West-Friesland

nr. 67 lente 2010

d a l b n r o o H t He afdeling Hoorn/West-Friesland

Het Hoornblad

Oplage 400 exemplaren

Informatie en mededelingenblad van de KNNV-afdeling Hoorn/West-Friesland Verschijnt 4x per jaar (januari, april, juli en oktober) Sluitingsdatum kopij: 6 juni 2010 Redactie: Jan en Ina Marbus, Dorpsstraat 10A, 1689 EV Zwaag Egbert Baars, Yellowlaan 24, 1695 HV Blokker Wim van der Hulst, Van der Bloqueriestraat 3, 1623 JJ Hoorn e-mail: [email protected] of [email protected] Internet: http://www.knnv.nl/hoorn Verzending: Dinie Atsma-Suidema, Elbaweg 51, 1607 MN Hem, ☎ (0228) 54 19 00 Archiefnr. 2010-001HN/02HB

Inhoud van Het Hoornblad Nr. 67 blz.

3 4-7 7 7 8-9 10 11-13 13 14 15 16-17 18 19 20 21 22 23 23 24-25 26-27 27 28 29-30

Activiteitenprogramma Toelichting Oproep Excursiecommissie Cursussen Van de bestuurstafel Plantenwerkgroep Vlinder/libellenwerkgroep Oproep amfibieën en reptielen Zoogdierenwerkgroep Gezocht: molshopen Vaartochten op 13 en 14 maart Nieuwjaarswandeling 3 januari Er op uit Natuurbeheer Vogels tellen per vliegtuig Vogelwerkgroep Soortendag 2010 Westfriese IJsvogelwerkgroep Huiszwaluwtelling 2009 Verslag excursie Noordpier Jacht op Malta De Hoornbloem Bijzondere waarnemingen

Bij de voorplaat: een beeld van de geslaagde vogelvaartochten over het IJsselmeer, zie verder pagina 16-17 2

”Het Hoornblad”, nr. 67 lente 2010

Activiteitenprogramma APRIL donderdag donderdag zaterdag zondag maandag woensdag donderdag zaterdag zondag zondag woensdag

1 8 10 11 12 14 15 17 18 25 28

Start vogelcursus, zie pagina 7 Zoogdierwerkgroep, pluisavond, zie pag 14 Bomenexcursie Hoorn, zie toelichting Vroege Vogelzangexcursie, zie toelichting Vlinderwerkgroep bijeenkomst, zie pagina 12 Plantenwerkgroep excursie, zie pagina 10 Vogelwerkgroep bijeenkomst, zie pagina 22 Landelijke jaarvergadering KNNV, zie Natura Natuurfestival 100 jr. KNNV afd. Wageningen, zie Natura Fotografie excursie, zie toelichting Plantenwerkgroep excursie, zie pagina 10

2 8 9 10 12 19 20 28 29 30

Soortendag, zie pagina 23 Vogelkijkdag waterberging Twisk, zie toelichting Vroege Vogelzangexcursie, zie toelichting Vlinderwerkgroep bijeenkomst, zie pagina 12 t/m zondag 16 Hemelvaartkamp Dwingelderveld, zie toelichting Plantenwerkgroep excursie, zie pagina 10 Vogelwerkgroep excursie Steenuilen, zie pagina 22 Nachtvlinderexcursie, zie pagina 12 Vlinderwerkgroep excursie, zie pagina 12 Fietsexcursie langs waterbergingen, zie toelichting

2 12 13 14 16 17 26 30

Plantenwerkgroep excursie, zie pagina 10 Vlinderwerkgroep excursie, zie pagina 13 Plantenexcursie Naviduct, zie toelichting Vlinderwerkgroep bijeenkomst, zie pagina 12. Plantenwerkgroep excursie, zie pagina 10 Vogelwerkgroep excursie waterberging, zie pagina 22 Excursie Groene Jonker, zie toelichting Plantenwerkgroep excursie, zie pagina 10

MEI zondag zaterdag zondag maandag woensdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

JUNI woensdag zaterdag zondag maandag woensdag donderdag zaterdag woensdag

JULI zondag 11 Strandexcursie (3de kans), zie toelichting woensdag 14 Planteninventarisatie Lutjebroekerweel, zie pagina 10


3

De meeste excursies starten bij de kleine P aan het Dampten in Hoorn, even voorbij de begraafplaats. Vanaf de trein (en de fietsenstalling) is het 8 minuten lopen. Bel bij twijfelachtig weer even naar de vermelde contactpersoon.

Zaterdag 10 april: Bomenwandeling Hoorn De KNNV wil dit jaar extra aandacht aan bos en bomen geven. In het kader hiervan gaan we nog eens de bomenwandeling in Hoorn lopen, die onze afdeling in 2003 een brochure heeft uitgegeven. Staan alle bomen er nog? Vertrek 09:00 uur vanaf de trap van de spoorbrug, voorzijde van het station Hoorn. Informatie: Anneloes ter Horst, telefoon: (0226) 45 29 90 / 06 17 628 020. Zondag 11 april: Vroege Vogelzangexcursie Na de succesvolle excursies voorjaar 2009 gaan we ook nu weer luisteren naar het vogelkoor in de ochtend. Eerst in het Julianapark: verzamelen bij brandweerkazerne 06:00 uur, o.l.v. Jan Marbus, telefoon: (0229) 23 04 19. Zondag 25 april: Fotografie excursie De meeste mensen hebben tegenwoordig wel een digitale fotocamera. Het grote voordeel ten opzichte van analoog is dat je direct resultaat ziet. Dat geeft ook de mogelijkheid om bij tegenvallend resultaat meteen een nieuwe foto te maken met eventueel andere instellingen. De mogelijkheden van de digitale camera’s zijn tegenwoordig eindeloos, zowel bij compactcamera’s als spiegelreflex. Maar ik kan mij voorstellen dat je door de bomen het bos niet ziet. Deze foto excursie is vooral bedoeld om van elkaar te leren door tips en trics aan elkaar uit te wisselen. We richten ons in eerste instantie op landschapsfotografie. Als deze dag een succes blijkt kunnen we later in het jaar bijvoorbeeld insecten als thema nemen. Goede fotomomenten zie je het best als je niet in de auto zit. We gaan daarom op de fiets een rondje maken in de omgeving van Etersheim. We verzamelen om 09:00 uur bij De Breek (molen bij Etersheim). Kom op de fiets of neem er een mee. En vergeet vooral niet je fotospullen. Voor informatie: Eric de Vroome, tel.: (0229) 76 90 57, e-mail: [email protected]. Zaterdag 8 mei: Vogelkijkdag waterberging Twisk i.s.m. LNH Inmiddels al een traditie geworden: een kijkdag in de waterberging te Twisk i.s.m. Landschap Noord-Holland. Gedurende deze dag staan er telescopen opgesteld om belangstellenden te wijzen op de daar verblijvende vogels. Het broedseizoen is begonnen, KIEVITEN, BONTBEKPLEVIEREN en KLUTEN zullen dan al op het nest zitten, maar andere steltlopers zijn nog aan het trekken. Bijzondere waarnemingen zijn niet uit te sluiten. Van 10:00 uur tot 15:00 uur is er een post, met informatie van zowel Landschap Noordholland als KNNV, bij het infor4


matiepaneel langs het fietspad. Iedereen is van harte welkom. Op de fiets te bereiken vanuit Twisk, of via grasdrogerij Den Hartog. Auto’s kunnen het beste aan de westkant van het gebied geparkeerd worden, nabij grasdrogerij. Informatie bij Ofra Carmi, telefoon: 06 53 463 809, e-mail: [email protected] Zondag 9 mei: Vroege vogelzangexcursie Inmiddels zijn bijna alle zomervogels gearriveerd. Nu kunnen we de veelstemmigheid van het vogelkoor beleven. Deze keer in het Grote Waalpark. Verzamelen kanoloods Flevo 06:00 uur, o.l.v. Jan-Pieter de Krijger, telefoon: (0229) 23 97 24. Woensdag 12 mei t/m zondag 16 mei 2010: Hemelvaartkamp Voordat iedereen zich massaal aanmeldt voor het aanstaande Hemelvaartkamp (zie onder) moet men zich realiseren dat een activiteit als deze er niet zomaar komt. Daar zijn mensen voor nodig die zich optimaal moeten inspannen om er een succes van te maken. De ene keer is het succes wat groter dan de andere keer. Na 15 jaar vindt de huidige organisatie het genoeg geweest. Dit jaar is de laatste keer. Het zou jammer zijn als deze traditionele activiteit van onze afdeling ophoudt te bestaan. Wie denkt: dat wil ik ook wel eens organiseren, voor één of meerdere jaren, kan zich bij het bestuur aanmelden. Het wordt niet automatisch door een ander overgenomen! Dus als er straks niemand is die het kamp wil organiseren dan vervalt deze activiteit voor de afdeling… Midden in de bossen en binnen de grenzen van het Nationaal Park Dwingelderveld, ligt “Kamp de Marke”. Voor degenen die lux willen kamperen is dit de mogelijkheid. We slapen namelijk in drie grote tenten, met elk 6 stapelbedden. Naast de tenten staat een kamphuis met recreatieruimte, keuken en sanitaire voorzieningen. Het kamp ligt ver van de bewoonde wereld en vanaf 22:00 uur moet het buiten stil zijn in het Nationaal Park. We kunnen dus optimaal van de rust, ruimte en natuur genieten. De accommodatie hebben we gehuurd van woensdag 12 mei t/m zondag 16 mei 2010, voor maximaal 36 personen (vol=vol). De kosten voor verblijf en avondmaaltijden bedragen rond € 90,- per persoon. Aanmelden bij Eric de Vroome, telefoon: (0229) 76 90 57 of e-mail: [email protected]. Voor extra informatie zie: www.kampdemarke.nl. Zondag 30 mei: Fietstocht langs waterbergingen in de omgeving Vandaag gaan we een rondje fietsen langs verschillende waterbergingprojecten in onze omgeving. We proberen de natuurwaarde van het gebied te bepalen o.a. door de vogels en de vegetatie te turven. Ook kijken we onderweg naar de ”Het Hoornblad”, nr. 67 lente 2010

