Lestip 'Het wonderkabinet' Over het boek Sinds zijn moeder dood is, woont Ben bij zijn oom en tante. Speurend in de spullen van zijn moeder ontdekt hij het boek Het wonderkabinet, mét daarin een bladwijzer die naar zijn onbekende vader verwijst. Ben besluit zijn vader te gaan zoeken en trekt in zijn eentje naar New York. Roos is 12, ze is doof en net als Ben weggelopen naar New York. Alleen is Roos er vijftig jaar vóór Ben. Toch gaan hun verhalen elkaar kruisen en zal blijken dat Ben en Roos een bijzondere band hebben. Het wonderkabinet is een dik en bijzonder boek. Het verhaal van Roos wordt namelijk niet in woorden, maar in beelden verteld. De prenten spelen zich als een film voor je ogen af, tot ze helemaal samensmelten met het verhaal van Ben. Dit is een boek om opnieuw en opnieuw te lezen en te bekijken. Auteur(s) Brian Selznick Uitgeverij Boekerij / 2012 Aantal pagina's 637 p. ISBN 9789022561539 Genre Fictie Prentenboek Doelgroep 6de leerjaar Trefwoorden Auteur lestip Inge Umans
Aanzet –Inleefspel Zowel Rose als Ben zijn doof. Met een inleefspel maak je de kinderen duidelijk hoe een dove communiceert, zich in het verkeer begeeft … Je kan doofheid simuleren door een leerling een koptelefoon op te zetten die geen geluid van buitenaf doorlaat. Daarna moeten ze zien te functioneren in een spel, een wiskundeles, een turnles … Laat in elke situatie iemand anders de koptelefoon opzetten. Evalueer daarna. Wat hebben ze als positief ervaren? Wat als negatief? Je kan het inleefspel ook uitbreiden met andere handicaps. Inspiratie vind je o.a. op http://home.euphonynet.be/anderszijn/spelletjes.htm.
–Extra leesvoer
Leg De stille dief en De Gehoorstoornis Survivalgids op de leestafel (zie : Bibliografie), voor wie zich verder in het thema wil verdiepen. Of lees het gedicht voor dat Jack uit Haat die kat (zie : Bibliografie) voor zijn dove moeder schreef (p. 110-111) “Kattebelletje ik zal voor je luisteren ik zal alle klanken van de wereld horen alle heerlijke onzegbare zegbare klanken al het ronken en zoemen en alle tingeltangelklanken ik zal alle klanken van de wereld horen en ik zal ze opschrijven zodat jij ze ook kunt horen.”
EINDTERMEN ● ● ● ● ●
Lager - Nederlands - Strategieën 5.1 Lager - Nederlands - Taalbeschouwing (overkoepelende attitudes) 6.1 Lager - Nederlands - (Inter)culturele gerichtheid 7 Lager - Wereldoriëntatie - Natuur (gezondheid) 1.18 Lager - Wereldoriëntatie - Maatschappij (sociaal-culturele verschijnselen) 4.10
Verwerkingsactiviteiten Zorg voor verschillende exemplaren van het boek. Zorg ervoor dat alle kinderen het boek hebben gelezen en ga dan met onderstaande suggesties aan de slag.
–Sterren en de ruimte Het nummer ‘Space Oddity’ van David Bowie speelt een belangrijke rol doorheen dit boek. Af en toe speelt er een stuk songtekst in Bens hoofd. Google de tekst van het lied, en zorg voor een Nederlandse vertaling, wanneer de kinderen onvoldoende Engels kennen. ––Waarover gaat dit lied ? ––Waarom denkt Ben dat het over zijn vader gaat ? ––Wat heeft Ben met de sterren en de ruimte ? Ben is gefascineerd : hij schildert zijn plafond zwart en maakt met fluorescerende sterren een sterrenhemel na. Ga na of iedereen de namen van de belangrijkste sterren in ons melkwegstelsel kent. Breng een (virtueel) bezoek aan de volkssterrenwacht Urania (cf. http://www.urania.be/). Leg ook Reis door het heelal, De ontdekking van de sterren en Sterren en planeten: atlas van de nachtelijke hemel op de leestafel (zie : Bibliografie).
