KVU-MODULE INTERNE VEILIGHEID IN DE HORECA
(EINDVERSIE 1 DECEMBER 2006)
Module Interne Veiligheid in de Horeca
Inhoudsopgave 1. 2. 3. 4. 5.
Inbraak ............................................................................................................................................ 3 Vandalisme ..................................................................................................................................... 5 Overvallen....................................................................................................................................... 7 Bedrijfsfraude................................................................................................................................. 9 Overige delicten ........................................................................................................................... 11
1
Module Interne Veiligheid in de Horeca
Inleiding De horeca ondervindt net als andere bedrijfstakken schade als gevolg van criminaliteit. Er zijn voor de horeca twee vormen van criminaliteit te onderscheiden. In eerste instantie is er criminaliteit in de vorm van uitgaansgeweld (bijvoorbeeld overlast door dronkenschap of andere vormen van hinderlijk drankgebruik, wildplassen). In tweede instantie is er criminaliteit gerelateerd aan de interne bedrijfsvoering (bijvoorbeeld inbraakpreventie, het voorkomen van overvallen) Middels de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan worden de negatieve effecten van het uitgaan aangepakt in publiekprivate samenwerkingsverbanden. Kenmerkend voor deze aanpak is een integrale gebiedsgerichte benadering met een collectief karakter. Individuele maatregelen staan in de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan niet centraal. Deze module is erop gericht om ook op het niveau van individuele bedrijven de interne veiligheid te vergroten. Het accent ligt hier vooral bij uitbaters van natte horecabedrijven. De grootste problemen voor de horeca zijn: ‘inbraken’, ‘overvallen’ en ‘vandalisme’. Dit blijkt uit een onderzoek van Regioplan uit 2004. Om de horeca te motiveren met deze onderwerpen aan de slag te gaan en preventief op te treden zijn er per delictsvorm tips geformuleerd voor ondernemers. De oplossingen zijn in de regel snel en simpel uit te voeren en vragen (meestal) niet om grote investeringen in tijd en geld.
2
Module Interne Veiligheid in de Horeca
1. Inbraak Een inbraak vindt plaats bij afwezigheid van de ondernemer. Horecabedrijven worden regelmatig slachtoffer. Extra risicofactoren voor de horeca zijn de mogelijke aanwezigheid van contant geld en gokkasten 9 vragen 9 tips 1. Kunnen inbrekers Zorg voor goede verlichting (bij voorkeur met ongezien hun gang bewegingsdetectoren) aan voor- en achterzijde van het bedrijf. gaan? 2. Hoe makkelijk komen Zorg voor goed hang- en sluitwerk en voor dubbel glas inbrekers binnen? 3. Is de bovenverdieping Verwijder ladders, containers, pallets, terrasmeubilair etc. die van uw pand via het dak tegen uw gevel staan. te bereiken? 4. Zijn er nog waardevolle Stop deze in een kluis of leg deze vast aan een ketting spullen (laptops, apparatuur) zichtbaar na sluiting? 5. Is er na sluiting nog Maak de kassa(s) leeg en zet deze open. Leeg gokkasten contant geld aanwezig in regelmatig en laat deze open staan. uw zaak? Schaf eventueel een kluis aan. Stimuleer Pin-gebruik in restaurants en in cafébedrijven met hoge rekeningen. 6. Wie heeft er een sleutel Beperk het aantal sleutels tot het hoognodige. van uw bedrijf en de Dit geldt ook voor de bekendheid van de alarmcode en wijzig deze code van het alarm? regelmatig. Geef, indien mogelijk iedereen een individuele code. Stel, indien mogelijk, een tijd in waarop het alarm ingesteld moet zijn. Indien dit niet gebeurd is, zal de alarmcentrale bellen ter controle. 7. Zijn alle deuren op slot De laatste die weggaat, controleert alle uitgangen en ramen. Geef en de ramen dicht? nadrukkelijke instructies dat personeel na sluitingstijd, bij de naborrel of schoonmaak, nooit de deur open maakt voor vreemden. 8. Heeft u afspraken met Houd collega-bedrijven in de omgeving ook in de gaten / goede contacten met ondernemers en eventueel bewoners van de straat collega’s/omwonenden gemaakt om te reageren en te communiceren in geval van criminaliteit. 9. Kunnen gasten, Berg sleutels en alarmcodes goed op. leveranciers of monteurs Check de identiteit van (nieuwe en onbekende) leveranciers en bij sleutels ? monteurs