5

activiteiten van de weidevogels die met broedzorg bezig zijn. We verzamelen bij Dampten om 09:00 uur. De fietstocht is ca. 40-50 km lang. Afhankelijk van het weer ca. 15:00 uur terug. Neem voldoende proviand en vooral drinken mee. Uiteraard vogelgids, verrekijkers, telescoop en plantengids zijn onmisbaar. Informatie en opgave bij Ofra Carmi, telefoon: 06 53 463 809, e-mail: [email protected]. Zondag 13 juni: Flora van het Naviduct 's Werelds eerste Naviduct is in 2003 geopend bij Enkhuizen. Dit markante bouwwerk is niet alleen architectonisch interessant maar hier vindt men ook een onverwachte natuur. Het langgestrekte robuuste zanderige talud met Zuid en Noord helling is tevens een unieke biotoop. De excursie vandaag richt zich op vooral flora. Maar we laten ons ook verrassen door vlinders en andere levensvormen in dit gebied. Vertrek 09:00 uur vanaf Dampten. Bij het Naviduct ca. 09:30 uur. Informatie: Ina Marbus, tel.: (0229) 23 04 19 of e-mail: [email protected]. Zaterdag 26 juni: Groene Jonker Als twitcher kom je op de meest uiteenlopende plaatsen, soms midden in leuke Friese dorpjes en de mooiste natuurgebiedjes. Dankzij een KLEINST WATERHOEN die we bezochten in de Groene Jonker, een plaats waar ik normaal niet zomaar heen gereden was, weten we dat dit een prachtig nieuw gebied is. De natuur is hier nog jong, de omzetting van landbouwgrond in natuur is begin 2008 afgerond. We maken een wandeling door het gebied met veel leuke planten, KIEVITEN, FUTEN, RUGSTREEPPADDEN, KLUTEN, LEPELAARS, ZWARTE STERNS en overvliegende PURPERREIGERS. Het bijzondere is dat de vogels hier allemaal van net iets dichterbij dan normaal te bekijken zijn. Er broeden GEOORDE FUTEN en met een beetje geluk zien we broedvogels zoals PORSELEINHOEN, STELTKLUUT en WATERRAL. En met nog iets meer geluk broedt er ook dit jaar een paartje KLEINST WATERHOEN. Let op: vertrek van het Dampten om 14:00 uur. Terug afhankelijk van het weer ca. 20:00 uur. We houden een picknick in het gebied met uitzicht op de jonge GEOORDE FUTEN, fotograferen gaat ook erg goed in dit gebied. Meer info bij Debby Doodeman, telefoon: tel: 06 30 021 816 e-mail: [email protected]. Zondag 11 juli: Strandexcursie (3de kans) Driemal is scheepsrecht! Schelpen zoeken aan het strand van de donkere duinen (Den Helder) weet u nog 22-11-2008? Of misschien 31-01-2010, Nee? Klopt! Toen gingen we niet vanwege de barre weersomstandigheden! Dan maar een keertje in de zomer proberen. Dit strand is in het voorjaar 2008 opgespoten met zand uit de diepere wateren van de Noordzee. Er zijn hier verrassende leuke schelpen mee meegekomen. Laten we ons verrassen met vondsten vanuit zee. Bij mooi weer maken we de excur6


sie langer. Neem zo mogelijk garnalennet, emmers (wit) en bakjes mee. Vertrek van het Dampten om 09:00 uur. Voor informatie: Willeke van Gent, telefoon: (0229) 24 58 85, e-mail: [email protected]. Vooraankondiging: Noteer vast in je agenda: Wegens groot success van ons najaarsweekend in 2009, ook dit jaar een herfstweekend op de Wadden: 1 t/m 3 oktober gaan we naar Texel. We overnachten in een huis vlak bij de Slufter. Voor nadere informatie en opgave: zie het volgende Hoornblad.

Oproep Activiteitencommissie We zoeken KNNV leden die onze denktank-commissie willen versterken. De activiteitenkalender in het Hoornblad zit altijd vol met leuk en leerzaam aanbod van excursies, lezingen, en zo’n paar keer per jaar een kamp. Dit komt niet zomaar tot stand. Er zijn mensen die zich inzetten om deze invulling aan de vereniging te geven. Eric de Vroome is bijna een synoniem geworden voor de activiteiten van de KNNV afd. Hoorn. Ruim 15 jaar heeft hij, met wisselende teamleden, steeds weer een leuk programma weten samen te stellen. Dat hij nu de stok door wil geven en zich wil terugtrekken is dan ook niet anders dan logisch. Maar ook Resi Zabel en Wil Liefting zijn er mee gestopt. De commissie is dus danig geslonken. Daarom de oproep om nieuwe leden voor de Activiteitencommissie. Wil je ook de schouders eronder zetten en onze denktankgroep versterken dan kun je contact met Ofra Carmi opnemen, e-mail: [email protected]. Eric, Resi en Wil, vanuit deze plaats willen we jullie bedanken voor de prettige samenwerking en de jarenlange inzet. PS: vanwege grote belangstelling voor functies binnen de vereniging adviseren we om snel te reageren, “wie het eerst komt die het eerst maalt”.

Cursussen Op 10 april is de afsluitende excursie van de cursus Natuurlijk Tuinieren. Zo vroeg in het jaar is er nog weinig van de plantengroei en dierenleven te zien. Maar opbouw en beheer van de tuinen zijn wel goed waarneembaar. Bij voldoende deelnemers is op 1 april de Vogelcursus van start gegaan. MEC De Witte Schuur doet de organisatie en daar zijn ook de lesavonden. Info: [email protected]. U kunt zich hier nog aanmelden voor de 4 overige lessen en de excursies. ”Het Hoornblad”, nr. 67 lente 2010

7

Van de Bestuurstafel JAARVERGADERING Zoals ieder jaar te doen gebruikelijk was er in februari 2010 een jaarvergadering met daaraan toegevoegd een lezing van het Noordhollands Landschap. Het was jammer dat deze vergadering door een toch wel beperkt aantal mensen werd bezocht. Wij weten het wel. Allerlei verslagleggingen in verschillende vormen is niet het allerleukste. Maar mij lijkt het dat men toch wel wil weten wat het bestuur zoal doet. Met daarnaast de financiële verantwoording. Dat laatste is voor het bestuur ook een prettige gedachte dat men akkoord gaat met het gevoerde beleid. Ik neem aan dat een en ander te wijten was aan het feit dat er werd geschaatst (Olympische Winterspelen) en ook het gegeven dat het weer niet in optima forma was. Een echt hollands winterweertje. Maar goed. Even kort. Het ledental is niet gekrompen, zoals bij veel afdelingen. In tegendeel. Dit is met 3 leden toegenomen. Daarnaast hebben wij, mede dankzij onze penningmeester en vele anderen met hun activiteiten ten gunste van de afdeling, een goed financieel resultaat. Door activiteiten met betrekking tot Natura 2000 hebben we iets moeten inleveren. Maar dat werd door ons verwacht.

ONS BEZWAAR CONTRA GEMEENTE VAN EEN DEEL VAN DE EHS

BEEMSTER

VAN HET VERNIETIGEN

Zoals misschien bekend is heeft de KNNV, Hoorn haar proces tegen het besluit van de gemeente Beemster in 2008 om ons niet-ontvankelijk te verklaren tot een goed einde gebracht tot aan de Raad van State toe. Wij hebben nu jurisprudentie met betrekking tot een doelstelling van de KNNV, n.l. natuurBESCHERMING. De gemeente Beemster was van mening dat dit niet in onze statuten stond vermeld en derhalve werden wij niet ontvankelijk verklaard. De Rechtbank in Haarlem ging daarin mee en verklaarde ons Beroep daartegen ongegrond. Echter de Raad van State verwierp zowel de uitspraak van de Rechtbank in Haarlem, als het besluit van de gemeente Beemster. Met dit resultaat heeft de gemeente Beemster ons thans uitgenodigd voor een gesprek om de zaak in der minne te schikken. In onderling overleg met elkaar heeft het bestuur besloten daarop in te gaan. Echter zonder afstand te doen van ons eerder gesteld bezwaarschrift. De gemeente Beemster kon zich hierin vinden. En dus praten we nu. Het resultaat moet er wel naar zijn. Dat is de gemeente Beemster inmiddels bekend.

