Leeuwarden-Noordwest Friesland

Dichterbij Rabobank Museumdag zaterdag 29 oktober Coöperatiefonds 32 projecten genomineerd voor bijdrage Hypotheekrente te hoog? Vergelijk appels met appels Eet & Weet Huis Hét avontuur voor de herfstvakantie Magazine voor leden - najaar 2011

Proefjes doen in het Eet & Weet Huis

3354

Leeuwarden-Noordwest Friesland

Als lid van de Rabobank geniet u verschillende voordelen. Zo kunt u gebruik maken van kortingsacties, ontvangt u dit ledenmagazine en kunt u inschrijven op bijvoorbeeld ledencertificaten. Maar wij bieden u nóg meer. Want dit jaar organiseren wij de Rabobank Museumdag. Een dag waarop u gratis twee musea kunt bezoeken: een plezierig dagje uit voor het hele gezin. Maar er is meer leuks te doen. En voor u als lid mét korting. Namelijk het Eet & Weethuis in het Fries Natuurmuseum. Een beleef- en doe-evenement waar kinderen alles leren over eten en drinken. Interessant, leerzaam én bovendien nuttig. Waarom u dit event niet mag missen, leest u op pagina 8. Maar lid zijn betekent nog meer. Want u kunt ook meebeslissen welke projecten een bijdrage krijgen uit het Coöperatiefonds. Dit jaar zijn 32 projecten genomineerd (zie pagina 26). En eind september nodigen wij u uit uw stem uit te brengen. Als laatste wil ik u uitnodigen voor de ledenbijeenkomsten die wij in oktober/november bij ondernemers in de regio organiseren. Ik ontmoet u heel graag persoonlijk. Klaas Evert Engelse, directievoorzitter

3354

Speciaalvooru! RabobankMuseumdag-Bezoekop zaterdag29oktobergratistwee musea!Voormeerinformatiezie bijgaandefolder.

INHOUD

2 RABOBANK WELKOM

3 RABOBANK INHOUDSOPGAVE

INHOUD 04 06 08 12 13 14 16 19 20 22 25 26 28 32 34 42

3354

43

Nieuws & weetjes Vereniging Oud Harlingen restaureert muurschilderingen Beleef het Eet & Weet Huis Ledenraadslid Gert Hegge: 'Bank heeft behoefte aan actieve leden' Simon Vuyk: Harlingen moordstad Rabobank Museumdag op 29 oktober Interview Dirk Duijzer en Wout Dekker: Nederland als voorbeeld voor de wereld Ledenraadslid Ulke Wiersma: 'Dingen horen en die doorgeven' Yummi Yummi in Leeuwarden: The Asian Take Away Stichting Lokaal Ideaal Makkinga Wie zitten in de ledenraad? Coöperatiefonds: 32 genomineerde projecten Interview met Piet van Schijndel: 'Je moet appels met appels vergelijken' Friese Rabobanken steunen agrarische jongeren Schapenkaasboerderij 'Tusken Bosk en Mar' Puzzel mee en maak kans op een mooie prijs Contact met de Rabobank: telefoon, e-mail en bezoekadressen

4 RABOBANK NIEUWS & WEETJES

NIEUWS GEBRUIK UW LEDENINVLOED EN STEM!

BIJEENKOMST LEDEN Eind oktober, begin november vinden de ledenbijeenkomsten plaats. Alle leden ontvangen in oktober een uitnodiging. De bijeenkomsten beginnen om 19.30 uur en zijn bij een relatie van de Rabobank. Onderdeel van de bijeenkomst is een bedrijfsbezichtiging. Maandag 31 oktober: Kieskring St. Annaparochie/Stiens - Smeding Groente & Fruit, St. Annaparochie. Dinsdag 1 november: Kieskring Harlingen - Spaansen, Harlingen Maandag 7 november: Kieskring Franeker - H. v/d Kaaij & Zn (tomatenkwekerij), Berlikum

3354

Dinsdag 8 november: Kieskring Leeuwarden - Dairy Campus (voorheen praktijkcentrum Nij Bosma Zathe), Leeuwarden Noteer de datum van uw bijeenkomst alvast in de agenda.

Eind september ontvangen alle leden weer een uitnodiging om te stemmen op de genomineerde projecten van het Coöperatiefonds. Dit jaar zijn 32 projecten genomineerd. Via de website www.rabobank.nl/lnwf kunnen leden inloggen op een speciale pagina waar de projecten staan beschreven. Inloggen op de stempagina gaat dit jaar met de Random Reader. Geen internet of internetbankieren? Maak dan gebruik van het fysieke stembiljet. Tot en met 25 oktober kan gestemd worden.

SUPERHANDIG! De Rabo Bankieren App Altijd en overal bankieren? Download dan nu gratis de Rabo Bankieren App. Daarmee wordt mobiel bankieren nog gemakkelijker. Saldo checken, betalingen doen én bij- en afschrijvingen bekijken. Any time en any place. Sms APP naar 7171 en ontvang direct een downloadlink. De app is speciaal ontwikkeld voor de iPhone, Android en Windows Mobile toestellen.

BENOEMING COMMISSARIS Herman Miedema is benoemd tot nieuw lid van de raad van comissarissen in de ledenraadbijeenkomst van 6 juni. De heer Miedema is melkveehouder en runt het bedrijf samen met zijn vrouw. Daarnaast bekleedt hij diverse bestuurlijke functies bij Friesland Campina. De raad van commissarissen bestaat verder uit: Jeff Biesma, Jan S. Zeinstra, Tet Boomsma, Ger Jaarsma, Elze Klinkhammer en Paul Visschedijk.

TEKST: RABOBANK BEELD: RABOBANK/ANDRÉ MINKEMA FOTOGRAFIE/VDBJ

Uwstemis geldwaard

5 RABOBANK NIEUWS & WEETJES

& WEETJES LEDENRAAD KEURT JAARREKENING GOED

RABOBANK SPONSOR SLACHTE 2012 De Friese Rabobanken en de Friesland Zorgverzekeraar zijn de nieuwe hoofdsponsoren van de Slachtemarathon van 2010. Sport en cultuur zijn wat betreft sponsoring dé speerpunten bij de Rabobank. Het sponsoren van de Slachtemarathon 2012 is daarom ook een logische keuze. Rabobank wil met het sponsorschap haar betrokkenheid met dit unieke Friese sport- en cultuurevenement laten zien. De culturele wandeltocht is op 16 juni 2012 en gaat dit keer van Raerd naar Oosterbierum. Cultuur is altijd een belangrijk onderdeel van de tocht en in 2012 wordt hier nog meer de nadruk opgelegd. De Slachtemarathon is een 42 kilometer lange etalage van de kunst en cultuur van Fryslân.

TEKST: RABOBANK BEELD: RABOBANK

3354

Maandag 6 juni kwam de ledenraad bijeen in het Rabobank Advieskantoor in Franeker. Centraal stond de goedkeuring van de jaarrekening. Directeur Edwin Voorwinde gaf een uitgebreide toelichting op de cijfers van 2010. In de bijeenkomst werd afscheid genomen van commissaris Thom Miedema die maar liefst 16 jaar als bestuurder bij de Rabobank betrokken is geweest. Als nieuwe commissaris werd voorgesteld Herman Miedema uit Wyns. Na een korte introductie door Herman zelf, werd ingestemd met zijn benoeming. De voorzitter van de Raad van Commissarissen Jan S. Zeinstra is volgend jaar aftredend en niet herkiesbaar. Daarom gaat een selectiecommissie bestaande uit drie commissarissen en twee ledenraadsleden op zoek naar nieuwe kandidaten. Dit jaar zijn elf ledenraadsleden aftredend en niet herkiesbaar. Voor het werven van nieuwe ledenraadsleden heeft een oproep in de vorige editie van dit ledenmagazine gestaan. Dit heeft 13 kandidaten opgeleverd. In de kieskringvergaderingen van november worden zij aan alle leden voorgesteld. Verder werd uitgebreid van gedachten gewisseld over het ledenbeleidsplan en het Coöperatiefonds. De ledenraad stemde in met de indexatie van de jaarlijkse bijdrage aan het Coöperatiefonds. De bijdrage wordt daarmee verhoogd met € 10.000,- naar € 110.000,-. Al met al een vergadering met veel interactie en betrokkenheid.

6 RABOBANK LEEUWARDEN-NOORDWEST FRIESLAND COÖPERATIEFONDS

Oudereclame-uitingen Muurschilderingenin Harlingerbinnenstad 'Hé, bliefst wel binnen de lijntjes nou.' Als je in Harlingen op een steiger staat te schilderen en er komt een ouwe seun langs, kun je dit verwachten. Klaes Posthuma werkt onverstoorbaar door aan een muurschildering, in opdracht van de Vereniging Oud-Harlingen.

T 3354

TWINTIG Hij heeft er al negen gemaakt, vijf zitten in de pijplijn en penningmeester Fred Attema hoopt op zo'n twintig uit te komen. Het zijn parels in de stad. Ze geven een extra dimensie aan het toch al rijke historische aanzien van de havenstad, mede dankzij de steun van het Rabobank Coöperatiefonds.  Het zijn in het oog springende schilderingen die veelal aangeven welke winkel of zaak ooit in dat pand was gevestigd. Er zijn echter ook een paar muren beschilderd die niets met de historie van de ondergrond, waarop ze zijn aangebracht, te maken hebben. Dat waren vroege reclame-uitingen op panden langs oude invalswegen. GROEIEND ENTHOUSIASME Het idee om het verleden van Harlingen op deze manier in beeld te brengen kwam van een artikel over Leiden, waar ze er ook mee bezig waren, aldus voorzitter Anneke Visser. ‘Is dat ook wat voor ons?’, vroeg ze op een bestuursvergadering. Laaiend enthousiast waren ze niet. Maar na een reisje naar Kampen, waar men ook met dit bijltje hakt, groeide het animo. Als eerste was de muur aan de Voorstraat aan de beurt met een oude Philips-reclame. De Harlinger Aardewerk- en Tegelfabriek trad op als sponsor, het Philips-archief zorgde voor de nodigde informatie en Klaes Posthuma voor de

uitvoering. ‘Ik leauw dat der wol fjouwer ferskillende skilderingen op stien hiene, doe't ik der mei oan de slach gong.’ Het inmiddels enthousiast geworden bestuur kreeg alle waardering van de inwoners. De gevolgen zijn op meerdere plaatsen zichtbaar. Oude ansichtkaarten vormen vaak de basis voor de muurtooi. Als er maar iets van een vroegere aanduiding op te zien is, dan wordt een ware speurtocht ingezet. Dit is leuk vertelmateriaal tijdens een stadswandeling. Neem alleen dat geval met die gevel waar Lloyd op stond. Dit had te maken met een verzekeringsmaatschappij in Londen dacht men. Dus een kwestie van bellen en schrijven naar de Engelse hoofdstad, maar geen resultaat. Tot iemand ontdekte dat het ging om een vroegere garage waar Dodge en Lloyd de gevel hadden gesierd. Bleek dat het ging om het vroegere Duitse automerk Lloyd. Of die gevel met Old Smoker erop. Eén van de vele sigarenfabrieken in Harlingen. In dit geval: JHZ. Toen die plaat onthuld was, meldde zich iemand uit Duitsland die nog een sigarenbandje had. Zoiets geeft het project glans. OPMERKELIJKE LETTERS Restauratieschilder Posthuma stuit soms op opmerkelijke zaken. Met de oude kleuren heeft hij weinig moeite. Hij kan alles op het oog mengen. Waar hij zich wel over verbaast, is de manier waarop sommige letters zijn

EIGENAAR MOET WILLEN Om de zeevaart van vroeger nog meer in beeld te brengen, wil de Vereniging Oud-Harlingen ook graag de restauratie van het opschrift ‘General Steam

Harlingen en London’ of van ‘White Star line’. Dan moet je natuurlijk wel eerst overeenstemming bereiken met de eigenaar van het betreffende pand en met de huurder. Dat lukt niet altijd, maar er komen ook spontane ‘aanbiedingen’ binnen. Vervolgens moet de gemeente vergunning verlenen. Gaat het om een monument dan ben je veertien weken verder, zo niet dan duurt het acht weken. ‘En dan het papierwerk, verzucht Attema. Daar zit meer tijd in dan Klaes nodig heeft met schilderen.’ Er staan bijna dertig objecten op de verlanglijst, maar daar valt ongeveer eenderde van af. Attema: ‘Je moet ook voor het onderhoud staan. Daar moeten wij wel rekening mee houden. Bovendien willen wij nog graag het tegeltableau ‘London, Hull and Leith’ restaureren, waarvan de zeefdruk in het Hannemahuis ligt. Dat gaat om 66 tegels. Daar is ook een deel van het geld van het Coöperatiefonds van de Rabobank voor bestemd.’ Oud-Harlingen is een vereniging met maar liefst 1400 leden all over the world.

