Krachten bundelen Jaarverslag 2012 FOD P&O

Krachten bundelen

Jaarverslag 2012 FOD P&O

Halfleeg en halfvol 2012 was geen grand cru jaar voor P&O. Het is zoals met een glas: het is halfvol of halfleeg. In dit jaarverslag hebben we het over wat er in het glas zit. Niet over wat erin had kunnen of moeten zitten. Ze zeggen dat ik dat niet moet schrijven, dat het geen goede marketing is, niet ‘trendy’. Het laat me koud. Ik hou van feiten, van de werkelijkheid, van concrete vooruitgang. Ik heb een hekel aan gissingen, aan loze mededelingen, aan show. Eerste - reusachtige - sprong vooruit: de aanzienlijke vorderingen in de beheersing van de evolutie van het aantal ambtenaren, van de loonmassa en vooral van de prognoses op dat vlak. Tot op het voltijds equivalent, tot op de euro nauwkeurig. In tijden waarin slogans daaromtrent ons om de oren vliegen, is het een belangrijke strategische tool. Ten dienste van de politieke besluitvorming, zodat die gebaseerd is op reële cijfers en niet op ideologische praatjes. Een expertise die alle ministers erkennen, en waarop een beroep wordt gedaan.

Vierde as: de technologische innovatie. Bijvoorbeeld in e-Procurement, iets heel anders dan onze corebusiness ‘human resources’. Het heeft een centrale plaats in de overheidsopdrachten veroverd, ten dienste van ALLE Belgische overheden, erkend en efficiënt. Zo zie je maar dat de oude federale overheid niet dood is ... Vijfde pijler: het ‘duurzame’. Geen dun groen laagje om mee te pronken, maar een echte overtuiging die zich uit in afstandsleren, communicatie, telewerk, Fedweb, aankoopbeleid, FED+, certificatie ... Die enkele paradepaardjes, dat is heel onrechtvaardig. Doe iets aan mijn partijdigheid: kies in dit jaarverslag je eigen paradepaardje. En bries gerust als we niet aan je verwachtingen voldoen. Jacky Leroy Voorzitter van het directiecomité

Tweede - essentiële - sprong vooruit: de focus op de ‘klanten’, of gebruikers als je dat liever hoort. Zowel op de interne als op de externe klanten. Met de ontwikkeling van benchmarking, standaardprocedures, netwerken, uitwisselingen. Derde hefboom: de obsessie van de competentieontwikkeling, het vertrouwen in het vermogen om beter te doen. Opleidingen, loopbaanbegeleiding, ontwikkelcirkels, tijd die we investeren in ons grootste kapitaal: het menselijk kapitaal.

FOD P&O jaarverslag 2012

3

Beleid .........................................................................

6

Klanten

Meer dan cijfers ..............................................................

7

Samen evolueren, ten dienste van de klant! .................. 13

Integratietraject op kruissnelheid ............................... 29

HR-kompas ...................................................................

9

ITMA, steeds meer ........................................................ 14

Loopbaanbegeleiding: eerste stappen ......................... 30

Optifed: meer met minder, samen, anders ..................

10

OFO en Selor 2.0 ............................................................ 15

Loopbaan op de voet gevolgd .................................... 31

KM-steunwieltjes .......................................................... 16

Français pour débutants .............................................. 32

Comm onder de scanner ............................................ 17

Gecertificeerde opleidingen onder de loep ............... 33

COMMnet-KMnet: meer en meer geLinked .............. 18

Crescendo groeit .......................................................... 34

Train the Trainer op vraag ............................................ 19

Toptaal ........................................................................... 35

Speed meetings voor opleiders .................................. 20

Chefopleiding ................................................................ 36

Welzijn in the picture ................................................... 21

In Vivo ........................................................................... 37

..................................................................... 12

Personeelsplannen: all-in ............................................ 22 SEPP: van tool tot proces ............................................ 23 Het abc van overheidsopdrachten ............................. 24 Met LEAN blijven we op koers! ................................... 25 Eerste CAF-labels ......................................................... 26 Special forces rukken uit .............................................. 27

4


Federale personeelsleden

............................. 28

FOD P&O

38

Duurzame krachten ............................................

P&O geeft je vleugels .................................................

39

Standaardopleidingen op het elektronische pad ........... 47

OFO internationaal ...................................................... 53

Eerste Hulp Bij Overheidsopdrachten ......................

40

Groene producten aan rode prijzen ........................... 48

e-Procurement: wind in de zeilen ............................. 54

Loopbaan in een oogopslag .......................................

41

Spierbundels voor Oxfam ............................................ 49

De FOD P&O aan het stuur van een Europees

Intern’actieve communicatie ..........................................

42

Weg met winteraardbeien ........................................... 50

engagement .................................................................. 55

Samen drukken ...........................................................

43

EMAS approved ............................................................. 51

Minder servers, betere service ...................................

44

................................................................

46

Buiten de federale grenzen

.......................... 52

Colofon ......................................................................... 56


5

Hoofdstuk

1

BELEID

Meer dan cijfers In 2012 zet de regering haar besparingsbeleid op het vlak van personeelskredieten voort. Voor de personeelsenveloppes van de FOD’s en POD’s bedraagt de besparing 51,5 miljoen €. Dat brengt het totaal van de enveloppes op 2,7 miljard €. Binnen deze moeilijke budgettaire context moeten de personeelsplannen 2012 worden vastgelegd. De diensten moeten, terwijl de budgettaire middelen dalen, toch de continuïteit van hun dienstverlening op punt houden.

32% werkt deeltijds

3.793 telewerkers (+54% tov 2011)

Verdeling volgens statuut (31/12/2012)

Het resultaat is dat het federale personeelsbestand verder afneemt in 2012.

Verdeling volgens taalrol (31/12/2012)

42.217 36.919

Aantal federale personeelsleden 2008 - 2012 nl

fr

Bron: www.pdata.be FOD P&O jaarverslag 2012

7

Verdeling volgens niveau 2008 - 2012

Verdeling volgens leeftijd (31/12/2012)

Caroline Hittelet WOW-ambtenaar OFO

Bron: www.pdata.be

8


Elke dag opnieuw probeer ik aan te tonen dat het cliché van de stoffige ambtenaar niet klopt. Integendeel! Dynamisme, efficiëntie, vertrouwen en integriteit zijn centrale waarden. Met flexibele werktijden en telewerk biedt de organisatie ons bovendien een grote autonomie in ons dagelijks werk en geeft ze blijk van vertrouwen en erkenning. Dat is voor mij een bron van ontwikkeling. Last but not least toont mijn verkiezing tot WOW-ambtenaar de kracht van netwerken aan. Zowel de reële als de virtuele netwerken openen deuren voor veelzijdige uitwisselingen en voortdurend bijleren, vandaar mijn keuze om er volledig voor te gaan. Via toespraken, getuigenissen en workshops promoot ik die waarden en concepten.

HR-kompas Met de federale monitoring beschikt de regering over betrouwbare kerncijfers van het personeel (aantal betaalde voltijdse equivalenten (betaalde VTE’s) en kosten) van de federale overheid. Dit instrument is een echt kompas voor de regering om haar HR-beleid te analyseren en uit te voeren. In 2012 kent het project, dat in 2010 door de FOD P&O en de FOD Budget en Begrotingscontrole (B&B) werd opgestart, de volgende ontwikkelingen: • overgang van semestriële naar maandelijkse rapportering •n aast het statuut en het niveau wordt ook het geslacht opgenomen •v anaf september 2012 is niet langer de FOD B&B maar de FOD P&O belast met de inzameling en publicatie van de gegevens •o perationalisering van een maandelijks proces voor de controle en integratie van de personeelskosten geregistreerd door de federal accountant, in samenwerking met de CDVU en de FOD B&B • implementatie, samen met de diensten, van een proces voor de analyse van de conformiteit en validiteit van de gegevens, om maandelijks betrouwbare gegevens te kunnen publiceren. Voor een succesvolle overgang naar een maandelijkse federale monitoring wordt een strategie uitgewerkt voor de integratie in drie stappen. Na de uitvoering van de eerste stap, namelijk het groeperen van de door de CDVU betaalde entiteiten, kunnen in 2012 drie verslagen worden gepubliceerd.

Kerncijfers Begrepen in de monitoring (gevalideerde gegevens):

107 70.881,3

entiteiten

betaalde VTE’s

Laurent Taildeman Zie ook • www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Ontwikkeling en ondersteuning > Strategie > Personeelsplanning • www.fedweb.belgium.be > Regelgeving > Omzendbrief nr. 602quater van 20 juli 2012

In 2013 staat de uitbreiding van de maandelijkse rapportering tot de entiteiten van Defensie en de Federale Politie op het programma. Voor die uitbreiding is een omvangrijk proces van kwaliteitsanalyse van de gegevens noodzakelijk, om gevalideerde info te kunnen publiceren. Meteen daarna volgt de derde stap waarmee de laatste entiteiten, waaronder de OISZ’s, worden geïntegreerd.

Adviseur Beleidscel Begroting Kabinet van de minister van Begroting en Administratieve Vereenvoudiging Voor de opvolging van de personeelsplannen heb ik regelmatig contact met de FOD P&O. Ik kan rekenen op een dynamisch, proactief en beschikbaar team, en vooral op hun ervaring. Ze luisteren naar de andere diensten en staan klaar om SEPP-diensten te ontwikkelen die aan hun verwachtingen beantwoorden.


9

Optifed: meer met minder, samen, anders Een overheid die minder kost en beter werkt. Dat is wat Optifed wil bereiken door overheidsdiensten beter te laten samenwerken en van elkaar te laten leren. Na nog geen jaar liggen de eerste resultaten op tafel, samen met nog een berg ambities.

Kerncijfers

De cel ‘Optifed’ start zijn werkzaamheden op 1 juni. Hij bestaat uit deskundigen van federale organisaties, waaronder de FOD P&O. Optifed is een tijdelijk project, dat streeft naar een ‘slank’ beheer van de middelen met minder kosten en meer kwaliteit tot gevolg. Maar het is de bedoeling de initiatieven zo op te zetten dat ze ook in de toekomst hun vruchten afwerpen.

24

Concreet wil Optifed de goede efficiëntiepraktijken bij de federale overheid in kaart brengen om ze vervolgens via projecten in zoveel mogelijk organisaties te implementeren. De Ministerraad keurt acht programma’s van Optifed goed: • costing-out: de prijsverschillen in de bestaande leveringscontracten verminderen om tot de beste prijszetting te komen • procurement governance: schaalvoordelen verwezenlijken • operationele uitmuntendheid: de operationele processen rationaliseren • transversale ICT-projecten • menselijk kapitaal: de personeelsgerelateerde uitgaven optimaliseren • herziening van systeemprocessen: de dienstenmodellen en de besluitvormingsprocessen grondig herbekijken • het nieuwe werken • hefbomen ontwikkelen die de optimaliseringsprocessen op een structurele manier ondersteunen.

10


8

programma’s

projecten

Zie ook • www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Ontwikkeling en ondersteuning > Kwaliteit > Optifed • www.fedra.belgium.be > Mijn overheid & ik > Teamwerk > Optifed laat overheidsdiensten van elkaar leren

In 2013 • ligt het accent op de uitvoering van de goedgekeurde projecten • gaat de LEAN Academy van start i.s.m. het OFO en het DG Organisatie- en Personeelsontwikkeling (DG OPO)

Benoît Collin Adjunct-administrateur-generaal Riziv Sinds september 2012 ben ik SPOC Optifed Costing Out voor alle OISZ’s en probeer ik als tussenpersoon de OISZ-gegevens waar de groep Optifed om vraagt te bezorgen, en omgekeerd, na de analyses door de groep Optifed, hun feedback over de gegevens en hun aanbevelingen en adviezen door te geven, om ze in de OISZ’s te implementeren. Het is te vroeg om een cijferbalans van de operatie Optifed op te maken, maar ik heb al wel de kwaliteit van de analyses (en de menselijke investering ...), de relevantie van de aanbevelingen en het realisme over de beperkingen bij hun mogelijke uitvoering kunnen vaststellen! De beweging is gelanceerd

en ze moet worden voortgezet: wat we kunnen winnen bij de normale werking kan ongetwijfeld de directe impact van de besparingen op onze human resources beperken. Meer dan ooit moeten we ons baseren op de koopkracht die de federale overheid in haar geheel vertegenwoordigt, in plaats van ieder apart, met een definitie van de kwaliteitsgraad en de verwachte dienstverlening, die beter op elkaar zijn afgestemd. Optifed toont ons dat het kan! Wij denken dat het moet, ook al moeten we daarvoor onze consumptiepatronen en soms (vaak) onze processen veranderen!