COÖRDINATOREN Toch is er wel een puntje van zorg. Dat hoort nu eenmaal bij een bestuur. Eric de Vroome heeft (15) jaren lang de excursiecommissie onder zijn hoede genomen. Hij vind dat deze periode voldoende is geweest en had te kennen gegeven het stokje te willen overdragen. Wij hebben in Ofra Carmi, Enkhuizen, een heel goede en tevens enthousiaste opvolgster gevonden. Vanaf deze plaats willen wij Eric bedanken voor al die jaren van zoeken en vinden. En daarnaast verwelkomen wij Ofra en weten we dat zij een goede aanvulling en invulling kan 8


geven aan excursies. Waar is nu dat puntje van zorg? Wel. Deze wisseling is niet het enige. Er zijn nog een aantal mensen die om diezelfde reden thans zeggen: “En nu eens een ander!”. Het bestuur is echt van mening dat er onder u mensen zijn die (kunnen) denken: “Dat lijkt mij wel eens leuk! Met anderen om de tafel te zitten en gaan brainstormen: waar kunnen we naar toe gaan?!” Vraag eens informatie op bij een van de bestuursleden, of meld je gewoon aan: “Ik doe mee!”. De eerste vergadering na de jaarvergadering heeft op 24 maart 2010 zijn beslag gekregen. Een van de agendapunten was hoe de werkzaamheden worden vervuld. Dit punt was gauw voorbij omdat iedereen wel wilde blijven doen wat hij/zij tot op heden had gedaan.

NIEUW

ONDERKOMEN WERKGROEPS- EN LEZINGAVONDEN

Een ander belangrijk item was (en is) waar wij onze contactavonden kunnen doorbrengen. Op de jaarvergadering heb ik het hierover reeds gehad. En daar kwamen enkele suggesties naar voren die wij hebben onderzocht. Het punt is n.l. dat Jan en Ina Marbus te kennen hebben gegeven om wat meer vrije tijd tot hun beschikking te hebben. En dat kan men zich natuurlijk wel voorstellen. Veel van hun vrije tijd gaat zitten in de activiteiten voor de club. Daarnaast wordt door hun ook ruimte geboden voor de verschillende werkgroepen. En dat laatste gaat toch wel hoe langer hoe meer een beslag leggen op hun privacy. Wij zijn verschillende lokaties langs geweest. Een van de punten is dat een lokatie a. centraal moet liggen, b. gemakkelijk bereikbaar moet zijn (ook met openbaar vervoer!) en c. niet te gek duur mag zijn. Wij hebben dit onlangs (26 maart) gevonden bij “Netwerk” in Hoorn / Kersenboogerd. Het ligt centraal in ons werkgebied. Heeft een groot parkeerterrein. Slechts 3 minuten lopen vanaf NS-station Kersenboogerd en is niet duur. En bovendien is de ruimte groot genoeg om onze activiteiten (qua aantal deelnemers) te kunnen uitoefenen. Het contract moet nog getekend worden. Het is de bedoeling dat de Vogelwerkgroep daar onderdak kan vinden en dat we daar (misschien voorlopig) onze lezingen kunnen houden. Dat laatste staat in verband met de verbouwing van “De Harmonie”. Deze ruimte is momenteel niet direct gezellig geworden door de grote stellage die midden in de ruimte is opgesteld. En dat heeft ook zijn weerslag op het aantal belangstellenden. Hoe het een en ander verder gaat ontwikkelen dat hoort u nog van ons. Hetzij via “Het Hoornblad” of via de digitale Nieuwsbrief. Michel Kleij, voorzitter Doe ook eens mee aan de landelijke kampen en reizen van de KNNV! Veel leden van onze afdeling is het al heel goed bevallen. Er is op moment van schrijven nog plaats bij de volgende kampen: Causses, Groene hart, Allgauer alpen, Trun en Hardangervidda. Kijk op de site van de KNNV bij de reizen. ”Het Hoornblad”, nr. 67 lente 2010

9

Voorjaar en voorzomer zijn wat plantengroei betreft de meest uitbundige periode van het jaar. Vandaar dat we, na de rustige winterperiode, in april, mei en juni wat vaker er op uit trekken met de plantenwerkgroep. Naast andere zaken zullen we ook 2 keer naar ons nieuwe inventarisatiegebied de Lutjebroekerweel gaan. Het vorige kwartaal hebben we bij wijze van proef enkele avondbijeenkomsten gehouden, dit bleek echter geen groot succes. Sorry voor de mensen die alleen ’s avonds kunnen, maar we gaan weer terug naar de middag; we beginnen wel iets later: zoveel mogelijk om 14:30 uur. 14 april: Naar de fraaie bos/veentuin van Nel en Wim Windhouwer in Zaandam. Vertrek 13:30 uur vanaf de parkeerplaats aan het Dampten in Hoorn. Vanwege het gezamenlijk reizen is het in dit geval handig als je even laat weten of je meegaat en of je wel of niet een auto ter beschikking hebt voor deze dag. 28 april: Lutjebroekerweel, 14:30 uur verzamelen tegenover de schapenboerderij aan De Gouw, tussen Kapelweg en Kerspelweg. 19 mei : Inventariseren Broerdijk Oostwoud, verzamelen 14:30 uur bij de bushalte Oostwoud, bus 11 uit Hoorn komt daar om 14:26 uur aan. 2 juni : Langs de Vok Koomenweg bij Wervershoof. Om 14:30 uur verzamelen op parkeerplaats voor gemeentehuis Wervershoof. 16 juni : De Moordenaarsbraak even ten zuiden van Warder. Dit rietgebied, in beheer bij Staatsbosbeheer, hebben we een paar jaar geleden geïnventariseerd, nu gaan we opnieuw kijken hoe het er bij staat. Vertrek Dampten ±14:10 uur, 14:30 uur ter plaatse. Als je met een auto naar het Dampten komt geef dit dan van te voren even door i.v.m. meerijders. 30 juni : In maart zijn we naar de knoppen van de bomen in Enkhuizen gaan kijken, nu gaan we ze in blad bewonderen. Bij deze gelegenheid controleren we ook de naamgeving van de bomen, zoals beschreven in het bomengidsje van De Witte Schuur, dit i.v.m. een heruitgave. 13:45 uur vertrek per trein uit Hoorn, 14:10 uur verzamelen station Enkhuizen. 14 juli : Lutjebroekerweel. Zie bij 28 april. In het vorige Hoornblad heb ik al opgeroepen gallen te verzamelen ter bestudering in de wintermaanden. Blijf alsjeblieft kijken (en verzamelen), elk jaargetijde heeft zijn eigen vondsten. Zie ook het artikel in de laatst verschenen Natura. Heb je interesse in planten, kom dan eens langs bij onze werkgroep. Enthousiasme is genoeg, al doende leren we van elkaar! Anneloes ter Horst Coörd. Plantenwerkgroep a.i. (0226) 45 29 90 / 06 17 628 020 [email protected] 10


Nu de winter eindelijk aan haar eind begint te komen is het afwachten of onze kleine vrienden zich binnenkort weer laten zien. Als het goed is hebben de vlin-ders en de libellen de winter op een veilige plaats doorgebracht en hopen we dat ze binnenkort in grote getale te voorschijn komen.

LIBELLENPROJECT Heb je Juffers gezien dan kun je deze melden d.m.v. het invulformulier bij de Libellenkaart of via onze website (www.knnv.nl/hoorn). Klik op Projecten: libellen. Scroll down voor de waarnemingen. Hier staat ook informatie over de libellen. Op de Libellenkaarten staan de 8 soorten Juffers + informatie die in onze regio voorkomen. Het is de bedoeling dat we deze Juffers 5 jaar achter elkaar monitoren. Deze kaart is gratis af te halen bij Henny van der Groep. Geef eerst een belletje voordat je komt. Ondanks dat het in dit project om Juffertjes draait zijn ook andere waarnemingen van Libellen zeer welkom. Al onze waarnemingen worden aan het einde van het jaar aan de Vlinderstichting overgedragen. Zoals de meesten van ons weten gaan we het tweede jaar van het libellenproject in. Het afgelopen jaar zijn er helaas niet erg veel juffers gemeld. Van de door ons geselecteerde 8 soorten zijn er maar 2.222 doorgegeven, het hoogste scoorden de LANTAARNTJES (1.053 stuks). Om meer waarnemingen te krijgen zullen we meer aandacht geven aan dit project. Dit zullen we doen door middel van het benaderen van de pers en door posters op verschillende plaatsen op te hangen. Daarnaast geven we een libellen(vlinder)workshop waar iedereen aan kan deelnemen.

VLINDERS Ondanks dat er geen extra aandacht meer is gegeven aan de dagvlinders zijn er het afgelopen jaar toch nog heel wat vlinders gemeld. Dit is mede te danken aan de invasie van DISTELVLINDERS, daarvan zijn er in totaal 4.252 gemeld. Dit is gedaan door zo’n 24 personen. Wij doen een dringende oproep om vooral vlinders te blijven tellen en direct aan ons door te geven. Aan de hand van deze gegevens wordt het Natuurhistorisch Jaarverslag (NHVJ) samengesteld en weten we hetzelfde jaar hoe het gaat met onze flora en fauna in de regio.

OPROEP Heeft iemand de eerste CITROENVLINDER al gezien? Wie meldt de eerste vlinder of libelle? Dit kun je doen via onze vernieuwde website onder waarnemingen (vlinderwaarnemingen of libellenwaarnemingen). Als je dit jaar meerdere mel”Het Hoornblad”, nr. 67 lente 2010

11

dingen van insecten door wilt geven kun je beter het “overige waarnemingsformulier” (in MS Excel) downloaden en dan aan het einde van de maand (of het seizoen) bij mij inleveren. Hiermee kun je ervoor zorgen dat het NHJV volgend jaar uitpuilt van de vlinder- en libellen waarnemingen (in plaats van vogels).

JAARVERSLAG Alle insectengegevens die het afgelopen jaar verzameld zijn staan vermeld in ons mooie Natuurhistorisch Jaarverslag over 2009. Indien je niet op de Jaarvergadering geweest bent kunt je het verslag alsnog bekomen door het via onze website onder verslagen te downloaden.