TEKST: WILLEM STEGENGA BEELD: ANDRÉ MINKEMA FOTOGRAFIE

3354

geschreven. Het lijkt wel een kwestie van regionale afwijking van het gangbare. Neem bijvoorbeeld de D op de schildering van Zakkenhandel Dijkstra. Daar zit duidelijk een vreemd deukje in. Of de R in de muurplaat van F. Alta Groente en Fruit Engros. 'Ik tink fan út 1934, echt Amsterdamse school.' Wat Posthuma ook opvalt, is dat sommige letters  –vooral de S– een wat andere vorm dan normaal hebben. De oorspronkelijke schilders hadden kennelijk moeite met de letterverdeling. Dan kwamen ze niet goed uit en werd de S afgeslankt. Op het terras van Anna Casparii aan de Noorderhaven wijst hij op het aan de overkant staande pakhuis Sumatra. Ook daar heeft de letterverdeling te lijden gehad. Als je goed kijkt, ontdek je dat. Het heeft natuurlijk ook wel iets, altijd goed voor extra aandacht tijdens een rondje Harlingen.

8 FRIESE RABOBANKEN EET & WEET HUIS

Eet&WeetHuis Hetlekkersteavontuur indeherfstvakantie

H

participanten. Organisator Jant van Dijk: ‘Veel bedrijven en organisaties vinden het belangrijk dat er meer aandacht komt voor agri & food, omdat ze een belangrijke pijler vormen van de Friese economie. Vandaar ook dat de animo om mee te werken groot is. Hierbij moet je niet alleen denken aan LTO Noord en bedrijven als Koopmans Meel. Het gaat bijvoorbeeld ook om Koninklijke Horeca Nederland, AB Fryslân, onderwijsinstellingen als MBO Life Sciences en Stenden University Hotel, en niet te vergeten de Friese Rabobanken. Het Eet & Weet Huis is een prima manier om uit te dragen wat de Friese voedingsmiddelensector te bieden heeft. Daarnaast kunnen we kennis overdragen en laten zien hoe boeiend voeding is.’

VOEDSELKETEN Op het centrale binnenplein van het museum wordt aandacht besteed aan vier onderdelen uit de voedselketen: het verbouwen van voedsel op het land, het verwerken van grondstoffen tot een voedingsproduct in de fabriek, de verkoop van voedsel via de winkel en de bereiding ervan thuis of in een restaurant. Dit denken vanuit de voedselketen is de rode draad in het Eet & Weet Huis. Zo ontdekken kinderen dat veel in de voedingsmiddelensector met elkaar samenhangt.

KORTING RABOBANK LEDEN Het Eet & Weet Huis is van 15 tot en met 30 oktober 2011 en vindt plaats in Natuurmuseum Fryslân, Schoenmakersperk 2 in Leeuwarden. Dagelijks open van 10.00 tot 17.00 uur (ook op maandag!). Tijdens de Eet & Weet Huis-weken betalen leden van de Rabobank een gereduceerd tarief. In plaats van € 4,50 betaalt u € 2,50 per persoon. Gebruik hiervoor de coupon uit de omslag van deze Dichterbij. 

RABOBANK PARTICIPEERT Het beleef- en doe-evenement in Leeuwarden kent veel

Meer informatie over het Eet & Weet Huis is te vinden op www.eetenweethuis.nl

3354

Het Eet & Weet Huis wordt een heerlijk evenement dat bedoeld is voor kinderen van 4 tot en met 14 jaar. Maar ook ouders, opa’s en oma’s en andere belangstellenden zullen het minstens zo leuk en interessant vinden. Zo kunnen de kinderen het smaaklaboratorium induiken en proefjes doen, leren hoe vandaag de dag een koe gemolken wordt en zien wat allemaal in een grote fabriek als Koopmans Meel gebeurt. Er zijn games en interessante workshops (zoals ‘spruitjes leren eten’). En er komt een grote broedmachine, zodat bezoekers ‘live’ kunnen meemaken hoe kuikens uit hun eierschaal klimmen. Ook zijn er smaaklessen en is er aandacht voor ‘vergeten groenten’ zoals koolraap en schorseneren.

TEKST: JOUKE WIJNALDA BEELD: ANDRÉ MINKEMA FOTOGRAFIE / ANJA UBBENS / COVERFOTO: MARTIN RIJPSTRA FOTOGRAFIE

Het wordt de komende herfstvakantie extra genieten in het Natuurmuseum Fryslân in Leeuwarden. Dat verandert namelijk twee weken lang in het Eet & Weet Huis; een groots opgezet beleef- en doe-evenement waarbij alles draait om eten en drinken.

9 FRIESE RABOBANKEN EET & WEET HUIS

EET & WEET HUIS, GEART KOOISTRA, LTO NOORD

3354

‘Aandebasisvandeketen’ ‘Behalve bestuursvoorzitter van LTO Fryslân, ben ik vooral melkveehouder. Het mooie van mijn beroep is het werken in en met de natuur. En ondanks de toenemende regelgeving voel ik me nog steeds een vrije beroeper. Daar kan ik elke dag van genieten. Of het nu om vlees, groente of zuivel gaat, het vormt allemaal de basis van onze voedselketen. We leveren vanuit de Noord-Nederlandse agrarische sector veel kwaliteit, alleen merk je dat de aandacht van de consument nog te vaak uitgaat naar de prijs van de producten. Dat er minder oog is voor kwaliteit kan

verschillende redenen hebben. Het heeft onder andere te maken met het beeld dat consumenten hebben van de agrarische sector. Ook bij kinderen. Ik ervaar het zelf elke keer weer. Hoe verder ze van het platteland afwonen, hoe vager dat beeld is. Dat is jammer. Gelukkig zien we in de maatschappij dat duurzaamheid een thema is geworden. Nederlanders gaan bewuster en dus gezonder leven. Ze willen steeds vaker weten waar de producten vandaan komen. Dat is goed, omdat ze zo ook ontdekken hoe belangrijk de agrarische sector voor ons is en dat kwaliteit wel degelijk telt!’

10 FRIESE RABOBANKEN EET & WEET HUIS

EET & WEET HUIS, PIETER DOUMA, KOOPMANS MEEL EN INNEXUS

3354

‘Kennisdelenisbelangrijk’ ‘Koopmans Meel levert bloem en meel aan de bakkerijgerelateerde industrie. Samen met CSK food enrichment en Romi Smilfood waren we de initiatiefnemers van Innexus. Deze samenwerking van ondernemingen binnen de noordelijke voedingsmiddelenindustrie kent organisatie-overstijgende doelen. Kennis delen is daar één van. De trend is dat afnemers van onze producten steeds meer van ons verlangen. Denk aan de ambachtelijke bakker. Vroeger had hij wit- en bruinbrood. Nu heeft hij veel meer broodvarianten in het schap. Dat vraagt om andere soorten meel. Een andere uitdaging is het veranderen van het rijsproces van deeg. Waarom

moet de bakker altijd zo vroeg opstaan om zijn deeg te maken? Dat kan toch anders? Dergelijke ontwikkelingen vragen van ons als meelproducent veel creativiteit. Onze medewerkers zien dat als extra uitdaging. Het maakt het werken in de voedingsmiddelensector namelijk nog aantrekkelijker. Door mee te werken aan het Eet & Weet Huis doen we vanuit Innexus actief aan kennisoverdracht. Kinderen leren dat wij als meelfabriek grondstoffen nodig hebben, en dat anderen ons product weer nodig hebben om hun product te maken. Daarnaast hoop ik dat de bezoekers ervaren hoe leuk en verrassend de voedingsmiddelensector is.’

11 FRIESE RABOBANKEN EET & WEET HUIS

EET & WEET HUIS, PEET FERWERDA, MBO LIFE SCIENCES

3354

‘Werkomgevingkiezen’ ‘Studenten anno nu ‘gaan’ niet meer voor een specifiek beroep. Ze kiezen eerder voor een interessante, prettige werkomgeving, om vervolgens daarbinnen uiteindelijk naar een functie te groeien die het beste bij hen past. Vandaar ook dat het voor opleidingen en werkveld van belang is om samen een juist beeld van die werkomgeving te schetsen. Dat geldt ook voor de voedingsmiddelensector, waar ze zitten te springen om nieuwe, goede mensen. MBO Life Sciences, waarvan ik directeur ben, verzorgt onder andere opleidingen in de voeding. Studenten worden hier zowel op technologisch vlak als op het

gebied van techniek geschoold. Ze weten dus straks hoe je vanillevla kunt maken, en tegelijkertijd hoe die vla in de fabriek op de meest efficiënte manier geproduceerd kan worden. Bij MBO Life Sciences werken we ‘van buiten naar binnen’. Het begint bij de behoefte vanuit het werkveld. Wat heeft het precies nodig? Door als partners te fungeren, zijn de bedrijven uit de sector niet langer ‘alleen een stageadres’, ze bepalen ook voor een deel de inhoud van de opleiding. Daarmee leveren wij studenten af die gemotiveerd zijn én ook nog eens helemaal aansluiten bij de praktijk.’

12 RABOBANK LEEUWARDEN-NOORDWEST FRIESLAND LEDENRAADSLID

Gert Hegge

Bank heeft behoefte aan actieve leden Gert Hegge is dierenarts in Noord-West Friesland. Hij behandelt zowel gezelschapsdieren als landbouwhuisdieren. De hoofdvestiging van zijn praktijk is Franeker.

IN GOEDE HARMONIE Net als de Rabobank hebben wij belang bij een gezonde regio waar mens en dier in harmonie leven. Ons werkgebied komt overeen met de bank en signalen uit de praktijk neem ik mee naar de ledenraad. Zo probeer ik een steentje bij te dragen aan de economische ontwikkeling van 'ons' werkgebied. Door mijn interesse op dat gebied doe ik veel aan de zakelijke leiding van onze praktijk waar nu zeven dierenartsen en zes assistentes werken. Ik zit ook in de ledenraad van de Dierenartsen Coöperatie AUV.

3354

IS DE LEDENRAAD VOLDOENDE BEKEND? De bekendheid van de ledenraad komt duidelijk naar voren in Dichterbij. Belangrijk is dat de bank zoveel mogelijk actieve leden krijgt. De ondersteuning van maatschappelijke projecten in een regio is een goed argument om lid te worden. De Rabobank is de enige bank die de eigen regio bovenaan zet. GEZOND EN DUURZAAM Als dierenartsenpraktijk, die ook de voedselproducerende dieren behandelt, staan wij aan de bron van de keten. Ik probeer door begeleiding van onze klanten ervoor te zorgen dat zij een gezond, hoogwaardig product op de markt brengen met veel aandacht voor dierwelzijn.

TEKST: WILLEM STEGENGA BEELD: ANDRÉ MINKEMA FOTOGRAFIE

WAAROM IN DE LEDENRAAD? Ik heb interesse in het functioneren van een bank. In de ledenraad pik je daar een en ander van op. Wat zijn de problemen, hoe kun je die het beste aanpakken zonder menselijk gezicht te verliezen maar toch bank te blijven. Hoe reageer je op de huizenmarkt? Hoe stimuleer je duurzaam agrarisch ondernemen?

13 RABOBANK LEEUWARDEN-NOORDWEST FRIESLAND MISDAADAUTEUR

Simon Vuyk:

Harlingen moordstad Onderzoeksjournalist en misdaadauteur Simon Vuyk verhuisde vier jaar geleden naar Harlingen. Hij hoorde over een oude moordzaak en schreef ‘De Blikken Dominee’.

3354

Misdaadauteur in Harlingen? ‘Dit is de beste stad van Nederland. Hij ligt op een klein uur rijden van Amsterdam, in de mooiste provincie en ook nog eens aan zee. In kwaliteit en mentaliteit: Amsterdam en Fryslân gecombineerd. Toen we hier vijf jaar geleden een keer overnachtten wisten we meteen: hier willen we wonen.’ Is dit een goede werkplek? ‘Ik heb jarenlang meegewerkt aan televisieprogramma’s en ga dat misschien binnenkort weer doen.

Daarnaast schrijf ik boeken en reportages over criminaliteit in Nederland. Dat kan overal.’ Profiteert Harlingen van de Blikken Dominee? ‘Jazeker! Ik geef lezingen over het boek. En op de website www.deblikkendominee.nl hebben we de Harlinger Stegenloop geïntroduceerd. Die start naast de voormalige pastorie van dominee Barger en voert langs 23 prachtige steegjes naar het huis waar Cato Miranda woonde. Ook is er een revival van het lied ‘Tararaboemdiee’. En een project dat de Nieuwe Kerk in Amsterdam verbindt met de Nieuwe Kerk van Harlingen. We geven daarmee Harlingen en z’n geschiedenis extra glans met een mix van wetenschap, cultuurhistorie en amusement.’ Heeft Fryslân nu een ‘eigen’ misdaadauteur? ‘Ook dat. Ik blijf landelijk publiceren over misdaad, maar heb met mijn Friese uitgever afgesproken dat we ook over andere geruchtmakende Friese criminele zaken boeken gaan maken. Daarvoor hebben we al minstens tien ideeën. We kunnen dus nog jaren vooruit!’

TEKST: LUUK VAN DER VEEN BEELD: ANDRÉ MINKEMA FOTOGRAFIE

Waarover gaat het boek? ‘Dit is zo’n grote misdaad uit een ver verleden (1894) die het verdiende om nog eens goed te worden uitgezocht en beschreven. Dader: de hervormde predikant Johan Barger, van wie ik ontdekte dat hij elders al een spoor van ellende achter zich had gelaten. Slachtoffer: zijn huishoudster Cato Miranda, met wie Barger jarenlang een stiekeme verhouding had. Hij bracht haar om, wat toen veel stof deed opwaaien en nu nog voortleeft in het lied: Tararaboemdiee, de blikken dominee: die schoot met kruit en lood, zijn arme naaister dood.’