11

Hoofdstuk

2

KLANTEN

Samen evolueren, ten dienste van de klant! Deze titel kreeg het rapport ‘Klachtenmanagement: indicatoren 2012’ mee. Een logische keuze, want bijna alle federale organisaties hebben inmiddels een eerstelijnsklachtenmanagement ingevoerd. Ook op het vlak van klantenbevragingen en het klantencharter stevenen de federale organisaties vooruit.

Zie ook

Voor het klachtenmanagement blijken de samenwerking tussen de verschillende organisaties in het Federaal Netwerk Klachtenmanagement, het partnership met de Federale Ombudsman en het uitgewerkte ondersteuningsaanbod van de FOD P&O belangrijke succesfactoren te zijn.

• start een promotiecampagne rond klachtenmanagement voor het grote publiek • wordt klachtenmanagement veralgemeend tegen 1 juli

Kurt Van Raemdonck

Kerncijfers

Directeur Stafdienst P&O FOD Financiën

2012 staat ook in het teken van klantenbevragingen. De FOD’s Financiën, Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid maken gretig gebruik van het aanbod van het DG Organisatie- en Personeelsontwikkeling (OPO). Diverse klantengroepen worden bevraagd en de resultaten worden omgezet in concrete verbeteracties. Verder starten de FOD Financiën en het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten met strategische zelfevaluaties, met betrekking tot hun klantbenadering. De Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering en het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen gaan elk van start met een pilootproject om hun klantencharter op te stellen. Na de evaluatie van deze projecten zal de methodologie worden veralgemeend. De methode heeft aandacht voor zowel de behoeften van de organisatie als die van haar klanten. Tot slot slaan de FOD Kanselarij en DG OPO de handen in elkaar en geven het startschot om een online producten dienstencatalogus voor burgers op poten te zetten.

• Hoofdstuk 2 > Met LEAN blijven we op koers • www.klantgerichtheid.belgium.be • www.klantgerichtheid.belgium.be > aanbod klantgerichtheid >klachtenmanagement > Publicaties > Verslag klachtenmanagement 2012 • www.p-o.belgium.be > Statistieken > Klachten FOD P&O

In 2013

57 14.566

klachtencoördinatoren

klachten of vragen voor informatie

75ste

begeleiding klantenbevragingen

2012 was een zeer intens jaar op vlak van samenwerking tussen de FOD Financiën en DG OPO. Zo werd onze klantenstrategie geconcretiseerd via zelfevaluatieoefeningen, klantenbevragingen voor verschillende algemene administraties en de implementatie van klachtenmanagement. Daarnaast hielden we ook interne bevragingen, zoals een belevingsmeting binnen het NOGA-gebouw en de personeelstevredenheidsmeting met 50% respons op meer dan 27.000, wat zonder meer een succes is. Tot slot stapten we als FOD Financiën ook mee in Crescendo voor de implementatie van de Ontwikkelcirkels. We kijken alvast uit naar de verdere samenwerking in 2013 met onder andere het invoeren van het klantencharter, de klanttevredenheidsenquête van de stafdienst P&O en de bevraging bij het middle management naar aanleiding van ons strategisch seminarie Horizon 2012-2017.


13

ITMA, steeds meer In 2012 introduceert het OFO ITMA As A Service (IAAS). Het nieuwe product stelt klantorganisaties in staat om hun interne opleidingen te beheren met behulp van de ITMA-tool. De FOD Werkgelegenheid is de eerste organisatie die IAAS gebruikt. De ITMA-tool bestaat al sinds 2005 en wordt door het OFO gebruikt voor het beheer van de opleidingen (deelnames behandelen, leszalen reserveren, uitnodigingen versturen ...). De opleidingsverantwoordelijken en de SPOC’s bij de klantorganisaties maken zelf ook gebruik van het webportaal. Ze kunnen decentraal, op een gebruiksvriendelijke manier, de deelnames aan OFO-opleidingen invoeren en opvolgen. Nieuw bij IAAS is dat ze dat nu ook voor hun interne opleidingen kunnen doen.

In 2013 • wordt ITMA As A Service uitgerold in andere organisaties (FOD Buitenlandse Zaken ...) • wordt verder gewerkt aan een portaal dat deelnemers toelaat om hun opleidingen online aan te vragen

Zie ook [email protected]

14


zou worden. Bovendien worden personeelsleden vanaf nu uitgenodigd voor een opleiding via een standaardformulier dat per mail wordt verstuurd. Dit nieuwe elektronische systeem biedt heel wat voordelen voor de organisatie van opleidingen. Alle praktische werkgegevens van de personeelsleden zijn beschikbaar, zoals de afwezigheden op bepaalde dagen. Bovendien kunnen uit al deze gegevens statistieken worden getrokken. Het is dus mogelijk om een globaal overzicht weer te geven van het aantal gevolgde opleidingen van de personeelsleden.

Kerncijfers Rudi Castelyns Attaché Personeelsontwikkeling FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Nu kunnen wij als directie van de Personeelsontwikkeling zelf interne opleidingen in de database invoeren en beheren. Op deze manier kan de organisatie van de opleidingen veel efficiënter gebeuren. In de database kan men zien of cursisten al dan niet aanwezig waren op een opleiding, waar de opleidingen georganiseerd worden, ... Het systeem geeft ook aan of iemand reeds voor een andere opleiding bij het OFO geboekt staat op een dag dat hij uitgenodigd

40.000

300

deelnames behandeld

externe gebruikers

OFO en Selor 2.0 OFO en Selor breiden hun aanwezigheid op de sociale media uit, je kan er niet naast kijken!

Kerncijfers

In 2013

OFO

• wordt de OFO Facebook-pagina verder gepromoot door gerichte acties, bv. over de 50ste verjaardag van het OFO • wordt de mobiele app van Selor gelanceerd, met jobs en nieuws voor sollicitanten • werkt Selor verder aan zijn sociale media strategie

Het OFO zet in 2012 een strategie voor sociale media op poten. De aanwezigheid op LinkedIn wordt aangevuld met Facebook en Twitter. De Facebookpagina wordt gelanceerd met een fotowedstrijd voor fotografiestudenten met als thema ‘Samen groeien’. De winnaar, Loïc Gobert, mag een betaalde foto-opdracht voor het OFO doen. Het OFO geeft op Facebook verder praktische info voor deelnemers, discussieert over opleiding en leren en beantwoordt vragen. Met de communicatie via sociale media streeft het OFO transparantie, openheid, klantgerichtheid en bereikbaarheid na. Het OFO volgt de pagina’s dagelijks op, en bericht meermaals per week over allerlei OFO-activiteiten. Selor had al een Facebook- en LinkedIn-pagina en stuurt nu ook via Twitter interessante jobs en weetjes de wereld in en discussieert er met (potentiële) kandidaten. Er is ook een eigen Youtube kanaal met filmpjes die meer vertellen over hoe Selor werkt, over een bepaalde job of organisatie. De procedure voor selecties verloopt vanaf oktober ook volledig digitaal. Geen uitnodigingsbrieven of andere paperassen meer, kandidaten vinden al wat ze nodig hebben via hun ‘Mijn Selor’ pagina op de website en kunnen daar ook de datum voor hun selectietest kiezen.

200

Facebook vrienden

Zie ook

199

volgers op Twitter

• www.ofoifa.belgium.be • www.selor.be

Selor

10.500

1.350

Facebook vrienden

volgers op Twitter


15

KM-steunwieltjes Kerncijfers

Met zijn projecten kennismanagement (KM) wil de FOD P&O de organisaties autonomer maken, dankzij een overdracht van methodologische expertise. Na afloop van het project kan de organisatie de geleerde methode zelfstandig en naar eigen goeddunken toepassen. In 2012 maken de FOD Financiën en de FOD Werkgelegenheid er gebruik van. De FOD Financiën test de methode ‘KM voor teams’ in zijn P&O-dienst. Die methode bestaat erin een diagnose te stellen van de KM-praktijken in een functioneel team. Het team wordt begeleid door iemand die vertrouwd is met de methode, zo kan de projectleider met de hulp van de expert van de FOD P&O de methode onder de knie krijgen. En het project wordt uitgebreid! De FOD beslist om de methode ook in de buitendiensten toe te passen. Het overdragen en veilig stellen van kritieke kennis bij de FOD Werkgelegenheid is een ander project waarbij op dezelfde manier te werk wordt gegaan. Hier leert niet alleen de projectleider de specifieke tools, ook een tiental medewerkers kennisoverdracht raken ermee vertrouwd. Het project loopt nog steeds en omvat vier DG’s van de FOD Werkgelegenheid. Het is de bedoeling om het nadien uit te breiden tot alle diensten die er nood aan hebben. De ondersteuning en expertise van de medewerkers die gedurende het hele project worden opgeleid en begeleid, zijn daarbij onontbeerlijk.

16


KM in 2012

9

federale klantbegeleidingen

Project Financiën

25

Annelien Van Bellingen Attaché Personeelsontwikkeling en kennisbeheer FOD Financiën DG COMM-KM hielp me om voor mijn KM-projecten een realistische planning uit te werken en gaf mij de juiste tips en ondersteuning om onze KM-begeleiders op te leiden en ons netwerk levendig te houden. Samen vormden we echt een goede tandem. En nu kan ik alleen en zonder wieltjes verder fietsen!

Zie ook www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Kennismanagement

10

teams lichten hun KM door

ervan ontwikkelden al een teamactieplan

In 2013 verschijnt een nieuwe KM-tool die klanten zal helpen bij de opstart en verdere ontwikkeling van een community of practice

Comm onder de scanner Kerncijfers

Een strategisch communicatieplan is een belangrijk instrument om de basis te leggen van een communicatiebeleid dat in overeenstemming is met het organisatiebeleid. De FOD P&O helpt organisaties een dergelijk plan op te stellen via advies op maat.

Communicatie in 2012

16

De meeste federale organisaties beschikken over een missie, visie, managementplan of strategisch plan, maar slechts weinige vertalen dit naar een strategisch communicatieplan. Op vraag van verschillende organisaties biedt de FOD P&O sinds 2011 gepersonaliseerd advies aan in de vorm van communicatie-audits. Bij deze audits analyseren medewerkers van het DG Interne Communicatie en Kennismanagement de communicatie van de organisatie, bv. door middel van enquêtes, focusgroepen of workshops, analyse van het persbeleid, intranet ... . Het resultaat is een rapport met een evaluatie van de huidige toestand en een reeks strategische en operationele aanbevelingen die de organisatie kan omzetten naar een strategisch communicatieplan. In 2012 ontvangen de Dienst Vreemdelingenzaken van de FOD Binnenlandse Zaken, de FOD Budget en Beheerscontrole en het DG Justitiehuizen van de FOD Justitie gepersonaliseerd advies voor hun strategisch communicatieplan.

22 Dominique Ernould Woordvoerder/communicatiemedewerker FOD Binnenlandse Zaken De audit gaf ons, als communicatiedienst, meer slagkracht. Door te kwantificeren kan je het belang van bepaalde communicatie-acties beter funderen en kan je de hiërarchie overtuigen van het belang ervan. Omwille van budgettaire redenen focussen we ons in eerste instantie op de realisatie van enkele aanbevolen haalen betaalbare ‘quick wins’, zoals de ontwikkeling van een strategische visie voor externe communicatie, een databank met vragen en antwoorden aan de pers en de restyling van onze website.

federale klantbegeleidingen

interne klantbegeleidingen

In 2013 worden de DG Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp van de FOD Buitenlandse Zaken en de FOD Justitie begeleid bij het uitwerken van hun strategisch communicatieplan

Zie ook www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Communicatie > COMM Collection 19


17

COMMnet-KMnet: meer en meer geLinked In 2012 verrijken de netwerken COMMnet en KMnet hun aanbod met onthaalsessies en komt de LinkedIngroep op kruissnelheid. De COMMnet- en KMnet-netwerken bieden communicatoren en kennisbeheerders de kans om actief te zijn in werkgroepen en deel te nemen aan bijeenkomsten en workshops rond thema’s die verband houden met hun discipline. In 2012 komen onder andere Prezi, interactief intranet, serious games en de community manager aan bod. Er worden voor het eerst onthaalsessies georganiseerd voor nieuwe COMMnet-KMnet leden. Op die manier maken ze op een informele manier kennis met het netwerk, de activiteiten en de ondersteuning die de FOD P&O kan bieden. Sinds 2011 kunnen de leden ook discussiëren, ervaringen delen en vragen stellen via een LinkedIn-groep. En dat doen ze steeds vaker. Daar waar het DG COMM-KM in het begin vaak tussenkwam om de discussies op gang te trekken, nemen de leden intussen steeds vaker zelf het initiatief: ze vragen hun collega’s welke fotografen, illustratoren, communicatiebureaus ze kunnen aanraden, welke ervaringen ze hebben met sociale media, interne blogs en wiki’s, hoe ze de KM-tool voor teams gebruiken ... Voor de leden betekent dit een aanzienlijke tijdswinst: ze kunnen snel veel collega’s bereiken en een degelijke oplossing vinden voor hun vraagstuk. En vooral: ze hoeven niet zelf het warm water opnieuw uit te vinden.