VLINDERSTICHTING De vernieuwde site van de Vlinderstichting ziet er prachtig uit en kun je vinden op http://www.vlinderstichting.nl/. Er is veel informatie en via het kopje Nieuws blijf je op de hoogte over het wel en wee van onze vlinder- en libellenstand in Nederland. 31 juli tot 1 augustus: Tuinvlindertelling 21-22 augustus: Vlinderwandelweekend

BIJEENKOMSTEN Om het libellenproject een extra impuls te geven zullen we dit jaar wat vaker bijeen komen. Natuurlijk vergeten we hierbij de vlinders niet. De bijeenkomsten zijn op: • maandag 12 april • maandag 10 mei • maandag 14 juni

LET

OP!

De bijeenkomsten vangen aan om 20:00 uur en worden gehouden op de Yellowlaan 24 te Blokker, telefoon: (0229) 24 95 46.

Op de agenda van de eerstvolgende vlinderwerkgroepavond staan onder andere: • activiteiten en invulling ten behoeve van het jufferonderzoek 2010. • invulling vlinder/libellen excursies. • invulling nachtvlinderonderzoek.

EXCURSIES

EN WORKSHOPS

Vrijdagavond 28 mei: Nacht van de Nachtvlinders IVN gebouw De Terp in het Streekbos van 22:00 - 01:00 uur o.l.v. Ton Groen. Zaterdag 29 mei: Vlinders/libellen workshop + excursie op het Zanddepot. Start 11:00 tot ca. 14:00 uur aanmelden bij Henny van der Groep [email protected] De onkosten bedragen € 3,- p.p., KNNV-leden € 1,75. 1ste deel: informatie en actief hiermee bezig zijn. Hoe herken je Juffers? Iets over de lichaamsbouw, levenswijze en de verschillende soorten. Welke vlinders vind je in onze regio? Waaraan herken je verschillende soorten? Om 12:30 uur korte pauze en bij goed weer 2de deel: een excursie in de directe omgeving om het geleerde in de praktijk te brengen. 12


Zaterdag 12 juni: vlinders/libellenexcursie Weijdemeer in Obdam Parkeren en verzamelen P tuincentrum Overvecht, start 11:00 uur (nabij kruising N 507 met Dorpsstraat) Vrijdag 9 juli: Nationale Nachtvlindernacht. De plaats moet nog uitgezocht worden. Vragen en aanmeldingen via: [email protected] Vergeet niet om je kijker en eventueel een lunchpakket mee te nemen.

NOTEER

ALVAST IN DE AGENDA!

Zaterdag 7 augustus: Vlinder/libellenexcursie De Weelen o.l.v Ad Roobeek Zaterdag 21 augustus: vlinders/libellenexcursie met Cees Schaper, Zanddepot. Zaterdag 18 september: vlinders/libellenexcursie Lutjebroekerweel. Coördinator Vlinder-/Libellenwerkgroep Henny van der Groep e-mail: [email protected] telefoon: (0229) 24 95 46

Oproep verspreidingsgegevens amfibieën en reptielen Dit jaar wordt een nieuwe verspreidingsatlas amfibieën en reptielen van NoordHolland gedrukt. Veel gegevens zijn al verzameld. We zijn inmiddels goed op de hoogte van de verspreiding van kwetsbare en beschermde soorten zoals RUGSTREEPPAD, ZANDHAGEDIS, RINGSLANG, HAZELWORM, HEIKIKKER, KAMSALAMANDER etc. Gegevens over de meer algemene soorten als: BRUINE KIKKER, GEWONE PAD, KLEINE WATERSALAMANDER, MIDDELSTE GROENE KIKKER en MEERKIKKER ontbreken nog. Tot juli 2010 kunnen deze gegevens doorgegeven via onze website (www.knnv.nl/hoorn onder waarnemingen). Zouden jullie alle waarnemingen van alle soorten voor die datum door willen geven. Wij zorgen er dan voor dat de waarnemingen bij het Landschap Noord-Holland / Ravon terecht komen zodat deze ook in de atlas terecht komen. Hiervoor alvast onze dank. Met vriendelijke groet, Jan-Pieter de Krijger natuurhistorisch secretaris


13

Zoogdierenwerkgroep Op 28 januari zijn we voor de tweede keer bijeengekomen. Er werden enkele waarnemingen uitgewisseld. De HAZEN waren aardig actief in de sneeuw. Het mysterie-spoor is waarschijnlijk afkomstig van een WEZEL. Daarnaast waren meldingen van verse molshopen en een enkel KONIJN. Er werd voorgesteld om gezamenlijk een beginnerscursus grondgebonden zoogdieren te gaan volgen. De aanwezigen vonden dat een goed idee. Ook u kunt erbij aansluiten. Zie http://www.zoogdiervereniging.nl/node/567 voor meer informatie. Na deze agendapuntjes werd het tijd om te pluizen. De meegenomen ransuilbal leverden helaas geen determineerbare zoogdierrestanten op, de kerkuilenballen waren wel rijk aan muizen. Duidelijk was te merken dat er al meer ervaring is opgedaan door de werkgroepsleden. Na de jaarvergadering op 23 februari werd er door Eric Thomassen een lezing gehouden over de zoogdieren van Noord-Holland. Er wordt weer gewerkt aan een provinciale atlas. Alle waarnemingen zijn welkom, dus ook die van de HUISMUIZEN. Voor een zo compleet mogelijk overzicht voor het jaarverslag wordt u dringend verzocht uw waarnemingen door te geven aan de natuurhistorisch secretaris Jan-Pieter de Krijger (zie ook pagina 13). Op 8 april willen we weer bij elkaar komen. Wij heten iedereen hier weer van harte welkom. De aanvang is om 20:00 uur in De Hoornbloem, Dorpsstraat 10A te Zwaag. Je kunt je eigen braakballen meenemen. Het wordt zeer op prijs gesteld als je van te voren laat weten of je mee wilt doen. Interesse? Mail of bel naar ondergetekende: [email protected] of (0228) 51 59 55. Ad Roobeek (coördinator a.i. Zoogdierwerkgroep)

Rotvos Filmhuis Hoorn vertoont in mei de prachtige documentaire Rotvos (met een gouden Kalf bekrooond!) van regisseur Tijs Tinbergen en cameraman Jan Musch. Tijs Tinbergen is bij de eerste voorstelling op 10 mei aanwezig. De film is ook te zien op dinsdag 11 mei om 14:00 uur én 20:30 uur en op woensdag 12 mei om 20:30 uur. Entreeprijs: € 7,50 / met korting: € 5,50 Filmhuis Hoorn, Korte Achterstraat 2a, 1621 GA Hoorn. Reserveren voor de voorstellingen in Filmhuis Hoorn is vanaf 23 april mogelijk via de website www.filmhuishoorn.nl. Of telefonisch op werkdagen van 10:00 uur - 12:00 uur via telefoonnummer: (0229) 21 00 48. Voor meer informatie: [email protected] 14


Gezocht: molshopen!

Sommige zoogdieren zie je vrijwel alleen aan de sporen die ze achterlaten. Dat geldt zeker voor MOLLEN. Iedereen kent molshopen maar slechts weinigen zien wel eens een MOL. Zoogdieratlas.nl probeert alle zoogdieren in kaart te brengen, dus ook de MOLLEN en doet nu een opmerkelijke oproep: als u een molshoop ziet, geef het dan aan ons door. Dat kan via onze website (www.knnv.nl/hoorn), [email protected] of naar het het postadres van onze natuurhistorisch secretaris (zie pagina 31). De Zoogdiervereniging wil alle in het wild levende zoogdieren in Nederland in kaart brengen. Ook waarnemingen van molshopen zijn zeer waardevol voor de atlas. In iedere provincie is nu een zoogdieratlas project aan de gang. Overal willen we zoveel mogelijk waarnemingen van zoogdieren verzamelen. De initiatiefnemers van de zoogdieratlas roepen iedereen nu dus op molshopen door te geven zodat straks voor deze soort duidelijk is waar deze voorkomt. Er zijn al heel wat waarnemingen van MOLLEN doorgegeven maar zoals te zien op het kaartje op de site www.zoogdieratlas.nl is dat zeker nog niet voor heel Nederland het geval. Dus zijn meer waarnemingen welkom! Niet alle zoogdieren zijn makkelijk te herkennen, maar over de mol is meestal geen verwarring. Iedereen kent ze wel, de aarden bulten in tuinen, weilanden maar ook in stadsparken en middenbermen van wegen. Elke winter vallen de grote hoeveelheden molshopen op maar zeker nu, na de wat stevigere vorstperiodes, is dat het geval. Ook waarnemingen van andere zoogdieren als REE, HAAS, EEKHOORN en EGEL zijn trouwens welkom. Zo wordt gewerkt aan een steeds beter beeld van de zoogdieren in Nederland. Op Zoogdieratlas.nl zijn de kaarten en meer informatie te vinden. Indien u uw waarnemingen via onze eigen website of onze Natuurhistorisch secretaris doorgeeft kunnen deze gegevens ook opgenomen worden in ons eigen jaarverslag. Wij zorgen er dan voor dat de waarnemingen bij de Zoogdiervereniging terecht komen zodat deze ook in de atlas terecht komen. ”Het Hoornblad”, nr. 67 lente 2010