3
Module Interne Veiligheid in de Horeca
Zaken waar je in dit verband anderen op kunt aanspreken: Gemeente: • Voldoende openbare verlichting rondom het pand (gemeente) • Openbaar groen regelmatig snoeien • Vluchtroutes / verstopplekken
Politie: • Extra of gerichtere surveillance op specifieke tijdstippen
4
Module Interne Veiligheid in de Horeca
2. Vandalisme Vandalisme is een containerbegrip voor vernieling, beschadiging, baldadigheid en straatschenderij. In de horeca uit zich dit bijvoorbeeld in het omgooien van vuilnisbakken, het bekladden van muren (graffiti), het slopen van automaten, het in brand steken van afval en papier en het bekrassen van toiletdeuren. De reden is vaak frustratie, verveling, wraak of prestige (met name in groepen). En gelegenheid maakt de vandaal…. Een extra risicofactor voor de horeca is het alcoholgebruik. Dit kan overmoedig maken en de drempel verlagen. 9 vragen 9 tips 1. Nodigt de opzet van de Pleeg goed onderhoud en herstel vernielingen direct. Ook op niet zaak en het interieur uit voor iedereen zichtbare ruimten (toiletten) om zaken (nog verder) te vernielen? 2. Zijn er Scherm kwetsbare zaken voldoende af, waarbij gebruik ervan wel vandalismegevoelige mogelijk blijft. voorwerpen (openbare telefoon, sigarettenautomaten, in uw zaak? 3. Is uw terrasmeubilair na Zet het meubilair in de zaak of leg het buiten vast met goede sluitingstijd makkelijk sloten. toegankelijk en te vernielen of mee te nemen? 4. Weten de gasten wat wel Neem in uw huisregels op dat vandalisme niet toegestaan is en dat en niet mag? (Kennen ze hiertegen wordt opgetreden de huis- en gedragsregels?) 5. Heeft u overzicht op het Richt de zaak ruimtelijk zo in dat u voldoende overzicht hebt op het gedrag van uw gasten? geheel en er geen dode hoeken ontstaan. 6. Onderneemt u actie op Laat merken dat u dit gedrag niet accepteert door aanspreken, ‘aankomend’ vandalisme politie bellen en het nemen van maatregelen tegen de dader of laat u het gebeuren? (schade vergoeden, eventuele ontzegging) 7. Kunnen gasten ook in de Sluit bedrijfsruimtes af en berg persoonlijke bezittingen van het bedrijfsruimtes komen? personeel op. Plaats magneetsloten op nooduitgangen. 8. Zijn de Plaats automaten in het zicht en zorg voor goede verlichting. (sigaretten)automaten vandalisme / hufterproof? 9. Gaat u serieus met Meld vandalisme bij de politie of doe aangifte. vandalisme om? Neem het op in de huis- en gedragsregels Instrueer uw personeel op het voorkomen van vandalisme en het omgaan met agressief gedrag.
5
Module Interne Veiligheid in de Horeca
Zaken waar je in dit verband anderen op kunt aanspreken: Gemeente: • Direct herstellen van kapotte materialen op straat. • Goede openbare verlichting • Overzichtelijke straat, geen donkere hoekjes / steegjes Politie: • Vervolgprocedure na aangifte • Toezicht op straat na sluitingstijd • Horecatelefoon voor spoedzaken
6
Module Interne Veiligheid in de Horeca
3. Overvallen Overvallen kunnen worden gedefinieerd als ‘Het met geweld of met bedreiging van geweld wegnemen of afpersen van geld of goederen of een poging daartoe’. Een overval komt gelukkig niet heel vaak voor, maar heeft wel een grote impact op de veiligheidsbeleving. Extra risicofactoren voor de horeca zijn de aanwezigheid van contant geld, de openingstijden en de gastvrije houding /de vrije toegankelijkheid. 9 vragen 9 tips 1. Welke openings- en Open en sluit het bedrijf altijd met 2 personen. Zorg voor sluitingsprocedure is er? voldoende verlichting. Let er bij het betreden en verlaten van de zaak op, of er geen verdachte personen of voertuigen buiten staan. Indien dat het geval is, waarschuw de politie. 2. Wanneer gaat de deur op Sluit na het vertrek van de laatste gasten (en voor het slot? schoonmaken) de deuren. Controleer of er geen gasten achterblijven. Instrueer het personeel om de deuren hierna nooit te openen voor vreemden, Ook niet voor andere gasten. 