Leidraad. Kinderpsychiatrie B(l)ooming business? Nieuwe ranglijst lak aan reputaties. Leidse letter ontworpen

Leidraad OKTOBER 2007

Kinderpsychiatrie

B(l)ooming business? Nieuwe ranglijst lak aan reputaties Leidse letter ontworpen

Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken

Inhoud

Wie Zan Peeters (1977) Wanneer Promoveerde op donderdag 20 september bij professor Pascale Ehrenfreund op het proefschrift On the stability of molecules and microorganisms in the interstellar and planetary environments Waarom Een fascinatie met buitenaards leven. Welke rol speelden buitenaardse moleculen in het ontstaan van het leven op aarde en wellicht ook op Mars? Waar komen die moleculen vandaan? Van hier uit het zonnestelsel, waarschijnlijk. Peeters werkte met een aantal machines die de omstandigheden in de ruimte en op Mars zo goed mogelijk nabootsten. De meeste organische moleculen bleken in die omstandigheden te snel uit elkaar te 2

Leidraad

Oktober 2007

vallen om een planeet te bereiken vanuit een ander sterrenstelsel. Dat gebeurt ook op Mars, al was het daar vroeger misschien minder vijandig voor de bouwstenen van het leven. Zijn onderzoek verklaart waarom er nog geen organische stoffen zijn gevonden op de Rode Planeet, en onderstreept het belang van meteorieten bij het verspreiden van stoffen waar uiteindelijk levende wezens uit zouden kunnen ontstaan. De roze bonkaft is het resultaat van een interne competitie op de vakgroek: wie kon het opvallendste proefschrift maken. Waar De astrobiologie-groep van het Leids Instituut voor Chemie

Kort Hooggevoelige krachtpatser

Taalatlas van Berbertaal

Een nieuwe ultrahoogveld MRI-scanner in het LUMC zal veel informatie opleveren over veroudering en cognitie, en over tal van ziektes zoals Alzheimer, atherosclerose en diabetes. Wereldwijd zijn er nog maar enkele van deze humane 7Tesla systemen in gebruik. Hij staat er, in zijn eigen speciaal gebouwde huis, in een kamer met muren van 400 ton staal dat netjes is weggewerkt om een patiëntvriendelijke omgeving te creëren. Zonder de dikke stalen muren zouden mensen met een pacemaker op de veilige afstand van 25 meter moeten blijven. De scanner is ontwikkeld door Philips Medical Systems in Cleveland, en geeft een signaal dat meer dan twee keer zo duidelijk is als dat van bestaande MRI-scanners. Zowel de gevoeligheid van de MRI-techniek voor aspecten van weefsels als de resolutie van de anatomische beelden zullen veel groter worden.

Het Rifijns Berber is een van de drie Berbertalen van Marokko. Kenmerkend voor de taal zijn de grote dialectverschillen. Deze verschillen zijn nu voor het eerst – letterlijk – in kaart gebracht door Mena Lafkioui. De taalatlas van het Rifijns Berber – Atlas linguistique des variétés berbères du Rif – met 356 kaarten is in de Leidse letterenfaculteit gepresenteerd. Het is de eerste taalatlas die van een Berbertaal gemaakt is. Lafkioui verzamelde de data voor de atlas toen ze als postdoc onderzoeker aan de Universiteit Leiden verbonden was en onderzoek deed naar taalvariatie in het Rifgebergte in Noord-Marokko, het door taalkundigen minst bestudeerde gebied van Marokko. Ze deed veldwerk in 452 dorpen, onder 36 stammen. Lafkioui is thans verbonden aan de Universiteit Gent, België, en de Università della Calabria in Arcavacata, Italië.

Leraren op universiteit

Verborgen vrouwen

De roep om extra mogelijkheden voor topleraren wordt in Leiden beantwoord met LAPP-Top for Teachers. Vanaf januari draait een groep goede vwo-docenten mee op de Leidse universiteit. Ze volgen (werk)colleges, maken kennis met toonaangevend nieuw onderzoek, en werken mee aan een publicatie. De VOraad, de koepelorganisatie van het voortgezet onderwijs, kwam met het plan voor een Dutch Teacher College. Goede docenten kunnen via het college onderwijs volgen dat door hogescholen en universiteiten wordt verzorgd, en dit eventueel bekronen met een mastertitel. De bedoeling van een dergelijke opleiding is tweeledig: de kwaliteit van het voortgezet onderwijs verbeteren en een baan als leraar aantrekkelijker maken. Minister Ronald Plasterk van Onderwijs heeft al laten weten dat hij te spreken is over het idee.

In de finale voor de Academische Jaarprijs 2006 werd het Leidse team-Warnar tweede. Toch lukte het Warnar en zijn team geld te vinden om hun plannen uit te voeren. Op de tentoonstelling 'Verborgen vrouwen' laten zij nu het volle licht vallen op de verborgen rol van daadkrachtige, eigenzinnige, gelovige vrouwen in de Middeleeuwen, de Gouden Eeuw en de tegenwoordige tijd. De tot nu toe verborgen rol van onafhankelijke religieuze vrouwen in de Middeleeuwen en de Gouden Eeuw wordt zichtbaar gemaakt met een expositie in Museum Ons' Lieve Heer op Solder in Amsterdam en een documentaire, een weekendmanifestatie in Zaltbommel, concerten, debatten, de presentatie van een boek en de website www.verborgenvrouwen.nl, waarop alle activiteiten vermeld worden en veel informatie over het thema 'verborgen vrouwen' wordt gepresenteerd.

Orchideeënfossiel Een miljoenen jaren oud stukje barnsteen met daarin een met stuifmeel overdekte bij geeft zijn geheimen prijs. Dr. Barbara Gravendeel ontdekte het eerste fossiel van een orchidee en publiceerde daarover in Nature. Tijdens een verblijf van een jaar in Harvard kreeg Gravendeel bezoek van de zoöloog Santiago Ramírez, medeauteur van het artikel in Nature. Hij had een stukje barnsteen met daarin een bij van de uitgestorven soort Proplebeia dominicana. Het bijtje, niet groter dan twee tot drie millimeter, was overdekt met pollen van een onbekende plant. Gravendeel: ‘Dit is een unicum. Nog nooit eerder is een fossiel gevonden van een bestuiver met pollen op het lichaam waarvan zowel de bestuiver als de plant gedetermineerd kan worden. Met een heleboel invalshoeken hebben we duidelijk kunnen maken dat het hier om een bestuiver gaat.’

U kunt zich per e-mail aanmelden voor meer nieuws over de Universiteit Leiden: [email protected] U ontvangt dan wekelijks de digitale Nieuwsbrief.

Leidraad

Oktober 2007

3

Oktober 2007

2 Inhoud Zan Peeters over buitenaards leven

8

3 Kort Nieuws uit de Leidse wetenschap

5 Nieuwe bètadecaan ‘Beter worden dan Gullit’

6 Leidse ranglijst

16

Ton van Raan kijkt niet naar reputaties

8 Zebravis vervangt muis Onderzoek naar medicijn tegen reuma

10 B(l)ooming business? Prof.dr. Robert Vermeiren over jeugdpsychiatrie

18

16 Leidse letter Typograaf Gerard Unger presenteert nieuw lettertype

18 Mensenrechten en mensenplichten Hoogleraar wil terughoudender debat

20 Après Leiden Filosoof ging niet promoveren, maar goochelen

22 Het topstuk Dodelijke koning der schelpen

23 LUF Grant 25 Programma Cleveringabijeenkomsten 28 Leids Universiteits Fonds

20

30 Leiden biedt aan 32 Gedicht

22 COLOFON LEIDRAAD IS EEN UITGAVE VAN HET ICS DEVELOPMENT OFFICE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN. DIT BLAD IS BESTEMD VOOR ALLE ALUMNI, MEDEWERKERS EN EXTERNE RELATIES VAN DE UNIVERSITEIT, EN WORDT VIJF MAAL PER JAAR UITGEGEVEN UITGEVER LEIDRAAD UNIVERSITEIT LEIDEN, JOHN KROES, DIRECTEUR ICS HOOFDREDACTEUR FRANK PROVOOST ([email protected]) BASISVORMGEVING TMPW, AMSTERDAM VORMGEVING DANNY VAN BAKEL ART DIRECTOR ROELAND SEGAAR, KADE 10 COMMUNICATIE, LEIDEN FOTOGRAFIE MARC DE HAAN, FAS KEUZENKAMP (PAGINA 29) MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER VINCENT BONGERS, BART BRAUN, THOMAS BLONDEAU, DAVID BREMMER, JOS DAMEN, HILJE PAPMA, ARJEN VAN VEELEN, ANNETTE DE WOLDE REDACTIERAAD PIET VAN STERKENBURG (VZ), ADRIAAN IN ‘T GROEN, ANNAH NEVE, MAAIKE KOOLHOVEN UNIVERSITEIT LEIDEN, DEVELOPMENT OFFICE HANNEKE WIESSING, ALUMNI OFFICER (CONTACTPERSOON) RAPENBURG 70. 2311 EZ LEIDEN TEL. 071 527 32 37 [email protected] WEBSITE WWW.ALUMNI.LEIDENUNIV.NL GEHELE OF GEDEELTELIJKE OVERNAME VAN ARTIKELEN, FOTO’S EN ILLUSTRATIES UIT LEIDRAAD IS ALLEEN TOEGESTAAN NA OVERLEG MET DE REDACTIE EN MET BRONVERMELDING OPLAGE 52.000

4

Leidraad

Oktober 2007

Onderzoek

Geen piek,maar een

een plateau

Professor Sjoerd Verduyn Lunel is de nieuwe decaan van de bètafaculteit, maar blijft ook wiskundige. ‘Hier willen we geregeerd worden door één van ons.’ Voorlopig is professor Sjoerd Verduyn Lunel nog aan het wennen en verkennen. In zijn nieuwe werkkamer hangen nog de posters die zijn voorganger Frans Saris uitkoos, en de voordeur zit op slot. Per ongeluk de sleutelbos voor het Mathematisch Instituut meegenomen. ‘Het is nu nog een vrije val’, zegt de nieuwe decaan van de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen. ‘Met iedereen kennismaken, de instituten, de commissies. Er zijn spannende delen van de faculteit die ik nog amper had gezien. Ik wist wel dat er een hortus botanicus was, maar dat ik daar nu medeverantwoordelijk voor ben, is toch wel iets heel bijzonders.’ Saris heeft de faculteit in prima staat achter gelaten: de schulden zijn omgebogen in een overschot op de begroting, het aantal ingeschreven eerstejaars steeg dit jaar met bijna twintig procent, net als het jaar ervoor. ‘De afgeleide van de grafiek die onze prestaties beschrijft, is positief ’, zoals wiskundige Verduyn Lunel het uitdrukt. ‘Die groei moeten we bestendigen; het moet geen piek blijken, maar een plateau.’ Of de groei in de studentenaantallen ook het bètatekort in Nederland op zal lossen, zal de toekomst moeten leren. ‘Ik heb wel eerder oplevingen gezien. We zijn nu rendement aan het terugwinnen.’ Het oplossen van het bètatekort in Nederland begint volgens hem al op de middelbare scholen. Daar is volgens de hoogleraar een grotere rol weggelegd voor de universiteiten.

Voorlopig wil Verduyn Lunel eerst nog zijn weg vinden in de faculteit, en het al ingezette beleid voortzetten. Hij verwacht veel van de verhuizing van de biologen naar het Sylvius-gebouw. ‘Als de biologen straks op loopafstand zitten, kunnen we faciliteiten delen. Je gaat ook makkelijker naar elkaars seminars.’ Het onderzoek van de faculteit heeft de afgelopen jaren steeds meer van zulke samenwerkingen laten zien, en de nieuwe decaan wil die trend verder voortzetten. ‘We zijn aparte instituten, maar wel samen de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen.’ Ook roemt hij de samenwerking met het Leids Universitair Medisch Centrum: ‘We

convergeren op onderzoeksgebied steeds meer.’ Met de TU Delft werkt zijn faculteit samen aan zowel onderzoek als onderwijs. ‘En soms komen FWN en Delft elkaar tegen in het ziekenhuis.’ Naast zijn bestuurswerk blijft hij één dag per week wiskundig onderzoek doen. ‘Aan deze faculteit willen we geregeerd worden door één van ons. Dan moet je er ook voor zorgen dat je één van ons blijft. Een soort speler-coach-functie, zoals Ruud Gullit dat was bij Chelsea. Maar dan wel succesvol.’ (BB)

Leidraad

Oktober 2007

5

Onderzoek

lak aan reputaties Leidse ranglijst heeft

De Leiden Ranking, een nieuwe toplijst voor universiteiten, prikt mythen door. Angst voor China is overdreven, maar Leiden moet wel flink oppassen voor het Deense Aarhus. ‘Amerika inhalen? Not a snowflake’s chance in hell.’ ARJEN VAN VEELEN

Welke universiteit is de beste? Die vraag is de afgelopen jaren belangrijker geworden. De wereldranglijst bepaalt steeds meer waar toponderzoekers willen werken en welke subsidiekranen opengaan. Ton van Raan, citatie-analist, waagde zich nooit aan zo’n oliebollentest voor academies. Veel te versimpeld, vond de hoogleraar, die onder Nobelprijswinnaar Martin Veltman natuurkunde studeerde. Toch publiceert hij sinds dit jaar de Leiden Ranking. Zijn Centrum voor Wetenschaps- en Technologiestudies (CWTS) vond een meetmethode die volgens de makers ‘objectiever en actueler’ is dan de bestaande lijsten. En met succes: in korte tijd heeft de ranglijst een plek veroverd naast de bestaande lijsten van The Times en de Jiao Tong universiteit in Shanghai. De tijdschriften Nature en Science schreven lovend over de nieuwkomer; opdrachten van Europese universiteiten stromen binnen bij de commerciële tak CWTS B.V. Wat is het geheim van de Leiden Ranking? In de bestaande lijsten scoren universiteiten veel punten op basis van hun reputatie. De Times-lijst, bijvoorbeeld, wordt voor de helft bepaald door een enquête onder wetenschappers: wat vinden jullie de beste universiteit? En Shanghai geeft punten voor Nobelprijswinnaars die ooit op een universiteit werkten. Voor Van Raan telt alleen de wetenschappelijke frontlinie. Reputatie, dat gaat immers over vroeger. Vraag iemand naar de beste voetbalclub van Nederland, en groot is de kans dat die Ajax noemt. Terwijl AZ de afgelopen jaren ook de top drie haalde. 6

Leidraad

Oktober 2007

De Leidse lijst ontkracht quasi vanzelfsprekende wijsheden. Zoals: eerst Harvard, dan Yale. Van Raan. ‘Yale is natuurlijk geen slechte universiteit, maar komt bij lange na niet op de tweede plaats. De relatief onbekende University of North Carolina springt er juist weer uit. In de kwaliteitsindicator staat niet Harvard bovenaan, maar buurman Massachusetts Institute of Technology. Kijk ook naar de verrassing in Duitsland: de federale regering heeft daar topuniversiteiten aangewezen die extra geld krijgen. Karlsruhe zat erbij, maar het gerenommeerde Heidelberg bijvoorbeeld niet. Dat zagen wij allang aankomen.’ Van Raan: ‘Reputaties blijven heel lang hangen. Dat is geen meting van de sterkte

van een universiteit aan het front. Dat betekent dat kleine, nieuwe universiteiten daaronder lijden en grote, klassieke universiteiten - wellicht meer dan ze daar recht op hebben - profiteren van een oude reputatie.’ Ook het aantal Nobelprijzen is geen betrouwbare indicator. Ja, Martin Veltman werkte aan de Universiteit Utrecht toen hij de Nobelprijs won. Maar die prijs was voor onderzoek van meer dan twintig jaar oud. Een curieuze ruzie tussen twee Duitse universiteiten over de erfenis van Albert Einstein illustreert het probleem. Beide academies claimden Einsteins’ werkgever te zijn op het moment dat die zijn Nobelonderzoek deed. Ze zouden er veel punten mee scoren op de Shanghai-

ranking. De Leidse lijst telt alleen recente wetenschappelijke prestaties. Door niet alleen te meten hoe baanbrekend de wetenschappelijk productie is (citaties tellen) maar ook te corrigeren voor de grootte van een universiteit en citatiegewoonten per vakgebied. De Leidse ranglijst heeft bovendien voor 400 topuniversiteiten precies afgebakend wat er allemaal wel en niet bij hoort. Tellen we de publicaties van het universitair ziekenhuis mee of is dat een aparte groep? En waar hoort de Franse onderzoeksorganisatie CNRS bij? Van Raan: ‘Shanghai kijkt naar de meest geciteerde wetenschappers, op basis van hun gehele oeuvre. Daar zit dus heel veel oud werk bij. Dat doen wij niet. Wij kijken alleen maar naar de prestaties van een universiteit in de laatste jaar of vijf. Daarom durf ik te zeggen dat wij van de drie het dichtst bij het huidige wetenschapsfront staan. We zijn de reputatie zelfs vooruit.’ Dat Harvard goed is, weet iedereen. Interessanter is wie de runners up zijn. De Leidse meting detecteerde de sterke stijgers onder de kleintjes. ‘Je ziet vaak dat beroemde klassieke universiteiten, de

zoomen tot op het niveau van onderzoeksgroepen. Leiden zelf staat op de eigen lijst op plaats 23 van Europa. Concurrentie komt uit onverwachte hoek. ‘Er is een duidelijke beweging: de opkomst van het tweede echelon. Sommigen zijn met man en macht aan het oprukken. Aarhus in Denemarken, bijvoorbeeld.’ Leiden zal er voor moeten blijven knokken om bij de top twintig van researchuniversiteiten te blijven horen, meent de onderzoeker. ‘Vergeet de competitie met

