturele homogeni-

also explains the complexities involved in this research

teit, en het bestaan van één nationale culturele ruimte,

field, and indicates the research gaps or shortcomings

niet te handhaven zijn. Tevens zetten deze veranderin-

and identifies the types of research models useful to arts

gen vraagtekens bij hoe inclusief de cultuur van de pu-

and cultural policy and program development.

blieke culturele instituties is. Met andere woorden, culturele en etnische ontwikkelingen hebben gevolgen

Third space : when learning matters / L.M. Stevenson,

voor de publieke ruimte en roepen vragen op zoals:

R.J. Deasy. - Washington, DC : AEP, 2005. - XIV,

kunnen burgerschapswaarden ook door niet-hoge

158 p. : ill. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 1-884037-97-6

cultuur doorgegeven worden? Hoe moeten de nationale

38


cultuur én identiteit gedefinieerd worden, gezien de

(redacteur). - Brussel : Cultuur Lokaal, 2004. - 71 p. -

veranderingen in de cultuur en in de samenstelling van

ISBN 9080785547

de bevolking? En hoe moeten de culturele praktijken van

Een beschrijving van een vijftigtal praktijkvoorbeelden

migranten, hier omschreven als de 'niet-dominante

van lokale culturele initiatieven in Vlaanderen. Sinds

culturele sector', in de publieke cultuursector ingebed

2002 zijn er meer gemeenten in beeld die nieuwe

worden? Het onderzoek concentreert zich grotendeels op

culturele initiatieven en projecten ontwikkelen. Erfgoed

de podiumkunsten. Er is een vergelijking getrokken

geniet een verhoogde belangstelling en verschillende

tussen de Nederlandse en de Engelse situatie.

culturele instellingen werken meer samen. Tevens wordt er een breed cultuurbegrip gehanteerd en vindt er een

Veel leven in de brouwerij : een onderzoek naar de

publieksverruiming plaats.

werking en de positionering van cultuur- en gemeenschapscentra in Vlaanderen / J. Colpaert;

Binding met de buurt : activiteiten voor sociale cohesie

H. Heuts; J. Goffings. - Brussel [etc.] : Cultuur Lokaal

in de buurtpraktijk / S. de Jong (samensteller), S. de

[etc.], 2006. - 101 p. : graf., tab. - Met bijl. en lit.opg.

Swart (samensteller). - Rotterdam : PJ Partners, 2005. -

In opdr. van Cultuur Lokaal. - ISBN 908078558X

50 p. : ill. - ISBN 9071381420

Onderzoek naar de situatie in de cultuur- en gemeen-

Praktische voorbeelden van activiteiten, gericht op het

schapscentra in Vlaanderen en Brussel anno 2003. Be-

vergroten van de sociale cohesie. Soms zijn het kleine

halve een beschrijving van de huidige stand van zaken

activiteiten, die door bewoners zijn uitgevoerd, soms

over de werking van de centra, worden eventuele pijn-

grotere projecten waar ook professionals bij betrokken

punten en beleidsvragen belicht en uitgediept. Cultuur-

zijn geweest. De activiteiten zijn verschillend van aard,

en gemeenschapscentra in Vlaanderen zijn centra waar

bijvoorbeeld kunstzinnig, culinair, educatief, interactief

mensen elkaar ontmoeten en deelnemen aan het plaat-

of actief. Alle activiteiten hebben plaatsgevonden in

selijke sociale en culturele leven. De basistaken van

verschillende buurten en wijken in het land en zijn alfa-

cultuur- en gemeenschapscentra zijn cultuurspreiding,

betisch gerangschikt.

cultuurparticipatie en gemeenschapsvorming. Community : theme / P. Stephens ... [et al.] In: SchoolArts. - Vol.105(2005)4(Dec.2-44)

Praktijkvoorbeelden

Examples of community art projects. All levels are involved: early childhood, elementary, middle school and

Beginner's guide to community-based arts / K. Knight,

high school.

M. Schwarzman ... [et al.]. - Oakland, California : New Village Press, 2005. - 171 p. : ill., tab. - Met bijl. –

Community arts workers: Finding voices, making

ISBN 0-9766054-3-0

choices : creativity for social change

Ten transformative local arts projects are described in

M. Webster (redacteur); G. Buglass (redacteur) /

this comics-illustrated training manual for youth leaders

Nottingham : Educational Heretics, 2005. -

and teachers. This guidebook demonstrates the power of

2nd rev. ed. - 88 p. - ISBN 1-900219-22-0

art in grassroots social change. It presents proven mod-

Written by community arts workers about their practice.

els of community-based arts programs, plus techniques,

Meant as a general introduction to the uninitiated or for

discussion questions and resources. This publication is a

people already involved in its practice. It defines com-

creation of the Crossroads project for art, learning and

munity arts, discusses process and major themes, in-

community. Project partners include the National

cluding participation, empowerment, and assessing the

Performance Network, Xavier University of Louisiana and

impact. Each theme has an introduction by the editor

the Centre for digital storytelling.

and then a piece by a contributor, taking a particular angle on the issue, and relating this to their own current

Bijzonder of vernieuwend : inspiratie uit lokale cultuurpraktijken / T. De Mette (redacteur), J. Goffings

39


practice.


hun omgeving educatieve activiteiten organiseren voor

Community-opera op oude poldergrond : cultuur bindt

hun leerlingen. Bedoeld als inspiratie voor scholen,

bewoners fusiegemeenten / I. Crul

(culturele) instellingen en gemeenten. Bestaat uit tien

In: VNG-magazine. – Vol.(2005)35(2sept.18-19)

praktijkvoorbeelden, waaronder: een kunstproject dat

Het Cultuurfonds van de Bank Nederlandse Gemeenten

de band met school en buurt versterkt, vmbo-leerlijn

(BNG) vierde 22 september 2005 zijn veertigjarig be-

Theater in samenwerking met Jeugdtheater Hofplein, en

staan met het jubileumcongres 'Kunst, cultuur &

oriëntatie op buurt en stad, sport en kunst samen met

gemeenschapszin'. In dit artikel wordt een voorbeeld

het jongerenwerk.

beschreven van community art die in de workshops op het congres als voorbeeld werd opgevoerd: opera

Engaging young people : the arts: transforming the lives

Carmen in het Westland en opera Turandot in Midden-

of young people across the West Midlands / Arts Council

Delfland. Deze opera's vormen door actieve participatie

of England. - London : Arts Council of England, 2005. -

van de bewoners een middel tot sociale cohesie in de

27 p. - ISBN 0-7287-1141-9

betreffende fusiegemeenten.

This report presents a series of case studies which centre on the work being done in England to improve the


lives of children and young people, as well as those

Cultureel project versterkt sociale cohesie /

categorised as families at risk and older people. These

A. Geldermans

arts programmes also aim at creating safer and stronger

In: Bulletin Cultuur & School. - Vol.8(2005)40(dec.4-6)

communities and transforming the local environment.

In België loopt Vlaggen & Wimpels, een cultuureducatief project dat gezorgd heeft voor een versterking van de

The Fire Fox: a multi-sensory approach to art education

sociale cohesie in bepaalde buurten en daarmee voor

in Lapland / M. Hiltunen

een verbetering van de positie van basisscholen ter

In: International journal of education through art. -

plekke.

Vol.1(2005)2(161-177) This article explores ways in which art education in


northern border areas and remote rural districts empow-

Cultuur en sociale cohesie in buurten / F. Rigault

ers people. The main emphasis is on an integrated art

In: Nieuwsbrief. – Vol.(2003)(okt.9-10)

and science project called the 'the Fire Fox' that took

Voorbeelden van activiteiten die door middel van cultu-

place in Finnish Lapland, Utsjoki, in March 2004. The

rele activiteiten de sociale cohesie en integratie bevor-

project aims were to extend art into the wider commu-

deren. De eerste is een cultureel buurtfestival 'TamTam'

nity develop individual creativity, raise the quality of

met theater, muziek, dans en beeldende kunst. De

artistic achievement, strengthen self-esteem and foster

tweede activiteit was het maken van een kindertheater-

shared understanding between people form different

voorstelling die belangrijke problemen in de buurt als

cultural backgrounds. This article evaluates the project

thema had. Door die problemen te visualiseren werden

and concludes that the Fire Fox project provided support

zij bespreekbaar. Beide projecten vonden plaats in

for local identities as well as facilitating the development

Leiden-Noord.

of art-based social innovations inspired by northern culture.

Educatieve activiteiten onder en na schooltijd : voorbeelden en (brede) scholen voortgezet onderwijs /

Das freiwillige soziale Jahr in der Kultur / B. Prautzsch

P.P. Bakker ... [et al.], M. Valkestijn (redacteur). -

(redacteur). - Remscheid : BKJ, 2003. - 78 p. : ill. -

Utrecht : NIZW, 2003. - 52 p. : ill. - Met lit.opg. -

ISBN 3-924407-76-2

Publicatie in het kader van het project School en

'Rein ins Leben!' unter diesem Motto startete die Bun-

Omgeving dat uitgevoerd wordt met subsidie van het

desvereinigung Kulturelle Jugendbildung (BKJ) gemein-

Ministerie van OCenW

sam mit den Landesvereinigungen Kulturelle Jugendbil-

Verzameling praktijkvoorbeelden van scholen die, al dan

dung (LKJ) zum 1. September 2001 in einem dreijäh-

niet officieel als brede school, samen met partners uit

rigen Bundesmodellprojekt das freiwillige soziale Jahr in

40


der Kultur (FSJ Kultur). In Berlin, Niedersachsen, Sach-


sen, Sachsen-Anhalt und Thüringen wurden 125 Ein-

Moo: using a computer gaming environment to teach

satzplätze für freiwilliges Engagement Jugendlicher zwi-

about community arts / E. Garber

schen 16 und 27 Jahren in der Kultur geschaffen. Damit

In: Art education. - Vol.57(2004)4(Jul.40-47)

wurde erstmalig ein gesetzlicher Freiwilligendienst im

Interactive computer environments offer the possibility

kulturellen Bereich möglich. Die Broschüre über das FSJ

of being effective supplements to art talk in the class-

Kultur informiert über das Konzept und seine Entwic-

room. Preservice teachers use these tools to teach local

klung, über Freiwillige und Einsatzstellen, über Projekte,

high school ceramics students involved in a public arts

Seminare und Bildungstage und über die Qualitätsent-

project. The goals of the class fit within the definitions of

wicklung.

community-based art education. Locally produced art is studied, and connections between art and the life of the

Kweekvijver, van talent naar aanstormend docent!

community are emphasized. The project focuses on

[dvd] : een trainingstraject tot peergroupdocent /

teaching with a MOO (Multi-user domain, Object-

S. Ammerlaan, E. Franssen (regisseur). - Rotterdam :

Oriented) in an art criticism and aesthetics class. The fail

Kunst Onder Andere, 2006 + boekje. - In opdr. van

assignment - a class project - is to design a website with

Kunst Onder Andere

related art criticism and aesthetics activities using an

De kweekvijver is een trainingstraject van dertig weken

interactive computer environment. The audience is stu-

waarin jonge talenten van de straat worden opgeleid tot

dents at a local high school working on a public art

peergroupdocenten of zelfstandige ondernemers. Ze

project.

krijgen tools aangereikt om hun discipline (street- en breakdance, graffiti, rap en dj'ing) over te dragen op


andere jongeren. Op de dvd is de eerste lichting deel-

Veldwerk: meer beeldende kunst in en voor de wijken :

nemers te zien. In het bijbehorende boekje staan inter-

pluim voor Kunst in de wijken

views met de tien geslaagde deelnemers.