15

Vogelvaartochten 13 en 14 maart

Na het succes van de vogelvaartocht op 6 december 2008 waren de verwachtingen hoog gespannen: zou het weer lukken om een boot vol te krijgen met vogelaars en belangstellenden? En zou het ook 2 keer lukken, op zaterdag èn op zondag? Nu weten we dat het niet te hoog gegrepen was: beide dagen hadden we meer dan 250 opvarenden mee en er was zelfs een reservelijst met meer dan 100 namen! Bijna de helft was KNNV-lid en de mensen kwamen van uit het hele land. Het merendeel was toch wel afkomstig uit West-Friesland. Maar minstens zo belangrijk was het enthousiasme na afloop. Zelden hoorden we zoveel lovende woorden, ook via email, van dankbare deelnemers; dat het zo goed georganiseerd en verzorgd was en dat ze zoveel gezien hadden. Een kritisch geluid klonk er op zaterdag, toen een van de presentaties nog gaande was en de boot inmiddels De Kreupel passeerde… Er was weer veel belangstelling voor de presentaties van Cees Schaper, Mennobart van Eerden en Stef van Rijn. Gelukkig was er tijd voor zelfs 2 optredens van eenzelfde spreker. Dat deze mensen beide dagen beschikbaar waren, was op zich al geweldig. Zowel Rijkswaterstaat als Staatsbosbeheer waren zeer meewerkend. Binnen de organisatie stemde de gang van zaken ook tot tevredenheid. Het weer zat behoorlijk mee en er was prima zicht. Ook vogels lieten zich goed zien: grote zwermen AALSCHOLVERS, prachtige groepen TOPPERS (8.000 en 14.000) en heel veel GROTE ZAAGBEKKEN. Op zondag zelfs een SLECHTVALK langs de boot. De vele aankondigingen in diverse bladen hebben de KNNV goed op de kaart gezet en voor bureau FOGOL was het een mooie start. 16



17

Nieuwjaarswandeling 3 januari 2010

Ach, wat een heerlijkheid. Een totaal witte wereld, een bevroren IJsselmeer met sneeuwschotsen en op alle paaltjes, hekken en bomen fotogenieke sneeuwranden. En dan in de lucht, grote groepen GRAUWE GANZEN die luid gakkend heen en weer vliegen, maar ook een paar BRANDGANZEN en een hele groep fluitende SMIENTEN. We liepen vanaf Scharwou over de dijk naar het monument onderweg kijkend naar de diersporen in de sneeuw. Was het een HAAS of toch een hond? Maar één fijn spoortje was zeker van een muis. Z'n staartje liet een dun streepje na. Op de steen van het monument drukten een aantal mensen hun gezicht in de dikke sneeuwlaag. Nou, dan kun je zien dat we van de apen afstammen! Verder langs de buitenrand van de Rietkoog naar de kerk van Schardam en dan binnendoor de Schardammerkoog naar de Beemsteruitwatering. Af en toe trok er in de verte nevel op, zodat de stolpdaken wat wazig over de dijk uitpiepten.Wat een pracht. Jammer genoeg liet de Ransuil die daar in een conifeer bij een van de boerderijen moet zitten zich niet zien. Dus verder langs de ventweg naar ons beginpunt. In een wak in de sloot zat een heel stel eenden. SLOB- en WILDE EENDEN en SMIENTEN. Er zijn nog heel wat foto's gemaakt van het laatste stukje weg waar de iepen nog staan, die met hun besneeuwde takken een bijzondere aanblik boden. Maar dan lokt de soep en de koffie of sjoc. Ik hoorde dat alles heerlijk was. Voor al wie door de besneeuwde wegen niet aanwezig kon zijn een fijn jaar gewenst en hopelijk heb je in je eigen omgeving net zo genoten als wij. Tot ziens! Greetje Busman 18


Er op uit... Nu de temperatuur stijgt en de dagen lengen wordt het verleidelijk er op uit te gaan, buiten rondkijken en vooral verder te gaan dan het gebruikelijke rondje. Blikverruiming of over de grens kijken levert niet alleen een grotere soortenkennis op. Het leert je ook een helderder kijk op het landschap en een vergelijking tussen landschappelijke waarden te maken. Sommige avonturiers zijn van zich zelf pionier en zoeken het graag zelf uit. Anderen maken liever gebruik van diensten van derden en kiezen voor een georganiseerde reis.

KLEIN

BEGINNEN

Een weekend weg met een voor- of najaarskamp van onze KNNV-afdeling is zo’n eerste stap om nieuwe hoekjes van ons land te leren kennen. De algemene reiscommissie (ARC) en algemene kampeercommissie (AKC) van de KNNV bieden elk jaar een uitgebreid programma naar natuurgebieden in binnen- en buitenland. Daar zijn ook kampen/reizen van korte duur bij. Wie zich aangesproken voelt door die formule van “weekendje hier, weekend daar, zelfverzorging, met elkaar op stap” kan ook eens met de Kampeergroep van de KNNV mee. Deze organiseert vrijwel maandelijks weekendverblijven op bijzondere lokaties, meestal in Nederland, kleinschalig (± 10 deelnemers) en niet duur! Voor de jongere leden bestaat de LJ (tot 30 jaar). Deze heeft ook een programma het jaar rond waarmee je de natuur tot in detail leert kennen.

IN

HET GROOT….

De zomerkampen duren 2 weken en de reizen naar verderweg meestal meer dan een week. Voor dit jaar zijn vrijwel alle reizen volgeboekt en is er nog een enkel kamp met vrije plaatsen (zie pag. 9). Als je de deelnemers hoort dan zijn het vaak verhalen over prachtige streken en bijzondere planten en dieren. Je zou zo zin krijgen om er op uit te gaan! Jan Marbus


19

Natuurbeheer Er werd nog volop geschaatst en het sneeuwde af en toe flink, toen het “Handje Helpen” project van start ging. MEC De Witte Schuur in Enkhuizen had dit jaar voor het eerst i.o.m. SBB een werklokatie op de Vooroever ingericht. Vanuit SBB was er voor een speciaal aangeklede container gezorgd. Leerlingen van Atlaslokatie De Dijk uit Medemblik mochten bomen omzagen en ruigte harken op een plek in het reservaatgedeelte. Pittige sneeuwbuien deerden de jeugdige arbeiders niet; zowel met de fietstocht van en naar school als bij het glibberen over de dijkhelling was de wereld even helemaal wit. En steeds weer is er dat gevoel van voldoening, terugblikkend op het werkterrein: “Zo, dat hebben we toch maar mooi even gedaan met elkaar”. Een hele nieuwe open plek gemaakt door alle bomen weg te zagen of een hele gemaaide ruige rietvlakte aangeharkt! Altijd leuk om te merken hoe sommigen de smaak zo te pakken hebben dat ze eigenlijk niet willen stoppen: “Nog even deze boom…” Meermalen vragen leerlingen wanneer er weer zulk werk is of hoe je als vrijwilliger kunt komen helpen. Ons antwoord is dan meestal: kijk maar op de site van natuurwerkdag.nl. daar worden alle terreinen genoemd waar je welkom bent om te helpen. Ook op de vertrouwde lokatie van het Zanddepot is door leerlingen flink gewerkt. Ook hier kreeg elke groep eerst een ontvangst binnen met korte uitleg over het terrein en het werk a.d.h.v. panelen met foto’s. maar dan snel werkhandschoenen aan en naar het werkterrein. Ruigte harken, bramen uitspitten en een takkenril bouwen. Veel leerlingen leerden nieuwe dingen. Er wordt ook ruim de tijd genomen om uit te leggen wat de wortels van brandnetels zijn en waarom die hier niet en verderop liefst wèl mogen groeien. Een zevental KNNV’ers assisteerden hierbij als vrijwilliger voor SBB. Maar ook op de andere werkdagen in de Koogbraak kwam een bescheiden werkploeg van KNNV opdraven om beheerswerkzaamheden uit te voeren. Op deze plek ging dat vooral om het harken van rietruigte. Hopelijk bevordert dat de orchideeënrijke plantengroei. Zelfs hier kon je zien wat je met elkaar voor prestatie neerzet. Kun je nagaan wat je met nòg meer werkkrachten erbij voor elkaar zou krijgen! De jaarlijkse werkdag op De Kreupel was dit jaar heel bijzonder door de ijsgang. Het vergde veel manoevreren van de schipper en glibberen van de opvarenden om aan land te komen. Heel opvallend waren deze keer de vele dode WATERRALLEN (10 ex) die langs de oever lagen. Vermoedelijk was voedselgebrek toch de doodsoorzaak. Jan Marbus 20


Vogels tellen... per vliegtuig!