‘We moeten niet rusten op onze hoge internationale reputatie’ oude intellectuele bolwerken zoals Leiden, over de volle breedte sterk zijn. Dat neemt niet weg dat een kleine, nieuwe universiteit heel erg goed kan zijn in een bepaalde discipline – neem ingenieurswetenschappen in Enschede.’ De citatiewetenschapper wil straks verder gaan en vakgebied met vakgebied vergelijken. ‘Altijd klinkt dat Harvard en Stanford de beste zijn. Dat is ongetwijfeld gemiddeld zo, maar neemt niet weg dat andere Amerikaanse universiteiten op een specifiek gebied Harvard best kunnen overtreffen.’ Hij hoopt uiteindelijk in te kunnen

Oxford en Cambridge maar even. Wees blij als je over vijf jaar Aarhus nog van je lijf kunt houden. Dat is de realiteit op dit moment. Dat wordt te weinig beseft. We moeten niet rusten op onze hoge internationale reputatie.’ Leiden kan vooraan blijven door in te zetten op de allersterkste punten, denkt de onderzoeker. ‘Dat is namelijk exact wat de Aarhussen van deze wereld doen. Het blijkt ook uit onze berekeningen: de top tien procent publicaties levert veertig procent van de internationale impact. Die gigantisch scheve verdeling betekent dat je

je ranking aanzienlijk kunt verbeteren als je de onderzoekers die deze top leveren een kwart meer geld geeft.’ De rijken moeten rijker worden? ‘Ja, ik denk dat dat in Leiden nodig zal zijn. Ik zou nog verder willen gaan. Wij kunnen weten welke groepen aanzienlijk onder het gemiddelde scoren. Daar zou je tegen moeten zeggen: het spijt me, dat willen wij niet meer. Tenzij je natuurlijk zegt dat je een aardige, regionale universiteit wilt worden.’ Verrassend is ook dat we niet bang hoeven te zijn voor China. Bij de academische jaaropeningen klonk dit jaar nog het tegendeel. Van Raan: ‘Ik vond die angstkreten overdreven en getuigen van cultuurpessimisme. Wij hebben geen enkele reden om aan te nemen dat China ons snel zal inhalen. Het land zal over tien jaar best met goede universiteiten komen, en ja, de output is enorm gegroeid. Maar die groei is deels schijn: ze verhogen de productie kunstmatig; het ontbreekt voorlopig aan publicaties met een baanbrekend karakter.’ Kortom: Europa is en blijft heel sterk. En Amerika is en blijft nummer één. ‘Aardig dat de Europese ministers vorig jaar zeiden dat ze Amerika wilden gaan inhalen, maar, zoals een Britse onderzoeker daarop reageerde in Nature: mooi plannetje, maar not a snowflake’s chance in hell.’

Leidraad

Oktober 2007

7

De Koers

Opmars van een aqua Het zebravisje is een zeer geschikt proefdier en speelt een centrale rol in het met 18 euro miljoen beloonde onderzoek van Leidse biologen en farmacologen naar osteoporose, reuma en artrose. ‘Op moleculair niveau zijn de overeenkomsten groot.’ DAVID BREMMER

‘Een muis kost 35 euro per jaar aan huisvestingskosten, een zebravis slechts vijf euro. Een koppel zorgt bovendien voor maar liefst vijfduizend bevruchte viseitjes.’ Ontwikkelingsbioloog Michael Richard-

Dat hoopt Richardson juist wel te gaan doen in het onderzoeksprogramma waarvoor hij onlangs 18 miljoen euro ontving van de ministeries van Economische Zaken, OCW en wetenschapsorganisatie NWO. In dat onderzoek speelt de

effect een bepaald medicijn precies op ze heeft.’ Dat laatste gebeurt geautomatiseerd via de inzet van robots. ‘We gaan nieuwe technologie ontwikkelen zodat een robot de larven in schaaltjes kan doen. Daardoor is er minder personeel nodig en kunnen we honderden geneesmiddelen testen. Dat is een enorm economisch voordeel boven de muis.’ Daarnaast ligt het gebruik van de zebravis ethisch minder gevoelig. ‘Hoe dichter een levend wezen bij de mens staat, des te meer ethische vraagstukken er om de hoek komen en hoe kostbaarder onderzoek wordt.’ Doel van het onderzoek is het vinden van medicijnen tegen osteoporose, reuma en artrose. ‘Het grootste deel van de huidige medicijnen zijn nauwelijks beter dan aspirine en werken slechts licht ontstekingsremmend. Ze bestrijden

niveau zijn de overeenkomsten groot.’ Farmacologen professor Ron de Kloet en postdoc dr. Danielle Champagne doen namens het Leiden Amsterdam Center for Drugs Research (LACDR) en het Leids

‘Er is geen verschil tussen lichaam en geest’ son somt de voordelen op voor de zebravis als proefdier. ‘De zebravis heeft verder een doorzichtig embryo dat zich buiten de moeder bevindt’, geeft hij nog een reden voor de toenemende populariteit. ‘Je kunt dus rechtstreeks naar binnen kijken. Een nieuwe muis zit wekenlang in de baarmoeder. Niet alleen is het observeren dan lastiger, je kunt het embryo ook niet manipuleren.’ 8

Leidraad

Oktober 2007

zebravis een prominente rol. ‘We gebruiken de vis om drug targets te vinden, dat zijn moleculen waar potentiële medicijnen zich aan kunnen binden. We kijken vervolgens of dat een reactie oplevert.’ In zebravissen zijn relatief gemakkelijk drug targets te vinden, denkt Richardson, via het genereren van mutaties in de embryo’s. ‘In de tweede fase van het onderzoek kijken we welk

alleen de symptomen van deze ziekten, maar pakken de oorzaak niet aan.’ Zebravissen zijn in deze zoektocht naar betere medicijnen geschikt doordat de genen overeenkomen met die van ons mensen. Ze hebben een skelet en botcellen. ‘Wel ontbreekt beenmerg. Inmiddels is 99 procent van het genoom van zebravissen bekend en op moleculair

Universitair Medisch Centrum (LUMC) mee aan het onderzoek. Ze richten zich echter niet op fysieke processen. ‘We doen onderzoek naar de impact van vroege levenservaringen op de ontwikkeling van de hersenen’, legt Champagne uit. ‘Hoe komt het dat bepaalde traumatische gebeurtenissen in de jeugd zoveel later de

riumvis

mentale en fysieke gezondheid nog kunnen bepalen? We zouden graag die mechanismen ontrafelen en proberen de schadelijke effecten van stress te verhinderen of terug te draaien.’ Onderzoek met muizen heeft al veel opgeleverd, maar schiet tekort voor een beter begrip van de hersenontwikkeling. Daarnaast is er een verstorende factor in de research, aangezien jonge muizen zich sterk hechten aan hun moeder. Hier komt de zebravis om de hoek kijken. ‘Bij de zebravis zijn de embryo’s onafhankelijk van de moeder toegankelijk’, verklaart

De Kloet. ‘We kunnen ze hierdoor onder gecontroleerde omstandigheden bestuderen. Bovendien zijn de hersenen transparant en kunnen we ontwikkelingen goed zien.’ Het afgelopen jaar is het Champagne gelukt de bestaande technologie voor muizen toe te passen op de zebravis. ‘We zijn blij dat zebravissen zich onder stress grotendeels hetzelfde gedrag vertonen als muizen en mensen’, weet ze. In sommige opzichten zijn ze zelfs beter studiemateriaal. ‘Knaagdieren kennen ons meest belangrijke stresshormoon cortisol niet, zebravisjes produceren dat wel. Hun stresssysteem lijkt erg op dat van ons.’ Uiteindelijk moeten alle Leidse onderzoeksprestaties leiden tot concrete medicijnen, want de subsidie is voor praktische research bedoeld en wordt deels door het ministerie van Economische Zaken betaald. ‘Ik verwacht dat het onderzoek minstens twee nieuwe geneesmiddelen oplevert’, aldus Richardson, die verder rekent op 25 octrooien. ‘Door de vergrijzing nemen reumatische kwalen enorm toe. Nu al wordt de wereldwijde markt voor geneesmiddelen op dit gebied geschat op 20 miljard euro per jaar.’ Om de geneesmiddelen mogelijk te maken zijn ook bedrijven, het LUMC en het Utrechtse Hubrecht Laboratorium van wetenschapsorganisatie KNAW betrokken bij het project.

Kweken met koudbloedigen De zebravis (Latijnse naam: Danio rerio) stamt oorspronkelijk uit India en de landen rondom maar is door zijn populariteit als aquariumvis inmiddels over de hele wereld verspreid. Dat is geen wonder, want het visje heeft een exotisch uiterlijk, is goedkoop in het onderhoud en produceert gemakkelijk nakomelingen. Onder wetenschappers is de zebravis vanaf de jaren negentig aan een opmars als proefdier bezig. Naast goedkoop en gemakkelijk te kweken zijn er tal van voordelen. Hoewel verderaf van de mens dan de muis, heeft de zebravis vergelijkbare organen en weefsels zoals ogen, hart, lever, nieren, huid, bot en kraakbeen. Ook heeft het een zenuwstelsel, wervelkolom en een immuunsysteem. Doordat zowel vis als embryo doorzichtig zijn en de laatste zich buiten het moederdier ontwikkelt, kan de ontwikkeling eenvoudig met de microscoop worden gevolgd. Dat maakt de zebravis tot een ideaal model voor genetische en ontwikkelingsstudies, net als voor research op het gebied van de toxicologie, celbiologie en embryologie. Voordeel is bovendien dat de Wet op de Dierproeven onderscheid maakt tussen warm- en koudbloedige dieren, waarbij voor de koudbloedige categorie minder strenge eisen gelden. Dat geeft de zebravis als proefdier een extra voorsprong op de muis. Inmiddels is het genoom van de zebravis ontrafeld door een internationaal consortium, waaronder ook het Utrechtse Hubrecht-laboratorium. Daar speelde onderwijsminister Ronald Plasterk een rol bij het zebravissenonderzoek.

Ook De Kloet heeft hoge verwachtingen, hij hoopt op nieuwe antidepressiva of geneesmiddelen tegen angsten en fobieën. ‘Maar naast medicijnen gaat het ook om het grotere geheel. Wat dat betreft ligt het onderzoek van Richardson en mij niet zo ver uit elkaar. Ik hoop dat we door het combineren van beider research meer te weten komen over de grotere impact van stress bij mensen. Er is geen verschil tussen lichaam en geest.’ De subsidie komt volgens Richardson op een goed

moment. ‘Grote farmaceutische bedrijven zijn nogal conservatief en werken vaak alleen met muizen, ook omdat dat wettelijk verplicht is. Nu is er een niche in de markt en kunnen we veel bereiken met zebravissen. Bij octrooien is het “wie het eerst komt, wint”. Leidraad

Oktober 2007

9

Kinderpsychiatrie

B(l)ooming business?

Prof.dr. Robert Vermeiren is bijzonder hoogleraar forensische psychiatrie

10

Leidraad

Oktober 2007

Coverstory

Begin deze maand berichtte The New York Times over de bipolaire stoornis bij kinderen; van 1993 tot 2003 heeft zich in de Verenigde Staten een 40-voudige stijging afgetekend in verwijzingen voor deze aandoening, van 20.000 tot 800.000, dat komt neer op 1 procent van alle personen tot 20 jaar. Een stijging van 4000 procent dus, daar verbleekt zelfs - in zijn beste momenten dan - de Dow Jones bij.

tijde herinneren aan hun pilletje. Wat een verandering. Naast een grotere bekendheid lijkt het ook meer aanvaard hulp te zoeken. Moeten we daaruit besluiten dat de kinderpsychiatrie gouden tijden meemaakt, ook blooming business is, dat het er nu enkel op aankomt de groei aan te houden en vorm te geven? Helaas niet, want er liggen tal van knelpunten.

Van hulp verstoken Toegegeven, wij kennen de bipolaire stoornis bij kinderen nauwelijks in Europa, maar wel andere. Onderzoek van de Erasmus universiteit wees er op dat maar liefst 7 procent van alle jongeren een ernstige stoornis heeft. Daar staat tegenover dat het Trimbosinstituut aantoonde dat jaarlijks slechts 2,5 procent van alle jongeren contact heeft met de GGZ, de Geestelijke Gezondheidszorg, dus amper een derde van de kinderen met een stoornis, als alleen die hulp zoeken uiteraard. Ruimte voor groei dus. Kinderpsychiatrie lijkt booming business. En niet enkel de groei in volume is opvallend, ook de maatschappelijke kijk op het vak is op korte tijd grondig veranderd.

Stiekem medicijn Toen ik mijn eerste kinderpsychiatrische ervaring opdeed, was ADHD bijvoorbeeld nog maar beperkt bekend op scholen, waardoor deze diagnose steeds uitvoerig moest uitgelegd worden aan de leerkrachten. Medeleerlingen mochten doorgaans absoluut niet op de hoogte zijn van eventuele medicatie-inname. Een onderdeel van de behandeling was dus om een stiekeme manier van inname te bedenken. Tijden veranderen. Anno 2007 is schoolcontact nog steeds essentieel, maar ADHD moet nauwelijks nog uitgelegd worden. Zelfs kinderen zijn op de hoogte. Medicatie hoeft niet steeds stiekem ingenomen te worden. Leerkrachten worden thans geregeld in hun lesgeven onderbroken door ‘ritalin timers’, horloges en mobiele telefoons die de vergeetachtige leerlingen ten gepaste

V kwam met beide ouders, en hoewel ze kon praten, deed ze dit nooit buitenshuis, een stoornis die we electief mutisme noemen. Door deze problemen had V het eerste leerjaar (groep 3) moeten overdoen. Voorheen had men de ouders gezegd dat het wel goed zou komen, maar nu het ook in het tweede leerjaar moeilijk ging, kon ze niet snel genoeg bij de kinderpsychiater terecht. Het probleem was immers niet nieuw, maar reeds 4 jaar aanwezig. Vier jaar terug had ze nog een tijd gepraat op school, en naar zeggen van de ouders was ze ermee gestopt omdat de juf haar streng had aangepakt, verbaal dan, omwille van teveel praten. V had het ter harte genomen, aan wilskracht ontbrak het haar dus niet. Bij electief mutisme is snel ingrijpen belangrijk, want hoe langer het zwijgen persisteert, hoe minder succesvol de behandeling. V had echter vier jaar moeten wachten. Ze is helaas niet de enige: te veel kinderen blijven verstoken van hulp. Het eerder aangehaalde onderzoek toonde dat naast de 7 procent kinderen met een ernstige stoornis, ook nog eens 10 tot 15 procent van de kinderen een mogelijke stoornis heeft. En dat terwijl jaarlijks slechts 2,5 procent van alle kinderen in zorg wordt genomen. Ook nu nog ziet een groot aantal kinderen met problemen dus nooit een hulpverlener. De realiteit is echter nog triester. Een groot aantal jongeren met kinderpsychiatrische problemen komt namelijk in een compleet andere setting terecht, namelijk de justitiële. Hiermee keer ik me natuurlijk niet tegen jeugdstrafrecht: jongeren moeten bij ernstige overtreding door de bevoegde overheid gestraft worden. Maar

Lessen worden onderbroken door ritalin timers die vergeetachtige leerlingen herinneren aan hun pilletje

Leidraad

Oktober 2007

11

Coverstory

er wordt onvoldoende gedaan om jongeren buiten justitie te houden, en om kinderpsychiatrische problemen bij jongeren binnen justitie te diagnosticeren en te behandelen.