In: Actiekrant Cultuurbereik Rotterdam. – Vol.(2005)10(sept.5)

'Later!' : lesbrief / Rotterdams Wijktheater. -

Tijdens de landelijke werkconferentie Actieplan Cultuur-

Rotterdam : Rotterdams Wijktheater, 2005. - 19 p. : ill.

bereik op 2 juni 2005 in Utrecht, werd 'Kunst in de wij-

Lesbrief behorende bij de voorstelling 'Later', gespeeld

ken' van het Centrum Beeldende Kunst (CBK) Rotterdam

door het Rotterdams Wijktheater. De voorstelling en de

uitgeroepen tot beste project van de eerste Actieplan-

bijbehorende lesbrief zijn bestemd voor leerlingen van

periode. Wat maakt het project zo succesvol? Een ge-

het vmbo.

sprek hierover met Siebe Thissen, hoofd afdeling Kunst & Openbare Ruimte bij het CBK.

Â TIJDSCHRIFTARTIKEL The making of George / L. Owen


In: Drama. - Vol.12(2004)1(winter.43-47)

Veldwerk: versterking van het aanbod in de

An example of a how theatre can be made to work for

wijkgebouwen : lokale cultuurcentra, een ontmoeting

the community. The Entelechy Arts and London Bubble

tussen wijk en stad

Theatre Company worked together to produce the play

In: Actiekrant Cultuurbereik Rotterdam. –

'George'. The intention was to bring young and old to-

Vol.(2005)10(sept.3)

gether. The theatre companies worked together on two

In 2001, toen het Actieplan Cultuurbereik nog maar net

other occasions. These projects were targeted to ad-

in werking was gesteld, kwamen de toenmalige cultuur-

dress social dysfunction by opening up communication

makelaars van Rotterdam met het idee om Lokale

between groups of people who otherwise may not have

Cultuurcentra (LCC) op te zetten. Inmiddels kent de stad

met, for geographical or cultural reasons.

vijf LCC's. De belangrijkste doelstelling is om de lokale cultuur in de wijk tot bloei te laten komen.

41


Vlietzone [dvd] : au pair parade : inclusief Making of /

den), gespeeld en gezongen door bewoners en opge-

G. de Graaf, G.H. de Boer (regisseur), R. Schroor

voerd in de wijk. Schrijver Gjelt de Graaf schreef het

(medewerker). - [Giekerk] : Hitfabryk, [2005] -

stuk op basis van interviews met wijkbewoners, boeken

Omslagtitel: inclusief Making off

over de wijk en zijn eigen indruk en fantasie. Onder

Verhalen uit de wijk, buurtbewoners, straten uit de

leiding van dirigent Rinke Schroor zingen negentien

Vlietzone komen allemaal voor in het theaterstuk 'De au

zangers en zangeressen een deel van het verhaal in het

pair parade'. Een stuk over de wijk Vlietzone (Leeuwar-

theaterstuk.

42


Projecten De databank Community Arts op internet (onder andere te vinden via www.cultuurnetwerk.nl) bevat circa honderd beschrijvingen van erfgoed- en kunstprojecten. De projecten hebben in ieder geval de volgende componenten: −

er is actieve participatie door de gemeenschap (bijvoorbeeld een wijk)

−

die gemeenschap bestaat (grotendeels) uit personen met een zekere afstand tot de gevestigde kunsten en kunsteducatie

−

er is inzet van professionele kunstenaars

−

in alle gevallen is sprake van samenwerkingverbanden met meer dan één partner uit: het onderwijs, het sociaal- en buurtwerk, het culturele veld, gemeente en amateurkunst

−

de projecten variëren van kunst- tot cultuurprojecten, met vaak combinaties van meer dan een kunstdiscipline in een project

−

ze hebben sociaal-maatschappelijke doelstellingen of streven naar sociaal-maatschappelijke effecten.

Het idee achter de databank Community Arts is betrokkenen met elkaar in contact te brengen en geïnteresseerden van concrete informatie te voorzien. Hieronder is een selectie opgenomen van projectbeschrijvingen uit de databank. Sommige projecten lopen nog, andere zijn al beëindigd maar kunnen nog ter inspiratie dienen. De selectie bevat korte samenvattingen van de projecten. Wilt u meer informatie over een project, dan kunt u in de databank naast de beschrijvingen ook aanvullende informatie vinden.

Algemeen [u bevindt zich hier] - Springdance Samen met professionals (choreografen en componisten/muzikanten) werken amateurs uit verschillende lagen/groepen van de maatschappij toe naar een voorstelling die vijf keer werd opgevoerd tijdens het Springdancefestival 2005. Voorafgaand hieraan volgen de deelnemers workshops.

Atelier Mozaïek - AKROS Vrouwencentrum Mozaïek en Atelier Mozaïek zijn onderdeel van AKROS Welzijn in Amsterdam. Het Atelier biedt cursussen voor kinderen op de basisschool en in het voortgezet onderwijs. Het Atelier is gespecialiseerd in cursussen voor vrouwen (en mannen): cursussen mozaïek, bladzilver producten maken, glas beschilderen, kleding ontwerpen en naaien. Atelier Mozaïek voert ook opdrachten uit, zoals driehonderd stoeptegels mozaïeken met buurtbewoners in een Amsterdams stadsdeel of het maken van een mozaïekbank op het Magalhaensplein in De Baarsjes. In de winkel van Mozaïek zijn de gemaakte artikelen te koop. Met het werken in de winkel doen vrouwen werkervaring op.

Groeikoorts - Peergroup Van stro is een kasteel gebouwd, daar hebben voorstellingen, rondleiding en een ijsbaan plaatsgevonden.

43


NedPhOGo! - Nederlands Philharmonisch Orkest NedPhoGo geeft invulling aan de sociaal maatschappelijke doelstelling van het Nederlands Philharmonisch Orkest. Het orkest brengt klassieke muziek voor kinderen en jongeren binnen- en buitenscholen, voor zieken en ouderen en op onverwachte plaatsen.

Open podium voor volwassenen, jongeren en kinderen - Stichting Mudanthe Het open podium is een doorlopend project en bestaat uit een wekelijkse oefenavond waar iedereen aan deel kan nemen. Deelnemers zijn lid van stichting Mudanthe. Het open podium is bedoeld voor mensen van verschillende komaf (allochtoon, autochtoon, arm of rijk) om samen dingen te doen en te ervaren en zo deel uit te gaan maken van een nieuw netwerk waarin zij nieuwe initiatieven in het leven kunnen ontplooien.

Rent a Granny - 5ekwartier in samenwerking met Don't Hit Mama Rent a Granny is een theaterproject waarin twee generaties Amsterdammers uit verschillende subculturen elkaar ontmoeten. Jongeren en senioren leggen hun persoonlijke leven onder de loep op zoek naar raakpunten te midden van de ogenschijnlijke tegenstellingen. Jongeren en senioren wisselen verhalen, muziek en dans uit met onverwachte combinaties als resultaat: een remix van koekoeksklok en humanbeatbox, Tai Chi met MTV en Wim Sonneveld met Usher. Centraal staat de vraag: Wat is thuis? Wanneer ben je een outsider? De voorstelling kwam tot stand op basis van interviews met ouderen, die op jonge leeftijd zijn geëmigreerd. In de voorstelling zijn fragmenten van hun verhaal te horen. Zij beschrijven hoe hun identiteit werd gevormd door hun leven in twee werelden, in hun geboorteland en het nieuwe land. De jongeren spiegelen zich in de verhalen van de oma's. Zij worden uitgenodigd om hun eigen keuzen opnieuw te bekijken.

Vuka!Vuka! - Het Waterhuis De voorstelling Vuka! Vuka! gaat over jongeren die wel talenten en dromen hebben, maar niet de mogelijkheden krijgen of nemen om die te ontwikkelen. Een groeiende groep jongeren heeft weinig perspectief en er ontstaat woede en onvrede over de maatschappij om hen heen. Dit proces speelt zich al jaren af in ontwikkelingslanden en lijkt zich ook steeds meer onder voornamelijk allochtone jongeren in Nederland af te spelen. Vuka!Vuka! is een multimediaal openlucht spektakel, dat in 2005 een succesvolle tournee door Zuid-Afrika maakte. In de zomer van 2006 is de voorstelling te zien op het Oerol-festival en op het Afrikaanderplein in Rotterdam in de originele cast met onder meer vijf Zuid-Afrikaanse acteurs en elf Zuid-Afrikaanse kinderen.

Water - Yo! Opera Werkplaats De Yo! Opera Werkplaats presenteert in het kader van Tweetakt festival de jeugdopera op locatie Water, een project in samenwerking met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en de basisschool de Rietendakschool uit de Utrechtse wijk Ondiep. De voorstelling vindt plaats op de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Ondiep en is een muzikale wandeling van stinkende smurrie naar fris gezuiverd water. 54 leerlingen van de basisschool zijn baas over het terrein en samen met een collectief operamakers maken zij de poëzie van het alledaagse tastbaar. Doorspoelen zal nooit meer hetzelfde zijn!

44


Omgeving (bijvoorbeeld wijk, stad, dorp) Binnenweg monologen - Rotterdams Centrum voor Theater Het Rotterdams Centrum voor Theater ontwikkelde in het kader van de culturele manifestatie Koorts een locatieproject op de Binnenweg. De Binnenweg staat daarbij symbool voor een straat in een willekeurige grote stad, een straat waar mensen van verschillende culturele en sociale achtergrond verkeren. Het locatieproject de Binnenweg laat de achterkant zien: wat leeft er onder passanten van de Binnenweg en wat denken zij. Door middel van een schrijversopdracht zijn Rotterdamse schrijvers gevraagd te schrijven over het thema: de binnenwereld van passanten van de Binnenweg. Het resultaat (70 monologen) is in 2005 gespeeld door 68 spelers (professionals, amateurs en studenten).

Boven Tafel - Huijbers & Agelink Het kunstproject van Huijbers en Agelink vindt plaats in de wijk het Franse Gat in Veenendaal, die stamt uit de jaren vijftig. De kunstenaars willen de bijzondere en karakteristieke jaren vijftig in beeld brengen door bij de huidige wijkbewoners aan te bellen (1 op de 5 huizen) met de vraag Wat heeft u met de jaren vijftig?'. Ze zijn op zoek gegaan naar verhalen, anekdotes, voorwerpen, knipsels, foto's die elke op een andere manier, afhankelijk van de inbreng van de bewoner, de jaren vijftig boven tafel brengen. In totaal verzamelden de kunstenaars ruim 500 voorwerpen/foto's. Met een selectie van 100 voorwerpen/foto's maakten zij een tentoonstelling 'De week van de jaren vijftig' (november 2005) op een locatie in de wijk. Tijdens deze week ondernamen de kunstenaars met de wijkbewoners diverse jaren vijftig gerelateerde activiteiten. Wijkbewoners konden met een stembiljet een top 5 maken van de leukste of wetenswaardigste voorwerpen/foto's. Uiteindelijk zijn door de kunstenaars 25 voorwerpen uitgekozen. Samen met de handen van hun bezitter/wijkbewoner en de bewaarplaats van het voorwerp is elk voorwerp stuk voor stuk gefotografeerd. Daarna zijn de foto's omgezet tot 25 fotoborden die verspreid door de wijk op kopse gevels van de huizen als permanent kunstwerk bevestigd worden.