18


Zie ook

In 2013

• www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Communicatie > Over de federale communicatie > Netwerken > COMMnet • www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Kennismanagement > KMnet • www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Communicatie: Nieuwe publicaties in de COMM Collection (nr 13 en 24) • www.Linkedin.com > COMMnet-KMnet groep • www.p-o.belgium.be > Statistieken > COMMnet-KMnet

• worden 4 nieuwe COMM Collections gepland • wordt de beslissing van de Ministerraad van 21 december 2012 over het creëren van de federale zichtbaarheid uitgevoerd • wordt het project voor een federale infolijn verdergezet

Kerncijfers 745 deelnemers aan 26 activiteiten over 10 thema’s

94% 89%

vindt interessant

vindt nuttig

430

leden LinkedIngroep

Train the Trainer op vraag Ook in 2012 organiseert het OFO een aantal opleidingen op vraag. Een ervan is de Train the Trainer opleiding voor de key professional users (KPU) van de FOD Justitie.

en toepassen aan de hand van praktijkoefeningen. Dankzij deze oefeningen (zelf een les geven aan de medecursisten) konden ze zich voorbereiden op hun rol als interne trainer en kregen ze heel nuttige feedback van de lesgever en de medecursisten. De KPU ervaren de opleiding T.T.T. als heel positief. Zij bevestigen mij dat deze opleiding een grote meerwaarde was voor de opleidingen die zij nadien zelf moeten geven omdat ze konden leren van de andere KPU en omdat ze nuttige ‘tips & trics’ gekregen hebben van de lesgever. De opleidingen worden bovendien op een interactieve en boeiende manier gegeven.

Opleidingen op vraag zijn opleidingen uit het standaardaanbod die georganiseerd worden voor één organisatie. De opleiding gaat bij voorkeur door in de organisatie zelf en de inhoud en de duurtijd van de opleiding worden lichtjes aangepast aan de behoeften van de organisatie. Zo kunnen oefeningen of rollenspelen worden gekozen die aansluiten bij de specifieke werkcontext van de deelnemers. De opleiding voor de KPU vertrekt vanuit de standaardopleiding ‘Train the trainer’ van het OFO en wordt aangepast aan de specifieke organisatie- en informaticacontext van de FOD Justitie.

Eva De Koninck

In 2013

Voor de FOD Justitie werd een Train The Trainer (T.T.T.) op maat van de key professional users gemaakt, die in het kader van de migratie naar Windows 7 en MS Office 2010 opleiding geven aan de eindgebruikers. De KPU moeten in zeer korte tijd (4 uren) de eindgebruikers vertrouwd maken met Windows 7 en MS Office 2010 tijdens de introductiedag.

wordt het opleidingstraject verdergezet

Kerncijfers

Attaché competentie- en kennismanagement FOD Justitie

98 80%

deelnemers

tevredenheid

Dankzij de T.T.T. op maat was er een goede mix tussen de noodzakelijke theorie (pedagogische methoden) en praktijk. De KPU hebben tijdens de opleiding het op voorhand uitgewerkte lesmateriaal leren kennen, gebruiken


19

Speed meetings voor opleiders 2012 is een intens voorbereidingsjaar voor het FIRION-team, een gemengde groep van twaalf ervaren opleiders en enthousiaste collega’s van zowel binnen als buiten het OFO. Het team stelt een uitgebreide database van opleiders samen en ontwikkelt workshops voor de eerste ‘FIRION dag’.

een beetje creativiteit in mijn opleidingen verwerkt. Ik dacht vroeger dat het niet mogelijk was om in een les rond Kinderbijslag speelse didactische elementen te verwerken. Nu weet ik dat een quiz of een andere spelvorm perfect kan passen in elke opleiding. Ook een opleider stopt dus nooit met leren!

In 2013

Het FIRION-netwerk werd in 2011 opgericht. Het verenigt de federale personeelsleden die, occasioneel of regelmatig, de rol van interne opleider opnemen.

vindt de eerste FIRION-dag plaats in februari. Het is een groot succes met 211 inschrijvingen. In juni wordt daarom een extra FIRION-dag georganiseerd.

De leden van het netwerk kunnen deelnemen aan workshops. Daarin komen een aantal thema’s aan bod die nauw aansluiten bij hun opdrachten als interne opleider.

Kerncijfers

In 2012 wordt de FIRION-dag van 2013, waarin groepsdynamica centraal staat, grondig voorbereid. In gemengde duo’s en trio’s worden acht workshops uitgewerkt van een half uur (zap-sessies), bv. Party-si-passie, Nice to meet you, Trainer in Space, Flip Art ... Het accent ligt vooral op de ervaringsuitwisseling tussen opleiders. Verder is er geen cursusmateriaal op papier, zijn de workshops tweetalig, is iedere workshop gericht op een maximale interactie en uitwisseling en is er een grote variatie in de leermethodes.


20


Ouafaa Odda Administratief Deskundige – Interne Opleider Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers Mijn deelname aan het project FIRION laat me toe om opleidingen op een objectievere manier te bekijken en naar de essentie terug te keren. Samen met de opleiders van het OFO en andere federale organisaties herbekijken we zowel de manier van lesgeven, de gebruikte pedagogie als de lesomgeving. Een rijke ervaring die een effect heeft op m’n eigen opleidingen: ik herwerkte de didactische middelen die ik gebruik (PowerPointpresentaties, bordschema’s ...), heb mijn taal en formuleringen onder de loep genomen en

1.200

12

federale opleiders in de FIRIONdatabase (voltijdse én occasionele opleiders)

opleiders in het FIRION-team

Welzijn in the picture In 2013

De FOD P&O werkt in 2012 hard om het thema welzijn onder de aandacht te brengen door de oprichting van een nieuw netwerk, PreviUs.be, en de organisatie van informatie- en sensibiliseringsactiviteiten.

zijn verschillende activiteiten gepland voor de netwerken welzijn over bv. anders werken, pesterijen op het werk, luchtkwaliteit in de lokalen, werken na 65 jaar, welzijn en duurzame ontwikkeling, zelfmoord op het werk

Zie ook

In het najaar wordt het netwerk PreviUs.be opgericht voor en door federale preventieadviseurs en vertrouwenspersonen met ondersteuning van het DG OPO van de FOD P&O. PreviUs.be wil een ontmoetingsforum zijn waar informatie, documenten en ervaringen kunnen worden uitgewisseld en bewust gewerkt wordt aan een betere preventie en bescherming op het werk.

• www.fedweb.belgium.be > Welzijn > Psychosociaal risico > Stress • www.fedweb.belgium.be > Publicaties: PreviUs.be jaarprogramma 2013

Het nieuwe netwerk organiseert in 2012 al twee activiteiten: • een workshop ‘Discriminatie of pesterijen op het werk: maak jij het onderscheid?’ • een workshop ‘Anders werken en valkuilen van nieuwe werkmethodes’.

Charlotte Gozin

Naast de PreviUs.be-activiteiten komt het thema welzijn ook nog op andere manieren aan bod, via: • een ideeënmarkt met workshops rond stresspreventie • een studiedag rond stresspreventie, georganiseerd in samenwerking met de FOD Werkgelegenheid en Empreva • een sensibiliseringsdag voor het topmanagement, georganiseerd met Empreva, met als thema ‘De burgerlijke en strafrechtelijke aansprakelijkheden: managers, vermijd het vakje ‘Ga direct naar de gevangenis’ ‘.

De formele en informele contacten tijdens de netwerkactiviteiten Personeel en welzijn geven ons de kans om goede praktijken uit te wisselen en kennis te delen. Zo zijn we bezig met het invoeren van telewerk in onze organisatie en dus zijn we bij de FOD P&O komen luisteren naar hun ervaringen. Op onze beurt hebben we op een studiedag onze kennis rond agressiebeheersing gedeeld met collega-welzijnsexperten.

Stafmedewerker HRM – Dienst Welzijn Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening

Kerncijfers

642

deelnemers

Enkele tevredenheidscijfers: • 4 PreviUs.be workshops rond discriminatie en pesterijen op het werk: 79% • Ideeënmarkt stresspreventie: 86,7% • Studiedag stresspreventie: 73%


21

Personeelsplannen: all-in Het jaar 2012 vormt een scharnierpunt waarin de FOD P&O een substantiële bijdrage levert tot een efficiënter proces van opmaak en evaluatie van de personeelsplannen en een vereenvoudiging van de procedures. Door de moeilijke budgettaire context waarbij sterke besparingen worden gevraagd op de personeelsenveloppes, moet de FOD zijn ondersteunende rol immers aanscherpen. Dit gebeurt door optimaal gebruik te maken van de sterktes van het SEPP-platform: • de productie van betrouwbare, gestandaardiseerde ramingen over meerdere jaren • een rapportering aangepast aan elk beslissingsproces. In 2012 worden voor de eerste keer alle ontwerpen van personeelsplan voor de enveloppes opgemaakt op een uniforme wijze, met een projectie van de kost over twee jaar, 2012 en 2013, en een rapportering, op basis van het SEPP-platform. De realisatie op basis van het SEPPplatform gebeurt met een brede ondersteuning en een kwaliteitscontrole van de FOD P&O en in nauw overleg met de betrokken federale organisaties. Ook de evaluatie van alle, voor akkoord ingediende personeelsplannen gebeurt in 2012 op een uniforme wijze op basis van het SEPP-platform.

22


Doorheen deze processen wordt echter duidelijk dat elke actor betrokken bij de personeelsplanning nood heeft aan informatie die een ondubbelzinnig antwoord biedt op volgende vragen: wat is de bestaande toestand van de human resources en hun kost, over welke beslissingsmarge beschikt de dienst en welke wervingen en bevorderingen zijn er mogelijk binnen deze marge. Om dergelijke informatie standaard te kunnen produceren dringt een aanpassing van de methodologie zich op. In 2012 worden voor de andere financieringsbronnen dan de personeelsenveloppe voor het eerst specifieke richtlijnen uitgevaardigd voor de opmaak, indiening en opvolging van de personeelsplannen. De coördinatie van de betrokken dossiers gebeurt door de FOD B&B en de evaluatie is in handen van een ad hoc Task Force Ambtenarenzaken-Begroting, waarin onder meer een aantal experts van de FOD P&O actief zijn.

In 2013 worden de beleidsrichtlijnen over de methodologie van het personeelsplan en de personeelsenveloppes en -plannen 2013 aangepast om de verworvenheden van 2012 te kunnen verankeren: • de opmaak van de ontwerpen van personeelsplan met ondersteuning en kwaliteitscontrole van de FOD P&O, op basis van het SEPP-platform • een rapportering aangepast aan elk beslissingsproces • een methodologie voor de opmaak van drie referentiesituaties: AS IS, niet-samendrukbare TO BE en operationele TO BE.