Te veel hulp Ook de meest problematische groep, jongeren die opgesloten worden in justitiële jeugdinrichtingen, wordt tot op vandaag niet systematisch onderzocht op psychische problemen. En dat terwijl overtuigend is aangetoond dat ernstige condities, zoals suïcidegedrag, middelenmisbruik en psychotische symptomen, hun geestelijke en medische conditie bedreigen. Het is niet verwonderlijk dat een recent rapport heel kritisch was over de kwaliteit van de Nederlandse justitiële jeugdinrichtingen. De niet verrassende aanbeveling is alvast dat een systematische wijze van screening en diagnostiek moet worden ontwikkeld. Een uitdaging voor de toekomst is niet enkel jongeren met noden hulp te bieden, maar evenzeer, te vermijden dat kinderen die het niet nodig hebben in de hulpverlening komen. Het klinkt wellicht gek, maar toch, net zoals we tal van voorbeelden kunnen bedenken van patiënten die te laat bij ons terechtkomen, kunnen we er legio opsommen die niet bij ons moesten zijn, maar waarbij minder hulp zou hebben volstaan. Hierbij denk ik bijvoorbeeld aan de ouders die me consulteerden omdat hun kind niet geslaagd was voor het vijfde leerjaar – het meisje bleek helaas enkel laag gemiddeld intelligent -, of de moeder die met haar 5-jarige zoon consulteerde omdat hij niet luisterde – ze bleek niet de minste grenzen te stellen, of de moeder die bij me kwam om haar homozoon te behandelen – ze wou dat hij hetero werd. Redenen om te vermijden dat onnodig wordt doorverwezen zijn er voldoende. Een belangrijke is efficiëntie. De wachtlijsten zijn al meer dan lang genoeg.

Shrinking business Efficiëntie is belangrijk, niet enkel omdat de overheid dit verlangt, maar ook omdat we er anders niet in zullen slagen alle behoeftige kinderen te bereiken. Daarom moeten er samen met zorgpartners in scholen werkbare en betrouwbare methodes van diagnostiek worden opgezet. En de kinderpsychiater, die zal net als andere disciplines een belangrijke rol spelen maar niet de spil vormen in dit geheel, zodat het ook zonder gigantische groei in aantal mogelijk wordt meer kinderen te evalueren, en zodat de kinderpsychiater zich kan concentreren op kinderen met de hoogste nood. Dat lukt alleen als professionals uit de hele keten, van voor de 1e tot de 3e lijn, samenwerken. Gedragsdeskundigen bij Bureau Jeugdzorg en de GGD, schoolartsen en verpleegkundigen, huisartsen, gedragsdeskundigen in justitiële jeugdinrichtingen, en vele anderen, en de kinderpsychiater. Als we er vervolgens ook nog in slagen laagdrempelige interventieprogramma’s in de eerste lijn te ontwikkelen, dan zullen uiteindelijk misschien zelfs minder kinderen naar de kinderpsychiatrie moeten doorstro12

Leidraad

Oktober 2007

men. Dat zou pas tot een optimaal efficiënt gebruik van middelen leiden. Anders gezegd: ‘shrink’s business is shrinking business’.

Neurobiologie: critici en aanhangers Waarom, V? Waarom zweeg je en bleef je zwijgen? Je ouders hebben me het vaak gevraagd, ik heb het hen niet kunnen vertellen. Natuurlijk, de terechtwijzing door je juf van de eerste kleuterklas was een uitlokker, en je temperament, je wilskracht, zorgde

De beroepsgroep heeft geen duidelijk idee wat de rol is van de kinderpsychiater

ervoor dat je zwijgen bleef. Wat me specifiek interesseert is wat zich afspeelt in het brein van kinderen die anders functioneren. Vertonen welbepaalde hersengebieden een andere activiteit? En zo ja, in welke mate is er een relatie tussen het hersenfunctioneren en het gedrag of het psychisch functioneren? Maar ook, wat zien we in de hersenactiviteit als er verandering optreedt doorheen de tijd, bijvoorbeeld door behandeling? Ook op dit vlak liggen grote uitdagingen. De neurobiologie kent

fervente critici, maar tevens vurige aanhangers. Onlangs belichtte een Vlaamse krant een neuro-economische discussie. Een Nederlandse hoogleraar had beweerd dat de sollicitatie van de toekomst via de neuro-imaging zou gaan. Dit is geen alleenstaand verhaal, want in de forensische sector wordt al volop gedroomd over leugen neuro-imaging paradigma’s. Leg de boef maar onder de hersenscanner, we zullen gauw weten of hij liegt, en misschien zelfs hoe hoog zijn psychopathiegehalte is. Leidraad

Oktober 2007

13

Te weinig onderzoek Natuurlijk bestaat er geen hersenscanner die leugens van iemand kan lezen, of zijn geschiktheid voor een job. Het is begrijpelijk dat critici hun stem laten horen. Nochtans, er dient erkend te worden dat de neuro-imaging al een bijdrage heeft geleverd. Bijvoorbeeld in de forensische jeugdpsychiatrie, door te tonen dat het brein pas volgroeid is in de vroege volwassenheid, en voordien dus nog immatuur is. Dit is een belangrijk element in de discussie met betrekking tot strafrechterlijke verantwoordelijkheid en berechting van minderjarigen als volwassene. Ik geloof zeker en hoop dat in de toekomst de link zal kunnen gelegd worden tussen de fundamentele neuroimaging wetenschap en de praktijk. Bijvoorbeeld door patiënten met een bepaalde stoornis aan de hand van neuro-imaging technieken te subtyperen, zodat specifieke interventies kunnen geboden worden. Hoe ver de neuro-imaging ons zal brengen, is thans echter onduidelijk. Geen van beide kampen heeft overtuigende argumenten om zijn stelling hard te maken. Er is gewoonweg te weinig onderzoek en te beperkt zicht op toekomstige mogelijkheden om verregaande uitspraken te doen.

De positie van de kinderpsychiatrie Naar aanleiding van het kritische rapport over de kwaliteit van de Nederlandse justitiële jeugdinrichtingen, werd nogmaals duide-

Natuurlijk bestaat er geen hersenscanner die leugens kan lezen. Nochtans kan neuro-imaging nuttig zijn

14

Leidraad

Oktober 2007

lijk dat de kinderpsychiatrie aan uitstraling mist, dat de identiteit, kenmerken en vereisten van deze discipline voor anderen eerder wazig lijken. Minister Rouvoet van Jeugd en Gezin stelde voor om de opleiding kinderpsychiatrie in te korten, een uiterst pragmatische oplossing voor een kwantitatief probleem, helaas voorbijgaand aan de complexiteit en de specialistische noden van het vak. Als we dan toch in louter kwantitatieve termen denken, kan er natuurlijk ook aan gedacht worden kinderpsychiaters in China te produceren? De vernieuwde opleidingsstructuur bepaalt reeds dat de opleiding 4,5 jaar zal duren, waarvan slechts 2 jaar kinderpsychiatrie, waarmee Nederland binnen Europa de kortste opleiding biedt. Het valt te hopen dat het bevoegde ministerie aspecten zoals medische en wetenschappelijke deskundigheid ook ter overweging zal nemen. Zou men er bij een eventueel tekort aan chirurgen immers eveneens toe komen een verkorte chirurgie opleiding als oplossing te zien? Dat men in het ministerie het versneld opleiden van kinderpsychiaters als oplossing ziet, hebben kinderpsychiaters zeker ook aan zichzelf te wijten. Geregeld wordt door vakgenoten immers geroepen dat we met meer moeten zijn, alsof dat het probleem zal oplossen. Dergelijke uitspraken blijven vervolgens leven, onder andere omdat de beroepsgroep geen duidelijk idee heeft over wat nu eigenlijk de rol is van de kinderpsychiater.

Coverstory

Duidelijkheid nodig Terwijl sommigen menen dat de kinderpsychiater voornamelijk een specifiek medisch-diagnostische en therapiecoördinerende functie moet hebben bij jongeren met ernstige problemen (enkel de 7 procent ernstige of een subgroep ervan), zijn anderen eerder voorstander van een generalistische rol, waar naast diagnostiek bij een ruime groep kinderen met een mogelijk kinderpsychiatrisch probleem (de 7 procent ernstige en ook de ruimere 10-15 procent met milde problemen) ook psychotherapeutische behandeling tot het takenpakket kan worden gerekend. Gunnen we de kinderpsychiater deze laatste rol, dan is verder opleiden de boodschap, tot aantallen die zelfs de eerdere ruwe berekening overstijgen. Daar ben ik geen voorstander van: voor mij is de kinderpsychiater een medisch specialist met een specifieke functie. Het is echter niet aan mij de mening van de beroepsgroep te bepalen. Ik zal mijn stem laten horen, en ben benieuwd waar we met z’n allen uitkomen. Voor de positionering van het vak is het belangrijk dat we er werk van maken. Anders worden we vast opnieuw verrast door beleidsvoorstellen, die op zijn zachtst gezegd bevreemdend kunnen zijn.

Productieve Lage Landen Vanuit een internationaal perspectief beschouwd, ontbreekt het evenzeer aan duidelijkheid. En dan heb ik het, ietwat gechargeerd gesteld, zelfs nog niet over de tegenstelling Zuid-Europa met zijn voorkeur voor de psychoanalyse, versus Noord-Europa met een veel sterkere gedragstherapeutische en ook academische instelling. Ook tussen de Angelsaksische landen onderling zijn de verschillen markant. Binnen de Europese Unie kan zowat elke medische specialist in eender welk EU land werken. Maar de Nederlandse kinderpsychiater kan niet zomaar in een buurland gaan werken, terwijl Duitse en Vlaamse kinderpsychiaters ook niet zomaar in Nederland aan de slag kunnen. Dit omdat de Nederlandse kinderpsychiater eigenlijk niet bestaat, hier bestaat enkel de psychiater die door 2 jaar kinderpsychiatrieopleiding te doen psychiater met een extra aantekening kinderpsychiatrie wordt. België en Duitsland volgen de Europese aanbevelingen, die bepalen dat er minstens 3 jaar kinderpsychiatrie gedaan moet worden, waardoor de Nederlandse kinderpsychiater er niet aan de slag kan. In België bestaat de titel kinderpsychiater wel, maar de oplei-

ding die daarbij hoort volstaat niet om als psychiater te worden erkend in Nederland, eerst moet dus extra volwassenenpsychiatrie gedaan worden. Deze verschillen tonen dat er internationaal geen duidelijkheid bestaat over de opleidingseisen, en dus ook over de rol en functie van de kinderpsychiater. Ook op internationaal vlak moet de kinderpsychiatrie naar consensus streven. Toch is het wat de Nederlandse kinderpsychiatrie betreft zeker niet allemaal fout of onduidelijk. Integendeel: de Lage Landen zijn op academisch vlak erg productief. De vorige generatie hoogleraren heeft een stevige basis gelegd. Vorige maand sprak ik Andres Martin, kinderpsychiater in het Yale Child Study Center en Editor van de JAACAP, het nummer 1 vakblad in de kinderpsychiatrie. Hij vroeg me of ik wist welk land tweede was, na de Verenigde Staten uiteraard, in aantal artikelen dat ter beoordeling werd ingediend voor de JAACAP. Dat was Nederland, en niet zomaar, maar ‘by far’.

De toekomst Het is mijn hoop dat de V van de toekomst een kind zal zijn dat in de eerste weken na het stoppen met praten wordt doorverwezen naar de eerstelijnszorg, waar er op deskundige wijze onderzocht wordt en beslist wordt of specifieke kinderpsychiatrische diagnostiek nodig is. De kinderpsychiater komt enkel in beeld in specifieke gevallen, en zijn of haar interventie is primair op gericht op het faciliteren van behandeling in de eerste lijn, tenzij er evidentie is voor intensieve hulp. Vervolgens zal de behandeling van V op regelmatige tijden geëvalueerd worden, zodat zicht wordt gekregen op de voortgang, maar ook, om stagnatie of onvoldoende vooruitgang tijdig te zien, zodat alsnog (opnieuw) intensieve hulp kan worden gezocht. Mogelijk gebeurt de diagnostiek en herevaluatie niet meer alleen met vragenlijsten, maar hoort er ook neuro-biologisch onderzoek bij. Om dit ooit waar te maken moet degelijk wetenschappelijk onderzoek verricht worden, waarbij gestreefd wordt naar zowel kwaliteit als efficiëntie. Goed onderzoek steunt op talentvolle individuen, die moeten geënthousiasmeerd worden voor het vak; maar ook, op een goede samenwerking tussen zorgpartners en de wetenschap. Het uiteindelijke doel is voor ons allen gelijk, het verbeteren van de zorg voor kinderen.

Leidraad

Oktober 2007

15

Nieuwe letter

Typograaf Gerard Unger ontwerpt Leidse letter

‘Na een paar dagen

had ik het al’ Nederlands eerste hoogleraar typografie Gerard Unger is niet alleen bezig met doceren en het begeleiden van promovendi. Onlangs verrijkte hij de Leidse universiteit met een geheel nieuwe letter. ‘Ontwerpen kost me geen bloed, zweet en tranen. Daar is het een te mooi vak voor.’ THOMAS BLONDEAU

Dat het Rapenburg de allure van de tijd mee heeft, is iedere (oud-) Leidenaar bekend. Bescheiden plaquettes aan de gevels van grachtenpanden verwijzen naar de vroegere verblijfplaatsen van grootheden als Descartes en Bilderdijk, het Academiegebouw drukt al eeuwen zijn statige stempel. Binnenkort wordt daar een extra dimensie aan toegevoegd. Universiteithistoricus prof.dr. Willem Otterspeer vond een oude prent van het Academiegebouw en zag een spreuk in het plaveisel staan. Met zoekwerk bleek dat er ‘musa coelo beat’ oftwel ‘de muze verblijdt de hemel’ in de tegels stond te lezen. Geheel in de lijn van de Leidse voorliefde voor traditie, werd er besloten deze woorden weer op het Rapenburg te laten verschijnen. Hoogleraar typografie en letterontwerper Gerard Unger zou voor de gelegenheid een letter ontwerpen.