Iedere maand telt Mennobart van Eerden (van de Waterdienst Rijkswaterstaat Lelystad) de vogels van het Markermeer, IJsselmeer en de Oostvaardersplassen vanuit een Cessna vliegtuigje. Ik kreeg de kans om een keer mee te vliegen en het was zo vlak voor de vogelvaartochten leuk om het gebied eens van een andere kant te bekijken. Aangekomen op vliegveld Lelystad eerst afwachten tot de sneeuwbui voorbij was. Mennobart zat voorin met de piloot en ik naast Mervyn Roos achterin. We hadden koptelefoons op en konden zo met elkaar praten. We stegen op en kwamen al snel in een sneeuwbui, dus om de bui heen gevlogen. Het uitzicht was prachtig, grote delen van het water waren bevroren in allerlei vormen. Er waren duizenden GROTE ZAAGBEKKEN. Omdat ook de Oostzee was dichtgevroren waren nu veel van deze vogels naar ons land gekomen. Het tellen viel nog niet mee, zo van bovenaf, AALSCHOLVERS, BRILDUIKERS, NONNETJES en SMIENTEN. Afgewisseld met schaatsers. We vlogen van wak naar wak en met verbazingwekkende snelheid telde en zag Mennobart alle vogels. Voor de maag was het allemaal wat minder, die is dat vliegen duidelijk niet gewend. Maar ook tijd om foto's te maken. Zelfs nog over het Zeearendnest gevlogen in de Oostvaardersplassen. Natuurlijk ook over voor ons hier zo bekende gebieden als de Nek, Zeevang en de Kreupel. Debby Doodeman


21

Het is een geheel andere start van het jaar geworden dan wij gewend zijn. Sneeuw en ijs hebben veel invloed uitgeoefend op al onze tellingen. Een Zeevang die er nagenoeg verlaten bijlag daar de watervogels gekozen hebben voor meer open water en de hoofdzaak voedsel. Ook in West-Friesland leek het uitgestorven en maar gelukkig ook; anders hadden we veel dode vogels kunnen rapen... Gelukkig konden de meeste aan voedsel komen dankzij de inzet van mensen die zich het lot van de vogels aantrokken. Leuke momenten had deze periode ook omdat bijzondere soorten zich wat meer lieten zien. De HOUTSNIP wandelde zelfs gewoon onder het raam langs in een woonwijk. ROERDOMP werd veelvuldig gespot en de GROTE ZILVERREIGER viel nauwelijks op in het sneeuwlandschap. STEENUILTJES hebben over het algemeen de winter goed doorstaan. Dat bleek uit de prooidieren die zij hadden verzameld. Muisjes, mezen en HUISMUSSEN stonden bij sommige op het menu. De komende activiteiten: 15 april : Bijeenkomst in De Hoornbloem, Dorpsstraat 10 a, Zwaag, 20:00-22:00 uur 2 mei : Soortendag 20 mei : Steenuilfietstocht in en rond Venhuizen 17 juni : Excursie waterberging Twisk 20:00 uur Over deze en andere activiteiten (Nachtzwaluwexcursie) zie ook “Vogelnieuws” per email. Meld u zich hiervoor aan bij Ad Roobeek: [email protected]

LANDJE

VAN

NABER

In de VWG staat op de agenda het realiseren van schelpeneiland(jes) om de visdief uit te nodigen om daar te gaan broeden. Het is de bedoeling dat het in 2011 gerealiseerd gaat worden.

MUS-TELLING SOVON roept deelnemers en belangstellenden op tot de MUS-telling. Deze gaat weer van start per 1 april tot eind van deze maand. Kijk voor nadere info op www.sovon.nl.

WEIDEVOGELBESCHERMING De weidevogelbeschermers zijn alweer enige tijd bezig in de hen toegwezen percelen. Voor het inventariseren van broedvogels is het seizoen ook gestart met de vroege zangers zoals HEGGEMUS en GROTE LIJSTER. Nu de bomen nog geen blad hebben is het goed om op de koloniebroeders te letten. Vooral cijfers over aantallen van bewoonde nesten van BLAUWE REIGERS zijn van belang na deze koude winter. En dakbroeders zijn ook interessant: waar broeden de SCHOLEKSTERS op de daken? En heeft iemand ook dakbroedende meeuwen vastgesteld? Coördinator vwg Douwe Greydanus 22


Soortendag 2010 Zondag 2 mei wordt door de Vogelwerkgroep voor de 8e keer de soortendag gehouden. Bij voldoende deelname zullen er teams van 3 tot 5 personen worden geformeerd. De bedoeling is dat ieder team probeert zoveel mogelijk vogelsoorten waar te nemen. De teams zullen zo evenwichtig mogelijk worden ingedeeld. Hierdoor is deze dag een uitgelezen mogelijkheid voor de ervaren vogelaars om hun kennis door te geven. Dus schroom niet, doe mee! Voor het winnende team is er naast de altijd blijvende roem een leuke wisseltrofee. De starttijd is 06:00 uur en de startplaats is door ieder team vrij te kiezen. De finish is om 15:00 uur op de parkeerplaats bij de Terp in het Streekbos. De instructies, gebiedskaart en speciale streeplijst worden naar de deelnemers toegezonden. In verband met de indeling van de teams, is aanmelding vooraf vereist. Aanmelden kan tot en met 30 april 2010. Verdere inlichtingen op de vogelwerkgroepavond van april of bij Ad Roobeek, telefoon (0228) 51 59 55 of 06 29 276 928.

Westfriese IJsvogelwerkgroep De Westfriese IJsvogelwerkgroep heeft zich al danig geweerd. Op 21 november was de oprichtingsbijeenkomst en vanaf die datum is flink gewerkt aan nieuwe IJSVOGEL broedplaatsen. Dat is niet alleen een kwestie van spitten, maar ook van praten en overleg. Grondeigenaren/beheerders moeten natuurlijk akkoord gaan. Het mooiste is eigenlijk dat zij zelf aan de slag gaan. Omdat IJSVOGELS vroeg in het seizoen gaan nestelen moesten de werkzaamheden voor half maart gedaan zijn. Op 6 lokaties zijn nieuwe wanden gegraven. Dat was een kwestie van even flink aanpakken. In de gegraven wand zijn een of twee gangen voorgeboord met een speciale boor die een gat met 5 cm doorsnede oplevert. Na deze winter zal het aantal IJSVOGELS wel flink teruggelopen zijn. We hopen met het aanbieden van veel gunstige nestgelegenheid dat de overgebleven IJSVOGELS veel energie voor het grootbrengen van legsels beschikbaar hebben. Graag horen we van IJSVOGEL waarnemingen, broedgevallen of mogelijkheden voor het aanleggen van een nestwand. Ook voor vragen: vogelwerkgroepcoördinator Douwe Greydanus (0228) 72 01 19 of [email protected]


23

Huiszwaluwtelling 2009 o o o o + o + + o + o o o o + + o + + o + o o + o o o o + o o o + + o o + o o o o + + + +

2009

Plaats Aartswoud Abbekerk Andijk Avenhorn Baarsdorpermeer Beets Benningbroek Berkhout Bobeldijk Bovenkarspel De Goorn De Weere Enkhuizen Gouwe Grootebroek Grosth. / Scharwoude Hauwert Hem Hensbroek Hobrede Hoogkarspel / Lutjebroek Hoogwoud Hoorn Kwadijk Lambertschaag Medemblik Middelie Midwoud Nibbixwoud Obdam Onderdijk Oosterblokker Oosterdijk Oosterleek Oosthuizen Oostwoud Opmeer / Spanbroek Opperdoes Oudendijk Schardam Schellinkhout j p Sijberkarspel Spierdijk Twisk Ursem Venhuizen Wadway Warder Wervershoof Westerblokker Westwoud / Oudijk Wijdenes Wijd Wogmeer Wognum Zandwerven Zuidermeer Zwaag Zwaagdijk-Oost Zwaagdijk-West Totaal Index Percentage t.o.v. voorgaande jaar

2008

2008

Kwartblok

0 0 2 2 60 47 0 0 0 0 6 6 0 0 12 16 0 0 53 47 56 57 37 38 68 84 0 0 15 8 8 11 14 16 11 8 0 0 0 0 19 19 14 16 0 0 17 19 3 1 17 17 32 41 0 0 45 41 21 27 31 38 0 0 2 0 1 1 13 11 5 6 33 24 0 0 23 31 0 0 0 0 39 32 1 0 0 0 0 0 54 50 0 0 92 86 49 52 0 0 0 0 13 16 0 0 0 0 0 0 0 0 12 12 22 12 27 24 927 916 89 88 8

14-56-1 14-57-3 15-51-1, 15-51-2 19-36-1 19-16-4 19 16 4 19-36-3 25-41-3 19-26-4 19-26-2 20-12-1 19-26-3 14-56-4 20-12-2 14-56-3 20-11-2 19-36-2 19-18-1 20-21-1 19-25-1 19-46-3 20-11-1 14-55-4 19-27-4 19 56 2 19-56-2 14-57-1 14-48-3 19-46-4, 19-56-2 19-17-2 19-17-2 19-15-3 14-58-2 19-18-3 15-52-1 20-21-2 19-46-2 14-57-4 19-16-1 14-47-3 19-36-3 19-36-4 19-28-3 19-16-2 19-26-1 14-57-2 19-25-3 20-11-4, 20-21-2 19-16-1 19-47-1 14-58-4 19-28-1 19-18-4 19 28 4 19-28-4 19-25-2 19-17-3 19-16-3 19-26-1 19-27-2 19-18-2 19-17-4

Aan de linkerzijde is de voor- dan wel achteruitgang van het aantal nesten t.o.v. het voorgaande jaar weergegeven. + = meer huiszwaluwnesten, - = minder huiszwaluwnesten, o = hetzelfde aantal huiszwaluwnesten

24


2009 was alweer het 18de jaar op rij dat de HUISZWALUW in alle dorpen en steden in ons werk gebied geteld werden door 30 vrijwilligers. Wij danken de tellers dan ook voor hun bijdrage. Zonder deze mensen is het niet mogelijk om het allemaal in beeld te brengen. Een vaste teller uit Hoogkarspel meldde het volgende: we hebben jammer genoeg geen zwaluw liefhebbers in Hoogkarspel. Na rondbrengen van informatiefolders in de nieuwbouw, heeft de helft van de bewoners toch de nesten weggestoken. Gelukkig wel ná het broedseizoen. Op Zwaagdijk was het ook raak. In het voorjaar kreeg de Balkweiterhoek een schilderbeurt en de nesten werden verwijderd! Men spreekt over een vogelonvriendelijke woningbouwvereniging (De Compagnie in Schagen). Ook werd een vogelwerend rooster aangebracht in de broedtijd. Bij één nest was op verzoek er netjes om heen geschilderd. Wij kunnen hieruit opmaken dat het moeilijk is om de Huiszwaluw een goed plekje te bieden waar hij de volgende generatie kan groot brengen. Nieuwbouw is ook wel geschikt als er maar hout in is verwerkt en dan moeten de bewoners ook mee werken. Dit jaar zijn er 11 nesten minder geteld ten opzichte van 2008. Andijk kelderde van 60 naar 47 nesten en leverde 13 nesten in. Bij het museum bleef het ook dit jaar weer bij 1 nest. Enkhuizen ging + 16. Bovenkarspel 6 . Grootebroek - 7. Middelie + 9 Wervershoof + 3. Zwaagdijk-oost - 10. Als u de lijst vergelijkt dan zijn er niet veel uitschieters in de plus en de min. In het Hoornblad nr 64 zomer 2009 kon u zien hoe het gaat met de nieuwe huisvesting voor de HUISZWALUW. De Huiszwaluwtil wordt al in meerdere plaatsen neer gezet met goede resultaten. Zou dit ook in ons gebied een mooi project zijn?