Zie ook • Hoofdstuk 1 > Meer dan cijfers • www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Ontwikkeling en ondersteuning > Strategie > Personeelsplanning • www.fedweb.belgium.be > Regelgeving > Omzendbrieven 612, 613, 617, 622, 623 en 625

SEPP: van tool tot proces De FOD P&O vergroot de impact van zijn SEPP-producten (Standaard voor een Elektronisch PersoneelsPlan). Het basisplatform SEPP wordt via het project SEPP MACRO uitgebreid tot een geïntegreerd platform voor de planning en opvolging van de human en budgettaire resources, dat ook voldoet aan de behoeften van grotere federale organisaties. De dienst Planning en Selectie van de FOD P&O bundelde voor de ontwikkeling van SEPP MACRO zijn krachten met verschillende partnerorganisaties: de FOD’s Binnenlandse Zaken, Buitenlandse Zaken, Werkgelegenheid, Sociale Zekerheid, de POD Maatschappelijk Integratie en de FOD P&O. Het voltooide prototype dat in maart 2012 is gevalideerd, maakt het volgende mogelijk: • regelmatige monitoring van de partnerdiensten • stipte aanmaak van volledige dossiers inzake personeelsplannen voor de entiteiten die nog niet door SEPP ondersteund worden, of dat niet willen • identieke evaluatie van alle ontwerpen van personeelsplannen die voor akkoord voorliggen aan de ministers • talrijke gerichte analyses die gevraagd worden ter ondersteuning van regeringsbeslissingen. Zo tonen de analyses van de gevangenissen en van de federale politie de doorslaggevende rol aan van de FOD P&O bij het genereren van objectieve en relevante gegevens. In 2012 sluiten drie nieuwe diensten zich aan om de operationalisering van het prototype SEPP MACRO mogelijk te maken: de FOD’s Financiën, Mobiliteit en Economie.

Daarmee gaat het SEPP-team de uitdagingen aan die verbonden zijn aan de optimalisering van de basisfunctionaliteiten, maar ook aan de specifieke kenmerken van de FOD Financiën: zijn omvang en zijn loopbanen.

In 2013 • worden de specifieke workflows voor de planning van de human resources in 12 FOD’s/POD’s geïmplementeerd • worden de ontwerpen van personeelsplannen van alle personeelsenveloppen vanaf het nieuwe platform ontwikkeld

Zie ook www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Ontwikkeling en ondersteuning > Strategie > Personeelsplanning

Adviseur personeelsmiddelen FOD Financiën

Kerncijfers 12 FOD’s en POD’s gebruiken SEPP:

14 2.085.000.000 €

Philip Vandormael

personeelsenveloppen

Het personeelsplan 2013 voor de FOD Financiën is opgesteld met SEPP. Het grote voordeel is dat de door de regelgeving voorgeschreven tabellen automatisch worden gegenereerd. Er is een duidelijke en eenvormige werkwijze en dat vereenvoudigt het goedkeuringsproces in de Task Force. Het bewijst dat SEPP ook in een grote organisatie als de FOD Financiën toepasbaar is.

jaarbudget


23

Het abc van overheidsopdrachten Kerncijfers

De klanten erkennen en gebruiken ABA, de dienst voor aankoopbeleid en advies van de FOD P&O, steeds meer als het kenniscentrum bij uitstek voor overheidsopdrachten van leveringen en diensten.

6.140

Heel wat federale klanten maken ruim gebruik van de beschikbare templates voor de klassieke procedures voor leveringen en diensten. Ze zien deze templates als ijkpunten tijdens hun gunningsprocedures. Daarnaast zijn er verschillende handleidingen beschikbaar. ABA is op die manier een opslagplaats van kennis. Toch blijven adviezen op maat belangrijk. Klanten doen in 2012 steeds meer een beroep op de juristen van ABA voor complexe aangelegenheden inzake overheidsopdrachten. Ze worden echter ook gevraagd om principiële standpunten in te nemen over algemene thema’s, bv. waar de grens ligt voor het gebruik van een onderhandelingsprocedure of wanneer het aangewezen is om een concurrentiedialoog te gebruiken. Ten slotte blijven de opleidingen een grote rol spelen: standaardopleidingen overheidsopdrachten bij het OFO en opleidingen op maat bij de FOD Binnenlandse Zaken.

384

Juriste Fonds voor de Medische Ongevallen We hebben al meerdere malen beroep gedaan op ABA voor advies voor het opstellen van een lastenboek. De templates die ter beschikking staan op de website betekenen een grote hulp. Door de deskundige uitleg van de medewerkers van ABA brengen we de onderhandelingsprocedures steeds tot een goed einde.

deelnemers aan opleidingen

86%

Marleen Stevens

adviezen en ondersteuningsacties

tevredenheid over de opleidingen

Zie ook • www.publicprocurement.be • www.p-o.belgium.be > Statistieken > Overheidsopdrachten ABA

In 2013 biedt ABA ondersteuning aan de federale projectleiders bij het in voege treden van de nieuwe wetgeving overheidsopdrachten

24


Met LEAN blijven we op koers! Ja, onze klanten zijn tevreden over de afschaffing van de aangetekende brieven en de gebruiksvriendelijkere uitwisselingen via mail of via de beveiligde applicatie ‘Foodweb’. En we zien dat de antwoordtermijn met 70% is ingekort.

LEAN is een filosofie die uitmondt in een managementstijl die het mogelijk maakt om beter te doen met dezelfde middelen. In 2012 begeleidt de FOD P&O voor het eerst een viertal LEAN-projecten, bij het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV). Ook de RVA start met LEAN-pilootprojecten in twee regionale kantoren. LEAN is een participatieve benadering die een continue verbetering beoogt van de processen om de klantentevredenheid te verhogen. Met de methode wordt nagegaan waar een proces aan efficiëntie inboet: wachttijden, vergissingen, processen die niet gestandaardiseerd zijn, slecht zijn aangepast of niet gedeeld worden, onderbrekingen in de informatiestroom, stocks, overtollige controles ... Om dat verlies in kaart te brengen komen alle teamleden die aan het proces werken samen om het te beschrijven, de aandachtspunten te identificeren en verbeteringen te formuleren. De verbeteringen worden door de verschillende leden van het team uitgevoerd. Dankzij die participatieve benadering kunnen de - soms niet vermoede - capaciteiten van het volledige team worden ingezet.

In 2013 • wordt LEAN bij het FAVV voortgezet, met de dienst ICT erbij • start LEAN bij de RVA een tweede fase: 4 diensten voegen zich erbij • vanaf september zal de LEAN Academy 105 personen opleiden uit de federale overheid

Ja, alle medewerkers werden betrokken bij de lancering van de LEAN-aanpak. Ze hebben veel ideeën aangereikt en die vinden ze in hun dagelijkse bezigheden terug. De doelstellingen worden in team vastgelegd. Wat een motivatie!

Véronique Berthot Directeur-generaal Algemene diensten Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Welke manager droomt er niet van het werk te vereenvoudigen, meer gewaardeerd te worden door zijn klanten, de tevredenheid van zijn personeel te verhogen en de naaste medewerkers die onder hun taken bezwijken te ontlasten! Een droom? Ja, maar een die werkelijkheid kan worden met de LEAN-methode. Tot die conclusie kwamen we bij het FAVV met het proefproject in samenwerking met de ‘LEAN teachers’ van de FOD P&O. Ja, we hebben het werk vereenvoudigd, door de processen te optimaliseren en fasen zonder toegevoegde waarde te schrappen. Dankzij de automatisering konden we de opeenvolging van de fasen versnellen en het papierverbruik doen dalen.

Ja, de teamchefs stellen de nieuwe manier van werken op prijs. Ze hebben meer tijd om hun medewerkers te coachen. Er moet niet veel meer uitgelegd worden als de doelstellingen duidelijk zijn en iedereen heeft meegewerkt aan hun formulering. Het ‘white board’ dat door elke medewerker wordt aangevuld en een keer per week wordt doorgenomen, is veel nuttiger dan lange besprekingen.

Kerncijfers

50 300

personen opgeleid

Meer dan 300 ambtenaren hadden een LEAN-ervaring


25

Eerste CAF-labels In 2012 worden de eerste CAF-labels toegekend aan niet-federale organisaties. Meer dan 40 ambtenaren, uit alle horizonten, volgen de opleiding ‘Externe feedback procedure’ (EFP) om de CAF-erkenningen te kunnen uitvoeren en het label ’Efficiënte CAFgebruiker’ toe te kennen. De CAFprocedure ‘externe feedback’ wordt werkelijkheid in België.

In 2012 begeleidt het DG OPO van de FOD P&O de implementatie van de CAF-applicaties bij het DG Leefmilieu van de FOD Volksgezondheid en bij het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten.

De eerste resultaten zijn al zichtbaar. De nieuwe waarden van het FAGG, die begin 2013 werden bekendgemaakt, zijn aangevuld met de 14 engagementen die zijn aangegaan, en bijna de helft van de ‘quick wins’ zijn al gerealiseerd en geëvalueerd. Zo werd een werkgroep duurzame ontwikkeling opgericht, een coherent ontvangstmeldingssysteem ingevoerd, ‘tips en weetjes’ in verband met technologie en IT verspreid ..

Het CAF (‘Common Assessment Framework’) Excellence Model is een gemeenschappelijk Europees kwaliteitskader voor de overheidssector. De organisaties gebruiken het als zelfevaluatie-instrument. Met het CAF kunnen de overheidsdiensten hun prestaties permanent op een doeltreffende en efficiënte manier verbeteren, en kunnen ze meer doen met minder. Omdat het gebruik van het CAF een grote investering vereist, wensten talrijke gebruikers hun inspanningen erkend te zien. Daarom werd een procedure uitgewerkt voor een externe feedback op Europees niveau voor de gebruikers van het CAF, in de vorm van het label ‘Efficiënte CAF-gebruiker’. In die context heeft de FOD P&O een netwerk opgericht voor uitwisselingen tussen de federale, de gemeenschaps- en de gewestadministraties: ‘Belgian Public Administration Network’ (BEPAN). Er zijn coördinatoren aangesteld in de gewesten, de gemeenschappen en in de federale overheid, om het proces voor het CAF-label te beheren. De FOD P&O is belast met de nationale coördinatie en de vertegenwoordiging op Europees niveau.

26


Het was de gelegenheid bij uitstek om elkaar te ontmoeten en een interne dialoog op te starten, ongeacht de verschillen in hiërarchisch niveau, taal of ervaring, waarbij ieders verwachtingen geïdentificeerd konden worden. Het leidde tot 14 engagementen van het management, 20 ‘quick wins’ en 13 prioritaire acties, waarvoor telkens een concreet en gedetailleerd actieplan werd opgesteld, onder het toezicht van onze Afdeling Kwaliteit.

Ik dank het DG OPO nogmaals van harte voor hun support die cruciaal was voor de lancering van dit proces.

Zie ook Stéphanie Querrière Wetenschappelijk dossierbeheerder Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten In zijn vijfde bestaansjaar is het FAGG gestart met zijn eerste CAF-cyclus voor een nog efficiëntere uitvoering van zijn opdracht: erop toezien dat iedereen over betrouwbare geneesmiddelen en gezondheidsproducten kan beschikken.

• www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Ontwikkeling en ondersteuning > Kwaliteit > CAF • www.publicquality.be

Kerncijfer

4

CAF labels toegekend

Special forces rukken uit De FOD Economie maakt in 2012 gebruik van de ‘Special federal forces’ voor zijn infocampagne ‘Gas-Elektriciteit: durf vergelijken’. Bij dit project worden personeelsleden flexibel ingezet voor projecten bij andere organisaties. Het gaat om een soort ‘flying team’ dat organisaties die erom vragen tijdelijk kan ondersteunen. Organisaties die op zoek zijn naar extra krachten, kunnen dat in de databank van Selor laten weten. Selor informeert op zijn beurt de andere organisaties over de aanvragen. Zij checken of hun medewerkers hier tijd en zin voor hebben. De ondersteuning kan veel vormen aannemen: versterking tijdens een piekperiode, advies of implementatie van een specifieke materie ... Voor de vragende organisatie levert deelname aan het project besparingen op, de organisatie hoeft niet op zoek te gaan naar externe consultants of medewerkers. Ook de ontwikkeling van de ‘vliegende’ personeelsleden vaart er wel bij, ze komen in een nieuwe omgeving terecht, doen een hoop nieuwe ervaringen op en kunnen er leren van anderen. Een voordeel, ook voor de ‘uitlenende organisatie’ die haar personeelsleden competenter ziet terugkeren, haar personeelsbestand flexibel kan inzetten en in de toekomst misschien een beroep kan doen op een wederdienst.

Bij het project in de FOD Economie leggen federale personeelsleden in een groot aantal gemeentes aan de bewoners uit hoe zij de beste energieleverancier kunnen kiezen. Selor en de FOD Economie slaan de handen in elkaar om zo veel mogelijk medewerkers voor deze campagne te vinden. Een tiental federale organisaties (ongeveer 100 personen) reageren op de oproep.