Buurtfestival Tam Tam - PJ Partners Een jaarlijks terugkomend buurtfestival voor Leiden-Noord waarin allerlei activiteiten georganiseerd worden. Alle kunstdisciplines komen aan bod. Tamtam wordt helemaal door vrijwilligers en buurtbewoners georganiseerd, hierbij ondersteund door een betaalde projectcoördinator.

Case Study Krabbeplas - Gemeente Vlaardingen, SKOR (Amsterdam) en recreatieschap Midden Delfland Het kunstproject Krabbeplas is bedoeld als een speurtocht naar nieuwe functies en kwaliteiten in een reeds bestaand recreatielandschap. De centrale onderzoeksvraag van Case Study Krabbeplas (CSK) is het huidige functioneren van De Krabbeplas en zijn betekenis als recreatiegebied. Het onderzoek is ingezet als studie naar programma, ontwerp en betekenis van hedendaagse vrijetijdslandschappen in het algemeen en De Krabbeplas in het bijzonder. Er is gekozen voor een integrale opzet waarbij naast kunstenaars ook bewoners, schrijvers, lokale verenigingen en instellingen een rol spelen.

Casting - Museum de Paviljoens Casting is een interactief kunstproject waarin de kunstenaar de wijk als inspiratiebron en uitgangspunt neemt. Samen met de bewoners komt het kunstwerk tot stand, de bewoners fungeren als het ware als het materiaal voor de kunstenaar.

45


Educatietraject basisonderwijs van Duik in de Dijk - Beeldend kunstenaar Vera Harmsen Na een periode van sanering en opbouwwerkzaamheden was de Oostzeedijk in Rotterdam-Kralingen haar identiteit kwijtgeraakt. Duik in de Dijk is opgezet als een multidisciplinair project in dit gebied en had als uitgangspunt dat zowel aanpassingen in de fysieke woonomgeving als het stimuleren van (sociale) netwerken de vorming van een nieuwe identiteit kan bewerkstelligen. De samenwerking tussen architectuur, stedelijke planning en beeldende kunst vormde hierin een startpunt. Duik in de Dijk kende een ruime betrokkenheid van ondernemers, bewoners, kinderen, jongeren, stedenbouwkundigen, architecten, ontwerpers/vormgevers en kunstenaars. Het project bestond uit een educatief traject voor het basis- en voortgezet onderwijs, debatten, workshops, tentoonstellingen en een prijsvraag. Het educatieplan voor het basisonderwijs werd bedacht en vormgegeven door beeldend kunstenaar Vera Harmsen. Met leerlingen uit de hoogste groepen van drie scholen onderzocht zij op beeldende wijze de rijke geschiedenis van de dijk en de wijk. Beeldend kunstenaar Willem van Hest maakte samen met leerlingen kleurrijke tekeningen en met een dansdocente werd het tempo van het verkeer op de dijk in beeld gebracht. Een dansoptreden en een tentoonstelling bij galerie BLIK volgden in april 2005. De resultaten van de workshops dienden als basis voor de opknapbeurt van het speelplein aan de dijk.

Erfgoed in de wijken - Historisch Museum Rotterdam Er is een wijkcurator aangetrokken die de geschiedenis van de wijk in kaart moest brengen. Maar die daarnaast ook objecten van mensen uit die wijk moest verzamelen.

Euro+Songfestival - Catharsis Producties Het Euro+Songfestival is een songfestival voor getalenteerde zangers en zangeressen vanaf 50 jaar, met een verschillende culturele achtergrond en repertoirekeuze. Er zijn voorrondes in verschillende wijken, gevolgd door masterklassen en een grande finale met de winnaars van de voorrondes.

Exota Q4 Exota Q4 is een ontmoetingsplaats voor bewoners, ondernemers, bezoekers, jongeren, studenten, kunstenaars, doeners en dromers. Het is een werkstation voor het bedenken, initiëren en uitvoeren van deelprojecten op het gebied van kunst, cultuur en creativiteit. Het oorspronkelijke plan was om de leegstand in de verpauperde centrumwijk Q4 (tijdelijk) op te lossen en de wijk te verlevendigen door organisatie van allerlei culturele activiteiten, het aanbieden van tijdelijke woon/werkruimte aan kunstenaars en (startende) creatieve ondernemers. Exota kreeg veel belangstelling van de overheid: minister Dekker opende er de buitenbioscoop en minister Pechtold was er in het kader van het grotestedenbeleid. Exota Q4 is in 2005 winnaar van de Stimuleringsprijs Cultuurfonds BNG, uitgereikt op 22 september 2005 tijdens congres 'Kunst, Cultuur en Gemeenschapszin' te Ede.

De geschiedswake over Oude en Nieuwe Horne - Gemeente Heerenveen Twee kunstenaars maken voor een dorpskern een kunstwerk waar draagvlak voor is. Dit door het betrekken van kinderen en ouderen; opa's en oma's vertelden op twee basisscholen over vroeger. De kinderen maakten met de kunstenaars kunstwerken die werden tentoongesteld, samen met historische materialen op een school. Enkele van deze materialen zijn ook gebruikt in het kunstwerk. Uitgangspunt gemeente: de gemeente heeft een project waarbij alle kernen van Heerenveen een kunstwerk krijgen. Een eerder kunstwerk is vernield, al hadden bewoners het wel uitgekozen. Kwaliteit staat bij de gemeente voorop. Kunstenaars zijn voorgedragen door Keunstwurk en geselecteerd op ervaring in werken met kinderen.

46


Gluren bij de buren - ZIMIHC huis voor de kunsten Kunst- en cultuurvoorstellingen in 70 huiskamers verdeeld over alle Utrechtse wijken.

Go West! - Het Kaasschaafcollectief Go West! is een initiatief voor culturele ondernemers uit Utrecht-West die gedurende vier dagen hun werk presenteren aan publiek en aan elkaar. Er is plek voor ontmoeting door een culturele lounge met debatten, muziek, theater, stand up comedy en licht amusement.

HoogstraatMaker - Coen de Jong In het project 'Hoogstraatmaker' denken kunstenaars na over de vele veranderingen die de Hoogstraat - als cultuurhistorische ruggengraat van de stad - heeft ondergaan. Het driejarig project heeft tot doel de identiteit van de straat te versterken en de inwoners van Vlaardingen bij dit proces te betrekken.

Ik woon in Tanthof - Stichting We are concerned Bewoners, winkeliers, kunstenaars en scholen worden uitgedaagd tot samenspel. 'Ik woon in Tanthof' is een Kunst In De Wijken project dat een kiem heeft proberen te zijn voor een duurzame positieve ontwikkeling in het gebied, gebruikmakend van de expertise van beeldende kunst, kunstenaars en bewoners. Kunstenaar Tonny van Sommeren streek in Tanthof neer om een half jaar lang samen met winkeliers, bewoners, omliggende scholen, instanties, verenigingen, plannen te maken om de wijk, de straat er aantrekkelijk uit te laten zien. Schoon, heel en veilig als uitdaging voor iedereen. De projecten werden op 'ontmoeting' en 'confrontatie' ontworpen. Nieuwe wegen openen, ideeën genereren, samenwerkingsverbanden opstarten, de handen uit de mouwen: iedereen die samenwerkt in de diverse projecten, kunstenaars, winkeliers, bewoners, politie, woningbouwbedrijf, omliggende scholen, instanties, gemeente en politiek, bracht zijn creativiteit en vakmanschap in. Bewoners werden uitgedaagd actief bij de (deel)projecten betrokken te zijn. In zeven maanden zijn er veertien deelprojecten uitgevoerd, sommige groot in omvang, andere op een wat kleinere schaal.

De Imaginaire Verbouwing - Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer De wijk Geuzenveld is onderworpen aan een stadsvernieuwingsplan. Omdat veel bewoners daar al heel lang wonen, wil de gemeente hun gevoelens respecteren. Bewoners is daarom gevraagd ideeën (beeldend) aan te leveren voor hun directe leefomgeving. Een kunstenaar vertaalt deze beelden naar één kunstwerk dat in februari en in juni 2006 in de wijk geplaatst is.

In Holland staat een Flat - Norman Beierle en Hester Keijser Samen met een kunstenaar maken de bewoners van een flatgebouw hun eigen kalender. Deze verkopen ze zodat ze van het opgebrachte geld voorzieningen kunnen realiseren.

Jong en Oud in Osdorp - Forumtheater Formaat 'Jong en Oud in Osdorp' was een project met theaterworkshops en een Forumtheatervoorstelling. Forumtheater speelt participatief drama. Het publiek ziet een voorstelling met een nare of slechte afloop. Vervolgens wordt het stuk nogmaals gespeeld, maar nu heeft het publiek de mogelijkheid (of zelfs plicht) tot participatie en interventie. Hoe kunnen de gebeurtenissen zo gedraaid worden dat er een goede afloop ontstaat? Het participatief drama laat mensen nadenken over hun eigen situatie. In Osdorp was dat de communicatie tussen jong en oud.

47


Kijk mijn wijk - Gemeente Rijswijk Kijk in mijn wijk is een project door zes studenten van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Zij reden met bus en megafoon door verschillende Rijswijkse wijken en bewoners werd gevraagd hoe zij over hun wijk dachten. Studenten en bewoners gingen samen op zoek naar het eigene van de wijk. De resultaten van deze zoektocht worden vastgelegd op dvd en het internet.

Kindermonumentje - Brainstormbureau / Robert Pennekamp Kunstwerk in openbare ruimte bij het monumentje Joubertstraat in de speeltuin. Voorheen werden er ieder jaar bloemen gelegd door de schoolkinderen bij het monumentje in de Joubertstraat op 28 april ter nagedachtenis van de weggevoerde joodse schoolkinderen tijdens de oorlog. De bloemen zijn echter al dezelfde dag weg, waardoor een soort zandbak overblijft. Een aanvulling van de gedenksteen in de vorm van een vast kunstwerk in de openbare ruimte, in plaats van de bloemen, geniet de voorkeur. Bedoeling is dat er een blijvend monument in de openbare ruimte komt, waarbij de schoolkinderen betrokken worden en dat door hun gemaakt en ontworpen is. Door de kinderen erbij te betrekken zal het meer van hun zijn en hopelijk met meer respect door de spelende kinderen behandeld worden.

Kunst in de wijken: Gaat zitten - vGtO In 'Gaat zitten' heeft het kunstenaarsduo vGtO verschillende ontmoetingsplekken in de wijk Vrijenban gecreëerd. Hiervoor brachten zij het hondenbezittersnetwerk letterlijk in beeld. Bij de verschillende uitlaatplekken zijn groepsportretten van de honden geplaatst op zogenoemde 'natuurparkborden' met bijbehorende bankjes.