16

Leidraad

Oktober 2007

Ungers naam mag dan misschien geen belletje doen rinkelen bij de letterenleek, zijn werk is bij het grote publiek bekend. Letteren van zijn hand zijn ondermeer te bezichtigen op postzegels, ANWB-wegbewijzering, de Amsterdamse metro en de pagina’s van kranten als de Volkskrant, Trouw en USA Today. ‘Voor de letter heb ik me laten inspireren door het einde van de zestiende eeuw; de tijd dat het Academiegebouw zijn huidige functie kreeg. Daarbij dacht ik aan de vermaarde drukker Christoffel Plantijn. In die tijd verruilde hij Antwerpen voor Leiden. Hij drukte namelijk zoals wel voor de rooms-katholieken als de protestanten. Maar toen de Spanjaarden kwamen, werd de grond in Antwerpen hem wat te heet onder de voeten. Hier in Leiden, kon hij meteen aan de slag als universiteitsdrukker. Ook begint in die periode de cursief zich steeds meer te schikken in zijn rol als

gezelschapletter van de romein. Daarmee krijgt hij de functie die hij nu ook heeft. Daarvoor maakten die twee lettertypen een onafhankelijke evolutie door.’ De letter komt niet alleen in het plaveisel terecht. Er komen spreuken op de binnenplaats van het Academiegebouw, in de gewelfkamer en het zweetkamertje. In deze laatste ruimte wordt de letter in een tapijt geweven. ‘Dat is zo’n ander materiaal. Terwijl je moet zorgen dat het één beeld wordt.’ Al deze elementen speelden een rol bij het ontwerpen van de Leidse letter. In het verleden had hij al een keer soortgelijke experimenten ondernomen maar zonder bevredigend resultaat. Dat liep deze keer anders. ‘Na een paar dagen had ik de benodigde letters. Niet het hele alfabet natuurlijk, diegene die nodig waren voor het alfabet.’ Deze snelheid is overigens niet zo uitzonderlijk. ‘Door het werk als letter-

‘Vaak is het nachtwerk geblazen’

ontwerper ben ik gewend aan opdrachtgevers die alles eigenlijk gisteren al wilden zien. Vaak is het dan nachtwerk geblazen. Een beetje de kwaal van het vak.’ Of hij andere letters in zijn rijke carrière hem dan wel bloed en zweet en tranen hebben gekost? ‘Nee, nooit. Daar is het een te mooi vak voor. Ik vind typografie heerlijk. In de ene letter gaat natuurlijk meer werk dan in de andere. De letter waaraan ik het meest gesleuteld heb is de Gulliver. Dat is de letter die in USA Today wordt gebruikt. De zuinigste letter ter wereld wordt hij wel genoemd.’ Van deze letter wordt gezegd dat hij de krant miljoenen zou hebben bespaard. ‘Tja, of dat nu alleen door mijn letter komt… Punt was dat de krant smaller werd en dat ze dus een letter nodig hadden die minder ruimte inneemt maar er toch groter uit lijkt te zien. En dat is me gelukt.’

Toen Unger als hoogleraar aangesteld werd aan de Leidse faculteit der Kunsten had hij al nodige onderwijservaring opgedaan. ‘Ik doceer al 35 jaar aan de Rietveld Academie. Ik ben nu 65 en kreeg bij mijn aanstelling in Leiden een brief van de rector of ik op mijn leeftijd nog wel genoeg zou doen aan promovendi-begeleiding en dergelijke. Ik heb er nu vijf onder mijn hoede. Dus dat zal wel goed zitten, denk ik.’ Unger is ook werkzaam aan de univer-

siteit van het Engelse Reading. Het is de bedoeling dat de spreuk komend jaar voor het Rapenburg wordt aangebracht. Aan deze beslissing gingen ook hoofdbrekens van minder esthetische vooraf. Hoelang zouden de letters blijven liggen? Dit gezien het feit dat jagen op souvenirs een geliefde bezigheid is van veel studenten. Maar Unger heeft er een gerust hart in. De tegels zouden toch net iets te zwaar zijn voor grijpgrage handen.

Leidraad

Oktober 2007

17

Filosofie

Hoogleraar mensenrechten en –plichten wil terughoudendheid in debat

Tegen het

tikkende-bom scenario Hoogleraar mensenrechten en mensenplichten Thomas Mertens laat zijn studenten de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens lezen. ‘De vrijheid van meningsuiting schept ook verplichtingen.’ VINCENT BONGERS

‘Het hebben van het recht op vrije meningsuiting wordt hier vaak vertaald in: ik mag alles zeggen. Dat idee heeft al postgevat in de media. Maar ook in het politieke discours zie je het steeds vaker. Je hebt echter ook een plicht om rekening te houden met anderen.’ Aldus Thomas Mertens, sinds september hoogleraar mensenrechten en mensenplichten bij de faculteit Wijsbegeerte. Het is een aanstelling voor een dag in de week. Mertens is ook hoogleraar rechtsfilosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. ‘Die discussie is in Nederland heel relevant als je kijkt naar het debat over de islam en integratie. Het publieke debat zou naar mijn mening met veel meer terughoudendheid gevoerd moeten worden. De grenzen worden regelmatig opgezocht en in enkele gevallen ook overschreden. Ik denk dan vooral aan uitspraken van bijvoorbeeld Geert Wilders. Uiteindelijk is het door het respecteren van het recht van vrije meningsuiting mogelijk om deze discussie te voeren. Dat schept ook verplichtingen.’ Tijdens zijn colleges zal Mertens in eerste instantie ingaan op de geschiedenis van mensenrechten: ‘Ik wil in ieder geval dat mijn studenten de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens een keer goed hebben gelezen. Iedereen heeft ideeën over rechten die voor iedereen zouden moeten gelden. Hier gaat het om wel-

licht het belangrijkste document van de twintigste eeuw. Maar wat staat er nu eigenlijk in het stuk en waarom is het er gekomen?’ Het idee van mensenrechten is volgens Mertens relatief nieuw. Pas na de Tweede Wereldoorlog heeft het concept een enorme vlucht genomen. ‘Dat is uiteraard direct terug te voeren op de barbarij die in die oorlog heeft plaatsgevonden.’ Mertens is deskundige op het gebied van de ethiek, met name de ethiek van de Duitse filosoof Immanuel Kant. Hij was, en is de belangrijkste representant van de deontologie (plichtenleer). Een stroming die uitgaat van absolute gedragsregels. Iets wat slecht is, is volgens een deontoloog altijd slecht. Ook als de uitkomst eventueel goed zou zijn want er bestaat geen goed als zodanig. Het enige wat goed zou kunnen zijn is de intentie, de goede wil, en die goede wil impliceert de aanvaarding van bepaalde morele wetten. In zijn boek Kritiek van de praktische rede vraagt Kant zich af wat iemand moet doen om een moreel goed mens te zijn. Het antwoord vindt hij in de plicht; daarom wordt zijn ethiek ook plichtethiek genoemd. Handel zo als je zou willen dat iedereen moet handelen in een bepaalde situatie. ‘Deontologie is essentieel in de ontwikkeling van mensenrechten’, zegt Mertens, ‘omdat deze zienswijze verplichtingen schept tegenover anderen en tegenover andere groepen. Dat geldt ook bijvoorbeeld voor mensen buiten de eigen politiek gemeenschap. De ontwikkeling van de Europese Unie moet volgens Mertens ook in dit licht worden gezien. ‘Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw tot en met de eerste helft van de twintigste

‘De werkelijkheid is weerbarstiger dan het script van 24 ’

18

Leidraad

Oktober 2007

eeuw verkeerde Europa vrijwel constant in een staat van oorlog. Nu kunnen we ons niet meer voorstellen dat Duitsland en Frankrijk de wapens tegen elkaar zouden opnemen. Ik ben dan ook een groot voorstander van het Europees Project als antigif tegen het nationalisme.’ Over de discussie over het EU-referendum heeft Mertens ook een duidelijke mening. ‘We hebben in Nederland een sterk representatieve democratie. We kiezen mensen die ons vertegenwoordigen en zich verdiepen in dit soort moeilijke kwesties. Dat houdt in dat zij zich moeten buigen over dergelijke moeilijke dossiers. De verdere ontwikkeling van de Europese Unie is een van die moeilijke dossiers. Het is dan ook niet verstandig om daarover een referendum met enkel een ja/neen alternatief te houden. Zeker niet als het proces zo slecht begeleid wordt als in 2006.’ In zijn colleges legt Mertens zijn studenten graag dilemma’s voor. Hij verwijst bijvoorbeeld naar de televisieserie 24. Een programma waarin de hoofdpersoon, terrorismebestrijder Jack Bauer, van de 'Counter Terrorism Unit' geen enkel middel schuwt om bijvoorbeeld een terroristische aanslag te voorkomen. ‘In deze serie worden om de haverklap mensen gemarteld’, zegt Mertens. ‘24 is een uitvergroting van een gedachte-experiment dat in de filosofie al enige tijd bekend staat als het “tikkendebom-scenario”. Stel: een terrorist heeft ergens in een miljoenenstad een nucleaire bom met tijdsmechanisme geplaatst. Eenmaal gevangen, weigert hij te onthullen waar de bom ligt of hoe die onschadelijk gemaakt moet worden. Mag zo iemand gemarteld worden? Als je het zo presenteert, lijkt het wel acceptabel om tot marteling over te gaan. De Amerikaanse overheid meent daarom

dat er eventueel getornd zou moeten worden aan het absolute verbod op marteling. In de strijd tegen het internationale terrorisme is een gewelddadige ondervraging wellicht geoorloofd om een catastrofe te voorkomen. ‘Maar de werkelijkheid is natuurlijk een stuk weerbarstiger dan het script van 24. In de serie snapt de alwetende toeschouwer dat Bauer de juiste persoon te pakken heeft en wat er precies aan de hand is. In de echte wereld beschikken we vrijwel nooit over afdoende informatie. We weten niet wie wat weet en hebben geen zicht op het scenario. De veiligheidsdiensten houden vaak een groot aantal personen aan, waaronder ook onschuldige individuen, die misschien beschikken over enigszins relevante informatie. Verder blijkt dat met geweld afgedwongen getuigenissen heel erg vaak onbetrouwbaar zijn. Er zijn dus voldoende praktische redenen om het verbod op marteling te handhaven’ ‘Dan is er nog het ethisch-filosofisch aspect van het verbod op martelen. De handeling wordt in de meeste samenlevingen gezien als een groot kwaad. Erger nog dan het doden van een mens. Martelen is een teken van een gewelddadige, kwaadaardige maatschappij.’ De leerstoel Mensenrechten en mensenplichten is experimenteel en vooralsnog ingesteld voor vijf jaar. ‘Het is een kleine aanstelling maar ik zal me gedurende de komende periode inspannen om er verder gestalte aan te geven.’

Leidraad

Oktober 2007

19

‘Bij goochelen komt

Hoe is het om met je bul op zak aan een nieuwe baan te beginnen? Leidse alumni vertellen over hun leven na de studie. Tilman Grünewald studeerde af met een tien als eindcijfer, maar besloot om goochelaar te worden. BART BRAUN

‘Ik doe een truc waarbij ik van drie toeschouwers een ring vraag. Die steken ze vervolgens op een pen, en daarna schuif ik ze er weer af. Ik houd één ring vast terwijl ik alle drie ringen van de pen schuif. De twee ringen die op dat moment op de grond zouden moeten vallen blijken plotseling als ketting aan de ring die ik vastpak naar beneden te hangen. ‘Vervolgens mogen de eigenaren bevestigen dat het inderdaad hun ringen zijn. Ze mogen aan de ketting trekken, om vast te stellen dat de ringen inderdaad in elkaar zitten. Ik geef ze alle argumenten om ze van die aannames te overtuigen, maar gegeven de eigenschappen van metalen ringen kan minstens een van die aannames niet waar zijn. 20

Leidraad

Oktober 2007

‘Als goochelaar heb je controle over de gedachtegangen van je toeschouwers. Je speelt met hun kennis en hun redeneringsvermogen. Daarbij komt een filosofische scholing goed van pas. Van een studie filosofie ga je dus beslist beter goochelen. ‘Tijdens mijn studententijd in Leiden hield ik me vooral bezig met de kennistheorie. Hoe weet je dat wat je denkt te weten ook echt klopt? Eigenlijk is dat juist het tegenovergestelde van goochelen. Een typische vraag van de filosofische scepticus is “toenen-toen vergiste jij je. Hoe kun je nu aannemelijk maken dat dat nu niet het geval is?” Dan worden bijvoorbeeld optische illusies aangedragen als voorbeeld. Als filosofiestudent probeerde ik zulke argumenten onderuit te werken. Nu schep ik juist meer van de voorbeelden waarop zulke argumenten berusten.

Après Leiden

filosofie goed van pas’ ‘Na mijn afstuderen bood mijn begeleider me een promotieplek aan, maar die heb ik afgeslagen. Mijn tijd in Oxford was de reden om niet meer in de filosofie te willen vertoeven. Dat is dan het hoogste niveau in de filosofie. Maar het ging er dusdanig speels aan toe dat ik liever een spel wilde spelen dat zichzelf minder serieus neemt: de goochelkunst. Of je ervan kunt leven? Ik zeg altijd dat de financiële risico’s van een universitair carrièrepad even hoog zijn. Het is nu nog echt een opstartende onderneming, ik begin met een kleine klanten-

‘Ik zie het als mijn missie om academisch publiek te veroveren’ kring. Het best lopende programma dat ik verkoop bestaat uit een show van vijftien minuten die ik een aantal keer herhaal op een avond; bijvoorbeeld op een feest waar steeds groepjes van tien man langskomen. Als ik dat elk weekend één of twee keer kan doen, zit ik goed. ‘De tijd dat ik niet optreed, bestaat uit heel veel oefenen. Specifieke trucs, maar ook algemene toneelvaardigheden zoals lichaamsbeheersing. Ik heb veel toneellessen gehad, even op een toneelschool gezeten en daarnaast ervaring met bewegingstheater, mime en moderne dans opgedaan. ‘Elementen daarvan zie je in mijn optredens allemaal terug. Geen glamour dus, geen goochelaar in heldhaftige poses, geen vrouwen in doorzichtige kleding. ‘Bij het verkrijgen van publiek maak ik natuurlijk zoveel mogelijk gebruik van mijn academische connecties. Dat is bovendien precies het soort publiek dat ik wil hebben. ‘In de goocheltheorie stelt men dat de intelligente toeschouwer de beste toeschouwer is. Want juist bij iemand die erg wakker is,

en helder is in zijn hoofd vindt een sterke botsing plaats tussen zijn verwachtingen en de situaties die ik hem als goochelaar laat zien. Bij iemand die zeer passief omgaat met wat er in het gezichtsveld gebeurt, werkt het minder. ‘Mensen zeggen wel eens dat het denken het ervaren in de weg zit. Maar hier gaat dat juist niet op. Voor academici is de goochelkunst de entertainmentvorm bij uitstek. ‘De goochelkunst wordt echter juist heel vaak als een lage vorm van vermaak gezien. Mensen die naar theater gaan, gaan niet naar een goochelaar. Ik zie het als mijn missie om het beste publiek dat er voor het genre bestaat, ook daadwerkelijk te veroveren voor de goochelkunst. ‘In mijn optredens wil ik toeschouwers niet alleen goed onderhouden, maar ook vragen opwerpen over hoe ze tot kennis komen. En ze erop wijzen hoe snel dat mis kan gaan. Inderdaad, filosofie en goochelkunst samen. ‘In de komende vijftien jaar wil ik bereiken dat het academische en theaterpubliek overtuigd zijn dat goochelen wel degelijk een serieuze kunstdiscipline is. Beroemd worden? Dat zou voor mijn onderneming wel goed zijn, maar eigenlijk gaat het me alleen om goede goochelkunst.’

Tilman Andris Tilman Andreas Grünewald (1977) is geboren in Duitsland, en kreeg op zijn twaalfde een boek over goochelen van zijn ouders. Sindsdien stak hij al zijn zakgeld in goochelboeken. Die hebben traditiegetrouw geen ISBN-nummer, omdat de trucs alleen bij goochelaars bekend horen te zijn. De eerste truc die hij leerde was het bekerspel: de goochelkunstvariant op het bekende balletje-balletje. Vanaf zijn dertiende treedt hij op voor een groot publiek. Van 2001 tot 2005 studeerde hij filosofie in Leiden en Oxford. Tegenwoordig treedt hij op onder de artiestennaam Tilman Andris. Zie voor meer informatie: www.tilmanandris.com

Leidraad

Oktober 2007

21

Topstuk

Dodelijke schelpenkoning Twee eeuwen lang was het voor verzamelaars de meest kostbare schelp op aarde: de Conus gloriamaris. Hoogleraar zoölogie Edmund Gittenberger, tevens conservator weekdieren van natuurhistorisch museum Naturalis, toont een exemplaar van de rond de Filippijnen gevonden schelp. ‘Op de wereld waren er maar 22 bekend, waarvan zich twee in Leiden bevonden.’ Hij leest voor uit een wetenschappelijk tijdschrift van decennia terug: ‘To see one is a privilege, to hold one an honour, to own one a triumph!’ Dat de gloriamaris niet zomaar een schelp was, ondervond Gittenberger al vroeg in zijn carrière. ‘Veertig jaar geleden, ik was net conservator, belde de portier dat er een buitenlands heerschap voor hem stond. Het was een Engelssprekende man met Duitse naam, hij kwam uit Zuid-Amerika. “Ik heb gelezen dat u twee exemplaren van de gloriamaris bezit”, zei hij. “Mag ik ze alstublieft bekijken?” Hoewel een beetje vreemd, heb 22

Leidraad

Oktober 2007

ik zijn verzoek ingewilligd. “Mag de deksel van het doosje af ”, vroeg de man vervolgens. “Dat hangt er van af wat u van plan bent”, zei ik. Ik gaf toe en vervolgens tikte hij beide schelpen kort met de wijsvinger aan. “Nu heb ik er 13 van de 22 aangeraakt.” Was de gloriamaris twee eeuwen lang de koning onder de schelpen, de laatste decennia is de schelp van zijn troon gevallen. In korte tijd werden er honderden van gevonden. De reden? ‘De populariteit van scuba-duiken en het feit dat de gloriamaris niet heel diep leeft. Maar sowieso zou ik nooit in schelpen speculeren: ze leven in kolonies, dus er moeten er altijd honderden of duizenden zijn. Uiteindelijk duiken er vrijwel altijd meer op.’ Desalniettemin blijft de gloriamaris voor de liefhebber iets bijzonders. ‘Vanwege zijn schoonheid en zijn vroegere status. Een gaaf exemplaar kan nog steeds honderden euro’s opbrengen’, aldus Gittenberger, die volgend jaar met emeritaat gaat.