14 FRIESE RABOBANKEN NOORDELIJKE MUSEUMDAG OP 29 OKTOBER

RabobankMuseumdag Gratisdagjecultuur snuiven Op zaterdag 29 oktober 2011 houden de Friese Rabobanken voor het eerst de Rabobank Museumdag. Voor onze leden openen diverse musea deze dag hun deuren met een speciaal aanbod. Niet alleen in Fryslân, maar ook in Groningen en Drenthe.

3354

MET HET HELE GEZIN OP PAD Tijdens de Rabobank Museumdag mogen de leden van de deelnemende banken gratis twee musea bezoeken. Dit kunnen Friese musea zijn, maar ook musea uit Drenthe en Groningen. Alle deelnemende musea zijn deze dag geopend van 10.00 uur tot 17.00 uur (tenzij anders vermeld in de meegestuurde flyer). De meeste musea bieden een speciaal arrangement of programma aan voor de leden van de Rabobank. De entreekosten worden door de Rabobank betaald, zodat de leden

kosteloos kunnen genieten van een dagje cultuur. Kinderen tot 18 jaar mogen als extra personen mee, zodat het ook mogelijk is om er een familiedag van te maken. En ook om te stimuleren dat mensen die normaal niet zo snel naar een museum gaan, dit nu wel doen. Op deze manier maken we kunst en cultuur voor een breed publiek toegankelijk. ENTHOUSIASTE MUSEA De Rabobank Museumdag is niet alleen een mooie kans voor de leden, maar ook voor de musea. De reacties zijn dan ook erg positief. Het is een mooie gelegenheid voor een museum om aan een breed en gevarieerd publiek te laten zien wat het in huis heeft. En ook al wordt het museum misschien nu niet bezocht, het kan wel betekenen dat er in de toekomst een bezoek volgt. FOLDER EN TOEGANGSKAART In de bij deze Dichterbij meegestuurde folder staat alle informatie over de Rabobank Museumdag handzaam weergegeven. Naast een overzicht van de deelnemende musea bevat de folder tevens twee coupons. De ingevulde coupons dienen als toegangsbewijs voor de musea. Ook kunt u kijken op de website www.rabobankmuseumdag.nl Wij wensen u een mooie dag!

TEKST: RABOBANK BEELD: RABOBANK

K

Kunst en cultuur zitten in het hart van de Rabobank. Zo is de bank al vele jaren één van de grootste sponsoren in de culturele sector. Bovendien is de Rabobank een serieuze verzamelaar van eigentijdse Nederlandse kunst. Om die betrokkenheid en passie nog meer vorm te geven en uit te dragen, willen wij cultuur toegankelijker maken. Door het steunen van het cultureel erfgoed in Nederland. Maar vooral door nauw samen te werken met toonaangevende culturele partners. Vanuit die gedachte is in 2003 de Rabobank Museumdag ontstaan. Een initiatief van de Groningse Rabobanken. In 2009 sloten ook de Drentse banken zich aan bij dit zeer succesvolle concept. En dit jaar doen voor het eerst ook alle Friese Rabobanken mee aan de Rabobank Museumdag die plaatsvindt op de laatste zaterdag van oktober.

3354

16 rabobank Interview Wout Dekker en Dirk Duijzer

‘Maak eten een schoolvak’ Nederland als voorbeeld voor de wereld Een miljard mensen lijden dagelijks honger. Dat aantal lijkt alleen maar toe te nemen. Toch zijn Wout Dekker, bestuursvoorzitter van Nutreco, en Dirk Duijzer, directeur Coöperatie en Duurzaamheid bij Rabobank Nederland, optimistisch over voedselzekerheid.

O

Onze schappen liggen vol, maar wereldwijd is er een voedselprobleem. Dekker (hiernaast op de foto rechts): ‘Klopt. Tegenover de miljard mensen die honger lijden, heeft ongeveer eenzelfde aantal last van overgewicht. De spanning in de wereld neemt toe, grondstofprijzen stijgen en aan de burger in het Westen gaat het allemaal voorbij.’ Duijzer: ‘We zien wel wat er in de wereld gebeurt, maar dat oorlogen vaak om water en voedsel draaien, weten mensen meestal niet. Onlangs werd er bijvoor­ beeld weer gevochten om de Golan op de grens tussen Israël en Syrië. Daar gaat het onder meer over de grote waterbronnen op de Golanhoogte.’ Wat kan Nederland doen? Dekker: ‘Nederland is groot op agrarisch gebied. We behoren tot de top 3 in de wereld als het gaat om agrari­ sche export. Onze kennis is enorm: wij hebben de beste boeren ter wereld en de Wageningen University staat wereldwijd zeer hoog aangeschreven.’ Duijzer: ‘De agrarische sector in Nederland heeft al decennialang met discussies te maken. Over het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen, de intensieve veehouderij, overbemesting, genetische modi­ficatie, dierziekten als BSE, varkenspest en de ­vogelgriep, noem maar op. In de praktijk heeft dat steeds geleid tot nieuwe, duurzame oplossingen. Dat

heeft geweldig geholpen bij de export en kennis­ ontwikkeling. Daardoor hebben we bedrijven die tot ’s werelds grootste en beste in hun sector behoren.’ Dekker: ‘De uitdaging waarvoor de wereld in 2050 staat, als het aantal inwoners is gestegen tot 9 miljard, is voor ons in Nederland niet nieuw. Vraagstukken over hoe om te gaan met schaarse beschikbare grond, duurzaam ondernemen en natuurbeheer spelen bij ons al lang. De lessen die wij geleerd hebben, kunnen we wereldwijd exploiteren.’ Duurzaamheid is het toverwoord in de voedselproblematiek? Dekker: ‘Er komen niet alleen meer mensen, door de hogere levensstandaard gaan ze ook meer eiwitten als vlees en vis eten. In 2050 hebben we 70 procent meer voedsel nodig dan nu. Het Wereld Natuur Fonds wijst erop dat we nu al leven alsof we 1,3 planeten hebben. Onze wereldwijde footprint overschrijdt het herstel­ vermogen van de aarde met 30 procent. (De footprint is de ruimte die we per persoon innemen op aarde die wordt berekend op basis van levensstijl. Redactie.) We moeten dus én de voedselproductie verhogen én tege­ lijkertijd de footprint halveren. Dat kan alleen als de voedsel­ketens verduurzamen. Gelukkig is dat besef er ­wereldwijd. Maatschappelijke organisaties die vroeger het conflict aangingen, zoeken nu de samenwerking

op. Ik ben dan ook positief. Alleen de Nederlandse overheid blijft ­achter.’ De regering doet te weinig voor de agrarische sector? Duijzer: ‘De agrarische sector is zeer belangrijk voor Nederland. De land- en tuinbouw is onze grootste exportsector, er zit een enorme kennisindustrie achter. Maar zonder boer is er in Nederland geen agro­ businessindustrie. Het aantal boeren neemt in rap tempo af. De overheid moet agrariërs stimuleren en ervoor zorgen dat ze eerlijk kunnen concurreren met hun collega’s in het buitenland. Dat gebeurt niet.’ Dekker: ‘Ook op het gebied van biodiversiteit doet de regering te weinig. Daar maak ik me zorgen over. De beste manier om in ontwikkelingslanden de natuur te behouden is om armoede te bestrijden. Eerst ging er nog 80 miljoen euro overheidsgeld naar de tropische regenwouden, nu niets meer.’ Het is nog niet gelukt om wereldwijd armoede en honger terug te dringen. Dekker: ‘Ik denk dat de urgentie wereldwijd ontbrak.

Nu is het besef er en de wil om duurzaam en efficiënt te produceren. Ook de belangstelling van de consument voor duurzaam geproduceerd voedsel groeit sterk. Dé oplossing is er niet, het gaat om een breed scala aan oplossingen. Biologische landbouw, lokale productie, streekgebonden seizoenproducten, maar ook intensievere productiemethodes kunnen bijdragen. Daarnaast zijn armoede en honger ook een verdelingsvraagstuk. Er is een heel palet aan duurzame oplossingen nodig.’ Duijzer: ‘Op het gebied van efficiency is een wereld te winnen. In de hele voedselketen wordt zo’n 40 procent verspild. Van graan dat wegrot omdat het niet goed opgeslagen is, tot producten die in de supermarkt over de datum zijn. Daarnaast zitten er enorme verschillen in productieopbrengst in bijvoorbeeld Nederland of een ontwikkelingsland. Door kennisoverdracht is veel te bereiken.’ Dekker: ‘Jullie als bank zijn daar volop mee bezig.’ Duijzer: ‘Klopt. De Rabobank Foundation helpt kleine boeren in ontwikkelingslanden om duurzaam te ondernemen. Rabobank International doet hetzelfde met grootzakelijke agrarische ondernemers.

Daarbij stimuleren jullie zelfredzaamheid van de bevolking? Duijzer: ‘Ja. Het verhaal van de voedselvoorziening is het verhaal van de Rabobank. Zelfredzaamheid speelt daarin een cruciale rol. Je moet het probleem daar aanpakken waar de mensen wonen. Niet door eten te sturen of alleen geld te geven, maar door ze te helpen om op een duurzame manier in hun levensbehoefte te voorzien.’ Dekker: ‘Overal in de wereld hoor je ook: geef ons bedrijven die de kennis en technologie hebben, zorg dat ze zich hier lokaal vestigen en hun ervaringen delen. Nederlandse ondernemers kunnen dat en doen dat.’ In hoeverre is technologie belangrijk? Dekker: ‘Technologie en innovatie spelen een grote rol. Onze koeien bijvoorbeeld zijn o­lympische topsporters geworden: ze produceren veel meer

melk dan vroeger en belasten het milieu ook nog eens ­minder. Traceringssystemen bevorderen de ­voedselveiligheid.’ Kunnen wij als consument een bijdrage leveren aan duurzaam voedsel? Dekker: ‘Hier geldt het aloude adagium: verbeter de wereld, begin bij jezelf. Eet een dag in de week geen vlees, eet gevarieerd, gooi geen eten weg. Die gedragsverandering is aan de gang. Daarnaast moeten we kinderen veel meer gevoel geven en respect bijbrengen voor voedselproductie en natuur.’ Duijzer: ‘Eens. Breng kinderen naar de natuur, maak van eten een vak op de basisschool. Kinderen eten nauwelijks sla, maar als ze zelf een salade kunnen maken met allerlei lekkere gezonde en biologische ingrediënten, zullen ze die met smaak opeten.’

Wout Dekker is behalve bestuursvoorzitter van Nutreco ook lid van de raad van commissarissen van de Rabobank Groep.

Tekst: barbara Trappenburg Beeld: sander nieuwenhuys

Rabo Development participeert in banken in Afrika, Azië en Zuid-Amerika die de plattelandsbevolking en mkb’ers toegang bieden tot financiële dienstverlening. We zijn in de hele keten en op alle fronten actief.’

19 RABOBANK LEEUWARDEN-NOORDWEST FRIESLAND LEDENRAADSLID

Ulke Wiersma

Dingen horen en die doorgeven ‘Het is boeiend deel uit de maken van de ledenraad. De inbreng van leden wordt bijzonder gewaardeerd en de contacten zijn waardevol voor mijn ondernemerschap’.

Ledenraadslid Ulke Wiersma woont in Leeuwarden. Hij is etaleur en zijn klanten zitten in het midden- en kleinbedrijf. Zijn credo: luister optimaal naar de klant om goede zaken te doen. Niet voor niets won hij onlangs voor de zesde keer een landelijke etalagewedstrijd met 1500 deelnemers voor de mooiste etalage.

3354

WAT HEEFT DE LEDENRAAD U GEBRACHT? De ledenraad bestaat uit 44 leden verdeeld over vier kieskringen. Allemaal mensen met een particuliere, zakelijke of agrarische achtergrond. Het biedt mij een mooi netwerk. In de afgelopen periode heb ik daar goede contacten aan overgehouden. Eén van de leden is zelfs klant bij mij geworden. Als lid steek je tijd in de bank, het is natuurlijk leuk te ervaren dat je er dan ook zelf iets voor terugkrijgt. WAAR STAAT HET WOORD RABOBANK VOOR U SYNONIEM VOOR? Stabiliteit. Het mooie van de bank is de stabiele organisatie en de inbreng die je door coöperatieve structuur hebt. De bank staat dichtbij haar klanten en kent korte lijnen. Het is een no-nonsense-bank: je weet waar je aan toe bent.

TEKST: WILLEM STEGENGA BEELD: ANDRÉ MINKEMA FOTOGRAFIE

WAAROM ZIT U IN DE LEDENRAAD? Het is interessant om nauwer in contact te zijn met je bank. En vooral om mee te denken hoe de bank het op punten mogelijk beter kan doen. Met name de coöperatieve gedachte van de bank spreekt mij aan. Het Coöperatiefonds is daar een mooi voorbeeld van. Daarmee steekt de bank jaarlijks een forse bijdrage in maatschappelijke projecten. Dat is één van de redenen dat ik mij betrokken voel bij de Rabobank.

20 RABOBANK LEEUWARDEN-NOORDWEST FRIESLAND ONDERNEMEN

YummiYummigroeit Ambiance:restaurant Prijs:takeaway Twee jaar geleden opende burgemeester Ferd Crone van Leeuwarden iets nieuws aan het Ruiterskwartier in de Friese hoofdstad: Yummi Yummi, The Asian Take Away. Over de succesvolle eerste jaren van een nieuwe ‘foodformule’.