Kunst op het platteland - Gemeente Scherpenzeel Samen met de lokale gemeenschap (bewoners en bedrijven) heeft een kunstenaar een aantal kunstwerken ontworpen en gemaakt voor in de openbare ruimte. Ook is er een fietsroute gemaakt die langs deze kunstwerken voert.

Lago, de Plas - Gemeente Zwolle Het project Lago, de Plas is omschreven als een actuele vertolking van het sprookje 'De nieuwe kleren van de keizer', waarin de kunstenaar mensen heeft laten geloven in een gemaakte werkelijkheid: een kunstenaar vervaardigt een kunstwerk voor een wijk maar uiteindelijk staan bij de opening alle wijkbewoners in een lege tent, er is niets, het werk zijn ze zelf. In dit werk zit de intentie om een naakte waarheid te tonen; bruut en gul. De commissie beeldende kunst van de gemeente Zwolle had de kunstenaar gevraagd om geschiedenis te vormen en dit te doen door middel van participatie van wijkbewoners. Wedervraag aan de commissie: Hoe kan een kunstenaar geschiedenis maken? En hoe mobiliseer je mensen die van nature afwachten? Geschiedenis is een aaneenschakeling van gebeurtenissen die mensen meemaken, dus zijn er in scène gezette elementen ingebracht, en daarmee echte verwachtingen geschapen. Dit traject is gefilmd en de documentaire met catalogus die alle bewoners huis aan huis hebben ontvangen is de bewijslast geworden van de geschiedenis van de wijkbewoners. In de wijk is de jachthaven vernoemd naar dit project.

Lombok Schoon Schip - Stichting HAIK '97 Een muzikaal, theatrale opruimactie van de wijk Lombok in Utrecht. Op zaterdagmiddag 18 december 2005 heeft de pilotactie plaatsgevonden: een 'midwintervuilnisoptocht'. Het met zwerfvuil gedecoreerde 'vuilnismirakel', leidde de optocht waarbij kinderen en volwassenen uit de buurt het zwerfvuil opruimden door het zwerfvuil in het beeld te verwerken en aldus samen aan het 'vuilnismirakel' te

48


bouwen. Het 'vuilnismirakel' is ontworpen en gebouwd door kunstenaars met het afval van de betrokken scholen. Een capoeira groep, twee slagwerkgroepen, vier accordeonisten begeleidden het opruimlied wat telkens aanhief als het publiek werd uitgenodigd om mee op te ruimen.

Mix x Tijd - Kunstenlab Kunstenaar Harold Schouten realiseert en documenteert met dit project met kunstenaars en maatschappelijke organisaties 'Mix Maaltijden'. Bij een Mix x Tijd komen twee gezinnen uit verschillende culturen bij elkaar thuis om gezamenlijk een maaltijd te maken. Basis is de eigen traditionele keuken; de uitkomst is een nieuw recept. De regie van de gezamenlijke maaltijd is de kunstenaar die de deelnemers zodanig faciliteert dat de maaltijd meer wordt dan een kijkje in elkaars keuken.

Museum Oostwijk - Jacqueline Heerema Museum Oostwijk in Vlaardingen is een kunstconcept dat sinds zomer 2003 als een koepel over de woonwijk ligt. Alles en iedereen, toen en nu in Oostwijk is onderdeel van het museum. In Museum Oostwijk wordt de culturele identiteit van de bewoners zichtbaar en ervaarbaar gemaakt door raakvlakken te onderzoeken en verbindingen te leggen, waardoor nieuwe betekenissen of andere inzichten ontstaan. Daarvoor worden op verschillende niveaus (populair, kunstinhoudelijk en wetenschappelijk) projecten geïnitieerd. In 2008 wordt het project overgedragen aan de bewoners: in een zelfsturend project zijn bewoners de samenstellers van tentoonstellingen als curatoren, zij beheren en bewaren de collectie als conservatoren en kunnen bovendien het publiek rondleiden als suppoosten in hun museum.

Muziekproject knooppunt Arnhem Nijmegen - Stichting Beleven Het muziekproject knooppunt Arnhem Nijmegen probeert de bestuurlijke samenwerking ook onder inwoners tot leven te laten komen. In het project werken telkens drie amateurmuziekverenigingen samen om hetzelfde muziekstuk gezamenlijk uit te voeren. Het muziekstuk is gecomponeerd en vertelt het verhaal over mevrouw de Waal en meneer de Rijn en benadrukt de verschillende polariteiten die in de regio bestaan.

Nimweegs wijktheater - Kunstencentrum de Lindenberg Het Nimweegs wijktheater is een pilotproject van de Lindenberg, waarin de regisseur samen met de wijkbewoners op zoek gaat naar hun persoonlijke verhalen. De uitdaging is om universele thema's te ontdekken in deze persoonlijke verhalen. Die thema's worden op hun beurt teruggekoppeld aan de bewoners om er een mooi toneelstuk van te maken. De vraag was of er animo voor dergelijk theater is, staan ze ervoor open en doen mensen mee? Is het mogelijk om met persoonlijke verhalen een theaterstuk te maken?

Ommetje Arnhem 2006 - Muziektheater De Plaats Ommetje Arnhem 2006 speelt zich af op acht bijzondere locaties in de stad. Op deze acht locaties vinden acht bijzondere theatrale scènes plaats, waarin wordt samengewerkt tussen amateurs, studenten en professionals. Dansers met kunstzwemmers. Fietsers met majorettes. Stamgasten met levensliedzangers. En het publiek krijgt acht keer een zeer onverwachte en verbazingwekkend blik op de stad. Een blik om van te houden.

49


De Omweg - Villa Zebra In achttien wijken hebben groepen kinderen met een kunstenaar een route gemaakt. Daarbij hebben ze belangrijke plekken door kunstenaarsogen bekeken. Het resultaat is tentoongesteld in Villa Zebra en gepubliceerd in Atlas.

Opera in de bus - Yo!Opera Festival Opera's in zes rijdende bussen en wijkprojecten op zes locaties bij de eindhaltes van de bussen. Door professionele operamakers en zangers, amateurkoren, wijkbewoners, schoolkinderen en buschauffeurs.

De Pettelpoort, Den Bosch - Antoon Versteegde In 2005 was Den Bosch vestingstad van Europa. Voor die gelegenheid bouwde Antoon Versteegde met honderden Boschenaren de Pettelpoort: een gigantische bamboe stadspoort in een weekend tijd.

Poldermeester - Gemeente Beverwijk & Gemeente Heemskerk De Broekpolder is een vinexlocatie die gezamenlijk gerealiseerd wordt door de gemeenten Beverwijk en Heemskerk. De wijk is gelegen ten oosten van beide gemeenten direct aan de A9. Voor de beeldende kunst in de wijk is het beeldplan 'Eilandgevoel' opgesteld. Eén van de onderdelen van de visie uit dit plan is de sociale ruimte. Hier wordt mee bedoeld het netwerk van sociale contacten dat ontstaat tussen de bewoners in de wijk. Hoe maken zij zich de openbare en de private ruimte eigen? In dit kader werd de opdracht voor een 'ceremoniemeester' uitgeschreven, later 'poldermeester' genoemd. Beeldend kunstenaar Mirjam Bakker ontwikkelde als eerste poldermeester een breed scala aan projecten.

Saudade - Sjaak Langenberg, Matthijs Bosman en Krijn Christiaansen 'Saudade' bestaat uit vijf kunstwerken geïnspireerd op beelden en bouwrituelen van een wijk in aanbouw en een communicatiecampagne waarin bewoners via een fotowedstrijd op interactieve wijze kennis maken met de kunstwerken en de filosofie erachter. De nog onvoltooide staat van de wijk Houten-Zuid wordt behouden voor de toekomst, omdat de kunstenaars daar kwaliteit, avontuur, een waardevolle geschiedenis voor de wijk in zien. Een hoop bouwzand transformeert langzaam in een duinpartij, een bouwfout is bij nader inzien een prachtig berglandschap van asfalt, de aanleg van een badhuis strandt, maar blijkt uitermate geschikt als open lucht bioscoop. Het avontuur wordt gestimuleerd doordat een aantal kunstwerken onverwachte gebruiksfuncties krijgt.

Sociaal Sculptuur Park Goossenmaat - Gemeente Almelo Kunstenaar Miriam de Zeeuw realiseert in samenspraak met bewoners een kunstwerk voor de buurt Goossenmaat in Almelo. De kunstenaar heeft contact met de bewoners en vertaalt de gevoelens van de bewoners en de historische kenmerken van de buurt in het kunstwerk. Het kunstwerk bestaat uit 21 fotopanelen opgehangen aan huizen en gebouwen. Het zijn historische of eigentijdse foto's van Miriam de Zeeuw. De gemeente wil bewoners betrekken bij de wijk en open laten staan voor beeldende kunst. Door de bewoners bewust te maken van de wijk wordt de leefbaarheid en de veiligheid vergroot.

De Speelkoepel - Wijkvereniging Bilgaard Ter verfraaiing van de Speelkoepel is van zoveel mogelijk bewoners een geglazuurde tegel met een verfijnd ontwerp geplaatst. Bewoners konden achterop de tegel een goede wens, een gedachte of een

50


herinnering schrijven. En of dat nu een goede wens is voor de toekomst van de Speelkoepel of de naam van een geliefd kind, iedere wens blijft gedurende het bestaan van de Speelkoepel beschermd in haar binnenste verborgen.

Theater in de wijk - STUT theater Stut Theater is een professioneel theatergezelschap dat sinds 1977 toneelstukken maakt met de bewoners van Utrechtse volksbuurten. De stukken zijn gebaseerd op ervaringen en verhalen van de spelers en andere buurtbewoners. Stut Theater zoekt haar publiek op in buurthuizen, scholen, jongerencentra, theaters, welzijnsinstellingen, maatschappelijke organisaties en op locatie.

Theaterstraat - Mieke de Wit Theaterproducties Theater gemaakt door bewoners van Rotterdam Noord, voor Noord (en de rest van de wereld). Het was een theatrale wandeling langs vijf bijzondere locaties. Op basis van de persoonlijke inbreng en verhalen van de spelers, maakten vijf professionele regisseurs met hen theatrale stukken van elk een kwartier. Het resultaat werd op vijf locaties in de wijk opgevoerd.

Transart - Koorenhuis, centrum voor kunst en cultuur Transart is in het leven geroepen om Transvaal tijdens de stadsvernieuwing leefbaar te houden. Transart gebruikt slooppanden als atelier om kunst in te maken en in tentoon te stellen. Diverse kunstenaars werken met kinderen van basisscholen (ook brede en binnenstadsscholen). Transart bestaat uit verschillende kortlopende projecten met verschillende thema's; het project zelf bestaat in ieder geval 4 jaar (subsidie). Na zes workshops volgt een opening van de tentoonstelling van het werk van de kinderen. De kinderen nodigen hier klasgenootjes, vriendjes en vriendinnetjes uit.

Turandot - Dario Fo, ondernemers in de kunst Turandot is een opera die wordt opgevoerd voor en door de bewoners van de nieuwe gemeente Midden-Delfland, met als doel de gemeenschapszin van de bewoners van de drie dorpen die samengevoegd zijn te bevorderen. De opera wordt in april 2006 10 keer opgevoerd in een sportzaal, drie keer voor het basisonderwijs en drie keer voor het voortgezet onderwijs (CKV). Met de opera wordt het aanwezige talent, bij wie dan ook, op een professionele manier ontwikkeld.