‘Wist je trouwens dat hij waarschijnlijk dodelijk is? Hij heeft een soort tong met een enkelvoudige reeks tanden. Vanuit de schelp prikt hij die als een harpoen in zijn slachtoffer. Regelmatig stoppen duikers een Conus-soort in hun zakken om vervolgens gestoken te worden. De tand gaat gemakkelijk door een duikpak heen. Zo’n duiker raakt verlamd en kan verdrinken.’ Wat is tegenwoordig de meest zeldzame schelp in de circa vierhonderdduizend exemplaren tellende collectie van Naturalis? ‘Dat moet de schelp van de bekende Japanoloog Von Siebold zijn. Daar zijn er wereldwijd slechts twee van bekend. Ze zijn door hem persoonlijk vanuit Japan naar Leiden gestuurd. Eén is toen geruild met het British Museum in Londen en geclassificeerd als nieuwe soort. Het Leidse exemplaar is vervolgens vergeten, maar door mij zo’n twintig jaar geleden opnieuw ontdekt. In al die jaren is er nooit een derde exemplaar gevonden.’ (DB)

LUF Grants

Fighting fungi Rus Validov has been awarded a subsidy by the LUF to present his findings at the Second International Symposium on Tomato Diseases in Kusadasi, Turkey. This text needs a photo. So, to complete the article, biologist Shamil Validov, accompanied by a photographer, felt a laboratory greenhouse was the ideal location for that all-important photo. However, on entering, they were immediately sent out again by a vigilant member of staff. ‘You should be wearing lab coats,’ she admonished them. ‘You never know what you are bringing in from outside.’ But it is not only clothing regulations which are applied in the efforts to prevent disease in the plant kingdom. At the time of writing, Validov himself is putting the finishing touches to his thesis on the biological control of diseases of vegetable crops. This is part of the continuing research into “the isolation and characterisation of bacteria suited to control fungal plant diseases in stonewool substrate.” Stonewool is currently a much-used subsoil for the industrial cultivation of particular crops, such as tomatoes, for example. Rus Validov has been awarded a subsidy by the LUF to present his findings at the Second International Symposium on Tomato Diseases in Kusadasi, Turkey. ‘I am working on plant protection without the need to resort to chemical pesticides. Fungal diseases can be combated using micro-organisms without this having any harmful effects on humans. This method of prevention has been researched for some time, but now that the use of agricultural chemicals is becoming increasingly difficult, this field is the focus of even greater attention.’

At the symposium, Validov will talk about a method of determining tomato foot and root rot at an early stage. This disease, caused by the fungus fusarium oxysporum (Fox), can occur in greenhouses and in the field, and can cause considerable economic damage. If an early diagnosis can be formed, the outbreak of the condition

‘You never know what you are bringing in from outside’ can be predicted, and an appropriate strategy for defence and prevention can be implemented. To facilitate this, Validov has isolated a new type of biocontrol bacteria, using a new method developed in Leiden. These bacteria strongly reduce the infection with pathogenic fungi. If young tomato plants are infected with Fox, this leads after a few weeks to a strong increa-

se in the Fox DNA concentration in the plant. It can then be predicted that the plant will become sick. If the biocontrol bacteria were introduced into the tomato plants, the Fox DNA concentration in the plant was much lower and there was a lower instance of disease. Publication of his results is not the only purpose of Validov’s presence at the congress; he also hopes it may help his search for a post-doctoral post. He expects to obtain his PhD at the end of this year and, unfortunately, there is no immediate likelihood of a position for him in Leiden. ‘Because of the regulations on residence permits, I have to return to Russia once I have obtained my PhD. Maybe I can work for the Agricultural Institute of Kazan. Similar research is being carried out there and I am looking forward to sharing my knowledge. The eventual aim of this research is to improve agriculture and horticulture. I have seen that, here in Leiden, attention is always paid to the practical application of the research. Which I fully support.’ (TB)

Leidraad

Oktober 2007

23

Cleveringa bijeenkomsten 2007

Op 26 november 1940 hield professor Cleveringa in het Academiegebouw aan het Rapenburg te Leiden een vlammend betoog tegen het ontslag van zijn Joodse collega professor Meijers. Dit protest leidde tot een algemene studentenstaking en uiteindelijk tot sluiting van de Leidse universiteit. Ter herdenking van de rede van Cleveringa organiseert het Leids Universiteitsfonds (LUF) jaarlijks de Cleveringabijeenkomsten voor alle oud-studenten van de Universiteit Leiden. De bijeenkomsten vinden plaats op of rond 26 november op 37 locaties in binnen- en buitenland. Op elk van deze bijeenkomsten spreekt een vooraanstaand Leids wetenschapper over de laatste ontwikkelingen in zijn of haar vakgebied. Een kleine greep uit de onderwerpen die dit jaar centraal staan tijdens de Cleveringalezingen: ‘Het Universum in een Korreltje Roest', 'Hoe zou Cleveringa stemmen in het referendum over de Europese Grondwet?', 'De Chinese oorsprong van ons Roodkapje sprookje'.

Leidse alumni en introducés zijn hierbij van harte uitgenodigd. Kijk voor het volledige programma en aanmelden op pagina 25, 26, 27 of op www.luf.nl.

Waar bezoekt u dit jaar een Cleveringabijeenkomst? Amersfoort, Amsterdam, Arnhem, Breda, Eindhoven, Friesland, ’t Gooi, ’s Gravenhage, Groningen, Haarlem, Leiden, Limburg, Rotterdam, Twente, Zeeland, Zutphen, Zwolle, Athene, Beijing, Brussel, Cairo, Calgary, Curaçao, Genève, Jakarta, Londen, Luxemburg, New York, Nice, Parijs, Paramaribo, Rome, Singapore, Straatsburg, Sydney, Tokyo en Washington.

Rapenburg 61

2311 GL Leiden

telefoon

071 513 05 03

[email protected]

www.LUF.nl

Programma Cleveringabijeenkomsten 2007

Komt u ook naar een

Cleveringabijeenkomst bij u in de buurt? Op en rond 26 november worden op 37 plaatsen in binnen- en buitenland de Cleveringabijeenkomsten gehouden. U kunt zich aanmelden voor één van de lezingen door de aanmeldingskaart in te vullen die u vindt in het midden van deze Leidraad of door een e-mail te sturen naar het desbetreffende comité (zie bij ‘Opgave en informatie’ in het programma).

Amersfoort/Utrecht 26 november Prof.dr. W.J.H. Willems ‘De onschuld voorbij: de Nederlandse archeologie in de overgang’ Studentspreker: Nader bekend maken Locatie: Hofje ‘Armen de Poth’, Pothstraat 16, Amersfoort (nabij de ‘Flint’) Aanvang: 18.15 uur borrel, lezing 1, diner, lezing 2 Betaling: € 35 p.p. op rekening 14.69.559 t.n.v. T.M.W. van Asbeck of contant ter plaatse Opgave en informatie: Drs. Tj.M.W. van Asbeck, Keucheniuslaan 10, 3818 JS Amersfoort, [email protected], tel. 033-4659983. Opgave uiterlijk maandag 19 november. Spreker:

Amsterdam 26 november Prof.dr. J.J. Witkam ‘De vrijheden van Christiaan Snouck Hurgronje in Mekka’ Studentspreker: Mw. D. Stubbé ‘Student recruitment’ Locatie: Nader bekend te maken Aanvang: ca. 20.00 uur Betaling: ca. € 20 p.p. contant ter plaatse Opgave en informatie: Mr. M.H. van Hoogstraten, Van Eeghenstraat 13-hs, 1071 ES Amsterdam, [email protected], tel. 020-6714474. Opgave uiterlijk 24 november. Spreker:

Arnhem/Nijmegen 26 november Dr. H.H. Knipschild ‘Soldaten van God. Nederlandse missionarissen op missie in China in de negentiende eeuw’ Studentspreker: Dhr. G. Nieuwland ‘De naamloze vennootschap. Over de dreigende teloorgang van een eeuwenoud instituut’ Locatie: Hotel Haarhuis, Stationsplein 1, Arnhem (tegenover station) Aanvang: 18.00 uur Betaling: € 32 (voor diner) contant ter plaatse (borrel eigen kosten) Opgave en informatie: Mr. H.J. Kastein, [email protected], tel. (na 20.00 uur) 026-3811169, Helmondstraat 194, 6843 SC Arnhem. Spreker:

Breda 26 november Prof.mr. C.J.M. Schuyt ‘Oud en Jong: gaan de generaties samen of apart de komende vergrijzing tegemoet?’ Locatie: Kasteel Bouvigne, Bouvignelaan 5, Breda Aanvang: 19.30 uur koffie, 20.00 uur lezing, borrel Betaling: € 10 p.p. op girorekening 79.48.190 t.n.v. 26 november comité, Breda Opgave en informatie: Mr.drs. W.H.N.C. van Beek, [email protected], tel. 076-5310393 Spreker:

Eindhoven/’s-Hertogenbosch 26 november Prof.dr. A.A.M. Kinneging ‘Rechten, plichten, deugden’ Studentspreker: Dhr. C.A. Geleijnse Locatie: Academisch Genootschap Eindhoven Aanvang: 17.00 uur borrel, 18.30 uur diner met aansluitend lezing Betaling: ca. € 7,50 p.p. contant ter plaatse (exclusief borrel en diner) Opgave en informatie: Mr. O.F.J. Moorman van Kappen, [email protected] Spreker:

Friesland 26 november Prof.mr. J.H. Nieuwenhuis ‘De kracht van de verbeelding’ Studentspreker: M. Goldschmidt ‘Student: een bijzonder kuddedier’ Locatie: Ons Huis, Hoofdstraat 79, Beetsterzwaag. Ingang achterzijde via Vlaslaan. Parkeren; Vlaslaan en Schoollaan Aanvang: 17.30 uur ontvangst, 20.00 uur lezing Betaling: ca. € 35 p.p. contant ter plaatse en graag gepast! Betaling is bindend indien niet afgezegd voor 23 november. Opgave en informatie: Mw. drs. Tj.J. Schreuder-van der Meulen, [email protected], tel. 0512381666. Liefst zo spoedig mogelijk, uiterlijk voor 21 november. Spreker:

’t Gooi 26 november Prof.dr. W. Otterspeer ’Leiden in de polder. Het compromismodel en de vroegmoderne universiteit’ Studentspreker: Dhr. P. Flierman Locatie: Hilversumsche Golfclub, Soestdijkerstraatweg 172, Hilversum Aanvang: 18.30 uur borrel, 19.30 uur diner en lezingen Betaling: € 37,50 p.p. op rekeningnummer 63.73.66.646 t.n.v. mr. M.M.M. van Lanschot inz. Comité 26 November ’t Gooi. Borrel voor eigen rekening Opgave en informatie: Mr. M.M.M. van Lanschot, [email protected], tel. 0356920771. Aanmelding kan per e-mail tot 20 november a.s. o.v.v. naam, adres, jaar van aankomst en evt. introducé(e). Aanmelding is bindend. Betaling voor 20 november. Spreker:

’s-Gravenhage 22 november Prof.dr. J.L. de Wijkerslooth ‘De twee gezichten van het openbaar ministerie’ Studentspreker: Dhr. J. Sinnige Locatie: Gebouw van de Eerste Kamer der Staten Generaal, Binnenhof 21, Den Haag Aanvang: 18.00 uur borrel, 19.00 uur lezingen, 20.00 uur informeel buffet (voor degenen die zich daarvoor tevoren aanmelden) Betaling: alleen borrel en lezing € 15 p.p. Voor borrel, lezing en buffet € 35 p.p. Aanmelden kan uitsluitend door overmaking van het verschuldigde bedrag op giro 27.40.601 t.n.v. Marjolein Bronneman te Leiden o.v.v. naam plus jaar van aankomst deelnemer, naam evt. introducé(e) Opgave en informatie: Betaling dient uiterlijk 18 november bijgeschreven te zijn. Opgave kan dus niet bij een persoon, maar alleen door betaling! A.u.b. niet bellen, schrijven of mailen! Wanneer men teleurgesteld moet worden omdat er geen plaats meer is, zal men voor 22 november worden bericht. In andere gevallen vindt geen restitutie plaats. De zittingszaal laat slechts ruimte voor 150 deelnemers. Wie eerst betaalt, eerst maalt. Parkeren is vlakbij mogelijk, onder Het Plein. Taxi’s komen tot voor de deur. Spreker:

Groningen 26 november Prof.dr. R.A. Lawson ‘Hoe zou Cleveringa stemmen in het referendum over de Europese Grondwet?’ Studentspreker: Mw. R. Vlijm ‘De queeste naar schone energie: hoe een Leidse studente in Boston belandt’ Locatie: Universiteitsmuseum, Oude Kijk in ’t Jatstraat 7A, Groningen Aanvang: 18.00 uur Betaling: € 25 p.p. contant ter plaatse Opgave en informatie: Mw. J.T. Meijer, [email protected], tel. 050-5426373 Spreker:

Leidraad

Oktober 2007

25

Programma Cleveringabijeenkomsten 2007

Buitenland Haarlem 26 november Mw. prof.dr. I. Sluiter ‘Cleveringa en Socrates’ Studentspreker: Dhr. F. Vonk ‘Slangengif als apotheek: van beet naar beter’ Locatie: Kennemer Golf & Country Club, Kennemerweg 78-80, Zandvoort Aanvang: 18.00 uur aanvang borrel en diner, 20.30 uur aanvang lezing Betaling: € 25 p.p. contant ter plaatse incl. borrel en diner Opgave en informatie: Mw. mr. J. Broese van GoenouGratama, Crayenestersingel 69, 2012 PG Haarlem, [email protected], tel. 06-10903012 Spreker:

Leiden 26 november Prof.dr. J. Zaanen ‘Het Universum in een Korreltje Roest’ Locatie: De Stal (bij Naturalis), Darwinweg 1, Leiden Aanvang: 17.30 uur borrel, diner, lezing Betaling: € 25 p.p. op bankrekening 56.61.23.851 t.n.v. mw. drs. L.J.A. ten Broek-Verwey, Leiden, o.v.v. ‘26 november comité’ Opgave en informatie: Opgave uitsluitend door middel van betaling voor 18 november. Restitutie niet mogelijk. Voor informatie dr. J.C. Portheine, Duivenvoordestraat 4, 2341 JD Oegstgeest, tel. 071-5170056 Spreker:

Limburg 25 november Dr. G.G. Persijn ‘Orgaan- en weefseltransplantatie: Geneeskunde zonder grenzen?’ Studentspreker: Dhr. H.H. de Boer ‘Verenigingsstad Leiden; studievereniging versus studentenvereniging’ Locatie: Bonnefantenmuseum, Avenue Céramique 250, Maastricht, tel. 043-3290190 Aanvang: 12.00 uur samenkomst, 12.30 uur lezingen, 14.00 uur lunch Betaling: ca. € 30 p.p. contant ter plaatse Opgave en informatie: Mr. R.M.L.M. Magnée, Kasteelstraat 6, 6085 BH Horn, [email protected], tel. 0475-582513. Opgave voor 21 november en is bindend. Spreker:

Rotterdam 26 november Prof.dr. J.W.M. Roebroeks ‘De Neandertaler Paradox’ Studentspreker: Dhr. J. Govaert Locatie: ABN AMRO Bank N.V. Rotterdam, Coolsingel 119, Rotterdam Aanvang: 18.00 uur (borrel), daarna maaltijd en sprekers Betaling: € 22,50 p.p. contant ter plaatse, opgave verplicht tot betaling Opgave en informatie: Simmons & Simmons t.a.v. mw. mr. M.J. Bruins Slot, Postbus 190, 3000 AD Rotterdam, tel. 010-4042406, fax 010-4042333, [email protected], opgave voor 12 november en uitsluitend schriftelijk (per brief, fax of e-mail). Spreker:

26

Leidraad

Oktober 2007

Twente 26 november Prof.dr. Bas Haring ‘Voor een echt succesvol leven’ Studentspreker: Dhr. V. Dobbe Locatie: Hotel de Zwaan, Langestraat 2, Delden Aanvang: 17.30 uur borrel, 18.30 uur diner, 19.30 uur sprekers Betaling: € 30 p.p. contant ter plaatse Opgave en informatie: Mw. drs. R. Schepers, [email protected], tel. 06-20966223 Spreker:

Zeeland 23 november Prof.dr. B.J. ter Haar ‘De Chinese oorsprong van ons Roodkapje sprookje’ Locatie: Sociëteit ‘De Vergenoeging’, Gortstraat 30, Middelburg Aanvang: 19.30 uur ontvangst, aanvang programma 20.00 uur Betaling: € 10 p.p. contant ter plaatse (twee consumpties inbegrepen) Opgave en informatie: Opgave is vooraf niet nodig. Verdere informatie is te verkrijgen bij de secretaris, drs. A.A.J. van Galen, [email protected], tel. 0113-634158 Spreker:

Zutphen 26 november Prof.dr. N.M. Blokker ‘Berechting voor het Internationaal Strafhof wegens het begaan van agressie: juridisch/ethisch imperatief of doos van pandora?’ Locatie: Restaurant ‘De Roskam’, Hoofdstraat 26, Gorssel, tel. 0575-491312 Aanvang: 18.00 uur borrel, 18.45 uur lezing, 20.00 uur diner Betaling: € 25 p.p. (excl. drank) contant ter plaatse, € 2 alleen lezing Opgave en informatie: Prof.dr. B.W. Ongerboer de Visser, [email protected], tel. 0573-431960, fax 0573-432149 Spreker:

Zwolle 26 november Prof.dr. U. Rosenthal ‘Nieuwe tijden: Crises en crisismanagement in de 21e eeuw’ Studentspreker: Mw. M. van Dorst ‘Vrijheid binnen de studentenmedezeggenschap: de Leidse Studentenraad’ Locatie: De Agnietenberg (in de Hoeve), Haersterveerweg 23, Zwolle Aanvang: 17.30 uur (borrel, diner, lezing) Betaling: ca. € 25 p.p. contant ter plaatse Opgave en informatie: Mw. mr. E.C.H.M. WaalkensStokman, [email protected], tel. 0384547400. Opgave voor 22 november (opgave voor alleen lezing uiterlijk 26 november). Spreker:

Athene 26 november Prof.dr. R.B. ter Haar Romeny ‘Religie en cultuur: wie is de baas?’ Locatie: Nederlands Instituut in Athene, Makri 11, 117 42 Athene Aanvang: 19.00 uur Betaling: n.v.t. Informatie: Nederlands Instituut Athene, [email protected], tel. 0030 210 9210760 Spreker:

Beijing 23 november Prof.dr. L.J. Slikkerveer ‘Traditional Chinese Medicine: The Contribution of Medicinal, Aromatic and Cosmetic Plants to the Development of Complementary and Alternative Medicine’ Locatie: Jin Lun Hotel, 3 Jianguo Men Wai Da Jie, Beijing P.R.C. Aanvang: 18.30 registration, 19.00 uur lecture, 19.30 uur Q&A, 19.50 uur dinner, 21.00 uur end Betaling: € 23 p.p. contant ter plaatse of met creditcard Informatie: Grace Yu (alumniofficer Netherlands Alumni Network China), [email protected], tel. +86 1067089311/12 extension 209. Spreker:

Brussel 26 november Prof.dr. V. Icke ‘Kritiek en conflict in de wetenschap’ Locatie: Café de Bruxelles, Grote Markt 12 A, 1000 Brussel Aanvang: 18.00 uur borrel, 19.00 uur lezing, 20.00 uur diner Betaling: € 30 p.p. contant ter plaatse Opgave en informatie: Lodewijk Buschkens, tel. +32 02 6497495, [email protected], opgave voor vrijdag 23 november. Spreker:

Cairo 29 november Mw. prof.dr. R. Kruk ‘Male Fears and Fantasies: Women in Arabic popular epic’ Locatie: Nederlands Vlaams Instituut in Cairo, [email protected], 1 Mahmoud Azmi Street, Zamalek, Cairo, tel. +202-27382522 Aanvang: 18.00 uur (beperkt plaats) Betaling: n.v.t. Opgave en informatie: Tilly Mulder, [email protected], tel. +202-27382520. Voorafgaand aan de Cleveringalezing vindt op het NVIC op 28 en 29 november een besloten workshop plaats over “Historical Characters in Arabic Popular Epic” ter ere van het emeritaat van professor Kruk. Spreker:

Calgary 26 november Dr. G. Termorshuizen '"O, almachtige vrijheid". Van een koloniaal Insulinde naar een onafhankelijk Indonesië' Locatie: Mac Ewan Hall, kamer 227, University of Calgary Aanvang: 18.00 uur Betaling: $ 40 p.p. contant ter plaatse Opgave en informatie: Mw. drs. M.J.H. EggermontMolenaar, [email protected], tel. +1 403 2843952. Opgave voor 21 november. Spreker:

Curaçao 23 november Prof.dr. P.G.J. Sterkenburg ‘Is de bliksem ingeslagen in het hedendaags Nederlands?’ Locatie: Jan Sofat 36, Curaçao Aanvang: 18.30 uur ontvangst, lezingen gevolgd door buffet Betaling: € 30 p.p. (Ang 75) contant ter plaatse of vooruitbetaling op rekening MCB # 12267809, Curaçao t.n.v. Stichting Leids Universiteits Fonds Cariben Opgave en informatie: Mw. G. Lunsingh ScheurleerVacca, [email protected], tel. +5999 4626996 of mr. B.P.G. Zwiep, [email protected], +5999 5190933 Spreker:

Genève 21 november Prof.dr. A.F. Cohen ‘Overleeft de dinosaurus? Een analyse van de ontwikkelingen van nieuwe geneesmiddelen’ Locatie: Nader bekend te maken Aanvang: 19.00 uur ontvangst met borrel, 20.00 uur lezing met aansluitend diner Betaling: ca. CHF 75 contant ter plaatse, incl. borrel en diner Opgave en informatie: Mw. drs. C. Baars-Rijniers, [email protected], tel. +33 450 942595, mobiel +41 76 3363266, fax +41 22 3120203 t.a.v. Cécile Baars-Rijniers, LUF Genève, c/o Loyens & Loeff, Rue du Rhône 59, 1204 Genève. Opgave het liefst per e-mail en uiterlijk voor 15 november. Spreker:

Jakarta 30 november Prof.dr. L.J. Slikkerveer ‘Integrated Health Communication and Microfinance Development in Indonesia: Joint Training & Research Initiatives to Contribute to the Achievement of the Millenium Development Goals’ Locatie: Erasmus Huis, Jl. H.R. Rasuna Saidkav. S3, Jakarta Seletan Aanvang: 18.30 uur registration, 19.00 uur lecture, 19.30 uur Q&A, 20.00 uur dinner, 21.00 uur end. Betaling: € 5 p.p. Opgave en informatie: Dhr. Theo Lekatompessy, [email protected], +6 281 61103200 Spreker:

Londen 26 november Prof.dr. A.J.W. van der Does ‘Psychologie van moed en angst’ Locatie: Residentie van H.M. Ambassadeur, mr. Pim Waldeck, 29 Exhibition Road, London SW7 2AS Aanvang: 19.00 uur Betaling: £ 25 p.p. per cheque t.n.v. ‘Nathalie Vaandrager-van Spaendonck’ Opgave en informatie: Mw. mr. R.J.L. Meijlink, [email protected], 69 Marville Road, London SW6 7BB, tel. +44 (0) 7710908590 Spreker:

Luxemburg 25 november Prof.dr. A. Ellian ‘De vrijheid van meningsuiting en het islamitisch terrorisme’ Locatie: Cercle Münster, 5-7 rue Münster, L-2160 Luxemburg Aanvang: 15.00 uur ontvangst, 16.00 uur lezing, 17.30 uur borrel en diner voor alumni en sprekers Betaling: Nader bekend te maken Opgave en informatie: Drs. A.W.H. ter Weer, [email protected], 00352-425282/ 23697354. Opgave uiterlijk voor 18 november. Spreker:

New York 27 november Spreker: Mw. prof.dr. P.E. Spyer Locatie: Netherland Club of New York, 3 West

51st Street, New York, NY 10019 Aanvang: 18.00 uur Betaling: Gratis voor studenten; $ 90 p.p. nietstudenten. Betaling per cheque aan Leiden University Fund (USA), Inc. Opgave en informatie: Mr. Jan J.H. Joosten, [email protected], Hughes Hubbard & Reed LLP, One Battery Park Plaza, New York, NY 10004-1482 Nice 23 november Spreker:

Prof.mr. L.J. Brinkhorst ‘Europa quo

vadis’ Le Mas d’Artigny, Route de la Colle, F-06570, Saint-Paul-de-Vence Aanvang: 11.30 uur Betaling: € 45 p.p. per Franse cheque t.n.v. H. van der Valk, uiterlijk 10 oktober 2007 zenden aan: zie hieronder Opgave en informatie: Mr. H.R. van der Valk, 2210 Chemin de Castellarras, 06370 Mouans-Sartoux, [email protected], tel. +33 492922949 Locatie:

Paramaribo 19 oktober Mw. dr. L.H. van den Herik 'De bestrijding van internationaal terrorisme en het internationale recht: op weg naar een integrale aanpak' Locatie: Presidentieel Paleis Aanvang: 19.00 uur Betaling: n.v.t. Opgave en informatie: Mw. Patricia la Cognata, [email protected]. Spreker:

Parijs 26 november Prof.dr. H.J. de Jonge ’Het recent ontdekte Judas-evangelie en zijn visie op de kosmos’ Studentspreker: Winnaar LISF prijs 2007 Locatie: Brasserie Mollard, 115 rue St. Lazare, 75008 Paris Aanvang: 19.30 uur Betaling: € 55 p.p. ter plaatse te voldoen voor de maaltijd Opgave en informatie: Mw. A.M. Lancrenon-van Kooten, [email protected]. Opgave uiterlijk voor 16 november Spreker:

Rome 26 november Prof.dr. L. de Ligt 'Niet meer dan vijf gasten bij het diner. Over de maatschappelijke betekenis van tafelluxe in de Romeinse Republiek' Locatie: Residentie Ambassadeur, Via della Spreker:

Camilluccia 750, 00135 Roma Aanvang: 18.00 uur Betaling: n.v.t. Opgave en informatie:

Mr. A. Doeve, [email protected]

Singapore 26 november Prof.dr. L.J. Slikkerveer ‘Bioprospecting of Medicinal Plants in Southeast Asia: The Challenge of Equal Benefit Sharing and Intellectual Property Rights’ Locatie: Nader bekend te maken Aanvang: Nader bekend te maken Betaling: Nader bekend te maken Opgave en informatie: Leids Universiteits Fonds, [email protected], tel. 071-5130503 Spreker:

Straatsburg 26 november Mw. prof.mr. W. den Ouden ‘Over valstrikken en valkuilen bij Europese stimuleringsmaatregelen’ Studentspreker: Mw. N. Koffeman Locatie: Residentie Nederlandse Ambassadeur, 6 rue Erckmann Chatrian, F-67000 Straatsburg Aanvang: 19.00 uur Betaling: € 30 p.p. contant ter plaatse Opgave en informatie: Mw. Y. Rook, [email protected], tel. 0033 388362048 Spreker:

Sydney 19 november Prof.dr. D.D. Breimer ‘De Universiteit Leiden anno 2007’ Locatie: Consulaat-Generaal, Level 23, tower 2, Westfield Bondi Junction, 101 Grafton Street (cnr Grosvenor St), Bondi Junction 2022 Aanvang: 6-8 pm Betaling: n.v.t. Opgave en informatie: Susan Holgate (consulaatgeneraal), [email protected], tel. 02 83056804. Opgave voor maandag 12 november. Spreker:

Tokyo 26 november Prof.dr. W. Boot ‘De Hollandse Studiën in een stroomversnelling: de rol van Shizuki Tadao’ Locatie: Privé woning van Marion Pennink, Mejiro, Tokyo (volledige adres en plattegrond worden alleen toegestuurd aan diegenen die zich aanmelden) Aanvang: 18.00 uur Betaling: n.v.t. Opgave en informatie: Mw. I. van Daalen, [email protected], tel. 03-3567-2123, opgave bij voorkeur per e-mail of desnoods per fax 033567-5658. Opgave uiterlijk voor 21 november. Spreker:

Washington 28 november Mw. L. Conley-Huizinga 'Sketches from the life of my father, Johan Huizinga' Locatie:Residentie, 2347 S Street NW,Washington DC Aanvang: 19.00 uur Betaling: Nader bekend te maken Opgave en informatie: Yousra Jaddour, secretary Public diplomacy, Press and Culture, Royal Netherlands Embassy, 4200 Linnean Avenue, NW, Washington DC, 20008, [email protected], tel. 202-2742633, fax 202-5375124 Spreker:

Leidraad

Oktober 2007

27

Leids Universiteits Fonds Nieuwe bijzondere LUF leerstoel:

Geschiedenis van de prenten tekenkunst De Universiteit Leiden heeft er een nieuwe bijzondere LUF leerstoel bij: De geschiedenis van de prent- en tekenkunst. Op deze bijzondere LUF leerstoel is dr. G.J. van der Sman benoemd. Van der Sman, onderzoeker en bibliothecaris bij het Nederlands Interuniversitair Kunsthistorisch Instituut (NIKI) in Florence, staat bekend als uitstekend wetenschapper op het gebied van de Italiaanse schilder- en prentkunst. De Universiteit Leiden is in het bezit van bijzondere en omvangrijke collecties prenten en tekeningen. Met deze leerstoel zal zij haar positie als moderne onderzoeksuniversiteit op dit gebied verder kracht bij zetten. Vanuit het bijzondere LUF hoogleraarschap zal worden ingegaan op de prent- en tekenkunst in al haar aspecten. Daarbij wordt een brug geslagen tussen verschillende wetenschappelijke disciplines: van boekwetenschap tot kunstgeschiedenis.

Mummiezicht wint 3.000 euro Alumniteam 'Huize Mummiezicht' heeft met het beste "Win een Reünie"-idee drieduizend euro en een reportage in de Leidraad gewonnen. Het huis aan de Houtstraat 3, gelegen tegenover het Rijksmuseum van Oudheden, is al sinds de jaren zestig een dubbelgemengd studentenhuis. De Houtstraters dienden een plan in bij het LUF voor een reünie met 150 deelnemers. Bij de plannen werd niet alleen gekeken naar originaliteit maar ook naar inhoud, doel en de link met Leiden. Huize Mummiezicht biedt een programma aan dat begint met mummietaart eten in de tempelzaal van het museum. In de avond zijn er

onder andere een dansworkshop en een Leidse kennisquiz. De prijs werd op de alumniborrel van 21 september jl. uitgereikt door Peter van Grinsven, LUF bestuurslid en voorzitter van de alumnicommissie.

Antoine Braet spreker op Siegenbeeklezing De jaarlijkse Siegenbeeklezing vindt plaats op woensdag 28 november ’s avonds. Spreker is Antoine Braet (medewerker van de sectie Taalbeheersing van de Opleiding Nederlandse taal en cultuur in Leiden). Hij spreekt over retorica in de politiek in zijn lezing 'Van Bush tot Balkenende'. Tijd: 20.00 uur. Plaats: Snouck Hurgronjehuis, Rapenburg 61, Leiden. Graag aanmelden via: [email protected] of Siegenbeek, Opleiding Nederlands, Postbus 9515, 2300 RA Leiden.