EINDTERMEN ●
Lager - Muzische vorming - Muziek 2.3
–Sterrennacht Neem het boek op pagina 71 en lees volgend fragment voor : “De deur stond op een kier, en hij zag de ingelijste reproductie van Van Gogh – een grote zwarte boom met een wervelende nachthemel vol gouden sterren.” Breng een kunstboek van Van Gogh mee, bijv. Het kleine Van Gogh-museum (zie : Bibliografie) of zoek via Google een aantal van zijn schilderijen. Vinden ze terug om welk schilderij het gaat ? (‘Sterrennacht’ of ‘Starry night’). Geef dan de opdracht om, net zoals in het boek, een beschrijving te maken bij een schilderij naar keuze. Bouw vooraf eventueel een woordveld op met tal van adjectieven om de kinderen op weg te helpen. Of speel een associatiespel, om woorden te ‘wekken’. Elk kind print een afbeelding van zijn of haar schilderij. Verzamel ze en hang ze op in de klas. Daarna leest elk kind zijn of haar beschrijving voor. De rest van de klas bekijkt de afbeeldingen en raadt om welk schilderij het gaat.
EINDTERMEN ●
Lager - Muzische vorming - Attitudes 6.2
–Musea
Ben is een echte verzamelaar : hij bezit een schildpadje uit gelijmde schelpen, stukjes meteoriet, een vogelschedel … Ook Rose had als kind een knipselboek waarin ze alles over haar moeder, een actrice, verzamelde. Wie heeft thuis ook een verzameling? Breng Van alles over musea en verzamelen mee naar de klas. Met prachtige foto’s geeft dit boek aan hoe een museum tot stand komt. Het kan de kinderen inspireren om de klas om te bouwen tot een tijdelijk museum. De kinderen stellen er hun verzamelingen tentoon. Verzamelingen rond eenzelfde thema vullen elkaar aan. Bens vader werkte voor het Amerikaans Natuurhistorisch Museum in New York. Ben verblijft er een paar dagen en raakt er niet uitgekeken. Ook Rose brengt veel tijd door in het museum, als kind, maar ook later. Bekijk via het internet een foto van het gebouw : http://nl.wikipedia.org/wiki/American_Museum_of_Natural_History en vergelijk deze met de afbeelding op pagina 314-315. De potloodtekening nodigt uit om zelf aan de slag te gaan! Trek de straat in met potlood, papier en een kartonnen onderlegger. Kies enkele gebouwen uit en laat de kinderen die natekenen.
EINDTERMEN ● ●
Lager - Muzische vorming - Attitudes 6.2 Lager - Muzische vorming - Beeld 1.2
Maquette Rose werkte mee aan de maquette van New York voor de wereldtentoonstelling en voegde er haar persoonlijke geschiedenis met de stad in het geheim aan toe. Bekijk en vergelijk de tekeningen met de foto’s op de website: www.queensmuseum.org/exhibitions/visitpanorama. De kinderen uit je klas verlaten binnenkort allemaal de lagere school. Laat hen samen een maquette bouwen van de school, waar ze waarschijnlijk zes, misschien zelfs negen jaar hebben doorgebracht. Aan de maquette voegen ze persoonlijke details toe: herinneringen aan leuke momenten in de klas, op de speelplaats, de eetzaal, feesten, een leerkracht … (zie ook : ‘Lestip Mijn straat’).
EINDTERMEN ● ●
Lager - Muzische vorming - Attitudes 6.2 Lager - Muzische vorming - Beeld 1.6
–Diorama Bens vader bouwde het diorama “Wolf (Canis Lupus), Gunflint Lake, Minnesota”. Wat is een diorama ? Ook in het Afrika-museum van Tervuren zijn een aantal diorama’s gebouwd. Geef de opdracht er zelf een te maken. Je kan als thema bijvoorbeeld ‘dieren’ nemen, en de klas in groepjes laten werken. De ene groep maakt een kijkkast over dieren van in savanne, aan andere groep over dieren op de poolgebieden. Gebruik bijvoorbeeld dieren van Schleich: die ogen levensecht. Voor de landschappen gebruiken ze materiaal als takken, mos, gras, zand en lappen stof. Je kan er – als je de link met het Jeugdboekenweekthema wil leggen – ook eentje maken over ‘tijd’.