O 3354

‘Onze gerechten: Indonesisch, Indiaas en altijd vers, met veel liefde en vakmanschap gemaakt. In de sfeer en ambiance van een restaurant, maar met de prijs en de snelheid van een fastfoodbedrijf’. Zo karakteriseert Nasim Akbar, met zijn vriendin Sera Bachtiar de drijvende kracht achter Yummi Yummi, zijn bedrijf. Samen hebben ze het bedacht en met 18 medewerkers bouwen ze zes dagen in de week van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat aan het succes. Een bijzondere positie in die onderneming hebben de moeders van de beide ondernemers: zij zijn de chef-koks. VERNIEUWEND Yummi Yummi is een fastservice restaurant met een totaalconcept. Mogelijkheden: take away, bezorgen, kleine snacks, maar je kunt er ook gezellig laagdrempelig uit eten. Nasim en Sera kregen het idee voor zo’n horecabedrijf na een reis naar Indonesië. Nasim besteedde vervolgens een jaar vol kijken, onderzoek doen en schrijven aan zijn ondernemingsplan. ‘Het traditionele restaurant verdwijnt’, was één van zijn conclusies. ‘Zeker in de periode waarin we begonnen, recessie, zijn mensen terughoudend om geld uit te geven in de horeca. Daarom hebben we heel kritisch gekeken naar een juiste prijs en kwaliteit verhouding.’ Dat Yummi Yummi op het Ruiterskwartier moest komen stond al snel vast. ‘Ik heb een jaar op de

marketingafdeling van McDonalds in Amsterdam gewerkt en daar leerde ik: kies altijd de A-locatie. Hier komen dagelijks minstens 6.000 mensen langs.’ Dat het pand waarin hij terecht kwam drie jaar had leeggestaan en helemaal moest worden gestript, maakte dat ze het acceptabel konden huren en helemaal volgens hun wensen in konden inrichten: in Indonesische sfeer. Terwijl de verbouwing in volle gang was, zag Nasim de Leeuwarder burgemeester langslopen. Hij bedacht zich geen moment, stapte in kluskleren naar buiten en wist hem er toe te bewegen de officiële opening te verzorgen. VERSFORMULE Sindsdien is het hard gegaan, want de bijzondere formule van Yummi Yummi viel uitstekend in de smaak. Die formule houdt in dat in de keuken ’s ochtends vanaf acht uur wordt gewerkt aan het klaarmaken van de gerechten. Na bereiding worden deze direct en snel teruggekoeld naar een bewaartemperatuur van ongeveer twee graden. Vlak voor consumptie worden ze vervolgens verhit in één van de sterke magnetrons van Yummi Yummi, waardoor alles razendsnel op tafel staat, thuis of in het restaurant. Ook thuis opwarmen is mogelijk: dat kan direct in de speciale verpakking waarin de maaltijd wordt geleverd. ‘Het menu omvat tien gerechten, zowel pittige als

INSPELEN OP WENSEN Het goede luisteren naar klanten en inspelen op hun wensen heeft inmiddels wel voor een reeks vernieuwingen bij Yummi Yummi gezorgd. Nasim: ‘De eerste winter na onze opening was streng. Niemand op straat. We zijn toen meteen gestart met het bezorgen van maaltijden. Dat stond niet in mijn ondernemingsplan, maar het sloeg wel aan.’ Ook de introductie van lunchporties –kleiner en goedkoper– was een succes. Een volgende verandering: ‘Vorig jaar kregen we het idee om voor het uitgaande publiek een alternatief te ontwikkelen voor snacks en shoarma. Zo zijn we toen met een nachtrestaurant gestart.’ Dat begon op een zaterdagnacht in juni 2010 met een schamele omzet

van € 80. Een jaar later is het bedrijf elke donderdag, vrijdag en zaterdag open, is de omzet vele malen over de kop gegaan en heeft Yummi Yummi een speciaal nachtloket voor mensen die het eten liever ‘take away’ nuttigen. Dat loket maakt de drempel veel lager: je kunt het lekkers vanaf het Ruiterskwartier zien en bestellen. NOG VEEL MEER! Nasim en Sera zijn tevreden. ‘We draaien boven de prognoses en we overtuigen mensen dat we iets goeds op tafel zetten: Dat werkt: nieuwe klanten worden snel vaste klanten en we waarderen de groep die ons bestaansrecht geeft.’ ‘The Asian Take Away’ blijft in beweging. ‘Sinds kort kunnen mensen die via onze websites bestellen online met iDeal betalen: handig als je laat bezorgen en even geen geld in huis hebt. We zijn druk bezig met social media: Twitter en Facebook. Een ander idee is, om ook buiten dit restaurant iets met het merk en de producten van Yummi Yummi te doen. Zo hoor je te ondernemen: door altijd in ontwikkeling te blijven. En scherp je bedrijf te sturen, vooral in een tijd van recessie. We gaan er nog veel meer van maken.’

TEKST: LUUK VAN DER VEEN BEELD: ANDRÉ MINKEMA FOTOGRAFIE

3354

minder pittige ,’ vertelt Nasim. ‘We hebben daarmee iets voor iedere smaak. En ondertussen is de kaart zo compact dat we volledig met ingrediënten kunnen werken die we vers inkopen.’ Slechts één gerecht is er in die jaren bijgekomen: met vis. Meer hoeft niet, zegt Nasim. ‘Ik praat erg veel met klanten en probeer ook goed naar ze te luisteren. Onze kaart bevalt ze.’

22 FRIESE RABOBANKEN DUURZAAM

SLIMMakkinga Transitienaar duurzaamheid In iets meer dan een jaar tijd wist de Stichting Lokaal Ideaal Makkinga te starten met vijf concrete projecten om hun dorp duurzamer te maken. Een bijzondere prestatie die de afgelopen tijd ook in de media de nodige aandacht kreeg.

3354

Stichting Lokaal Ideaal Makkinga (SLIM) meldt in haar statuten dan ook dat zij: ‘zich tot doel stelt om het transitieproces in de breedste zin en uitgesproken bottom-up op gang te brengen, te voeden en uit te dragen’. SLIM Makkinga ging in maart 2010 van start. De stichting wilde kijken hoeveel er bereikt kan worden in drie jaar tijd. Nu, een jaar later, is de stichting al van start gegaan met de uitvoering van de eerste projecten en is SLIM Makkinga door de provincie zelfs benoemd tot koploper binnen het Netwerk Duurzame Dorpen. Bestuurslid Eric Schrauwen van SLIM heeft vanuit zijn stedebouwkundige achtergrond veel te maken met transitievraagstukken: ‘Eigenlijk is Makkinga een ideale plek om met transitie aan de slag te gaan. Een

overzichtelijk dorp met betrokken mensen. We pakken het hier anders aan dan meestal gebeurt. Vaak wordt er namelijk eindeloos gepraat over hoe je met transitie om moet gaan. Wij hebben gezegd: als je duidelijk wilt maken waar je voor staat en wat je wilt bereiken, dan moet je zo snel mogelijk concreet worden. Daarom hebben wij vijf concrete projecten bedacht waarvan we denken dat die betekenis hebben voor verschillende doelgroepen in Makkinga. Geen controversiële projecten, zoals windmolens, maar projecten, waar je enthousiast van wordt en waar je niet tegen kunt zijn.’ VIJF PROJECTEN SLIM heeft vijf projecten uitgewerkt: een dorpstuinderij, cranberryteelt, energie, earthship en lokale handel. In het kader van het energieproject ging in juni een aantal Makkingasters zelf aan de slag met het maken van zonnecollectoren voor eigen gebruik. Zo werden twintig panelen gebouwd tegen kostprijs, voor € 275 per paneel. De commerciële prijs ligt rond de € 900. Meer aanlooptijd is er nodig voor het project Earthship, omdat de procedures veel tijd vergen. Een earthship, is een duurzaam en ecologisch verantwoord huis, dat geheel onafhankelijk in alle behoeften van zijn gebruikers kan voorzien. In Makkinga zou, om het toerisme een impuls te geven, een earthship gebouwd kunnen worden voor een theehuis.

TEKST: ANNEMIEKE MINTJES BEELD: RENS HOOYENGA

H

Hardnekkige vormen van onduurzaamheid in de samenleving zijn soms alleen op te lossen door middel van zogenaamde transities. De afgelopen jaren heeft de overheid geëxperimenteerd met nieuwe vormen van sturing die speciaal gericht zijn op zulke transities naar duurzaamheid. Ook vanuit de maatschappij worden diverse initiatieven ontplooid. Voorbeelden daarvan zijn de lokale gemeenschappen die zelf met initiatieven aan de slag gaan om hun manier van wonen, werken en leven te verduurzamen.

3354

Een ander project dat al van start is gegaan is het project Dorpstuinderij. Makkingaster Piet Tjassing stelde daarvoor een perceel van 1 hectare beschikbaar. Marianne Dobbe en Anna Schipper uit Makkinga zijn twee van de zeven vrijwilligers die de tuinploeg vormen. Marianne Dobbe vertelt: ‘Het perceel dat we mogen gebruiken is één van de mooist denkbare terreinen voor zo’n project hier in het dorp. Want zo’n mooie plek verplicht je ook om er iets goeds mee te doen. Als werkgroep hebben we gezamenlijk een indeling gemaakt voor de tuin en dat hebben we vervolgens ook laten doen door leerlingen van het Technasium van het Stellingwerf College. We wilden namelijk graag de jeugd betrekken, ze aan het denken zetten. 134 leerlingen gingen ermee aan de slag. Per groep maakten zij een ontwerp en presenteerden dat aan ons. Drie meiden hadden een ontwerp gemaakt dat goed aansloot op de ideeën die wij zelf ook hadden. Dat werd uiteindelijk het winnende ontwerp.’ DORPSTUINDERIJ Afgelopen voorjaar, zodra de vorst uit de grond was,

werd gestart met de inrichting van de Dorpstuinderij. Anna Schipper vertelt: ‘Het terrein onderging een complete metamorfose: van weiland naar een prachtige tuin. Al het werk werd verzet door een groep van rond de zeven vrijwilligers. We werden aangestuurd door Aat Oosenbrug van Tuinderij De Cuynder, de biologische tuinderij aan het Hogezand in Donkerbroek met een camping erbij. Hij weet er dus ontzettend veel vanaf. Het mooie is dat hij onze tuinderij niet als een bedreiging ziet voor zijn eigen activiteiten, maar dat hij juist graag initiatieven als deze ondersteunt. Naar zijn mening zouden er bij elk dorp zelfs twee tot drie van deze tuinen moeten zijn. En als je ziet wat er in de wereld gebeurt zou het zo maar die kant uit kunnen gaan. Want wat wij aan het doen zijn is niet uniek, het gebeurt op veel meer plaatsen. Toch blijft het mooi om te zien dat er hier zoveel betrokkenheid is. Een bioloog uit het dorp levert een bijdrage, de imkervereniging speelt een rol, net als de plaatselijke aannemer en ook andere bedrijven uit de buurt doen mee.’ Marianne vervolgt: ‘Ik heb zelf een groenopleiding

24 FRIESE RABOBANKEN DUURZAAM

INITIATIEVENUITDE SAMENLEVING gedaan. Dus dit project sprak me aan, vooral ook, omdat het zo concreet is en omdat we alles zelf doen binnen het dorp: van het inrichten en planten tot en met de verkoop. Ik vind het belangrijk dat iedereen verse en pure producten eet. Dat ze de echte smaak proeven. Door zo’n project komt het voor meer mensen dichtbij.’

plantjes stelde het Coöperatiefonds van de Rabobank geld beschikbaar. Het project is een demoproject, maar het is de bedoeling dat het uiteindelijk grootschalig wordt aangepakt en zichzelf gaat bedruipen. Heel welkom is dan ook de samenwerking met de cranberryfarm De Hoeve, die de Makkingasters met raad terzijde staat.

LOKALE HANDEL De verkoop van de producten valt onder het project Lokale handel. De vrijwilligers van dit project zorgen voor afstemming met bijvoorbeeld de plaatselijke supermarkt Troefmarkt, die de groente en het fruit van de Dorpstuinderij verkoopt. De producten kunnen betaalbaar worden aangeboden, omdat er geen lagen tussen zitten: geen groothandel, geen transport. Heel duurzaam dus. Ook restaurant De Smaeck van Spa uit Makkinga gebruikt onze producten.

Naast de vijf projecten die al lopen of in hun aanloopfase zitten is het nog niet helemaal duidelijk welke stappen verder gezet gaan worden. Er zijn verschillende scenario’s. Duidelijk is in ieder geval dat er geen weg terug is nu het enthousiasme zo groot is en de eerste resultaten positief zijn. Ideeën voor de toekomst zijn er binnen het bestuur nog volop.