3. Wie heeft er een sleutel Beperk het aantal verspreidde sleutels tot het hoognodige. Dit of alarmcode van uw geldt ook voor de bekendheid van de alarmcode en wijzig deze bedrijf? regelmatig. Individuele alarmcodes zorgen voor grotere zorgvuldigheid bij het personeel. Verwijder de codes wanneer iemand stopt met werken. 4. Hoeveel contant geld is Room de kassa regelmatig af en stort het geld tijdig. Doe dit in een er in het bedrijf kluis waarvan niemand van de aanwezigen de sleutel heeft, of aanwezig? neem een kluis met een tijdsvertraging. Dit moet duidelijk op de kluis vermeld staan ! 5. Wie brengt het geld naar Professioneel geldtransport is veiliger, maar duur. Misschien de bank? samen met collega-ondernemers? Vanaf het moment dat het geld in bezit van de transporteur is ben je verzekerd. Stort je het geld toch zelf, zorg dan voor voldoende afwisseling in tijdstip, dag en route. Neem niet altijd dezelfde tas/koffer. 6. Hoe staat uw kassa en Zet de kassa zo neer, dat je goed zicht hebt op de deur en de rest kunnen gasten erbij? van de zaak. Zorg ervoor dat gasten geen zicht hebben op de inhoud van de kassa-la of er een greep uit kunnen doen. 7. Waar kunnen Bekijk uw zaak door de ogen van een overvaller. Kunnen derden (ongewenste) gasten bij? de deur afsluiten (knip/schuif), het licht uitzetten, makkelijk achter de bar, etc. 8. Weet iedereen wat hij/zij Volg een overvaltraining en spreek met alle medewerkers (ook moet doen bij een parttimers) af wat jullie doen bij een overval. RAAK methode overval? (Rustig blijven, Aanvaard de bevelen en volg deze op, Afgeven geld, Kijk goed voor een signalement) 9. Wie belt u bij calamiteit? Maak samen (via de horecavereniging, indien aanwezig) een kaart met daarop alle belangrijke telefoonnummers, tips voor signalementopname, bedrijfsadres, contactgegevens eigenaar etc. Stel een (stil) alarmknop in.
7
Module Interne Veiligheid in de Horeca
Zaken waar je in dit verband anderen op kunt aanspreken: Gemeente: • Vluchtroutes en verstopplaatsen, ontmoedigen; • Overbodig groen snoeien en voldoende verlichting aanbrengen. Politie: • Horecatelefoon instellen voor spoedeisende zaken.
8
Module Interne Veiligheid in de Horeca
4. Bedrijfsfraude Financieel gezien is dit misschien wel het grootste niet erkende probleem in de horeca. Fraudes leiden altijd tot onrust en schade en demotivering van het personeel en kunnen in sommige gevallen zelfs uitlopen op een faillissement. Uit onderzoek blijkt dat, als er fraude wordt gepleegd, dat meestal gebeurt door werknemers die 5 jaar of meer in dienst zijn. Extra risicofactoren in de horeca op het gebied van interne fraude zijn slecht voorraadbeheer versus kascontrole, het ontbreken van leiding en controle en de aanwezigheid van contanten. Controle en toezicht,is het belangrijkste om te voorkomen dat er fraude wordt gepleegd. Geef werknemers het idee dat er op ze wordt gelet en spreek ze consequent aan bij problemen. Van belang is ook de instelling van het personeel om te denken als de eigenaar en met het geld om te gaan alsof het hun eigen bedrijf is. 10 vragen 10 tips 1. Is er een duidelijk Is bekend wie welke verantwoordelijkheden en bevoegdheden personeelsbeleid? heeft? Wie mag betalingen verrichten, leveranties aannemen, etc. 2. Wordt personeel vooraf Screen het personeel voor indienstneming: trek de opgegeven gescreend? referenties na. 3. Is er controle op het Zorg dat privé portemonnee niet onder handbereik is tijdens het personeel? werk. Gebruik eventueel camera’s op de kassa/fooienpot en bar. 4. Hoe is de opstelling van Zet deze zo neer dat het personeel afrekent in het zicht van de de kassa? klant. Laat, indien mogelijk, schermen installeren waarop ook de gast kan zien hoeveel hij/zij moet afrekenen. 5. Zijn er afspraken over Zorg, indien mogelijk, voor een geautomatiseerd systeem waarin ontvangst goederen en kassa-aanslagen vergeleken kunnen worden met geschonken voorraadbeheer? dranken en de getelde omzet. Nog mooier is als in dit systeem ook het voorraadbeheer is verwerkt. Voer dagelijks de controle op dit systeem uit en laat de betreffende werknemers weten als er onduidelijkheden uit deze controle voortkomen. Dit werkt preventief, mits aantoonbaar dat alle andere mogelijkheden voor deze discrepanties reeds onderzocht zijn vóór de melding gedaan is. 6. Worden de betalingen Betaal leveranciers zoveel mogelijk per bank. contact of per bank gedaan?