28

Leidraad

Oktober 2007

Voor deze bijeenkomst is Siegenbeek, de alumnivereniging voor Leidse Neerlandici, op zoek naar een actueel adres van onderstaande leden. U kunt de gegevens telefonisch (071-5130503) of per e-mail ([email protected]) aan het LUF doorgeven. Hartelijk dank. Naam Mw. M.J.E. Asselbergs Mw. N.A. den Breems Mw. drs. M. van Dijk Mw. drs. D.H.M. Engels Mw. drs. M. de Groot Mw. H. van Houdt Mw. drs. M. Janssen Mw. drs. E.M.W. van Leeuwen Mw. drs. S.R. van der Linden Mw. drs. W.J. Pronk

Jaar van aankomst 1976 1988 1986 1988 1990 1981 1986 1985 1991 1999

Halsema en Dales in debat op 26 november In de oude wollendekenfabriek van Jacob Scheltema aan de Marksteeg te Leiden wordt op 26 november het jaarlijkse Cleveringadebat gehouden. Onder leiding van Ard van der Steur (universitair docent Moot Court) treden Femke Halsema (fractieleider GroenLinks), Rietje van Dam (vice-rector magnificus van de Universiteit Leiden), Antoine Bodar (priester) en Geert Dales (voormalig burgemeester van Leeuwarden) in debat over het actuele thema ‘Vrijheid van meningsuiting’. Het Cleveringadebat kent dit jaar een nieuwe opzet, wat gebleven is de actieve deelname van het publiek. Na afloop is er tijdens de borrel in het Scheltema Complex gelegenheid om bij te praten met oud-studiegenoten en debaters. Alle alumni zijn welkom! Datum: maandag 26 november 2007 Locatie: Scheltema Complex, Marksteeg 1 (zijstraat Oude Singel) te Leiden Tijd: 20.00 uur tot circa 22.00 uur (deuren open om 19.30 uur) Kosten debat en borrel: gratis Aanmelden: www.LUF.nl of via e-mail [email protected]

Steun uw faculteit, geef aan het LUF! Tot september 2007 hebben alumni een bedrag van ruim € 300.000 gedoneerd aan het Leids Universiteits Fonds. Deze bijdragen hebben onder andere de volgende projecten aan de Universiteit Leiden mogelijk gemaakt:

van deze Leidraad of maak uw bijdrage over op rekeningnummer 164535 ten name van het Leids Universiteits Fonds te Leiden. Namens de faculteiten danken wij alle alumni voor hun donatie.

• Onderzoek halsribben voor betere behandeling kinderkanker (Faculteit der Geneeskunde) • Onderzoek naar Verborgen Vrouwen (Faculteit der Letteren) • LUF Chair Mensenrechten en Mensenplichten, prof.dr. T. Mertens (Faculteit der Wijsbegeerte)

Dies voor alumni op 9 februari 2008

Wilt u ook een donatie doen voor opmerkelijke Leidse Wetenschap? Gebruikt u dan de kaart in het midden

Binnenkort wordt het programma van de Dies Natalis voor alumni 2008 bekend gemaakt op www.LUF.nl. Schrijft u zaterdag 9 februari alvast in uw agenda.

Bas Haring reikt LISF prijs 2007 uit Het LUF Internationaal Studiefonds (LISF) kent ieder jaar € 70.000 toe aan excellente Leidse studenten die voor stage of onderzoek naar het buitenland gaan. Na afloop van de reis leveren de studenten een verslag in van hun ervaringen. De student met het beste verslag wint de LISF prijs. De LISF prijs 2007 wordt uitgereikt door prof.dr. Bas Haring op 8 november om 16.00 uur in het Snouk Hurgronjehuis, Rapenburg 61 te Leiden. U bent van harte welkom.

Leidraad

Oktober 2007

29

UNIVERSITEIT LEIDEN ALUMNIBORRELS FACULTY CLUB Er wordt weer geregeld geborreld in de Faculty Club van de Universiteit Leiden. Alle oud-studenten van de universiteit zijn eens per 3 maanden welkom om vanaf 1730 uur bij te praten aan de bar van Rapenburg 6. De Universiteit Leiden biedt u een welkomstdrankje aan. De eerstvolgende alumniborrel staat gepland op donderdag 18 oktober vanaf 17.30 uur. Het is tevens mogelijk om na de borrel te dineren in de Club. Reserveren hiervoor kan via 071 527 32 90. Meer informatie: www.alumni.leidenuniv.nl en www.ufb.leidenuniv.nl/partycatering. Faculty Club, Rapenburg 6, 2311 EV Leiden. DIGITALE UNIVERSTAIRE NIEUWSBRIEF De Nieuwsbrief van de Universiteit Leiden is bestemd voor studenten, medewerkers, alumni en externe relaties en verschijnt wekelijks. Wilt u op de hoogte blijven van het nieuws van de Universiteit Leiden en de digitale nieuwsbrief automatisch ontvangen? Mail naar [email protected] ALUMNI-WEBSITE UNIVERSITEIT LEIDEN Op www.alumni.leidenuniv.nl vindt u alle informatie over o.a. het universitaire alumnibeleid, de alumninetwerken en de activiteitenagenda voor alumni.

LEIDS UNIVERSITEITS FONDS UITREIKING LISF PRIJS 8 november op Rapenburg 61, Leiden De LISF prijs wordt uitgereikt door prof.dr. Bas Haring op donderdag 8 november om 16.00 uur. Iedereen is welkom. Meer informatie: www.luf.nl of op pagina 29 van deze Leidraad. CLEVERINGA-ORATIE PROF.DR. A. KLEINMAN Maandag 26 november, 16.00 uur in de Burumazaal van het LUMC. Voor meer informatie en aanmelden www.oraties.leidenuniv.nl CLEVERINGADEBAT ‘VRIJHEID VAN MENINGSUITING’ Maandag 26 november, 20.00 uur Locatie: Scheltema Complex, Marktsteeg 1 te Leiden; debaters: Femke Halsema, Rietje van Dam en Geert Dales Informatie: www.luf.nl of pagina 29 van deze Leidraad CLEVERINGABIJEENKOMSTEN Op en rond 26 november in binnen- en buitenland Het programma van de bijeenkomsten kunt u vinden op www.luf.nl en op pagina 25, 26 en 27 van deze Leidraad. DIES NATALIS VOOR ALUMNI Zaterdag 9 februari 2008 Voor het programma en aanmelding: www.luf.nl.

FACULTEIT DER ARCHEOLOGIE ALUMNIACTIVITEITEN Voor alle activiteiten kijk bij ‘Alumni’ op www.archeologie.leidenuniv.nl FACULTEIT DER KUNSTEN À LA CARTE STUDEREN Bij de Faculteit der Kunsten zijn de meeste keuzevakken ook als à la carte-onderwijs te volgen. In februari 2008 beginnen bijvoorbeeld de keuzevakken Dansbeschouwing: (Jifií Kylián) door Isabella Lanz, Rond kunsten en kunstenaars door diverse gastdocenten, De culturele dimensie van de Europese eenwording door Dragan Klaic (start in april), Inleiding in jazzgeschiedenis door Wouter Turkenburg en vele andere vakken. Vakbeschrijvingen op www.studiegids.leidenuniv.nl > Keuzevakkengids > Kunsten, of vraag de studiegids aan bij het secretariaat van de

30

Leidraad

Oktober 2007

faculteit: [email protected], 071 527 18 05. PROMOVENDI IN DE KUNSTEN PRESENTEREN ZICH Onder de titel Promovendi in de kunsten presenteren zich organiseert de Faculteit der Kunsten een voordrachtencyclus waarin promovendi van de faculteit hun onderzoek presenteren. Op deze avonden komt de diversiteit aan onderzoeksonderwerpen in muziek en beeldende kunst aan bod. Noteer de volgende data: 14 november (Mark van Tongeren), 28 november (Ann Bessemans), 12 december (Paul Craenen), 13 februari (Jed Wentz), 4 maart (Kathryn Cok), 16 april (Nadine Chahine), 14 mei (Arne Deforce) en 11 juni (Anne Faulborn). Aanvang: 20.00 uur in Scheltema, Marktsteeg 1, Leiden. Meer informatie www.kunstenenwetenschappen.nl. RAPENBURG MUZIEKDAGEN 2008 In het voorjaar van 2008 krijgen studenten en scholieren de kans om een intensieve masterclass tijdens de Leidse Rapenburg Muziekdagen te volgen. De Rapenburg Muziekdagen 2008 worden op 12, 19 en 26 januari en 2 februari georganiseerd. Dit jaar staan jazz en klassieke muziek centraal (altviool, jazz zang, jazz ritmesectie (contrabas, drums, piano) en piano. Docenten van het Koninklijk Conservatorium geven samen met docenten van de Muziekschool Leiden en Omstreken de masterclasses. 13.00-16.00 uur, Muziekschool Leiden, Rapenburg 22, Leiden. De Rapenburg Muziekdagen zijn gratis toegankelijk en publiek is van harte welkom. Info: Paul van Egmond, [email protected]. Het afsluitende concert van de Rapenburg Muziekdagen is op zaterdag 9 februari, 15.30 uur in het Koninklijk Conservatorium. CONCERTEN IN OUDE UB Studenten van de Faculteit der Kunsten treden regelmatig op de hal van de Oude UB (Rapenburg 70). Op de dinsdagen 27 november en 18 december, de maandagen 4 februari, 10 maart, 21 april, 19 mei en 9 juni. Aanvang 17.15 uur. Toegang gratis. ALUMNI FACULTEIT DER KUNSTEN De Faculteit der Kunsten wil oud-studenten op de hoogte houden van haar activiteiten en blijft dan ook graag in contact met hen. Je bent oud-student van de faculteit als je als dubbelstudent zowel een Leidse wetenschappelijke als een Haagse kunstvakopleiding hebt gevolgd, je masteropleiding Photographic Studies of Media Technology hebt afgerond of een major-minorcombinatie hebt gedaan. Wil je na je afstuderen worden uitgenodigd voor concerten, tentoonstellingen, lezingen en andere evenementen op het terrein van de kunsten en wetenschap, geef je dan op bij de alumnicoördinator Rosalien van der Poel, e-mail: [email protected]. DIGITALE NIEUWSBRIEF EN DE NIEUWE K De Faculteit der Kunsten brengt regelmatig een digitale nieuwsbrief uit. Wilt u op de hoogte blijven van nieuwswaardige feiten en ontwikkelingen van de faculteit, de concertagenda en exposities, meldt u zich dan bij de redactie: Rosalien van der Poel, [email protected]. De nieuwe K is de naam van het gezamenlijke blad van de faculteit, het Koninklijk Conservatorium en de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Gratis abonnement? Stuur een e-mail naar: [email protected].

FACULTEIT DER LETTEREN ALUMNICOÖRDINATOR FACULTEIT DER LETTEREN

Dr. Doreen Arnoldus Loopbaancentrum Letteren Telefoon: 071 527 22 35 [email protected] www.loopbaancentrumletteren.nl ENGELS ALUMNIDAG ENGELSE TAAL EN CULTUUR Op zaterdag 3 november organiseert de opleiding Engelse taal- en cultuur een alumnidag voor oud-studenten en oud-docenten van de opleiding. De plaats van samenkomst is het Lipsius gebouw (van oudsher gebouw 1175), de opening is in zaal 011, om 10.30u. Vanaf 9.30u is er een ontvangst met koffie in de hal van het Lipsius. Voor koffie later op de morgen, lunch, thee en uiteraard een afsluitende borrel zal worden gezorgd. Behalve de gelegenheid om oud-collega’s en oud-studenten te treffen is de alumni dag ook bedoeld om te laten zien waar nieuwe docenten zich mee bezig houden in onderwijs en/of onderzoek, en de NWO prijswinnaars van de opleiding presenteren hun onderzoek. Gepensioneerde docenten houden een presentatie met onderwijs dat ze destijds verzorgden of over het onderzoek waar ze nu mee aan het werk zijn. Alle oud-studenten en oud-docenten krijgen aan het einde van de zomer een uitnodiging met daarin gedetailleerde informatie over de kosten (heel beperkt) en het dagvullende programma. Maar misschien is het een goed idee om de alumnidag alvast in de agenda te zetten. Meer informatie: www.engels.leidenuniv.nl > alumni, [email protected], 071 527 21 46. GRIEKSE EN LATIJNSE TAAL EN CULTUUR TONEELSTUK ARISTOPHANES Op 8 en 9 mei 2008 brengen de Leidse classici de Thesmophoriazousai van Aristophanes op de planken. De productie wordt van begin tot eind door studenten Griekse en Latijnse taal en cultuur opgezet. Het stuk zal vanuit het Grieks vertaald worden door Leidse GLTC-studenten. Ook de bewerking en regie nemen studenten voor hun rekening, evenals het acteren, musiceren en fabriceren van kleding en decors. De voorstelling zal te zien zijn in het LAK-theater te Leiden. Noteer vast in uw agenda! NEDERLANDS SIEGENBEEKLEZING Siegenbeek is de alumnivereniging voor Leidse Neerlandici. De jaarlijkse Siegenbeeklezing vindt dit jaar plaats op woensdag 28 november ‘s avonds. Spreker is Antoine Braet, medewerker van de sectie Taalbeheersing van de opleiding Nederlandse taal en cultuur in Leiden. Antoine Braet zal spreken over retorica in de politiek in zijn lezing, getiteld Van Bush tot Balkenende. Tijd: 20.00 uur. Plaats: Snouck Hurgronjehuis, Rapenburg 61, Leiden. Aanmelden via: [email protected] of Siegenbeek, Opleiding Nederlands, Postbus 9515, 2300 RA Leiden. U kunt zich aanmelden als lid van Siegenbeek via [email protected] of middels het aanmeldformulier op www.siegenbeek.nl. De contributie bedraagt (minimaal) euro 20, over te maken op giro 9697540, ten name van Siegenbeek Alumnivereniging Leidse Neerlandici te Leiden (o.v.v. lidmaatschap). METAAL 2007, NR. 2 Binnenkort verschijnt de tweede Metaal van dit jaar. Met onder meer een groot afscheidsinterview met Toine Braet, een recensie van Olf Praamstra’s biografie van Busken Huet, een historisch-taalkundig essay over de brieven van Aagje Luijtsen (1776-1780) en onze vaste rubrieken Nostalgie (Helma van Lierop over haar ‘leermeester’), Uit het veld (neerlandici over hun beroepspraktijk) en Ventiel (Berry Dongelmans over de kwestie ‘competenties versus kennis’). U kunt zich abonneren door lid te worden van Siegenbeek.

LEESKRING De leesclub van Siegenbeek loopt nu alweer enkele jaren en bestaat uit een aantal enthousiaste leden. Maar we kunnen zeker nog nieuwe leden gebruiken. We komen zesmaal per jaar bij elkaar op Rapenburg 38. Per jaar worden vijf avonden besteed aan (recente) Nederlandse literatuur en één avond aan vertaalde (klassieke) buitenlandse literatuur. Eén of twee leden verzorgen een inleiding over het gelezen boek en daarna is er ruimte voor vragen en discussie. Voor een indruk het programma van het afgelopen jaar: K. Schippers – Waar was je nou; Kees ‘t Hart – De krokodil van Manhattan; Olaf Olafsson – De thuisreis; Hans Münstermann – De bekoring; Tommy Wieringa – Joe Speedboot. Leest u graag en lijkt het u leuk het gelezene met anderen te bespreken, meldt u dan aan bij Hans te Slaa: [email protected] SLAVISTIEK EN RUSLANDKUNDE ALUMNIDAG SLAVISCHE TALEN EN CULTUREN & RUSLANDKUNDE Op zaterdagmiddag 7 juni 2008 zal de 4-jaarlijkse alumnidag van de opleidingen Slavische talen en culturen & Ruslandkunde plaatsvinden. Het programma zal bestaan uit een college, een spannende quiz en een twistgesprek en natuurlijk blijft er genoeg ruimte over om elkaar te spreken en te netwerken tijdens de koffie- of theepauze en de borrel na afloop. Meer informatie vanaf maart 2008 op www.slavisch.leidenuniv.nl SINOLOGIE ALUMNIDAG SINOLOGIE Alumni sinologie! Reserveer alvast in uw agenda: woensdag 26 maart 2008 Alumnidag sinologie. STUDEREN A LA CARTE / CONTRACTONDERWIJS Kijk op alacarteletteren.nl voor het rijke aanbod van de Faculteit der Letteren op het gebied van taal en cultuur, literatuur, geschiedenis, kunstgeschiedenis, theater en film uit alle werelddelen. U kunt zich tot 21 januari inschrijven voor de cursussen die starten in de week van 4 februari 2008. Prijs: € 210 per cursus (circa 12 weken). Vraag de gratis studiegids met ruim 150 cursussen aan: [email protected] of 071 527 64 85. Op contractonderwijsletteren.nl vindt u het aanbod aan colleges waar ook tentamen in gedaan kan worden. Inschrijven kan tot 21 januari 2008. Prijs:€ 75 per studiepunt (de meeste cursussen tellen 4 of 8 studiepunten).

FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID 75 JAAR STUDIEKRING OVER STRAFRECHT (SOS) Opgericht op 22 januari 1932 en nog altijd springlevend: de Studiekring Over Strafrecht (SOS) bestaat 75 jaar! Dit 15e lustrum willen wij graag met u, andere oud-leden en studentleden vieren. SOS organiseert daarom een reünie. Alle oudleden, maar ook de mensen die wel eens naar een activiteit van SOS gingen of meegingen met een excursie: u bent van harte uitgenodigd bij deze reünie op 1 november 2007, vanaf 16:00 op de Faculteit der Rechtsgeleerdheid te Leiden. Deze reünie leek ons de ideale gelegenheid om bij te praten met misschien bijna vergeten studiegenoten, herinneringen aan uw studententijd op te halen en kennis te maken met verschillende generaties SOS-ers. Tevens biedt deze bijeenkomst ook de mogelijkheid voor de studentleden van SOS om kennis te maken met hun ‘voorland’. Onder anderen de heer Prof.em. A.C. ’t Hart (emeritus Hoogleraar, Lei), de heer mr. A.M.M. Orie (rechter bij het Joegoslavië tribunaal), de heer Prof. J.L. de Wijkerslooth (Hoogleraar Straf- en strafprocesrecht Lei) en mevrouw mr. S.M. Wurzer-Leenhouts (voormalig universitair docent straf- en strafprocesrecht Lei) hebben al enthousiast gereageerd op ons voornemen om een reünie te organiseren. Ook wordt er hard

Leiden biedt aan gewerkt aan een lustrumboekje met daarin interviews met oud SOS-leden van verschillende generaties. Dit boekje zal worden gepresenteerd tijdens de reünie. Graag horen wij van u of u aanwezig kunt zijn op de reünie op 1 november 2007. Aanmelden: [email protected] of Studiekring Over Strafrecht, p/a Departement Strafrecht & Criminologie, Postbus 9520, 2300 RA Leiden. Wij hopen van harte u te mogen begroeten op 1 november a.s.!

FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN PSYCHOLOGIE WIJ ZOEKEN U! PSYCHOLOGIE GEEFT ALUMNIBELEID VORM. Het Departement Psychologie en studievereniging der Psychologie Labyrint zijn hard bezig met het gezamenlijk formuleren van een alumnibeleid. Vanaf 2007-2008 zal in een nieuwe functie aandacht worden besteed aan alumni. Daarnaast zal een AlumniCommissie in het leven geroepen worden. Deze plannen kunnen alleen slagen met uw medewerking. Wanneer u alumnuslid wordt van Labyrint (€ 7,50 per jaar) kunt u o.a. deelnemen aan alle activiteiten die georganiseerd worden en ontvangt u tenminste vier keer per jaar het verenigingsblad ‘deSofa’. Meer informatie en inschrijven: www.labyrintleiden.nl of [email protected].

FACULTEIT DER WISKUNDE EN NATUURWETENSCHAPPEN NIEUWE BOEKEN -Bas Haring: Voor een echt succesvol leven, Nijgh & Van Ditmar 2007, ISBN13: 9789038831244, 160 p., paperback € 17,50 -Frans W. Saris: Waartoe Wetenschap? Leiden University Press 2007, ISBN 9789087280222, 128 p., € 19.90 -Paulien Vermunt, Rudi Westendorp en Jos van den Broek: Oud? De duvel is oud! De wetenschap achter gezond oud worden, verschijnt eind oktober 2007 bij Veen Magazines Diemen, ISBN: 9789085710837, € 22,50 ORATIES Prof.dr. Jos van den Broek, vrijdag 26 oktober. Meer informatie en andere oraties: www.fwnactueel.leidenuniv.nl THIS WEEK’S DISCOVERIES Every Tuesday scientists from our faculty present their most recent discoveries. This “lunchcolloquium”” will take place in De Sitterzaal (Groundlevel J.H.Oortgebouw, Niels Bohrweg 2), from 13.00 until 13.40 o’clock. Everybody is welcome. The short presentations (15 minutes followed by 5 minutes of discussion) will be such that everybody should be able to understand what has been discovered. A lunch to Discover is provided at 12.30 near De Sitterzaal. More information: www.science.leidenuniv.nl PROF.DR. FRANS SARIS, decaan van de Faculteit der Wiskunde en de Natuurwetenschappen, is bij zijn afscheid benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. De uitreiking vond plaats na afloop van zijn afscheidsrede op 31 augustus. Prof.dr. Sjoerd Verduyn Lunel is de opvolger van Frans Saris. Meer informatie: www.fwnactueel.leidenuniv.nl PROF.DR. JOOST FRENKEN KRIJGT DE JACOB KISTEMAKERPRIJS, www.fom.nl.live.nieuws ICT IN BUSINESS Friday 26 October 2007, ICT in Business will celebrate its fifth anniversary (lustrum). We cordially invite (alumni) students, lecturers, and others who are involved with ICT in Business, to this joyful event. We will not yet reveal the exact programme, but we can promise you a spectacu-

lar and memorable day. October 26th afternoon + evening; location: Gravensteen, Pieterskerkhof 6, Leiden.

CAMPUS DEN HAAG Campus Den Haag is in 1999 als nevenvestiging van de Universiteit Leiden in samenwerking met de gemeente Den Haag opgericht. Den Haag als politiek en bestuurlijk hart van Nederland is dè perfecte plaats om de Leidse expertise en de Haagse kwaliteiten samen te laten komen. Inmiddels is Campus Den Haag uitgegroeid tot een instituut dat niet alleen academische opleidingen voor professionals aanbiedt, maar waar ook shorttrack cursussen en trainingen op maat gegeven worden èn waar bijzondere masteropleidingen snel te voltooien zijn. Een hoog wetenschappelijk niveau en spannende didactische uitgangspunten kenmerken Campus Den Haag. Neem een kijkje op de site voor onze opleidingen! www.campusdenhaag.nl LERARENOPLEIDING ICLON VOORLICHTINGSMIDDAG WOENSDAG 14 NOVEMBER 2007 Denk je erover om als docent les te gaan geven in het Voortgezet Onderwijs, misschien als nieuwe stap in je carrière? Bij het ICLON kun je een eerstegraads bevoegdheid halen in de volgende schoolvakken: Nederlands, Grieks en Latijn en KCV, Frans, Duits, Engels, Spaans, Turks, biologie, natuurkunde, scheikunde, wiskunde, filosofie, geschiedenis, godsdienst en levensbeschouwing, kunstgeschiedenis en CKV1, maatschappijleer, bedrijfseconomie en algemene economie. Met een eerstegraads bevoegdheid kun je lesgeven in de onderbouw én bovenbouw van havo/vwo en bij het mbo. Wil je meer informatie over deze opleiding en de verschillende trajecten, over de mogelijkheid om naast de lerarenopleiding ook een bevoegdheid tweetalig onderwijs en international baccalaureaat te behalen, kom dan naar onze voorlichtingsmiddag woensdag 14 november 2007 van 15.00 tot ong.17.00 uur in Chalet 11 naast het Pieter de la Courtgebouw, Wassenaarseweg 52, Leiden. Ook kun je alvast een kijkje nemen op www.iclon.nl STUDENTENVERENIGINGEN L.S.V. MINERVA Meer informatie : minerva.corps.nl A.L.S.V. QUINTUS Meer informatie: www.antikwariaat.nl SSR-LEIDEN Meer informatie: [email protected] LVVS AUGUSTINUS Stichting Oud Leden Augustinus zoekt beeld- en geluidsmateriaal voor het maken van de komende Oud Leden Almanak. Het thema van de komende almanak is muziek. Heeft u nog beelden van musicals, feesten, dansuitvoeringen, bandjes, zingen tijdens de kmt, dansavonden, etc. ze zijn van harte welkom! Uiteraard zullen foto’s na het inscannen weer veilig bij u terugkomen. Het materiaal kan gestuurd worden naar Rapenburg 24, 2311HV te Leiden t.a.v. SOLA of naar [email protected]. Meer informatie: 071 516 23 33, www.lvvsaugustinus.nl/pages/sola VSL CATENA Meer informatie: www.vslcatena.nl/

DIVERSEN HOGER ONDERWIJS VOOR OUDEREN VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN (HOVO) Het HOVO (Hoger Onderwijs Voor Ouderen) van de Universiteit Leiden biedt colleges voor vijftigplussers, gegeven door ervaren docenten. U

buigt zich over diverse wetenschappelijke onderwerpen. Een vooropleiding is niet nodig. Er zijn nog enkele plaats en de volgende collegeseries dit najaar: - Rechten van de mens, nationaal en internationaal (door diverse docenten van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid) 7 woensdagen, 24 okt. t/m 12 dec., 13.15-15.00 uur - Hoe kijken wij? (door diverse docenten, voornamelijk van de Faculteit der Geneeskunde) 7 woensdagen, 31 okt. t/m 12 dec. 10.30-12.30 uur - Geschiedenis van het privéleven in Nederland in de twintigste eeuw (door dr. P. Stokvis) 6 dinsdagen, 23 okt. t/m 27 nov. 11.15-13.00 uur - Het moderne India; Een economische macht van de eenentwintigste eeuw (door prof. dr. D.H.A. Kolff) 6 dinsdagen, 23 okt. t/m 27 nov. 11.15-13.00 uur Meer informatie staat op internet: www.hovo.leidenuniv.nl of kunt u aanvragen bij het bureau van HOVO: [email protected], 071 527 72 99 (ma. t/m do. 10-13 uur) STUDIUM GENERALE Voor het gehele overzicht van de het programma van Studium Generale kijkt u op www.studiumgenerale.leidenuniv.nl UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK Van 1 t/m 3 november zal in Amsterdam, Den Haag en Leiden een internationaal Colloquium ‘Between Science and the Humanities: the World of Isaac Vossius (1618-1689)’ plaatsvinden. Op 3 november worden twee lezingen gegeven in de Universiteitsbibliotheek Leiden over de bibliotheek van Vossius. Tevens zullen enkele boeken en handschriften uit zijn verzameling worden tentoongesteld. De eerste lezing van drs. A Balsem (Universiteitsbibliotheek Amsterdam) heeft als titel The Bibliotheca Vossiana. De tweede lezing door de directeur van het Scaliger Instituut, prof. dr. M. Keblusek, heeft als onderwerp ‘Hoe de Vossiusbibliotheek bijna niet in Leiden terechtkwam’. Voor meer informatie: [email protected]

te richten. Meer informatie: mw. I. Aksoycan-de Bever, tel. 071 517 18 03, [email protected], www.vvao.nl. FACULTY CLUB De Faculty Club is hèt ontmoetingspunt voor alumni van de Universiteit Leiden. Als alumnus kunt u de Faculty Club bezoeken op alle werkdagen tussen 11.00 - 15.00 uur voor een (zaken)lunch en tot 23.00 uur voor diner. Vanaf april dit jaar zijn er speciaal voor alumni maandelijkse borrels georganiseerd. Wij heten uw jaarclub, studievereniging of studievrienden van harte welkom onder het genot van een hapje en een drankje. De derde alumniborrel staat gepland op donderdag 18 oktober vanaf 17.30 uur. Ook is de Faculty Club voor alumni beschikbaar als u op zoek bent naar een bijzondere locatie voor een feest, buffet of receptie. De Faculty Club biedt u hiervoor een groot restaurant, twee kleinere kamers en een ruime binnentuin met terras. Bezoekadres: Rapenburg 6, 2311 EV Leiden Meer informatie en reserveringen: 071 527 32 90, [email protected], www.ufb.leidenuniv.nl/parytcatering Houdt u ook de Leidraad en de alumni website in de gaten voor de agenda: www.alumni.leidenuniv.nl

DEBATWEDSTRIJD VOOR AFGESTUDEERDEN Voor iedereen die van debatteren houdt en het leuk vindt om nog beter te leren presenteren en te argumenteren wordt elke derde dinsdag van de maand een debatwedstrijd georganiseerd. Het wedstrijddebat is een ideaal oefenmiddel. Twee teams debatteren gedurende 15 minuten tegen elkaar en proberen de jury te overtuigen. Vaste elementen die beoordeeld worden zijn een overtuigende presentatie, duidelijke betoogstructuur en sterke argumentatie. De kunst is om los van uw persoonlijke standpunt overtuigend te spreken. U kunt vrijblijvend een paar keer komen kijken. Info: debatvereniging Pendulum via Johan Jagers. Meer informatie: [email protected], 020 695 06 03, www.debatvereniging.nl NEDERLANDSE VERENIGING VAN VROUWEN MET HOGERE OPLEIDING VVAO AFD. LEIDEN E.O. Het doel van de VVAO is o.a. het opbouwen en ontwikkelen van professionele netwerken en het stimuleren van sociale contacten tussen hoger opgeleide vrouwen. Het lidmaatschap staat open voor alle vrouwen die een universitaire of hboopleiding hebben voltooid. Ieder jaar worden een aantal algemene bijeenkomsten georganiseerd, maar daarnaast vinden de meeste activiteiten plaats in zgn. kringen. Voorbeelden van kringen zijn; een literatuurkring, waar gezamenlijk boeken worden gelezen en uitgediept, een kook- en eetkring, waar onder het nuttigen van de gezamenlijke bereide maaltijd kan worden bijgepraat, een toneelkring en een theaterkring, waarbij de groep voorstellingen bezoekt, vaak met gezamenlijk eten in een restaurant vooraf. Uiteraard bestaat altijd de mogelijkheid nieuwe kringen op Leidraad

Oktober 2007

31

Büch en Leiden De Leidse Sterrewacht staat nog net niet op instorten. Op 10 oktober 2007 nam ze deel aan een competitie van de BankGiroLoterij in het AVRO-programma De Restauratie. De Sterrewacht heeft één miljoen euro nodig voor een stevige opknapbeurt. In 1979 publiceerde Boudewijn Büch (1948-2002) bovenstaand gedicht Sterrewacht (“mijn zoontje ter nagedachtenis”) in de bibliofiele bundel Nohant. Het gedicht verscheen enkele jaren daarna in de bundel Dood kind en weer later in de Verzamelde gedichten (1995) en Boudewijn Büch In gedichten (2004). Büch verzon veel zaken: geldgebrek, een dode zoon, twee Leidse studies. Naar eigen zeggen voltooide hij de studies Duits en filosofie; in werkelijkheid stond hij nooit aan de Leidse universiteit ingeschreven – al volgde hij diverse

hoorcolleges en las hij zich te pletter. Büch schreef ook veel: romans, columns (o.a. voor Mare), reportages en bijzondere gedichten. In de gedichten komt veel popmuziek voor (o.a. Sister Morphine van de Rolling Stones), biologie (Iter laponicum van Linnaeus), literatuur en filosofie (Spinoza, Plath, Celan), taalspelletjes (Wordperfect, versie 1 tot versie 6), veel liefde en veel Leiden. Büch dichtte Leids over Een café in de Kaiserstraat, over het Gravensteen, over het Anatomisch Laboratorium en over de Bakker Korffstraat, waar hij enige tijd woonde. In het prachtig weemoedige gedicht Vallende avond op de Maredijk komt eerst een egel voorbij, daarna mislukt de liefde en ten slotte is er troost - bij ijssalon Venezia. (JD)

www.alumni.leidenuniv.nl