In 2013 wil Selor het project dat op goodwill gebaseerd is, verder stimuleren

Zie ook www.selor.be

Kerncijfers Project ‘Durf Vergelijken’ FOD Economie

400 500

personeelsleden

gemeentes


27

Hoofdstuk

3

FEDERALE PERSONEELSLEDEN

Integratietraject op kruissnelheid Een twintigtal organisaties stappen mee in het nieuwe integratieconcept van het OFO voor nieuwe contractuele en statutaire medewerkers van niveau A en B. Het integratietraject biedt verschillende leerformules en qua inhoud is er een gedeelte ‘à la carte’: de deelnemers kiezen de thema’s die hen het best helpen om zich te integreren en hun nieuwe omgeving te leren kennen. De deelnemers volgen zes opleidingsdagen die vooral gericht zijn op reflectie, zelfkennis en netwerking. De eerste drie dagen zijn gewijd aan: • kennis van zichzelf en van de anderen • in team werken • ontcijfering van en inzicht in de eigen functiebeschrijving, takenkaart en competentieontwikkeling • reflectie over de eigen waarden en die van de federale overheid. Daarna kunnen de deelnemers uit een catalogus drie themadagen kiezen: overheidsopdrachten, statuut, talen, zich integreren in een team, netwerken opbouwen, een efficiënt documentenbeheer, talent, ontwikkelcirkels ... Voor de organisatie van de themadagen doet het OFO zoveel mogelijk een beroep op interne opleiders en experts van de federale overheid.

Zie ook ww.fedweb.belgium.be > Opleiding en ontwikkeling > w Integratietraject

In 2013 • is er een sterkere link tussen het verloop van het traject en de realiteit op het terrein dankzij de ondersteuning van de hiërarchische meerdere • worden individuele inschrijvingen aanvaard voor personeelsleden van diensten die de overeenkomst met het OFO (nog) niet hebben ondertekend, mits toestemming van de opleidingsverantwoordelijke.

Julie Schrevens

Kerncijfers

Dienst Algemene Boekhouding Ministerie van Landsverdediging

Een twintigtal deelnemende organisaties. Op één jaar:

82,5

627

opleidingsdagen

deelnemers

Dankzij het integratietraject heb ik kunnen kennismaken met iemand in een gelijkaardige functie als de mijne, maar in een ander departement. We organiseerden twee voormiddagen om ervaringen uit te wisselen, een in de FOD van die persoon en een in ons ministerie. Zo konden we zien hoe een andere dienst werkt, en van elkaar leren. Dat was heel constructief. Het was trouwens een van de punten die in het traject aan bod kwamen, namelijk ‘een professioneel netwerk uitbouwen over de grenzen van je organisatie heen’.


29

Loopbaanbegeleiding: eerste stappen Het OFO en vier federale organisaties slaan de handen in elkaar om loopbaanbegeleiding transversaal te organiseren.

Kerncijfers 20 loopbaanbegeleiders worden opgeleid:

8

De transversale begeleiding is vooral bedoeld voor leidinggevenden (A1, A2) en alle personeelsleden vanaf A3. Confidentialiteit is in deze groep extra bepalend voor het succes en daarom wordt gekozen voor een loopbaanbegeleider uit een van de drie andere organisaties. De kandidaat-begeleiders doorlopen daarbij een strenge selectieprocedure. De deelnemende organisaties kunnen zelf nog medewerkers laten opleiden om als loopbaanbegeleider aan de slag te gaan voor medewerkers van de eigen organisatie. Hierdoor zullen alle medewerkers van de deelnemende organisaties bij een loopbaanbegeleider terecht kunnen. De projectleiders van de FOD Binnenlandse Zaken, de FOD Sociale Zekerheid, de Rijksdienst voor Pensioenen en de FOD P&O trekken samen aan de kar van dit project, dat Talent+ wordt gedoopt, en werken hiervoor nauw samen met de projectleider van het OFO. Van september tot december doorlopen de loopbaanbegeleiders in spe de helft van de opleiding, nl. vier dagen. Verder zijn de eerste lijnen van het communicatieplan geschreven en bereidt het OFO zich voor om een coördinerende rol op te nemen.

30


12

voor transversale begeleiding

voor interne begeleiding


In 2013 •v inden de vier resterende opleidingsdagen plaats en wordt gestart met het voeren van een zestal testgesprekken •w ordt loopbaanbegeleiding vanaf 15 mei toegankelijk voor ongeveer 8.200 federale ambtenaren.

Loopbaan op de voet gevolgd Wedde en loopbanen in de federale overheid zijn voor een leek niet altijd even makkelijk te doorgronden. Een weddeberekeningsmodule en een nieuwe brochure over de loopbaan in niveau A brengen daar verandering in. In oktober verschijnt op Fedweb een berekeningsmodule voor de wedde en een aantal vaste toelagen of premies. Na het beantwoorden van een paar eenvoudige vragen komen burgers en personeelsleden in grote lijnen te weten wat ze kunnen verdienen bij de federale overheid. Voor wie zicht wil krijgen op wat nu van toepassing is voor de loopbaan in niveau A, publiceert de FOD P&O begin december een nieuwe brochure. Die bundelt op een heldere en overzichtelijke manier de belangrijkste elementen van de huidige loopbaan. De brochure gaat bijvoorbeeld in op de verschillen tussen een contractuele en een statutaire loopbaan, licht enkele kernbegrippen toe en toont de mogelijke evoluties in de loopbaan van een personeelslid. De brochure bestaat enkel in een elektronische versie, zodat ze zo snel mogelijk kan aangepast worden als een nieuwe tekst in het Staatsblad verschijnt. De belangrijkste wijzigingen op het vlak van wedde, loopbaan en verlof in 2012: • nieuw stelsel voor de vierdagenweek en voor halftijds werken vanaf 55 (of 50 voor sommige beroepen) voor statutaire personeelsleden

• premie voorzien gedurende 60 maanden in het kader van de vierdagenweek • mogelijkheid voor statutaire personeelsleden om, mits toestemming, na hun 65ste te blijven werken • mogelijkheid van een instapkaart voor contractuele functies, dit is een attest dat getuigt van generieke competenties die buiten het diploma verworven zijn • verlengen van het ouderschapsverlof (loopbaanonderbreking) van drie naar vier maanden waarna de medewerker een aanpassing van zijn werkregime of zijn uurrooster kan vragen • harmonisatie van de toelagen voor prestaties buiten de normale uurroosters, wachtdiensten en het werk in opeenvolgende ploegen • beperking van het verlof voor bloedgeven tot de duur van de gift plus twee uur verplaatsing • schrappen van de vervangende verlofdag (wanneer een vrije dag samenvalt met een feest- of compensatiedag) voor deeltijdse personeelsleden • hervorming van de ontwikkelcirkels: de cyclus is verkort tot 1 jaar, er zijn meerdere eindvermeldingen en ook contractuele personeelsleden kunnen nu beroep aantekenen tegen de ontvangen vermelding.

Kerncijfer

2.271

downloads brochure niveau A op Fedweb (dec 2012)

In 2013 • wordt de brochure aangepast telkens er iets wijzigt aan de loopbaan niveau A • wordt een nieuwe loopbaan voor alle niveaus voorbereid.

Zie ook • www.fedweb.belgium.be > Verloning en voordelen > Loopbaanpad > Verlof, afwezigheid en werktijd • www.federalecartografie.be


31

Français pour débutants De taalopleidingen Nederlands en Frans voor beginners krijgen een krachtinjectie, zowel de uren als het ondersteunend materiaal nemen toe.

Door de langere opleiding (90 uur verspreid over 30 weken) hopen we dat deelnemers de basiskennis en -vaardigheden nu binnen een redelijke termijn verwerven en meteen ook de nodige autonomie bezitten om op de werkvloer beter te functioneren in de andere taal.

De vernieuwde opleidingen lopen van september tot en met juni en zijn uitgebreid van 45 naar 90 uur, verspreid over 30 weken. Daarbij gaat veel aandacht naar de toepassing van het geleerde op de werkplek, door de ondersteuning en het engagement van de leidinggevende en collega’s. Vier nieuwe tools helpen de deelnemers in hun leertraject. • De Grabbelgrammatica is een communicatieve grammatica om basiskennis te verwerven • De TaalAutomaat is het geheel van behoefte- en taakgerichte activiteiten om basisvaardigheden aan te leren • Het TaalMaatje is de taalportfolio waarmee deelnemers via permanente (zelf)evaluatie en constructieve feedback en aan de hand van hun wisselende behoeften hun eigen leertraject uitstippelen met aandacht voor hun eigen leerstijl en leersituatie • De Transfertoolkit is een pakket transfertools die alle stakeholders, van klantorganisatie tot opleidingsverschaffer, op een actieve manier betrekken bij het leerproces

In 2013 • wordt deze nieuwe aanpak geëvalueerd en indien nodig aangepast • gaan na de zomer nieuwe groepen van start.

32


Kerncijfers Gestart in september: 150 deelnemers

Gwen van Damme en Dominique Guiette Taalopleiders OFO Door de grote vraag naar taalopleidingen, moesten deelnemers aan de opleiding ‘Nederlands op het Werk voor beginners’ vroeger soms tot een jaar wachten op een vervolg van hun taalopleiding. De kennis en vaardigheden die de deelnemers in deze korte opleiding hadden verworven, ging grotendeels verloren door een gebrek aan continuïteit. Daardoor moesten zij vaak weer van voor af aan beginnen. Ze raakten gedemotiveerd en haakten af.

60 90

niveau A/B

niveau C/D

Zie ook www.fedweb.belgium.be > Opleiding en ontwikkeling > Talen en schrijfvaardigheden

Gecertificeerde opleidingen onder de loep Functioneren medewerkers beter nadat ze een gecertificeerde opleiding volgden en welke factoren bevorderen of belemmeren de toepassing van het geleerde op de werkplek? Dat is wat het OFO samen met de Universiteit Antwerpen onderzoekt voor twee gecertificeerde opleidingen, ‘Omgaan met taken en informatie’ en ‘Opstellen van verslagen en omgaan met klanten tijdens inspecties’. Een paar interessante resultaten: • ongeveer 80% van de respondenten geeft aan dat ze minstens één leerdoelstelling bereikt hebben en die ook toepassen op de werkplek • ongeveer 50% van de respondenten denkt na deze opleiding meer dan 90% van zijn taken te kunnen uitvoeren • gemotiveerde deelnemers die vertrouwen hebben in hun eigen kunnen, gaan na de opleiding makkelijker aan de slag met wat ze leerden. Ook de steun van collega’s en chef om het geleerde toe te passen speelt een erg belangrijke rol.

Zie ook • www.fedweb.belgium.be > Opleiding en ontwikkeling > Gecertificeerde opleidingen • www.p-o.belgium.be > Statistieken > Gecertificeerde opleidingen OFO

In 2013 op 4 februari, noteert het OFO de laatste inschrijvingen voor de gecertificeerde opleidingen. Eind 2012 beslist de regering immers om de inschrijvingen voor de gecertificeerde opleidingen stop te zetten. Samen met de verantwoordelijke bij de organisaties zorgt het OFO ervoor dat het afsluiten van de inschrijvingen op een correcte manier kan verlopen. Via Fedweb, nieuwsbrief en in een meeting met de SPOC’s gecertificeerde opleidingen wordt de nodige info verspreid en een duidelijke manier van werken afgesproken.

Kerncijfers

3.178,5 12.317

deelnemers aan gecertificeerde opleiding

12.515 28.579

dagen gecertificeerde opleiding

deelnemers aan test

federale personeelsleden op de wachtlijst op het moment van afsluiten (4 februari 2013)


33

Crescendo groeit Kerncijfers

De FOD Financiën en de FOD Justitie stappen mee in Crescendo. De FOD Sociale Zekerheid breidt zijn gebruik uit.

11

Met de implementatie van de tool Crescendo verbeteren de organisaties hun processen van de ontwikkelcirkels. Door te werken met Crescendo worden ze ook aangespoord om na te denken over de HR-processen. Enkele voorbeelden: • om te starten met de gesprekken van de ontwikkelcirkels moeten de functiebeschrijvingen worden verbeterd • om competentiemanagement in de ontwikkelcirkelgesprekken te integreren moet de aanpak van de generieke en technische competentieprofielen worden bepaald. De FOD P&O begeleidt de federale organisaties van de analyse tot de lancering van de applicatie via workshops en individuele vergaderingen.

In 2013 • bestaat de uitdaging erin de 40.000 leidinggevenden en medewerkers die nog geen toegang hebben mee aan boord te krijgen • wordt de module voor het beheer van de functiebeschrijvingen operationeel • wordt Crescendo toegankelijk via de elektronische identiteitskaart • wordt Crescendo uitgebreid met een rapporteringssysteem.