Tussenwereld - Gemeente Delft In opdracht van de woningbouwvereniging Woonbron en de gemeente Delft zijn kunstenaars op zoek gegaan naar de karakteristieken van de wijk Buitenhof en haar bewoners. De kunstenaar bewoonde gedurende het project (drie maanden) een flat in het gebouw en werkte met bewoners aan het laten zien van iets van de binnenwereld aan de buitenwereld. Dit werd gedaan door borduren, fotoprints en graffiti op gordijnen. De flat van de kunstenaar had een buurthuisfunctie in het gebouw. De bewoners, volwassenen en kinderen, werkten mee aan het project.

Van de stad, het hart en het binnenste buiten - Stichting Welzijn Helmond De binnenstad van Helmond onderging herstructurering en kreeg te maken met sloop en nieuwbouw. Om met deze veranderingen om te gaan is met de bewoners een theaterproductie gemaakt. Door middel van workshops werden deelnemers geworven die bereid waren een heel jaar te oefenen voor de uiteindelijke theaterproductie. Het theaterstuk was geschreven op basis van interviews met bewoners van het stadsdeel centrum over hun geschiedenis en ervaring met het stadsdeel. Het theaterstuk is opgevoerd tijdens de opening van de Brede School en het daarbij behorende theater.

51


Verborgen schoonheid - COS Rijnmond & Midden Holland Verborgen schoonheid is een fotografieproject waarin wijkbewoners leren fotograferen onder leiding van professionele kunstenaars. Na de cursus zijn er in de wijk exposities met de gemaakte foto's.

Verhalen op Sterk Water - 5ekwartier i.s.m. vrouwopdeveranda Een locatievoorstelling op het Oerolfestival 2005. Zeven ouderen schetsen hun leven als puber op West-Terschelling anno 1930-1950. De voorstelling wordt ontwikkeld en gespeeld in Dellewal, de voormalige discotheek van West-Terschelling. Op deze plek brengen we herinneringen tot leven middels oude filmbeelden, verhalen van 75plussers en livemuziek van kinderen.

De Verhalenverteller - Gemeente Oegstgeest In het nieuwe winkelcentrum van Oegstgeest zal voorjaar 2006 een sculptuur, de verhalenverteller, worden geplaatst. De sculptuur is niet alleen beeld, maar ook geluid. Als je dichter bij het beeld komt hoor je een stem die een verhaal vertelt. Alle verhalen die te horen zijn hebben te maken met Oegstgeest, over vroeger en over nu. De verhalenverteller vertelt het verhaal van de inwoners van Oegstgeest. De verhalenverteller vertelt het verhaal van Oegstgeest op de plek waar de eerste fundamenten liggen van het ontstaan ervan en maakt duidelijk dat het heden niet zomaar uit de lucht is komen vallen, maar ingebed is in het verleden.

Wijkmarkt Lombardijen - Com Wonen De wijkmarkt Lombardijen biedt een combinatie van kunst-, cultuur-, amusement en informatieuitwisseling.

Zomercamp - Stichting DSPS In het kader van Groeibriljanten (financiële ondersteuning van de gemeente Rotterdam bij het uitvoeren van plannen en projecten die door particulieren en ondernemers in hun eigen buurt worden geïnitieerd) is stichting DSPS aan de slag gegaan om activiteiten op te zetten in de Rotterdamse wijk Katendrecht. De activiteiten van het project Zomercamp zijn locatiegebonden. De organisatie is gevestigd in de wijk aan het Deliplein. Deze buurt heeft te maken met leegstand. Er zijn activiteiten georganiseerd door zelfstandig kunstenaars. De activiteiten toonden hoe de afzonderlijke panden in de toekomst mogelijk geëxploiteerd kunnen worden. De activiteiten waren gericht op geïnteresseerde bewoners, maar vooral ook op publiek van buiten Katendrecht en zelfs buiten Rotterdam.

Zuiderlicht - John en Femke Bouwer Zuiderlicht is een multidisciplinair project aan de Dordtselaan in Rotterdam en bestond een lichtkunstwerk, portretten van bewoners, een wenskaartenserie, en een openingsevenement met lampionnenoptocht en live-cdopname. De verschillende onderdelen van het project zijn gemaakt door kunstenaars van open rond de Dordstelaan op basis van interviews met bewoners. Uitgangspunt was de variëteit aan lichtfeesten die door de verschillende culturen op de Dordtselaan in december gevierd worden.

Asielzoekers en allochtonen Alleen in mijn dromen kan ik wonen - 5ekwartier Jonge asielzoekers maken serie eigenzinnige animatiefilms in samenwerking met professionele kunstenaars en muzikanten. Kinderen verzinnen hun eigen sprookje. Een fantasieverhaal waarin zij

52


gevaar, wonderen en geluk naar hun hand kunnen zetten. Vervolgens tekenen zij hun eigen verhaal. Door een simpele techniek komen de tekeningen tot leven. Zo ontstaan simpele animatiefilms waar het tekenplezier vanaf spat.

Alles wat je achterlaat neem je mee - Stichting Tijdelijk Zicht Bijna iedereen heeft wel eens afscheid moeten nemen van iets. Dit kan zijn door een verhuizing naar een ander huis, wijk, stad of land en daarmee geliefde dingen achter moeten laten. De kinderen van de asielzoekerschool 'de Wijde Wereld', zijn kinderen die met hun ouders verhuisden naar Nederland. De vraag: 'Wat is het meest dierbare dat je hebt achtergelaten?' is gesteld aan kinderen van de school van het Asielzoekerscentrum Bos en Lommer in Amsterdam en aan de bewoners van die wijk. Hun antwoorden waren het uitgangspunt voor dit videoproject.

Alomtonen - Musicians without borders In tien asielzoekerscentra zijn de afgelopen vijf jaar koren opgericht waarin vrouwen uit binnen- en buitenland elkaar hun liedjes leren.

Boughaz: emigratie en remigratie. Over dromen en werkelijkheden - Streekarchief Midden Holland Stichting Boughaz, het Berberse woord voor oversteek, produceerde de film 'Emigratie en remigratie. Over dromen en werkelijkheden'. De film vertelt het verhaal van Marokkanen in het noorden van Marokko die op het punt staan naar de regio Gouda te emigreren en van hen die dat kort geleden hebben gedaan, alsmede het verhaal van Marokkanen die vanuit de Goudse regio naar het noorden van Marokko zijn geremigreerd, respectievelijk van plan zijn dit binnenkort te doen. De Marokkaanse geschiedenis wordt zo geleidelijk aan vastgelegd en krijgt een eigen plek bij het streekarchief MiddenHolland.

Dries en Driss, Katja en Kadija - Stichting Albarica Het fotografieproject 'Dries & Driss, Katja & Kadija' geeft een reëel beeld van het dagelijks leven in de stad en op het platteland, in zowel Nederland als Marokko. Een Nederlandse fotograaf trok naar Marokko om te werken met stads- en dorpskinderen. Vanuit Marokko kwam een fotograaf naar Nederland om hetzelfde hier te doen. Van de resultaten zijn 21 grote, kleurrijke posters gemaakt die al op diverse plekken te zien zijn geweest. De posters zijn nog steeds te bestellen. Hiermee wordt een educatieve tentoonstelling in huis gehaald. Daarnaast is het een opmaat voor het kleinschalig zelf uitvoeren van een dergelijk project. Op de site zijn lesbrieven, kijkwijzers en gesprekshandleidingen voor diverse doelgroepen te downloaden.

Het eindejaarstheaterspektakel - Theatergroep Delta 'Het eindejaarstheaterspektakel' is een cultuurmaatschappelijk project waarin talenten - jong en oud uit de Molukse gemeenschap zich kunnen manifesteren op het podium in een professionele context. Doel is het bevorderen van de gemeenschapszin binnen diverse Molukse wijken in de provincie Gelderland door het stimuleren van de kunsten cultuurbeleving bij de bewoners. Wijken ontmoeten elkaar in een theatrale happening waarin (als ware het 'het spel zonder grenzen') een gezonde competitie tussen de wijken wordt uitgevochten op het podium.

Kijk met ons mee; Djalan Baruh (een nieuwe weg) - See You Productions Molukse jongeren maken een rap en produceren een videoclip. In woord en beeld laten de jongeren zien hoe zij naar hun wijk kijken.

53


Kunstmarokkanen - Stichting Upstream Reizende tentoonstelling van tien jonge, in Nederland woonachtige Marokkaanse kunstenaars. De tentoonstelling gaat naar zeven steden (staat daar steeds twee weken). Bij alle tentoonstellingen vinden debatten plaats (tijdens de opening). De debatten hebben onderwerpen als: politiek en kunst, censuur en kunst, traditie en kunst etc. Centraal staat de vraag: is je culturele achtergrond van wezenlijke invloed op je werk als kunstenaar? Daarnaast is er een educatief programma voor jongeren (vmbo en havo/vwo). Leerlingen bezoeken de tentoonstelling met een MP3 speler waarop teksten staan die zijn ingesproken door de kunstenaars tijdens de opening en het debat van de tentoonstellingen.

Levensloop oudere vluchtelingen - Stichting BMP Het project is opgezet als een zoektocht naar de verhalen en de levensloop van oudere vluchtelingen en naar de behoeften die zij hebben op het gebied van expressie en sociale relaties. Daarnaast kent het project een aantal experimenten waarin oudere vluchtelingen zelf uitproberen welke expressietechnieken hen het meest aanspreken en tot welke producten het werken met deze technieken leidt. Op basis van de zoektocht en de experimenten wordt uiteindelijk een methode en een programma ontwikkeld die vluchtelingen zelf en de organisaties die met hen werken instaat stellen de potentie van deze groep aan te boren en hun inburgering te vergemakkelijken.

Mobil Home - Nationale Stichting ter Bevordering van Vrolijkheid Mobil home is een project voor vluchtelingenjongeren in de leeftijd van 16 t/m 23 jaar. Binnen Mobil Home krijgen jongeren de kans om het hun creatieve talent te werken op het gebied van theater, film, dans, muziek en zang. Mobil Home fungeert voor veel vluchtelingenjongeren als brug tussen het AZC en de wereld van Nederlandse jongeren. In 2005 zijn ongeveer zestien asielzoekercentra bezocht. De projecten krijgen hun vorm aan de hand van de lokale situatie.

Onvoltooid verleden - Divers Een groep van vijftien Turkse mannen van vijftig jaar en ouder hebben onder begeleiding van een sociaal werker, een vormgever, een schrijver en een documentairemaker gepraat over hun leven, de keuzes die ze maakten en de heimwee naar hun land van herkomst. Ze hebben deze verhalen vormgegeven met objecten die zijn tentoongesteld. De schrijver heeft de verhalen vastgelegd in een boekje en de documentairemaker heeft het hele proces op dvd vastgelegd.

Tulpen uit Kabul - Dogtroep Een voorstelling over een intieme reis naar de wereld van de vreemdeling. In een serie workshops in asielzoekercentra werden 'kostbaarheden' verzameld in de vorm van herinneringen en verhalen. Deze kostbaarheden werden door een team van ervaren Dogtroepmakers en jonge kunstenaars geplaatst in een theatrale installatie in een fort bij Utrecht. De asielzoekers zelf werden ingezet als gidsen.