EINDTERMEN ●
Lager - Muzische vorming - Attitudes 6.2
● ● ●
Lager - Muzische vorming - Beeld 1.6 Lager - Nederlands - Taalbeschouwing (overkoepelende attitudes) 6.1 Lager - Nederlands - (Inter)culturele gerichtheid 7
–Doven Ben communiceert via een schriftje met Jamie, en later ook met Rose. Maar hij oefent ook op gebarentaal. Met een afbeelding van het handalfabet dat je van internet haalt laat je hen de boodschap op pagina 594 tot en met 609 ontcijferen. Let wel : doventalen zijn natuurlijke talen, met een eigen lexicon en een eigen grammatica die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Doven in Vlaanderen gebruiken dus een ander alfabet dan Amerikaanse doven. In het boek is de dovenboodschap niet vertaald. Geef de kinderen daarom ook het Amerikaanse gebarenalfabet. Schrijf een aantal woorden op strookjes, deel de strookjes uit en laat de kinderen deze woorden voor elkaar spellen (met het Vlaamse handgebarenalfabet). Ze raden om ter snelst om welk woord het gaat! Neem woorden uit het boek : museum, meteoriet, film, panorama, diorama, wonderkabinet…
EINDTERMEN ●
Lager - Nederlands - Taalbeschouwing (taalgebruik) 6.3
En verder –Film toen en nu In 1927 werd de nieuwe geluidstechnologie in de films geïntroduceerd. Bekijk een film of een filmfragment uit de ‘stomme’ periode, bijvoorbeeld One week van Buster Keaton uit 1920. Waarin verschilt een film van toen met een film nu? Wijs hen op de zwart-witbeelden, de tussentitels die tussen de beelden door worden geprojecteerd, het ontbreken van geluid, de muziek die vaak live werd gebracht … Verdeel de klas in groepen. Laat elke groep een kort scenario uitschrijven voor een eigen ‘stomme’ film. Zorg voor verkleedkleren, rekwisieten en een camera om de filmpjes op te nemen.
EINDTERMEN ● ●
Lager - Muzische vorming - Drama 3.5 Lager - Muzische vorming - Media 5.3
–(Over)bescherming Lees het gesprek voor tussen moeder en dochter op pagina’s 274 tot en met 292. Roses moeder vindt het gevaarlijk voor haar dove dochter om alleen buiten te komen, alleen al omdat ze schrik heeft dat haar dochter aangereden zal worden. ––Kan je de ongerustheid van de moeder begrijpen? Of heeft Rose gelijk ? ––Moeten dove kinderen extra beschermd worden? Of hebben ze het ‘recht’ om gevaar te lopen, net als niet-dove kinderen ? EINDTERMEN
●
Lager - Sociale vaardigheden - domein relatiewijzen 1.6
–Citaten Bens moeder werkt als bibliothecaresse in de plaatselijke bibliotheek en is altijd omringd door boeken. Uit die boeken haalt ze citaten om op te hangen, o.a. eentje van Oscar Wilde : “We liggen allemaal in de goot, maar sommigen van ons kijken naar de sterren.” Ben vraagt naar de betekenis maar krijgt geen antwoord. Wat betekent die uitspraak volgens de kinderen uit je klas? Geef de kinderen de opdracht om uit elk gelezen boek een mooie zin te halen. Die hangen ze op in de klasbibliotheek of ze schilderen het citaat op de klasmuur. Zo krijg je een prikkelende leesomgeving. Je kan deze opdracht het hele jaar doordoen. Tijdens de Jeugdboekenweek geef je hen de opdracht om gericht te zoeken naar citaten rond tijd.
EINDTERMEN ●
Lager - Nederlands - Taalbeschouwing (taalsysteem) 6.5
Bibliografie De Gehoorstoornis Survivalgids – Nico De Braeckeleer, E. De Leenheer, Maaike Devos (Abimo, 2010) De ontdekking van de sterren – Govert Schilling (Moon, 2012) De stille dief – Rian Visser en Fréderiek Westerweel (ill.) (Clavis, 2008) Haat die kat – Sharon Creech (Hoogland & Van Klaveren, 2009) Het kleine Van Gogh museum – (Ludion, 2010) Van alles over musea en verzamelen – Ymkje Swart en Jet Bootsma (ill.) (Moon, 2008) Reis door het heelal – Frank Deboosere (Standaard, 2008) Sterren en planeten : atlas van de nachtelijke hemel – Robin Scagell (Lannoo, 2008)