9
Module Interne Veiligheid in de Horeca
7. Zijn er afspraken over de De ondernemer mag eigenlijk niets met de fooi te maken hebben, fooien? het risico bestaat dat het als belastbaar loon wordt gezien. Als iedereen weet dat de eigenaar op de hoogte is van de hoogte van de fooi geldt dit al. Probleem is dat fooi een uitstekende manier is om fraude te plegen. Let hierbij ook op de mogelijkheid van het personeel drank te verkopen, en de omzet hiervan in de fooienpot te stoppen dan wel direct in eigen zak te laten verdwijnen. Laat, indien mogelijk, nooit tassen achter de bar opbergen 8. Wie heeft er een sleutel Beperk het aantal sleutels tot het hoognodige. van uw bedrijf? Dit geldt ook voor de bekendheid van de alarmcode en wijzig deze regelmatig. Controleer aan de hand van het alarmsysteem hoe lang personeelsleden blijven naborrelen Indien gewerkt wordt met een geautomatiseerd tapsysteem kan ook gekeken worden hoeveel drank er genuttigd is bij de naborrel. Dit om te zien hoeveel drank het kost , maar ook omdat mensen vaak weten dat dit gebeurt en het risico groter wordt dat een overval plaats vindt dan wel dat derden (collega’s, doorzakkers, vrienden) nog binnen gelaten worden. Grijp niet in bij uitzonderingen, maar kijk naar patronen. 9. Wordt er elke dag een Alle verkopen (ook eigen verbruik) MOETEN worden aangeslagen. kascontrole uitgevoerd? Ook bederf van dranken moet worden geregistreerd. Spreek personeel hier op aan als het niet gebeurt. Voer dagelijks kascontrole uit en meldt eventuele. kasverschillen aan het personeel. 10. Bent u vaak aanwezig? Door uw zichtbare aanwezigheid en controle is de kans op fraude kleiner. Kom ook af en toe na sluitingstijd binnen. Dit kan motiverend werken, maar zorgt ook voor een gevoel van controle.
10
Module Interne Veiligheid in de Horeca
5. Overige delicten Heling is de handel in gestolen en zwarte goederen. Zowel bij politie, justitie als het publiek staat de horeca bekend als een van de prominente plaatsen waar heling plaatsvindt. De grootste risicofactor voor de horeca is het gebrek aan (politie)toezicht, de horeca vormt een perfecte afspreekplaats. Dit geldt ook voor de handel in drugs. 6 vragen 6 tips 1. Weet u voldoende wat er Houd gasten in de gaten. Als ze verdacht verdrag vertonen inzake in uw zaak gebeurt op heling en/of drugshandel, spreek ze dan aan. het gebied van heling en Let op uw doelgroep, in hoeverre wijken bepaalde individuele drugshandel? bezoekers hier van af. Vertonen ze afwijkend gedrag (vaak naar het toilet, aanspreken van vreemden, schichtig gedrag, kleding, etc. 2. Is uw bedrijf overzichtelijk Zorg dat u het hele bedrijf kunt overzien en dat er geen hoeken of ingericht? donkere plekken zijn waar men ongestoord zijn gang kan gaan. Zet eventueel camera’s in. 3. Welk imago heeft uw Laat weten dat u heling en drugshandel niet tolereert. Zet het in de bedrijf? huisregels en treedt ertegenop. 4. Wilt u zelf actie Constateert u heling en/of drugshandel, spreek dan de personen ondernemen? aan en probeer tot een oplossing te komen. Schakel indien nodig, alsnog de politie in. 5. Schakelt u de politie in? Bel de politie bij constateren van heling en/of drugshandel. 6. Wilt u naar de totale Waarschuw collega-ondernemers over hellingspraktijken en/of omgeving preventief drugshandel. optreden?
11