Daklozen, verslavings- en geestelijke gezondheidszorg Atten!on - Projektenburo Jeugdhulpverlening & Verslavingszorg Atten!on is een HipHop-project voor dak- en thuisloze jongeren (jongeren van de straat). Doel van het project is jongeren te activeren, een kans te geven uit hun geïsoleerde positie te komen, hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen en ten slotte om hun sociale netwerk te vergroten. Ook wil het project zorgen voor een reële beeldvorming want jongeren-van-de-straat lijken synoniem te

54


staan voor overlast en problemen terwijl dat lang niet altijd zo is. Atten!on biedt jongeren de kans om letterlijk hun stem te laten horen. Tegelijkertijd worden ze geschoold in het schrijven van teksten, optreden/performance en samenwerking. Ook krijgen ze lessen om de techniek die bij optredens gebruikt wordt te leren.

CD uit je dak - Stichting Partis CD met muziek gemaakt door dak- en thuislozenband.

Het vijfde seizoen - Stichting Het Vijfde Seizoen In het kunstproject 'het vijfde seizoen' kunnen kunstenaars telkens voor de duur van één seizoen op het terrein van Altrecht, geestelijke gezondheidszorg, de Willem Arntz Hoeve in Den Dolder wonen en werken. Het project wil de inrichting en de buitenwereld integreren. Artist in residence is een project 'work in progress' en ontwikkelt de relatie tussen kunst en psychiatrie. Het project heeft een voorbeeldwerking voor alle instellingen op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg in Nederland. Ook buitenlandse kunstenaars kunnen deelnemen. De naam van het project is afkomstig van het boek van Kurt Tucholsky en verwijst naar de seizoenswisselingen en de onderliggende eewigheidsstroom. Van belang is dat de maatschappij door middel van kunstenaars wordt binnengehaald.

Zoon van ... - Koperen case 'Zoon van...' is een theaterstuk samen met dak- en thuislozen met als doel de negatieve beeldvorming weg te nemen en te leiden tot acceptatie.

Gehandicapten Ben ik ? in beeld - Gemeente Tilburg 'Ben ik ? in beeld' is een kunstproject dat een bijdrage wil leveren aan een realistischer beeldvorming over mensen met een verstandelijke beperking. Een breed publiek wordt uitgenodigd om het spel 'Ben ik ? in beeld' (een soort tric-trac spel) te komen spelen in een bekend café in Tilburg. Zes Tilburgers met een verstandelijke beperking en hun alledaagse leven staan centraal in het project. Foto's van alledaagse situaties in hun leven zijn gebruikt voor de speelkaarten en de beeldaffiches van het project.

Herrie in mijn hoofd - AllAboutUs FilmFactory Doof zijn en hip!, van harde punkmuziek houden en als superman naar je eigen verleden vliegen. 'Herrie in mijn Hoofd' is de naam van een filmproject van vier eigenwijze dove jongeren. Zeven maanden lang hebben Bart (21), Daniel (21), Marie (16) en Jascha (17) onder begeleiding van regisseuse Anna Spohr gestoeid met het medium film. Zij inspireerde hen tot deze visuele egodocumenten. Hoe is het om jong, wild en doof te zijn? 'Herrie in mijn hoofd' is een project van AllAboutUs FilmFactory (AAUFF) en Stichting ZieZo. AAUFF is een mobiele filmfabriek die jongeren in staat stelt zich de filmtaal eigen te maken, spannend te vertellen door eerlijk te zijn, de individuele passie voor muziek te integreren in elk filmverhaal en maximaal te worden betrokken bij de montage.

Lastige lijven - Topp Lastige lijven beoogt jongeren met en zonder handicap op een spelende wijze kennis te laten maken met elkaar. Theater en spel zijn in staat vooroordelen weg te nemen en verbinden, ongeacht de

55


verschillen. Het draait bij de dertien spelers om hun lichaam, om wat je ermee kan of zou willen kunnen. Hoe verhoud je je tot je eigen lichaam en wat vinden andere lichamen in je omgeving?

Muziektheater - Stichting ToBe, locatie Berckepoort Meedoen, durven, actief en ondernemend zijn, dat zijn de speerpunten voor de deelnemers aan 'Muziektheater'. 'Muziektheater' is een project voor mensen met een verstandelijke handicap. Iedereen kan op zijn eigen manier bezig zijn met hetzelfde thema, resulterend in een muziektheatervoorstelling in de plaatselijke schouwburg.

Speelgoed - Toverbal theater Toverbal theater is een theatergroep die mensen met een beperking voorziet van werk en daarmee een plaats in de samenleving. 'Speelgoed' is een theaterstuk dat gedurende één dag op basisscholen centraal staat. De acteurs met een beperking treden met een voorstelling op voor 180 kinderen. Vervolgens leren de kinderen het toneelstuk van de acteurs en na een korte generale repetitie wordt aan het eind van de dag het toneelstuk voor publiek gespeeld.

Theatertour - Nunspeet Theaterinitiatief Theatertour is een reeks van optredens voor, door en met verstandelijk gehandicapten in verschillende theatertjes.

Theaterwerkplaats Tiuri De theaterwerkplaats Tiuri is een werkplaats voor mensen met een beperking die graag theater maken. Gedurende vier dagen per week worden deelnemers uit deze doelgroep onder professionele begeleiding opgeleid tot theatermaker. Door middel van spel en improvisaties rondom bepaalde thema's komen er voorstellingen tot stand, waarbij het spel wordt ondersteund door muziek. Hiernaast organiseert theaterwerkplaats Tiuri workshops als vrijetijdsbesteding en op aanvraag, evenals educatietrajecten op scholen.

Vier winden - K. Poll, Stichting voor Onderwijs, Kunst en Wetenschap Lichtverstandelijk gehandicapten en leerlingen voortgezet onderwijs maken onder leiding van regisseur bewegingstheatervoorstellingen.

De Workshop - Stichting I-dans De workshop is een samenwerking tussen studenten dans van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en gehandicapte dansers. I-dans wil door middel van dans en beweging mensen met en zonder handicap bij elkaar brengen.

Vrouwen Casa Mundial - Rotterdams Wijktheater Het project is opgezet met vrouwen van verschillende culturele achtergrond. Zij zijn gevraagd naar hun levensverhalen. Die gaan over gevoelens die zij als nieuwkomer hebben in Nederland en wat zij missen van hun land van herkomst. Hun eigen levensverhalen zijn de basis voor de voorstelling.

56


De Jurk van Delft - Tonny van Sommeren De gemeente vroeg een kunstproject in de wijk ten behoeve van de cohesie in de wijk in het kader van het culturele programma van de gemeente Delft. Allochtone en autochtone vrouwen uit Delft hebben gezamenlijk een kunstwerk (digitaal boekwerk en textiel object) gemaakt. Het proces stond hierbij centraal. Het resultaat, de jurk van Delft, is opgenomen in de collectie van museum het Prinsenhof als hedendaags erfgoed.

Mozaïek van de dialoog - SCART Intercultureel project voor autochtone en allochtone vrouwen in Wageningen en voor de bovenbouw van het primair onderwijs. Vrouwen maken kunstwerken met mozaïek voor in de openbare ruimte van de wijken, met als doel: een dialoog op gang brengen over leefbaarheid, het vergroten van verantwoordelijkheid voor de eigen woonomgeving, bevorderen onderlinge integratie, persoonlijke ontwikkeling, Nederlandse taal leren. De deelneemsters bepalen zelf de vorm en locatie van de kunstwerken, ontwerpen de mozaïeken en voeren deze uit.

Zanaat - Stichting Siri Sunna Zanaat is een keramiekproject voor tweede generatie Turkse vrouwen. De workshop was erop gericht de traditionele huisvlijt van het handwerken te doorbreken en een creatief proces op gang te brengen. Door middel van de workshop krijgen de vrouwen een andere vrijetijdsbesteding aangereikt.

Kinderen en jongeren Battle of Amsterdam - Stichting ISH Events De Battle of Amsterdam is een samenwerkingsproject van Stichting ISH, gemeente en welzijnsorganisaties in deelgemeenten van Amsterdam. Het project bestaat uit verschillende fasen. Allereerst worden deelnemers geworven door middel van demo's. Dit zijn bijeenkomsten waarin ISH presenteert wat zij doet door live te laten zien. Vervolgens worden workshops gegeven op locatie. Net als bij de demo's fungeren jongeren die al eerder meededen als rolmodel in de workshops. De workshops worden gegeven in allerlei disciplines op het gebied van dans en muziek uit de jongerencultuur. Na de workshops volgen voorrondes en een finale van battles. Battles zijn bijeenkomsten waarbij verschillende groepen elkaar telkens uitdagen en laten zien wat ze kunnen.

Bloemplastiek - Friesland College, Techno Lyceum Het wijkpanel gaf aan het Friesland College de opdracht tot het maken van een beeld. Dit beeld, 'Bloemplastiek', werd ontworpen en gemaakt door cursisten van het Friesland College met ondersteuning door een kunstenaar. De kunstenaar werd door FC-Cult ingehuurd om de cursisten te ondersteunen in hun creatieve proces.

Breaking Walls - Theater Frascati Breaking Walls is een jongerenfestival met voorstellingen uit Nederland en buitenland dat in nauwe samenwerking met jongeren van 16 tot 25 jaar wordt samengesteld. Daarnaast vinden voorstellingen plaats van jongeren die meedoen aan talentontwikkelingstrajecten zoals werkplaatsen (met (net) afgestudeerde regisseurs en projecten in de wijk (Amsterdam West bijvoorbeeld)). Ook biedt Breaking Walls open podia zoals Club A.

57


CATch (Cultuureducatie Als Toekomstperspectief) - Click F1 Het CATch-project is ontstaan in samenwerking met Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling, gemeente Amsterdam. Deze dienst heeft de opdracht gegeven om een project te ontwikkelen waarbij cultuureducatie voor risicojongeren wordt ingezet om competenties te versterken. Het resultaat is CATch, Cultuureducatie Als Toekomstperspectief. In 2004 werd CATch uitgevoerd door Kunstweb, vanaf 2005 tot heden door Click F1.

Check die merrie - Stichting Tijdelijk Zicht Het project 'check die merrie' (betekent: zie die Mercedes) is geïnspireerd op de straattaal zoals deze in Amsterdam bij jongeren wordt gesproken. Er is een inventarisatie van de straattaal gehouden op het Nova College in Amsterdam. Dit project was in maart 2005 te zien via video- en fotoprojecties op de gevel van de Universiteitsbibliotheek en te beluisteren aan het Koningsplein te Amsterdam. Nynke Deinema, Caroline de Roy en Etienne Scheeper hebben een aantal maanden samengewerkt met leerlingen van het Nova College in Amsterdam-West. Van het project is een boekje en een straattaal spel gemaakt.

Culture Shock - ISH Institute Culture Shock is een dynamische professionele voorstelling voor en door talentvolle jongeren uit Almere met als hoofdthema straatcultuur. Gemotiveerde jongeren zijn welkom om auditie te doen. Gedurende zeven maanden werken de ISH-coaches met de jongeren aan een voorstelling die vervolgens opgevoerd wordt in verschillende theaters in Flevoland.