3354

Het vijfde project is de teelt van cranberry’s. Op een terrein van 1000 m2 zijn 3000 cranberryplanten geplant. Voor de aankoop en het transport van de

ANDERE DORPEN VOLGEN Een belangrijk uitgangspunt van SLIM is dat projecten niet door de overheid worden geïnitieerd, maar dat initiatieven uit de samenleving komen. Overheden kunnen die projecten vervolgens faciliteren. Die ommekeer in denken is essentieel voor transitie. Eric: ‘Als je een initiatief hebt, moet je ook niet direct aankloppen bij de overheden. De kunst is om niet eerst je hand op te houden, maar gewoon aan de slag te  gaan. Zo draai je het om en dat maakt je veel slagvaardiger. Wij zien het zo: als stichting steken wij de aanmaakblokjes aan. Gaat er eentje branden, dan weten we dat er voor dat onderwerp draagvlak is. Het mooie in Makkinga is dat eigenlijk alle projecten vlam lijken te vatten We zijn ook benaderd door andere dorpen of we kunnen helpen vergelijkbare projecten van de grond te krijgen. Dat werkt overigens alleen als de specifieke kwaliteiten, kansen en mogelijkheden van zon dorp of streek worden blootgelegd en aangewend. Het is belangrijk dat zo’n project ontstaat uit eigen kunde en kennis. Daardoor ontstaat variatie, plaatselijke identiteit en daarmee onderscheidend vermogen. Betrokkenheid van de eigen bevolking leidt dan tot echte bottom-up processen waarbij de juiste ‘mensenergie’ vrijkomt die noodzakelijk is voor transitie. Je kunt hooguit de aanpak in grote lijnen kopiëren.’

25 RABOBANK LEEUWARDEN-NOORDWEST FRIESLAND LEDENRAAD

De ledenraad

Waardevol klankbord voor de bank De ledenraad is de schakel tussen de leden en directie. De mensen van de ledenraad zijn het aanspreekpunt voor de leden uit hun regio, ze zijn de oren en ogen van de bank.

WIE ZITTEN ER IN DE LEDENRAAD? Kieskring Harlingen: Jan Sikma, Sierk van der Heide, Bram Visser, Theo Bonnema, Albert Spoelstra, Gert Hegge (Harlingen), Henk Neddermeijer, Henk Langerak (Terschelling), Roel Kroese (Dronrijp), Yde Sinnema (Arum), Harry Kuipers (Witmarsum). Kieskring St. Annaparochie/Stiens: Klaas Elgersma, Joost Zoethout (Stiens), Ron Haije, Lubbert Schreiber, Germ Plat, Rein Brockmann, Gerrit Postma (St. Annaparochie), Klaas van der Meer (Oude Bildtzijl), Bertus Faber (Marrum), Trynke Buma-Reitsma (St. Jacobiparochie), Lieuwe Tamminga (Leeuwarden). Kieskring Franeker: Jan van der Leij (Bitgummole), Taekele Miedema, Corrie Westra-de Boer, Sietse Ybema (Franeker), Tetje Deinum-de Vries, Paul de Jong (Wjelsryp), Ytzen Strikwerda (Tzum), Jouke Dijkstra (Dronrijp), Cor Okkema (Boksum), Sybe Andringa (Oosterbierum), Grietje Vogels-Dijkstra (Firdgum). Kieskring Leeuwarden: Ate Dijkstra, Hotze Lolkema, Jan Visser, Lodewijk Zwierstra, Ingrid Spijkers, Tjalling van Balen, Ulke Wiersma, Martien Pannekoek, Edwin Boonstra (Leeuwarden), Wies de JongSoepboer (Hempens), Gerrit Nijboer (Wergea).

TEKST: RABOBANK BEELD: RABOBANK

3354

De ledenraad van Rabobank Leeuwarden-Noordwest Friesland bestaat uit 44 personen die vier kieskringen vertegenwoordigen. Door de samenwerking met de ledenraad is een grotere betrokkenheid van en met de leden mogelijk. De ledenraad vormt een klankbord voor de directie als het gaat om kwaliteit van dienstverlening en de maatschappelijke betrokkenheid van de bank. Wilt u iets kwijt aan de ledenraad? Stuur een mail naar [email protected].

26 RABOBANK LEEUWARDEN-NOORDWEST FRIESLAND COÖPERATIEFONDS

Coöperatiefonds2011 32projectenvoor bijdragegenomineerd Dit jaar ontving Rabobank Leeuwarden-Noordwest Friesland 53 aanvragen voor het Coöperatiefonds. In de kieskringen St. Annaparochie/Stiens en Leeuwarden kwamen minder kwalitatieve aanvragen binnen, waardoor er budget overbleef.

O

Op 18 juli kwam de Commissie Coöperatiefonds bij elkaar om alle projecten te beoordelen en te toetsen aan de vastgestelde criteria. De commissie bestaat uit acht ledenraadsleden (uit iedere kieskring twee) met daarnaast een directielid en een adviseur van de Rabobank. De commissie nomineerde uiteindelijk 32 aanvragen voor een bijdrage.

3354

HET BUDGET Er is een budget van € 110.000,- beschikbaar. Een bedrag van € 27.500,- per kieskring: Harlingen, Franeker, Leeuwarden en St. Annaparochie/Stiens. Het aantal aanvragen in de kieskringen Leeuwarden en St. Annaparochie/Stiens was dit jaar onvoldoende om het beschikbare bedrag volledig te benutten. Dit heeft tot gevolg dat voor deze kieskringen geen ledenstemming plaatsvindt. De genomineerde projecten ontvangen uiteindelijk de bijdrage die door de Commissie Coöperatiefonds is vastgesteld. Het geld wat overblijft, wordt evenredig verdeeld over de kieskringen Franeker en Harlingen. HET WOORD IS AAN DE LEDEN Passend bij het coöperatieve karakter van de Rabobank zijn het de leden die uiteindelijk bepalen waar het geld van het Coöperatiefonds naar toe gaat. Alle leden ontvangen hiervoor eind september een persoonlijke

uitnodiging. Nieuw is dat er dit jaar gestemd wordt via de beveiligde omgeving van internetbankieren. Dat betekent dat alle leden die toegang hebben tot internetbankieren via de Random Reader gaan stemmen. Leden die niet beschikken over internetbankieren ontvangen een fysiek stembiljet. Voor de genomineerde projecten uit de kieskringen Harlingen en Franeker is het van belang zoveel mogelijk stemmen te werven van Rabobankleden. Hoe meer stemmen, hoe beter. Eerder leidde dat tot kattebelletjes in huis-aan-huisbladen en dorpskrantjes, oproepen via de kabelkrant en verenigingen die al hun leden aanschreven om te stemmen. Dergelijke acties hebben zeer zeker geleid tot extra stemmen. GENOMINEERDE PROJECTEN Hieronder de genomineerde projecten per kieskring: KIESKRING FRANEKER St. ‘It Heechhout’, Berlikum (renovatie dorpshuis), St. Berlikumer Belangen (bewegwijzering cultuurhistorische wandelroutes), Voetbalver. Dronryp (kunstgras speelveld),  Ver. van Dorpsbelangen Blessum (aanleg dorpsveld), Buurtver. Het Westen, Franeker (verbetering sportveld), St. Doarpshûs ‘De Moeting’, Tzum (aanpassen keuken), Doarpshûs ‘Yn de Mande’, Wjelsryp (upgrading jeugdhonk/dorpshuis), St.

3354

KIESKRING HARLINGEN St. Behoud oudste Motorreddingsboot ter Wereld, Terschelling (restauratie), R.K. Parochie van de H. Aartsengel Michaël, Harlingen (restauratie), St. Expeditieschip Willem Barentsz, Harlingen (herbouw expeditieschip), Muziek Ver. Hosanna, Harlingen (instrumenten jeugdband), Dorpsbelang Schraard (upgrading dorpshuis), Buurtver. ‘De Weidevogels’, Harlingen (renovatie speeltuin), St. Zorggroep Kardan, Harlingen (accommodatie rolstoelvriendelijk maken), St. Laurentiuskerk Kimswerd (restauratie). KIESKRING LEEUWARDEN Aanloophuis Leeuwarden (nieuw meubilair), Ver. ‘Us Doarpshûs, Wergea (upgrading dorpshuis), St. Opus ’78, Leeuwarden (renovatie gebouw), IJsclub De

Harmonie, Warten (herindeling sportveld), Best Buddies Nederland Club, Leeuwarden (verbinden gehandicapten met niet-gehandicapten), Ver. Ring om Leeuwarden (cultureel en landschappelijk kennismakingsproject), Kinderboerderij Leeuwarden (aanleg kabouterpad/vlindertuin etc.), Doarpsbelang Himpens-Tearns (inrichting amfitheater). KIESKRING ST. ANNAPAROCHIE/STIENS Dorpsbelang Vrouwenparochie (voetbalkooi), Voetbalver. De Trije Doarpen, Cornjum (aanleg parkeergelegenheid), Christelijke Muziekver. Burdine, St. Annaparochie (muziekinstrumenten), Plaatselijk Belang Stiens (jubileumboek), St. Clownerie en Minicircus voor Jeugd, Hallum (inrichting trainingscentrum). Wilt u weten voor welke bedragen de projecten genomineerd zijn? Ga dan snel naar www.rabobank.nl/lnwf. Hier vindt u ook meer informatie over het Rabobank Coöperatiefonds.

TEKST: NYNKE VAN DER VEGT BEELD: RABOBANK

Freonen Terp en Tsjerke Wier (restauratie kerk), Dorpshuis ‘It Waed Sexbierum/Pietersbierum (nieuw meubilair), Jeugdsoos ‘It Kelderke, Oosterbierum (opknappen jeugdsoos),  St. Reanimatie en AEDonderwijs, Tzummarum (opleiden hulpverleners).

28 RABOBANK INTERVIEW PIET VAN SCHIJNDEL

Hypotheekrentetehoog? ‘Jemoetappelsmet appelsvergelijken’ De hypotheekrente verschilt van aanbieder tot aanbieder. Sommigen vinden de hypotheekrente van de Rabobank aan de hoge kant. De bank zelf vindt van niet. Piet van Schijndel, lid van de raad van bestuur van Rabobank Nederland, geeft tekst en uitleg.

3354

KIEZEN KLANTEN VOOR DE RABOBANK OOK AL IS DE RENTE NIET HET LAAGST? ‘Dat gebeurt inderdaad. Met een hypotheek ga je een langdurige relatie met een bank aan. Dan kijk je niet alleen naar de rente. Ook een goed advies is dan van groot belang net zoals betrouwbaarheid, continuïteit, betrokkenheid en service een rol spelen. Bovendien gelden bij hypotheken met lagere tarieven vaak andere voorwaarden, die mogelijk leiden tot hogere maandlasten. Bij de Rabobank kan altijd een deel van de hypotheek boetevrij worden afgelost en kan bij verkoop van de woning de hele hypotheek boetevrij worden afgelost. Dat geldt helaas niet bij alle hypotheekverstrekkers. De Rabobank vindt goede productvoorwaarden minstens zo belangrijk als een scherpe prijs.’ TOCH VINDEN SOMMIGEN DE HYPOTHEEKRENTE VAN DE RABOBANK TE HOOG.

‘Wij vangen die signalen ook op. En proberen dan uit te leggen waarom de rente niet te hoog is. Vaak komt het idee van een te hoge rente doordat mensen appels met peren vergelijken.’ KUNT U DAARVAN EEN VOORBEELD GEVEN? ‘Soms vergelijken mensen onze hypotheekrente met de rente die de overheid betaalt voor staatsleningen. Dat is geen goede vergelijking. Marktpartijen vragen voor leningen aan banken een hogere rente dan aan de Nederlandse staat. Dat doen ze, omdat het risico van een staatslening kleiner is.’ DE RABOBANK HEEFT TOCH DE HOOGST MOGELIJKE KREDIETWAARDIGHEID? ‘Klopt. toch moeten ook wij meer betalen dan overheden. Daarnaast zijn er nog andere vergelijkingen die niet correct zijn. Je kunt onze rente evenmin vergelijken met de rente van de Europese Centrale Bank. Dat geld heeft de bank kort beschikbaar en heeft een korte rente. Hypotheken lopen vaak 30 jaar en klanten met een hypotheek kiezen meestal voor een rente die voor een lange periode vaststaat. Om dezelfde reden kun je de hypotheekrente die lang vaststaat niet naast een variabele spaarrente leggen die ieder moment kan wijzigen.’

TEKST: RABOBANK BEELD: RABOBANK

K

KLANTEN KIEZEN VOOR EEN ANDERE PARTIJ VANWEGE EEN LAGERE HYPOTHEEKRENTE? ‘Niet vaak, gelukkig. Wij zijn de grootste hypotheekverstrekker van Nederland, een op de vier huizenkopers kiest voor een hypotheek van de Rabobank. Overigens is onze rente meestal concurrerend.’