34


31.307

begeleide organisaties

gebruikers van Crescendo

Colette Janssen

Zie ook

Verantwoordelijke ondersteunende diensten Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België en Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis

• Hoofdstuk 3 > Loopbaan op de voet gevolgd • www.fedweb.belgium.be > Evaluatie en ontwikkelcirkels > Ontwikkelcirkels voor personeelsleden • [email protected]

De ontwikkelcirkels opstarten in een organisatie is een hele opgave, in twee musea tegelijkertijd een huzarenstuk. De immense know-how van DG OPO op dit vlak en hun nooit aflatende enthousiasme werken echter uitermate inspirerend. Het resultaat? In mei zijn de eerste functie- en planningsgesprekken gestart!

Toptaal Sinds augustus biedt het OFO de mandaathouders een individuele taalcoaching op maat in de drie landstalen en het Engels. Die nieuwe, flexibele leermethode is voor de mandaathouders een realistisch en doeltreffend alternatief.

Kerncijfers

16

Coachingaanvragen • 5 gestart in 2012 • 4 starten in 2013 • 7 moeten de test (ELAO) nog afleggen

Alle federale mandaathouders kunnen een aanvraag indienen. De methode en de inhoud van de individuele coaching worden bepaald volgens het taalniveau, de behoeften en de doelstellingen van de mandaathouder. De analyse gebeurt op basis van een onlinetest (ELAO) gevolgd door een oriëntatiegesprek met een interne opleider van het OFO. De coachsessies zijn gespreid over maximum 15 weken. De mandaathouder verbindt zich tot 30-40 uur coaching, aan een ritme van twee contacten per week met zijn coach. De meest gevraagde formule is de face-to-face-coaching om de mondelinge taalvaardigheid te ontwikkelen. De gemengde formule, face-to-face momenten en uitwisselingen via e-mail om de schriftelijke taalvaardigheid te verbeteren, kent ook succes.

Zie ook

Christian Pochet Directeur Stafdienst ICT FOD Werkgelegenheid Wat ik bijzonder op prijs stelde, was dat ik mijn lessen kon organiseren volgens mijn agenda. Het programma is volledig op mij afgestemd en aangepast aan mijn behoeften en mijn werkcontext, zodat ik wat ik leer onmiddellijk in mijn dagelijkse werk kan toepassen. Ik denk dat ik de taal echt beter beheers.

www.fedweb.belgium.be > Opleiding en ontwikkeling > Talen en schrijfvaardigheid


35

Chefopleiding In september start de tweede, verbeterde, cyclus van de Ontwikkelingstrajecten voor Operationele en Tactische Leidinggevenden bij het OFO. Deze trajecten beogen de ontwikkeling van de management- en leiderschapscompetenties van federale leidinggevenden van alle niveaus met minstens een jaar ervaring. Op basis van onder andere een tussentijdse evaluatie van de eerste cyclus worden de volgende aanpassingen aangebracht: • het traject wordt ingekort van twee naar een jaar (van 30 naar 12 dagen) • de opdeling in een stam A (opleidingen uit het standaardaanbod van het OFO) en een stam B (groepsdynamische coaching) wordt losgelaten • er wordt zoveel mogelijk gestreefd naar gemengde groepen, met deelnemers uit verschillende organisaties. Elk traject bestaat nog steeds uit een flexibel modulair programma. Deelnemers stellen, met ondersteuning van hun trajectbegeleider, een persoonlijk ontwikkelingsplan op, gebaseerd op hun behoefteanalyse. Verder is er ruimte voor ad hoc thema’s waarmee de deelnemers als leidinggevende geconfronteerd worden op de werkvloer. Voor individuele ontwikkelingsbehoeften die niet aan bod kunnen komen tijdens het traject, worden de deelnemers georiënteerd naar de leeroplossingen die het best bij hun behoeften passen.

36


In het traject staan groepsvorming, leren van elkaar en het toepassen van het geleerde op de werkplek centraal. Om tot concrete resultaten op het terrein te komen, wordt ook een actieve opvolging en ondersteuning van de chef en de P&O-stafdienst van de deelnemers gevraagd.

Zie ook • www.fedweb.belgium.be > Opleiding en ontwikkeling > Ontwikkelingstrajecten voor leidinggevenden • [email protected]

In 2013 start cyclus 3 (2013-2014) .

Veerle Custers

Kerncijfers

Verantwoordelijke communicatie POD Duurzame Ontwikkeling

111 176

deelnemers 1e cyclus

deelnemers 2de cyclus • 90 mannen + 86 vrouwen • 27 verschillende organisaties

Door het leiderschapstraject van het OFO te volgen heb ik meer zelfvertrouwen gekregen als leidinggevende. De kracht van het traject zit in de tools die worden aangereikt, het delen van ervaringen in de groep en de opvolging door een betrokken coach. De aanpak van het situationeel leidinggeven en de feedback van de groep op een moeilijke situatie waren voor mij erg waardevol. Ik weet nu dat ik als leidinggevende goed bezig ben en ook waarin ik nog kan verbeteren of groeien.

In Vivo In september wordt ‘In Vivo’ het nieuwe overkoepelende leiderschapsprogramma voor top managers voorgesteld. Naast Vitruvius zijn er nu ook kortere ontwikkelingstrajecten, zowel in groep via peer coaching en responsief leiderschap als individueel via coaching. Tijdens een oriëntatie-intake wordt samen met de deelnemers verkend wat het meest aangewezen geïndividualiseerd traject is. Eind 2011 begon een nieuwe lichting managers aan het traject ‘Vitruvius, cyclus IV’, met als boeiende uitdaging samen hun mensgerichte leiderschapstalenten te ontdekken en verder te ontwikkelen.

Zie ook www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Ontwikkeling en ondersteuning > Medewerkersgericht > Leiderschap

Kerncijfers Vitruvius cyclus IV:

56 30

deelnemers

verschillende organisaties

Tijdens een intense tocht van 23 dagen doorheen verschillende ervaringsgerichte modules leren ze o.a. zichzelf ontdekken als mensgericht leider, een zelfsturende leergroep bouwen, mekaar coachen, zelfgekozen leiderschapsthema’s uitdiepen, processen begeleiden, en via intervisies hun eigen organisaties op weg helpen naar meer mensgerichtheid.


37

Hoofdstuk

4

FOD P&O

P&O geeft je vleugels De stafdienst P&O biedt de personeelsleden van de FOD P&O twee nieuwe opleidingen aan om hen te leren klanten nog beter te adviseren en om hun persoonlijke draagkracht te vergroten.

Dit traject is uniek omdat: • deze sessies, in tegenstelling tot een klassieke cursus stressmanagement, niet vertrekken vanuit problemen maar juist vanuit positieve drijfveren • deelnemers samen heel actief op zoek gaan naar hun drijfveren • deelnemers een actieplan opstellen om hun energie in balans te houden.

Een eerste opleidingstraject heeft als doel de consultancyvaardigheden van (project)medewerkers van de FOD verder te ontwikkelen, in samenwerking met het OFO.

Zie ook

De meerwaarde van dit traject op maat van de FOD P&O bestaat in het feit dat: • de opleiding zo nauw mogelijk aansluit bij de specificiteit van de P&O-klantrelaties: zo wordt gewerkt vanuit specifieke cases waar P&Omedewerkers mee geconfronteerd worden • deelnemers van elkaars ervaringen kunnen leren • iedere deelnemer de mogelijkheid krijgt om een individueel ontwikkelingsplan op te stellen beginnend met een eigen competentiebilan aan de hand van een 270°-feedback. De workshops ‘My Energy’ vormen een tweede traject. Het loopt over vier maanden met vier sessies van twee uur waarbij deelnemers nadenken over wat hen energie geeft in hun werk en leven. Pas wanneer deelnemers een duidelijk beeld hebben van waar ze goed in zijn, wat hen goedgezind maakt en wat hun drijfveren zijn, kunnen ze duidelijke keuzes maken en zelf invloed uitoefenen op een context die voor hen stresserend is.

www.p-o.belgium.be > Statistieken > Personeel FOD P&O

In 2013 wordt de workshop ‘My Energy’ herhaald.

Hilda Poleunus Adviseur FOD P&O

Kerncijfers

19 16

deelnemers ‘Consultancy’

deelnemers ’My Energy’

My Energy, de titel alléén zegt het al! Samen hebben we met een aantal collega’s stilgestaan bij het energiepeil van ons lichaam, bij onze emoties, geest en zingeving. We hebben gedeeld wat ons precies energie geeft en wat zeker niet. Zo zijn we in een coaching-duo tot een concreet actieplan gekomen. Met wat goede wil lacht de toekomst ons nu toe! Wat is er fijner dan je energie te steken in positieve projecten? Wordt vervolgd!


39

Eerste Hulp Bij Overheidsopdrachten Kerncijfers

Projectleiders moeten hun project kunnen leiden en zich concentreren op die taken die sterk aanleunen bij hun expertise. Ze hebben niet altijd de nodige kennis van overheidsopdrachten. Het Werkstation van de FOD P&O ontlast hen daarom grotendeels van de taken met een sterk procedurele inslag.

100

De processen en typedocumenten die projectleiders moeten gebruiken bij een gunningsprocedure, staan op de publicprocurement site. Ze kunnen steeds rekenen op geactualiseerde templates.

overheidsopdrachten ondersteund

Zie ook www.publicprocurement.be

Op het samenwerkingsplatform beConnected kunnen de projectleiders de gefinaliseerde documenten opladen in een aparte map. Ze hoeven ze dus niet meer via e-mail te verzenden. Ze kunnen bovendien rekenen op een controle van al hun documenten. Eventuele kleine vergissingen kunnen dan nog rechtgezet worden. De hiërarchische meerdere kan steeds volgen in welk stadium de gunningsprocedure zich bevindt via de voortgangstabel van de lopende opdrachten. Dankzij de templates van het Werkstation voeren de projectleiders hun gunningsprocedures op een uniforme wijze uit. Deze manier van werken levert veel tijdwinst op voor de interne controle en voor de inspectie van Financiën. Bovendien wordt de juridische veiligheid hierdoor versterkt, waardoor beroepen bij de Raad van State beperkt worden. Een ander voordeel van de templates is de grote tijdswinst voor het Werkstation bij de controle van de documenten van de projectleiders.

40


Sarah Geens Learning solution manager OFO Mijn collega’s en ik moeten vaak overheidsopdrachten lanceren om externe opleiders te vinden voor onze opleidingen. Het Werkstation geeft ons advies over methodes en procedures, informeert ons over wijzigingen in de wetgeving en volgt de dossiers mee op. Een echte SAMENwerking bovendien want ze zijn even begaan met de kwaliteit en voortgang van onze dossiers als wijzelf!

In 2013 • zorgt het Werkstation voor de procedurele opvolging van alle overheidsopdrachten van de FOD P&O • speelt het Werkstation flexibel en proactief in op de nieuwigheden in de wetgeving op de overheidsopdrachten.

Loopbaan in een oogopslag De FOD P&O stapt in 2012 mee in het project CAPELO, Carrière publique électronique - Elektronische loopbaan overheid, met als doel het opstellen van een elektronisch pensioendossier van elk personeelslid. Daarvoor richt de stafdienst (SD) P&O het projectteam CAPELO op. Ook de communicatie naar de personeelsleden krijgt aandacht, daarvoor wordt een expert ‘pensioenen’ aangesteld. Het project CAPELO is het resultaat van de samenwerking tussen de Pensioendienst voor de Overheidssector en de vzw SIGeDIS. Het doel is een database implementeren waarmee alle loopbaangegevens van het overheidspersoneel, contractueel personeel incluis, kunnen worden ingezameld en beheerd. De gegevens die in de database worden opgeslagen, vormen de basis voor het elektronisch pensioendossier dat tijdens de hele loopbaan wordt bijgewerkt. Het project bevat twee luiken: • de inzameling van de gegevens over het loon en de werktijd door de Centrale Dienst der Vaste Uitgaven (CDVU) • de elektronische inzameling door de FOD P&O van de historische gegevens. Dat zijn de gegevens die dateren van voor 1 januari 2011 en de aanvullingen bij het loopbaandossier (diploma’s en redenen voor de beëindiging van de statutaire relatie).

De werkzaamheden van de SD P&O: • codering van de historische gegevens • codering van de diploma’s van de ambtenaren van niveau A en B die in dienst zijn na 01/01/2011.