Binnenland Kust

50%

50%

Kust

Huiszwaluwen

Binnenland

In het bovenstaande figuur is het percentage nesten in het binnenland en langs de kust weergegeven.

1500 1250

Medemblik

1000 70

750

60 50

500

40

250

30 20 10 2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

0 1991

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

Jaar

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

0

In de bovenstaande grafiek zijn de totalen over de jaren 1992 tot en met 2009 weergegeven, tevens zijn de nesten die in het binnenland en langs de kust zijn geteld zichtbaar gemaakt.

Onderdijk

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

40 35 30 25 20 15 10 5 0

Douwe Greydanus / Egbert Baars ”Het Hoornblad”, nr. 67 lente 2010

25

Verslag excursie Noordpier IJmuiden (01-11-2009) Bij het opstaan in de ochtenduren (althans voor de meeste mensen) is het de bedoeling dat men de ogen opent. Dus ondergetekende laat enkele spieren hun werk doen. Het resultaat was niet bemoedigend. Voor de tijd van het jaar een toch wel donkergrijze lucht, terwijl de wekker een tijd aangaf waarvan ik mocht verwachten dat het ochtendgloren al geruime tijd aan de gang was. Maar goed! Niet getreurd! Fris en monter worden de benen onder de lakens verwijderd en hangen op irriterende wijze buiten de sponde. Omstreeks 08:45 uur hebben proviandzak gepakt voor het noenmaal en wurmden wij ons in de voiture om naar het verzamelpunt te gaan. Slechts een auto was aanwezig met daarin Cor v.d. Velden. Tegen 09:00 uur kwamen Tineke Horstman, Peter Tjeertes en ega. Dus 6 mensen. En dat is eigenlijk jammer. Want het weer was best om te doen. Temperatuur 13 graden en een windkracht uit het zuidwesten van kracht 3 a 4. Bij de Noorderpier aangekomen wrongen wij ons in winterdichte kleding. Dat was aan de kust wel nodig. Een grote groep hengelaars trotseerden net als wij de winderige elementen die toch wel toenamen. Daarnaast werden rugzak(jes) en kijkers rond de gespierde nekken gehangen. Daar kwamen in de loop van de tocht nog fototoestellen e.d. bij. Zee en zeezicht hebben toch altijd een bepaald effect op ons Hollanders. Ik geloof dat wij er niet zonder kunnen. Ook bij ons. De zilte lucht opsnuivend; de schouders tegen de wind in hangen; de kragen op en de sluitingen ver omhoog geritst. Zo gingen wij op pad. Al gauw vertoonden zich de EIDEREENDEN. Niet weg te denken. Het gekrijs van de meeuwen klonk ons als muziek in de oren. Mijn grootvader (een bekend musicus in zijn tijd) heeft er nog eens een compositie(tje) aan gewaagd. Ik geloof dat dit muzikale werkje het niet verder gebracht heeft dan zijn schrijftafel. Maar dat is weer een ander verhaal. Het had iets te maken met geluiddemping of iets dergelijks. Wat verder door ons werd gesignaleerd: FUTEN, KLEINE MANTELMEEUW, OEVERPIEPERS, KAPMEEUWEN, PAARSE STRANDLOPER, STEENLOPERS (een groep van zo’n 30 stuks), een tweetal ROTGANZEN en een jonge JAN-VAN-GENT. Deze laatste wordt het eten onmogelijk gemaakt, omdat rond zijn snavel een stuk visnet zat. Cor v.d. Velden heeft er een foto van gemaakt. Omdat wij zojuist een gesprek voerden over de plasticvervuiling van de zee (een tv-programma van de avond ervoor) kreeg je hiervan een soort onmachtige kriebels. Tegen 13:00 uur en na het nuttigen van de meegebrachte mondvoorraad togen we op de terugweg. Tineke Horstman zag bij de ROTGANZEN een aantal ringen om de poten. Ze waren moeilijk te lezen. Maar zij zal op de a.s. vogelwerkgroepavond het een en ander over vertellen. 26


Jan van Gent verstrikt in visnet

Precies bij het bereiken van de auto’s kwam de aangekondigde regen. Al met al was het een fijne wandeling voor een frisse neus, een goede beurt voor de longen en daarnaast hebben we van elkaar weer kennis opgestoken over het wel en wee van het leven op zee. Michel Kleij Foto: Cor v.d. Velden

Handtekeningen tegen jacht op Malta Enige tijd geleden heeft Amy Bergman al eens een verslag gegeven van haar bezoek aan Malta in het kader van internationale vogelbeschermingsaktie. Een van de treffende situatieschetsen was wel de opmerking dat je als herkenbare vogelaar beter niet alleen het buitengebied moet opzoeken. Je bent je leven niet zeker…. Birdlife International hield via internet een handtekeningenactie met als resultaat dat dit voorjaar 100.000 handtekeningen door Birdlife Malta worden aangeboden aan premier Lawrence Gonzi van Malta. De ondertekenaars vragen de regering zich te houden aan de Europese regelgeving en de voorjaarsjachtop Malta te verbieden. Duidenden ZOMERTORTELS en KWARTELS zijn het slachtoffer van dit illegale afschot. Deze kleinste lidstaat van de Europese Unie bezorgt de vogelbeschermers de grootste hoofdpijn.


27

De Hoornbloem Dorpsstraat 10A, 1689 EV Zwaag, ☎ (0229) 23 04 19, e-mail: [email protected]

Sinds 1999 was de accommodatie van de Hoornbloem uitgebreid met een ruimte waarin heel goed groepen tot circa 15 personen terecht kunnen. De vogelwerkgroep en plantenwerkgroep hebben bijna maandelijks elk winterhalfjaar van die gelegenheid gebruik gemaakt. Daar kwam later de Vlinderwerkgroep nog bij en recentelijk zelfs de Zoogdierwerkgroep. Ook workshops over bijv. microscopie of slakken werden op dezelfde lokatie gehouden. Die lokatie is er nog steeds en alle bezoekers zijn nog steeds even welkom. Wat veranderd is, is dat Jan en Ina graag wat meer erop uit willen gaan naar natuurgebieden in binnen- en buitenland. Vaste maandelijkse bijeenkomsten van de werkgroepen staan dat een beetje in de weg. Vandaar dat zij het bestuur ingefluisterd hebben dat het goed zou zijn om eens uit te kijken naar andere onderkomens voor werkgroepsbijeenkomsten. Elke werkgroep zal zijn eigen wensen en mogelijkheden nagaan om te zien op welke lokatie komend najaar de bijeenkomsten zullen worden gehouden. Via de digitale nieuwsbrief en “Het Hoornblad” zullen onze KNNV’ers geïnformeerd worden. Niettemin is er weer hard gewerkt en nog steeds gebeurt dat om de bestellingen van zaden verzendklaar te maken. Ook de plantjes in de potten beginnen weer uit te lopen en moeten toonbaar gemaakt worden. Regelmatig is er een beurs of markt waar ze aan de man gebracht kunnen worden bijv. 5 mei (tuinfair- binnenstad Hoorn) en 8 mei (milieuvriendelijk tuinieren, Serviceloket Zwaag). Gelukkig kunnen regelmatig oproepkrachten gemobiliseerd worden wanneer het werk zich ophoopt zoals onlangs bij een bestelling van zo’n 1.200 zakjes voor een Biodiversiteitsproject. Als u dit leest gaan de eerste zaden gaan alweer rijpen bijv. van de WINTERAKONIET, MAARTS VIOOLTJE en de DOTTERBLOEM. Graag willen we weer zaden ontvangen van dergelijke wilde planten. Alle beetjes helpen!

De Specht Westerblokker 132a, 1695 AL Blokker ☎ (0229) 23 15 68, e-mail: [email protected]

Bij De Specht is in het voorjaar een opleving van activiteit. Veel mensen komen langs om zichzelf of anderen van een nestkast te voorzien. De camerakast is alweer in bedrijf! Op regio 22-tv was een reportage te zien van de werkzaamheden van deze nestkastenwerkplaats (ook voor EGELS, vleermuizen en insecten!). Zie www.knnv.nl/hoorn.