3354

WELKE VERGELIJKING KUN JE WÉL MAKEN? ‘Je kunt onze variabele hypotheekrente goed vergelijken met onze variabele spaarrente. Ook de hypotheekrente met een vaste periode van vijf jaar en de spaarrente voor vijf jaar vast kun je goed naast elkaar stellen. Als je dat doet, zie je dat het verschil tussen spaar- en hypotheekrente de afgelopen jaren nauwelijks veranderd is. Dat verschil is nagenoeg gelijk gebleven.’ WAARUIT BESTAAT DE MARGE OP HYPOTHEKEN? EN WAAROM IS ER MARGE NODIG OP HYPOTHEKEN? ‘De marge, het verschil tussen hypotheekrente en onze fundingskosten, bestaat voor een derde uit kosten, een derde uit risico-opslag en een derde gaat naar de vorming van een buffer (de winstopslag). Maar het hypotheektarief wordt vooral bepaald door de kosten die de Rabobank moet maken om aan geld te komen (funding). Geld dat wij uitlenen aan klanten, lenen we zelf op de kapitaalmarkt en bij klanten die bij ons sparen. Daarvoor betalen we rente, dat zijn onze

inkoopkosten van geld. De marge maakt in verhouding tot de kosten van funding een relatief klein deel uit van het totaal. De hypotheekrente bestaat dus uit inkoopkosten, risicokosten, bedrijfskosten en winst.’ DUS HET GELD DAT SPAARDERS BIJ U STALLEN, LEENT U UIT AAN HYPOTHEEKKLANTEN. ‘Precies. En aan bedrijven. En omdat we meer geld uitlenen dan we aan spaargeld binnenkrijgen, moeten we extra geld bijlenen op de kapitaalmarkt. Dat geld is de afgelopen jaren duurder geworden, omdat de instellingen die het geld uitlenen er minder zeker van zijn geworden dat ze het geld ook weer terugkrijgen. Ook de Rabobank, die tot de betrouwbaarste banken ter wereld behoort, moet meer rente betalen.’ U ZOU LIEVER MEER SPAARGELD HEBBEN DAN GELD LENEN? ‘Voor een bank is dat inderdaad beter. Het is goedkoper dan lenen, bovendien maakt het de bank sterker. Daarom zie je nu ook dat banken van alles doen om nieuwe spaarklanten te krijgen. Bijvoorbeeld

30 RABOBANK INTERVIEW PIET VAN SCHIJNDEL

BETROUWBAARHEIDNETZO BELANGRIJKALSPRIJS hoge rentetarieven bieden. We zijn met een aandeel van 39 procent marktleider op de Nederlandse spaarmarkt. We hebben onze positie de laatste jaren aanzienlijk verbeterd. Onze tarieven op de spaarmarkt zijn voorspelbaar en transparant. Het wordt bepaald door het voortschrijdend gemiddelde van de kosten van driemaands en vijfjaars geld. Maar een hogere spaarrente betekent automatisch ook hogere hypotheektarieven.’ BOVENOP DE INKOOPKOSTEN BETALEN KLANTEN OOK RISICOKOSTEN. ‘Er is een risico dat de klant het geld niet terugbetaalt. Bovendien lopen we als bank een aantal andere risico’s. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat de rente stijgt in de tijd tussen offerte en daadwerkelijke verstrekking. De klant betaalt dan toch de aangeboden lagere rente. Een ander risico is dat de klant zijn lening eerder aflost dan afgesproken, bijvoorbeeld bij een verhuizing. Als de rente voor nieuwe hypotheken is gedaald, kost dat ons geld.’

ALS DERDE HEBBEN WE DE BEDRIJFSKOSTEN. ‘Kosten voor de salarissen, kantoren, computers, noem maar op. Bedrijfskosten die iedere organisatie heeft.’ En tenslotte betalen we een opslag voor de winst. ‘Om het bankvak te kunnen uitoefenen en een betrouwbare partner voor onze klanten te kunnen blijven, is winst nodig. We reserveren deze winst voor slechtere tijden. De Nederlandsche Bank eist dit als toezichthouder ook. Voor een bank die groeit, moeten de reserves ook toenemen. De komende jaren worden de eisen van toezichthouders voor het aanhouden van reserves alleen maar strenger. Daarnaast wil ik benadrukken dat onze winst niet naar aandeelhouders gaat maar geheel ten goede komt aan de reserves van de bank, en daarmee op termijn ook aan de klant.’ DAT BETEKENT SLECHT NIEUWS VOOR DE HYPOTHEEKRENTE? ‘Ja. Er worden extra eisen aan banken opgelegd, deels terecht gezien de gebeurtenissen met sommige banken in recente jaren. Maar de extra eisen leiden wel tot de noodzaak voor extra marges op hypotheken.’ DE NEDERLANDSE MEDEDINGINGSAUTORITEIT (NMA) CONCLUDEERDE EIND 2010 DAT DE RENTEMARGES OP HYPOTHEKEN HOOG ZIJN. ‘De Consumentenbond en Vereniging Eigen Huis hebben aangedrongen op onderzoek, omdat ze vinden dat banken te weinig met elkaar concurreren. In het voorjaar van 2011 volgt een brede sectorstudie naar de marktwerking op de hypotheekmarkt.’

3354

BENT U HET EENS MET DE EERSTE CONCLUSIE VAN DE NMA? ‘Nee. Wij vinden niet dat onze rente te hoog is. Dat sommige mensen daar anders over denken, komt vaak doordat ze appels met peren vergelijken. Ik zie het vervolgonderzoek dan ook met vertrouwen tegemoet.’

Starters een nog betere start geven. Het kabinet heeft de overdrachtsbelasting voor een jaar verlaagd van 6% naar 2%. Dat is een belangrijke stap om de woningmarkt een impuls te geven. De Rabobank sluit hier graag op aan. We willen starters een nog betere start geven bij de aankoop van hun huis. Als starters hun eerste huis kunnen kopen, betekent dit ook dat er huizen worden verkocht. De verlaging van de overdrachtsbelasting in combinatie met het grote woningaanbod, de gedaalde huizenprijzen en de relatief lage rente biedt volop kansen voor iedereen die een huis wil kopen. En de Rabobank doet hier nog een schepje bovenop. Starters die voor 31 december 2011 een hypotheek afsluiten voor hun eerste huis, betalen de eerste vier maanden geen rente. Ook krijgt iedere starter vier maanden gratis woonverzekeringen. Zo geven we starters een duwtje in de rug. En komt de Nederlandse woningmarkt weer in beweging. Dat is ook de gedachte achter ons brede plan zoals wij dat vanuit onze coöperatieve achtergrond hebben gepresenteerd. Starters een nog betere start geven. Dat is de gedachte. Dat is het idee.

Nu de eerste vier maanden geen hypotheekrente*. 3354

Rabobank. Een bank met ideeën.

*Kijk voor de actievoorwaarden op www.rabobank.nl/eerstehuis

32 FRIESE RABOBANKEN SPONSORING

SponsorcontractAJF FrieseRabobanken steunenjongeagrariërs De agrarische sector ligt de Rabobank na aan het hart, jonge boeren zijn de ondernemers van de toekomst. Niet vreemd dus dat de Friese Rabobanken sponsor zijn van de Agrarische Jongeren Friesland (AJF).

V 3354

Vrijdag 1 juli werd het sponsorcontract tussen de AJF en de Rabobank met drie jaar verlengd. De ondertekening vond plaats op een toepasselijke locatie: in het weiland tussen de koeien van de maatschap Bakker in Suwâld. AJF-penningmeester Piet Jan Thibaudier tekende namens de jongeren en Bauke Wijbrandi, directievoorzitter van Rabobank Burgum-De Lauwers, als vertegenwoordiger van de Friese Rabobanken. Diezelfde dag tekende hij ook de sponsorcontracten met de Slachtemarathon en SC Heerenveen. De plaats van de agrarische jongeren in dit rijtje is illustratief voor het belang dat de Rabobank aan deze groep hecht. ‘De Rabobank profileert zich wereldwijd als specialist in Food & Agri. De boeren zijn de voedselproducenten van de wereld en jonge boeren zijn onze toekomst. Het is belangrijk dat zij veel aan kennisontwikkeling en vorming doen en daar willen wij graag een bijdrage aan leveren’, verklaart Bauke Wijbrandi. AFDELINGEN De jonge boeren en tuinders in Nederland zijn verenigd in het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK). De provinciale AJF maakt hier onderdeel van uit en telt zo’n 850 leden tussen de 16 en 35 jaar, verdeeld over 26 afdelingen. De afdelingen organiseren excursies, thema-avonden en andere bijeenkomsten. Ook zijn de NAJK en de provinciale AJF de belangenbehartigers

richting politiek en landbouworganisaties. Met de sponsoring kan de AJF activiteiten organiseren waarbij de leden zich oriënteren op de toekomst en hun ondernemerschap verder ontwikkelen, vertelt voorzitter Jouke op de Hoek. Daarbij krijgen de bestuurders ondersteuning van professionele arbeidskrachten. Ook is kadervorming een belangrijk item: de AJF is de plek om praktijkervaring op te doen in het besturen van een vereniging. Veel prominente boerenbestuurders zijn hun carrière begonnen bij een agrarische jongerenvereniging. BEDRIJFSOVERNAME Bedrijfsovername is een punt dat voortdurend de aandacht van het NAJK en de AJF heeft. Niet vreemd, want dat is meestal het doel van leden: het bedrijf van de ouders overnemen. En daar komt heel wat bij kijken, weten ze ook bij de Rabobank. De NAJK geeft cursussen over bedrijfsovername en financieel inzicht waaraan ook de Friese leden deelnemen. Daarnaast biedt ook de Rabobank een cursus aan die veel belangstelling geniet: het Rabobank Opvolgers Perspectief (ROP). Het kennisniveau van de jonge boeren is de afgelopen jaren sterk verhoogd, constateert Anton Koops, manager van het Agrarisch Team Friesland Oost van de Rabobank en nauw betrokken bij het AJF. ‘De jonge agrariër is ondernemer geworden. En dat

moet, maar willen onze leden de mogelijkheid bieden om goede keuzes te maken. Ons doel is dat de jonge boer zijn eigen visie ontwikkelt en daar bieden wij de handvatten voor in de vorm van cursussen en dergelijke.’

MAATSCHAPPIJ Het overnemen van het bedrijf en de financiering daarvan is echter niet het enige waar de jonge boeren mee bezig zijn. ‘Je moet niet alleen naar je eigen bedrijf kijken maar ook naar de maatschappij en de wensen van de consument’, stelt Op de Hoek. ‘Daarom zijn we bezig het project ‘klimaatneutraal produceren’ op te zetten. Het is de bedoeling dat leden zich via afdelingsbijeenkomsten, excursies of studiegroepen kunnen verdiepen in verschillende onderwerpen zoals de bouw van milieuvriendelijke stallen en mestverwerking.’ Het gaat er in de bijeenkomsten en cursussen niet om een pasklaar antwoord te geven op de ontwikkelingen die op de jonge boeren afkomen benadrukt de voorzitter. Hét antwoord bestaat immers niet want iedere ondernemer en ieder bedrijf is uniek. ‘We zeggen niet hoe het

KEUZE Wijzen op de keuzemogelijkheden en de consequenties daarvan is ook de rol van de Rabobank bij de begeleiding van jonge ondernemers, vult Koops aan. ‘Ondernemen is keuzes maken. Koop je grond, investeer je in een nieuwe stal of kies je juist voor extra aflossing, dat zijn keuzes die iedere ondernemer voor zichzelf moet maken. Je merkt in de agrarische sector dat de stemming er weer goed in zit. Na een aantal slappe jaren hebben de boeren weer vertrouwen in de toekomst en wordt er volop nagedacht over stallenbouw en grondaankoop. Maar je merkt ook dat de nuchterheid overheerst; de boeren staan met beide benen op de grond en dat geldt ook voor jonge boeren.’

TEKST: IDA HYLKEMA BEELD: FOTOGRAFIE OMKE OUDEMAN

3354

moet ook als je kijkt naar de ontwikkelingen in de sector. Denk bijvoorbeeld al aan de schaalvergroting. Dat heeft gevolgen voor de financiering maar ook voor het management. Daar heb je een bredere kijk voor nodig dan alleen maar vakkennis.’

34 FRIESE RABOBANKEN HELD VAN DE FRYSKE SMAAK

TuskenBoskenMar Schapenkaas:een natuurlijkedelicatesse Op hun schapenkaasboerderij Tusken Bosk en Mar in Oudega maken Siebrand en Mieke Haarsma-Folkertsma schapenkaas. Het dagverse product leveren ze aan supermarkten en restaurants in de regio. Met hun kaas wonnen ze de Publieksprijs ‘Held van de Fryske Smaak’.