Kerncijfers

246

dossiers historische gegevens gecodeerd • 190 dossiers gevalideerd • 5 dossiers met onregelmatigheden • 51 in validatieproces

Pol Lefevere Adviseur OFO

In 2013 wordt voortgewerkt aan de codering van de overige 685 dossiers van de FOD P&O, maar ook van de FOD B&B, en de POD Maatschappelijke Integratie.

Zie ook

Voor de eerste maal in mijn loopbaan kreeg ik alles mooi op een presenteerblaadje. Mijn indruk? Een gevoel van fierheid: we zijn bij de overheid echt in staat om iets werkelijk professioneel en nuttig te presteren. Vervolgens een gevoel van nieuwsgierigheid: hoe zat het nu precies met dat verlof dat ik twintig jaar geleden nam? Hoeveel was dit precies? En telt dit nu mee voor mijn pensioen of niet? Bedankt collega’s!

• www.pdos.be • www.capelo.be • www.fedweb.belgium.be > Einde loopbaan > Pensioen


41

Intern’actieve communicatie Een intern’actieve communicatie lanceren, dat is de uitdaging in 2012. Via het nieuwe netwerk Connect51 worden de medewerkers van P&O 51 echte actoren in de interne communicatie. Connect51, samengesteld uit één vertegenwoordiger per dienst, wordt opgericht in juni. Het doel is een optimale circulatie van de informatie bij P&O 51. De leden: • zijn de schakels tussen hun dienst en de rest van de organisatie • zijn eerstelijnsaanspreekpunten voor communicatie (het netwerk vervangt de communicatiedienst niet) • worden als werkgroep betrokken bij transversale projecten die met communicatie te maken hebben. In de eerste maanden gaat het netwerk zijn taken en werkwijze zo goed mogelijk omschrijven en zich bekend maken bij de rest van de organisatie.

Paul Wellens Administratief assistent FOD P&O

Het netwerk is betrokken bij verschillende projecten: • updaten van het intranet • herzien van de templates voor presentaties en rapportering • opstellen van het interne activiteitenprogramma.

‘Weer een nieuwe praatbarak’, dacht ik eerst, maar dat veranderde vrij vlug toen ik kon meewerken aan concrete projecten zoals het vernieuwde intranet en het jaarverslag. Ik ben echt aangenaam verrast van het communicatietalent dat er binnenshuis aanwezig is!

In 2013

Kerncijfer

werken de leden van het netwerk mee aan een initiatieprogramma schrijven voor het web, beheer van een netwerk, gebruik van het samenwerkingsplatform beConnected...

42


11

leden

miljoen €

Samen drukken 2012 is het jaar van de budgettaire voorzichtigheid. Om de overheidsuitgaven te beperken, stelt de regering bijkomende procedures in voor de goedkeuring ervan. De goedkeuringsprocedures worden enkele malen aangepast en telkens verzwaard: uiteindelijk moet elke uitgave van meer dan 5.500 € op de Ministerraad worden goedgekeurd en worden alle uitgaven geweigerd die ‘samendrukbaar’ zijn, dit is niet strikt noodzakelijk voor de continuïteit van de dienstverlening. Het gevolg is dat sommige projecten zijn opgeschort of uitgesteld tot 2013. Met name op de kredieten ‘modernisering’ wordt een laagterecord genoteerd (3,5 miljoen €). In totaal gaat de FOD P&O voor 5,5 miljoen € minder verbintenissen aan dan in 2011.

Kerncijfers Begroting van de FOD P&O, in 2012:

49,7

miljoen €

51,0

miljoen €

Vastgelegde bedragen

Vereffende bedragen

3.045

inkoopdocumenten (bestelbonnen)

Zie ook • www.begroting.be: begrotingsbeleid van de federale overheid, FOD Budget en Beheerscontrole • www.p-o.belgium.be > Statistieken > Budget FOD P&O

5.675

boekingsdocumenten (facturen, schuldvorderingen, creditnota’s)


43

Minder servers, betere service De FOD P&O legt de fundamenten voor een veiligere en duurzamere ICT door het gebruik van virtuele servers en de vernieuwing van het serverpark. In 2012 start de virtualisatie van de verschillende toepassingen die momenteel op de servers draaien. Door virtuele servers te gebruiken, kunnen meerdere toepassingen draaien op één fysieke server. Hierdoor worden de servers efficiënter benut en zijn er minder servers nodig zonder in te moeten boeten op de prestaties. In de tweede helft van 2012 wordt ook gestart met de aankoopprocedures voor de vervanging van het verouderende serverpark. Ondanks de budgettaire beperkingen gaat de Ministerraad akkoord met deze investeringen. De bestellingen worden geplaatst in het laatste kwartaal. Daarnaast staat de stafdienst ICT weer paraat om problemen met de pc’s en laptops op te lossen, de toegang tot het netwerk te verzekeren, nieuwe toepassingen te ontwikkelen, bestaande toepassingen te verbeteren en ervoor te zorgen dat alle medewerkers kunnen werken in een goed beveiligde omgeving terwijl de data en toepassingen veilig bewaard worden.

44


Alphonse Bosch

Kerncijfer

Netwerkbeheerder FOD P&O Minder fysieke servers betekent niet alleen meer plaats maar ook minder energieverbruik en dat is niet alleen goed voor het milieu maar ook voor de federale portemonnee!

2.467

interventies in 2012 (Helpdesk Wetstraat 51)

In 2013

Zie ook

• wordt het nieuwe serverpark geïnstalleerd • verhuizen alle applicaties die bij P&O gehost worden naar virtuele servers • wordt een Disaster Recovery site (DRS) opgericht op een tweede locatie.

• www.p-o.belgium.be > Statistieken > ICT-interventies FOD P&O • Hoofdstuk 2 > ITMA


45

Hoofdstuk

5

Duurzame krachten

Standaardopleidingen op het elektronische pad Zowel de catalogus als de documentatie van de standaardopleidingen gaan steeds verder de elektronische weg op. Het OFO brengt in de zomer van 2012 het online aanbod standaardopleidingen in een verbeterde versie uit. Aanpassingen aan het formaat, het lettertype en de navigeermogelijkheden zorgen ervoor dat surfers de online catalogus vlotter kunnen lezen en sneller hun weg vinden in de verschillende opleidingen. In de opleidingen ontvangt elke deelnemer doorgaans een syllabus of andere documentatie op papier. In 2012 gaat een pilootproject van start om deze papierberg in twaalf standaardopleidingen te verminderen. De deelnemers krijgen toegang tot de virtuele campus van het OFO en kunnen de documenten daar in een specifieke ruimte terugvinden en downloaden. Het OFO wil dat in de toekomst alle didactische documenten enkel elektronisch beschikbaar zijn voor de deelnemers.

Zie ook • Hoofdstuk 3 > Gecertificeerde opleidingen • www.fedweb.belgium.be > Opleiding en ontwikkeling > Standaardopleidingen • www.p-o.belgium.be > Statistieken > Standaardopleidingen OFO

In 2013 • wordt het PDF-aanbod vervangen door een e-catalogus met een sterke, performante zoekmotor • wordt de documentatie voor alle standaardopleidingen elektronisch beschikbaar gemaakt.

Kerncijfers

12.755 2.993,5

deelnemers standaarDopleidingen

opleidingsdagen


47

Groene producten aan rode prijzen De raamcontracten van de opdrachtencentrale FOR blijven veel gebruikt door de federale organisaties. Niet enkel de interessante prijzen, maar ook de duurzaamheid van de producten slaan bij hen sterk aan. Enkele voorbeelden: • klanten kunnen hun lege inktpatronen en toners bezorgen aan een gecertificeerde firma die voor de duurzame recyclage ervan zorgt • bij klassieke kantoorbenodigdheden kunnen ze groene alternatieven aankopen tegen interessante prijzen • laptops en desktops, inclusief schermen en klavieren, beantwoorden aan de hoogste ecologische vereisten • voor meubilair komt enkel nog duurzaam hout in aanmerking • klanten kunnen kiezen uit een groot gamma groene onderhoudsproducten. Dit groene geweld wordt aangeboden tegen interessante prijzen, dankzij het schaalvoordeel dat FOR verkrijgt door de behoeften van meerdere federale klanten in één enkel raamcontract te bundelen. Bij de evaluatie van de offertes van leveranciers gaat bovendien veel aandacht naar duurzaamheid. De focus op duurzaamheid wordt doorgetrokken naar alle activiteiten. In oktober 2012 organiseert FOR zijn jaarlijkse ‘Dag van de aankopers’, een evenement waar federale klanten met elkaar in contact komen en rechtstreeks vragen

48


kunnen stellen aan leveranciers. Bij elke stand wordt uitvoerig uitleg gegeven over de ecologische aspecten van de producten. In het netwerkoverleg met de vertegenwoordigers van de belangrijkste federale organisaties komen de nieuwe evoluties op het vlak van duurzame aankopen aan bod. Uit enquêtes bij de leveranciers blijkt dat de aankopen van duurzame producten op basis van FOR-contracten in de lift zitten.

Kerncijfers Tom Bastiaensen 118.000.000€

10

Omzet 2012

Contracten in 10 aankoopsectoren

In 2013 verbinden de voorzitters zich ertoe om een minimum hoeveelheid aan te kopen in minstens drie voorafbepaalde domeinen voor de eerste twee jaar van het contract. Het gaat om de aankoop van kantoormeubilair, pc desktop en pc laptop en fotokopieerapparaten en printers. Dit contract kan afgesloten zijn door FOR of door een andere opdrachtencentrale. Door die verbintenis kunnen betere prijzen bekomen worden van de leveranciers.

Attaché Overheidsopdrachten FOD P&O Het aspect duurzaamheid is voor veel kleine aankoopdiensten dikwijls zeer vaag. Door de inspanningen en expertise van FOR op dit vlak weten we dat een groot deel van de federale overheid onbewust duurzame producten aankoopt en gebruikt. Gerecycleerde metalen, energiezuinige voertuigen, milieuvriendelijke onderhoudsproducten ... Zelfs de CO2 voetafdruk van het aangeboden meubilair werd beoordeeld!

Zie ook • www.publicprocurement.be • www.p-o.belgium.be > Statistieken > Raamcontracten FOR

Spierbundels voor Oxfam Kerncijfers

Dankzij het succes van het .be Team bij de 20km door Brussel stelt FED+ een nieuwe sportieve activiteit voor, de Oxfam Trailwalker. Het gaat daarbij niet alleen om een gezonde dosis sport maar ook om de steun aan een goed doel en het creëren van een groepsgevoel.

12u01

Vijf teams van federale personeelsleden nemen deel aan deze zware uitdaging. Zwaar? Het avontuur houdt in dat een team van vier binnen 30 uur een wandeltocht van 100 km aflegt in het prachtige decor van de Hoge Venen. Elk team zamelt bovendien minstens 1.500 € in voor het goede doel. FED+ geeft de .be Teams een duwtje in de rug door hun inschrijvingsgeld te betalen, logies aan te bieden, hen te helpen bij het zoeken naar teamleden en hun prestaties in de kijker te zetten.

Zie ook • www.fedplus.be • www.p-o.belgium.be > Statistieken > FED+

In 2013 versterkt FED+ zijn aanwezigheid nog op de Oxfam Trailwalker, er zullen nog meer .be Teams aan de start staan.

10.066 €

De tijd van het winnende team (een .be TEam!)

ingezameld voor Oxfamprojecten door de 5 .be Teams samen

Christophe Schillings Dossierbeheerder Pensioenen FOD Volksgezondheid (Medex) De fysieke uitdaging aangaan en tegelijk iets doen voor het goede doel, dat was, naast een fijn weekend doorbrengen met collega’s, mijn motivatie om deel te nemen aan de Oxfam Trailwalker. De grootste verrassing van de editie 2012 vond ik de verbondenheid en de onderlinge steun in het team. We waren nobele onbekenden vooraf, maar dankzij onze trainingen leerden we elkaar kennen en respecteren. Meer dan een groepsgeest werden er echte vriendschapsbanden gesmeed!