Habibi Maghribi - Mobiliteit in Muziek Habibi Maghribi is een project dat wil prikkelen en stimuleren door jongeren in contact te brengen met een rolmodel. De projecten zijn laagdrempelig en financieel bereikbaar voor jongeren. Habibi Maghribi biedt jongeren een veilige omgeving waarin samen muziek gemaakt kan worden.

Hiphopproject - Musicon In het 'Hiphopproject' worden jongeren uit verschillende lagen in de bevolking bij elkaar gebracht. Het is een multidisciplinair project dat jongeren stimuleert in hun creatieve en culturele ontwikkeling. Er worden verschillende dansen hiphopworkshops gegeven die zowel uit theorie als praktijk bestaan.

Hollywood in het wijkgebouw - EnigIdee!Producties Hollywood in het wijkgebouw is een filmproject waarin kinderen op een leuke manier film leren maken.

Kunstklik - Stichting Inter Art KunstKlik is in 2001 op verzoek van de Rietveld Academie ontwikkeld door Stichting InterArt, voor jongeren die hun talenten willen ontdekken en ontwikkelen op het gebied van beeldende kunst. In een inspirerende omgeving met veel persoonlijke begeleiding maken zij kennis met alle praktijkvakken uit het eerste jaar van de kunstacademie. KunstKlik heeft als doel de doorstroming van jongeren naar reguliere kunstacademies te bevorderen zodat een betere afspiegeling van de multietnische samenleving ontstaat in het kunstvakonderwijs.

Kweekvijver - KOA Kweekvijver is een opleidingstraject voor jongeren van de straat die goed zijn in het discipline hiphop om ze op te leiden tot nieuwe docenten.

58


Let's hang around - Stade advies In Let's Hang Around worden jongeren uitgenodigd om voor hun eigen buurt een positieve actie te organiseren. Hangjongeren komen vaak negatief in het nieuws en laten zich zo van hun goede kant zien. Het is een wedstrijd waaraan tien gemeenten deelnemen. Jongeren worden begeleid door jongerenwerkers en gemotiveerd om originele acties te ondernemen. Jongeren doen het voorbereidende werk en de uitvoering zelf, onder begeleiding van het jongerenwerk. Ze organiseren acties voor jongere en oudere buurtbewoners zoals een groot buurtfeest met optredens en open podium, het jongerencentrum als spookhuis, rappen met bejaarden, een flitstentoonstelling met wegwerpcamera's, een speeltuin opknappen en een open podium. Lokale professionals en media worden uitgenodigd om de actie bij te wonen.

Museumschool - Museum Jan Cunen In Oss kennen het gemeentelijke Museum Jan Cunen en het Hooghuis Lyceum (vmbo-onderwijs) een langdurige structurele en vruchtbare samenwerking. Sinds 1998 is het museum richting school gegroeid en school richting museum. School werd zelfs fysiek gedeeltelijk een museum, toen in november 2003 de museumschool werd opgeleverd. Een drie etages tellende aanbouw bij de school, waarin de leslokalen in alle opzichten voldoen aan klimatologische en beveiligingsstandaarden voor musea en waarin kunstwerken uit het museum zijn tentoongesteld. In deze museumlokalen volgen de leerlingen hun lessen Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV), maar ook geschiedenis of maatschappijleer. Bovendien heeft het lyceum een huurcontract met een lokale galerie en heeft het een eigen grafiekcollectie opgebouwd. De leerlingen trekken ook naar het museum. Niet alleen om tentoonstellingen te bekijken; zij werken en leren in het museum, waardoor de grenzen tussen de beide instellingen in belangrijke mate zijn geslecht. Het SchoolMuseumSchool-project is van deze samenwerking een belangrijke manifestatie, met een bijhorende website als ruggengraat. Blijvende communicatie met de vaak als moeilijk betitelde doelgroep vmbo-leerlingen wordt zo gerealiseerd.

Plankenkoorts - UCK Talentenjacht waarbij de voorronden worden georganiseerd in de wijken van Utrecht. De finale is stadsbreed. Jongeren die meedoen en willen kunnen korte cursussen en lessen volgen.

Respect verdien je - Brainstormbureau / Robert Pennekamp Met het thema 'Respect verdien je' gingen de scholieren van het ROC in Zuid Oost een dag aan de slag. Om na te denken en inhoud te geven aan het woord respect is gekozen om een kunstwerk te maken dat in het ROC gebouw wordt opgehangen dat een tijdelijk karakter heeft. De opdracht was, grote letters te maken en deze in te vullen met tekeningen en teksten. Iedere letter kreeg een andere invulling en inhoud gekoppeld aan het thema. Daarnaast was er een Wishing wall. Enerzijds konden scholieren links iets opschrijven waar ze respect voor hadden en rechts iets opschrijven, waar ze geen respect voor hadden. Zo hing het vol met zelf gemaakte posters over respect. Door het lezen kwamen andere scholieren ook weer op gedachten waardoor het thema respect vanuit verschillende hoeken benaderd werd.

Roots & routes - Stichting Roots & Routes Roots & Routes is een project voor bemiddeling van kansloze jongeren met talent naar gevestigde instituten. Het project bestaat uit empowerment, educatie en publieksparticipatie.

59


Rotterdams Lef - Hal 4 Rotterdams Lef maakt 'Urban Theater': eigentijds theater vanuit een streetwise benadering. De hartslag van een grote stad vertolkt door jonge professionele spelers die uitgedaagd worden om de waan van de dag te overstijgen. Naast de productie van publieksvoorstellingen heeft Rotterdams Lef een trainingstraject voor jonge getalenteerde spelers en dansers: Studio Lef; waarbij ze de mogelijkheid krijgen hun talenten uit te diepen.

Shortworks- Jongerentheater 020 Shortworks is een choreografieproject waar deelnemers leren een choreografie te maken en zich mogelijk te ontwikkelen tot choreograaf. De doelgroep van het project bestaat uit jongeren tussen de 16 en 21 jaar die in het maken van een choreografie geïnteresseerd zijn, die zich als jonge choreograaf willen professionaliseren en studenten van het hoger kunstvakonderwijs. Bij dit project worden crossovers tussen eigentijdse, grootstedelijke (verbonden met de jongerencultuur), traditionele nietwesterse en westerse academische dansvormen gecombineerd.

Stadsverhalen - Stichting Theater Stuiter 'Stadsverhalen' is een interactief project voor jongeren waarin samen met het publiek verhalen worden gespeeld van mensen die ooit naar Nederland kwamen. Het doel is om jongeren inzicht te geven in het ontstaan en de toekomst van onze samenleving.

Station2Station - Tandem Het Steiger theater en Tandem werken in Nijmegen gezamenlijk aan een vergroting van het cultuurbereik van jongeren. Station2Station is een eigenwijs theaterproject van en voor jongeren, waarin op een confronterende en dynamische manier multicultureel theater wordt gemaakt.

De Vliegende Hollanders - Stichting Humanitas Het theaterproject 'De Vliegende Hollander - in het land van elk en klooning' gaat over integratie, vriendschap en groepsprocessen. Het project is een theaterstuk met een maatschappelijke doelstelling en heeft een looptijd van één jaar. Het project bestaat uit het samenstellen van het team, het trainen van het team, werven van deelnemers en voorbereiding van deelnemers op uitvoering. De voorbereiding van deelnemers gaat door middel van workshops in de disciplines die in het theaterstuk gebruikt worden. Het verhaal voor het theaterstuk wordt met de jongeren gezamenlijk samen gesteld. Naast het neerzetten van een theaterstuk leren de deelnemers omgaan met het thema van het stuk.

Y-Art - SJA, Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam Y-Art is een cultuurfestival, georganiseerd door en voor jongeren tussen de 12 en 20 jaar. Jongeren krijgen de kans om hun kunsten en talenten tijdens het Festival te laten zien. Voorafgaand aan het Festival vinden workshops plaats. Tijdens deze workshops krijgen jongeren de mogelijkheid hun talenten op een creatieve manier te ontplooien. Daarnaast biedt Y-Art ook coaching aan. Deze coaching is vooral bedoeld voor jongeren die al langere tijd bezig zijn geweest hun talenten op creatieve manier te uiten en hun talenten nog verder willen ontwikkelen.

60


Overig Allerzielen Allicht - Van der Lee Kunstprojecten De doden niet verzwijgen maar vieren om wie ze waren en wat ze nog te vertellen hebben. Met licht, vuur en klank wordt van de begraafplaats wordt een sfeervolle ontmoetingsplek voor de levende gemaakt. Kunstenaars helpen nabestaanden om vorm te geven aan herinneringen en emoties. De overledenen zijn voelbaar aanwezig, hun inspiratie en vitaliteit komen tot leven. De kring van de overledenen komt weer bij elkaar en eten, drinken, zingen met elkaar. Bezoekers worden deelnemers. Op bijzonder ingerichte plekken kunnen zij hun eigen doden vieren.

61


62


Websites Algemeen www.americansforthearts.org Americans for the Arts is een non-profit organisatie met als doel het bevorderen van de kunsten in Amerika. De organisatie streeft ernaar om onder andere via de kunsten een leefbare samenleving te creëren en meer geld te genereren voor de kunsten en kunsteducatie. Zij organiseren congressen, verrichten onderzoek, geven workshops en organiseren evenementen.

www.britishcouncil.org/arts-for-development.htm Arts-for-development is een onderdeel van de British Council. Op de website wordt een overzicht gegeven van de ervaringen met gemeenschapskunst in de Groot-Brittannië. Er worden enkele internationale projecten beschreven die een bijdrage leveren aan sociale verandering.

www.communityarts.net The Community Arts Network is een Amerikaanse portal op het gebied van gemeenschapskunst. De website bevat theoretische verhandelingen, nieuws, discussie, documentatie, onderzoek en educatieve informatie.

www.communityart.nl/ca.htm De organisatie SCART gebruikt kunst als middel om de cohesie in de samenleving te bevorderen. Dit doet zij door onder andere zelf projecten uit te voeren en door via de website informatie te verstrekken, projecten bekend te maken en voorbeelden te geven van wat er mogelijk is.

www.creativecommunities.org.uk The Centre for Creative Communities stimuleert cultuureducatie, culturele uitwisselingen en wijkvernieuwing. Zij richt zich op individuen en organisaties en stimuleert hen tot samenwerking. De website bevat: informatie over nationale en internationale projecten en studies, een nieuwsbrief en de mogelijkheid te reageren op geplaatste artikelen.

www.e-mailout.org E-MAiLOUT heeft als doel het bevorderen van cultuurparticipatie op de Britse eilanden. De website is bestemd voor mensen die op een creatieve manier werken in een community-omgeving. Zij kunnen hun stem laten horen via deze website en op de hoogte blijven van ontwikkelingen en veranderingen.

www.livable.com/culture_builds/index.htm De Amerikaanse organisatie Partners for Livable Communities heeft als doel om cultuur in te zetten voor de ontwikkeling van jeugd, economie en maatschappij binnen de Amerikaanse communities.

pioneersofchange.net/communities/arts Deze website is opgezet door een internationaal gezelschap van onder anderen kunstenaars, sociaalwerkers en docenten. Het doel is om kunst te integreren in sociaal-ontwikkelingswerk. De website bevat onder andere verslagen van internationale studiereizen.