D 3354

De ouders van Siebrand Haarsma runden tot de jaren '80 een melkveehouderij op de boerderij in Oudega. Toen de superheffing ingevoerd werd, besloten ze te stoppen maar ze bleven er wonen. Sinds 1997 bewonen Siebrand en Mieke Haarsma-Folkertsma de schitterend gelegen boerderij. Mieke: ‘Siebrand wilde altijd al boer worden, maar een melkveehouderij was geen optie meer. Toch wilden we graag iets ondernemen in de agrarische richting.’ In eerste instantie dachten ze aan het houden van melkschapen om de melk vervolgens te leveren aan de fabriek waar deze weer verwerkt wordt tot kaas. Het ketste af om logistieke redenen. Toen rees het idee om zelf kaas te gaan maken.' PROFESSIONALISERING Het maken van schapenkaas is in de regio geen onbekend fenomeen. Mieke: ‘Het ging meestal om zo’n tien schapen, van de melk werd op kleine schaal kaas gemaakt, de melk werd ook wel gebruikt als koffiemelk.’ Links en rechts verzamelden Siebrand en Mieke apparatuur uit die tijd en Mieke volgde een cursus over de bereidingswijze van schapenkaas. Na een aanloopperiode van een jaar - Siebrand behield in die periode zijn baan - besloot het echtpaar door te gaan en te professionaliseren. Dat betekende ook: investeren. ‘We hebben een stal en een melkstal laten bouwen, professionele apparatuur voor het melken

aangeschaft en voor de productie van de kaas kochten we een professionele kaastobbe.’ SEIZOENSPRODUCT Het echtpaar draait stevige werkdagen. Tweemaal daags worden de 90 schapen gemolken: vroeg in de ochtend en ’s middag rond de klok van vijf. Vier dagen in de week wordt er kaas geproduceerd. Dat gebeurt tussen vijf uur ’s ochtends en half één ‘s middags. Drie keer per week leveren ze de kazen af bij diverse supermarkten en enkele restaurants in de regio. En donderdag tot en met zaterdag is de eigen winkel open. Behalve schapenkaas zijn hier ook andere streekproducten zoals scharreleieren, boerenroomijs, jam en mosterd te koop. Het kaasseizoen loopt van maart tot en met september. Mieke: ‘In de tussenperiode gaan de schapen in de rust en kunnen ze aflammeren. Dat laatste hebben ze nodig om voor het komende seizoen weer tot een goede melkproductie te komen.’ De melkproductie van de schapen verschilt per dag enigszins. Mieke: ‘Bij overproductie gebruiken we een deel van de melk voor het maken van gerijpte schapenkaas; een heel ander product gemaakt met een eigen procedé.’ LICHT VERTEERBAAR Schapenkaas is rijk aan vitaminen A, B en C. Het heeft hiervan veel grotere gehalten dan geiten- en koeien-

SMAAK Dat deden Mieke en Siebrand aan de hand van het advies van een voedingsdeskundige. ‘Op basis van dat advies hebben we de voeding aangepast. Schapen eten naast hooi en kuil ook schaapbrok. Dat laatste is het deel van de voeding waarbij je direct invloed kunt

uitoefenen op de samenstelling. Het heeft wat voeten in de aarde gehad, maar we zijn met de leverancier gaan praten en deze heeft de schaapbrok aangepast aan onze wensen.’ Uitgebalanceerde voeding moet leiden tot kwalitatief hoogwaardige melk, de basis voor een goede kaas. Maar ook de maker zelf heeft een belangrijke hand in de smaak van de kaas. Mieke: ‘De smaak van kaas kan per dag verschillen, de kaas kan soms net even iets droger of juist weer iets aan de bittere kant zijn. Je probeert dan te achterhalen hoe je kunt aansturen op de perfecte kaas. Het is net als met koken. Je volgt een bepaald procedé, maar het fingerspitzengefühl is een onmisbaar ingrediënt.’ AANBIEDING VOOR LEDEN VAN DE RABOBANK Tegen inlevering van de coupon uit de omslag van deze Dichterbij ontvangt u tot 30 september 2011 bij aankoop van een bakje verse schapenkaas een pakje roggebrood gratis. Of bij een stukje gerijpte schapenkaas een minipotje mosterd gratis. De boerderijwinkel aan de Ige Galamawei 23 te Oudega GS is open van donderdag t/m zaterdag van 10.00 tot 16.30 uur.

TEKST: INGRID VAN DAMME BEELD: ANJA UBBENS

3354

melk. Daarnaast is het ook erg licht verteerbaar. Mieke: ‘Het is een natuurlijk product. Voorheen heel gangbaar, tegenwoordig een delicatesse. De smaak is redelijk neutraal. Vroeger deed je het op roggebrood met wat peper en zout. Tegenwoordig wordt er meer gevarieerd: het kan door de salade, je kunt het ook combineren met tuinkruiden, basilicum, tomaat, ui en paprika.’ De kwaliteit van de kaas hangt nauw samen met de voeding van de schapen. ‘De afstemming daarvan is een behoorlijk ingewikkeld proces’, vertelt Mieke. ‘Je kunt aan het gedrag van je schapen zien hoe ze zich voelen en welke voedingsstoffen ze nodig hebben. Maar dat is niet eenvoudig als het om 80 schapen gaat. Een echt individuele benadering is te complex, maar je kunt wel bijsturen.’

36 RABOBANK VOORDEEL GELDIG TOT 25-11-'11 TENZIJ ANDERS VERMELD

SPECIAAL Sfeervol besparen

Bij het Italiaanse Boretti hebben ze een passie voor de keuken. Hun collectie bestaat naast een complete collectie keukenapparatuur uit mooie, verfraaiende, handige en zeer nuttige keukenartikelen. Fleur uw keuken op met dit 5-delige Boretti-messenblok. Het uitgangspunt van Boretti is kwaliteit met een eigen design. Inmiddels heeft Boretti een vaste plaats in veel Nederlandse keukens veroverd. En wie eenmaal de voordelen van het koken met Boretti-artikelen heeft geprobeerd, wil niet anders meer. Al decennialang weet Boretti kookliefhebbers te inspireren. Boretti blijft zijn producten steeds verder ontwikkelen. Zo voelt u zich als thuiskok ook een echte professional. Ook de professionele koks weten Boretti te waarderen. In restaurantkeukens is dit Punto-5 messenblok inmiddels razend populair. Het mag dan ook in geen enkele keuken meer ontbreken. En qua design is het een keukenaccessoire dat zich in ieder keukentype thuis voelt. Tot de set behoort een zaag-, vlees-, koks-, office- en groentemes. De lemmets zijn gemaakt uit gehard staal en zijn dus kwalitatief zeer sterk. De handvatten zijn van hoogwaardig kunststof. De messen worden bij elkaar gehouden door een fraaie glazen houder. Als Rabobanklid ontvangt u 25% korting op deze 5-delige messenset in luxe houder. U betaalt geen € 85, maar € 59,95 (gratis verzending in Nederland). Meer informatie op www.rabobank.nl/dichterbij

www.rabobank.nl/dichterbij

TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF

3354

Een messcherpe actie!

Een duurzaam en innovatief setje: de mini LED Moodlight en Smart Battery Charger. De mini LED Moodlight kleurt uw kamer in de kleur die u wenst, wanneer u maar wilt. De verschillende kleuren en standen zijn te kiezen met de afstandsbediening. Dankzij LEDtechniek heeft de lamp een laag energieverbruik. Slim is de Smart Battery Charger van WattsClever. De batterijoplader laadt niet alleen oplaadbare batterijen, maar kan ook gewone AA- en AAA-alkalinebatterijen hergebruiken. Als Rabobanklid betaalt u voor de lamp geen € 49,95 maar € 37,50 en voor de batterijoplader geen € 34,95 maar € 21,95, exclusief € 5,95 verzendkosten per product.

MEER LEDENVOORDEEL OP WWW.RABOBANK.NL/DICHTERBIJ

VOOR U

Nepalese kleurenparade Handdoek ONTDEK WELK SIERAAD U HET BEST STAAT

HANDIG & HIP

Deze kettingen zijn gemaakt door Masala Beads, een mix van kleurrijk personeel, prachtige materialen en oude technieken. Masala Beads biedt werk aan mensen uit de laagste kaste en minderheidsgroepen. Bent u een zomer-, lente-, herfst- of wintertype? De combinatie van uw haarkleur, huid en ogen is doorslaggevend. Deze handgemaakte ketting van glaskralen (55–60 cm) is verkrijgbaar in vier kleuren. U kunt een kleuranalyse doen op www.rabobank.nl/dichterbij om te kijken welk type u bent. Rabobankleden krijgen 10 euro korting en betalen € 29,95 (i.p.v. € 39,95) exclusief € 3,50 verzendkosten. Bestel via 035-7600036 en via www.rabobank.nl/dichterbij

Deze hand- en theedoekset heeft een leuk ruitje. Maar toch zijn ze net even anders dan anders. Allereerst zijn ze niet vierkant, maar rond van vorm. Voor een echte retro-uitstraling. Ook zit het lusje in het midden van de doeken. Ideaal bij het ophangen. De set heeft een ruitpatroon en er is keuze uit twee kleuren: zwart of rood. De handdoek heeft een doorsnee van 60 cm, de theedoek van 65 cm. Als Rabobanklid krijgt u 25% korting op de handdoekenset. U betaalt geen € 12,70 maar slecht € 9,53 per set, exclusief € 4,95 verzendkosten. Bestel via 0561-618712 of www.rabobank.nl/dichterbij

Fiets je fit

De Nederlandse Toerfiets Unie start eind september met een nieuwe trainingscyclus. In zes zaterdagen of zondagen wordt aandacht besteed aan het verantwoord opbouwen van de conditie, fietstechnieken en het gebruik van materialen. Door de Fiets-Fit-trainingen verbetert uw conditie en maakt u zich de fietstechniek eigen. Rabobankleden krijgen € 7,50 korting op de cursus en betalen de actieprijs van € 30. www.rabobank.nl/dichterbij

TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF

3354

IN 6 WEKEN KLAAR VOOR EEN TOERTOCHT

38 RABOBANK VOORDEEL GELDIG TOT 25-11-'11 TENZIJ ANDERS VERMELD

SPECIAAL Hockey Fandag 2011

Kies uw wellnessresort! Een dagje naar de sauna is een heerlijke onderbreking van het alledaagse leven en biedt lichaam en geest ontspanning. Tegenwoordig is iedereen druk en hebben we geen tijd voor de ontspanning die men van tijd tot tijd toch even nodig heeft om weer op te laden, en waar kun je dit beter doen dan in een wellnessresort? De vijf toonaangevende wellnessresorts van Nederland hebben speciaal voor u, als lid van de Rabobank, een aantrekkelijke aanbieding samengesteld. De hele dag genieten van alle sauna- en wellnessfaciliteiten inclusief een uitgebreide lunch en een rasulbehandeling. Rabobankleden krijgen een korting van ruim 30% en betalen geen € 65 maar slechts € 45 voor dit arrangement. Deelnemende wellness-centra: • Thermen Bussloo te Voorst • Elysium te Bleiswijk • Thermen Holiday te Schiedam en Zuidwolde • Thermae 2000 te Valkenburg • Veluwse Bron te Emst Verwen uzelf met pure ontspanning voor lichaam en geest. Voor meer informatie www.rabobank.nl/dichterbij

www.rabobank.nl/dichterbij

TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF

3354

Eindeloos genieten

Een unieke kans voor jonge hockeyfans! Is uw zoon of dochter tussen de 6 en 12 jaar en gek op hockey? Dan heeft uw kind dit najaar de kans om de helden van het Nederlands elftal te ontmoeten. Als partner van de KNHB organiseert de Rabobank op zaterdag 29 oktober een fandag op hockeyclub Den Bosch. De kinderen kunnen met de sporters praten en hen handige 'tips uit het vak' ontlokken. Ook geven de sporters clinics, worden er kinderpersconferenties gehouden en kunnen kinderen op de foto met hun idolen. Om in aanmerking te komen voor toegangskaarten kunt u kijken op

MEER LEDENVOORDEEL OP WWW.RABOBANK.NL/DICHTERBIJ

VOOR U ‘COMMUNICEREN MET DE DOKTER IN HET BUITENLAND’

3354

Hoe vertelt u een arts in het buitenland wat u mankeert? Een lastig probleem als u ziek wordt op vakantie. De Medische Vertaalkaart maakt het mogelijk te communiceren met de arts in het buitenland. In één jaar zijn al 42.000 exemplaren verkocht. De Medische Vertaalkaart bestaat uit een topvel in uw eigen taal en

een ondervel in de taal van het land waar u verblijft. Hierop kunt u informatie kwijt over uw medische geschiedenis, medicijngebruik en klachten. De buitenlandse arts kan alle informatie op het tweede vel in zijn eigen taal lezen. De vertaalkaart is er in 12 talen, neemt weinig ruimte in en heeft een waterdichte sealbag. Bedenker René

Hermans verloor 11 jaar geleden zijn vriendin aan borstkanker na een late diagnose: ‘Late diagnose is een veel voorkomend probleem. Lang niet alle eerste diagnoses die huisartsen stellen, blijken juist te zijn en daarmee verlies je kostbare tijd.' René Hermans zocht naar een oplossing en startte zijn bedrijf Valetudo Interpres dat hij runt met zijn partner Jacqueline van Dinten. Hij zette het digitale Medisch Expert Systeem op. Deze database bevat alle mogelijke ziektebeelden zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) deze erkent. ‘Het systeem brengt 2,8 miljoen combinaties van ziekteverschijnselen in kaart die verwijzen naar zo’n 700 ziektebeelden. Een arts heeft zo direct een overzicht van ziektebeelden die mogelijk met de klachten samenhangen.’ Hermans maakt de vertaalslag naar 12 talen om taalbarrières te slechten. Hieruit komt de Medische Vertaalkaart voort. Het systeem kan ook oplossingen bieden voor andere groepen zoals expats, militairen, nieuwe Nederlanders en asielzoekers. KORTING VOOR RABO-LEDEN De Medische Vertaalkaart is te koop bij de ANWB of via de site www. medischekaart.nl. Als Rabo-lid krijgt u 1 euro korting bij bestelling via de site. Bestelt u 2 of meer kaarten dan betaalt u geen verzendkosten. Gebruik de code RDi11LID en de korting wordt direct verrekend. www.medischekaart.nl

TEKST: INGRID VAN DAMME BEELD: VALETUDO INTERPRES

Medische Vertaalkaart

40 RABOBANK VOORDEEL GELDIG TOT 25-11-'11 TENZIJ ANDERS VERMELD

SPECIAAL Brasil Festival Amsterdam

De deurbel gaat. Voor de zekerheid eerst even kijken wie het is voor u de deur opendoet. Met de DeurCamera van Brinno gaat dit heel gemakkelijk. Het is een digitale draadloze versie van het traditionele deurspionnetje. De DeurCamera heeft een duidelijk beeld dankzij een lcd-kleurenscherm met schemering- en fisheye-effectcompensatie. Het scherm is ongeacht de lengte van de bewoner goed te zien. Met slechts één druk op de knop ziet u wie aangebeld heeft. U zoomt met nog een druk op de knop verder in. Zo maakt u altijd een weloverwogen beslissing of u de deur opent. U houdt ongewenste bezoekers buiten zonder uw aanwezigheid te verraden, waardoor u zich veiliger voelt. De DeurCamera won de ‘Innovatieprijs Veilig Wonen 2010/2011’. De vakjury roemde hierbij de gemakkelijke installatie, de betaalbaarheid en het veiligheidsbevorderende effect. De DeurCamera wordt meegeleverd met duidelijke instructies. U vervangt eenvoudig uw oude deurspion. De DeurCamera is te gebruiken op deuren van 40 t/m 69 mm dik. Voor afwijkende deurmaten zijn losse lenzen leverbaar. De DeurCamera kost normaal € 129. Als Rabobanklid betaalt u slechts € 99 exclusief verzendkosten. Bestellen kan via www.rabobank.nl/dichterbij

www.rabobank.nl/dichterbij

TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF

3354

Zie wie klopt daar?