49

Weg met winteraardbeien De cafetaria van de FOD P&O neemt deel aan een proefproject van de POD Duurzame Ontwikkeling (POD DO) voor een verhoogde duurzaamheid in het aanbod, met meer seizoensgebonden producten, minder vlees en een vermindering van de ecologische voetafdruk, de watervoetafdruk en de koolstofafdruk. De cafetaria vormt haar aanbod grondig om. Zo wordt een menukaart ingevoerd die zo veel mogelijk seizoensgebonden producten aanbiedt. Ook vegetarische gerechten en vleesarme producten verschijnen op het menu, samen met een aanpassing van de desserts en de invoering van meer verse vruchten en groenten voor de koude schotels. In de loop van het project wordt enkele malen teruggekoppeld binnen de groep van restaurants of cafetaria’s die deelnemen aan het proefproject en worden ervaringen uitgewisseld. Dit leidt tot de ontdekking van kwaliteitsvolle leveranciers. Ook de voorziening van broodjes in de gebouwen wordt duurzamer gemaakt door samen te werken met producenten en traiteurs die zowel qua aanvoer als

50


samenstelling duurzamer werken. In de vergaderingen wordt enkel water, koffie en (fairtrade)thee geserveerd. Tegen het einde van het project berekent de POD DO dat de genomen maatregelen een aanzienlijke ecologische besparing opleveren.

Kerncijfers Besparing van:

90.000 m²

3500 kg CO2

ecologische voetafdruk

Dirk Van Eylen Adviseur Kennismanagement FOD P&O

koolstofvoetafdruk

2.000.000

iets meer dan 2.000.000 liter water (watervoetafdruk)

Ik vind gezond en lekker eten belangrijk. Verse soep en een lekker slaatje! Ik ben er zeker van dat mijn moedertje tevreden zou zijn als ze mijn dagelijkse portie ‘vitamientjes’ zou zien. Ik weet dat er werk wordt gemaakt van een ecologisch verantwoord aankoopbeleid en ik vind het altijd erg plezierig dat ik alleen maar moet eten om bij te dragen aan een betere wereld.

EMAS approved De inzet voor duurzaamheid wordt begin juli bekroond als de FOD P&O, voor het gebouw in de Wetstraat 51, een EMAS (Eco-Management and Audit Scheme) inschrijvingsnummer ontvangt van het Brussels Instituut voor Milieubeheer. De inschrijving keurt de EMAS-certificering goed met terugwerkende kracht vanaf 28 november 2011. Naast de EMAS-certificering engageert de FOD P&O zich voor duurzame ontwikkeling in brede zin. De FOD voert een welzijnsbeleid voor zijn personeel, heeft een aankoopbeleid voor duurzame producten, bevordert de zachte mobiliteit en stelt een dienstfiets ter beschikking van het personeel, geeft personeelsleden de kans om van thuis uit te werken, gebruikt duurzame onderhoudsproducten voor de schoonmaak van de lokalen, biedt seizoensproducten aan in de cafetaria en moedigt het personeel aan zuinig om te gaan met papier, energie ... De gezamenlijke inspanningen van alle personeelsleden leveren sterke besparingen op en een flinke duw in de rug voor duurzame ontwikkeling.

Kerncijfers

In 2013

Vermindering van het gebruik tussen 2010 en 2012 van:

stelt het Directiecomité zes nieuwe en concrete logistieke doelstellingen voorop die tegen eind 2013 moeten bereikt worden: een daling van het verbruik van papier, toners, gas, water en elektriciteit, het gebruik van herbruikbaar bureaumateriaal en de opmaak van een bedrijfsvervoersplan. Daarnaast zijn er ook een aantal doelstellingen op het vlak van de missie: een meer milieuvriendelijk federaal aankoopbeleid, een duurzaam aanbod voor Fed+ en de analyse van alle projecten ‘ontwerp van besluit’ op basis van hun milieu-impact.

-28% -32%

water

gas

-12,55%

elektriciteit

Zie ook www.p-o.belgium.be > Beleid > EMAS


51

Hoofdstuk

6

Buiten de federale grenzen

OFO internationaal Een Taiwanese minister, Bosnische opleidingsexperts, een internationaal consortium en een Europees colloquium: het OFO gaat in 2012 duidelijk internationaal. Op 17 oktober brengt de Taiwanese minister Yuangkuang Kai een werkbezoek aan het OFO. Onder deskundige begeleiding van experts uit de FOD P&O wordt hij wegwijs gemaakt in de opleidingsprogramma’s voor leidinggevende ambtenaren. Hij maakt onder meer kennis met de programma’s Vitruvius, In Vivo en met de trajecten voor tactische en operationele leidinggevenden. Een maand later verwelkomt het OFO een delegatie van vier Bosnische opleidingsexperts voor een tweedaags werkbezoek. Zij nemen deel aan interactieve workshops met experts van de FOD P&O. Meerdere thema’s komen aan bod: het competentiemodel van de federale overheid, de analyse van de opleidingsbehoefte, de evaluatie van opleidingen, blended learning en de opleidingsprogramma’s voor leidinggevende ambtenaren.

In januari organiseert het OFO in partnerschap met het Institut des Etudes Européennes in Brussel het colloquium ‘The EU and its external policies in the light of the Arab springs... one year later’. Met dat colloquium wordt bij het OFO een nieuw opleidingsconcept geïntroduceerd dat inspeelt op gebeurtenissen. Het is de bedoeling op jaarbasis een of twee internationale conferenties over actuele Europese thema’s te organiseren.

In 2013

Kerncijfers

Zie ook

staan voor increase2 drie projecten op de agenda: • een internationale enquête over evaluatiepraktijken in de bedrijfswereld • de oprichting van een open source platform om de kwaliteit van evaluaties te bepalen en te beheren • de oprichting van een netwerk van evaluatiecentra

www.increase2.eu

36 70

leden in increase2

deelnemers aan het colloquium

In 2012 krijgt het consortium increase2 een website en een samenwerkingsplatform, om de concrete samenwerking tussen de leden wereldwijd te bevorderen en te ondersteunen. Increase2 werd opgericht door het OFO, in samenwerking met de Haute Ecole Pédagogique du Canton de Vaud (Zwitserland). Het consortium wil de internationale samenwerking tussen onderzoekers uit de academische wereld en opleidings- en evaluatiespecialisten vanop het terrein uit de privé- en overheidssector stimuleren. FOD P&O jaarverslag 2012

53

e-Procurement: wind in de zeilen Kerncijfers

De e-Procurement applicaties worden meer en meer gebruikt binnen de nationale grenzen. Alle applicaties krijgen ook jaarlijks de nodige aanpassingen.

29.499

e-Tendering, de module waarmee aanbestedende overheden elektronische offertes kunnen ontvangen van ondernemingen, groeit verder in de regio’s. Op federaal niveau ondersteunt het e-Procurementteam met proefprojecten, begeleiding en opleidingen de implementatie in alle organisaties. De samenwerking met andere bestuursniveaus wordt nog uitgebreid. De Vlaamse overheid tekent op 11 september een samenwerkingsakkoord voor het gebruik van de module e-Auction, om omgekeerde elektronische veilingen, dit zijn veilingen voor de laagste prijs, mogelijk te maken van zodra de wetgeving in voege treedt (1 juli 2013). De e-Procurement applicaties worden elk jaar aangepast aan de nieuwe noden van de gebruikers, aan het toenemende gebruik en aan de wijzigingen in de wetgeving. • In juli komt er een belangrijke nieuwe release van e-Tendering. De belangrijkste wijzigingen zijn de nieuwe manieren van handtekenen en het elektronische indieningsformulier. • Ook voor de applicatie e-Catalogue starten belangrijke nieuwe ontwikkelingen, zoals het aanpassen van het gebruikersbeheer naar het model van e-Notification, het uitbreiden van beheersmogelijkheden voor dossiers, catalogi en bestelbonnen, en het voorbereiden van een link met Fedcom, de applicatie voor de federale boekhouding. • Ook de ontwikkeling van een nieuwe module ‘Centraal Gebruikersbeheer’ gaat van start. Deze module zal toelaten dat gebruikers zich slechts eenmaal moeten registreren en aanmelden om toegang te krijgen tot alle applicaties van het e-Procurement platform.

54


3.279 Marc Dillen Directeur-Generaal Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) Elektronisch aanbesteden biedt onmiskenbaar voordelen voor de aanbestedende overheid maar ook voor de inschrijver. Indien consequent en door alle opdrachtgevende besturen gehanteerd, leidt eProcurement tot minder administratieve rompslomp en bespaart dus kosten. Zodra de Vlaamse overheid zich achter e-Procurement schaarde heeft de VCB zich mee geëngageerd in dit project door de aannemers via artikels te sensibiliseren en via infosessies bij te scholen. Inmiddels hebben reeds meer dan duizend bouwondernemingen een opleiding over e-Tendering gevolgd in de opleidingscentra van de Confederatie Bouw.

publicaties via e-Notification

elektronische dossiers in e-Tendering

Zie ook • www.publicprocurement.be • www.p-o.belgium.be > Statistieken > e-Procurement • www.fedweb.belgium.be > Regelgeving > Omzendbrief P&O/2012/e-Proc van 30 november 2012

In 2013 • wordt het gebruik van e-Procurement verder gestimuleerd door een aantal maatregelen die de omzendbrief e-Procurement van 30 november 2012 oplegt • wordt de nieuwe module ‘centraal gebruikersbeheer’ verder ontwikkeld en in gebruik genomen

De FOD P&O aan het stuur van een Europees engagement Met de ondertekening van een raamovereenkomst voor een kwaliteitsvolle dienstverlening in de centrale overheden verbinden de landen van de Europese Unie zich ertoe een efficiënte, transparante dienstverlening te bieden aan de burger en een modelwerkgever te zijn voor hun personeel.

Zie ook • Hoofdstuk 2 > Samen evolueren, ten dienste van de klant! • www.fedweb.belgium.be > Over de organisatie > Over de federale overheid > Missie, visie, waarden > Europese kaderovereenkomst

De overeenkomst die door de Europese werkgevers en vertegenwoordigers van de Europese werknemers is ondertekend, wil geen dode letter blijven. De overheden gaan twintig concrete verbintenissen aan die ervoor moeten zorgen dat de burger tevreden is over hun diensten. Die verbintenissen hebben betrekking op elk aspect van de openbare dienstverlening. Het gaat bijvoorbeeld over een efficiënt en hoffelijk onthaal, waarbij reactiviteit en verantwoordelijkheid centraal staan. Ze stimuleren efficiëntie, snelheid, optimaal gebruik van de middelen, communicatie en transparantie. Maar ze verbinden de overheden er ook toe om modelwerkgevers te zijn op het vlak van competentieontwikkeling, goede arbeidsvoorwaarden en de strijd tegen de onzekere werkgelegenheid. Kortom, een sterke tekst die het Europees comité voor de sociale dialoog voor centrale overheden zal monitoren. Het comité werd opgericht onder het Belgisch voorzitterschap in 2010. Sinds de oprichting neemt België, in de persoon van de voorzitter van de FOD P&O, het voorzitterschap waar van de Europese vereniging van overheidswerkgevers en, afwisselend met de voorzitter van de Europese vertegenwoordiging van de werknemers, van het Europees comité zelf. FOD P&O jaarverslag 2012

55

Colofon Coördinatie en redactie

Lay-out

Dankjewel

Patrick Theys, Ingrid Willems en Tine D’Hooghe

Carole Verbyst Design [email protected]

aan alle collega’s die meewerkten aan dit jaarverslag

Opleidingsinstituut van de Federale Overheid (OFO)

Selor

Fotografie Carl Vandervoort

Contactgegevens FOD Personeel en Organisatie Wetstraat 51 BE-1040 Brussel T +32(0)2 790 58 00 F +32(0)2 790 58 99 [email protected] Meer info: www.p-o.belgium.be www.fedweb.belgium.be

De pdf-versie van deze publicatie is beschikbaar op www.p-o.belgium.be > Publicaties Meer cijfergegevens zijn beschikbaar op www.p-o.belgium.be > Statistieken

Bischoffsheimlaan 15 BE-1000 Brussel

Bischoffsheimlaan 15 BE-1000 Brussel

T +32(0)2 229 73 11 F +32(0)2 223 60 83 [email protected]

T +32(0)800 505 55 (F) en +32(0)800 505 54 (N) F +32(0)2 788 68 44 [email protected]

Meer info: www.ofoifa.belgium.be

Meer info: www.selor.be

Wetstraat 51 BE-1040 Brussel T +32(0)2 790 58 00 F +32(0)2 790 58 99 [email protected] www.p-o.belgium.be www.fedweb.belgium.be

Verantwoordelijke uitgever Jacky Leroy Wettelijk depot:D/2013/7737/20

Krachten bundelen Jaarverslag 2012 FOD P&O

Recommend Documents