28


Bijzondere waarnemingen

datum 15-12-2009 15-12-2009 15-12-2009 19-12-2009 19-12-2009 19-12-2009 19-12-2009 19-12-2009 19-12-2009 20-12-2009 20-12-2009 21-12-2009 21-12-2009 21-12-2009 22-12-2009 23-12-2009 24-12-2009 25-12-2009 26-12-2009 26-12-2009 01-01-2010 01-01-2010 01-01-2010 01-01-2010 01-01-2010 03-01-2010 03-01-2010 03-01-2010 03-01-2010 05-01-2010 06-01-2010 07-01-2010 08-01-2010 10-01-2010 10-01-2010 12-01-2010 13-01-2010 13-01-2010 15-01-2010

wat Steenuil Bonte strandloper Kemphaan Geoorde fuut Rotgans Houtsnip Slechtvalk Veldleeuwerik IJsvogel Kleine zwaan Grote zilverreiger Houtsnip Kleine rietgans Tjiftjaf Waterral IJsvogel Kleine zwaan Houtsnip Steenuil Smelleken Pallas boszanger Havik Waterpieper Blauwe kiekendief Waterpieper Bruine kiekendief Zwarte zwaan Blauwe kiekendief Rotgans Grote barmsijs Appelvink Keep Grote barmsijs Grote barmsijs Houtsnip Grote lijster IJsvogel Wilde zwaan Keep

aantal 1 1 1 2 1 2 1 6 1 2 2 2 23 1 1 1 9 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 13 4 1 2 4 3 1 3 1 1 2

waar Etersheim Zeevang noord Zeevang noord Andijk Etersheim Zeevang noord Zeevang noord Zeevang Lutjebroek Schellinkhout De Welen Blokker Zeevang Julianapark Blokker Blokker Oosthuizen Egboetswater Andijk Landje van Naber Hoogkarspel Lutjebroekerweel Lutjebroekerweel Lutjebroekerweel Landje van Naber Andijk Koopmanspolder Lutjebroekerweel Lutjebroekerweel Enkhuizen Krabbersplaat Risdammerhout Enkhuizen Krabbersplaat Enkhuizen Krabbersplaat De Woid Lutjebroek Lutjebroek Kersenboogerd Oosterleek Enkhuizen Krabbersplaat NH2870

waarnemer Gerard Kenter Gerard Kenter Gerard Kenter Douwe Greydanus Gerard Kenter Gerard Kenter Gerard Kenter Gerard Kenter M. Stap Gerard Kenter Gerard Kenter Tineke Horstman Gerard Kenter Gerard Kenter Tineke Horstman Tineke Horstman Tineke Horstman Gerard Kenter Douwe Greydanus Freek Musman Ad Roobeek Ad Roobeek Ad Roobeek Ad Roobeek Freek Musman Douwe Greydanus Douwe Greydanus Ad Roobeek Ad Roobeek Ad Roobeek Freek Musman Ad Roobeek Ad Roobeek Ad Roobeek Ad Roobeek Freek Musman Debby Doodeman Ad Roobeek Ad Roobeek


29

datum 15-01-2010 16-01-2010 16-01-2010 16-01-2010 16-01-2010 16-01-2010 18-01-2010 18-01-2010 18-01-2010 21-01-2010 21-01-2010 23-01-2010 24-01-2010 24-01-2010 30-01-2010 04-02-2010 07-02-2010 13-02-2010 13-02-2010 14-02-2010 23-02-2010 26-02-2010 02-03-2010 07-03-2010 08-03-2010 11-03-2010 16-03-2010 18-03-2010 19-03-2010

wat Patrijs Sneeuwgors Blauwe kiekendief Havik Blauwe kiekendief Roerdomp Havik Witkoppige staartmees Waterpieper Witte kwikstaart Havik Toendrarietgans Roodhalsgans Grote zilverreiger Middelste zaagbek Casarca Slechtvalk Australische casarca Veldleeuwerik Indische gans Waterral Witte kwikstaart Grote zilverreiger Roodborsttapuit Kraanvogel Rotgans Middelste zaagbek Gele kwikstaart Hermelijn (dood)

aantal 16 8 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6 1 1 1 300 1 1 1 3 1 7 1 1 1 1

waar NH2870 IJ1631 IJ1633 IJ1633 IJ1634 Vlietlanden NH2840 Vlietlanden Vooroever Gemaal Schouwburg Hoorn Monument Venhuizen Lutjebroek Lutjebroeker Weel Andijk Hulk Lutjebroeker Weel Zuid Lutjebroeker Weel Lutjebroeker Weel Oost Venhuizen Blokker Venhuizen Monument De Nek Monument Monument Monument Monument Bobeldijk

waarnemer Ad Roobeek Ad Roobeek en Jan Duyf Ad Roobeek en Jan Duyf Ad Roobeek en Jan Duyf Ad Roobeek en Jan Duyf Ad Roobeek en Jan Duyf Ad Roobeek en Jan Duyf Ad Roobeek en Jan Duyf Ad Roobeek en Jan Duyf Freek Musman Freek Musman Peter Tjeertjes Ad Roobeek Ad Roobeek Douwe Greydanus Freek Musman Ad Roobeek Ad Roobeek Ad Roobeek Douwe Greydanus Paula Timmerman Douwe Greydanus Freek Musman Freek Musman Freek Musman Freek Musman Freek Musman Freek Musman externe bron

Jan-Pieter de Krijger Natuurhistorisch secretaris [email protected]

30


ADRESSEN

AFDELING

HOORN/WEST-FRIESLAND

Bestuur Voorzitter Secretaris Nat. hist. secr. Penningm. & Ledenadm. Leden

Erevoorzitter

: M. Kleij, Lijndraaier 149, 1625 ZV Hoorn, ☎ (0229) 23 05 24, e-mail: [email protected] : E.J. Baars, Yellowlaan 24, 1695 HV Blokker, ☎ (0229) 24 95 46, e-mail: [email protected] : J.P. de Krijger, Weidemolen 98, 1622 KE Hoorn, ☎ (0229) 23 97 24, e-mail: [email protected] : A. Roobeek, P.J. Jongstraat 176, 1614 LK Lutjebroek ☎ (0228) 51 59 55, e-mail: [email protected], Rekeningnummer: 3553986 : J.M. Duijf, Postbus 8, 1693 ZG Wevershoof, ☎ (0228) 58 52 72, e-mail: [email protected] A.L. ter Horst, Dorpsstraat 59, 1713 HB Obdam, ☎ (0226) 45 29 90, e-mail: [email protected] T. Horstman-Kooijman, James Grievelaan 6, 1695 HX Blokker, ☎ (0229) 23 53 35 E. de Vroome, Veenrug 17, 1687 WN Wognum, ☎ (0229) 76 90 57, e-mail: [email protected] : J.A. Marbus, Dorpsstraat 10A, 1689 EV Zwaag, ☎ (0229) 23 04 19, e-mail: [email protected]

Coordinatoren Plantenwerkgroep : Anneloes ter Horst, Dorpsstraat 59, 1713 HB Obdam, ☎ (0226) 45 29 90, e-mail: [email protected] Vogelwerkgroep : Douwe Greydanus, Julianastraat 9, 1619 XG Andijk, ☎ (0228) 72 01 19, e-mail: [email protected] Vlinderwerkgroep : Henny van der Groep, Yellowlaan 24, 1695 HV Blokker, ☎ (0229) 24 95 46, e-mail: [email protected] Zoogdierenwerkgr. : Ad Roobeek, P.J. Jongstraat 176, 1614 LK Lutjebroek ☎ (0228) 51 59 55, e-mail: [email protected]

AANMELDINGSFORMULIER - S.V.P.

INLEVEREN BIJ HET BESTUUR.

Ondergetekende meldt zich aan als: ❍ KNNV-lid (1 persoon € 24,75 per jaar) ❍ Gezinslid (meer dan 1 persoon op hetzelfde adres € 31,10 per jaar) ❍ Jeugdlid (tot en met het jaar waarin je 25 wordt: € 15,00 per jaar)

dhr./mevr.: voorletter(s) : geboortejaar : adres : postcode + woonplaats : specialiteiten of interesse: naam huisgenoot : geboortejaar : specialiteit of interesse :

achternaam: telefoon :


31

NATUURLIEFHEBBER? Enthousiast over mooie dingen die u in de natuur ontdekt heeft en wilt u die ervaring graag met anderen delen? Of vindt u het buiten prachtig maar zou u wel wat meer willen weten over dat landschap, zo’n plant of dier........

DE

DOE

DAN MEE MET DE KNNV! VERENIGING VOOR VELDBIOLOGIE.

Het is een club van actieve natuurliefhebbers. Zo veelzijdig als de natuur, zo veel zijn de activiteiten van de KNNV! Naast het programma van de plaatselijke/regionale afdelingen biedt de landelijke organisatie o.a.: - het verenigingsblad Natura (6x per jaar) - kampen en reizen - allerlei werkgroepen (o.a. landschap, korstmossen) - publikaties voor ledenprijs Het landelijk bureau is te bereiken op Boulevard 12, 3707 BM Zeist ☎ 030 - 231 47 97

WILT

U

“HET HOORNBLAD”

VAKER ONTVANGEN?

Gebruik dan de bon op pagina 31 en wordt lid van de KNNV-afdeling Hoorn/West-Friesland. U bent dan ook automatisch lid van de landelijke KNNV. Het kost u slechts € 25,00 per jaar. Opzegging van het lidmaatschap melden voor 1 november bij de ledenadministratie van de afdeling.

DRUKWERK

AAN:

Afz. Ledenadm. KNNV A. Roobeek, P.J. Jongstraat 176, 1614 LK Lutjebroek ☎ (0228) 51 59 55 32


West-Friesland

Recommend Documents