Brazilië bruist! Cultureel herbergt het land het beste uit veel werelden in zich: van Indiaanse principes en westerse Barok tot de meest moderne uitingen. De Braziliaanse volksmuziek is een smeltkroes van westerse, Indiaanse, Afrikaanse en Aziatische invloeden. Het Concertgebouw laat in oktober de rijk gevarieerde populaire en klassieke muziek uit het hedendaagse Brazilië horen. Rabobank is sponsor van het festival. Leden van de Rabobank krijgen daarom 20% korting op de concerten tijdens het Brasil Festival in Het Concertgebouw. U kunt telefonisch kaarten bestellen via 0900-6718345 (€ 1 p/g) onder vermelding van ‘rabobankkorting’. Of u bestelt online via

MEER LEDENVOORDEEL OP WWW.RABOBANK.NL/DICHTERBIJ

VOOR U Digitale blikvanger

Swingen

Die tropische strandvakantie, dat familie-uitje of romantische etentje. Je denkt er graag aan terug. Met deze design fotolijst raken uw mooiste fotomomenten niet in de vergetelheid. U kunt de lijst horizontaal of verticaal plaatsen. De verschillende overgangseffecten van foto naar foto maken er een mooi optisch geheel van. Het fotolijstje is van zwart kunststof. De prijs is € 49,95 inclusief gratis verzending. Als Rabobanklid ontvangt u nu bij aanschaf van dit fotolijstje gratis een afbeelding afgedrukt op Premium-Canvas met een stabiel spanraam in het formaat 20 x 30 cm. Voor meer informatie zie www.rabobank.nl/dichterbij

Het Babyliedjesboek is een boek met 16 nieuwe, swingende, ontroerende, grappige en ondeugende liedjes die u voor én met uw kleintje kunt zingen. Niet alleen leuk voor uzelf maar ook super als (kraam)cadeau! Een liedje voor het eten, in het badje en een liedje om te troosten zijn enkele voorbeelden uit het boek. De liedjes staan met tekst, vrolijke illustraties én bladmuziek in het boek. Ook krijgt u een cd waarop alle liedjes staan met zang, plus de karaokeversie. Rabobankleden ontvangen 33% korting en bestellen het Babyliedjesboek voor slechts € 9,95 in plaats van € 14,95 (excl. € 1,95 verzendkosten). Bestel via

UW LIEVELINGSFOTO’S ALTIJD DICHTBIJ

MET UW KLEINE

www.rabobank.nl/dichterbij

Kerstconcert van Bach De Nederlandse ‘Bachvereniging bereikt perfectie’, kopte NRC Handelsblad over de uitvoering van Bachs Hohe Messe. In het stuk heeft Bach op een prachtige en indringende wijze de vaste onderdelen van de RoomsKatholieke Mis vertaald in muziek. In december is dit concert van de Bachvereniging in het hele land te beluisteren. Rabobankleden krijgen € 10 korting per kaartje. Kijk voor het volledige concertoverzicht op www.rabobank.nl/dichterbij

TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF

3354

KORTING OP DE KAARTJES

WINNEN

42 RABOBANK SUDOKU

Vul in en win! Vul het diagram zo in dat alle cijfers van 1 tot en met 9 slechts één keer voorkomen in alle horizontale en verticale kolommen, en dat alle cijfers van 1 tot en met 9 voorkomen in elk van de negen vierkantjes van 3 x 3 vakjes. U maakt kans op prachtige prijzen, zoals een kleurrijke sieradenset (ketting en armband) uit Nepal, twee toegangskaarten voor de Veluwse Bron en een fraaie ronde handdoek- en theedoekset. Kijk op www.rabobank.nl/ dichterbij voor meer informatie. Stuur de ingevulde sudoku voor 31 oktober 2011 naar Rabobank Nederland, o.v.v. Sudoku Dichterbij 3-2011, Postbus 17100, 3500 HG Utrecht. Of stuur een e-mail (met gescande of overgetypte oplossing) naar [email protected].

PUZZEL: JFS

3354

EEN PRACHTIGE SIERADENSET

43 RABOBANK LEEUWARDEN-NOORDWEST FRIESLAND SERVICEPAGINA

CONTACT Telefoon: Particulier (058) 244 55 66 Zakelijk (058) 244 55 44 E-mail: Particulier: [email protected] Zakelijk: [email protected]

colofon Redactieadres Rabobank Leeuwarden-Noordwest Friesland Afd. Marketing, Communicatie & Coöperatie Postbus 769 8901 BN LEEUWARDEN Redactie Afd. Marketing, Communicatie & Coöperatie Concept vdbj_ Bloemendaal

Internet: www.rabobank.nl/lnwf

Aanbiedingen Purple Proof BV, Soest

Bezoekadressen: Franeker, Het Want 3 Open: maandag t/m vrijdag 09.00 -17.00 uur Franeker, Raadhuisplein 2a Open: ma. 13.00-17.00 uur / di. t/m vr.09.00-17.00 uur + vr. 19.00-20.30 uur Harlingen, Voorstraat 25 Open: ma. 13.00-17.00 uur / di. t/m vr. 09.00-17.00 uur + vr. 19.00-20.30 uur Leeuwarden, Cambuurplein 1 Open: ma. 13.00-17.00 uur / di. t/m vr. 09.00-17.00 uur Leeuwarden, Stationsweg 5 maandag t/m vrijdag 09.00-17.00 uur Menaam, Ljochtmisdyk 2 Open: maandag, woensdag en vrijdag 09.00-17.00 uur Stiens, Wylpstrjitte 4 Open: dinsdag t/m vrijdag 13.00-17.00 uur Sint Annaparochie, Van Harenstraat 4 Open: ma. 13.00-17.00 uur / di. t/m vr. 09.00-17.00 uur Terschelling Midsland, Oosterburen 70 Open: ma. 13.30-15.30 uur / di.t/m vr. 10.00-12.00 en 13.30-15.30 uur Terschelling West, Torenstraat 70 Open: ma. 13.30-15.30 uur / di. t/m vr. 10.00-12.00 uur Vlieland, Boereglop 4 Open: ma. 14.00-16.00 uur / wo. en vr. 10.00-12.00 uur Witmarsum, Van Aylvaweg 38 Open: ma. en wo. 13.30-16.30 uur / vr. 09.00-12.00 uur

Vormgeving Studio Nico Swanink, Haarlem

Voordelen van het lidmaatschap:

DE AANBIEDINGEN ZIJN, TENZIJ ANDERS VERMELD, GELDIG VAN 2 SEPTEMBER - 25 NOVEMBER 2011.

Druk & handling vdbj_ print support, Bloemendaal

NIETS IN DEZE UITGAVE MAG WORDEN OVERGENOMEN OF GEKOPIEERD ZONDER SCHRIFTELIJKE TOESTEMMING VAN DE RABOBANK. DE RABOBANK EN VDBJ_ BESTEDEN UITERSTE ZORG AAN DE BETROUWBAARHEID EN ACTUALITEIT VAN ALLE GEPUBLICEERDE DATA. ONJUISTHEDEN KUNNEN ECHTER VOORKOMEN. DE RABOBANK EN VDBJ_, ALSMEDE DE AAN HEN GELIEERDE ONDERNEMINGEN EN TOELEVERANCIERS, ZIJN NIET AANSPRAKELIJK VOOR ONJUISTHEDEN OF ENIG HANDELEN OP GROND VAN DE IN DIT BLAD GEGEVEN ADVIEZEN OF GEDANE MEDEDELINGEN EN AANBIEDINGEN.

L

SPECIALE LEDENPRODUCTEN WAARONDER LEDENCERTIFICATEN.

EXCLUSIEVE AANBIEDINGEN MET KORTINGEN OP PRODUCTEN EN DIENSTEN.

BETROKKENHEID BIJ MAATSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN. OP VERZOEK VAN LEDEN SPEELT DE RABOBANK EEN ACTIEVE ROL IN DE SAMENLEVING DOOR PROJECTEN EN ACTIVITEITEN MOGELIJK TE MAKEN.

KENNIS EN NETWERKEN: UITNODIGINGEN VOOR THEMABIJEENKOMSTEN, SEMINARS, STUDIES EN PUBLICATIES EN TOEGANG TOT DIVERSE NETWERKEN (O.A. VAN ONDERNEMERS).

3354

INVLOED EN ZEGGENSCHAP. DE RABOBANK NODIGT LEDEN ACTIEF UIT IN GESPREK TE GAAN MET DE BANK: IN LEDENPANELS, KLANKBORDGROEPEN EN DE JAARLIJKSE LEDENVERGADERING KRIJGEN WE ONGEVRAAGDE EN GEVRAAGDE ADVIEZEN VOOR DE BESTE FINANCIËLE DIENSTVERLENING.

DE RABOBANK GAAT ZORGVULDIG OM MET PERSOONSGEGEVENS. MEER WETEN? ZIE PRIVACY STATEMENT RABOBANK OP WWW.RABOBANK.NL OF VRAAG ERNAAR BIJ UW RABOBANK. DICHTERBIJ IS GEMAAKT VAN EN VERPAKT IN MILIEUVRIENDELIJK MATERIAAL.

3354 Naam: Adres: PC/Woonplaats: Telefoon: E-mail:

3354

AANBIEDINGEN

KORTINGSCOUPON EET & WEET HUIS

AANBIEDING SCHAPENKAASBOERDERIJ OUDEGA Naam: Adres: PC/Woonplaats: Telefoon: E-mail:

Reserveer nu voor dit grootse muzikale spektakel via http://www.rabobank.nl/dichterbij of bel de reserveringslijn 0900 3006000 (€ 0,45 p.m.) o.v.v. ‘Rabobankaanbieding’. Voor Het Concertgebouw Amsterdam kan er rechtstreeks gereserveerd worden via 0900 6718345 (€ 1 p/g), dagelijks bereikbaar van 10.00 tot 17.00 uur.

KORTING OP DE ENTREEPRIJS Kom tijdens de herfstvakantie naar het Natuurmuseum Fryslân in Leeuwarden. Dat is dan namelijk omgetoverd in het Eet & Weet Huis. Ga er op avontuur en ontdek alles over eten & drinken! In het Eet & Weet Huis is van alles te zien… en nog veel meer te doen! Het Eet & Weet Huis vind je in het Natuurmuseum Fryslân, Schoenmakersperk 2 in Leeuwarden. Geopend van zaterdag 15 tot en met zondag 30 oktober 2011 (herfstvakantie, twee volle weken lang), elke dag van 10.00 tot 17.00 uur. Met deze coupon ontvang je € 2,korting per persoon op de entreeprijs. De coupon is geldig voor maximaal vijf personen. Kijk ook op www.eetenweethuis.nl

Tusken Bosk en Mar AANBIEDING Het schapenkaasseizoen loopt van maart tot september. Deze kaas is rijk aan vitaminen en heerlijk te combineren met een salade of roggebrood. U kunt deze heerlijke smaak proeven in de schapenkaasboerderij ‘Tusken Bosk en Mar’ in Oudega. Met deze coupon krijgt u bij aankoop van verse schapenkaas een pakje roggebrood gratis. Of bij een stukje gerijpte schapenkaas een gratis minipotje mosterd. Deze actie loopt tot 30 september 2011. De boerderijwinkel aan de Ige Galamawei 23 te Oudega GS is open van donderdag t/m zaterdag van 10.00 tot 16.30 uur. Kijk ook op www.tuskenboskenmar.nl

AANBIEDINGEN

Eet & Weet Huis

Kom naar LORD OF THE RINGS IN CONCERT Dit concert is op verschillende toplocaties bij te wonen van 20 tot en met 25 november 2011 Geniet van deze prachtige symfonie en laat u meevoeren naar de fantastische wereld van elfen, hobbits, tovenaars en orks. Rabobankleden profiteren nu van 25% korting op kaarten. Actieprijs € 41,25 (normaal € 55).

Een culturele dag voor leden. Dat is het idee. Kunst en cultuur zitten in het hart van de Rabobank. Daarom organiseren de Friese Rabobanken voor het eerst de Rabobank Museumdag. Diverse musea openen voor onze leden hun deuren met een speciaal aanbod. Niet alleen in Friesland, maar ook in Groningen en Drenthe. Bekijk bijgaande folder of de website voor meer informatie.

Rabobank Museumdag 29 oktober 2011 3354

Rabobank. Een bank met ideeën.

Kijk op rabobankmuseumdag.nl