63


Achterstandsituaties www.catchhh.nl/catch2006/ Catch is een initiatief van de gemeente Amsterdam en is bedoeld voor jongeren tussen de 15 en 23 jaar die moeilijk hun draai kunnen vinden. Een jaar lang nemen zij deel aan een dans-, muziek-, drama-, taal- of mediaproject.

www.cdkd.be Kunst en Democratie heeft als doel cultuur toegankelijker te maken en tegelijkertijd cultuur te gebruiken als hefboom voor meer democratie. Werkterreinen van Kunst en Democratie zijn: sociaalartistieke praktijk, participatie verhoging, culturele diversiteit, cultuur en samenleving.

www.kunstenaarsenco.nl Onder het kopje ‘Praktijkervaring in een andere setting’ is het project ‘KunstWerk(t)’ te vinden. In dit project zetten kunstenaars hun vaardigheden in om de kans op werk voor migranten, gedetineerden, verstandelijk gehandicapten en probleemjongeren te vergroten. Dit project loopt tot eind 2007 en maakt deel uit van het ESF-EQUAL-programma.

www.skvr.nl/wijkinitiatief/kunstonderandere/index.html Kunst onder Andere van de SKVR, het centrum voor de kunsten in Rotterdam, richt zich op een wijkgerichte aanpak. De SKVR wil haar cursusaanbod en projecten ook bereikbaar maken voor diegenen die nog niet via het reguliere aanbod van de SKVR worden bereikt. Kunst Onder Andere voorziet in de behoeftes die er leven in de probleemwijken van Rotterdam.

Wijktheater www.aact.org/index.htm De American Association of Community Theatre is de nationale stem van community-theater in Amerika. Deze organisatie behartigt de belangen van haar leden en van meer dan 7000 theaters verspreid over de VS.

www.stut.nl Stut is een theatergezelschap dat toneelstukken maakt met bewoners van Utrechtse volksbuurten. De stukken zijn gebaseerd op ervaringen en verhalen van de spelers en andere buurtbewoners. Stut wil met theater mensen ondersteunen die economisch en maatschappelijk onder druk staan.

www.rotterdamswijktheater.nl Het Rotterdams Wijktheater maakt theatervoorstellingen door en voor bewoners van de Rotterdamse wijken. Onder professionele begeleiding van schrijvers en regisseurs zetten de buurtbewoners hun eigen ervaringen op de planken. Tweejaarlijks organiseert het Rotterdams Wijktheater het Internationaal Wijktheater Festival.

www.detheaterstraat.nl De Theaterstraat maakt theater op locatie met Rotterdammers uit verschillende culturen, met verschillende smaken en verschillende interesses. Voor de theaterprojecten wordt altijd

64


samenwerking gezocht met welzijnsorganisaties en andere organisaties die deskundig zijn op een specifiek onderwerp.

www.theaterwerk.nl Theaterwerk NL geeft met name aandacht aan de volgende twee ontwikkelingen: de samenwerking tussen professionals en amateurs en de versterking van theater in de samenleving. Onder het kopje ‘nieuwe ontwikkelingen’ wordt ingegaan op het thema wijktheater.

www.vak-delft.nl Onder het kopje ‘Vak in de wijk’ wordt het Wijktheater Delft genoemd. In zeven wijken van Delft worden theatervoorstellingen gemaakt met bewoners van de wijk over leven en leefomstandigheden in de wijk. Alle voorstellingen worden op speciale locaties in de wijk gespeeld.

www.wijktheaterplatform.nl Wijktheatergezelschap Stut heeft het initiatief genomen tot het opzetten van een platform voor wijktheater. Inmiddels hebben enkele landelijke ontmoetingen plaatsgevonden waarvan de verslagen op deze site staan.

Praktijk www.cultuurnetwerk.nl Onder het kopje 'vrije tijd' is de databank Community Arts te vinden. Deze databank bevat circa honderd beschrijvingen van erfgoed- en kunstprojecten op het gebied van gemeenschapskunst opgenomen.

www.ish-events.com De groep ISH maakt (dans)voorstellingen met een multidisciplinair karakter. Daarnaast ontwikkelt ISH, in samenwerking met Dienst Werk en Inkomen Amsterdam, TrainISH. TrainISH is een interne opleiding met als doel voortijdige schoolverlaters een schoolvervangend traject aan te bieden. Vanaf 2004 organiseert Stichting Welzijn Binnenstad Amsterdam en ISH jaarlijks de Battle of Amsterdam. Hierin krijgen jongeren de kans te laten zien wat ze kunnen in de disciplines dans, vocals, shows en funsports.

www.pjpartners.nl Het bureau Kunst & Cultuur van PJ Partners opereert in Zuid-Holland op het snijvlak van cultuur en welzijn. Zij organiseert en ontwikkelt diverse cultuurprojecten. Deze kunnen rond een bepaalde discipline zijn (theater, dans, muziek, beeldende kunst) of met een bepaalde doelgroep (Marokkaanse jongeren, jonge vluchtelingen, senioren). Een belangrijk doel is het stimuleren van de actieve en receptieve cultuurparticipatie van jongeren, specifiek van jongeren die weinig met kunst en cultuur in aanraking komen.

www.stichtinginterart.nl Stichting InterArt is een culturele instelling die middels multidisciplinaire kunstprojecten maatschappelijke vraagstukken onder brede aandacht brengt met als doel sociale betrokkenheid te bevorderen. De organisatie wil meer mensen en vooral jongeren bij kunst betrekken.

65


www.vgto.nl vGtO komt meestal in actie naar aanleiding van een specifieke vraag - vanuit instelling, tentoonstellingsmaker, overheid, bedrijf of particulier. Daarnaast ontwikkelt de organisatie ook op eigen initiatief projecten. vGtO infiltreert in het gewone leven door kunst rechtstreeks onder het publiek te brengen.

www.5ekwartier.nl Het 5eKwartier ontwikkelt theatrale gebeurtenissen. Hierbij wordt muziek, beeldende kunst en theater gebruikt als bindmiddel tussen mensen. De kunsten zijn geen doel op zich maar worden in gezet als katalysator binnen een sociaal proces.

Lectoraten www.codarts.nl Per 1 september 2005 is Peter van den Hurk benoemd tot lector Community arts. Het lectoraat is geconcentreerd rond de praktijk van community arts. De lector wil dit pioniersgebied van kunstvernieuwing op een praktische manier ontsluiten en onderzoeken op zijn specifieke hoedanigheden, vaardigheden, voorwaarden en wetmatigheden.

www.popkunst.nl Popkunst is het jongste lectoraat van ArtEZ hogeschool voor de kunsten. Onder leiding van lector Merlijn Twaalfhoven en in samenwerking met schrijver en musicoloog Bas van Putten en een brede kenniskring, wordt vier jaar lang onderzoek gedaan naar PopKunst.

66


Studiecentrum Cultuurnetwerk Nederland Voor iedereen die vanuit zijn studie of beroep te maken heeft met kunsten cultuureducatie is het studiecentrum van Cultuurnetwerk Nederland van belang. In het centrum van Utrecht, vindt u een uitgebreide en unieke collectie publicaties over kunsten cultuureducatie.

Collectie Naast talloze monografieën bevat de collectie circa 175 binnenlandse en buitenlandse (vak)tijdschriften, vele lesmethoden, les- en projectmaterialen voor zowel basis- als voortgezet onderwijs, handboeken, naslagwerken en onderzoeksrapporten. Een aparte collectie is de instellingendocumentatie van centra voor de kunsten en van landelijke onderwijs- en culturele instellingen. Deze omvat naast jaarverslagen en beleidsplannen ook nota's van landelijke, provinciale en gemeentelijke overheden. Materialen uit de instellingendocumentatie zijn ter plekke te raadplegen, maar zijn niet te leen.

Openingstijden Het studiecentrum is voor publiek geopend op maandag van 13.30 tot 17.00 uur en van dinsdag tot en met vrijdag van 9.30 tot 17.00 uur. Raadpleeg de website van Cultuurnetwerk Nederland,

www.cultuurnetwerk.org, of bel, 030-236 12 00 voor afwijkende openingstijden in verband met feestdagen en vakantieperioden.

Catalogus on line: www.cultuurnetwerk.org > ga naar producten > bibliotheek De catalogus van het studiecentrum is op internet te raadplegen. Publicaties zijn op verschillende wijzen te vinden in de catalogus. Ook geeft de catalogus on line informatie of een publicatie aanwezig is of uitgeleend.

Lenen De meeste materialen zijn te leen en kunnen per post aan u toegestuurd worden. Indien u wilt lenen moet u ingeschreven zijn bij het studiecentrum. Voor het inschrijven is een identiteitsbewijs (paspoort, rijbewijs, Europees identiteitsbewijs) alsmede een recent afschrift van uw giro- of bankrekening (vanwege de adresgegevens) noodzakelijk. Aanmelding als lid is ook schriftelijk mogelijk. Stuur met uw aanmelding een kopie van uw identiteitsbewijs en van een recent giro- of bankafschrift mee.

Leden Personen en instellingen kunnen lid worden van het studiecentrum. Leden betalen geen leengeld voor materialen en krijgen 50 procent korting op literatuurselecties. Bovendien ontvangen leden gratis Zicht op... . Een lidmaatschap kost voor particulieren € 20,50 per jaar en voor instellingen en scholen € 34,50 per jaar. Een lidmaatschap kan op elk moment ingaan en wordt jaarlijks stilzwijgend verlengd. Opzeggingen (alleen schriftelijk) dienen voor 1 december van het nieuwe kalenderjaar in het bezit te zijn van Cultuurnetwerk Nederland.

67


Colofon Zicht op... kunst en maatschappij is een uitgave in de serie Zicht op... van Cultuurnetwerk Nederland. Hoofdredactie: Marie-José Kommers Inleidend artikel: Sandra Trienekens Selectie literatuur: Dienst Informatie & Documentatie Productie Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht Drukwerk &producties bv Cultuurnetwerk Nederland Ganzenmarkt 6 Postbus 61 3500 AB Utrecht Telefoon 030-236 12 00 Fax 030-236 12 90 E-mail [email protected] Internet www.cultuurnetwerk.org

Zicht op... is gratis voor leden van het studiecentrum van Cultuurnetwerk Nederland. Deze uitgave is in pdf-formaat kosteloos beschikbaar op www.cultuurnetwerk.org. Geïnteresseerden kunnen ook tegen betaling van de verzend- en administratiekosten een exemplaar bij Cultuurnetwerk opvragen, zolang de voorraad strekt. Eerdere nummers van Zicht op... op www.cultuurnetwerk.org (een selectie): Ruim zes jaar onderzoek cultuureducatie 2000-2006 Jongeren en cultuurdeelname Het nieuwe leren en cultuureducatie Gemeentelijk en provinciaal beleid Cultuureducatie in de nieuwe onderbouw Cultuureducatie en basisonderwijs: beleid en praktijk Vier jaar CKV1 CKV in het vmbo Beleidsonderzoek Cultuur en School Samenwerking in de cultuureducatie Een kwarteeuw onderzoek naar kunsteducatie © Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht, 2006

68


Literatuur. Algemeen 17 ZICHT OP... KUNST EN MAATSCHAPPIJ

Recommend Documents